Sêrat-sêrat Ibêr mawi Sêkar Macapat, Pigeaud, 1953, #1400
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
1. Sêrat Ibêr dhumatêng Ngabèi Păncatoya
1. Sinom
1. pèngêt iki layang ingwang | Jêng Gusti Pangran Dipati | Arya Prabu Prangwadana | kaping pat ingkang mandhiri | litnan kolnèl pinuji | kumêndhanirèng lesiyun | ing praja Surakarta | praptaa marang sirèki | bocah ingsun Si Ngabèi Păncatoya ||
2. Kaliwon Pulisi Pajang | kang lagi anambut kardi |
--- 3: 144 ---
anèng desa Ngadipira | lire layang ingsun iki | bêbuka wèh udani | nalika ing Ngahad esuk | ingsun lawan jêng tuwan | residhèn duk amirsani | pakaryanta kang lagi patbêlas dina ||
3. wus kapara kèh kang dadya | jêng tuwan rêna ningali | tuwin panjênêngan ingwang | tan pae suka mangaksi | nanging kurang sathithik | garoboh panggarapipun | undhak-undhakanira | ora turut kurang radin | jêrokêna mrih tuntas ilining toya ||
4. karo dene wêkas ingwang | aja sira angêntèni | têkane bocah anginan | mundhak anyênyuwe kardi |
--- 3: 145 ---
tandangana pribadi | saanane bocah ingsun | aja wêdi kangelan | nulada bapa lan kaki | karo padha wèh labêt mring gustinira ||
5. sira sun kudanga bisa | anglêluri bapa kaki | dulunên Dèn Mas Sudibya | Sunita karone sami | kanyataan sayêkti | kramate para luhurmu | marma sira èngêta | ala bêbakal pribadi | bêcik sira dumulura yogya brata ||
6. kajaba kang wus winahya | abarêng lan layang iki | ingsun pêparing mring sira | sawiji sanjata buwis | aran guna sayèki | pangruwating satru mungsuh |
--- 3: 146 ---
yogya karyanên kănta | turuna sutanta benjing | tampanana kalawan sukaning driya ||
7. wasanane nora liya | iya mung pangèstu mami | mring sira sakancanira | dêmang răngga lan ngabèi | kang padha nambut kardi | kabèh bocah ingsun dhusun | muga ta raharjaa | enggala rampunging kardi | lêstaria aja ana kara-kara ||
8. titi kang têmbang sri nata | cinitrèng Salasa ari | wolu likur ingkang tanggal | ing măngsa kalima akir | sungsang Sapar kang sasi | taun Wawu ăngka sèwu | pitung atus kalawan | wolung puluh lima tuwin |
--- 3: 147 ---
rêbut sênêng păncastha suwaraning rat |[1][2]|
--- 3: [148] ---
2. Sêrat Ibêr dhumatêng Radèn Mas Ariya Jayaningrat
2. Sinom
1. pèngêt iki layang ingwang | Jêng Gusti Pangran Dipati | Ariya Mangkunagara | kaping pat ingkang mandhiri | kolnèl kang ngumêndhani | ing wadyaningsun lesiyun | praptaa marang sira | graning prawira inpantri | ariningsun Mayor Arya Jayaningrat ||
2. liring layang jênêng ingwang | nglairkên sukaning galih |
--- 3: 149 ---
akawit sira sun karya | kumêndhanirèng Kumpêni | saprene sun yaktèni | akèh kaundhakanipun | para atmajaningwang | myang kadang kadeyan mami | ingkang dadya upsir karèh dening sira ||
3. wus akèh ingkang uninga | marang wajibing prajurit | lan maju marang pakaryan | mangkono pra ondêr upsir | sêsêg tur sukèng kapti | dalah kopral myang suldhadhu | tumuntur tan sawala | duwe cipta mrih utami | yèku măngka tandhaning tabêrinira ||
4. miwah pangajaranira | masalah tingkahing jurit | tan ana ingkang kuciwa | kabèh kang para upisir |
--- 3: 150 ---
wus samya wruh ing wadi | gêlar pamunahing ripu | nêracak praptanira | pra kadêr suldhadhu sami | parigêle dènnya molahkên sanjata ||
5. têtela yèn saking sira | kasubing wira inpantri | wèh kêkêsing parangmuka | myang gêbyaring payung mami | kang iku ingsun yayi | bangêt ing tarimaningsun | mring sira sakancanta | pawitaningsun amukti | dèn pracaya yèn ingsun salaminira ||
6. tamtu nora lali ingwang | mring labêtira kang uwis | pamujèngsun muga-muga | sira sakancanta sami | lulusa amarsudi | ing rèh kaprawiran mau |
--- 3: 151 ---
ing têmbe bokmanawa | ana karya mangun jurit | dèn sambada lan pangudang ingsun driya ||
7. bakal bungah myat ing sira | sawadyaningsun inpantri | kang samya ambêk utama | wêruh kramaning dumadi | duwe pangira mami | lamun sira sakancamu | tan nêdya angucira | asih mring praja sayêkti | ngluhurakên mring asma Mangkunagara ||
8. nahanta kang wus winaha | kang barêng lan layang iki | ingsun pêparing mring sira | sawiji sanjata buwis | aran anti sayèki | pambengkasing satru mungsuh | iku dadya pratăndha | sih ingsun mring sira yayi |
--- 3: 152 ---
tampanana kalayan rênaning driya ||
9. ing têmbe pusakakêna | mring atmajanira laki | sanadyan kurang prayoga | mung karya pangeling-eling | lawan layange iki | aja pisah ênggonipun | lawan sanjatanira | supaya ing wuri-wuri | padha wruha purwane ingkang sanjata ||
10. titi purnaning panitra | ing dina Salasa Lêgi | nuju tanggal ping limalas | Jumadilawal kang sasi | măngsa kapitu tampi | landêp ing Paningron tulus | etung windu Sangara | Alip angkaning kang warsi | sèwu pitung atus wolung dasa sapta |[3][4]|
--- 3: [153] ---
3. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Ariya Natabrata
3. Kinanthi
1. srat kanthi pangèstunipun | Jêng Gusti Pangran Dipati | Nararya Mangkunagara | dhumatênga ingkang siwi | Jêng Pangeran Natabrata | wrêsninta jêng sri bupati ||[5]
2. kang lagya pinaring dunung | munggwing sadalêming puri | pratistha wismèng utara | sakaroron lawan swami | among raras karasikan |
--- 3: 154 ---
sumungku nèng jinêm wangi ||
3. wiyose dhuh siwayèngsun | sira umasung kintèki | kang cinitrèng ari Soma | kaping tri kang sitarêsmi | jroning Sapar kang candrama | walgita wus sun tampani ||
4. têlas panungkaraningsun | kamantyan tarima mami | kulup marang jênêngira | myang dupi ingsun miyarsi | lamun grahanta sang rêtna | ing mêngko pinunjung ing sih ||
5. mring ari jêng sang aprabu | sinung kawiryawan kadi | ngadat putrining narendra | ingkang miyos saking sori | panênggahirèng grahanta | Ratu Timur wus prayogi ||
6. sun sokur sèwu jumurung |
--- 3: 155 ---
kastawaningsun ing Widi | muga sira sagarwanta | bisa anglênggahkên dhiri | lulus dèn ta palakrama | karya rênane sang aji ||
7. lawan pinanjang nèng tuwuh | praptaa ingkang kinapti | winantua ing nugraha | silara saliring wèsthi | basuki salaminira | kongsi praptèng alam suci ||
8. titi lukitaning kidung | kang cinitra ing Budari | ping lima ing sasi Sapar | ing măngsa Kasa Be warsi | sangkala ngrungu jawata | anyabdakkên marang siwi |[6][7]|
--- 3: [156] ---
4. Sêrat Ibêr dhumatêng Para Putra Santana Dalêm ingkang ugi kawastanan Sêrat Palimarma
4. Mijil
1. wijil ingkang kintaka saking sih | palimarmaningong | marang sira kadang ingsun kabèh | lawan anak kaponakan mami | kang padha nglakoni | patrapan kinungkung ||
2. marga saking lupute pribadi | mêndêm angaloyong | nunggang kreta dudu ing wayahe | gora godha andhodhogi kori |
--- 3: 157 ---
pratingkahe kadi | arsa gawe rusuh ||
3. ambarêngi gumyahing pawarti | kèh kampak lan koyok | dadi gawe salah panyanane | marang sakèh kang sami miyarsi | tan sarănta prapti | wong tandang gumrubyug ||
4. panujune ana kang udani | lamun putraningong | dadya nyapih mring kang tandang kabèh | mung wêwadul marang ing pulisi | wêkasane dadi | prakara dyan katur ||
5. ing jêng tuwan residhèn anuli | pinundhut maring ngong | marma sira ingsun aturake | dinukanan sarta dèn walêri | bangêt kaya kang wis | padha sira rungu ||
--- 3: 158 ---
6. mêngko sira padha sun luwari | lan aksamaning ngong | pamintèngwang marang sira kabèh | aja padha wani-wani malih | anglakoni kadi | kang wus sira têmu ||
7. yêkti sira bakal anglakoni | ing pidananing ngong | lunga saking prajanira kene | dumunung nèng panggonan sawiji | kang prasasat mati | datan anèng kubur ||
8. yèn kongsia kalakon sayêkti | paran wêkasing don | uripira dadi tanpa gawe | anèng donya mung sapisan iki | kêna dèn arani | luput ing piangkuh ||
9. padha lawan ulêr wrêjit cacing | lintah rês-êrêspoh |
--- 3: 159 ---
amung manjing dadi sèn-isène | ngalam dunya tan kawilang janmi | luput lair batin | pocapane galur ||
10. anggêgawa marang yayah bibi | kang wus mulya ing don | tan sambada lawan kudangane | anak lanang kang bisa ngayomi | kadang warga maring | bapa lawan biyung ||
11. tangèh lamun mangkonoa sami | mundur anyênyerong | marang praja myang kadang wargane | marma yogya beratên tumuli | tyasira kang juti | amriha rahayu ||
12. titi layang kang têmbang pamijil | tinulis nèng kantor | ping salawe bêntêt ing tanggale | Jumadilakir Wawu kang warsi |
--- 3: 160 ---
tri lawang kang muni | căndra sangkalèku |[8][9]|
--- 3: [161] ---
5. Sêrat Ibêr dhumatêng Tuwan Pilip (D. Philips)
5. Mijil
1. wijiling kang pirêna winrat ing | walgita sarwa om | sanetyasa parjapa argyane | tumrap ta ring sumitranta dani | Rarkyan Dhèrêk Pilip | wantyaning pra sunu ||
2. wahyanira tikin tekang mamin | lèn wilapaning ngong | sumapala mitranta yaktine | sung sapasang sêsraning pawèstri | măngka pasumbanging |
--- 3: 162 ---
kramanta kanang wus ||
3. tar pawarna mwang una sadêmi | kuciwa hyan tinon | muhung andetayuh kaarjane | mwang sriyatna pawong mitra mami | tinanggapa mugi | lèn trusthaning kalbu ||
4. tita tekang lukita tinulis | macapat pamiyos | saniscara sawêlas kanang lèk | Kaji căndra Ehe punang warsi | rasaning maharsi | winulangna sunu |[10][11]|
--- 3: [163] ---
6. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Ariya Găndaatmaja
6. Sinom
1. kintaka kidung sri nata | satata kang sêmbah bêkti | arinta Dèn Mas Suyitna | katur ing raka lan swami | kang lagi anèng ardi | pasanggrahan Tawangmangu | tirah mamrih waluya | rit mistêr wadya kapalri | saha garwa Naryatma Găndaatmaja ||
2. sampuning kadya punika | wiyosipun kadospundi |
--- 3: 164 ---
kakang mas gêrah paduka | rèhning kula maksih alit | dèrèng sagêd martuwi | cuwaning manah kalangkung | badhe uningèng arga | arsa pamit kula ajrih | bok dinukan ing kangjêng rama paduka ||
3. mila mung nyuwun pawarta | kawontênan tuwan mangkin | kalawan garwa paduka | myang putranta pun Siswadi | paran sami basuki | dèntên kula lan jêng ibu | tuwin sadhèrèk kula | miwah ramanta jêng gusti | palaling Hyang sadaya sami raharja ||
4. nahanta ingkang punika | kang sarêng lawan kintaki | kangmas kula Sumapala | akintun satunggal nyamping |
--- 3: 165 ---
sarung pasatan bathik | măngka tăndha bêkti ulun | myang mugi kaanggêpa | kula kang sowan pribadi | saking dahat onêng kula ing paduka ||
5. wasana panuwun kula | dhumatêng Kang Maha Suci | paduka enggala sênggang | kondur dhumatêng nagari | titi lukitèng ari | cinitra ing ari Sabtu | lima likur kang tanggal | Jumadilakir Je warsi | sinêngkalan sarira trus sabda tunggal |[12][13]|
--- 3: [166] ---
7. Sêrat Ibêr saking Tuwan Pan Bakêl (W. van Bakel) dhumatêng Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Ariya Mangkunagara IV
7. Sinom
1. sêrat konjuk ing paduka | Jêng Gusti Pangran Dipati | Nararya Mangkunagara | ping catur ingkang mandhiri | ridêring ordhê nênggih | Nèdêrlansên leyo tuhu | kolnèl ajudanira | jêng raja nagri Walandi | komêndhaning lesiyunira priyăngga ||
2. sampuning kadya punika |
--- 3: 167 ---
wiyosipun kangjêng gusti | ing atasirèng agêsang | kang sami rêmên marsudi | kawruh indhaking budi | pagunan sêsaminipun | kang dhatêng karaharjan | pikangsalipun nyrambahi | gih punika kang dados karsa paduka ||
3. gèn paduka badhe yasa | kêstal kapaling prajurit | kang kapitadoskên kula | punika kinarya wiwit | dèntên benjing manawi | ing pakaryan sampun rampung | botên ngêmungkên dadya | pratăndha indhaking nagri | amiyarkên yitnaning putra paduka ||
4. rèhne pitados paduka | dhatêng kawula nglangkungi | bilih botên makatêna |
--- 3: 168 ---
badhe ngrêndhêtkên pakarti | pramila kangjêng gusti | kawula saklangkung nuwun | dhumatêng jêng paduka | tuwin dhatêng para abdi | ingkang sami nyondhongi rêmbag punika ||
5. dèntên ing mangke punika | inggih badhe anuhoni | dhatêng kawajiban kula | amêrlokkên nambut kardi | sêsagêd-sagêd murih | ing rèh enggalipun rampung | padamêlan punika | wit sampun samêkta sami | pitulungan paduka tan kêkirangan ||
6. paduka têdhak mariksa | pasanging talês capuri | saklangkung bingah kawula | botên wontên kang nyamèni | kula nglairkên kapki |[14]
--- 3: 169 ---
sèwu-sèwu ing panuwun | awit paduka karsa | rêkaos rêmên jênêngi | pandamêlan kang lajêng kenging kagarap ||
7. lan malih kintên kawula | dadoskên parênging galih- | ipun Kangjêng Tuwan Bêsar | Gupêrnur Jendral Batawi | ingkang dipun pracadi | jêng raja kang maha agung | nagari ing Nèdêrlan | tuwin kang dèn pitadosi | dhatêng kangjêng tuwan ingkang wicaksana ||
8. Gupêrnur Jendral Indhia | kang pilênggah wontên ngriki | ngresidhenan Surakarta | miwah para agêng sami | awit paduka galih | kawajiban ingkang prêlu | myang ngatingalkên karsa |
--- 3: 170 ---
dhumatêng ing pamarsudi | amêmalad manahe wadya paduka ||
9. karsa paduka tan taha | jênêngi dènnya murwani | pasang talêsing wiwara | punika kawula pundhi | pantês kula urmati | amargi ing benjangipun | dados pratandhanira | dayaning tyas mrih utami | kanyataan tumrap ing Mangkunagaran ||
10. gèn kula darbe paminta | ing paduka sampun lami | rambah-rambah tur kawula | ing salajêngipun inggih | paduka anglilani | botên ngêmungakên sampun | kewala pandamêlan | ing têmbe yèn wontên malih | kula èstu angangkah sudaning arta ||
--- 3: 171 ---
11. ing têmbe bilih kawula | andarbèni atur malih | anyuwun ing pandamêlan | mugi pinarênèng galih | kang karsa angidèni | samia kados kang sampun | winanton sih wilasa | lir angganing palarêsmi | supadose enggal ngundhuh ing wohira ||
12. rèhne pakaryan punika | ing mangke sampun sumaji | sampat sapirantosira | paduka karsa jênêngi | mila bilih marêngi | atur kawula pukulun | paduka murwanana | ngêtrapkên banon satunggil | tapak asta punika măngka pusaka ||
13. nahên ta ingkang punika | ing mangke kawula malih |
--- 3: 172 ---
nglairkên èsthining manah | kalayan têmbung sadêmi | ing paduka sang pêkik | Jêng Pangeran Arya Prabu | Prangwadana kang măngka | pandaming kang para dasih | ulunane satriya Mangkunagaran ||
14. sanadyan mangke paduka | maksih timur ingkang wanci | pantês tumut jênêngana | wontên pasamuan ngriki | kenging winastan ugi | punika pandamêl prêlu | awit paduka benjang | ingkang badhe anggêntosi | kalênggahanipun ing rama paduka ||
15. dados ing sawarninira | pranatan indhaking nagri | yasanipun rama tuwan | punika ingkang upami |
--- 3: 173 ---
wuryaning karangkitri | sangsara duk nanêmipun | dupi wus kalêksanan | ngrêmbaka ayom ngayêmi | wêdaling woh kang badhe ngundhuh paduka ||
16. sampun kenging katamtokna | bilih paduka ing benjing | tulada lampahanira | rama paduka jêng gusti | kang sampun kula srêpi | pribadi arja satuhu | makatên pamintamba | saupaminipun benjing | jêng paduka ngêrsakkên damêl kawula ||
17. kula badhe tan lênggana | cumadhang ing siyang ratri | kalayan têmên ing driya | wasananipun kintaki | winantu-wantu mawi | urmat ing wilujêngipun |
--- 3: 174 ---
jêng raja ing Nèdêrlan | ugi ing Nagari Wlandi | lêstantuna ing sagarwa putranira ||
18. têlas ing atur kawula | kang sampun kawrat ing tulis | muhung minta pangaksama | cinitra ing Dite Manis | Jumadilawal ping tri | taun Dal sangkalanipun | trus dhudhuk sela tunggal |[15][16] katandhan Sang Murwèng Kardi | W pan Bakêl arsitèk nagri Samarang ||
--- 3: [175] ---
8. Sêrat Ibêr dhumatêng Tuwan Hollê (K. F. Holle)
8. Kinanthi
1. sêrat kanthi tabenipun | Jêng Gusti Pangran Dipati | Nararya Mangkunagara | ping catur ingkang sinung sih | Ridêring Ordhê Nèdêrlan- | sê leyo ingkang piniji ||
2. kolnèl myang ajudanipun | Sri Maha Raja Walandi | mirungga kumêndhanira | lesiyunipun pribadi | ing Nagari Surakarta |
--- 3: 176 ---
têlênging karaton Jawi ||
3. dhumatêng sumitranipun | Tuwan K.F. Hollê nami | Ridêring Ordhê Nèdêrlan- | sê leyo ingkang pinuji | adpisir honorèrira | para rad Nagri Batawi ||
4. kang dumunung bawah Garut | dhêdhepok waspada wukir | Residhènsi Pariyangan | ing mangke sawêg sumiwi | jêng tuwan gupêrnur jendral | wontên ing Bogor Nagari ||
5. sampuning kadya puniku | awiyos sarira mami | sampun tampi srat paduka | cinitra kaping nêm April | sèwu wolung atus lawan | pitung dasa kawan warsi ||
6. dene ta suraosipun |
--- 3: 177 ---
paduka asung pamuji | ing kula myang garwa putra | winantua ing salami | nugraha panjanging yuswa | rahayu jroning dumadi ||
7. myang malih paduka sukur | bingah amarwata siwi | awit saking putraningwang | kang tumut nglurug mring Acih | sampun dhatêng Surakarta | sawadya sami basuki ||
8. punika kula saklangkung | asangêt tarima kasih | mring paduka nrus ing driya | botên supe ing salami | dene katrêsnan paduka | lumintu lir toya mili ||
9. makatên panêdha ulun | mugi Hyang Kang Maha Suci | paduka pinaringana |
--- 3: 178 ---
yuswa panjang rênèng galih | jinurunga ing sakarsa | wilujêng ing donya akir ||
9. Pucung
1. salin kidung pucung tumrap ingkang têmbung | paduka uminta | pawartining among tani | miji pantun kang tuwan sêbar nèng boga ||
2. kang sinawung pawinihan dadosipun | tuwuh angrêmbaka | tumangkar kathah kang siwi | lêmanira nglangkungi kang kina-kina ||
3. kintênipun para tiyang sêpuh-sêpuh | ing boga sadaya | gadhahi kuwatos kêdhik | sasêbaran rèhning kasèp mangsanira ||
--- 3: 179 ---
4. èstu gabug awit saking lintang luku | wus sumurup ngarga | punika kang dèn ugêmi | petang dhusun ngadat sampun kalampahan ||
5. dene pantun kang sampun tanêm pinugut | sakilèn bêndungan | ing mangke sampun katawis | saenipun ngungkuli lan sabênira ||
6. benjing lamun sampun panèn yêktinipun | gabug aosira | têmtu kula sung udani | mring paduka mêdal ing êpos kewala ||
7. liya sampun kang kasêbut nginggil wau | amung salam kula | dhumatênga Radèn Kaji | Ngisa ingkang ngulama ngiras pujangga ||
--- 3: 180 ---
8. titi sampun pustaka rinênggèng kidung | Kêmis tiga wêlas | wulan Mulud taun Alip | tinêngêran katiga tan wolung candra |[17][18]|
--- 3: [181] ---
9. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Arya Găndaatmaja
10. Dhandhanggula
1. mêmanise ing sabda palupi | palunturing wilapa la-êla | lumayastu sasmayane | arinta Pangran Prabu | Prawadana[19] dinardan singgih | mayor ajudanira | jêng gusti wiranung | katura mring jêng kakang mas | Pangran Arya Găndaatmaja kang pasthi | wasisthèng parikrama ||
2. sih rumêsêp sumarma mring ari | tarpa ingan wèh suba niskala |
--- 3: 182 ---
lumala nèng waluyane | kakang mas wiyosipun | inggih kula sampun nampèni | paring paduka thika | paran salwiripun | sasotaning pustakanta | prastawaa kawangwang dahat muryani | purnaning patêmbaya ||
3. dahat sruning kamantyan kapati | ing pamundhi panosèng driyamba | mudya-madya kasidane | mawarna tuwuh nulus | sabdaning kang kadang wrêdadi | drêsing kastawa pindha | sawarsa sumawur | lumawat jiwangga mulya | luwih saking kumala rêtnadi murni | kalêngkaning tyas arja ||
4. ulun pêtêk saluhuring raksi | myang tinambang saluhuring kisma |
--- 3: 183 ---
saking gêng sih pamuline | dhuh kangmas kadang ingsun | trus rumangsuk têlênging galih | saliring pangastawa | kang sampun lumuntur | kawran lir puspita sumyar | maratani rumaras ruming kang sari | sarananing katrêsnan ||
5. puwaranta ulun atur yêkti | sambodhana gêgarban prawala | sanggya sotyaning tyas mangke | kanang winudhar sampun | tumrap jroning thika puniki | iti duk ari Buda | nuju kaping catur | lèk Saban Alip kang warsa | tri bagêna bramana kăntha winarni |[20][21] sangkala lumaksana ||
--- 3: [184] ---
10. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Arya Angabèi
11. Mijil
1. wijil ingkang lukita mangsuli | kanthi salam ingong | tumrap taha putraningsun anggèr | siwayendra Pangeran Ngabèi | kang măngka uluning | sagung para sunu ||
2. wahyanira ingsun wus nampani | timbalan sang katong | kang cinitra nèng sabak têmbunge | lamun benjang ri Anggara iki | ingsun lawan swami | ing karsa sang prabu ||
--- 3: 185 ---
3. tinimbalan nginêpa sawêngi | ana ing pakuwon | Langênarja yèn wus sapraptane | saking Parangjara ing karsaji | mrih lêrêming dhiri | rèhne wong wus sêpuh ||
4. kang mangkono karsane sang aji | tampane tyas ingong | saking gênge tyas palimarmane | têmah dahat panuwun sun pundhi | sandika tur mami | tan suwalèng kayun ||
5. titi ingkang macapat pamijil | ing Akad Kaliwon | ping nêmbelas Saban ing sasine | taun Ehe sangkala kang warsi | cinatur luhuring | sarira sang prabu |[22][23]|
--- 3: [186] ---
11. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Arya Angabèi
12. Kinanthi
1. layang kanthi salam ingsun | wakira Pangran Dipati | Mangkunagara kaping pat | katampana anak mami | atmajendra ingkang wrêda | panênggah Pangran Ngabèi ||
2. wiyose gèr manira wus | tămpa timbalan sang aji | cinitra nèng sabak krêsna | andangu sakondur mami | duk saking ing Langênarja |
--- 3: 187 ---
sapraptanira ing panti ||
3. manira lan swaminingsun | kadang warga praptèng siwi | antuk pangèstu narendra | sadaya sami basuki | amung ta kucumbiningwang | kalajêng dènira sakit ||
4. kumba mwang wandanira ngluh | labêt tar gênyang lumaris | wimbuh manitih kang palwa | durtaning gănda nampêki | kentar-kentiring maruta | bêntèring surya muwuhi ||
5. dadya tan wêntala angluh | yeka darunaning gati | ing mêngko wus ingusadan | dening Dhoktêr Tuwan Sêmit | wus trangga ing sawatara | antuk sabdanira aji ||
6. nahan ta kang wus sun tutur |
--- 3: 188 ---
tumuntur ruwiya mami | nalika nèng Langênarja | sih wilasaning narpati | miwah sang narpadayita | ingkang marang jênêng mami ||
7. sumrambah mring rabi sunu | tumrah ing dasih ngalabi | tan alpa ring boja krama | marma kulup awak mami | dahat ing panuwun ingwang | kandhas ing driya kapundhi ||
8. muhung ta sandeyaningsun | mulat ing rèhirèng swami | gung wihang karsa narendra | darunane saking sakit | tarlènwang nuhun aksama | ing kangjêng sri narapati ||
9. kalawan rumăngsa ingsun | datan bangkit amangsuli | isih kamulèning nata |
--- 3: 189 ---
kadarmaning tyas mêmuji | muga Hyang Kang Maha Mulya | malêsa kajating dasih ||
10. pinanjangna yuswanipun | winantu ing nugrahadi | kadugèna kang kinarsan | tumêraha marang siwi | dènira darbèni praja | salamêt ing donya ngakir ||
11. titi kinanthi kang kidung | cinitra ing Sukra ari | ping nêmbêlas kang candrama | Saban Ehe ingkang warsi | sangkala ingkang winarta | karya umbul sarira ji |[24][25]|
--- 3: [190] ---
12. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Arya Angabèi
13. Sinom
1. dhuh anggèr atma sri nata | pambajêng Pangran Ngabèi | kang dhingin ing salam ingwang | praptaa sira nak mami | wiyose duk sang aji | pêpara nitih parahu | manira arêrasan | lamun bakal anyaosi | kang landheyan sapasang kayu timaha ||
2. mêngko sun kirimkên sira | abarêng lan layang iki |
--- 3: 191 ---
muga ana pitulung ta | konjuke sri narapati | lamun dinangu kaki | landheyan pinangkanipun | saking alas Pacitan | sobatku ingkang ngirimi | kayu waru tinulis pindha timaha ||
3. wusanane sêmbah ingwang | konjuk kangjêng sri bupati | apadene salam ingwang | mring ibunta pramèswari | titi tataning tulis | Buda kaping wolu likur | kapat ing sasi Saban | Ehe sangkalaning warsi | tirta wiyat kaèsthi tibèng bantala |[26][27]|
--- 3: [192] ---
13. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Arya Suryaatmaja
14. Maskumambang
1. tumimbuling salam ngong mring putra mami | Jêng Pangeran Arya | Suryatmaja kang piniji | umiring jêng tuwan jendral ||
2. ing mangkyarsa tindak mring Nagara Ngacih | ingsun sung pamuja | ing marga praptèng nagari | amangguha sukarêna ||
3. kaping dwi ngong asung wah prabeyèng margi | mung sèwu rupiyah | awarni krêtas sasuwir |
--- 3: 193 ---
minăngka tăndha katrêsnan ||
4. titi sinrat patlikur ing Pèbruari | sèwu tusan astha | pitung dasastha lumaris |[28] Ramanta Mangkunagara ||
--- 3: [194] ---
14. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Pangeran Arya Angabèi
15. Mijil
1. wijiling kang sabdanèng kintèki | salam donganing ngong | myang uminta praptaa siranggèr | narpatmaja Pangeran Ngabèi | lan swaminta kaki | rêke wiyosipun ||
2. ingsun têlas mananggapi tulis | saking putraning ngong | kang cinitra ari angganing lèk | Madilawal yekang sitarêsmi | Jimakir ing warsi |
--- 3: 195 ---
sèwu wolung atus ||
3. lan sadasa petange kang warsi |[29] dèn ta kang suraos | sira asung puja basukine | gon manira cangkramanèng ardi | kang iku nak mami | dahat tarimèngsun ||
4. muga-muga kastawanta lagi | mustajab sayêktos | mangkono ta kastawèngsun anggèr | marang sira sakaloron kaki | muga Hyang Suksmadi | mardanèng rahayu ||
5. mandirgakna dènira dumadi | tumrap sakaloron | dinulura salir pangèsthine | kinalisna sagunging pawèsthi | winantua malih | sihira sang prabu ||
--- 3: 196 ---
6. titi tekang waluyan mring siwi | cinitra Buda Pon | Madilawal kasapta kanang lèk | ing Jimakir sangkalaning warsi | anawang mring siwi | sarirane ngumpul |[30][31]|
--- 3: [197] ---
15. Sêrat Ibêr dhumatêng Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Anèm Amêngkunagara
16. Kinanthi
1. kinanthi laguning kidung | sanetyasa ingkang taklim | katur ing Sang Narpatmaja | Jêng Gusti Pangran Dipati | Anom Amêngkunagara | ing Surakarta Nagari ||
2. nahên ta gèr wiyosipun | mas kakèk nungsung pawati[32] | paran kawontênanira | raka paduka sang aji | lawan sang narpadayita |
--- 3: 198 ---
miwah ibu pramèswari ||
3. jêng ratu agêng kang mashur | pêpundhèn sajroning puri | tuwin sarira paduka | myang putra santana aji | punapa sami raharja | sapêngkêr kula mri[33] ardi ||
4. dènta kawontênanipun | wănda kula miwah swami | myang suta wadu wandawa | tumêrah mring brêtya cili | antuk brêkahing narendra | sadaya sami basuki ||
5. ing nalika angkat ulun | tanggal pisan dintên Kêmis | ing wulan Rabingulawal | ugi ing warsa Jimakir | wanci pukul pitu enjang | numpak rata bangku katri ||
6. sarêng dumugi ing Jurug |
--- 3: 199 ---
angrucat kuda pangirid | gumanti tinarik janma | tumurun dhatêng banawi | kula taksih wontên rata | lan saputra tuwin swami ||
7. lajêng minggah dhatêng prahu | gembong amudhik malipir | dumugi antaranira | lajêng angancas umilir | mangetan praptèng babagan | rata tinarik mring gisik ||
8. tinampèn wadya kang mêthuk | sinurung minggah mring margi | kèndêl ing pos ngrakit kuda | manggihi kang ngatêr sami | lawan putra mantu kula | pun kulup Pangran Ngabèi ||
9. anunggil pra ipenipun | dumugi wetan banawi | sarêng rata wus samêkta |
--- 3: 200 ---
kula amit mring pra siwi | kang ngatêrkên lampah kula | kula jak andum basuki ||
10. tan winarna anèng ênu | lampahing rata lêstari | dumugi ing Karanganyar | kèndêl mung salin turanggi | sakêdhap lajêng umangkat | praptèng Tawang gantos malih ||
11. ing ngriku wontên kang mêthuk | tuwan-tuwan mung kêkalih | van Russên lan Tuwan Susman | sami sung wilujêng prapti | tan dangu rata samêkta | kula mangkat sung basuki ||
12. dupi prapta wetanipun | dhusun Kêron têngah margi | wontên wisma tinaruban | pinalêngkung janur kuning | saubênge ginêbêran |
--- 3: 201 ---
ing wastra winingkis-wingkis ||
13. winarna tri sungsunipun | gêdhah seta nginggil abrit | punika dhusun Gumapang | Serat Dhabu kang cêcawis | kula prapta ingurmatan | Monggang mriyêm sami muni ||
14. rata kèndêl tarub agung | kuda pangirid ginanti | Tuwan Dhabu gurawalan | nambrama asung basuki | lan sêgah wedang minuman | sumrambah tumêkèng dasih ||
15. nanging kula botên mudhun | saking rata lawan swami | awit mung kèndêl sakêdhap | dupi rata wus rinukti | kula pamit lajêng mangkat | pra sami andum basuki ||
16. sadhatêng kula ing purug |
--- 3: 202 ---
Karangpandhan ngandhap ardi | kuda pangiriding rata | prasami dipun rucati | salin kang pangirid janma | saksana minggah mring ardi ||
17. dumugi sapucakipun | aldaka rata lêstari | jujug pasanggrahan wetan | punika kang kula gèni | kang kilèn suwêng kewala | kinarya cawis manawi ||
18. wontên priyagung kang rawuh | têtuwi dhumatêng ardi | yèn nêtêpi kang ubaya | sarêng tita gangsal ari | botên wontên wartosira | dados lajêng kula gèni ||
19. ing ngriku salêbêtipun | kalih dasa dalu maksih | jawah angin botên kêndhat |
--- 3: 203 ---
mawanti Hyang Wrahaspati | dados botên sagêd kesah | ngupados enggaring galih ||
20. sarêng tanggal gangsal likur | nuju dintên Akad Lêgi | kula ngalih pasanggrahan | dhumatêng Srikaton wukir | ing ngriku langkung sakeca | mulyaning tăngga nyrambahi ||
21. enggaring manah andulu | padhusunan ingkang têbih | dalah pura Nglangênarja | kinèkêr langkung dumêling | sumawana Surakarta | anggênggêng sênêne asri ||
22. miwah mulat taru-taru | kang wontên pucaking ardi | muyêg wilis angrêmbaka | puspita panjrah kaèksi | saubênging pasanggrahan |
--- 3: 204 ---
akarya rênaning galih ||
23. wasana tur sêmbah ulun | lan swami suta kang mugi | konjuk kangjêng narèswara | saha kangjêng ibu sori | ratu agêng kang minulya | pêpundhèn sajroning puri ||
24. titi lukitaning têmbung | Srikaton ing Sênèn Paing | nêmlikur ingkang candrama | Jumadilawal kang sasi | Jimakir sangkalanira | nênga putra sarira ji |[34][35]|
--- 3: [205] ---
17. Sêrat Ibêr dhumatêng Tuwan Hollê (K. F. Holle)[36]
17. Kinanthi
1. sêrat kanthi tabenipun | Jêng Gusti Pangran Dipati | Nararya Mangkunagara | ping sakawan kang mandhiri | kolnèl myang ajudanira | Jêng Raja Nagri Walandi ||
2. Kumandhur Ordhê Ikêkrun | ing Luksêmburêh Nagari | Ridêring Ordhê Nèdêrlan- | sên leyo ingkang piniji | miwah ridêr ordhênira |
--- 3: 206 ---
Eisêrkrun ing Ostênrik ||
3. kumêndhaning kang lesiyun | ing Surakarta Nagari | dhumatêng sumitranira | Tuwan K.F. Hollê nami | ridêr ordhê ing Nèdêrlan- | sên leyo ingkang pinuji ||
4. nahên ta ing wiyosipun | kula sampun anampèni | sêrat saking saudara | cinitra Dhesèmbêr sasi | tri dasa ingkang candrama | angkaning taun Walandi ||
5. nuju sèwu wolung atus | wolung dasa ingkang warsi | nèng Garut panitranira | wontên ing waspada wukir | dèntên sasuraosira | kula inggih sampun tampi ||
6. kang sarêng lan sêratipun |
--- 3: 207 ---
saudara angintuni | têtêdhakan sastra Buda | ingkang sampun dipun gêdrik | ugi saking Gênutsêkap | kang dumunung nèng Batawi ||
7. dene ta kang sastra wau | milanipun ngantos lami | wit saking kula kèn nêdhak | tumulad samining warni | ing samangke sampun purna | punika pamurih mami ||
8. taman lèn ing têmbenipun | wontên kawignya jarwani | katranganipun ing sastra | sadaya punika ugi | kula kintunkên sudara | kalayan sukaning kapti ||
9. lan wangsulan takènipun | saudara sampun sami | kawrat wontên ing pustaka |
--- 3: 208 ---
sapala kang datan mawi | salir sêkar cinarita | sakawontênaning mangkin ||
10. kang kapanggih criyosipun | asalirèng sastra nguni | nungswa Jawi jaman Buda | akalihan sastra saking | Gênutsêkap Batawiyah | kula kintunakên sami ||
11. asarêng sêrat pakintun | dhatêng saudara mugi | katampèna lawan suka | ngaksamèng wangsulan mami | bokmanawi dados srana | pranawa wênganing budi ||
12. mêdhar kawusananipun | sapêngkêring kang kintèki | punika kula lan garwa | saha putraningwang sami | ginanjar waluya arja |
--- 3: 209 ---
dening Hyang Kang Maha Suci ||
13. purnaning panyêrat nuju | ari Soma tanggal kaping | kalih dasa kang candrama | Juni warsa sèwu tuwin | wolung atus wolung dasa | satunggal ingkang marêngi |[37]|
--- 3: [210] ---
[...][38]
| 1 | § Taun Jawi 1785, taun Walandi 1856, wulan Sèptèmbêr [sic]. (kembali) |
| 2 | Tanggal: Salasa (Slasa) wolu likur (28) Sapar Wawu: păncastha suwaraning rat (AJ 1785). Tanggal Masehi: Selasa 28 Oktober 1856. (kembali) |
| 3 | § Taun Jawi 1787, taun Walandi 1858, wulan Dhesèmbêr. (kembali) |
| 4 | Tanggal: Salasa (Slasa) Lêgi limalas (15) Jumadilawal Alip AJ 1787. Tanggal Masehi: Selasa 21 Desember 1858. (kembali) |
| 5 | § Inggih punika Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana IX. (kembali) |
| 6 | § Taun Jawi 1792, taun Walandi 1863, wulan Juli. (kembali) |
| 7 | Tanggal: Budari (Rêbo) lima (5) Sapar Be: ngrungu jawata nyabdakkên marang siwi (AJ 1792). Tanggal Masehi: Rabu 22 Juli 1863. (kembali) |
| 8 | § Taun Jawi 1793, taun Walandi 1864, wulan Nopèmbêr. (kembali) |
| 9 | Tanggal: salawe (25) Jumadilakir Wawu: tri lawang kang muni căndra (AJ 1793). Tanggal Masehi: 25 November 1864. (kembali) |
| 10 | § Taun Jawi 1796, taun Walandi 1867 [sic], wulan April. (kembali) |
| 11 | Tanggal: sawêlas (11) Kaji (Bêsar) Ehe: rasaning maharsi winulangna sunu (AJ 1796). Tanggal Masehi: 4 April 1868. (kembali) |
| 12 | § Taun Jawi 1798, taun Walandi 1869, wulan Oktobêr. (kembali) |
| 13 | Tanggal: Sabtu (Sêtu) lima likur (25) Jumadilakir Je: sarira trus sabda tunggal (AJ 1798). Tanggal Masehi: Sabtu 2 Oktober 1869. (kembali) |
| 14 | kapti. (kembali) |
| 15 | § Taun Jawi 1799, taun Walandi 1870, wulan Agustus. (kembali) |
| 16 | Tanggal: Dite (Ngahad) Manis (Lêgi) tri (3) Jumadilawal Dal: trus dhudhuk sela tunggal (AJ 1799). Tanggal Masehi: Senin 1 Agustus 1870. Perbedaan satu hari (Ngahad versus Senin) sering terjadi dalam konversi tanggal Jawa. (kembali) |
| 17 | § Taun Jawi 1803, taun Walandi 1874, wulan April. (kembali) |
| 18 | Tanggal: Kêmis tiga wêlas (13) Mulud Alip: katiga tan wolung căndra (AJ 1803). Tanggal Masehi: Kamis 30 April 1874. (kembali) |
| 19 | Prangwadana. (kembali) |
| 20 | § Taun Jawi 1803, taun Walandi 1874, wulan Sèptèmbêr. (kembali) |
| 21 | Tanggal: Buda (Rêbo) catur (4) Saban (Ruwah) Alip: tri bagêna bramana kăntha (AJ 1803). Tanggal Masehi: Rabu 16 September 1874. (kembali) |
| 22 | § Taun Jawi 1804, taun Walandi 1875, wulan Sèptèmbêr. (kembali) |
| 23 | Tanggal: Akad (Ngahad) Kaliwon (Kliwon) nêmbelas (16) Saban (Ruwah) Ehe: cinatur luhuring sarira sang prabu (AJ 1804). Tanggal Masehi: Jumat 17 September 1875. Pada bulan Ruwah tahun AJ 1804, hari Ngahad Kliwon jatuh pada tanggal 11, maka mungkin tanggal yang dimaksud adalah Ngahad Kliwon 11 Ruwah AJ 1804 (Minggu 12 September 1875). (kembali) |
| 24 | § Taun Jawi 1804, taun Walandi 1875, wulan Sèptèmbêr. (kembali) |
| 25 | Tanggal: Sukra (Jumungah) nêmbêlas (16) Saban (Ruwah) Ehe: karya umbul sarira ji (AJ 1804). Tanggal Masehi: Jumat 17 September 1875. (kembali) |
| 26 | § Taun Jawi 1804, taun Walandi 1875, wulan Sèptèmbêr. (kembali) |
| 27 | Tanggal: Buda (Rêbo) wolu likur (28) Saban (Ruwah) Ehe: tirta wiyat kaèsthi tibèng bantala (AJ 1804). Tanggal Masehi: Rabu 29 September 1875. (kembali) |
| 28 | § Taun Walandi 1878, wulan Pèbruari, taun Jawi 1807, wulan Sapar. (kembali) |
| 29 | § Taun Jawi 1810, taun Walandi 1881, wulan Marêt. (kembali) |
| 30 | § Taun Jawi 1810, taun Walandi 1881, wulan April. (kembali) |
| 31 | Tanggal: Buda (Rêbo) Pon kasapta (7) Madilawal (Jumadilawal) Jimakir: anawang mring siwi sarirane ngumpul (AJ 1810). Tanggal Masehi: Rabu 6 April 1881. (kembali) |
| 32 | pawarti. (kembali) |
| 33 | mring. (kembali) |
| 34 | § Taun Jawi 1810, taun Walandi 1881, wulan April. (kembali) |
| 35 | Tanggal: Sênèn Paing nêmlikur (26) Jumadilawal Jimakir: nênga putra sarira ji (AJ 1810). Tanggal Masehi: Senin 25 April 1881. (kembali) |
| 36 | Semestinya nomor 16 sesuai dengan urutannya. (kembali) |
| 37 | § Taun Walandi 1881, wulan Juni, taun Jawi 1810, wulan Rêjêb. (kembali) |
| 38 | Halaman 210-2 kosong. (kembali) |