Wulang Rèh sarta Sanasunu, Mangunpraja, 1920, #102 (Pupuh 20–27)
| 1. | Wulang Rèh sarta Sanasunu, Mangunpraja, 1920, #102 (Pupuh 01–10). Kategori: Agama dan Kepercayaan > Wulang. |
| 2. | Wulang Rèh sarta Sanasunu, Mangunpraja, 1920, #102 (Pupuh 11–19). Kategori: Agama dan Kepercayaan > Wulang. |
| 3. | Wulang Rèh sarta Sanasunu, Mangunpraja, 1920, #102 (Pupuh 20–27). Kategori: Agama dan Kepercayaan > Wulang. |
| 4. | Wulang Rèh sarta Sanasunu, Mangunpraja, 1920, #102 (Pupuh 28–34). Kategori: Agama dan Kepercayaan > Wulang. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
20. Dhandhanggula
1. sang pandhita sabdanira manis | kayaparan sira yèn tinanya | ngandêl para nabi kabèh | mangkene ing saurmu | wiwitane kang para nabi | iya Jêng Nabi Adam | ing wêkasanipun | ya Kangjêng Nabi [Mukhamad][1] | pan tan ana nama nabi malih-malih | têkèng dina kiyamat ||
2. kangjêng rasul wêkasan pra nabi | lamun ana kang wong ngèstokêna | ana nabi
--- 118 ---
sapungkure | atawa ana ngaku | sapungkure andika nabi | sayêktine duraka | pêcat imanipun | wajibing nabi sadaya | sun tuturi têtiga wajibing nabi | sidik ingkang sapisan ||
3. lawan wajib amanata ping kalih |[2] wajib tablèk ping tiganira |[3] sangking nabi ngêndikane | martakakên pamuwus | sakyèh nabi warta sayêkti | ginanjar lan siniksa | ing pakaryan iku | umate samya winartan | ing margane ingkang ala lan kang bêcik | mokale winicara ||
4. mokaling nabi tigang prakawis | mokal ngumpêt marang pangandika | mokal nabi kiyanate | mokal durjana iku | sakathahe kang para nabi | mokal lamun goroha | ing pawartanipun | têkabur yèn asung warta | wajib lan wênange kang para nabi |[4] ngaral kang basariyah ||
5. têgêse wênang lara lawan pati |[5] sakit nora anyuda drêrajat | nanging punika wênange | kalawan malihipun | sakathahe kang para nabi | rinêksa dening Sukma | ing dosa lit agung | sapa asih para nabya | dadya sarat ing iman puniku kaki | lan malih
--- 119 ---
ngawruhana ||
6. para nabi ingkang sinung dening | ing Yyang Sukma anyêkêl sarengat | pan nênêm iku kathahe | Nabi Adam karuhun | Jêng Nabi Nuh kang kaping kalih | Ibrahim ping trinira | Musa kaping catur | kaping lima Nabi Ngisa | ingkang tinut sarengate dhingin-dhingin | nanging mangsuh sadaya ||
7. kaping nême sarengate nabi | kangjêng rasul panutuping nabya | nora salin sarengate | têkèng kiyamat besuk | pan lêstari sarengat nabi | wêkasaning sarengat | lan malihe putu | sira kudu ngawruhana | ing cacahe sakyèhe kang para nabi | sakêthi kalih lêksa ||
8. lawan punjul kawan èwu nabi | ingkang mursal iku kawruhana | kang para rusul kathahe | tri tus iku kèhipun | langkung tiga wêlas kèhnèki | sami sidik sadaya | ing pawartanipun | awarta marang kawula | kang pra wayah samya matur awotsari | mugi tuwan dugèkna ||
9. aprakawis sintên ingkang akir | kadospundi kula dèrèng wikan | mugi tuwan têdahake | hèh iya putuningsun [putuningsu...]
--- 120 ---
[...n] | satuhune sukma kang jati | amatèni sadaya | ing kawulanipun | nanging kang nora rinusak | êloh kalam kêlawan kang ngaras kursi | suwarga lan nêraka ||
10. tan rinusak ing awal lan akir | liyan iku rinusak sadaya | kang maksih langgêng jatine | nanging Gusti Kang Agung | kang tan kêna owah lan gingsir | miwah sakyèhing nyawa | ing têmbe akumpul | ing benjang dina kiyamat | pasthi kabèh padha mati kang kumêlip | rusak sajagat pisan ||
11. ri sampunnya kabèh padha mati | iya nulya nguripkên sadaya | pan kinira-kira kabèh | ingukumakên iku | ing dosane agung lan alit | samya kinira-kira | adiling Yyang Agung | datan kêna kakilapan | jin manungsa lan isining bumi langit | kapirsa sadayanya ||
12. anadene wong kang pasèk iki | ora langgêng ana jro nrêraka | sangking barkate imane | wong mukmin fasèk iku | ri sampunnya siniksa sami | pinanjingkên ing syarga | langgêng syarganipun | dene sakyèhing wong kopar | pinanjingkên nêraka tan kêna gingsirsir [gingsir...]
--- 121 ---
[...sir] |[6] kêkêl anèng nrêraka ||
13. tan rinusak nêraka lan syargi | langgêng dènnya wau têtimbangan | sarta kalawan isine | sapa maido kupur | lan malihe pêsthèning Widi | untung bêcik lan ala | takdiring Yyang Agung | kang tumiba untung ala | pasthi manjing wong iku maring yamani | kang bêcik manjing syarga ||
14. tan kêna wah takdiring Yyang Widi | iku kaki sira èstokna |[7] lan malih lamun tinakon | iman lan Islam iku | kadyapundi prêbedanèki | inggal sira jawaba | mangkene jawabmu | iman Islam prêbedanya | iman iku pan nênggih sajroning batin | laire iku Islam ||
15. anênuwi andikaning nabi | cêgah sirik ingkang sininggahan | iman nrahakên ragane | iku lah bedanipun | Islam lair imaning batin | kadya ingkang bêrambang | ing pralambènipun | galih kêlawan kulitnya | yèn dinulu warnane apan kêkalih | rasane tan pêrbeda ||
16. dene amal kajaba puniki | sangking iman kalawan kang Islam | lan malihe putuningong | rukun ingkang sun tutur | rukun Islam lêlima
--- 122 ---
kaki | nênêm rukuning iman | kawruhana tuhu | aja sira apêpeka | yèn tan wruha durung Islam sira kaki | iki rukuning iman ||
17. angèstokkên ing [Allah][8] kang dhingin | yèn asifat purba tan sêsama | kapindho malaekate | ping tiga kitabipun | ping sêkawan utusannèki | lawan dina wêkasan | kaping limanipun | kaping nêm angistokêna | maring untung bêcik lawan ala sangking | Gusti Kang Maha Mulya ||
18. yèn nês saka ing salah sawiji | ingkang sampun sinêbut punika | kafir ilang agamane | apan wong kapir iku | tanpa gawe ngamalerèki | agawea ngibadah | lir ilining banyu | yêkti datan katarima | dosa agung ing kafir tan na madhani | padha sira dèn yitna ||
19. liring yitna iku apan wêdi | wêdi iku pan kalih prakara | wêdi kêna ing dosane | kapindho wêdi kupur | pan wong êkas aranirèki | satêngahe wong ina | wêdi dosanipun | lan wêdi ing kapirira | iya iku winastan wong êngam kaki | mukmin pasèk ranira ||
20. rukun Islam pan lêlima [lêli...]
--- 123 ---
[...ma] kaki | dhihin sadat kalimah kalihnya | kinawruhan sêjatine | lan salat limang wêktu | apuasa ping tiganèki | ari wulan Ramêlan | ping sakawanipun | azakat kalawan pitrah | kaping lima munggah kaji kang nyukupi | dêdalan marang Kakbah ||
21. yèn tinggala ing salah sawiji | rukun iku mapan dadi dosa | padha tinêmu ing têmbe | yèn anglampahi iku | pan cinadhang ing syarga adi | pan karsanirèng Sukma | angganjar syarga gung | ing mahkluk kang nandhang iman | ingkang wayah sadaya angudi wangsit | sahadat ing artinya ||
22. kadospundi mênggah sang ayogi | kang sahadat kalimah kalihnya | kang eyang alon wuwuse | sahadat kang karuhun | angawruhi [Allah][9] kang jati | kapindho rasulullah | yèn iku ingutus | sapa angèstokkên [Allah][10] | sarengate nabi nora dèn kawruhi | puniku dèrèng Islam ||
23. lah mujmale nênggih kadospundi | sahadat kalih aran [Mukhamad][11] | kadyapundi munfasale | kang eyang lon amuwus | mung sêkawan kathahe nanging [na...]
--- 124 ---
[...nging] | makripat tokid iman | Islam sampun kumpul | ing sahadat rong kalimah | iku putu lungguhe sadat kêkalih | lan malih tutur ingwang ||
24. parlu adus kawruhana kaki | ingkang êsah kanggo ing agêsang | aja sêmbrana ta anggèr | yèn sira nora wêruh | nora êsah polahirèki | satata lawan kewan | polahe wong iku | kaya kêbo kacèk nora | gêgayêmi yèn sira durung udani | lah iki parlunira ||
25. pan lêlima mungguhing pawèstri | kang kariyin kèl kapindho nipas | duswilah kaping têlune | ping pat janabat iku | kaping lima dusing wong mati | apan wajib dinusan | iku kèhing parlu | kêkalih mungguh wong lanang | kang kariyin janabat kapindho mayit | lan malih putuningwang ||
26. kawruhana bedanipun kaki | ingkang parlu kalawan kang sunat | pan parlu iku têgêse | lamun linakon iku | pan ginanjar dening Yyang Widi | yèn tinilar duraka | papa kang tinêmu | dene mungguhing kang sunat | pan ginanjar kalamun [ka...]
--- 125 ---
[...lamun] dipun lakoni | tininggal nora dosa ||
27. lan malihe iya putu mami | ingkang makruh kalawan kang karam | kawruhana parbedane | ingkang karam puniku | yèn cinêgah ginanjar pasthi | yèn ta lamun tinrajang | amanggih dosèku | dene kang makruh punika | yèn tinrajang pan ora andosani |[12] cinêgah pan ginanjar ||
28. ingkang wayah samya matur malih | kadyapundi nênggih ing bedanya | junub janabat pisahe | yèn tunggila puniku | kadyaparan ing tunggilnèki | kang eyang lon sabdanya | ingkang junub iku | pasthi puniku yèn beda | junub iku karame lêlima kaki | yèn durung ngawruhana ||
--- 126 ---
21. Dhandhanggula
1. awigna mastu namasidi |[13] sinidaha dera sang murwèng rat | kang anglimputi sak rate | dening ulun mahayun | makirtyaring kanang palupi | lêpiyan kang supadya | dumadya wêwuruk | ing suta wayah priyawak | sinêngkalan sirna catur syarèng janmi[14] | janma yun kumadama ||
2. kumadama mamêksa mamêrdi | sanggyaning kang atmaja wus wêrda | widadaa sawadine | mardi-mardiyèng sadu | sadarganing darsane ngurip | ya rêp-arêpa arja | arja ri tumuwuh | tuwuh tarlèn sêkar iya | ya marmanta mandaya madamèng wangsit | wasita winitara ||
3. watara ri tutur amartani | martotama têmên tinumana | katamana ing tulatèn | tula-tula tumuluy | têtelaa têlah katali | talika winênangna | munang kang amangun | bupati magang kang pisan | wêtyaniling hèh sanggya nak putu mami | yèki lêksanakêna ||
4. muhung kinarya pangeling-eling | laku lêlakonirèng agêsang | sun karya rolas warnane | warna ika rumuhun | alinga[15] yèn tinitah janmi | kapindho ingkang warna | elinga sutèngsun | yèn sinung [si...]
--- 127 ---
[...nung] sandhang lan pangan | warna ingkang kaping tri sira dèn eling | yèn kinon angupaya ||
5. ing wêtune sandhang lan rijêki | akasaba saking tapak tangan | kaping sakawan warnane | parentahing Hyang Agung | kinon Islam manut jêng nabi | rasul nayakaning rat | warna ping limèku | busana lan pakarêman | warna kaping nênêm sira dèn aeling | lakuning pawong mitra ||
6. akêkancan sasamining janmi | dening warna ingkang kaping sapta | yèn abukti nèng wismane | yèn turu yèn lumaku | kesah sangking wismanirèki | warna kang kaping astha | kurmat ing têtamu | kaping sanga ri kang warna | wêtuning ling myang wêtuning barang gosthi | salaminirèng gêsang ||
7. warna kaping sadasa tinulis | yèn tinitah sira ing Hyang Suksma | gêdhe kalawan cilike | kaping sawêlasipun | dèn aeling titahing Widhi | sudaning kang darajat | gingsire kang wahyu | apa ingkang dadi sabab | warna ingkang kaping rolas dèn aeling | obah osiking jagat ||
8. jangkêp kalih wêlas ingkang warni | nahan warna kapisan kocapa | dèn aeling [ae...]
--- 128 ---
[...ling] salamine | yèn tinitah sirèku | sangking ora maring dumadi | dinadèkkên manungsa | mêtu saking ênur- | ira Jêng Nabi Mukhamad | katujune nora tinitah sirèki | dumadi satu khewan ||
9. dèn agêdhe sukurirèng Widhi | aywa lupa sirèng sanalika | dèn rumêksa ing uripe | dèn madhêp ing Yyang Agung | dèn apasrah aywa sak sêrik | manawa ana karsa | urip ta pinundhut | ngaurip wasana lena | tan têrtantu cêndhak dawaning aurip | ayya acipta dawa ||
10. aywa cipta cêndhaking aurip | yèku dudu ciptaning kawula | dawa cêndhak wus pêpancèn | mung ciptaa sutèngsun | mati ana sajroning urip | mangkono pan winênang | cipta kang saèstu | madhêp kamawulèng[16] Suksma | tan sumêlang ananira sangking Widhi | widagdèng sipta maya ||
11. gantya warna ingkang kaping kalih | linairkên sira anèng dunya | sinung sandhang lan pangane | yèku sira dèn emut | tuwa sandhang kalawan bukti | laire kang manungsa | sangking garbèng iku | jabang tan banjur dinulang | sayêktine sandhang popok kang rumiyin | ya sandhang ya bok dunya ||
12. iya pangan iya bok [bo...]
--- 129 ---
[...k] rijêki | karo iku apan ta tariman | saking Hyang kang amurbèng rèh | bok dunya bojo sêpuh | bok rijêki bojo taruni | dèn bisa momong sira | tariman ro iku | bok dunya garwanta tuwa | yèku ingkang milu urip milu mati | de garwanta taruna ||
13. bok rijêki iku apan dadi | kuwat panganti-anti agêsang | lire dèn bisa momonge | aywa ta kongsi mutung | yèn apurik tariman kalih | lungane luwih rikat | lir kilat sumêmprung | tan bisa nututi sira | rungsang-rungsang wuh rusak badanirèki | nistha brăngta mangarang ||
14. rangu-rangu rongèh muring-muring | rêringa nir asalah panarka | yèn sisip-sisip têmbire | nir kamanusanipun | sarupa lan khewan wanadri | anyandhak-nyandhak tuna | gayuh-gayuh luput | saking tan bêtah tinilar | ing garwa ro têmah ngrêbut dèn lakoni | ing garwane wong liyan ||
15. ngutil mêthêt anyolong mêmaling | yèn konangan atombok ngumurnya | kaèsi-èsi patine | lir sato gumalundhung | marma kabèh dipun aeling | pamomonging tariman | dèn [dè...]
--- 130 ---
[...n] matarèng kayun | sihana ing sawatara | amung ayya karo kongsi lunga purik | yèn abangêt sihira ||
16. mring kêkalih tansah amangun sih | pêpasihan sumungku satata | mong wiraga karagane | nutut nutugkên kayun | lali maring kang narimani | katungkul ambaruwah | sumungkêm sumuku[17] | yèn mangkono nora kuwat | badanira apês ingkang sira panggih | tan bisa lumaksana ||
17. migêk-migêk kawarêgên kalih | yèn lumaku banjur kajungkelang | tiba galundhung jurange | kabêntus watu ajur | kojur tibèng nisthaning nisthip | papa tanpa pantaran | kapiran kapatuh | yeka ta aywa mangkana | dèn asêdhêng aywa kabangêtên ing sih | mring rijêki lan dunya ||
18. nahan warna ingkang kaping katri | parintahing Hyang kinon ta sira | angupaya ing wêtune | sandhang panganirèku | akasaba mêtua saking | ing tapak tanganira | ya utamanipun | wêtuning karingêtira | ya tan kurang pagaweaning dunyèki | wêtuning sandhang pangan ||
19. wêwatêsaning upaya bukti | yèn wong lanang [la...]
--- 131 ---
[...nang] amikul ing salang | wong wadon gindhong sênike | barang upamanipun | gendhong mikul jalu lan èstri | yèn lagya pêsing badan | bedane kalamun | sinung kas dera Hyang Suksma | angupaya sandhang pangan têka gampil | yèn gampang dèn waspada ||
20. sangkaning arta yèn tan prayogi | ayya arsa sanadyan akathah | yèn durung sah aywa pinèt | sathithik yèn panuju | dèn pakolih amburu khasil | lire pakolih ingkang | sah têranging khukum | tuwin ta wawêkas ingwang | yèn akasab mrih upajiwèng aurip | aywa nganakkên arta ||
21. nora arus nadyan enggal sugih | ing wasana sira manggih papa | kapapan ora warise | saking para lêluhur | khasab iku ingkang utami | among tani sêsawah | gaga anênandur | akèh warnaning akhasab | lakonana dèn tabêri dèn nastiti | abot wong golèk pangan ||
22. aywa ngènthèngkên agolèk bukti | pae sato khewan tanpa ngakal | golèk pangan mung cangkême | mara banjur barakut | sukêt godhong kang dèn gayêmi | beda [be...]
--- 132 ---
[...da] lawan manungsa | saking akal mêtu | yèn tan olih kang mangkana | kang mêngkene yèn kang mêngkene tan olih | kang mêngkono antuka ||
23. lamun antuk angupaya khasil | dipun agêng panarimanira | sukura mring Hyang nikmate | aywa dumèh sirantuk | amung kêdhik kasabirèki | pan iku pêparingan | nugraha Hyang Agung | pinaringan pira-pira | luhung êndi kang tan bisa olih khasil | khasabe papariman ||
24. yèku satêngah tan dèn paringi | rahmating Hyang pinunggêl ngamalnya | tan dinawakkên ngamale | khasabe wus pinulung | pan kapalang-palang tan olih | labêt wahyu kinêbat | ngakale binawur | duk bocahe kurang ajar | tuwa-tuwa katula dhinadhung iblis | lapak tan amicara ||
25. lamun amicaraa sayêkti | nora bisa agaga sêsawah | dadia tukang myang pandhe | sayang sasamanipun | yèn tan bisa manjaka dhingin | abot ènthèng pan kathah | pakaryaning manus | utama yèn angawula | angapêdhak kang pêthêla angiring-iring |[18] sarta jujuring manah ||
26. marma eling-eling dèn pakeling |
--- 133 ---
anak putu padha rumasaa | yèn kawula sru apêse | ayya dumèh tinunggu | bapa biyang misiha urip | angabdi ing narendra | sapatute cukup | yèn mêngkono ciptanira | budi rupak gopok tan micarèng ngèlmi | ngêgungakên taruna ||
22. Sinom
1. nahan kaping pat kang warna | sagung anak putu mami | kinon sirèku Islama | anut ing rèh Kangjêng Nabi | Mukhamad kang sinêlir | ing sarengat kangjêng rasul | aywa ta sira tilar | cêgah pakon dèn kalingling | sunah farlu wajib wênang lawan mokhal ||
2. batal karam lawan kalal | musabihat dèn kaèsthi | pikukuh Islam lêlima | iku aja lali-lali | utama yèn nglakoni | ing rukun lêlima iku | lamun ora kuwasa | mring bètulah munggah khaji | ingkang patang prakara bae ywa lupa ||
3. sarengat lakuning badan | tarekat lakuning ati | khakekat lakuning nyawa | makrifat pan lakunèki | ing rahsa dèn pakeling | kawruhana lakunipun | nanging aja atilar | ing sarengat lakunèki | yèn tilara [tilar...]
--- 134 ---
[...a] nora kuwat badanira ||
4. pan iya măngsa bisaa | ngêblêgi sarengat nabi | wa mangkana nora kêna | yèn kinarsakkên ing Widhi | dadya mukmin sêjati | mung ta ayya kongsi kufur | kang dèn kufurkên sarak | ayya pasèk ayya musrik | rèhning langif mung tibaa ing maksiyat ||
5. yèn misih tiba maksiyat | manawa-manawa kaki | katarima tobatira | ing rina kalawan wêngi | yèn wus tumibèng musrik | angèl pêpulihanipun | yèn ora katarima | tobatira ing Yyang Widhi | nora wurung tinêmpuh ing păncabaya ||
6. sarengat iku wêwadhah | lawan iya tata krami | marma tan kêna tinilar | wong atilar tata krami | ênggoning laknat yêkti | lan ênggoning duraka gung | kêna ngarahan setan | tan wurung iku amanggih | ing bêbêndunira kangjêng rasulullah ||
7. bêbênduning rasulullah | ya bêbênduning Yyang Widhi | ya Allah ya rasulullah | măngka ta zali sayêkti | marma dipun pakeling | ayya maido sutèngsun | sawirasaning kitab | yèn tan bisa anglakoni | amung ayya mêmaoni
--- 135 ---
anênawan ||
8. ana ta ingkang satêngah | anggêguyu wong ngabêkti | yèku panjanmaning setan | dhèwèke wus tan nglakoni | ana kang anglakoni | dadak sêmbrana gêguyu | kaya wong nginum arak | kang sêmbrana sarwi angling | nora kharam khèrêm arak yêkti khalal ||
9. wong kang angucap mangkana | olèh duraka ping kalih | dhingin ngalalakên kharam | kapindho anginum awis | marma dèn ngati-ati | ayya sêmbrana ing wuwus | lan wêwalêr manira | ayya sira nginum awis | dhingin kharam kapindhone tanpa guna ||
10. sapele namung kinarya | bêbingkrakan sukak ati | tan timbang lan durakanya | wus pasthi wong nginum awis | yèn awon êndêmnèki | mring badan ora pakantuk | batine lunjak-lunjak | kaduga angêpêl bumi | ing wiweka subasitane wus ilang ||
11. yèn bêcik dême wong ika | ngêlumpruk badanirèki | gigang[19] madhêpe mring Suksma | bawur tyase dadya lali | paran margane bêcik | wong lali maring Hyang Agung | amêdhotakên ngamal | tuna nora olih bathi | siya-siya nganiaya badanira [bada...]
--- 136 ---
[...nira] ||
12. êndêm iku kawruhana | limang prakara dèn eling | kang dhingin êndêm inuman | pan wus cinatur ing ngarsi | dadine nora bêcik | dene kaping kalihipun | êndême wong nonoman | tur abagus ingkang warni | ing busana iya nora kêkurangan ||
13. pangrasane nora nana | wong abagus malih-malih | mung dhèwèke kang jêlarat | mung dhèwèke kang jêlanthir | katungkul milang-miling | anglingling sariranipun | Arjuna dèn lêlarak | Panji sinèrèd babarji | pêngrasane datan ana kang mêmadha ||
14. kang aran bagus pan iya | jêjêre kalih prakawis | kang dhingin bagusing rupa | ping kalih bagusing ati | nadyan rupane pêkik | lamun ala atinipun | yêkti dadi wong ala | rusuh sabarang pakarti | tyase arda andarung tanpa ukara ||
15. yèku dême wong taruna | rosa kuwat barang karti | pandhuking sadaya-daya | tan ngarah-arah rih-irih | yèku kharam sayêkti | dene kaping tiganipun | êndêming kawiryawan | lire kamuktène lêwih | rina wêngi angrasakkên ing kamuktyan ||
16. mangan [manga...]
--- 137 ---
[...n] enak turu enak | kamuktèn sumalin-salin | apanjang yèn winuwusa | murkane wong ngulah mukti | kaping pat kang winarni | êndêm saking hawa napsu | napsune ngămbra-ămbra | tan kêna sisip sakêdhik | maring rabi maring batur mring wong liyan ||
17. têrocoh amara tangan | durung karuwan yèn sisip | napsune pinasang-pasang | tanpa marta tanpa titi | têtika durung ênting | kasusu sru masra-masru | dene kang kaping lima | êndême suka sukanting | barang suka kang angliwati saking khad ||
18. êndêm kang papat punika | sayêkti kharame sami | lawan kharaming kang arak | bangêt lali mring Hyang Widhi | lamun manusa uwis | kanggonan dêm lêlimèku | kagêm dadya satunggal | tan wurung anêmu nisthip | abèn-abèn katêkan bilai dunya ||
19. nora nganggo ing akerat | ing dunya bae pinanggih | dènnya sru kharam-akharam | têgêse kharam dèn eling | pan iya aling-aling | kalingan tyase kalimput | têgêse ingkang khalal | sutèngsun ayya na lali | khalal iku pan kalêbu têgêsira ||
20. manjinga kabêcikan [ka...]
--- 138 ---
[...bêcikan] |[20] tyase suci nora lali | mring Hyang pan ora kalingan | lamun bisa anglakoni | kawulaning Hyang Widhi | sabarang kharam tuna yun | sayêkti katarima | barang pandonganirèki | ayya kadi pangucape wong kang liwar ||
21. linge wong alul khakekat | wêwulange gurunèki | tan ana kharam subahat | kabèh-kabèh kalal ugi | iku wong kêna pidhir | tan wurung kênèng bêbêndu | wus kadhadhung mring setan | dene laku kang sayêkti | kang ambontos ing ngèlmu praptèng khakekat ||
22. sirna marang ing makrifat | kang wus antuk sihing Widhi | kharamaning yèn arêpa | ingkang khalal datan apti | yèn bisa anglakoni | sarta wahyuning Hyang Agung | kang mangkono pan dadya | martabating para wali | wali kutub kang rumêksèng pramudita ||
23. sabakdane rasulullah | yèku kang pinăngka dadi | cêcagake langit dunya | sèwu kutub para wali | babo dene amêncit | yèn atelada kang iku | pan iku sèwu mokhal | sarèhning kawula langif | amung ayya dadi rêrewengan setan ||
24. lawan ayya makan madat | pêrètu [pêrè...]
--- 139 ---
[...tu] iku tan bêcik | apa bêcike wong mangan | ing kukus tur angêndêmi | yèn wus nyakot sayêkti | dudu wong kang makan apyun | apyun kang makan janma | yèn wus dêlinding ngêmasi | nora nana wong nyêrèt umure dawa ||
25. iku kalêbu golongan | nganiaya badannèki | dhasare sarak cinêgah | ingkang kharam êndêmnèki | barang kang angêndêmi | cinêgah ing sarakipun | panjang yèn winarnaa | nisthaning mangan cêngkakik | pan wus padha kasatmata kalampahan ||
26. nanging ana kang amarah | khalaling apyun sakêdhik | yèn kinarya ing woworan | obat angêt iku ugi | marmane iya kenging | dènnya obat angêt iku | andhangankên sarira | kitab sarah baya nênggih | kang ngalalkên kêdhik winor obat panas ||
27. lan malih wêwalêr ingwang | nak putu ayya nglakoni | ing panggawe ngabotohan | kalêbu nisthaning urip | dhasar ing saraknèki | kinaramakên satuhu | laire lêwih nistha | dadya lip-alipanèki | wong durjana saking madat ngabotohan ||
28. walêr malih ayya ana |
--- 140 ---
sagung anak putu mami | alul wuku tigang dasa | kang trus sapa dewanèki | yaiku nora bêcik | ing sarake dadi kufur | saksat ngroro Pangeran | yèn sira arsa udani | mring lakune wuku dipun sawêtara ||
29. satêngah saking kacaryan | ing wuku kasiyatnèki | mèh wruh sadurung winarah | kadadeaning bêbayi | ya salawasing urip | bêja lan cilakanipun | ing wuku wus dèn ênas | sidik tan ana kang sisip | kang mêngkono sira padha mangartia ||
30. ayya banjur kagawokan | pan ana pralambangnèki | wêwangsalan sêmbung gilang | ing Palembang dipăngga lit | singa-singaa yêkti | yèn ginugu pan kadulu | aja si para dewa | ing wite tinitah lêwih | iku maning yèn ora mikatonana ||
31. nadyan sela lawan wraksa | lamun sira puji-puji | pinuja mantrèng dêdupa | binorehan wangi-wangi | sayêkti mikatoni | bêrkati pangrasanipun | marma dèn eling sira | têrècètaning agami | yèn sira yun uninga ing ngèlmu khasaf ||
32. kang winênang ing agama | nanging iku kaol langif | lamun kaol ingkang êkas | kinaramakên [ki...]
--- 141 ---
[...naramakên] sayêkti | sagung ngèlmu laduni | falak falkiyah myang nujum | iku ngèlmu pambuka | sagunging kang ghaib-ghaib | saking Arab tan lyan saking nabi duta ||
33. wêwalêr malih kocapa | sing wong tuwa nguni-uni | yèn kuwat mêmantu sira | nganggo gamêlan tan kenging | dhasar sarak sinirik | unine gamêlan iku | tiningkêban tan kêna | lan lalungan dina Paing | lamun rabi gantung kawin ora kêna ||
34. lawan tan kêna dèn arak | èstri tinukon tan kêni | gêgadhèn tan winalêran | wa mangkana sarèhnèki | kalumrahaning urip | wong dèn abdèkkên ing ratu | kudu ta kalumrahan | narajang walêr sakêdhik | wakilêna aja êkad saking sira ||
35. ing unining kang gamêlan | lan dêdongaa ing Widhi | mugi ta winênangêna | lan mintaa rilanèki | lêluhur nguni-uni | kang duwe wêwalêr iku | sira kirima donga | iku supayane kalis | pon-ponane adoha ing păncabaya ||
36. lêt sapasar ênêm dina | gamêlan durunge muni | dèn mêsu panêdhanira | ing wêngi gon kang asêpi | lamun kaparêng ugi | ana ta sasmitanipun | katingal ing supêna | rèhning apês mêdal saking | ing supêna barang tingkahing [tingkah...]
--- 142 ---
[...ing] kawula ||
37. pae kang uwis mukmin kas | tuwin pra wali pra nabi | akèh kang sinungan ayat | saking swara kang dumêling | wa mangkana prandening | ana kang nyêrtani iku | ingkang para anbiya | wahyu ingkang saking ngipi | Nabi Brahim lan Nabi Yusuf ing kina ||
38. nanging iku atrakadhang | amung iya anyêrtani | tan uwis dening supêna | ing mêngkone jabarail | dinuta ing Yyang Widhi | wahyaa maringkên wahyu | lamun ing jaman mangkya | sabakdane kangjêng nabi | wus rinacut karsaning Hyang kang mangkana ||
39. sangsayardaning kang măngsa | mahyun awas lawan eling | tan ana wahyu kang nyata | akèh wahyuning ibêlis | tan kêna dèn sayuti | murka angkara tumanduk | durjana sangkin dadra | sujana sarjana kontit | kataangi[21] katalika saliring rat ||
40. rat karakêt tan antara | pêpantaraning abêcik | apan ora kêkurangan | kaoling para ngulami | myang sujana bèrbudi | para bijaksanèng laku | jro kitab pira-pira | kang marah panggawe bêcik | miwah jroning srat wêwacan danasmara ||
23. Asmaradana
1. dèn kêrêp gêgulang ngèlmi | gêgurua pra ngulama | lawan dèn kêrêp [kê...]
--- 143 ---
[...rêp] têtakon | minta warahing sujana | dèn bisa anoraga | aywa kumintêr kumingsun | nadyan silih wus abisa ||
2. api-apia tan bangkit | angaraha wuruking lyan | manawa liya muride | kabêcikan lan kamulyan | awit saking tumitah | praptèng wasananing maut | kamulyaning sangkan paran ||
3. yya pijêr ngiling-ilingi | ing kitab nora rinahsa | wêwalêre arang kanggo | miwah yèn sira mêmaca | ing Surti Nitipraja | Sewaka sasaminipun | Wulangrèh Panitisastra ||
4. Asthabrata Rama Kawi | aja pijêr têtêmbangan | cêcengkokan tanpa gawe | wong anom ing jaman mangkya | arêmên cêcengkokan | mêlang-mêlung êluk wolu | ngalingi lêlandhêping tyas ||
5. ana karyane sakêdhik | yèn wong alul cêcengkokan | nêsêgakên pamacane | amrih ayya kongsi kêmba | nanging aja katunan | kang winaca dèn aemut | cathêtên ing wardayanta ||
6. kunêng kaping catur warni | gantya warna kaping lima | ing busana wêwalêre | lan mungguhing pakarêman | dene ta kang busana | sinjang-sinjang dèn aemut | bathik rèjèng [rè...]
--- 144 ---
[...jèng] ayya nganggya ||
7. rèjèng karajah tan bêcik | dene ta parangkusuma | parangmênang sasukane | lan ayya anganggo sinjang | ing lurik tuwuh sela | ayya sira nganggo sabuk | bathik iku tan prayoga ||
8. yèn tan duwe ijo kuning | wungu dadu akêmbangan | anganggoa putih bae | sinjang wulung nora kêna | yèn apês sariranta | jarak dhawuk bang ywa ngingu | lamun sira nora êkas ||
9. yèn sinung kuwat sirèki | sabuk cindhe kêkêlingan | nganggo bara sapatute | limar gêdhog sakarsanta | liyane kang larangan | sagung laranganing ratu | ayya wani nganggo sira ||
10. lawan ayya nganggo bathik | anggite wong jaman mangkya | anganggo Baron Sakèndhèr | nganggo gambaring wong-wongan | yèku satêngah kharam | myang rêrupaning nyawèku | iya iku padha kharam ||
11. măngsa kuranga kang bathik | kang lung-lungan kang cêplokan | gêgodhongan sasamine | ayya sira kumawawa | atelad ingkang êkas | jênênging kawula iku | apês ajur bosok rusak ||
12. ngaral basariyah nênggih | kang sinandhangkên ing sira [si...]
--- 145 ---
[...ra] | lire pêpalanganing wong | owah gingsiring manungsa | pan namung jênênging dzat | iku kang wajibul wujud | langgêng nora kêna rusak ||
13. wêwalêr kang gêdhe malih | yèn ora kalambèn sira | ayya kalung saptangane | tinalèkakên ing jăngga | tansah ginawe salat | sampirêna kewalèku | ing pundhak sakarsanira ||
14. ing kanan miwah ing kering | yèn anganggo-anggo sira | sawatara sasêdhênge | bêbêd myang ikêt-ikêtan | dèn nganggo măngsa kala | ayya sabên sore esuk | siyang nganggo jêjingkêngan ||
15. wong bêsus kapati-pati | watêke sok malaratan | suda-suda rijêkine | sarta anênungkuling tyas | kang mring kawicaksanan | bok rijêki gilandulu | wong jalarat mêmeretan ||
16. rèhning anom sawêtawis | bareya-bareyo aja | iku bangsat panganggone | lawan nganggo măngsa kala | lêlungan pasamuan | jingkêngan sawatarèku | pêpênyon amêmondholan ||
17. bêsus iku warni-warni | ana bêsus ing pangucap | ana bêsus ing panganggo | ana wong bêsus lakunya |
--- 146 ---
ana bêsus lungguhnya | yèn wong bêsus tan kapusus | iku tuna ing agêsang ||
18. lire kapusus katapis | iku bêsusing sujana | kang wus mangarti barang rèh | kagunane wus akathah | bisa nambung ambengkas | bisa amis dadi arum | arum sangsaya angambar ||
19. pêtêng dadya padhang bangkit | bêsuse tan têkèng manah | mung kinarya sasab bae | ngalingi kasujanannya | wus ambêking sujana | pintêr angaku balilu | saking wus ambêk sagara ||
20. yèn ngulama para mufti | bêsuse anut ing lafal | jayinaf saka unine | bilmaksiyati têgêsnya | amaès-maèsana | ya ing sariranirèku | lawan panganggo maksiyat ||
21. ya mung bêsus aling-aling | nora tumêka ing manah | yèn dinawakna murade | lapaling jayinaf saka | lan bilmaksiyat ika | adawa lamun winuwus | cukup lakuning agêsang ||
22. marma anak putu mami | barang tingkah dèn waspada | dèn amikir pakolihe | ayya ngawag ruwag-ruwag | bêsus tanpa karana | dèn abêsus aja bêsus | dèn apintêr aja bisa ||
23. lire dèn abêsus [a...]
--- 147 ---
[...bêsus] kaki | yèn abêsus sawatara | tan kabanjur tan kalalèn | mung bêsus ing wong rêsikan | anrus rêsiking manah | tumusing budi rahayu | kang aja bêsus lirira ||
24. kang bêsus anrus ing batin | lali apêsing sarira | anarik ing tyas kang lonyot | anutupi lawang bêja | ambuka lawang tuna | ngêdohkên sagung rahayu | mêrakkên sagung khiyanat ||
25. angêdohkên pangabêkti | amêrakkên ing maksiyat | ngêdohkên panarimane | amêrakkên ati murka | ngêdohkên ati sabar | mêrakkên kêrênging kalbu | lamun ora kasêmbadan ||
26. panjang yèn winarnèng tulis | wong bêsus kainanira | gumantya kang winarnèng rèh | pakarêmaning agêsang | tunggal warna kalima | dèn aemut anak putu | ayya karêm maring dunya ||
27. lire karêm dunya kaki | lali panggawe ngakherat | rina wêngi esuk sore | mung mikir panggawe dunya | tan itung siya-siya | arda kaardan sagunung | nora etung batal kharam ||
28. kang gumêrmêt kang kumrincing | mas sêsotya nawa rêtna | myang arta-arta sakèhe [sa...]
--- 148 ---
[...kèhe] | kang gumêbyar kang kumênyar | iku pan namung dadya | dum-duman aran dunyèku | têgêse amung golongan ||
29. golongan aran dunyèki | dene khakekhating dunya | iya panggawe kang awon | adoh panggawe akherat | dunya iku naraka | akherat sawarga iku | lah ing kono rasakêna ||
30. dèn bisa amêrdi picis | lire bisa mêrdi arta | dèn wêruh batal kharame | kang sarèh wêtuning arta | yèn wus dadi khakira | yya sira go jibar-jibur | rêsikana jakatana ||
31. ing Panitisastra angling | wong ambêbêg arta kathah | lir ambêbêg toya gêdhe | bêndungan datan sinungan | ilèn-ilèning toya | tan kinarya dêdanèku | nora nganggo jinakatan ||
32. kabêbêg katêmpuh banjir | dhadhal larut alorodan | gêgawa bilai gêdhe | kang mêngkono pan sanyata | nadyan cilik gêdhea | pira-pira ingkang uwus | kalakon dadya ngibarat ||
33. ana ta ngibarat cilik | kewala kang ingsun karya | pangeling-eling lagune | kaum desa ing Cabean | Ki Nur Ngali wastanya | wadat saking apêsipun [apêsipu...]
--- 149 ---
[...n] | tanpa bojo tanpa rowang ||
34. wismane kêbêk sêga king | yèn olèh bêrkat kundangan | jinalukan mring tanggane | kêthêng-kêthêng nora suka | lampu dèn pe dèn tarang | akêkêt kumêd kalangkung | jalukan ora wewehan ||
35. mênthêl sakêdhik pan sugih | sabobote kaum desa | mung kumêd tan lumrahing wong | nuju ing sawiji dina | waktu subuh pan arsa | mring sumbêr mèt toya wulu | pinênthung cêngêle pêjah ||
36. ilang kandhutane dhuwit | salawe anggris kathahnya | nèng usus-usus sabuke | iku nora pisah-pisah | dene kang anèng wisma | kang arupa dhuwit sampun | lan jêjarit binalenan ||
37. mring durjana wus balindhis | kang wau mênthung nèng sêndhang | mung kari sêga akinge | lah iku rupaning janma | ingkang karêm ing arta | nora ngandêl ing Hyang Agung | ngalor ngidul ngandhut reyal ||
38. pan ora nêdya akardi | ngamal ing sakuwasanya | ing uripe nèng dunyane | mung ngandêlkên ngibadahnya | pan wus wajibing gêsang | asêmbahyang limang waktu | beda ngamal kabêcikan ||
39. têgêse pan ngamal salih |
--- 150 ---
kang katur marang Hyang Suksma | liyane pangabêktine | gawe bêcik ing sasama | kang tan buru alêman | yèn ngamal amrih ginunggung | tan dadi kanthining gêsang ||
24. Kinanthi
1. sun cêndhak pitutur ingsun | ing lakune ngamal salih | wus gumêlar anèng kitab | lan pituturing ulami | yèn durung mangarti sira | takèkêna kang utami ||
2. elingên iki pitutur | sagung anak putu mami | sanalika ayya lupa | ing lakune wong aurip | yya tiba ing pakarêman | ingkang anênarik sisip ||
3. ati-atinên dèn matuh | mêmatah karêp pribadi | dèn abangêt lomanira | dèn bangêt kumêdirèki | lire dèn abangêt loma | sêdyakêna siyang ratri ||
4. kinuwasakna sirèku | wèwèh samaning dumadi | kang tan lawan siya-siya | kang eklas tumêkèng ati | têgêse wèwèh kang eklas | sira nora duwe pamrih ||
5. wêwalêr maring sirèku | lire dèn akumêd kaki | ayya ta buru alêman | wèwèh sak sok tanpa khasil | lamun sira durung kuwat | nadhahi nêpsunirèki ||
6. lire anadhahi nêpsu | lamun karêpira
--- 151 ---
maksih | nyandhang bêcik mangan enak | ayya umbag kumalikih | nadyan ta wèwèha kathah | măngsa ta kuranga mami ||
7. pan kaananing Hyang Agung | nora akon nênulungi | maring awake wong liya | lamun awake pribadi | durung lêwih durung cêkap | ayya tiru khatimtayi ||
8. khatimtayi iku pan wus | tinitah janma linêwih | mèh satêngah aoliya | tiningalan saking batin | wus ambontos maring tekat | kinarilan mring Hyang Widhi ||
9. ngrasaa apês sirèku | dipun anganggo mubadir | lire mubadir angeman | kamurahaning Hyang Widhi | kang pinaringkên ing sira | yèn tan ngemana sirèki ||
10. dadya sira kurang sukur | ing nikmatira Hyang Widhi | karananing ujubriya | sanadyan panggawe bêcik | yèn tan wruh kadadeannya | ngawag kawoworan iblis ||
11. sabarang ing tindak-tanduk | ing dêduga lan prayogi | wiwitana saking madya | yèn mantêp ing tyasirèki | ing supayane bisaa | mirib ing tindak utami ||
12. yèn utama lêkasipun | lamun tan mantêp sirèki | manawa iya manawa | kapalang kapaluh [ka...]
--- 152 ---
[...paluh] nuli | gumalundhung sira tiba | ing nistha papa pinanggih ||
13. yèn mantêp têmên tinêmu | kautamaning aurip | nanging iku arang anggal | gêgolonganing utami | kang akèh ing jaman mangkya | gêgolonganing wong nisthip ||
14. marma yya nêdya sirèku | ing lêkas nistha rumiyin | yèn sira tumindak nistha | iya nora kêdhah-kêdhih | yèn tumibaèng utama | pan nistha papa pinanggih ||
15. nistha rusak têmahipun | madya kêmbanging utami | utama kêmbanging mulya | dèn wruh sirèng siji-siji | nistha madya lan utama | kèh kaliru kang mêstani ||
16. nistha ingaran madyèku | madya ingaran utami | saking kèh-kèhing kaardan | wibuhing dunya nglimputi | iya sapa kang abisa | nadhahi rosaning budi ||
17. kunêng malihe sirèku | ayya akarêm ing èstri | yèn tan kabênêran padha | lawan karêm ing artèki | pangrusake kang sarira | bèn-abèn lêhêng artèki ||
18. yèn abênêr kiyasipun | aguna sarana sêkti | dadya panggèyèting syarga | arta kang lumaku suci | yèn wong dahat karêm ing dyah | tan wun gêng păncabayèki ||
19. tan [ta...]
--- 153 ---
[...n] sun panjangkên pitutur | ring janma karêm ing èstri | ayya na kang salah tămpa | pan wus gumêlar sakalir | panjang yèn dèn ucapna |[22] bêgja kang bisa nglakoni ||
20. lan malihe anak putu | ayya na karêm sirèki | ing syara miwah ing rahsa | lire karêm ing syarèki | gêlathik anèng jro pikat | nêrithik unine thik-thik ||
21. ana kancane angrungu | kasmaran swara dumêling | tumaracag tan wiweka | tan wruh kalêbèng piranti | dene wong karêm ing rahsa | kadyangganing wong mêmancing ||
22. mina kang anèng jro kêdhung | andulu mêmangsanèki | tan wiweka gya sinarab | tan wruh yèn kênèng piranti | sinêndhal tibèng dharatan | si mina têkèng bilai ||
23. marma dèn awas dèn emut | pikirên ingkang sayêkti | barang tingkah ayya gita | yèn durung uningèng gati | liring gita ayya rikat | gati têmên têgêsnèki ||
24. ywa kagetan ywa kasusu | yèn durung wruh têmênnèki | manawa kadi si mina | patine kêna ing pancing | durung wruh ing komandaka | mung lobane dèn turuti ||
25. lan aywa karêm sirèku | barang kalangênan adi | ing swara
--- 154 ---
miwah ing rupa | kadya kang kocap rumiyin | yèn kabanjur mênèk kadya | Sêtradiwăngsa pangukir ||
26. karêm ing paksi prakutut | rinungokkên sarwi ngukir | sêgêr sarirane sumrah | myarsakkên swaraning paksi | mêmpêng mêmêt pangukirnya | ingukiran tunggak sêmi ||
27. ing sawiji dina nuju | prakutute nora muni | ingaban kinon munia | mêksa mênêng nora muni | krodha sira Sastradăngsa | sinèlèhkên dènnya ngukir ||
28. cinandhak kurunganipun | paksi rinogoh mring jawi | sarwi asru wuwusira | sabab apa sira paksi | têka nora adol syara | pan ingsun ingkang ngingoni ||
29. paksine dèn êlus-êlus | kalimpe marucut nuli | mibêr nanging nora kêbat | tinututan paksi kenging | makanjar Sastra Diwăngsa | paksi binanting babarji ||
30. sarwi sêsumbar kumruwuk | payo sirarsa ngayoni | ya iki Sastra Diwăngsa | jinêjêkan ingkang paksi | dèn ilês awor lan kisma | aja mangkono ngaurip ||
31. lah ing ngêndi ana manuk | nora bisa basa janmi | sinumbaran garêjêgan | labane [laba...]
--- 155 ---
[...ne] wong kurang pikir | iku wong karêm rupanya | ambêbawur silastuti ||
32. lan aja karêm sirèku | ing turăngga nora bêcik | lah iya ing ngêndi ana | pinênging karêm turanggi | dèn anganggo sawêtara | rèhning lumrah wong angabdi ||
33. mung bisaa ukur-ukur | dèn gêguyu aywa isin | nora bisa nunggang jaran | ing pacak kurang prayogi | ya narimaa kewala | pira-pira dèn waoni ||
34. wong akarêm turanggèku | rong prakara siriknèki | ngrêregoni wong ngawula | ing sakarat ngrêregoni | beda lan dadi panêgar | kudu akarêm turanggi ||
35. yèn ora karêm aluput | pan uwis pakaryannèki | kudu wignya ing turăngga | pan pinăngka kasabnèki | nistha lamun tan bisaa | kalêbu wong tanpa kardi ||
36. karana ta ing tumuwuh | sêngsêma barang pakarti | kang minăngka kasabira | sêmlan karêm iku sami | yèn wong nêmên nambutkarya | padha lan wong angabêkti ||
37. ya ing salat limang waktu | sabarang kasabirèki | Kitab Bustan kang amarah | kaya ta lamun sirèki | tinitah lumakyèng karya | sêngsêma gonira ngabdi ||
38. yya sira watak [wata...]
--- 156 ---
[...k] malincur | dadya duraka ping kalih | dhingin maring gustinira | mring kancanira ping kalih | apa ta bêcike uga | wong balithuk maring gusti ||
39. gusti pan kalifat tuhu | saksat balithuk Hyang Widhi | lan balithuk para kănca | wuwuh durakanirèki | kang utama motangêna | tabêri gawe mêmanis ||
25. Dhandhanggula
1. aywa karêm asabèng wanadri | aywa karêm asabèng samudra | kali-kali sasamine | akèh bancananipun | pira-pira ngadat kang uwis | wong karêm las-alasan | ing wasananipun | asring amanggih tan arja | myang ing kali-kali akathah tan bêcik | dèn emut aywa lupa ||
2. lawan aywa karêm ing kasêktin | ngèlmu kadigdayan kanuragan | katêguhan sasamine | tan anguwisi iku | ngèlmu lair ngêkèhkên kibir | yèn katarècèt dadya | sikhir ngèlmu iku | dudu mangunah karamat | lawan dudu mukjijat marma tanapi | kang wus utamèng cipta ||
3. kandêl-kumandêl maring Hyang Widhi | têtêg têguh ing tyas tan anêdya | kira-kirèng sasamine | mung
--- 157 ---
anêdya rahayu | kira-kira ayya na prapti | ajaga pasrah ing Yyang | baluwartinipun | kumandêl maring Hyang Suksma | inêb-inêb ing pintu kuthanirèki | têtêp madhêp ing Suksma ||
4. wismaningra[23] jro pintu kuthèki | yèku panunggalirèng Hyang Suksma | kang minăngka bojanane | têtandhon jro kuthèku | ya panêmbahira ing Widhi | ya kang minăngka obat | mimis jro kuthèku | tangawud nafi nakhirah | yèn wus mantêp têtêp idhêp tanpa kibir | kinêpung kuthanira ||
5. desa salamêt kang ngêpung sami | sênjatane sinifatan rahmat | pun sifat rakhim mimise | tiba pating talêbuk | kamurahanira Hyang Widhi | lan sihira Hyang Suksma | matabar rahayu | rahayu ngayuh kamulyan | tan maluya laya têtêp kita linggih | mungguhing bale baga ||
6. bakal bakuh akukuh tan kongkih | kaanane ing kana kinênan | kaunang-unang kanang rèh | sarèh sarekaning hyun | ingagnyana mănda sinindi | sinidèng sadu dibya | kanthi sabar maklum | mula-mula tan tinilar | têtalêre tinatal tulèning budi | dumadi [du...]
--- 158 ---
[...madi] tan sangsara ||
7. karana pambêncananing iblis | jroning kitab khisasul anbiya | pinêncar anak putune | ngrêridhung ambêbawur | tan ngobêri manusa urip | duk lair maring dunya | bineda binedhung | pamrihe sang iblis laknat | mring bêbayi dadi janma aywa kongsi | nadyan kongsia tuwa ||
8. balasare anuta ngibêlis | wurunga kuda bêlo dadia | jro kitab insan kamile | kocap pakartinipun | dadya sangang dasa bab nênggih | lawan punjul sasanga | sang ibêlis wau | pan satus kirang satunggal | pangwasane anggodha ngrancanèng janmi | mrih katarik mring sasar ||
9. dèn prayêtna lawan dèn aeling | barang panggawe barang pangucap | muwah barang sakarêpe | setan amor ing ngriku | nora kêna lamun winilis | pambêncananing setan | nênggih pêncaripun | angêbêki sabuwana | nadyan namaning Hyang Suksma ingkang adi | tiniru karya kala ||
10. marma kadya ngapa ing aurip | yèn kênaa lali jroning cipta | ya ing sanalika bae | saking panumbrasipun |
--- 159 ---
sumarambah amarabani | pakartinirèng setan | kang tugur mor nêpsu | angên-angêning kang arda | loba murka maring sahwat maring bukti | maring pêpaès dunya ||
11. panjawiling setan kang mrih osik | yèn tinuruta ulih sangsara | kasarakat ing têmahe | kasêngsêm kapingayun | merang yèn mundura ing kapti | dadya kèrêm wong ika | ing wêwatêkipun | mring pêpêtêng sabangsanya | netra wuta karnanira dadi tuli | tan wun tibèng naraka ||
12. nahan warna kang ping nêm winarni | lamun sira mrih apawong sanak | akêkancan sasamine | pikirên jroning kalbu | upamane sira ningali | panganan lan inuman | tan ana wong lumuh | ing panganan lan inuman | iya dening karo iku mafangati | maring sariranira ||
13. lan upama sira aningali | mring têtămba pasthi nora arsa | de tan ana mafangate | mung kang akarêp iku | wong kalaran amrih usadi | sabab iku tarkadhang | manfangat tinêmu | tarkadhang nora manfangat | tămba iku nanging nora malarati | maring sariranira ||
14. lan tan ana wong kang nêdya sakit | pan mêngkono ing apawong sanak [sa...]
--- 160 ---
[...nak] | myang kêkancan pamilihe | upama sira watuk | sru kapengin maring lalêgi | nginum kilang tinêkan | sakarêping napsu | luwamah maring sangsara | nora wurung dadi mêngi mênggrak-mênggrik | tuna tan olih karya ||
15. ana satêngahing manusèki | olih bilai saking kêkancan | myang saking pawong sanake | iku sira dèn emut | singgahana saking bilai | aja apawong sanak | lan wong tan rahayu | tan wun katularan sira | upamane wong lara wêtêng kapengin | rujak kêcut pinangan ||
16. iya nora wurung andêlinding | bilaèni mring sariranira | nora nana manfangate | lawan aywa sirèku | pawong mitra wong tanpa budi | ya wong bodho tyas mudha | tan wun anênungkul | katularan bodho sira | pan wong bodho durung wruh ing ala bêcik | ing wêwadi tan wikan ||
17. lawan ayya pawong sanak malih | lawan wong kang tan bisa ing sastra | wong kang mêngkono watêke | karêpe sok ambêrung | pangrasane bênêr sayêkti | kuranging pamicara | nadyan dhawul-dhawul | jalêbud [jalê...]
--- 161 ---
[...bud] sok tumindaka | ngiris-iris nyanyêbit ing ati titi | tangèh manggiha arja ||
18. lawan ayya pawong sanak kaki | lan wong fasèk ya wong fasèk ika | nora wêdi ing siksane | ing Hyang Kang Maha Luhur | murang sarak angorak-arik | atekad calunthangan | lawan ayya ayun | lan wong dêngki pawong sanak | sring karyala ing sasama tyase jail | dèn wruh sirèng têngêran ||
19. karana wong mukmin iku kaki | iya padha mukmin paèsannya | dènnya ngamèt panêngrane | ala bêcik tinêmu | ing prakara dulunên dhingin | ping ro sêmu winangwang | kaping tiganipun | katăndha ing tapsilanya | kaping pate ing tata krama pinanggih | ping lima ing pirêmbag ||
20. yèku păncawora nora gingsir | wong kang dhustha lan wong komandaka | sujana myang bèrbudine | akathah warnanipun | tyasing janma sawiji-wiji | ana kadi rasaksa | murka ambêk rusuh | anak kang ambêk dipăngga | kathah yèn winarna èmpêring kang janmi | waspadakna priyăngga ||
21. apawonga sanak sira kaki | lan [la...]
--- 162 ---
[...n] wong kang bèrbudi wicaksana | wruh ing ajar lan ijire | sagunging para putus | kulanana mintaa wisik | nadyan sira wutahna | wêwadinirèku | sayêkti bisa rumaksa | lamun ana catur kang sikara budi | marang ing sariranta ||
22. bisa mangartèkkên maring bêcik | ring agêsang pan kathah wicara | kang dadya sêlang surupe | iya ingaran dudu | ingkang dudu ngaranan yêkti | yèn kang wus wicaksana | wruh ing iya dudu | sumimpanging doracara | yèn apawong mitra sêdya malês bêcik | wruh bêcik-binêcikan ||
23. lamun sira nuju darbe sisip | gêdhe maklume wong wicaksana | lumayèng pangapurane | parah-parah yèn muwus | pamawase waskitha titi | têtika tan tinilar | nalirah rinuruh | ruruh amêming wacana | lowananya liyêp tan angas ing aksi | ngaksama paramarta ||
24. lawan apawonga mitra kaki | sujanma kang agêdhe ngamalnya | iya ingkang ngamal salèh | kang anamur ing laku | kalakoan kang maring bêcik | yaiku janma ingkang | tan umbag tan sêngung | yèn têtulung tan katara | mring liyane aniyat sadhêkah fikir |
--- 163 ---
tumamèng kautaman ||
25. yèn apawong sanak sira kaki | akêkancan lan manusa kathah | kulanana sasêdhênge | dèn prayêtna ing kewuh | aywa dumèh ngêgungkên sami | anggunggung maring sira | ngalêm anèng wuwus | akèh tan tumêkèng manah | yèn wus antuk pitutur saking sirèki | ing mangkya manawa na ||
26. karubêdanira ing aurip | nora pisan silih têtulunga | malah muwuhi ribêde | agawe arubiru | karya tăndha dènnya mrih osil | pawong mitra atêmah | mangkya dadya satru | nanging yèn makonoana | sira myarsa aja niyat malês kaki | srahêna ing Hyang Suksma ||
27. muga binalèkna maring bêcik | lawan aja ngunêk-unêk sira | aywa ngowahi tatane | pamitranirèng dangu | dèn atêguh sira ing galih | ayya sira anacad | ya dumèh wong iku | angalani maring sira | yèn wadining wong liya sira tutupi | winalês sira mring Hyang ||
28. tinutupan wêwadinirèki | dèn amantêp sira pawong mitra | akêkancan sasamine | kawulaning Hyang Agung | yèn sira tan bisa sumingkir | tan [ta...]
--- 164 ---
[...n] amor ing akathah | ing kono sirèku | têbih saking păncabaya- | ning wong kathah marma dèn abisa kaki | amot mêngku amisah ||
26. Mêgatruh
1. nahan kaping sapta warna kang winuwus | kalamun sira abukti | pribadi nèng wismanipun | nganggoa lakuning ngilmi | manut jêng rasul kinaot ||
2. pêndhak têngah ari yèn dhahar jêng rasul | pan ing sadina sawêngi | mung sapisan dhaharipun | sarwi jegang yèn abukti | tumungkul tan amiraos ||
3. duk amuluk ing sêkul sarwi anêbut | ing asmanira Hyang Widhi | bismilah salajêngipun | mawi donga pan utami | lajêng dhahara ing kono ||
4. yèn wus dhahar tumênga lajêng anginum | tigang cêgokan tan lêwih | kang sacêgokan anêbut | alkhamdulilahi rabbil | ngalamin sukur ing Manon ||
5. ingkang kalih cêgokan dènira nêbut | subkhanalahi ping kalih | maha sucèkkên Hyang Agung | dene yèn sira abukti | lan têtamu sabarang wong ||
6. anganggoa yudanagara mrih patut | asilaa kang abêcik | dèn mêpês sarwi tumungkul | ayya [a...]
--- 165 ---
[...yya] asidua kaki | lawan ayya amiraos ||
7. mung nyarakna pasuguhira mring tamu | wising mêngkono sirèki | iya ayya muwus-muwus | mung yèn tamunira apti | ngajak asêlang wiraos ||
8. tandukana prihên sukane ing kalbu | akèha dènnya abukti | dèn sumèh netyanirèku | sira ayya uwis dhingin | angarènana ing kono ||
9. wus lakune sanadyan sira wus tuwuk | iritên dènira bukti | ngantènana ing têtamu | tuwin lamun sira bukti | lan janma akèh mêngkono ||
10. saênggone miwah sira yèn martamu | pan iya mêngkono ugi | aywa sêmbrana ing kalbu | mêmoyok sajroning galih | sêga iwak kurang kaot ||
11. dèn asêngkud khurmat maring ing Hyang Agung | yèn sira nacada batin | tan apik sêgane wuluh | myang iwake nora bêcik | kasiku sirèng Hyang Manon ||
12. dèn aemut duk Nabi Musa anglurug | kaluwèn umate sami | nèng ara-ara duk bingung | andêdonga kangjêng nabi | minta sihira Hyang Manon ||
13. pinaringan saking awiyat tumurun |
--- 166 ---
umate wus dèn janjèni | yèn pinaringan sirèku | aywa nênêcad yèn bukti | saguh sandika sakèh wong ||
14. nulya samya nadhah ngrasa nikmatipun | sawênèh ana kang angling | mung sawiji cacadipun | pêpak wak-iwakannèki | mung lalaban tan sumaos ||
15. durung tutug pamangane gya sumêmprung | rêrampadan wangsul malih | mring awiyat tan kadulu | yèku labane wong pingging | sêmbrana nora rumaos ||
16. bok rijêki mutung nora bisa nusul | marma eling dèn pakeling | lamun abukti sirèku | anèng wisma dèn ladèni | mring rabinira dèn alon ||
17. aywa grusu garusu amuluk sêkul | yèn tan kabênêran nênggih | barang kang dèn olah iku | kurang gurih kurang asin | têka panganên kemawon ||
18. mêngko lamun gonira bukti wus tuwuk | cêlathua dèn aririh | jangan iki kurang anu | miwah iwak-iwak sami | apa kurange ing kono ||
19. besuk maning doyanaku iwak anu | sapisan kewala uwis | kanggoa ing sajêgipun | yèn tan kabênêran malih | têka mênênga kemawon ||
20. nora bêcik wong mangan kaworan [kawor...]
--- 167 ---
[...an] napsu | dhingini panarimèki | mungguhing Hyang Kang Maha Agung |[24] ping ro suda tapanèki | ping tri rijêkine kalong ||
21. ayya agêgampang ing bukti tan arus | nora ta lamun pinikir | wong mangana apanipun | nora nana kêdhah-kêdhih | iku ta aja mêngkono ||
22. wong amangan ugêr-ugêr dadi baku | yêkti panancanging urip | nanging dèn sawatarèku | iya ayya anjurungi | ing napsu luwamah kang wong ||
23. yèn anjurungana ing luwamah napsu | tan wun gêlis angêmasi | janma mati murka iku | sabarang-barang binukti | wataking napsu katonton ||
24. amangana kewala tatămba lêsu | yèn bangêt alêsunèki | ngêdhikkên ihtiyaripun | nora rosa angabêkti | kêdhik ngamale punang wong ||
25. yèku madya sakêdhik sêdyaèng kalbu | tapa salamining urip | akathah faedahipun | gampangkên saliring kapti | amadhangkên tyas sumrowong ||
26. aywa watak sêsarapan esuk-esuk | yèku mêmêtêngi ati | bêliyur pakolihipun | tan apik sabarang pikir | ngêlomproh areyah-reyoh ||
--- 168 ---
27. yèn akêncêng kudu druwêng gathak-gathuk | yèn kêndho muntir malintir | tan kêna kinarya baku | watêke warêk abukti | kudu turu anggêloso ||
28. barang karya yèn dèn lêlantèh ya matuh | yèn wong angubungi bukti | sinuda landhêping kalbu | pan kêthul kang marêpêki | mung băngsa badan kang condhong ||
29. pondhong pikul kuwat myang garu maluku | lamun sutaning priyayi | prayayi cawanganipun | kudu nganggo băngsa ati | pikire kang amirantos ||
30. yèn nganggoa pikir pêpikul jalêbud | lapak kawarêgên bukti | pan dudu bubuhanipun | băngsa ati wruh ing pikir | bubuhanira wong anom ||
27. Sinom
1. tunggal warna kaping sapta | anyatakakên aguling | elinga lah kawruhana | ing sadina lan sawêngi | patlikur sangat nênggih | măngka turua sirèku | sawêngi lan sadina | sapratêlon sangat nênggih | dadya wolung sangat sawêngi sadina ||
2. sêmono yèn sira kuwat | agêng pahalanirèki | dadya kalêbu wong êkas | nora
--- 169 ---
kêkathahên guling | jor[25] kitab insan kamil | mungguhing Hyang Kang Maha Gung | sabên latri tumêdhak | lênggah mring langit dunyèki | sapratêlon ing wêngi kang akir ika ||
3. ayya sira salah tămpa | ing kitab amêmaoni | lah ta ngêndi ana Allah | maujud ing gon sawiji | murade iku kaki | iya kang langit dunyèku | ana ing sariranta | gambare kang buwanèki | dzating Suksma sumrambah mimbuhi ing rat ||
4. yèn nuju ing sapratigan | ing wêngi-wêngi kang akir | satêngah ro pukul tiga | iku wêngi ingkang akir | yèn bisa sira kaki | tangia ing waktu iku | nanêdhaa Pangeran | pangapuraning Hyang Widhi | ing sakèhe dosanira anèng dunya ||
5. myang waktuning salat khajat | pan iya ing lingsir wêngi | wêngining malêm Jumungah | prapta wêngine kang akir | barang khajatirèki | yèn nêmên yêkti tinêmu | yèn suci raganira | katrima tobatirèki | iya Allah Tangala asifat rahman ||
6. yèn turu ing wêngi sira | wêktu subuh sira nuli | tangia asêsucia | ayya kabanjur yèn guling | srêngenge wus ainggil | mêksih [mêk...]
--- 170 ---
[...sih] enak-enak turu | bêlubuh namanira | ngrandhatakên barang kapti | ngêdohakên rakhmat ngrupêkakên nalar ||
7. lamun turu ing raina | sauwising têngah ari | ing waktu asar tangia | karana ta wong aguling | lamun kasorèn kongsi | jam pat jam lima nêm iku | yèn tangi tyase growah | sapratêlon sudanèki | muring-muring linglung lir wong kalanglangan ||
8. aprasaksat wong kelangan | ngêdohkên nalar kang bêcik | nyêdhakkên nalar kang ala | bawur sabarang pakarti | nyuda rakhmating Widhi | dhanganing sabarang kayun | kalêbu wong pêpeka | kajabane sira kaki | kala-kala yèn nuju abangêt sayah ||
9. yèn abangêt aripira | tangadur narajang kêdhik | rumaksa lungkrahing badan | yèn tan mêngkono tan bêcik | lan yèn nendra ing wêngi | yèn mangalor ujuripun | miringa ngulon sira | madhêp ing keblat sayêkti | kadya ujuring wong mati nèng kaluwat ||
10. karana ta wong anendra | pan iku sanaking pati | manawa iya manawa | ana karsaning Hyang Widhi | mundhut ajalirèki | dèn apasrah ing Hyang Agung | ayya ta salah tămpa [tă...]
--- 171 ---
[...mpa] | sapa bêtah turu miring | madhêp keblat tan nganggo ali-alihan ||
11. tan mêngkono ing pratingkah | mung angkatira aguling | miring umadhêp ing keblat | yèn uwis suwe aguling | sapa wruh wong aguling | pan wus saksat janma lampus | yèn mangalor ulonnya | watak mintir kang rijêki | yèn mangetan watak mêdhotakên rakhmat ||
12. ilang sihing pawong sanak | yèn mangidul ulonnèki | dumadak rupêk patinya | yèn mangulon ulonnèki | watêke iku kaki | pan apanjang yuswanipun | lan ayya amrih sira | iya pakenaking guling | sabilana tyas kang arda maring nendra ||
13. watêke wong cêgah nendra | kasinungan lêpas budi | watêke wong cêgah sêga | têguh pakantukirèki | watêking cêgah warih | tawa ing wisa wong iku | iku yèn sira sêdya | mêngkono fahalanèki | pan wong tapa tinêmu barang sêdyanya ||
14. wong guna lan wong digdaya | miwah wong dadi priyayi | padha awit saking tapa | barang pakarti kang lêwih | saking tapa ingkang wit | kang sarta lan bêgjanipun | nadyan silih gunaa | sugiha dadi priyayi | yèn tan saking tapa pangluluning setan [seta...]
--- 172 ---
[...n] ||
15. gunaa gunaning setan | muktia muktining iblis | saktia saktining setan | watak sakti saking iblis | sakêdhap angebati | tan lawas nuli ngalumpruk | jinêmparing ing cipta | ciptaning wong kang wus sidik | dene mukti kamuktèn kang saking setan ||
16. gawokakên sanalika | nutugkên kamuktèn adi | tan lawas anuli rusak | pothar-pathir ting saluwir | yèn sujana bèrbudi | ingkang mêngkono tan ayun | pandhuk sadaya-daya | dadi gaguyoning pitik | tanggung-tanggung angur gêbyura samudra ||
17. yya kaya sêtya pra muka | nguni duk dadya bupati | tumênggung ing Ngaksigănda | mung rong taun pocot nuli | tan kabdèkakên malih | ing jêngira sang aprabu | mubêng-mubêng karyanya | saba wismaning priyayi | jaja rumat adol warta golèk warta ||
18. tan wruh lamun dadi setan | ingkang mêngkono pakarti | yèn budia kasujanan | pêpocotaning bupati | yèn tan kabdèkkên malih | myang katêngêran iku |[26] ing lire katêngêran | misih kaparingan bukti | lamun ora mêngkono yêkti ngibadah ||
19. ana ing wisma kewala | anêtêpi pangabêkti [pangabê...]
--- 173 ---
[...kti] | madhêp ing Hyang Kang Wisesa | sukur anarimèng Widhi | tan bisa mangan ya wis | mati tan bukti gih sampun | trusna ing takdirullah | ayya nistha ing aurip | ing laire tan bêsêmakên nêgara ||
20. dene wau wong aguna | kagunan saking ibêlis | sabarang kapintêrannya | iya lamun saking iblis | dhêmên ngungkul-ungkuli | para bantah para padu | padudon rêbut basa | ngêgungkên kawignyannèki | mrih tinuta takabur buru alêman ||
21. bandhane mung patang uwang | anyulap nganyang sêmbagi | kang arêga limang reyal | sinungkên panganyangnèki | dhuwit dèn sêmayani | praptaning don ora antuk | ngupaya limang reyal | mubêng kalamun tinagih | lami-lami kawadaka yèn wong ala ||
22. mêngkono ingkang upama | kapintêran saking iblis | pangrasane uwis nyata | olih wahyuning Hyang Widhi | tan wruh wahyuning iblis | nora tabêri gêguru | têtakèn ing sujana | têtakon angrasa isin | kumandêl ing setan kurang anoraga ||
23. tunggal warna kaping sapta | anyatakkên yèn lumaris | yèn lumaku saking wisma | aja tanpa niyat kaki | karêpira maring di | ing kono pêlênging [pêlêng...]
--- 174 ---
[...ing] kalbu | lamun wiwit lumampah | amacaa bismillahi | yèn tan ngucap ayya lali batinira ||
24. dèn kapara tumungkula | iya kalamun lumaris | rêksanên ta netranira | iya aja nêningali | lan aja nolih-nolih | [...] | [...] | [...] | nêningali ajur tyase ting sarêmpal ||[27]
25. lan aja ngên-angên sira | ing pikir kang nora bêcik | ing sajroning lakunira | muhung apasrah ing Widhi | yèn lali ing lumaris | apêse sira kasandhung | lamun ora mangkana | lakunira tan pakolih | praptèng paran tan kacukup sêdyanira ||
26. lamun sira anèng wisma | ayya ngadêg têngah kori | sarwi agandhulan lawang | iku sirikên tan bêcik | alane maratani | mring têtăngga rong panyêluk | watak kêrêp kelangan | lawan ayya malangkêrik | anèng têngah lawang ngêdohakên bêgja ||
27. yèn alungguh anèng wisma | ayya săngga uwang kaki | tan bêcik watak sêdhihan | lawan ayya odhèg sikil | tuman iku tan bêcik | ngilangkên dyatmikèng kalbu | wong ngilangkên dyatmika | nyuda adhêping Hyang Widhi | wong anyuda adhêping maring Pangeran ||
28. sinuda kayuwanannya | wong nyuda yuwananèki |
--- 175 ---
siya-siya maring badan | kabudayannya tan dadi | kabèh iku tan eling | wêwalêr kang nora patut | amatuh kapitayan | manungsa akêrêp lali | lêlewane kalawun-lawun ngaluwak ||
| 1 | Ditulis dengan huruf Arab. (kembali) |
| 2 | Lebih satu suku kata: lawan wajib amanat ping kalih. (kembali) |
| 3 | Kurang satu suku kata: wajib tablèk kaping tiganira. (kembali) |
| 4 | Kurang satu suku kata: wajib lawan wênange kang para nabi. (kembali) |
| 5 | Lebih satu suku kata: têgêse wênang lara lan pati. (kembali) |
| 6 | Lebih satu suku kata: pinanjingkên nêraka tan kêna gingsir. (kembali) |
| 7 | Kurang satu suku kata: iku kaki sira èstokêna. (kembali) |
| 8 | Ditulis dengan huruf Arab. (kembali) |
| 9 | Ditulis dengan huruf Arab. (kembali) |
| 10 | Ditulis dengan huruf Arab. (kembali) |
| 11 | Ditulis dengan huruf Arab. (kembali) |
| 12 | Kurang satu suku kata: yèn tinrajang apan ora andosani. (kembali) |
| 13 | Kurang satu suku kata: awigêna mastu namasidi. (kembali) |
| 14 | Tanggal: sirna catur syarèng janmi (AJ 1740). Tahun AJ 1740 jatuh antara tanggal Masehi: 4 Januari 1813 sampai dengan 24 Desember 1813. (kembali) |
| 15 | elinga. (kembali) |
| 16 | kumawulèng. (kembali) |
| 17 | sumungku. (kembali) |
| 18 | Lebih satu suku kata: angapêdhak kang pêthêl angiring-iring. (kembali) |
| 19 | ginggang (dan di tempat lain). (kembali) |
| 20 | Kurang satu suku kata: manjinga ing kabêcikan. (kembali) |
| 21 | katatangi. (kembali) |
| 22 | Kurang satu suku kata: panjang yèn dèn ucapêna. (kembali) |
| 23 | wismanira. (kembali) |
| 24 | Lebih satu suku kata: mungguhing Hyang Maha Agung. (kembali) |
| 25 | jro. (kembali) |
| 26 | Kurang satu suku kata: myang katêngêran puniku. (kembali) |
| 27 | Kurang tiga gatra: ke-6 (8u), ke-7 (7a), dan ke-8 (8i). (kembali) |