Raffles: Surat dari Pangeran Raja (Carbon, 15 April 1816)

--- [68] ---

From Pangeran Rajak Chrubon (new Sultan Sepuh)

Punika sêrat miyos saking iklasing manah kang suci, sarta sêmba[1] puji akatha-kathah,[2] saking kaula Pangeran Raja Carbon Kasêpuhan, kang rayi Kanjêng Sultan Sêpuh Carbon. Kaatura dhumatêng Kanjêng Tuwan Ingkang Agêng Kang Wicaksana, Kanjêng Tuwan Tomês Tamporêt Raplis ingkang pituwin ingèstokakên, katêtêpan ing sih apawong sanak kang tan obah ing salagi maksih idêring sasih kalayan sêrngenge, sarta malih ingkang sininggih miwa[3] masuhur[4] ing sakathahing jajahan sabab dening kaleberan ing sih kamurahan, kalayan malih ingkang muga pinaringan dening Gusti Alla[5] Kang Maha Luhur kalayan angsal darajat kasênêngan, sarta pinaosna ingkang yusya kasarasan, dadosa pangauban kaula ing salami-laminipun ing dalêm dunya puniki.

Sasampuning kadya sapunika awiyos Kanjêng Tuwan Raplis anyukani sêrat dhumatêng Kanjêng Sultan Sêpuh Carbon, inggih sampun dhatêng sarta kalayan sampurnanipun, punapadening kaartos ing sakatha-kathahe kang wontên ing sêrat punika.

Sasampuning sapunika kaula gumantos angaturi uninga dhumatêng Kanjêng Tuwan Raplis awiyos sadhèrèk kaula Kanjêng Sultan Sêpuh ing sapuniki sampun sumalah botên alantaran kalayan anganglu[6] lami malih. Ing nalika sipêng malêm Kêmis 28 saking sasi Marêt naun[7] 1816. Ing sipêng punika, watawis jam sadasa, dhatênging panganglu anuntên enjinging dintên Kêmis, watawis jam pitu. Lunta kanjêng sultan punika salamêt, atilar dunya botên atilar satunggal putra. Mêhêng ing nalika karaos sangêting panganglu, kanjêng sultan kados adamêl sêrat kêwasa, angêsrahakên kadhaton miwa karajaanipun dhatêng kaula, kaula kapitungkasan anggêntosi ing kalênggahanipun, inggih punapa kados piyambêkipun mêkatên, sarta inggi[8] kalayan sihipun Kanjêng Tuwan Raplis ingkang dipun ajêng-ajêng. Awatawis angsal tigang dintên saking sumalahipun kanjêng sultan, anuntên sêratipun Kanjêng Tuwan Raplis, dhatêng kaula. Kang punika, kaula sakalangku[9] [saka...]

--- [69] ---

[...langku] dados sangêt panangis kaula, sarèhing kaula kasukanan uninga, dening Tuwan Hansên risdhèn ing nagari Grage, punapadening kaula aningali sêrat kang saking Kanjêng Tuwan Raplis, yèn ing mangke Kanjêng Tuwan Raplis sampun kagantos ing anyêpêng tanah Jawi, sabab dening wontên karaos gêrah sangêt, karsa amindha[10] ing panggenan kang adhêm. Saking punika sakalangkung dados sangête panangis kaula. Ing cêpênge manah kaula, ing sabotên wontêne sadhèrèk kaula inggih mêhêng Kanjêng Tuwan Raplis ingkang kaula sungkêmi kalayan dhawuhe[11] waspa kaula, saking dening sakalangkung karaos pisan ing pambaurêksanipun Kanjêng Tuwan Raplis, dhumatêng sadhèrèk kaula, miwa dhatêng kaula. Ing raose mana[12] kaula, kadi dening maksi[13] katênggê[14] dening yaya[15] makatên, botên kalayan taha malih nanging sih Kanjêng Tuwan Raplis ing sapaos-paosipun, mugi amanggiha kawalujêngan, dala[16] dumugi dhatêng nagari Inglan, kang tansa kaula ajêng-ajêng ing salami-laminipun, pramila sapunika saking dening sakalangkung ing anuhun pisan ing sakatha-kathahe pambaurêksanipun dhatêng kaula miwa dhatêng wangsa kaula sadaya, punapadening ingkang sampun anampèkakên sakathahing kanugrahan dhatêng kaula. Kalayan malih sadaya tiyang alit ing nagari Grage mênggahing aturan nagari kang kalampahakên puniki. Ing paningal kaula, sakalangkung dados sukanipun, saking dening karaos ing kasênênganipun, awit saking pambarêksanipun[17] Kanjêng Tuwan Raplis, dhatêng tiyang alit sadaya ingkang dados kasusahanipun dhatêng awakipun, miwa sanèsipun.

Nanging sihing sakatha-kathahipun sarèhing Kanjêng Tuwan Raplis sampun apitungkas dhumatêng kanjêng tuwan ingkang anyar puniki ingkang anggêntosi kalênggahanipun Kanjêng Tuwan Raplis, ingkang apêparab Kanjêng Tuwan Nopendhol,[18]

--- [70] ---

inggi manawi punika ugi ingkang dados pugêran kaula, ing pangèstu kaula kadi dening dhumatêng Kanjêng Tuwan Raplis mêkatên, ingkang botên wontên bintênipun. Mala[19] ing sasumalahe Kanjêng Sultan Sêpuh kaula inggi enggal atur uninga dhumatêng Kanjêng Tuwan Bêsar Nopendhol, punapadening sadaya pitungkase kanjêng sultan kang dhatêng kaula sarta sêrat kêwasanipun tuwin panuhun kaula. Lunta asihipun Kanjêng Tuwan Bêsar Nopendhol, kalampaha[20] kaula punika anggêntosi kalênggahanipun sadhèrèk kaula, inggi punapa kados kang sampun-sampun, sadaya wiraos kaula kang wontên ing sêrat puniki inggih sampun kaula aturakên dhumatêng Kanjêng Tuwan Bêsar Nopendhol, punapadening dhatêng Tuwan Hansên risdhèn ing nagari Grage.

Tandha kaula Pangeran Raja Carbon.

Grage sinrat ing dintên Sênèn 15 saking sasi April naun 1816.