Raffles: Surat dari Tumênggung Wirya Adinagara (Pangangsalan, 28 April 1816)

--- [154] ---

From the Regent of Paccalongan

Atur sêrat tuhu iplasing[1] manah ingkang angrahning[2] têtiyang dalêm, pun Tumênggung Wirya Adinagara, ingkang atêtêga[3] ing kagungan dalêm nagari Pangangsalan, kaunjuk ing Panjênêngan Dalêm Kanjêng Tuwan Ingkang Agêng Kang Wicaksana Tomas Sêtamporêt Raplès, ingkang angêdaton[4] ing nagari Bogor, kang ing mangke arsa kundur ing nagari Elan.[5]

Sasampuning kadya ingkang sapunika awiyos, kawula sampun tampi pêparing dalêm nuwala ingkang kasêrat kala tanggal ping 24 sasi Rabiyulakir ing taun Dal 1743,[6] panjênêngan dalêm aparing uninga, yèn ing anyar-anyar punika panjênêngan dalêm amanggih gêrah sangêt, satêngah tingarah atilar donya wondening sapunika panjênêngan dalêm angêrsakakên akundur ing nêgari Elan, supados amanggiha wilujêng, arah dening wontên margi kang dados kawilujênganipun panjênêngan dalêm.

Kalih dening malih, panjênêngan dalêm paring uninga datêng[7] sadaya abdi daya[8] para bupati, yèn ing sapunika wontên Kanjêng Tuwan Inggris ingkang mulya nami Jon Pendol,[9] sampun rawuh ing nagari Batawiyah awit sangking nagari Banggala, ingkang badhe gumatos[10] ing panjênêngan dalêm, sarta panjênêngan dalêm sampun amasrahakên sadaya sangking panguwasa dalêm ing tanah Jawi, sarta ing bawah-bawah sadaya, mugi miturut tata prênatan ing nagari Elan. Kalih dening malih, kala sadèrèngipun panjênêngan dalêm pangkat sangking nagari Jawi, kêdah amarlihakên yèn panjênêngan dalêm sam[11] suka, sarta sampun sampurna dumatêng[12] abdi dalêm para bupati sangking dene kalêrêsan ing dalêm lampahanipun, kaping kalih satata sampun salamine amiturut sarta adugègakên[13] ing suka tumêmên punapa sakêrsa-kêrsa dalêm Kanjêng Guprêmèn Ingglis,

--- [155] ---

ing salaminipun angasta, nguwasani ing tanah Jawi, mêkatên malih sangking dening abdi dalêm para bupati sampun asri[14] pêpagih[15] klayan panjênêngan dalêm ingkang klayan kasaenan, kang sarta panjênêngan dalêm sampun aningalakên ing karilahanipun kados panjênêngan dalêm kathah aparing suka panrima datêng abdi dalêm para bupati punapa malih ingkang datêng abdi dalêm tatiyang Jawi sadaya saking sih dalêm ingkang dhumawuh tansah panjênêngan dalêm ing salaminipun batên supe masih ugi ingêt sih dalêm salami-laminipun, pinaosakên ing yusya dalêm, mêkatên malih panjênêngan dalêm langkung sangking suka, yèn abdi dalêm para bupati pikantuk kauntungan sarta kasênêngan, punapa malih ingkang datêng abdi dalêm têtiyang Jawi sêdaya.

Ingkang punika wau dhawah dalêm sadaya saklangkung-langkung sangking pamundhi panuwun kawula ing panjênêngan dalêm, angraos batên wagêt amangsuli sangking sih dalêm ingkang datêng abdi dalêm, laya[16] sangking sungkêm tumêmên kawula ingkang kawula saosakên sampeyan dalêm, mêkatên malih abdi dalêm angèngêt-ingêt rintên kalayan dalu, sangking dening panjênêngan dalêm pinarêk ing nagari Elan, langkung sangking rêna bungahipun abdi dalêm amanggiha kabar sangking dening panjênênganipun sampeyan dalêm amanggiha kawilujêngan, saha karaharjan, kasênêngan, punapa kang adadosakên[17] langkung ing kamulyan ing dalêm donya puniki, kenginga kawula ajê-ajêng[18] ing salami-lami kawula gêsang.

Kaping kalih panjênêngan dalêm aparing wastra cêmêng minăngka dados tăndha karasnan[19] dalêm ingkang datêng abdi dalêm, kang punika sakêlakung-langkung pamundha[20] panuwul[21] ing panjênêngan dalêm, ugi sangking pêparing dalêm punika, kawula damêl tăndha pangèngêt-èngêt ing salami-laminipun.

Sasi Aprel tanggal ping 28 taun 1816.

Wiryadinagara