Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 148–202)

Judul
Sambungan
1. Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 001–043). Kategori: Arsip dan Sejarah > Hukum dan Pemerintahan.
2. Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 044–095). Kategori: Arsip dan Sejarah > Hukum dan Pemerintahan.
3. Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 096–148). Kategori: Arsip dan Sejarah > Hukum dan Pemerintahan.
4. Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 148–202). Kategori: Arsip dan Sejarah > Hukum dan Pemerintahan.
5. Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 202–236). Kategori: Arsip dan Sejarah > Hukum dan Pemerintahan.
6. Gedenkboek Pangreh-Projo Bond Surakarta, Wăngsanagara, 1938, #1849 (Hlm. 236–273). Kategori: Arsip dan Sejarah > Hukum dan Pemerintahan.
Citra
Terakhir diubah: 10-05-2023

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

--- 148 [lanjutan] ---

Bab 1.

Sarupaning pakampungan, sapiraa cacahing uwong bab pranataning panggaweyan anggarap lurung gêdhe sapanunggalane, utawa lakuning pagaweyan sarta prakara pulisi, apadene pranataning omah-omah kaya ta pambagening palêmahan. Pamardi bêciking pêpagêr, tumindaking patrol, rundha, sarta angrupakake diyan ana ing lurung gêdhe sapêpadhane kabèh, apadene lakuning tarikan, amêsthi kawêngku marang nagara, kang angêrèhake êndi bocah ingsun wadana, panggêdhe utawa pulisi kang cêdhak karo pêrnahe pakampungan mau, pamerange gagêlêngane, ingsun pitayakake marang pêpatih ingsun, amung pacanthelane pangengeran utawa kawadanan, iku kang misih lêstari kaya adat kang wus kalakon. Putra santananingsun, sarta bocah ingsun wadana kaliwon, ora kêna mogok utawa makewuh marang saparentahe pêpatih ingsun, samasa ana kang makewuh pêpatih ingsun, ingsun wênangake amêksa marang wong kampungan mau, wong kampungan kang miturut marang sadhengaha kang bêbaluhi sanadyan rupane miturut parentahe kang duwe karerehan utawa batur, ewasamono iya kudu kapatrapan [kapatra...]

--- 149 ---

[...pan] samurwate, kaanggêpa amakewuh marang paprentahaning nagara, kang bêbaluhi mau kasaosna konjuk ing panjênêngan ingsun, mêtu saka nagara, bakal ingsun patrapi samurwate.

Bab 2.

Mungguhing desa-ngadesa, ing dalêm sakapulisèn, kaperanga saprayogane, bocah ingsun panèwu pulisi kang kabubuhan angêrèhake kadhistrikan, mêsthi omah ana satêngah-têngahing bumi desa kang diêrèhake, utawa kang sakira amakolèhi tampane parentah saka wadanane, sabanjure amaratakake marang panggêdhening desa, utawa pamardining marang sadhengaha kang omah-omah murih amirantine, kang bisa nulak marang laku kadurjanan, palêmahan kang dadi papaning dhistrik, sapa-sapa kang duwe gadhuhan, utawa sanadyan wus kapajêgan ing tuwan-tuwan, mêsthi nglilakna palêmahan kang dawane: 500 kaki, ambane: 300 kaki, tanpa tatêmpuh lan ora anyuda pajêg, bumi kang diêrèhake ora kêna slêmpat-slêmpit, ananging mêsthi kaprênata, kang bisa gumolong, mungguh putra santana lan kawulaningsun. Kang padha ingsun paringi gêgadhuhan utawa ngampil kagunganingsun bumi desa, măngka ora kabubuhan anindakake pulisi, lan kang padha amajêgi bumi desa, gêgadhuhane putra santana sarta kawulaningsun mau, ora ingsun lilani amaèlu, ingatase laku-lakuning pulisi, samono iku ora anyuda wajibe para panggêdhe arumêksa murih tata têntrêming sawêwêngkone dhewe-dhewe.

--- 150 ---

Ing bab sapisan ing dhuwur iki, uga ora anglilani marang sapa-sapa, maèlu ingatasing laku-lakuning pulisi, liyane kang pancèn kabubuhan anindakake pulisi.

Bab 3.

Sawuse kapatrapake paperangan kaya kang kasêbut ing dhuwur iki, mungguh sajêroning nagara, iya bocah ingsun wadana kaliwon, kang dadi panggêdhene pulisi, sawêwêngkon karerehane dhewe-dhewe.

Bab 4.

Ingsun anamtokake sakèhing kampung, sarta desa, amêsthi pêpagêr kang santosa, sawijining desa, kadokokana dalan siji, utawa luwih saka siji, nganggo kapasanganana lawang dikancing, rampunge pamagêre kampung lan desa iku, nganggo kawangênana, mungguh wêwangêning dina angrampungake, ingsun pitayakake pangrêmbuge bapa tuwan residhèn, karo pêpatih ingsun.

Bab 5.

Kabèh unining undhang, lan pranatan kang wus kalumrahake, amêsthi padha kalêksanana, kalawan tumêmên sarta nastiti, sapa-sapa bocah ingsun gêdhe cilik, kang ora angèstokake, nêtêpi wajib kalawan tumêmên, amêsthi ingsun undur saka ing kalungguhane, ingsun salini kang anyukupi ing kawajibane.

--- 151 ---

Bab 6.

Supaya kalêksanane karsaningsun kang kasêbut ing dhuwur mau, ingsun anamtokake bocah ingsun wadana kaliwon sapêpadhane, sarta panèwu mantri lurah bêkêl jajar, sapanunggalane, manawa ajal kang ora dosa nagara, lan ora cacad, anak warise iya bakal ingsun gêntèkèke, ananging kudu katimbang kaya kang kasêbut ing ngisor iki:

1. Kang kapintêrane anyukupi, 2. Kang bêcik rupane, 3. Bêcik kalakuane, 4. Tabêri nastiti marang sabarang pagaweyan, 5. Ora karêm nyêrèt, 6. Ora karêm ngabotohan, 7. Ora karêm mêndêm, 8. Ora tau nglakoni kadurjanan, sapêpadhane, iku ingkang ingsun gêntèkake, ora nganggo mêsthèkake anak tuwa, nom, utawa mantu, mung êndi kang bisa têtêp utawa ngèmpêri wawilangan, 8. Bab mau, ewasamono, sanadyan ana kurang pantêsing rupa, yèn kapintêrane anyukupi lan ora laku kadurjanan, iya ingsun gêntèkake.

Mangkono manèh, sanadyan kapintêrane kurang, yèn rupane patut, ora nyêrèt, ngabotohan, mêndêm, lan ora laku kadurjanan, sarta tabêri nastiti marang pagaweyan, iku iya ingsun gêntèkake, samasa ana kang ora kaya wêwilangan kang kasêbut ing dhuwur mau amêsthi ora ingsun gêntèkake lêlakone wong tuwane, sarta banjur ingsun patêdhani gêgênti ing na liyane kang prayoga.

--- 152 ---

Kajaba iku bocah ingsun ajal, atinggal anak lanang misih cilik bangêt, kaya ta durung umur 10 taun, ing sanalika iku ora ingsun gêntèkake, ananging ingsun gantungi samasa sawuse akil-balèk, anêtêpi kabêcikan sarta kapintêran, kaya kang wus ingsun dhawuhake ngarêp mau, sarta anglakoni magang, iya bakal ingsun ganjar kalungguhan kang mèmpêr utawa padha karo kalungguhane wong tuwane.

Bab 7.

Anadene têtêp lan pocote, bocah ingsun lurah bêkêl jajar, ora yèn kawêngkua amung saka wawênange wadana kaliwone, ananging mêsthi nganggo têrang kauningan ing pêpatih ingsun, mungguh bocah ingsun mantri sapandhuwur, konjuk ing panjênênganingsun, kaya adat kang wus kalakon, mêtu saka pêpatih ingsun.

Pacuwan, pacuwan, sawuse kalumrahake layang pranatan iki, măngka ana kang maido, mêmaoni utawa mogok, amêsthi kapatrapan kang luwih abot.

Dhawuhing pangandika dalêm, ing dintên Sêtu, tanggal kaping 8 wulan Siyam ing taun Wawu, angkaning warsa 1801.

__________

--- 153 ---

Panjênênganingsun Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana Senapati Ingalaga Ngabdurahman Sayidin Panatagama, ingkang kaping 10, komandhuring ordhê Nèdêrlansê leyo, grut opisiring ordhê ing oranyê nasao, grut krèis ing ordhê ing nagara Kamboja, grut krèising krun, ordhê ing nagara Siyêm, grut krèis, twèdhên grad, pan dhê ordhê pan dhèn dhubêlêndrak, ing nagara Cina, grut opisiring ordhê leyopol ing nagara Bèlgi, ridêr twèdhê klas, mèt dhêstèr dhèr konênglêkê ordhê pan pêrdhinstên pan sin mikaèl, ing nagara Bèiyêrên, ridêr twèdhê klas, mèt dhêstèr dhêr ordhê pan dhên, rodhên dhadhêlar, ing nagara Prèisên, komandhur mèt dhêstèr dhêr ordhê prasês yosès, ing nagara Ostênrik, komandhur mèt dhêstèr in dhê ordhê, pan hèndrik, dhe leyo pan Branêswèik, saha jendral mayoring wadyabalane kangjêng sri maharaja putri nagara Nèdêrlan, ingkang akadhaton ing nagara Surakarta Hadiningrat, sawuse anguningani parlu-parluning pagaweyan nagara sarta ing karaton, anggalih têtela yèn samêngko kaanane palungguhane para abdiningsun kudu katata manèh, miturut parluning pagaweyan kang katindakake, iya iku sarupane pagaweyan anyar kudu dianani kang majibi, dene kalungguhane para abdiningsun kang ing wêktu iki pagaweyane wus kurang parlu, iku yèn pinuju lowong wus ora bakal ditêtêpi gêgêntine, marmane ing samêngko ingsun andhawuhake owah-owahane layang pranatan kang marêngi ing dina Sabtu tanggal kaping 8, sasi Ramêlan ing taun Wawu 1801, bab 6 sarta nawala kang amarêngi ing dina Akat tanggal [tangga...]

--- 154 ---

[...l] kaping 23 sasi Saban, ing taun Je 1798, kaya ing ngisor iki.

Anak warise bocah ingsun wadana kaliwon sapêpadhane sarta panèwu mantri lurah bêkêl jajar sapanunggalane, iku ora mêsthi ingsun gêntèkake kalungguhane wong tuwane, utawa nyêntèg kalungguhan, nanging yèn anak warise bocah ingsun mau bêcik utawa duwe lêlabêdan sarta kapintêrane bakal anyukupi marang wajibe abdiningsun, iku iya bakal ingsun abdèkake.

Dhawuhing pangandika dalêm, ing dintên Kêmis, tanggal kaping 27 wulan Jumadilawal, ing taun Dal, angkaning warsa 1847.

Utawa kaping 22 wulan Marêt taun 1917.

Pranatan dalêm ing dhuwur iki banjur kawratakake dening wakil pêpatih dalêm.

Kangjêng Radèn Adipati: w.g. Jayanagara.

__________

--- 155 ---

Sêratipun Kangjêng Tuwan Residhèn, Mratelakakên Kangjêng Guprêmèn Namtokakên Bab Pamerangipun Dhistrik.

Surakarta kaping: 23 Agustus 1873, ăngka 270.

Kula asuka uninga dhumatêng ijêngandika, manawi Kangjêng Tuwan Ingkang Wicaksana Guprênur Jendral kagungan karsa anamtokakên kawrat ing sêrat kêkancingan katitimasan kaping 4 wulan punika ăngka 38, siti sajawining kitha ing Surakarta kabage kados ing ngandhap punika.

1. Apdhèling ing Sragèn, isi kabupatèn ing Sragèn kalêbêt siti bawah Kamangkunagaran ingkang sumlêmpit ing kabupatèn wau, sarta kajawi dhistrik ing Karangdurèn ingkang badhe kagolongakên apdhèling ing Karangpandhan, dene kabupatèn ing Sragèn wau kabage dados dhistrik 4, kados ta:

I. ing Sragèn,
II. ing Grompol,
III. ing Sambungmacan,
IV. ing Majênang.

2. Apdhèling ing Bayalali isi kabupatèn Bayalali, sarta kabupatèn ing Ngampèl, kalêbêt siti bawah Kamangkunagaran, ingkang sumlêmpit ing kabupatèn wau, mênggah kabupatèn ing Bayalali kabage dados dhistrik 5, kados ta:

--- 156 ---

I. ing Bayalali,
II. ing Tumang,
III. ing Banyudana,
IV. ing Koripan,
V. ing Jatinom.

Sarta kabupatèn ing Ngampèl kabagi dados dhistrik 5, kados ta:

I. ing Ngampèl,
II. ing Sima,
III. ing Karanggêdhe,
IV. ing Lawang
V. ing Kaliyasa.

3. Apdhèling ing Klathèn isi kabupatèn ing Klathèn, kabupatèn ing Kartasura kalêbêt siti gagolonganipun kawadanan Malangjiwan bawah Mangkunagaran ingkang sumlêmpit ing kabupatèn wau, sarta kawadanan ing Larangan, dene kabupatèn ing Klathèn kabage dados dhistrik 6, kados ta:

I. ing Klathèn,
II. ing Sêpuluh,
III. ing Prambonan,
IV. ing Gêsikan,
V. ing Gêdhongan,
VI. ing Kalisoga.

--- 157 ---

Kabupatèn Kartasura kabagi dados dhistrik 5, kados ta:

I. ing Kartasura,
II. ing Kathithang,
III. ing Bêndha,
IV. ing Taraman
V. ing Jênon.

Sarta kawadanan ing Larangan kabagi dados dhistrik 4, kados ta:

I. ing Sukaharja,
II. ing Ngutêr,
III. ing Tawangsari,
IV. ing Masaran.

4. Apdhèling ing Karangpandhan isi sadaya siti bawah Mangkunagaran ingkang gumolong dados satunggil kaprênah ing sisih wetan kalêbêt dhistrik ing Karangdurèn ingkang tumut kabupatèn Sragèn sarta siti sanès-sanèsipun bawah Kasunanan ingkang sami sumlêmpit ing siti Kamangkunagaran wau, dene siti Ngawèn bawah Kamangkunagaran ingkang kaprênah salêbêtipun paresidhenan Ngayogyakarta ugi kalêbêt apdhèling Karangpandhan.

Kajawèkakên dening tuwan jurubasa:

H.K.H. Wilkês

Katandhan Kangjêng tuwan residhèn,

Kohanitus

Sêrat dhumatêng Kangjêng Radèn Adipati Sasranagara, ing Surakarta.

--- 158 ---

Pèngêtan Kraton Jawi Sêsambêtanipun kalihan Nagari Mănca.

Sadèrèngipun mratelakakên ingkang jumênêng nata Jawi, langkung rumiyin parlu katêrangakên, wiwitipun nagari dalêm Nata Jawi sambêtan kalihan Walandi ingkang andon lêlana alampah dagang, punika ing taun 1610, pêpiridan asma dalêm Nata Jawi. Ing taun wau ingkang jumênêng nata Ingkang Sinuhun Kangjêng Panêmbahan Senapati. Sêsambêtanipun sarupi mêmitran, nanging kirang supêkêt, rah-tumêrah ngantos dumugi ingkang jumênêng nata Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Mangkurat. Amung wiwit taun 1646, nagari Mataram kabêdhah dening Trunajaya, nagari dalêm wiwit têtangsulan prajanjian kalayan Kumpêni Walandi. Dumugi taun 1811, nagari dalêm nata Jawi gêntos sêsambêtan kalihan nagari Inggris. Ing taun wau ingkang jumênêng Nata Jawi, Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping IV. Dumugi taun 1816 sêsambêtan kalihan Walandi malih. Ingkang jumênêng Nata Jawi taksih ingkang kaping IV.

Nalika samantên, ingkang jumênêng gupêrnur jendral punika wontên ingkang sagêd jumênêng ngantos rambah kaping kalih, dangunipun ngantos 25 taun. Wiwit ing taun 1653, ingkang jumênêng gupêrnur jendral sampun wontên ingkang gadhah sêsêbutan mistêr.

--- 159 ---

Ingkang Sami Jumênêng Nata Jawi dalah Pêpatih Dalêm (Pêthikan saking Sêrat Păncaniti).

I. Ing Nagari Mêndhangkamulan.

1. Prabu Dewatacêngkar, jumênêng taun 1023, dangunipun 7 taun.
Patih Adipati Gêntang, dangunipun 2 taun.

2. Ajisaka, jêjuluk Prabu Widayaka, nagari kaêlih nama Purwacarita, jumênêng taun 1030 dangunipun 14 taun. Patih Bramana sakawan, 1. Rêsi Brahandang, 2. Rêsi Braradya, 3. Rêsi Brarunting, 4. Rêsi Cakathasandi, dangunipun 14 taun.

3. Prabu Suwelacala, jumênêng taun 1044, dangunipun 2 taun.
Patih Arya Subrăngta, dangunipun 2 taun.

4. Radèn Daniswara, jêjuluk Sri Mahapunggung, jumênêng taun 1046, dangunipun 15 taun.
Patih Raja Dwitarota, dangunipun 6 taun, lajêng kagêntosan Patih Raja Sangkala, dangunipun 9 taun.

5. Jaka Kandhuyu, jumênêng ratu adil kaping kalih, ugi ajêjuluk Sri Mahapunggung, nalika taun 1061 dangunipun 23 taun, Patih Raja Gusti jêjuluk Jugulmudha, dangunipun 23 taun.

6. Radèn Kandhiawan, jêjuluk Prabu Jayalêngkara, jumênêng taun 1084 dangunipun 6 taun.
Patih Raja Kunthara, ugi nama Jayasêngara, dangunipun 4 taun.

--- 160 ---

II. Ing Nagari Majapura.

Prabu Jayalêngkara pindhah saking nagari Mêndhangkamulan (Purwacarita), dhatêng Majapura, nalika taun 1090 dangunipun 4 taun.
Patih Arya Sunjali, dangunipun 2 taun.

7. Prabu Tejangkara, jumênêng taun 1094 dangunipun 26 taun.
Patih Arya Sunjaya, dangunipun 26 taun.

III. Ing Nagari Jênggala.

8. Prabu Lêmbuamiluhur, jumênêng taun 1120 dangunipun 24 taun.
Patih Adipati Kudanawarsa, dangunipun 24 taun.

9. Prabu Panji Suryawisesa, jumênêng taun 1144 dangunipun 17 taun.
Patihipun kalih, 1. jawi, Pangeran Tumênggung Sindusena, dangunipun 7 taun, kagêntosan Panji Sinom Pradapa nama Arya Padmanagara, dangunipun 10 taun. 2. lêbêt, Arya Tanpasiring, dangunipun 17 taun.

10. Radèn Kudalaleyan, jêjuluk Prabu Suryamiluhur, jumênêng taun 1161 dangunipun 2 taun.
Patihipun kalih, 1. lêbêt, Arya Kawirombang Nèm, dangunipun 2 taun. 2. jawi, Arya Papati, sêpuh jawi dangunipun 2 taun.

--- 161 ---

IV. Ing Nagari Pajajaran I.

11. Kêlêmipun nagari Jênggala, Prabu Suryamiluhur pindhah Pajajaran, sarta santun asma jêjuluk Prabu Maesatandrêman, nalika taun 1163 dangunipun 20 taun.
Patih Adipati Ujungkelang, dangunipun 2 taun kagêntosan Patih Tumênggung Mangkurat, dangunipun 18 taun.
Prabu Banjaransari, jumênêng taun 1183 dangunipun 3 taun.
Patih taksih Tumênggung Mangkurat, dangunipun 3 taun.

V. Ing Nagari Galuh.

Prabu Banjaransari pindhah karaton dhatêng Galuh nalika taun 1186 dangunipun 20 taun.

Patih Adipati Satama ingkang misuwur kawantêranipun, saha nate lêlayaran ngantos dumugi tanah Eropah pasisir kilèn, inggih punika nagari Portigal. Muksanipun Patih Satama saha garwa, sampun mandhita, saha atilar mariyêm sarakit. Dening putranipun ingkang sampun gumantos dados pêpatih, mriyêm sarakit lajêng kaaturakên dhumatêng karaton, kanamakakên Kyai Satama, Nyai Satomi, samangke Kyai Satama wontên ing Batawi, Nyai Satomi wontên ing Surakarta, dangunipun 12 taun. Kagêntosan Patih Arya Bajolopang, dangunipun 8 taun.

--- 162 ---

12. Prabu Suryasilala, jumênêng taun 1206 dangunipun 18 taun.
Patih Adipati Tamsir, dangunipun 18 taun.

13. Prabu Dewamantala, jumênêng taun 1224 dangunipun 5 taun.
Patih Tumênggung Ajibarang, dangunipun 5 taun.

VI. Ing Nagari Pajajaran II.

14. Prabu Mundhingsari, jumênêng taun 1229 dangunipun 11 taun.
Patih Adipati Sangking, dangunipun 11 taun.

15. Prabu Mundhirwangi, jumênêng taun 1240 dangunipun 9 taun, Patih Arya Tanudatra, dangunipun 1 taun.
Kagêntosan Arya Gênderadesa, dangunipun 7 taun, kagêntosan malih Adipati Suranadi, dangunipun 1 taun.

16. Prabu Sundha Anyakrawati, jumênêng taun 1249 dangunipun 33 taun.
Patih Adipati Suranadi, dangunipun 10 taun.
Kagêntosan Adipati Surakarta, dangunipun 11 taun, kagêntosan malih Burasngura nama Adipati Untarabumi, dangunipun 12 taun.

17. Siyungwanara, jêjuluk Prabu Sri Maharaja Sakti, jumênêng taun 1282, dangunipun 1 taun.
Patih Adipati Santang, dangunipun 1 taun.

--- 163 ---

VII. Ing Nagari Majapait.

18. Radèn Sêsuruh, jêjuluk Prabu Bratana, jumênêng taun 1283 dangunipun 15 taun.
Patih Arya Wahan, dangunipun 15 taun.

19. Prabu Brakumara, jumênêng taun 1298 dangunipun 2 taun, Patih Tumênggung Ujungsabata, dangunipun 2 taun.

20. Prabu Brawijaya I jumênêng taun 1300 dangunipun 15 taun.
Patih Arya Udara, dangunipun 15 taun.

21. Rêtna Dèwi Subatiti jêjuluk Ratu Ayu, jumênêng taun 1315 dangunipun 4 taun.
Patih Adipati Logêndèr, dangunipun 3 taun.
Kagêntosan Arya Tanggu, dangunipun 1 taun.

22. Prabu Brawijaya II jumênêng taun 1319 dangunipun 36 taun.
Patih Arya Panulahar dangunipun 18 taun.
Kagêntosan Arya Darmawulangun dangunipun 12 taun.

Nuntên patih amung têtêngêr gêntha kemawon, kadekekan gawar kapasang ing alun-alun, manawi wontên wadyabala caos atur utawi ngaturakên prakawis, anggoyang gêntha punika, lajêng kauningan ing sang nata, laminipun 6 taun.

23. Prabu Brawijaya III jumênêng taun 1355 dangunipun 15 taun.
Patih Tumêgung[1] Dêmungwular, dangunipun 15 taun.

--- 164 ---

24. Prabu Brawijaya IV jumênêng taun 1370 dangunipun 4 taun.
Patih taksih Tumênggung Dêmungwular, dangunipun 1 taun.
Kagêntosan nama Adipati Gagakpranala 1 taun.
Kagêntosan malih Adipati Singabarong 1 taun.
Kagêntosan malih Andipati Anda 1 taun.

25. Prabu Brawijaya V utawi wêkasan, jumênêng taun 1374 dangunipun 65 taun.
Patih taksih Adipati Anda, dangunipun 11 taun.
Kagêntosan Adipati Gajahmada, dangunipun 54 taun.

Miturut katrangan ing nginggil punika, adêgipun karaton Majapait punika dangunipun 152 taun, sarta kajumênêngan nata rambah kaping 8, ananging pêpiridan buku sanèsipun, adêgipun karaton tuwin ingkang jumênêng nata sami kirang saking samantên, dene buku ingkang ugi ngêwrat bab wau kapratelakakên ing ngadhap punika:

A. Buku Nitik Kraton.

1. Radèn Bratana, dèrèng jêjuluk Brawijaya.
2. Radèn Brakumara, dèrèng jêjuluk Brawijaya.
3. R.R. Udaningkung, utawi Arya Hadiwijaya, Brawijaya I.
4. Radèn Hayam Wuruk, utawi Arya Partawijaya, Brawijaya II.
5. Radèn Arya Martawijaya, utawi Lêmbu Amisani, Brawijaya III.
6. Radèn Siwaya, utawi Radèn Bratanjung, Brawijaya IV.
7. Radèn Alit Ăngkawijaya, Brawijaya V.

--- 165 ---

B. Sêrat Mamana.

1. Prabu Sêsuruh, Brawijaya I, 1301–1310.
2. Radèn Brakumara, Brawijaya II, 1310–1325.
3. Radèn Udaningkung utawi Ăngkawijaya, Brawijaya III, 1325–1329.
4. Ratu Ayu Kêncanawungu, nata putri, –
5. Radèn Damarwulan, Brawijaya IV, –
6. Lêmbu Amisani, Brawijaya V, 1337–1341
7. Jaka Bratanjung, Brawijaya VI, 1341–1400

C. Sajarah Jawi.

1. Radèn Tanduran.
2. Brakumara
3. Ardiwijaya
4. Marsawijaya
5. Ăngkawijaya
(Sadaya tanpa katrangan titimasanipun).

D. Nitik Dêmak.

1. Jaka Sêsuruh, Brawijaya I.
2. Brawijaya II.
3. Brawijaya III.
4. Brawijaya IV.
5. Brawijaya V.
(Sadaya tanpa pratelan titimasanipun).

--- 166 ---

E. Nitik Sumênêp.

1. Jaka Sêsuruh, Brawijaya I.
2. Prabu Anom
3. Udaningkung.
4. Prabu Kêncana (garwanipun Damarwulan)
5. Lêmbu Amisani
6. Bramatunggung
7. R. Alit, Brawijaya II
(Sadaya tanpa pratelan titimasanipun).

F. Sêrat Pararaton.

1. Radèn Wijaya, Prabu Kêrtarajasa, Jayawardhana, 1216–1217.
2. Kalagêmêt, Prabu Jayanagara, 1217–1250.
3. Brêkauripan II Jaya Wisnuwardhani, rajaputri ingkang kapisan, 1250–...
4. Hayam Wuruk, Prabu Rajasanagara, ...–1311.
5. Hyang Wisesa, Prabu Ajiwikrama, 1311–1322.
6. Dèwi Suhita, Rajaputri ingkang kaping kalih, 1322–1351.
Taun 1351–1359 tanpa ratu.
7. Brêdata IV rajaputri ingkang kaping tiga, 1359–1369.
8. Brêtumapêl IV Prabu Kêrtawijaya, 1369–1373.
9. Brêpamotan II Prabu Rêjasawadhana taun 1373–1375.
Taun 1375–1378 tanpa ratu.
10. Ngrêwêngkêr III Prabu Hyang Purwawisesa, 1378–1388.
11. Prabu Pandhanalas III, 1388–1390.

--- 167 ---

G. Buku Karanganipun Fruin Mees.

1. Radèn Wijaya Kartarajasa Jayawardhana, jêjuluk Brawijaya I, 1293–1309.
2. Jayanagara, 1309–1328.
3. Jaya Wisnuwardhani, rajaputri ingkang I ugi asma Tribuwana Tungadèwi Jaya Wisnuwardhani, 1328–1334.
Antawisipun taun 1334 dumugi 1350 Jaya Wisnuwardhani makili putranipun ingkang taksih timur, inggih punika:
4. Hayam Wuruk, sarêng sampun diwasa jumênêng nata, sang rajaputri lèrèh, 1350–1389.
5. Wikrama Wardhana, 1389–1428.
6. Dèwi Suhita, rajaputri ingkang kaping II nyêlani Wikrama Wardhana, 1400–1401.

Antawisipun taun 1428 tuwin 1479 inggih punika titimasa rêbahipun karaton Majapait kabêdhah Nata Indhu Kêling (Pare), sapunika jêjuluk Ranawijaya Girindra Wardhana.

Wangsul Pêthikan saking Sêrat Păncaniti Malih.

VIII. Ing Nagari Dêmak.

26. Radèn Patah, jumênêng ratu ing Dêmak VI ajêjuluk Kangjêng Sultan Sah Ngalam Akbar I Senapati Jibun, ratu adil kaping 3 ing tanah Jawi, wiwit agami Islam, nalika taun 1439 dangunipun 6 taun.

--- 168 ---

Patih Tumênggung Mangkurat, dangunipun 6 taun.

27. Pangeran Sabranglor, jumênêng ratu ugi ajêjuluk Kangjêng Sultan Sah Ngalam Akbar II nalika taun 1445, dangunipun 2 taun.
Patih taksih Tumênggung Mangkurat dangunipun 2 taun.

28. Radèn Trênggana, jumênêng ratu ugi jêjuluk Kangjêng Sultan Sah Ngalam Akbar III nalika taun 1447 dangunipun 33 taun.
Patih taksih Tumênggung Mangkurat, dangunipun 11 taun, kagêntosan Adipati Wanasalam dangunipun 22 taun.

29. Ratu Tunggul ing Giri, makili karaton ing Dêmak, nalika taun 1480 dangunipun 23 taun.
Tanpa patih.

IX. Ing Nagari Pajang.

30. Maskarèbèt, Radèn Jaka Tingkir, jumênêng sultan ing Pajang, ajêjuluk Kangjêng Sultan Adipati Amijaya, nalika taun 1503 dangunipun 33 taun.
Patih Adipati Măncanagara, dangunipun 33 taun.

31. Pangeran Wadepandhan, jumênêng Sultan ing Pajang, nama Ngawantipura, nalika taun 1536 dangunipun 3 taun.
Patih Adipati Ngawăngga, dangunipun 3 taun.

32. Pangeran Banawa, jumênêng Sultan ajêjuluk Susuhunan Prabu Wijaya, nalika taun 1539 dangunipun 1 taun, Patih Tumênggung Gagakbahni dangunipun 1 taun.

--- 169 ---

X. Ing Nagari Mataram.

33. Radèn Ngabèi Lorpasar, Risang Sutawijaya, ajêjuluk Panêmbahan Senapati Ngalaga, nalika taun 1540 dangunipun 13 taun.
Patih Adipati Măndaraka, dangunipun 13 taun.

34. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Anyakrawati (sumare Krapyak) jumênêng ratu nalika taun 1553 dangunipun 12 taun.
Patih taksih Adipati Măndaraka, dangunipun 8 taun, kagêntosan Pangeran Manduranagara, kaganjar nama nunggaksêmi Adipati Măndaraka, dangunipun 4 taun.

35. Ingkang Sinuhun Kangjêng Sultan Agung Anyakrakusuma, jumênêng ratu nalika taun 1565, dangunipun 15 taun.
Patih jawi taksih Adipati Măndaraka, dangunipun 9 taun.
Patih lêbêt Tumênggung Singaranu.
Sakèndêlipun Patih Măndaraka kagêntosan Tumênggung Singaranu wau dados patih jawi lêbêt, dangunipun 15 taun.

36. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Mangkurat (sumare Têgalarum) jumênêng ratu nalika taun 1575, dangunipun 23 taun.
Patih taksih Tumênggung Singaranu.

37. Sinuhun Ngalaga (Pangeran Pugêr) jumênêng ratu nalika taun 1600 dangunipun 1 taun.
Patih Adipati Gajahpramada, dangunipun 1 taun.

--- 170 ---

XI. Ing Nagari Kartasura.

38. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Mangkurat, jumênêng ratu nalika taun 1601, dangunipun 26 taun.
Patih Adipati Măndaraka, dangunipun 1 taun.
Kagêntosan Radèn Arya Nrangkusuma, dangunipun 7 taun.
Kagêntosan Arya Sindurêja, dangunipun 16 taun.
Kagêntosan Adipati Sumabrata, dangunipun 2 taun.
Manawi patih lêbêt Tumênggung Wiraguna, dangunipun 2 taun.

39. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Mangkurat Êmas, jumênêng ratu nalika taun 1627 dangunipun 3 taun. Patih Adipati Sumabrata, dangunipun 3 taun.

40. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana Senapati Ing Ngalaga Ngabdurahman Sayidin Panatagama ingkang kaping I jumênêng ratu nalika taun 1630 dangunipun 13 taun.
Patih Adipati Cakrajaya, dangunipun 13 taun.

41. Ingkang Sinuhun Prabu Mangkurat, jumênêng ratu nalika taun 1642 dangunipun 9 taun.
Patih taksih Adipati Cakrajaya, santun asma Adipati Danurêja dangunipun 9 taun.

42. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping II jumênêng ratu nalika taun 1651 dangunipun 16 taun.
Patih taksih Adipati Danurêja, dangunipun 4 taun, kagêntosan Adipati Natakusuma, dangunipun 8 taun, kagêntosan Tumênggung Wirarêja, dangunipun 4 taun.

--- 171 ---

43. Radèn Mas Garêndi, jumênêng ratu saking pangangkatipun băngsa Tiyonghwa, ajêjuluk Sinuhun Mangkurat Prabu Kuning, nalika taun 1667, dangunipun 1 taun.
Patih Tumênggung Mangunonêng nama Adipati Pathi, dangunipun 1 taun.
Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping II kundur saking Panaraga jumênêng ing Kartasura malih nalika taun 1668 dangunipun 2 taun.
Patih santun Arya Pringgalaya, jawi, saha Adipati Sindurêja, lêbêt.

XII. Ing Nagari Surakarta.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping II angadhaton ing Surakarta (Sala) nalika taun 1670 dangunipun 5 taun.
Patih taksih Arya Pringgalaya ... dangunipun 5 taun.
sarta Adipati Sindurêja

44. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping III (Sinuhun Swarga) jumênêng nalika taun 1675 dangunipun 39 taun.
Patih namung Adipati Pringgalaya, dangunipun 8 taun.
Kagêntosan Adipati Mangkupraja (Andong) palihan nagari, dangunipun 12 taun.

--- 172 ---

Kagêntosan malih Adipati Sasradiningrat (sumare Batawi) dangunipun 13 taun.
Kagêntosan malih Adipati Sindurêja, dangunipun 2 taun.
Kagêntosan malih Adipati Jayaningrat, dangunipun 4 taun.

45. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping IV (Ingkang Sinuhun Bagus) jumênêng ratu nalika taun 1714, dangunipun 33 taun.
Patih taksih Adipati Jayaningrat, dangunipun 8 taun.
Kagêntosan Adipati Mangkupraja (Ngayah) dangunipun 8 taun.
Kagêntosan Adipati Danuningrat dangunipun 6 taun.
Kagêntosan Adipati Cakranagara dangunipun 6 taun.
Kagêntosan Adipati Sasradiningrat (Magiri) dangunipun 5 taun.

46. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping V jumênêng nalika taun 1747 dangunipun 2 taun.
Patih taksih Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Magiri) dangunipun 2 taun.

47. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping VI (Sinuhun Banguntapa) jumênêng nalika taun 1751 dangunipun 6 taun.
Patih taksih Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Magiri) dangunipun 6 taun.

--- 173 ---

48. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping VII (Sinuhun Purbaya) jumênêng nalika taun 1757, dangunipun 29 taun.
Patih taksih Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Magiri) dangunipun 18 taun.
Kagêntosan Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (sumare Jabung) Radèn Tumênggung Jayanagara bupati sèwu.

49. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping VIII (Sinuhun Bèi) jumênêng nalika taun 1786 dangunipun 4 taun.
Patih taksih Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Jabung) dangunipun 4 taun.

50. Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana kaping IX (Prabu Mijaya) jumênêng nalika taun 1790 dangunipun 32 taun.
Patih taksih Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Jabung) dangunipun 4 taun.
Kagêntosan Kangjêng Radèn Adipati Sasranagara, ridêr (sumare Manang) dangunipun 22 taun.
Kagêntosan Radèn Mas Adipati Mangunkusuma, bupati pulisi Klathèn, dangunipun 3 taun.
Kagêntosan Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Ngendraprastha) dangunipun 3 taun.

--- 174 ---

51. Ingkang Sinuhun Ingkang Minulya Saha Wicaksana Kangjêng Susuhunan Pakubuwana X (ingkang taksih jumênêng sapunika) jumênêng nalika taun 1822.
Patih taksih Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat (Ngendraprastha) dangunipun 24 taun.
Kagêntosan Kangjêng Pangeran Arya Adipati Jayanagara (ingkang taksih jumênêng sapunika).
Miturut buku "De Vorstenlanden", botên mratelakakên tumrap Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping I.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping II, botên kapratelakakên titimasa wiyosan tuwin jumênêng dalêm, amung mratelakakên nalika kaping 11/12 1749, karajanipun kapasrahakên dhatêng Kumpêni, lêt 9 dintên, inggih punika dumugi kaping 20/12 1749 seda.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping III (Sinuhun Prabu) miyos dalêm dinên Akat Kaliwon kaping 24/2 1732 jumênêng dalêm kaping 15/12 1749, seda kaping 26/9 1788, putra dalêm ingkang kaping II miyos saking garwa padmi, nalika kaping 13/2 1755, sapalihing karajan kaparingakên dhatêng H.B.I. (Ngayogyakarta).

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping IV (Sinuhun Bagus) miyos dalêm Jumungah Kliwon tanggal kaping 2/9 1786[2] jumênêng kaping 29/9 1788 seda kaping 1/10 1820 putra dalêm, ingkang kaping I saking garwa padmi.

--- 175 ---

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping V (Sinuhun Sugih) miyos dalêm Rêbo Lêgi 10/2 1785 jumênêng 10/10 1820 seda 5/9 1823, putra dalêm ingkang kaping IV saking garwa padmi.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping VI (Sinuhun Sapardan) miyos dalêm Sênèn Kaliwon ping 27/4 1806 jumênêng 15/9 1823 dumugi 14/6 1830, putra dalêm ingkang kaping V saking garwa paminggir, inggih punika sadhèrèk èstri pêpatih dalêm Radèn Adipati Sasradinigrat II, nalika 6/6 1830 têdhak dhatêng Mancingan lajêng kacêpêng, kakendhangakên dhatêng Ambon, nalika kaping 16/12 1830, wontên ing Ambon nalika kaping 3/6 1849 seda.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping VII (Sinuhun Purbaya) miyos dalêm Rêbo Wage kaping 21/7 1796, putra dalêm ingkang kaping IV, jumênêng kaping 14/6 1830 seda kaping 10/5 1858, sadhèrèk sanès ibu kalihan ingkang kaping V ing ngajêng asma Pangeran Adipati Purbaya.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping VIII (Sinuhun Ngabèi) miyos dalêm Sênèn Kaliwon ping 20/4 1789 jumênêng kaping 17/5 1858 seda kaping 28/12 1861, putra pambajêng ingkang kaping IV saking garwa paminggir.

Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping IX miyos dalêm Rêbo Kliwon ping 22/12 1830 jumênêng 30/12 1861 seda 17/3 1893, putra dalêm ingkang kaping VI saking garwa padmi.

--- 176 ---

Ingkang Sinuhun Ingkang Minulya Saha Ingkang Wicaksana Kangjêng Susuhunan ingkang kaping X miyos dalêm Kêmis Lêgi ping 29-11-1866 jumênêng 30-3-1893 dumugi sapunika, putra dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Pakubuwana ingkang kaping IX saking garwa padmi.

Para Pêpatih Dalêm.

1. K. R. A. Pringgalaya, jumênêng 21/12 1742–1755 seda ngunjuk wisa.
2. K. R. A. Mangkupraja I jumênêng 1755–1769 kakendhangakên dhatêng Pulo Edham (Batawi).
3. K. R. A. Sasradiningrat I jumênêng Mèi 1769–Oktobêr 1782 kakendhangakên dhatêng Ayah lajêng kapindhah dhatêng Batawi.
4. K. R. A. Sindupraja, jumênêng Oktobêr 1782–pungkasaning taun 1784 seda.
5. K. R. A. Jayaningrat, jumênêng pungkasaning 1784–7-7-1796 kakèndêlan.
6. K. R. A. Mangkupraja II jumênêng 7-7-1796–5-4-1804 kakendhangakên dhatêng Ayah (kidul kilèn Bagêlèn).
7. K. R. A. Danuningrat, jumênêng 26-4-1804–pungkasaning 1810, kakèndêlan saking dhawuhipun Daendels.
8. K. R. A. Cakranagara, jumênêng pungkasaning 1810–têngah-têngahing 1812, kakendhangakên dhatêng Surabaya.

--- 177 ---

9. K. R. A. Sasradiningrat II jumênêng têngah-têngahing 1821–30-1-1846.
10. K. R. A. Sasradiningrat III jumênêng 2-2-1846 dumugi 28-4-1866 kapènsiyun.
11. K. R. A. Sasranagara, jumênêng 28-4-1866–9-7-1887 kapènsiyun.
12. R. T. Mangunkusuma, jumênêng 9-7-1887–16-12-1889 kapènsiyun.
Sawêk wakil dèrèng têtêp, mila namung sasêbutan tumênggung.
13. K. R. A. Sasradiningrat IV wakil, 16-12-1889 têtêp, 10-8-1890.
Kapènsiyun, seda wontên ing Kleca 28-6-1925 dumugi yuswa 80 taun, sumare Imagiri (putra Sasranagaran, Zie ăngka 11).
14. K. P. H. A. Jayanagara, ingkang taksih jumênêng sapunika.

__________

--- 178 ---

Ingkang Jumênêng Trah Mangkunagaran Dalah Pêpatihipun.

1. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Ar[3] Mangkunagara I, miyos dintên Akat Lêgi kaping 6 Ruwah Jimakir 1650, utawi kaping 7-4-1726 jumênêng kaping: 17-3-1737, seda kaping: 28-12-1795 punika wayah dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan Prabu Mangkurat, ing Kartasura, saking putra pambajêng kakung, miyos saking garwa ampeyan, asma Kangjêng Pangeran Arya Mangkunagara, inggih punika ingkang kakendhangakên dhumatêng Kapdhêkudhê up. Taun Walandi 1734 kapindhah dhatêng Ceylon.

2. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara II miyos dintên Sênèn Pon tanggal kaping: 14 Ruwah, Jimawal 1693 utawi kaping 2-1-1768 jumênêng kaping: 25-1-1796 bêslid katitimangsan kaping: 30-10-1821 ăngka 17, asma Kangjêng Pangeran Adipati Arya Prangwadana, tanggal kaping: 5-3-1821 asma Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara II seda kaping 26-1-1835 punika wayah dalêm Kangjêng Gusti I saking putra pambajêng kakung asma Kangjêng Pangeran Arya Prabu Mijaya, seda dèrèng ngantos jumênêng anggêntosi ingkang rama.

Kangjêng Pangeran Arya Prabu Mijaya wau krama Kangjêng Ratu Alit, putri dalêm Ingkang Sinuhun Pakubuwana kaping 3.

3. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara III, miyos ing dintên Akat Pon, tanggal kaping 22 Siyam, Wawu

--- 179 ---

1729, utawi kaping 16-1-1803, jumênêng 25-5-1835, bêslid kaping: 1-9-1842, ăngka 5 asma Kangjêng Pangeran Adipati Arya Prangwadana. Taun 1843 asma Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara III seda kaping 6-1-1853, punika wayah dalêm Kangjêng Gusti II saking putra pambajêng putri, asma Bandhara Radèn Ayu Natakusuma, garwanipun Kangjêng Pangeran Arya Natakusuma, putranipun Radèn Mas Tumênggung Arya Kusumadiningrat. Radèn Mas Tumênggung Arya Kusumadiningrat punika putranipun Kangjêng Pangeran Arya Hadiwijaya, ingkang seda wontên ing Kaliabu, kalêrês ingkang rayinipun Kangjêng Pangeran Arya Mangkunagara ing Kartasura kasbut nginggil.

4. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara IV, miyos ing dintên Akat Lêgi kaping: 1 Sapar, Jimakir 1736, utawi kaping: 2-3-1811, jumênêng: 25-3-1853, bêslid kaping: 16-8-1857 asma Kangjêng Pangeran Adipati Arya Prangwadana.

Tanggal kaping: 16-8-1857 asma Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara IV seda kaping 2-9-1881 punika ugi wayahipun Radèn Mas Tumênggung Arya Kusumadiningrat, saking putra ingkang asma Kangjêng Pangeran Arya Hadiwijaya, dados kalêrês rayi nakdhèrèk kalayan Kangjêng Gusti III saking rama tuwin ibu saha lajêng dados kamantu, dhaup kalayan putra putri pambajêng saking garwa padmi.

5. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara V miyos dintên Sênèn Lêgi: 29 Rêjêb Dal 1783, utawi kaping: 15-4-1855. Jumênêng kaping: 5-9-1881, bêslid kaping: 24-1-1894

--- 180 ---

asma Kangjêng Pangeran Adipati Arya Prangwadana. Kaping: 4-3-1894 asma Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara V. Seda kaping 1-10-1896, punika putra dalêm Kangjêng Gusti IV.

6. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara VI miyos ing dintên Jumuwah Pon, tanggal kaping: 17 Rêjêb Wawu 1785, utawi kaping: 1-3-1857, jumênêng 13-11-1896 dumugi 11-1-1916, kèndêl saking karsa dalêm piyambak, punika putra dalêm Kangjêng Gusti IV saking garwa padmi, rayi Kangjêng Gusti V.

7. Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara VII miyos dintên Kêmis Wage, tanggal kaping: 4 Sapar, Dal 1815, utawi kaping: 4-9-1884 jumênêng kaping: 25-1-1916 asma Kangjêng Gusti Pangeran Adipati Arya Mangkunagara VII punika putra dalêm Kangjêng Gusti V.

Dados wiwit ingkang jumênêng kaping III, nalurinipun pancêr kakung, saking trahipun Kangjêng Pangeran Arya Hadiwijaya ing Kartasura kasbut ing nginggil.

Pêpatih Mangkunagaran.

1. Nalika Kangjêng Gusti I, pêpatihipun:

1. Kyai Tumênggung Kudanawarsa,
2. Radèn Ngabèi Răngga Jayapanambang I, suwau nama Ngabèi Sutawijaya.
Kyai Tumênggung Kudanawarsa lajêng kapiji dados bupati wontên ing kitha Tanduran (tanah Kaduwang).

--- 181 ---

Radèn Ngabèi Răngga Jayapanambang ngêmbani sarira dalêm, ngiras manêkari babagan pangrèhing jawi.

2. Nalika Kangjêng Gusti II, pêpatihipun:

1. Kyai Ngabèi Wignyawijaya, suwau nama Mas Ngabèi Jayadiwirya.
2. Răngga Panambang II.

3. Nalika Kangjêng Gusti III, pêpatihipun:

1. Mas Ngabèi Jayapranata, lajêng dipun gêntosi Radèn Ngabèi Mangkurêja.
2. Radèn Ngabèi Panambang II.

Tumrap babagan putra santana katindakakên dening Kangjêng Pangeran Arya Kusumadiningrat, lajêng dipun gêntosi ingkang rayi Kangjêng Pangeran Arya Găndakusuma (akiripun lajêng jumênêng Kangjêng Gusti IV).

Babagan siti utawi bageyan jawi katindakakên Radèn Ngabèi Mangkurêja, dene Radèn Ngabèi Răngga Panambang, rèhning sampun kaduk yuswa supados kantun tinantun-tantun kemawon.

Sasedanipun Mas Ngabèi Jayapranata kuwajibanipun kaasta Kangjêng Pangeran Arya Găndakusuma, tumrap urusan lêbêt pura tumut kacêpêng Radèn Ngabèi Mangkurêja.

Ing salêbêtipun taun 1839 Kangjêng Pangeran Arya Găndakusuma winisudha pangkat mayor, kantun ngasta babagan rèhing prajurit tuwin babagan putra santana. Kuwajibanipun pêpatih lajêng sumèrèn dhatêng Radèn Ngabèi Mangkurêja sadaya.

--- 182 ---

4. Nalika Kangjêng Gusti IV adêging praja kabangun, pêpatihipun lêstantun Radèn Ngabèi Mangkurêja. Sawatawis taun, Radèn Ngabèi Mangkurêja nama Tumênggung Mangkurêja, lajêng dipun gêntosi Radèn Tumênggung Jayasarosa (bupati patih ingkang kaping kalih). Laminipun dados bupati patih 20 taun.

5. Nalika Kangjêng Gusti V pêpatihipun Radèn Tumênggung Jayasarosa, lajêng dipun gêntosi Radèn Mas Tumênggung Arya Sêbrata. Wiwit taun 1888–1891 (bupati patih kaping III). Lajêng dipun gêntosi Radèn Tumênggung Jayapranata (bupati patih IV).

6. Nalika Kangjêng Gusti VI pêpatihipun lêstantun Radèn Tumênggung Jayapranata.

Wiwit taun 1891–1900. Lajêng dipun gêntosi Radèn Mas Tumênggung Bratadipura.

7. Sajumênêng dalêm Kangjêng Gusti VII sakawit pêpatihipun lêstantun Radèn Mas Tumênggung Bratadipura (bupati patih kaping V). Wiwit taun 1900–1917. Lajêng kagêntosan Radèn Mas Tumênggung Arya Mangunkusuma (bupati patih VI). Wiwit taun 1917–1925. Lajêng kagêntosan Raden Tumênggung Sarwaka Mangunkusuma (bupati patih kaping VII) wiwit taun 1925.

__________

--- 183 ---

Ingkang Jumênêng Guprênur Jendral ing Indiya Nèdêrlan.

1. Pieter Both ... 1610–1614
2. Gerrit Reijnst ... 1614–1615
3. Laurens Recel ... 1615–1619
4. Jan Pieterzoon Coen ... 1619–1623
5. Pieter Carpentier ... 1623–1627
6. Jan Pieterzoon Coen ... 1627–1629
7. Jacques Specx ... 1629–1632
8. Hendrik Bouwer ... 1632–1636
9. Antonie van Dienen ... 1636–1645
10. Cornelis van der Lijn ... 1645–1650
11. Carel Reiniersz ... 1650–1653
12. Hr Joan Haetsuijker ... 1653–1678
13. Rijklof van Goens ... 1678–1681
14. Cornelis Janszoon Speelman ... 1681–1684
15. Johanes Camphuijs ... 1684–1691
16. Willem van Outhooin ... 169 -1704
17. Joan van Hoorn ... 1704–1709
18. Abraham van Riebeeck ... 1709–1713
19. Christoffel van Swol ... 1713–1718
20. Hendrik Zwaardecroon ... 1718–1725
21. Mattheus de Haan ... 1725–1729
22. Mr. Diederik Durven ... 1729–1732
23. Dirk van Cloon ... 1732–1735
24. Abraham Patras ... 1735–1737
25. Adriaan Valckenier ... 1737–1741
26. Johannes Thedens ... 1641[4]-1743
27. Gustaaf Willem Baron van Imhoff ... 1743–1740[5]
28. Jacob Mossel ... 1750–1761
29. Petrus Albertus van der Parra ... 1761–1775
30. Jerimias van Riemsdijk ... 1775–1777
31. Reinier de Klerk ... 1777–1780
32. Mr. Willem Aarnold Alting ... 1780–1796
33. Mr. Pieter Gerarden overstraten ... 1796–1801
34. Johannes Siberg ... 1801–1804
35. Albertus Henricus Wiese ... 1804–1808
36. Mr. Herman Willem Deandels ... 1808–1811
37. Jan Willem Janssens ... 1811–1819

__________

Gouvernement Inggris.

1. ... Lord Minto ... 1811
2. ... F. St. Raffles, Luitenant Gouverneur ... 1811–1816
3. ... J. Fendel ... 1816–1819

__________

--- 184 ---

38. Baron van der Capellen ... 1819–1826
39. Hendrik Merkus de Kock ... 1826–1830
40. Johanes Graaf van den Bosch ... 1830–1833
41. Jean Chritien Baud ... 1833–1836
42. Dominiques Jacques de Eerens ... 1836–1840
33.[6] Carel Sirodus Willem Graaf van Hogendorp (waarnemend) ... 1840–1841
44. Mr. Pieter Merkus (benoemd) ... 1843–1844
45. Joher Jean Cornelis Reijnst (wd) ... 1844–1845
46. Jan Jacob Rochussen ... 1845–1851
47. Mr. Pieter Mercus (wd) ... 1841–1843
48. Mr. George Isac Bruce (Sedo salêbêtipun pangkat dhatêng Hindia).
49. Mr. Albertus Jacob Duijmaer van Zwist ... 1851–1856
50. Charles Ferdinand Pohut ... 1856–1861
51. Mr. Liedlef Anne Jan Wllt Baron Sloot van de Beele ... 1861–1866
52. Mr. Arij Prins ... 1866–1872
53. Mr. James Loudon ... 1872–1875
54. Mr. Pieter Mijer ... 1876–1879
55. Mr. Johan Willem van Lansberge ... 1879–1881
56. Frederik s'Jacobb ... 1881–1884
57. Otto van Rees ... 1884–1888
58. Mr. Cornelis Pijnacker Hordijk ... 1888–1893
59. Jhr. Carel Herman Aart van de Wijck ... 1893–1899
60. Willem Roosebaan ... 1399[7]-1904
61. Joannes Benedictus van Heutsz ... 1004[8]-1909
62. Alexander Willem Federick Idenburg ... 1909–1916
63. Johan Paul Graaf van Limberg Sturum ... 1916–1921
64. Mr. Dirc Fock ... 1921–1926
65. Mr. A. C. D. de Graef ... 1926–1931
66. Mr. B. C. De Jonge ... 1931–1436[9]
67. Mr. A. W. L. Tjarda van Starkenborgh Stackhouwer ... 1936–...

Ingkang Jumênêng Residhèn lajêng Santun Nama Gupêrnur ing Surakarta.

1. Duurveldt ... 1755–1761
2. J. Chr. Beuman ... 1761–1767
3. Fr. Chr. van Stralendorff ... Sep. 1767–1783
4. W. A. Palm ... 1783–1788
5. A. Hartsninck ... 1788–Aug. 1790 kakèndêlan
6. J. Fr. Baron von Reede tot de Parkeler ... Aug. 1790–Sept. 1796
7. B. J. van Niewekerken karanipun Nijvenheim ... Sept. 1796–18/8 1803
8. den Berg ... 18/8 1803–Sept. 1806
9. B. T. van Liebeherr ... Sept. 1806–28/2 1808

--- 185 ---

10. J. A. van Braam (I) ... 28-2-1808–1810 (dipun schors)
11. H. W. Geschelschap ... 1810–Juli 1811
12. J. A. van Braam (II) ... Juli 1811–14-11-1811
13. A. G. Adams ... 14-11-1811–1812
14. H. Hope ... 1812–1813
15. J. Robinson ... 1813–1815
16. J. M. Johnson ... 1815–14-8-1816
17. D. W. Pinket van Hook ... 14-8-1816–15-4-1817
18. W. H. van Ijseldijk ... 15-4-1817–12-5-1817
19. H. T. Lippe Ass. Res. (wakil) ... 12-5-1817–19-1-1818
20. R. van Prehn ... 19-1-1818–4-12-1819 (dipun schors)
21. Mr. H. G. Nahuijs ... 8-3-1820–1-5-1822
22. A. M. Th. Baron de Sales ... 1-5-1822–Juli 1823
23. H. Mac. Gillavrij ... Aug. 1823–Januari 1824
24. J. A. van Zevenhaven ... Januari 1824–Aug. 1825
25. H. Mac Gillavrij ... Aug. 1825–Aug. 1827 (dipun schors)
26. Mr. H. G. Vahuijs ... Aug. 1827–Nov. 1830
27. Mr. J. F. van Nes ... Nov. 1830–Dec. 1830
28. H. Mac Gillavrij ... Dec. 1830–Maart 1834
29. F. G. Valche ... Maart 1934[10]–Dec 1834
30. J. F. F. Maijar ... Dec. 1834–Sept 1843
31. C. L. Hartmann ... Sept. 1843–26-6-1846 (dipun schors)
32. Mr. W. C. E. Baron de Geer ... 26-6-1846–Dec. 1856
33. H. F. Besschkenf ... Maart 1857–Oct. 1858
34. F. N. Nieuwenhuijzen ... Oct. 1858–Nov. 1859
35. P. C. Schonck ... Nov. 1859–Juli 1860
36. F. N. Nieuwenhuijzen ... Aug. 1860–9-6-1864
37. N. D. Lammers van Fovenberg ... 9-6-1864–6-10-1867
38. J. P. Zoetelief ... 1-10-1867–30-4-1869
39. J. H. Tobias ... 30-4-1867[11]–23-11-1871
40. A. A. M. N. Keuchenius ... 23-11-1871–18-11-1875
41. N. D. Lammers van Toornburg ... 18-11-1875–25-8-1877
42. C. A. L. J. Jeekel ... 15-8-1877–18-12-1881
42.[12] Mr.W.P.A. Matthes ... 18-12-1881–2-11-1884
44. A. J. Spaan ... 2-11-1884–5-4-1890
45. O. A. Buinaby Lautier ... 5-4-1890–9-6-1984[13] (meninggal)
46. Jhr. L. Th. Hara Siccama ... 15-8-1894–9-4-1897
47. W. de Vogel ... 8-4-1897–4-2-1905
48. L. Th. Schneider ... 11-4-1905–17-9-1908
49. G. F. van Wijk ... 30-1-1909–3-4-1914
50. E. P. Sollewijn Gelpke ... 27-4-1914–4-2-1918
51. A. J. W. Harloff ... 15-2-1918–3-4-1922
52. Van der Marel ... 26-4-1922–19-3-1924

--- 186 ---

53. J. H. Nieuwenhuijs ... 19-3-1924–2-4-1927 wiwit nyambut damêl 25/5 1924
54. M. B. van der Jagt ... 30-5-1927–30-6-1928

Wiwit Pangkat Gouverneur.

54a. M.B. van der Jagt ... 1-7-1928–2-10-1929
55. J.J. van Helsdingen ... 10-10-1929–17-12-1932
56. H.H. de Cock ... 17-11-1932–31-5-1933 (wakil).
57. M.J.J. Treur ... 31-5-1933–6-4-1935
58. J. Bijleveld ... 6-4-1935–7-10-1935 (wakil).
59. M.J.J. Treur ... 7-10-1935–26-1-1937
60. K.J.A. Orie ... 26-2-1937–...

Miturut Sêrat Nayakatama, sakawitipun pangkat Opperhoofd lajêng santun nama Resident samangke lajêng nama Gouverneur sarta amratelakakên ăngka urut ing nginggil punika wiwit 13 dumumugi[14] 16 salêbêtipun sêsambêtan kalihan nagari Inggris.

__________

--- 187 ---

Kuwajibanipun Assitent Wadono

Bab paprentahan Rijksbladtaunangkabab
1.Nampani palapuran kêndhoning tarikan pajêg saking mantripananggap.1917415
2.Kawajibakên mriksa padamêlanipun pananggap.1917416
3.Dados warga kumisi pajêk pasitèn.19171010.1
4.Ngisèni rêgistêr pola C. (bab pajêg siti), sêrat pajêg polaD. sarta rêgistêr pêmbayaran pola E. Panggarapipun D. sartaE. mawi kabantu mantri pananggap.19171010.5
5.Nampi palapuranipun lurah kampung (dhusun) bab sêsakitnular utawi tiyang ingkang tilar donya amargi kengingsêsakit nular.1917171.
6.Mayit ingkang kenging sêsakit nular (nyamar) botên kengingkakubur manawi dèrèng angsal palilah saking lurah utawiA.W. makatên ugi tiyang ingkang sakit nyamar botên kengingpindhah panggenan manawi dèrèng angsal palilah kados ingnginggil wau.1917172.
7.Sabin ingkang kadadosakên têgil utawi têgil kadadosakênsabin, sapiturutipun, punika sadèrèngipun kêdah kasuwunakênidin rumiyin dhumatêng bupati politie mêdal A.W.1917182.
8.A.W. sasampunipun nampèni sêrat paturan bab ewah-ewahanpasitèn, lajêng nindakakên papriksan sêrat lajêng katur ingkawêdanan, salajêngipun katur ing kabupatèn.1917183a.
9.Sadèrèngipun griya-griya ingkang nguwatosakên tumrappanularipun sêsakit pes sami dipun dandosi kêdah kapriksadening A.W. rumiyin.1917361
10.A.W. punika tumut dados warga kumisi mriksa griya ingkangsami badhe dipun dandosi.1917362
11.Napsir kathah sakêdhikipun arta pitulungan ingkang badhekaparingakên [kaparinga...]

--- 188 ---

[...kên] ingkang gadhah griya, sarta lajêng macak proces-verbaal1917363
12.Kawajibakên nampèni arta cicilan griya.19173614
13.Sabên wulan kêdah nampèni staat tunggakan cicilan sakingkassier utawi mantri pananggap. Ingkang nunggak lajêngkatarik.19173619
14.Kêdah nyatitèkakên arta cicilan ingkang kêdah kapundhutbabar pisan.19173620.
15.Kawênangakên maringi palilah dhatêng tiyang ingkang badhelumêbêt ing wana ingkang kalêbêt wawêngkon dalêm nagariSurakarta.1917412.1
16.Manawi wontên lurah lapur kadurjanan utawi wontên bangkepinanggih A.W. lajêng mariksa.19174316.
17.A.W. punika nampèni palapuran saking têtiyang ingkanggadhah rajakaya ingkang kenging sêsakit Maleus.1917474.3
18.Nampèni palapuran bab rajakaya pêjah kenging sêsakit nular.1917475.

Kawajibanipun Assitent-Wadono District.

Bab paprentahan Rijksbladtaunangkabab
Maringi idi tiyang ingkang badhe lumêbêt wana ingkangkalêbêt wawêngkon dalêm nagari Surakarta191862
Idêm1918192.1
Manawi wontên pêrlunipun ngaturi katrangan kumisi ingkangkapatah ngurus pajêg pasitèn salêbêting kitha.1918215.3
Nampèni paturan bab paos siti ingkang saking pamanggihipuningkang nyanggi paos kawratên utawi gadhah bab sanèsipun.1918219.3
Wawêngkonipun onderdistrict:I. Kutha Surakarta punika wontên 6 kalurahan.II. Lawiyan 6 kalurahan.III. Sêrêngan 7 kalurahan.IV. Gading 7 kalurahan.V. Gandekan 6 kalurahan.VI. Jèbrès 6 kalurahan191822-

--- 189 ---

Bab paprentahan Rijksbladtaunangkabab
A.W. punika botên ngêmungakênnidakakên[15] padamêlan babagankapulisèn, nanging ugi kuwajiban kados ing ngandhap punika:1. Rumêksa tata têntrêming ngakathah.2. Rumêksa kêslamêtan sartakuwarasanioun[16] tiyangalit.3. Sasagêd-sagêd malangi tindak ingkang botên lêrês.4. Manawi wontên bêncana kasangsaran kêdah tumandang,nindakakên rekadaya murih slamêtipun.5. Manawi wontên sabab ingkang badhe damêl kasangsarankêdah tumuntên lapur dhumatêng bupatinipun.6. Anjagi kaslamêtanipun sarta marsudi indhakingtanêmanipun tiyang alit.7. Marsudi bêndungan, wangan sasaminipun.8. Rumêksa kêslamêtan sarta marsudi indhaking rajakaya.9. Rumêksa sarta marsudi dhatêng kaindhakanipun tiyangmanggauta sarta among dagang.10. Marsudi pangopènipun sarta saening lurung-lurung tuwinkarêtêg-karêtêg.11. Ambiyantu tumindaking rêrigên-rêrigên tumrappranatanipun enggal bumi dhusun (reorganisatie).12. Rumêksa sampun ngantos wontên paprentahan dhusun babpambagenipun sarta panggarapipun bumi ingkang botên lêrês.13. Ngawat-awati tumindakipun sarta lun kalakuwanipunpunggawa dhusun.14. Nyêrêp-nyêrêpakên sadaya pranatan sarta undhang-undhangnagari.15. Rumêksa supados lumadosipun arta pajêg sagêd ajêg1918241.t/m 15
Maringi lilah pambêkta sarta panguburipun mayit1918282.

--- 190 ---

Bab paprentahan Rijksbladtaunangkabab
Sabên tigang wulan sapisan ngladosakên palapuran babkawontênanipun tanêman dêling191830adeg-adeg 3
Manawi wontên kênthong kadurjanan sasaminipun kêdah dhatênging blabag.1918363.1e
Namtokakên panggenan panyêgatipun durjana, samăngsa wontênkênthong tiyang ingkang sami katuding kêdah dhatêng ingngriku.1918366.
Nêrangakên dhumatêng tiyang alit manawi nuju pakêmpalan bablampah-lampahipun nabuh têngara kênthongan.19183610a. 4
Namtokakên pajagèn ing padhusunan.19183610b.1e
Namtokakên têtiyang ingkang sami wajib jagi wontên ingpajagèn wau.19183610b.2e
Samăngsa wontên kênthongan kadurjanan kècu kêdah tumuntênpangkat dhatêng panggenan ingkang kakecon wau.19183610c.
Manawi tampi telefoon saking A.W. sanèsipun bab kadurjanankècu kècu kêdah lajêng nindakakên biyantu sapêrlunipun.19183610c.1e
Kapasrahan bab kadurjanan rajakaya, manawi wontênpêrlunipun nyuwun rawuhipun bupati politie.19183610d
Nyuwunakên pocot bêkêl utawi lurah dhusun, ingkangkalêpatan bab kadurjanan kècu utawi rajakaya19183610f
Milih tiyang satunggal ingkang tumut dados prapat napsirrêgining pantun ingkang kasade dhatêng kabudidayan.Pranatan pêpatih dalêm kaping 1 April 1919 bab 4.
Kêdah anggadhahi buku pratelan kathahing wiji pantun ikangsumimpên wontên kalurahan.Rb. taun 1919angka 11bab 5.
Nocogakên wontênipun wiji pantun ingkang sumimpên wontêning bawahipun.Rb. taun 1919angka 11bab 6.
Nampèni règistêr kawontênanipun wiji pantun saking paralurah ing bawahipun.Rb. taun 1919angka 11bab 7.
Sasampunipun nampèni règistêr

--- 191 ---

ing nginggil wau, lajêng nyirèni bukunipun piyambakpratelan kathahing wiji pantun, pêthikanipun katur ingkawêdanan.Rb. taun 1919angka 11bab 8.
Dados pangarsaning kumisi kuburan.Rb. taun 1919angka 17bab 2.2
Manawi mirêng wontên bêncana latu ing salêbêtipun nagariA.W. kêdah lêstantun wontên ing Assistenan utawi kêdahdhatêng ing Assistenan.1920angka 11bab 12.1
Salêbêtipun wontên bêncana latu wau botên kenging kesahsaking Assistenanipun, kajawi manawi wontên dhawuhipuntuwan residhen.1920angka 11bab 12.2
Manawi ing wawêngkonipun wontên bêncana latu kêdah dhatênging panggenan bêncana wau1920angka 11bab 13.
Kuwajiban mariksa baita tambang ing măngsa rêndhêngapêsipun sawulan sapisan1921angka 1bab 5.
Nampèni palapuran saking mantri pananggap manawi petanganrègistêr arta kas dhusun saking kalurahan wontên gèsèhipunutawi bab sanès-sanèsipun.1921angka 9bab 2.3
Ngaturakên panimbang dhatêng kawêdanan tumrap panyuwunipunlurah dhusun badhe ngêdalakên arta kas.1921angka 9bab 7.2
Maringakên dhawuh saking pêpatih dalêm bab karampunganingaanslag pajêg dhatêng ingkang wajib.1922angka 6bab 42.10
Nampèkakên karampungan saking kumisi bab paturan nyuwunsuwak pajêg pamêdal.1922angka 6bab 58.6
Nampèni paturan bab nyuwun botên bayar pajêg pamêdal têtêpsataun, amargi kesah saking bawah dalm nagari Surakarta.1922angka 6bab 59.5
Nampèkakên karampunganipun pêpatih dalêm tumrap paturansaking têtiyang ingkang botên narimahakên dhatêng pajêgipunpersoneel.1922angka 7bab 29.10

Rijksblad 1924.

Pranatan bab kanggonan, simpên utawa tandho tètès.

Palilah kasêbut ing adêg-adêg I, wau ingkang nyukani A.W.nanging namung kangge ing salêbêtipun 6 wulan.Rb. 1924angka 6bab 2-2

--- 192 ---

Manawi A.W. nyukani palilah tumrap ingkang kengingkanggenan tètès, punika kêdah dipun pèngêti ing règistêrsarta sabên nyukani palilah kêdah tumuntên lapur dhatêngabdi dalêm bupati P.P. ingkang mbawahakên, sarta supadoskaprasabênaken dhatêng tuan A.R.Rb. 1924angka 6Bab 3-1

Kanthinipun pranatanipun pêpatih dgalem[17] katitimasan kaping 14 Mèi 1924 angka 469 kasêbut ing bab kaping 38.

Artanipun bang dhusun punika sapintên ingkang kangge pawitan tumindaking padamêlan, kêdah kasimpên ing pêthi tosan kadèkèk wontên griyanipun bang dhusun utawi bale dhusun utawi wontên griyanipun lurah dhusun mawa kunci kalih ingkang sorogipun beda-beda, sorog wau ingkang satunggal kacêpêng dening salah satunggaling warganing kumisi, satunggalipun kêcêpêng dening cariking bang dhusun, sarta rangkêpanipun sami kacêpêng dening abdi dalêm mantri onderdistrict utawi abdi dalêm mantri bang dhusun.Rb. 1924angka 13Bab 38, 9
Pranatan bab tukang nêtaki sarta dhuwit tindhihe bocah têtak.
Sarupane kang arêp nêtakake, kudu lapur marang abdi dalêm mantri onderdistrict kang mbawahake.Rb. 1924angka 18Bab 6-2
Abdi dalêm onderdistrict lajêng nginggahna ing règistêr, pêpêthikaning titimasa, nama sarta pangkatipun ingkang nêtakakên, kathahing arta tindhih ingkang lêrês lumadi dhatêng nagariRb. 1924angka 18Bab 6-3
Ngulat-ulatakên saha nglacak pênêrak pacakipun pranatan pajêg motor.19251212
Saha pranatan pajêg kreta (saminipun motor)19251311
A.W. nampi, ingkang salajêngipun ngladosakên dhumatêng pêpatih dalêm palapuranipun tiyang manggih barang ing salêbêtipun siti, ingkang wontên titikipun saking pakaryan utawi katabêrèn1925162

--- 193 ---

Rb.angkabab
Saha damêl sêrat proces-verbaal bab panggenan pinanggihipun barang wau, ingkang kaladosakên pêpatih dalêm dalah barangipun1925163
Nyirèni wara-wara ingkang badhe katèmplèkakên ing blabag, tugu utawi kiyos ing bawahipun.19252212.26
Pados katrangan ing bab prakawis panêraking pranatan wara-wara.19252214,
Ngulat-ulatakên tumindakipun tiyang suka piwulang agami Islam murih lêstarining tata têntrêm.192623,
Mratitisakên têtêping tumindakipun saha pados katrangan ing bab prakawis panêraking pranatan pajêg têtingalan1926717,
Ngrêksa murih têtêping pranatan pamêrêsan saha nglacaki panêrakipun.1927127.
Maringi palilah bêkta arêng tuwin klikaning kajêng (namung tumrap bawah kabupatèn Sragèn).192882. 1
Ngangkani urut, ngêcapi saha nginggahakên palilah wau wontên ing règistêr.192882. 2
Nampi wangsul palilah wau, nandhani nama saha ngintunakên dhatêng boschbeheerder.192885,
Ngupados katrangan prakawis panêraking pranatan bab ukuran tuwin timbangan.1929214, 1
Ngulat-ulatakên murih têtêpipun pêpacaking pranatan angkaning griya.1929910.
Nampi palapuranipun lurah dhusun bab wontênipun wit klapa ingkang katrajang ama ulêr saha ngaturakên palapuran wau dhatêng bupati.1929161, 2
Parentah nindakakên rêrigên panulakipun ama wau.1929162,
Namtokakên kathahing arta ingkang kasimpên dening dhusun kangge sadhiyan wragad padintênan.1929182, 1
Assistent-Wedono.
Angawat-awati dhusun-dhusun tuwin kalurahan-kalurahan ingkang kapasrahakên ambage padamêlan ingkang dipun bubuhakên dhatêng dhusun tuwin kalurahan-kalurahan wau.193197,

--- 194 ---

Rb.AngkaArt.
Angrigênakên kalurahan ingkang kêdah mranata padamêlan kêlurahan (sanès Heerendienst = padamêlan nêgari) murih padamêlan wau lastari adil utawi sagêd adil panindakipun.193199a.
Angesahakên tiyang palanyahan ingkang wontên margi umum, ngajêng hotèl, logêmèn, pènsion rèstoran sasaminipun.1931102
Maringi sêrat palilah kangge angambah ing wana-wana sarta pasitèn.193232. 1
Nampèni ladosan palapuran kados ingkang kasêbut ing bab 1 adêg-adêg 1 ing pranatan guru tumrap bawahipun, saking guru ikang dêdunung ing bawahipun.1932152
Kawajiban anglacak panêrakipun bab damêl wara-wara ing kitha Surakarta.1933116
Kawajiban nyukani blangko palapuran dhatêng tiyang ingkang badhe kapajêgakên, supados anglapurakên pamêdalipun.1933325. 1
Maringi palilah bilih palapuran ing nginggil wau kenging katandhan dening tiyang sanès awit saking pakènipun ingkang wajib angladosakên palapuran wau.1933328. 2
Angisèni blangko palapuran ing nginggil wau, manawi wontên tiyang ingkang pratela botên sagêd nyêrat, salajêngipun nandhani awit saking pakènipun ingkang wajib angladosakên palapuran, saha lajêng anyulang-nyulangakên.1933328.3
Nampèni palapuran saking tiyang ingkang botên kaparingan blangko palapuran.1933329
Nampèni palapuran ijêman saking tiyang ingkang amadosi katêmtuaning pajêg, ingkang botên sagêt nyêrat, salajêngipun aturipun kaugêran, katitimasan saha katandhan.1933339. 3
Sagêd kapatah dening pêpatih dalêm angrampungi panyuwunipun tiyang sanèsipun ingkang kasêbut ing adêg-adêg 3 sarta paring sumêrêp karampungan wau dhatêng ingkang gadhah panyuwun kalawan lampah-lampah ingkang sapamrayoginipun.1933356. 4

--- 195 ---

Rb.AngkaArt.
Sagêd kapatah dening pêpatih dalêm kenging maringi kamayaran kados ingkang kasêbut ing ngandhap, dhatêng tiyang ingkang botên wajib angladosakên palapuran, botên wontên panyuwunipun: 1. Maringi kamayaran kados ingkang kasêbut ing bab 55. 2. Maringi kamayaran ingkang lampah-lampahing pangetangipun sami kalihan ingkang kasêbut ing bab 55, punika wau manawi pêngetangipun pamêdal rêsik kirang saking 34 ing arta kangge wêwaton pangetanging pajêg, dening kabêsmèn sasaminipun.1933356. 8
Kawajiban anglacak panêraking pranatan pamêdal.1933368
Sabên 3 wulan sapisan kawajiban anglapurakên dhatêng nagari kawontênaning abdi dalêm ingkang kaparingan blănja mandung utawi kawêlasan, ugi kawontênaning tiyang ingkang padamêlanipun sajawining nagari ingkang lajêng dadunung salêbêtipun kitha Surakarta.1933611
Kawajiban anglacak panêrakipun pranatan sêkar api taun 1932.1933815. 1
Wênang nindakakên panggledhah kados ingkang kasêbut bab 1 undhang pranatan kaping 20 Augustus 1865, kaewahan kaping 4 Augustus 1894.1933815. 2
Samangsa-mangsa wênang nindakakêk[18] panyiwêr, nindakakên papriksan, tumrap barang-barang cihnaning prakawis ingkang pêrlu kasiwêr, saha wênang andhawuhakên supados barang-barang wau kapasrahakên sadaya.1933816
Kêdah ngulat-ulatakên ing sapêrlunipun supados ingkang wajib anêtêpi pêpacak undhang pranatan bab pandamêl sarta panyadenipun iys, toya Walandi ingkang dipun jantonikoolzuur sasaminipun, utawi pêpacak-pêpacak sanèsipun ingkang kadhawuhakên wêwaton undhang pranatan punika, salajêngipun anglacak panêraking pêpacak-pêpacak wau.1933115. 1
Ing sawanci-wanci antawisipun palêthèk dumugi suruping srêngenge

--- 196 ---

Rb.AngkaArt.
wênang dhatêng ing pabrik sapasitènipun, patukangan utawi yêyasan sanèsipun pêrlu angulat-ulatakên, ugi dalu manawi panyambut damêlipun dalu.1933115. 2
Wênang mundhut conto pêrlu badhe katitipriksa kawontênaning samukawis ingkang kadamêl ing pabrik ngriku.1933115. 3
Wajib ngêkêr wadosing kawontênanipun sadaya ingkang gêgayutan kalihan papriksan ing nginggil wau tumrap kawontênaning panggaotan ing pabrik.1933115. 3
Wênang andangu dhatêng ingkang kaparingan sêrat palilah utawi dhatêng tiyang-tiyang ingkang nyambut damêl ing pabrik, murih sagêdipun angsal katrangan kalihan panindaking pêpacak-pêpacak undhang pranatan No. 11 punika.1933116. 1
No.BabTaunNo.Art.Sub.Kêtêrangan.
1.Pajêg pamêdal1934115. 1.
2.Pajêg pamêdal3631
3.Pajêg pamêdal3651 21. 2. 3.
4.Pajêg pamêdal3661
5.Pajêg pamêdal3671
6.Pajêg pamêdal37612
7.Pajêg crisis34121 t/m 8
8.Pajêg kêpolo3621. 3. 4. 5 7 91. 3. 1. 3. 1
9.Pajêg tiyang emah-emah36171. 2.
10.Pajêg personeel364I t/m III
11.Pajêg personeel375I. II.
12.Pajêg personeel3791
13.tata rêrêsik34131
14.girik regeling (waterschap)35141 t/m 9
15.Padamêlan wajib (heerendienst)3611 t/m 7 II 12. 132. 3.
16.Onderwijs37115 8 92 1. 2. 1. 2.
17.Pamiyara ulam37126 9 101. 2. 4. 5. 2. 1.

--- 197 ---

Bab Pangadilan saha Kapulisèn

Jagi tata-têntrêm saha ngupados katrangan prakawis kadurjanan (misdrijven) saha palanggaran.I.R.Bab. 1.
Manawi manggihi tiyang ingkang nuju nindakakên kadurjanan utawi palanggaran (in geval van ontdekking op heeterdaad) wajib nyêpêng tiyang wau saha ninkakakên[19] sapêrlunipun murih têrangipun bab wau.I.R.Bab. 4. 2
Wetboek van Strafrecht katumrapakên tumindak kangge para kawula dalêm Surakarta.Stbl. 1911 No. 569 juncto Stbl. 1917 No. 497 Art. 21

Kuwajibanipun Abdi Dalêm Wadono.

Bab paprentahan RijksbladTaunAngkaBab
Wadono punika mêngkoni mantri tandha pananggap ingatasipun bab tarikan pajêg.191744
Manawi nuju kêmpalan lurah wontên ing kawadanan, wadono kawajiban nêtêsakên kasbukipun mantri pananggap kalihan kohiripun lurah.1917411
Manawi panarikipun pajêg saking tiyang alit kêndho, mantri pananggap lajêng prasabên dhatêng lurah dhusun, manawi botên wontên kaotipun lajêng lapur dhatêng A.W. utawi wadono.1917415
Wadono punika kala-kala wajib mriksa panarikipun pajêg mantri pananggap sarta padamêlan sanès-sanèsipun.1917416
Manawi pajêg sampun pundhat kohir pajêg kasimpên dening wadono.1917418
Wadono punika dados warga kumisi pajêg pasitèn.19171010, 1
Nampèni sêrat paturan saking A.W. Bab ewah-ewahan pasitèn.1917183a
Manawi wontên bab ingkang parlu karêmbag dhusun, kalurahan lajêng damêl pakêmpalanipun tiyang alit mawi dipun jênêngi wadono. Wadono lajêng damêl proces-verbaal bab ingkang dipun rêmbag wau, proces-verbaal wau kunjuk pêpatih dalêm.19173312

--- 198 ---

Bab paprentahan RijksbladTaunAngkaBab
Wadono punika sabên wulan nampèni palapuran cacahing bau ingkang tumindak heerendients.19173917
Kaparêng maringi palilah tiyang ingkang badhe lumêbêt ing wana wawêngkon dalêm nagari Surakarta.1917412. 1
Manawi wontên lurah dhusun kagantung kalênggahanipun. Wadono lajêng dhawuh nyampirakên padamêlan kawajibanipun.1917436
Manawi wontên kadurjanan utawi bangke pinanggih, wadono lajêng mariksa.19174316
Maringi idi tiyang ingkang badhe lumêbêt wana ingkang kalêbêt wawêngkon dalêm nagari Surakarta.191866
idem.
Manawi wontên pêrlunipun ngaturi katrangan kumisi ingkang kapatah ngurus pajêg pasitèn salêbêting kitha.1918216
Nampèni paturan bab paos siti ingkang saking pamanggihipun ingkang nyanggi paos kawratan utawi gadhah sêbab sanèsipun.1918219.3
Kajawi nindakakên padamêlan babagan kapulisèn, ugi kuwajiban kados ing ngandhap punika: 1 t/m 15 Zie Assistent-wadono.1918241 t/m 15
Sabên tigang wulan sapisan ngladosakên palapuran bab kawontênanipun tanêman dêling.191830adeg-adeg 3
Manawi wontên kênthong kadurjanan sasaminipun kêdah dhatêng ing blabag.1918363.10
Nêrangakên dhumatêng tiyang alit manawi nuju pakêmpalan bab lampah-lampahipun nabuh têngara kênthongan.1918361a 4
Samasa wontên kênthongan kadurjanan kècu kêdah tumuntên pangkat [pang...]

--- 199 ---

[...kat] dhatêng panggenan ingkang kakecon wau.19183610c.
Manawi tampi telepon bab kadurjanan kècu kêdah lajêng nindakakên biyantu sapêrlunipun.19183610c.1e
Kapasrahan bab kadurjanan rajakaya, manawi wontên parlunipun nyuwun rawuhipun bupati polisi.19183610d
Nyuwunakên pocot bêkêl utawi lurah dhusun ingkang kalêpatan bab kadurjanan kècu utawi koyok.19183610f

Wadono.

Karampunganing prapat bab tapsiran rêgining pantun ingkang kasade dhatêng kabudidayan punika kenging kaulurakên dhatêng wadono.Pranatan pêpatih dalêm kaping 1 April 1919 bab 3, 2.
Nocogakên wiji pantun ingkang sumimpên wontên ing bawahipun.Rb. 1919angka 11Bab 6
Nampèni pêthikan kawontênanipun wiji pantun saking A.W.Rb. 1919angka 118
Mèngêti kawontênanipun wiji pantun ing bawahipun, pethikanipun rangkêp kalih katur ing kabupatèn.Rb. 1919angka 119
Ngulat-ulatakên dhatêng saening tumindakipun pranatan pakuburanRb. 1919172,3
Nampèni saking kumisi pakuburan palapuran ing sawanci-wanci Secretaris-penningmeester pakuburan botên sae panyêpêngipun buku-buku. Sasampunipun nindakakên papriksan lajêng ngaturakên palapuran dhatêng kabupatèn kanthi panimbang.Rb. 19191715,3
Mranata tumindakipun padamêlan sêsanggènipun tiyang alit tumrap kalurahan dhusun ingkang dèrèng nêtêpi ingkang kasêbut ing Sêrat Kabar Nagari taun 1917 angka 33 kaewahan kados angka 34.Rb. 1919201
Manawi mirêng wontên bêncana latu ing salêbêtipun nagari wadono kêdah lêstantun wontên ing kawêdanan utawi kêdah dhatêng ing kawêdanan.19201112,1
Salêbêtipun wontên bêncana latu wau botên kenging kesah saking kawêdananipun, kajawi manawi wontên dhawuhipun tuwan resident.19201112,2

--- 200 ---

Manawi ing wawêngkonipun wontên bêncana latu kêdah dhatêng in[20] panggenan bêncana wau.19201113
Kuwajiban mariksa baita tambang, ing mangsa rêndhêng apêsipun sawulan sapisan.192115
Manawi nuju kêmpalan lurah wontên ing kawêdanan mariksa buku kasipun para lurah dhusun. Sawanci-wanci kenging nindakakên papriksan.192193,2
Manawi wontên parlunipun kenging nyimpên buku sarta arta kas dhusun. Lurah dhusun kaparingan pêthuk.192194,2
Maringi sêrat katranagan lurah dhusun manawi badhe nitipakên utawi mêndhêt arta saking bank.192196,2
Maringi idi lurah dhusun manawi badhe ngêdalakên arta kas dhusun.192197,2
Maringi idi lurah dhusun kangge ing salaminipun bab kengingipun ngêdalakên arta ricikan saking kas dhusun, pêrlu kangge têtumbas barang ingkang botên sapintêna rêginipun.192197,3

Kanthinipun Pranatanipun Pêpatih Dalêm Katitimasan Kaping 14 Mèi 1924 Angka 469 Kasêbut ing Bab Kaping 38.

Tiyang ingkang nyambut kêdah nganaki arta ingkang dipun sambut, kathahipun miturut ingkang katêmtokakên dening pangrèhing bang sarêmbag kalihan abdi dalêm panèwu distrik sarta miturut panibangipun[21] gewestelek ambtenaar vollkkredietwesen.Rb. 1924angka 13bab 38.
Kathahing sarêman wau kaarah supados kenging kangge mbayar wragad-wragading sarta nyêkapi kangge nyukani pituwas dhatêng pangrèhing bang desa punapadene kenging kangge ngwontênakên arta andhungan. Samantên wau ing dalêm sawulan petangipun botên kenging langkung saking 5 prêsèn.Rb. 1924angka 133,3
Tiyang ingkang nyambut kêdah nyaremi arta ingkang dipun sambut kathahipun miturut ingkang katamtokakên dening pangrèhing bang sarêmbag kalihan abdi dalêm panèwu dhistrik sarta(bijblad-ipun)

--- 201 ---

Rb.angkabab
miturut panimbangipun gewestelijk ambtenaar volkscreditwezen. Kathahipun sarêman wau kaarah supados kenging kangge mbayar wragad-wragading bang sarta nyêkapi kangge nyukani pituwas dhatêng pangrèhing bang dhusun punapadene kenging kangge ngawontênakên arta andhungan, samantên wau ing dalêm sawulan petangipun botên kenging langkung 5%.
Ngulat-ulatakên saha nglacak panêrak pêpacakipun pranatan pajêg montor.19251213
Saha pranatan pajêg kreta (sanèsipun montor).19251311
Pados katrangan ing bab prakawis panêraking pranatan wara-wara.19252214
Ngulat-ulatakên tumindakipun tiyang suka piwulang agami Islam murih lêstarining tata-têntrêm.192623
Mratitisakên têtêping tumindakipun saha pados katrangan ing bab prakawis panêraking pranatan pajêg têtingalan.1926717
Ngrêksa murih têtêping pranatan pamêrêsan saha nglacak panêrakipun.1927127
Maringi palilah bêkta arêng tuwin klikaning kajêng (amung tumrap bawah kabupatèn Sragen).192882,1
Ngangkani urut, ngêcapi saha nginggahakên palilah-palilah wau wontên ing règistêr.192882,2
Nampèni wangsul palilah wau, nandhani nama saha ngintunakên dhatêng boscbeheerder.192885
Wadana (Dêlanggu) dados warganing băndha kangge pêrluning tiyang alit ing kabudidayan Tegalgondo.1928104
Ngupados katrangan prakawis panêraking pranatan bab ukuran tuwin timbangan.1929214,1
Ngulat-ulatakên murih têtêpipun pêpacaking pranatan angkaning griya.1929910
Nampi palapuranipun lurah dhusun bab wentênipun[22] wit klapa katrajang ama ulêr saja ngaturakên palapuran wau dhatêng bupati.1929161,2
Parentah nindakakên rêrigên panulakipun ama wau.1929162

--- 202 ---

Dadoe[23] warganipun Kumissie van Advies tumrap (Algemeen Spaar) Fondsbestuur.1929166,4
Têrang bupati pulisi wadono kenging maringi palilah tiyang ngêdêgakên pandhe sasaminipun ingkang sanès babagan agêng-agêngan.193012,3
Yêyasan ingkang lêrêsipun kawêngku Hinderverordening, nanging sampun madêg sadèrèngipun wontên H.V. salêbêtipun tigang wulan kêdah lajêng kasuwunakên palilah bupati pulisi utawi wadono.1930818,3

 


Tumênggung. (kembali)
1768. (kembali)
Arya. (kembali)
1741. (kembali)
1750. (kembali)
43. (kembali)
1899. (kembali)
1904. (kembali)
1936. (kembali)
10 1834. (kembali)
11 30-4-1869. (kembali)
12 43. (kembali)
13 9-6-1884. (kembali)
14 dumugi. (kembali)
15 nindakakên. (kembali)
16 kuwarasanipun. (kembali)
17 dalêm. (kembali)
18 nindakakên. (kembali)
19 nindakakên. (kembali)
20 ing (dan di tempat lain). (kembali)
21 panimbangipun. (kembali)
22 wontênipun. (kembali)
23 Dados. (kembali)