Giripura, Padmasusastra, 1898, #195

Terakhir diubah: 16-08-2021

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Giripura

1. Dhandhanggula

--- 141 ---

lung mulêt sêsulaman ||

2. kinêlasah pala-pala lêsmi | toya lumrang lumut lamat-lamat | kadya lêlana iline | ron bayêm bang ngrêmbuyung | gadhung mure sari saruni | malathi kanthil seta | kinênthêngan mênur | thinarik pêtha ponthangan | panthan-panthan soka miwah măndhakaki | kanikir kanigara ||

3. kapang pinggir pagêre malipir | puput tinarutus ing puspita | tanjung rêjasa jajare | mêngês saruni wungu | argula bang taluki putih | patra kaleyang lêsah | kèh katêla alum | kêmbang-kêmbang jinêmbangan | alit mubêng munggèng marga kanan kering | lèr tirta pasiraman ||

4. akêkirih linêping parigi | ilèn-ilèn luhur tinambakan | toyanjog luruh iline | lêmpêr udaling ranu | kêmbang samya tuwuh ngidêri | sayur asri karaka | soring lata lumung | kentar katut ing maruta | tejaning ron satata lintang sinuji | pradapaning kumala ||

--- 142 ---

5. angênglêngi rêsmining kang sasi | saput sêkar cêpaka sungsunan | pacar trikancu prabusèt | tongkèng têkèng palêngkung | sulur-sulur raras ngawêri | wora-wari tawuran | mangkana winuwus | marga minggah pasanggrahan | graning arga pinggir-pinggiran maripit | turus wari warata ||

6. kêmbang abang têtimbanging têmbing | têbih tinêba tambah têgalan | palakirna kèh warnane | kêncêngan kacang kancuh | kara ngawêng cakêt kacipir | lang-alang sêsêlingan | glagah irêng rayung | ngandhap dhukuh gêgadhangan | palapêndhêm nêdhêng mangsane ngundhuhi | tan kêndhat têtundhunan ||

7. lurung menggok anggêgêr manginggil | nênggih pasanggrahan ngayunira | palang palêngkung prênahe | panjêran bandera gung | awarna sri wastra inganggit | kering marga dwi wisma | panggonan găngsa gung | niyaga mangapus gita | pelog slendro lan tabuhan Carabali | tunggal bale sajuga ||

8. ajujugan pajagan prajurit | saragêni [sa...]

--- 143 ---

[...ragêni] wismagêng unggyannya | ya ta winarna rênggane | kang pasanggrahan agung | jajar katri sairib loji | èmpèr ubêng irasan | wismagêng ing ngayun | pagut taritis tinalang | arimbagan talundhag sungsun pinardi | ing sela sumayana ||

9. mayêng ruji hèk samya ingukir | saka-saka lis-lisan pinulas | seta sêlingan wilise | mêsteran jarambah byur | rata turut têkèng taritis | kori agêng lêmpitan | pinarada lurus | paningal sungsun sunggingan | candhela ram karepyak tirah winardi | gêgêbyog kapurănta ||

10. kamar-kamar langse pinalipis | sungsun katri wilis pita rêkta | sutra lumbu lêlêmpire | pangapit kasur santun | tutup kaca kêmbang cinuki | ngarênyêp marakata | anuksmèng sitangsu | munggèng kanthil kinakapa | rinênggèng mas rineka lintang angalih | tulya srine kawarna ||

11. madya pandam gantung ngapit-apit | gêdhah tuwin gambar kaca-kaca | sumyar sumulak lawêne |

--- 144 ---

sawang wintang sumawur | gêbyaring kang ujwala kadi | maruta têtêmpuran | wong sotya ngênguwung | ngawêri munggèng kêtêban | ginaribig mubêng pinulas cèt wilis | muyêg amaya-maya ||

12. trus pintu lor ing paningrat maring | pasiraman sinungan panggungan | rapêt têpungan èmpère | pinrih kasukanipun | pangabênan sato ngungkuli | kinalang pagrogolan | wontên wismanipun | wetan parêk palataran | panggonaning jayèng pakaryan ngladèni | saos minum-minuman ||

13. pêpundhutan tinămpa pangrakit | kering marga ngandhap wisma jajar | kêstal dragundêr sisihe | tukang pasêpèn lampu | juru mangsak koki Walandi | ngrukti sagung dhaharan | kêmeja ing ngriku | kanan wisma lêlajuran | kampung panjang ujung pakuwonirèki | tamu pininta-pinta ||

14. wontên malih wangunan kapering | purwa gêdhong kinubêng sakăntha | asri tinon busanane | suyasa yasanipun |

--- 145 ---

duk jêng gusti karsa mribadi | mundhut made pidikan | rêrêngganiragung | wiwara madya têrusan | pêpungkuran jêrambah mêsteran sami | pagêr tembok laburan ||

15. candhela ram panilan ingukir | usuk saka pinasah lis-lisan | èmpèr tinadha takire | sunggingan sarwa mungguh | goning saos punggawa mantri | watês pananggap ingkang | pagêr tembokipun | jaba jro sinungan kamar | kering kanan linangse linusir-lusir | jingga ginrènjèng ing mas ||

16. lawan sinungan wisma ing wuri | pindha gupit gandhok pagêdhongan | tandhês jarambah jêmbare | kajogan pinggir batur | bata tembok mubêng tarêtip | èmpèr saka pilaran | linepa ing labur | karo kamar kering kanan | măngka pajungutan jêng gusti pribadi | kang sarwadi rinêngga ||

17. ingumala rineka ingukir | endah sisihan kamar kênaka | para dyah pingitan gone | kang samya ulah

--- 146 ---

rungrum | pêpêthikan kang adi-adi | miwah gêdhong sabarang | busana kaprabun | sumaos masih ing ngandhap | talundhagkan tundha dhêdhêkan ngênggoni | kaparak pasêdhahan ||

18. kinirtya ring kang jinêm patani | wetan astam kataman-tamanan | santana lêng-lêng langêne | ruru angumalarum | pala-pala mêrdu wêwangi | wingkis dening maruta | marwata rum-arum | pamadya sinung witana | winarnendèh[1] paseban bangsal pangrawit | rêspati ngarawistha ||

19. sangkêp sanggyaning rêngga pinardi | sasananing wukir srimandhala | ramnya ruru kêkuwune | kang para pratiwa nung | myang santana manta tan têbih | goning mantri punggawa | sawega nèng kidul | gabag sapinggiring marga | tunggal gone turăngga agêm pan munggwing | kêstalan Ki Pratala ||

--- 147 ---

dhadharan | angrukti sêsuguh | beyane saka nagara | sawarnane kebo bèbèk ayam kambing | lan bêkakas bujana ||

21. tan kalilan wong bumi nguruni | beya amung bau sukunira | sumbang nangkul barang gawe | kang măngka kamisêpuh | manggalaning lungguh Ngabèi | Wara[2] Sumadiwirya | rèhnya limang atus | kuwasa wênang misesa | arjaning kang wibawa saksat bupati | dhasar trah wirotama ||

22. wus nglabêti prawiraning jurit | duk taruna ing mangke diwasa | mawat wuwuh wêwekane | babantar bèr budya nung | bisa karya sukaning gusti | têtêp tan kawanguran | pangêbanging têmbung | antuk sih pinaring putra- | tama priya pêparab Radyan Mas Giri | dera timur nèng ngarga ||

--- 148 ---

winantonan kaipe radèn ngabèi | tur pêpatih wisesa ||

24. nora kewran waskitha kinathik | prawara[3] mukaning mantri mantra | kawara kautamane | titi milutèng wadu | wisayaning basa basuki | kunêng malih winarna | margagêng mangidul | jog dhusun Sêndhang Pablêngan | ana labêt lwah-lwahan munara bèji | tutug tirta pawitra ||

25. saèstune kang toya ginaib | nora nana caritaning kuna | kawruh kala kamulane | wijile kang toya nung | karsaning Hyang sangêt piningit | mangkya babar sadaya | nugraha piturun | turasing tirta nirmala | wus pinasthi nirnakkên lara sabumi | mulya sakayunira ||

26. wus punagi nalikaning nguni | sapa ingkang angum anginuma | waluya ilang larane | wuwuh yuwananipun | miwah kaprawiran ngêntasi | madêg sasêdyanira | pinuji pinunjul | marmanya mangke kèh prapta | kang samya mrih toya nirmala linuwih | linuluh amilara ||

--- 149 ---

27. tuwan-tuwan tuwin para gusti | tumpa-tumpa nglêluri têtela | lêksana ing wusanane | tanwun suka sinungku | pan sinêngkêr ing juru kunci | cinawis cêcaosan | salire sinangkul | tinunggu dêmang sajuga | kang jagani sunggata tan kêna gingsir | sêsuguh sabên dina ||

28. waragade jêng gusti maringi | saking dahat sih marma susila | tulus lêwih wilasane | mêlasirèng ngumulun | lênglêng lila lupa kalingling | lumintu tan kalingan | malih kang winuwus | wontên tirta kang angkara | anggurnita swara gumuruh ngajrihi | mawa gănda ulêkan ||

29. we walikan umob wingit wêrit | angkêr jroning jurang jro gonira | tan bisa pêrak sakèhe | sato lan manuk-manuk | myang manungsa-manungsa sami | yèn kongsi nungkulana | sayêkti ngalumpruk | sumaput têmah palastra | liya saking jin setan prayangan pêri | bisa kalis wêntala ||

30. marma tinutupan siyang [si...]

--- 150 ---

[...yang] ratri | saking watir gawate kaliwat | yeka pameêg-amêngane | jêng gusti kalanipun | alêlana langêning galih | mulat mrih kalangênan | saluhuring gunung | wontên malih katingalan | têbih saking pasanggrahan Pandhanpuri | ujung kawêkas wetan ||

31. lakon patang jam dohirèng margi | angèl dene sêsêngkan rêkasa | lamun munggah jurang cènggèr | lowah luwêngan singup | gênting gawing lêmahe miring | wontên simpangan ngandhap | marga parang parung | pèrèng curi rumpil rampal | pipil papal rampungan dèn ingu kardi | lurung lêmpar polatan ||

32. pasanggrahan kèbêkan ing pinggir | pêgat-pêgat têngahe pêthitan | kêmbang tambuh kèh warnane | wênês wulan sumunu | winèh sunaring surya wingkis | swanitaning kusuma | sung sari sumawur | ngênani sênên tan ana | Tawangmangu cinatur luwih ngungkuli | saking taman sadaya ||

33. miwah wisma busananirasri | undha-usuk lan ing Pandhanpura |

--- 151 ---

sêdhêng tan ana tondhene | sarwa rarasmarèsmu | mêmara mrik kang sari-sari | di-adi wowohannya | sagênap tinunggu | kang băngsa Kompni pranakan | kang minăngka opsindêr tukang ngidêri | Dhanil Purtir Tiyasa ||

34. sabên kabèh kêbon maratani | miwah kahwa winantu têgalan | tambah wimbuh bubakane | wohe tan kênèng etung | măngsa sinang nêdhêng nêngahi | măngka taman timbangan | wukir Tawangmangu | lawan wukir Pandhanpura | ukur-ukur sakêdhap kala nêdhaki | ugêring Pandhanpura ||

35. kadya caritanira ing nguni | srine pindha ing wukir Malyawan | ing Giripura isthane | kathah kang samya rawuh | kang durung wruh adining adi | malah liyaning mănca | praja bawahipun | prapta katuwon tumingal | ketang dene udyana asri ing wukir | sor langêning srinata ||

2. Sinom

--- 152 ---

tumular lêlangênipun | kang sinawung wilapa | têlah lupiyaning tulis | pan mangkana kamantyan rêngganing taman ||

2. langkung lam-lamên kang mulat | lêlangên luhuring wukir | sampat sabusananira | lata sinêlan ing sari | tinub ing marutaris | riris sumawur rum-arum | raras ruming kalangyan | manglaya lata linuding | tirta kentar warata tibèng antara ||

3. taru kawaratan toya | tumaruna ronnya sêmi | sumunar kang sêkar mêkar | nahên wuwusên ingkang sri | suyasa Pandhanpuri | sinungan marga têtêlu | mangidul lan mangetan | kilèn kang saking nagari | rêsik sêdhêng ratan ingambah warata ||

4. marga mangidul têrusan | yèku kang kocap ing nguni | wukir bukit kara tirta | tuhu hèr kang mahosadi | wontên simpangan malih | margagêng mring Tawangmangu | sami kalangyanira | dining udyana jêng gusti | nênggih marga mangetan ingkang winarna ||

5. têrusan sukuning arga | pacangkraman taman candhi |

--- 153 ---

têbih nanging katingalan | saking langên Pandhanpuri | ya ta wau winarni | dohing taman wukir Sukuh | saking ing Pandhanpura | kêpara nêm pal tan luwih | nging rêkasa marga tumurun sumêngka ||

6. mangkana rêngganing marga | urute tumurun trêbis | anut ujunging aldaka | têtirah têpi naritis | kalamênta garinting | tinon tarap lir pinatut | kèh lata kawistara | samya wèh rêngganing margi | kering kanan lêluhur pèrèng jêjurang ||

7. rês-rês munya sêsauran | katrêsan ing marutaris | tistis raras kapistara[4] | lungsir kêlap ing rèh kadi | dyah matangkis ing rêsmi | pinrih rinabasèng kakung | kongkang nèng rong lir rêntang | mawarah upaya sandi | ngasih-asih kadhasih lir mriyêmbada ||

--- 154 ---

mring lakine tumiling tan kawulatan ||

9. lêlêbak tan ana sêla | lumintu duluran janmi | kang samya mrih upajiwa | wiji tandurannya miji | wijah nyambi jêjaring | anjrah banjare linajur | jarak kadya jajaran | papak pagêre marapit | turut pèrèng pinetak-petak warata ||

10. parang kadya ngapurancang | panggênging ori barêngi | rêng-rêng srine lir nambrama | maring gêlung ukêl pakis | isthanya lir ngabêkti | pari parikan margagung | nêdhêng mangsane jênar | wêwulèn tumêlung lêngis | ngayuh pindha rara ngawe tuduh marga ||

11. lêlurung lêkèh jalampar | kali ngalang nêngkêr margi | lêmpêr iline sumilak | sabên sinaba maliwis | kalingan wit walingi | ayêm salisik laripun | lumut ngalingi sela | wingkis lingkabnya kaèksi | kalunturan wênês wêdhine malela ||

12. tunjung têtirahing tirta | pandhoga pudhak kasilir | karya lam-laming lumampah | pala di-adi andadi | duluran [dulur...]

--- 155 ---

[...an] sadpada mrih | ngidêri widaning madu | kewran tanpa donira | manderagêng angayomi | ngayêm-ayêm kêkayangan ayam wana ||

13. sêsêngkan kêpering ngarsa | sangsaya ngayuh ngungkuli | nglangut ngambat ing pratala | lunyu luhure tumiling | luwêng malang ngantèni ? | jro watêse tan kadulu | lingkabing alang-alang | lêsah tilase kabêsmi | miwah kahwa kathah lir rinajacêtha ? ||

14. wit-witan kèh kaliwatan | têturusan tinon asri | têngkêl-têngkêlan timaha | tambi pêrbatang tan têbih | watu tap-tapan pipit | tumpuk têpining margagung | têtêrêsan katrêsan | kontab taman Tubagiri | wêwangunan sri tinon saking mandrawa ||

15. lata tinub ing maruta | sumyaking swaranirasri | kadya ngatag sêkar mêkar | sumilir amawor riris | panjrahing sarwa sari | karirisan marbuk arum | rêgula mawar jăngga | taluki saruni kuning | tinon kadya kang wêntis kèsisan sinjang ||

16. lor

--- 156 ---

lêngkèh lêtan jêjurang | aluran lungur manginggil | siluk kalingan galagah | trêbis parang pèrèng rumpil | sukêtan rawis-rawis | rêgêd ngrêguyung rêrayung | kêpuh pange pulêtan | pule paliran pênjalin | tangkil pandhak bondhot kadya gêgandhengan ||

3. Kinanthi

1. lêng-lêng langênan kadulu | pasanggrahan Tubagiri | marga menggok ngalèr ngetan | tumurun nanging tan têbih | taman ngiras palerenan | sinungan wisma rêspati ||

2. pêpinggiran magêr timun | sêlan argulo ginapit | palêngkung sinulam-sulam | tongkèng marambat ngungkuli | têngah-têngahe gugulan | sayuran sêlat sêlèdri ||

3. lung kapri kara tumêlung | sêling lobak patrasèli | sumbang aluran barambang | galêngan alarik-larik | winulat lir jêjidharan | susulan salin-sumalin ||

--- 157 ---

katiga kasatan warih ||

5. pala pêthêtan pinupul | kaleyang papal ngalingi | rawa ya singlar luwaran | pare ayam rawit-rawit | ngrêngas ingkang parijatha | pêpanthan kêmbang ngubêngi ||

6. kêmuning kênaka nawung | noja wênèh mas kanikir | mênur saruni kênanga | taluki rêgulo putih | saput sarining kusuma | lintang sumusup ing tasik ||

7. tistis sugănda rum-arum | sumêsêp kang sari-sari | sumrik mèsi rasamala | capaka sungsun sulasih | angsana sisihan soka | pacar kadya ngacarani ||

8. rame brêmara nênungsung | mrih madu ngalih mêmilih | swanita mêrdu kumala | dilêm mardawèng wêwangi | gambir ngarang kawigaran | wiyoga kelangan sari ||

9. wetan rawa nênarawung | tembok pagêre parigi | sumunu wêning kawuryan | têrate atap ing têpi | kayu apune anamar | katawêngan irim-irim ||

10. ganggêng agring ing lêlumut | ngêlalar sulur nglumuti | mirut [mi...]

--- 158 ---

[...rut] sêlaning sêsela | sêluran mina kaèksi | mangu garamèh angambang | ngambêngi sêsili nilip ||

11. ngêlêm nilap pêksi pêlung | akas nangkul wit walingi | wijah ujwala rêjasa | kanjar anjrah lir jajari | pêpulon tuwuh hèr tambang | ngarikil kang manik-manik ||

12. sumyar wêdhinya kumêpyur | kèngsêr katiban prawasti | rêmbês lambunging prabata | pancur-pancuran lêstari | we muncar pan tinalangan | kêkirih timbang botrawi ||

13. têmah swaranya kumucur | iwêng-iwêngan[5] pring ori | linapis pucuk tumumpang | talaga anyar kinardi | mawantah wutahing toya | nênilas lêlarèn adi ||

14. putêran kang sètu-sètu | pantês pasange pasagi | paparan padhas rinata | tawing parangnya siningkir | mèdi sinungan wadêr bang | mina ingon pèni-pèni ||

15. rinèh mênêb toyanipun | sêsunglon rapêt sinaring | rêsik curine kawuryan | urang rêrukunan aring | kentas rês-rêse tan ana | kunêng marga kang manginggil ||

--- 159 ---

16. pucak pacangkraman agung | margagêng nênggêl ing wukir | ngayuh linut tan sangsaya | rinata tala katitih | tênggêr tikungan tataran | watu têtanggoran kèris ||

17. kandhih dening ladhu mawur | wiwalan ruwêt garinting | patikan lan tapakliman | pêpulutan têtêr têki | pintèn tak atêp-atêpan | pinaras rêmpêg ngêtêpi ||

18. kikis longkang pinalêngkung | kayune rata ingukir | tiyang panjêran bandera | kumêlap kitir-kumitir | kitir măngka têtêngêran | nalika têdhak jêng gusti ||

19. têgêse wukir ing Sukuh | miwah wukir Pandhanpuri | jêng gusti karsa sarana | lêgawa langgêng kinardi | anggêr yèn wong agung prapta | ing têtunggul para ratni ||

20. miwah mong mangun kalangun | kala lêlana kuliling | sinungsung sakarsanira | sumungku ing tyas ngênani | gung kataman martotama | tulus sinudara yêkti ||

21. entyarsanira ing dangu | santa tinêpa tan sipi | têmuning

--- 160 ---

sêtyanityasa | tan susut susuk srahsaking ? | rumêsêp sah tapasiha ? | sinung rêna winangun sih ||

22. sakèhing suka sinungku | wanta-mawantu[6] mratani | sih tinut saparibawa | sagung sangsara sinangkir | mangkana adining arga | mawarna-warna marnani ||

23. wêwêngkon wangunan wuwuh | pindha padhepokan adi | kori rinênggèng gapura | pêpucak manik cinawi | cinithak angarawistha | sela sungsun pinalipis ||

24. pinatik turut manguntur | bêbau sinilih asih | têpi jro luhur sinungan | gupala sirah rasêksi | goraya siyung kumilat | netranya ngebat-ebati ||

25. kapradika kuwung-kuwung | munggul sarawungan kèksi | tinundha undhak-undhakan | sela kang sabilik-bilik | kang tandhês lêdhok rinata | madyaning natar kinardi ||

--- 161 ---

pêpataran watu putih ||

27. rolak sêsaton pinatut | sêling lung-lungan ngungkuli | taru markêdhat marambat | mangungsir nguswa wêwangi | asrama pandulyan aglar | pratisthèng gopala ciri ||

28. candhyagêng ngayun kayungyun | sewala watu tinulis | sato miwah buron toya | pinartimèng watu samir | jaja pojokan maju pat | jêjêg ujure pasagi ||

29. ing kering kananiragung | kayu arywana ngayomi | anyang mayêng karangean | tumangkar kang rasuk angin | pinggir pagêr găndarasa | gêng-gêng girang pring gêndani ||

30. tèh pinantu tirta tuwuh | tumular sêmi nututi | tarap ingkang tiris dênta | kêpering kuning dumêling | mèdêm dalima diwasa | sêmbada pala andadi ||

31. kêmbang-kêmbangan sumambung | kinêbon babar mimbuhi | sumêbar gandanya ngambar | sumbaga kombang ngubêngi | mamrih maduning kusuma | katêmbèn saba tabêri ||

32. capaka cakêt acampur | pacar sêkar kacapiring | cindhaga pêncar cêngkaran | kêncêng [kê...]

--- 162 ---

[...ncêng] gugucèn lumirig | calarat cêla malembat | carêman carême manis ||

33. kèngêl lung gadhung tumêlung | mulêt manglung ngalangoni | têlêng taluki tinulwa | silih lêlangêning sasi | raras rêsmining kumala | manuhara wangi-wangi ||

34. kidul wangunan kadulu | măngka pasanggrahan adi | wismagung wuri sinungan | kampung têpungan taritis | tinadhah talang gonira | punggawa kang ngampil-ampil ||

35. malih wismalit ing pungkur | kêkalih angapit-apit | unggyaning kang sêsaosan | lan sagung minuman sami | ing kanan pandêngan kuda | cinakêt kêstal tan têbih ||

36. kêkayon ngayunanipun | nêdhêng tumaruna sandhing | karana pinaripurna | supênuh rêpat rêspati | kang saking tanah Eropah | kèh mêntas putêran prapti ||

37. apêl tumpal lan pèrsiku | soklat cêmara kênari | palane kang dèn pilala | kulon nam-nam kayu manis | tan wus yèn winarnèng gita | swastaning taman jêng gusti ||

1	winarnendah. (kembali) winarnendah.
2	Wira. (kembali) Wira.
3	prawira. (kembali) prawira.
4	kawistara. (kembali) kawistara.
5	ipêng-ipêngan. (kembali) ipêng-ipêngan.
6	wantu-mawantu. (kembali) wantu-mawantu.

Penanggalan