Kăngsa Adu-adu, Anonim, 1910, #1294 (Pupuh 40–61)
1. | Kăngsa Adu-adu, Anonim, 1910, #1294 (Pupuh 01–17). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
2. | Kăngsa Adu-adu, Anonim, 1910, #1294 (Pupuh 18–39). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
3. | Kăngsa Adu-adu, Anonim, 1910, #1294 (Pupuh 40–61). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
40. Mijil
1. Sang Arêsi Sugata lingnya ris | anggèr sang wiranom | amba nuwun jinarwan jatine | ing lampahan paduka puniki | mirêng amba nguni | Pandhawa sadarum ||
2. sirna saking paekan dayèki | Kurawa angobong | jroning bale sagala-galane | katêmahan jêng paduka maksih | sakadang lan bibi | sih sugêng sadarum ||
3. langkung suka sokur ing tyas mami | Wijakăngka alon | saurira sojar lampahane | amiwiti kongsi amêkasi | wasananirapti | anuhun pitulung ||
4. awit saking pitungkase nguni | risang brahmana om | dènirarsa suwitèng natane | ing Wiratha sagêda minta sih | pitulungirèki | Sugata Sang Wiku ||
5. anglantarna kature sang aji | kalakone borong | Sang Arêsi Sugata ature | inggih anggèr sampun walangati | amung yèn suwawi | ing karsa pukulun ||
6. rèhning jênêng paduka anênggih | ing karsa wus golong | namur kula apindha sudrane | langkung yogya dipun sêmbadani | măngka mirapêti | ing lampah puniku ||
7. bêbasane ayam saupami | jêjênênging jago | awat babon ywa katon lancure | lire atur kawula puniki | gonira sumiwi | ing jêng sang sinuhun ||
8. saliring kang pusaka ywa kongsi | kawistara katong | siningitna iku prayogane | bilih sampun kalampahan gampil | sumăngga ginalih | Ki Sêmar ing ngriku ||
9. atur kula ing wau kiyai | bilih botên condhong | èstunipun kawula mung dhèrèk | ing sakarsanira kangjêng gusti | Ki Sêmar nauri | lah inggih pakantuk ||
10. sambung rapêtipun wus prayogi | Wijakăngka alon |
--- 145 ---
saurira inggih paman dhèrèk | ing sakarsa andika sayêkti | Sugata Sang Rêsi | malih aturipun ||
11. anjawine wau atur mami | kaèngêtan ingong | duk kawula dados punggawane | ingkang eyang Abyasa Sang Rêsi | sakawite dadi | punggawa pukulun ||
12. ingkang eyang damêl pasanggiri | pan kagêngan pamor | sadipăngga kang pamor agênge | têtiyang ing Ngastina duk nguni | sintên kang kawawi | junjung pamor wau ||
13. pan ginanjar nênggih pangkat mantri | juga tan wontên wong | kawawia anjunjung pamore | nalikane samantên jêng mami | apan dèrèng ngabdi | kang eyang pukulun ||
14. maksih rêmên kawula tut wuri | marang kadang wadon | Nyai Bila punika êmbane | ingkang eyang risang maha yêkti | dupi kula myarsi | pasanggiri prabu ||
15. anêmpuh byat sumêdya ngayati | anjunjunga pamor | inggih Kyai Sêmar iku radèn | nalikane taksih dados patih | jêro ngong minta sih | kature sang prabu ||
16. kalampahan kang eyang marêngi | junjunga kang pamor | ngantos kula karya undhi radèn | dene kuwat kula tarlèn saking | darbe ji linuwih | karosan anêngguh ||
17. kangjêng eyang paduka duk uning | ing karosan ingong | èsmu ngungun akăntra rênane | ngungunipun de kula puniki | tiyang andhap alit | arosa kalangkung ||
18. saking rênanira jêng sang aji | misudhamba dados | punggawa tur kinarya kondhange | sinung parab Arya Bilawèki | wau atur mami | botên ta lumaku ||
19. dèn alêma miwah dèn ngunguni | mung sing sruning batos | lumampaha pun paman kajênge | aji karosan kagêma gusti | ing paningal mami | amung rinta iku ||
--- 146 ---
20. Wasi Birawa ingkang kawawi | ngagêma tan seyos | ing karosan kawula yêktine | Wijakăngka langkung nêmbadani | gya Birawa Wasi | awinisik sampun ||
21. aji karosan sampun abangkit | malih matur alon | sang arêsi marang Pandhawane | anggèr lamun sêmbada ing galih | arinta Sang Wasi | Birawa pukulun ||
22. mangkya namanipun kawula lih | karana ing kono | inggih Wasi Bilawa kajênge | dados pemuting ngalimut wingking | Wijakăngka Wasi | nêmbadani kayun ||
23. duk sêmana Sang Birawa Wasi | sampun karan yêktos | nênggih Wasi Bilawa karane | sawusira mangkana anuli | Sugata ngaturi | ing tumuntênipun ||
24. nyingidakên pusakanirèki | samana kalakon | ingkang nami pusaka sagunge | siningitkên madyaning wanadri | pasetran supadi | tan ana wong wêruh ||
25. gya Pandhawa sami dèn aturi | karsaa angaso | wontên wismanira Sugatane | dèn aturi rêrêm sawatawis | ri sêdhêng sang rêsi | wus sagêt umatur ||
26. marang Matswanata sri bupati | tan sawalèng batos | pra Pandhawa miturut karsane | Rêsi Sugata suka tan sipi | sampun budhal saking | Pantirêja dhusun ||
27. tan kawarna laminira sami | dènira nèng kono | pra Pandhawa gantya caritane | Risang Maha Prabu Matswapati | anuju marêngi | siniwèng wadya gung ||
28. pêpak sagunging punggawa mantri | dêmang sapangisor | panatus myang panglima panglawe | andhèr kadya lubèring jaladri | kang cakêt ngarsaji | kang ipe têtêlu ||
29. Sang Arya Kencakarupa tuwin | ingkang rayi karo | Radèn Arya Rupakencakane | Radèn Arya Rajamala katri | lênggah kursi gadhing | sang arya katêlu ||
30. dadya kondhang
--- 147 ---
bêbanthènging nagri | tanggulanging kewoh | tate tatal ngêlar jajahane | sampun kathah kayanira[1] sami | anawan paraji | sabrang pinêgatruh ||
41. Mêgatruh
1. nulya putra katiga ingkang sumambung | Dyan Seta Utara tuwin | Wratsăngka ingkang sumambung | ing wuri Rêkyana Patih | Nirbita lênggah mabukoh ||
2. lagya eca sang prabu imbalan wuwus | kalawan putra myang ari | ipe katiga kasaru | pisowanira Sang Rêsi | Sugata adu marojog ||
3. jujug ngarsa nata lungguh marikêlu | sri narendra lingiraris | paran Sugata lakumu | apa wigatining laris | Rêsi Sugata wotsinom ||
4. inggih gusti kalilana inggal matur | sampun tri ari puniki | kawula nampèni tamu | brahmana sami ngajawi | pinangkanipun ing pulo ||
5. tanah Ngatasmaruta kathah ing tamu | nênêm kang sajuga èstri | kang kalima sami jalu | namanipun ingkang èstri | Endhang Arini raning wong ||
6. Endhang Rini punika pan ibunipun | pra brahmana gangsal gusti | dene namine kang jalu | kang sêpuh Wijakăngkèki | Wasi Bilawa kang anom ||
7. pamadyane punika amijil wandu | Kandhiwrêhatnala nami | kang sumêndhi namanipun | cantrik Tantripala nênggih | wuragilipun kanang wong ||
8. inggih cantrik Damagranti namanipun | kanêm pisan yèn marêngi | ing karsa jêng sang sinuhun | ngumulun dadia abdi | badhe lumampah sapakon ||
9. nadyan têkèng antaka ayahan prabu | pun brahmana botên gingsir | amung punika pukulun | wigatine ingkang abdi | sri narendra ngandika lon ||
10. iya Rêsi Sugata mungguh aturmu | sayêktine sun tampani | ing mêngko [mêng...]
--- 148 ---
[...ko] brahmana mau | apa ta wus sira irit | apa isih anèng pondhok ||
11. Sang Arêsi Sugata nêmbah umatur | inggih wus kawula irit | nging têksih nèng ngalun-alun | ngandika malih sang aji | mara timbalana gupoh ||
12. lan iritên priyăngga mring ngarsaningsun | Rêsi Sugata wotsari | sandika nulya amundur | langkung sukaning panggalih | dènira nata wus condhong ||
13. nora dangu Rêsi Sugata awangsul | ing ngarsa nata lan ngirit | pra Pandhawa wusnya rawuh | pasewakan tata linggih | sri narendra rêsêp anon ||
14. marang para kang samya arsa ngumulun | saking rênaning panggalih | inggal panambramanipun | satêkamu padha bêcik | sarta padha karahayon ||
15. kang dinangu noraga nêmbah umatur | mundhi pangèstu sang aji | rahayu salampah ulun | mila kawulanta gusti | anumpal kèli kalakon ||
16. inggih prapta ngarsanta jêng sang sinuhun | kawulane minta urip | kaparênga angumulun | sri narendra ngandikaris | iya ingsun atêtakon ||
17. dipun padha pasaja aturirèku | paran kang sira bangkiti | Endhang Arini wotsantun | kasagêdan amba gusti | ngrukti akarya kêkonyoh ||
18. gănda wida sasamine burat arum | utawine băngsa jampi | gya Wijakăngka umatur | gusti kawula mung bangkit | băngsa petangan kemawon ||
19. nuli Wasi Bilawa ing aturipun | kasagêdannya anjawi | anglawung maesanipun | Wrêhatnala amung bangkit | mring gêndhing gêndhèng kemawon ||
20. tuwin bêksa cantrik Tantripala nêngguh | kasagêdannya nêgari | wasis ngolah kudanipun |
--- 149 ---
dene cantrik Damagranti | kasagêdanira kono ||
21. amiyara pitik iwèn saminipun | sri narendra suka myarsi | mèsêm angandika arum | he sira Endhang Arini | sun piji dadia pamong ||
22. momong putriningsun nèng jroning kadhatun | ngiras gêgulanga ugi | apa kawignyaning wadu | wus pitaya jênêng mami | mring sira marmane borong ||
23. dene Wijakăngka sun piji sirèku | dadia tăndha prayogi | têtêpa tukang ametung | he sira Bilawa Wasi | ingsun wisudha samêngko ||
24. ingsun piji dadia tukang anglawung | maesa marang wanadri | sarta dadi kondhangipun | abdi ngong jagal kang nami | Wêlakas sira măngka nom ||
42. Sinom
1. amung sira Wrêhatnala | sun paringkên nini putri | lan Arini ibunira | dadia kanthinirèki | mêmulanga sirèki | sastra luhung têmbang têmbung | lawan sira rangkêpa | mulang putraningsun katri | marang gêndhing gêndhèng olahirèng bêksa ||
2. dene Tantripala sira | dadia tukang nêgari | gadhuh titihan manira | kuda sirolaha ugi | si cantrik Damagranti | sun piji dadya sirèku | iya tukang miyara | ing kagungan ingsun pitik | iwèn miwah sasamine rajakaya ||
3. kaopène anèng sira | hèh Nirbita iku nuli | dhawuhna para kawula | manira sadayanèki | yèn ana abdi mami | anyar lêlima puniku | wus ingsun patah karya | sowang-sowang iku sami | paringana wisma pira beyanira ||
4. Nirbita sira suwuna | gonira maringi panti | prênahna ingkang prayoga | sandika aturing patih | wau nararya katri | Arya Kencakarupèku | myang Aryarupakenca | Arya Rajamala katri | mulat marang para
--- 150 ---
brahmana lêlima ||
5. uga ana wêlasira | sarta rêsêping panggalih | dènnya sami amêmêla | miwah dènnya anoragi | nanging cuwa sakêdhik | dene pasuwitanipun | lancang botên amarga | marang sariranirèki | ing kature marang Narendra Wiratha ||
6. marga sing Rêsi Sugata | punika cuwaning galih | ginagas-gagas sangsaya | karasa sariranèki | jinadha de Sang Rêsi | Sugata alancang tanduk | têmahan ewa mulat | marang Sugata Sang Rêsi | kang ingewan karasa mila rumasa ||
7. inggih kêlêpatanira | tansah anênutuh dhiri | sira Sang Rêsi Sugata | galihe ragi kalêmpit | roncene tan winarni | kang sulaya batinipun | Sri Narendra Wiratha | wus jêngkar dènnya sumiwi | kang sewaka wus bubar sowang-sowangan ||
8. wau sampun kalampahan | ingkang sami mindha rêsi | sampun pinaring pawisman | dening Nirbita Ki Patih | sangkêp sabeyanèki | sarta sapirantinipun | tan ana kêkurangan | mangkana ngalami-lami | Tăndha Wijakăngka myang sakadangira ||
9. kanggêpa suwitanira | langkung gêng sihirèng aji | lumintu ganjaran nata | marmeca tyasira sami | lamine tan winarni | nèng praja Wiratha ngriku | nuju sawiji dina | ing Katandhan amarêngi | pakumpulan lan kadangira sadaya ||
10. jangkêp dalah ibunira | lêlênggahan mungging panti | sira Tăndha Wijakăngka | ngandika ring para ari | yayi sun duwe pikir | ing lêlakon iki mungguh | apa nora prayoga | angaturana udani | marang kangjêng eyang Sri Bagawan Byasa ||
11. lamun gon ingsun suwita | marang kangjêng sri bupati | katampèn sinung pakaryan | ing sapangkatira ugi |
--- 151 ---
para ri awotsari | sami jumurung ing kayun | dalasan ibunira | mangayubagya ing siwi | Tăndha Wijakăngka malih angandika ||
12. yèn uwis padha sêmbada | karsèng ngong ingkang lumaris | kewala Sri Wrêhatnala | lan Bagong Sêmar ywa kari | he Wrêhatnala yayi | lumakua ingsun tuduh | marang srama Saptarga | umatura eyang rêsi | sakabèhing lêlakon sira atura ||
13. dhingin sira anuwuna | pamit mring sang raja putri | utawi mring narpaputra | yèn wus kaparêng anuli | lajua bae yayi | kang liningan nêmbah matur | sandika lajêng pangkat | Wijakăngka nabda malih | yayi Jagal Bilawa kayapa sira ||
14. ingsun durung amiyarsa | gonirèng lumakwèng kardi | paranta pakaryanira | nglêlawung maesa yayi | têka durung nglakoni | kapan gonira nglêlawung | apa kalêmpit sira | wulange Hyang Nagabumi | wong suwita yèn diandêl gustinira ||
15. nora kêna andaluya | kudu tumêmên ing kardi | Jagal Bilawa saurnya | iya mulane wak mami | pan durung anêtêpi | nglêlawung maesa iku | krana durung mangsanya | nglêlawung marang wanadri | iki uga dungkap ing măngsa nglawunga ||
16. mulane wus kaping pira | ênggon ingsun minta amit | mring si bapa Jagal Wlakas | apan durung dèn lilani | kang raka anauri | ywa mangkono ariningsun | mungguh pakaryanira | tan susah atari-tari | duga-duga prayogane anèng sira ||
17. durung mêsthi ramanira | Ki Jagal Wlakas mangêrti | lakune nglawung maesa | Jagal Bilawa miyarsi | kang rakandikanèki | rumasa ing lêpatipun | dènira ngeca-eca | wasana umatur aris | iya kakang wus padha karia arja ||
18. ingsun pangkat marang wana | nglêlawung [nglê...]
--- 152 ---
[...lawung] maesa aji | kang raka myang ibunira | sami jumurung ing kapti | mêsat sang bayusiwi | kang kari tyasira trênyuh | Endhang Arini sigra | lumêbu ing pura tuwin | para putra wus sami anambut karya ||
19. ing karyanya sowang-sowang | kawuwusa kang lumaris | sira Sang Jagal Bilawa | lampahira sampun prapti | wisma sarta kapanggih | Jagal Wêlakas ki buyut | gupuh dènnya nêmbrama | kaki dèn kaparèng ngarsi | suwe sira mau ingsun arsa-arsa ||
20. lalu ing panganti nyawa | kongsi lat gon ingsun bukti | lah marènggal nyai sira | wêdalna boganirèki | mêngko sun karsa bukti | iya kalawan sutamu | nauri lon Bilawa | wus bapa sun nora bukti | amung jaluk ing lilanira kewala ||
21. ingsun arsa marang wana | anglawung maesa aji | iki wus măngsa kalanya | Jagal Wêlakas nauri | paran yèn lumuh kaki | ingsun jak mangan sirèku | lan iki durung măngsa | besuk bae sasi ngarsi | sira umangkata anglawung maesa ||
22. Jagal Bilawa tan kêna | parikêdahe lumaris | nglawung maesa mring wana | wus tan kêna dèn palangi | Jagal Wêlakas kongsi | rawat luh panyandhêtipun | Bilawa asantosa | kudu umangkat samangkin | dangu dènnya diya-diniya ing karsa ||
23. wasana Jagal Wêlakas | tyase kapêksa nuruti | tan pêgat dènnya udrasa | sarwi pêgat-pêgat angling | dhuh babo anak mami | mung sira woding tyas ingsun | ya sun lilani sira | nanging turutana mami | payo kene dhingin padha mêmadhangan ||
24. Jagal Bilawa saurnya | wus nora susah kopikir | adat ingsun yèn lêlungan | nora kudua abukti | Jagal Wêlakas tuwin | semahe gupuh angrangkul | sarwi lara karuna | mênggah-mênggah
--- 153 ---
dènira ngling | adhuh nyawa sira uwis pirang dina ||
25. nèng kene durung sapisan | iya akarsa abukti | ing mêngko arsa lêlungan | prandene tan karsa bukti | mêlange ingkang ati | rèhne atêbih purugmu | yèn kalingsir nèng marga | bêcike sira sarati | nora ketang sathithik ayêm nèng têba ||
26. Bilawa pinêksa-pêksa | mêksa lumuh tan nuruti | pinurih sangu kewala | kênaa kinarya jampi | klingsir ana ing margi | prandene mêksa tan ayun | wuwusira mangkana | hèh bapa lan sira bibi | ingsun nora bungah sinangonan boga ||
27. wus luwih kamurahannya | ing dewa kang sipat asih | tarlèn jurungên kewala | ing puja murih basuki | tan sangsaya ing margi | pirangbara bapa ingsun | ing wuri iya bisa | kapanggih lan sira malih | lah wus karo padha karia raharja ||
28. sumêmprung Jagal Bilawa | umangkat sarta anggiring | mung kêkalih kang maesa | kang linawung jalu èstri | lêpas lampahirèki | ingkang kari sami ngungun | kunêng ing pajagalan | gantya kawuwusa malih | lampahira Risang Kandhiwrêhatnala ||
29. amit marang dalêm pura | miwah maring kadipatin | mring rajaputra katiga | sadaya sami nglilani | Wrêhatnala tan mawi | kampir mring Katandhanipun | lampah laju kewala | tan kari parpate kalih | Wrêhatnala wus atêbih lampahira ||
30. kapungkur praja Wiratha | tan winarna laminèki | manggung ngayam-ayam wana | mudhun jurang angunggahi | gêgênêngirèng wukir | malipiring lungur-lungur | sumêngka ing sasêngkan | narajang rêrèjèng curi | nusup bondhot bêbandhil tan tolèh wuntat ||
43. Pangkur
1. langkung saking kawlasarsa |
--- 154 ---
kunêng Wrêhatnala lampahirèki | mangsuli caritanipun | nênggih Rêsi Sugata | dupi para Pandhawa dènnya ngumulun | kanggêp antuk sihing nata | langkung dènira rudatin ||
2. wit saking ngrasa cinêla | dening risang ipe narendra katri | Arya Kencakarupèku | lan Arya Rupakenca | katri Arya Rajamala gêmpilipun | sihe mring Rêsi Sugata | sasolahtingkahirèki ||
3. manggung nora kabênêran | mung ingewan sinartu dèn saruni | nglêsing tyas Sugata Wiku | merang marang ing kathah | tarlèn namung muksa èsthining tyasipun | tan tolih kawulawarga | pinuntu tyase tan gingsir ||
4. samana sawiji dina | sang arêsi karsa sêsanjan maring | Katandhan apan kapangguh | kalawan Wijakăngka | sawusira sinambrama tata lungguh | Wijakăngka dêlingira | sapraptane paman rêsi ||
5. langkung kumêsaring driya | beda lawan sabênipun ing nguni | paman rêsi kang wêwangun | kadi nawung sungkawa | paran paman kang dados darunanipun | nauri Rêsi Sugata | inggih gèr lêrês dera ngling ||
6. yèn kula nawung sungkawa | saking gênge wirang ing dalêm batin | sambawanggèr yèn tan ngrungu | nadyan botên miyarsa | ing pawarta nanging tamtu wrin ing sêmu | inggih jêng eyang paduka | katrine tuna pandugi ||
7. dadya kirang waspadanya | panggalihe eyang paduka katri | kalingan ing nêpsunipun | salah cipta kewala | katêmahan salawana lawan ulun | sulaya batin kewala | karantênipun wit saking ||
8. gèn kawula nglantarêna | jêng paduka kala katur sang aji | kawula gêgampil laku | nguni botên umêdal | ingkang eyang punika margane rêngu | sarêng ing jênêng paduka |
--- 155 ---
kanggêp antuk sihing aji ||
9. punika saya kacêtha | salah tampinipun dhatêng pun patik | anggèr kawula sinêngguh | jajadha nyingkur karya | pan kawula karaos nênggih kang luput | sapintên merang kawula | mring kang eyang dalêm batin ||
10. miwah merang marang dewa | lamun botên cinupêt lampah niki | kalajêng-lajêng saèstu | dêdukane kang eyang | mring kawula sisip-sisip sêmbiripun | anglèpèti jêng paduka | punika anggèr punapi ||
11. botên jalaran sing kula | ingkang damêl wisunaning panggalih | milanggèr kawula prêlu | kapanggih jêng paduka | mung mêmêling kewala mugi dèn puguh | panggalih ingkang santosa | sampun wèngwèng pakarya ji ||
12. dèn mungkul sakadangira | sarta sangêt dipun mintèng dewadi | tumuntên kalakonipun | ing sasêdya paduka | kula rêrencangi lan puja manêngkung | mugi sinêmbadèng dewa | ing sakarsanira sami ||
13. ing mangke amit pun paman | karilana pun paman andhingini | manjat mring dêlahanipun | wusnya nabda mangkana | Sang Arêsi Sugata pangukutipun | ing raos myang jiwanggana | sampat pangrakiting pati ||
14. katarima dening dewa | nulya muksa saraganira nênggih | agara-gara jumêgur | keblat pat sêsauran | gumalêgêr agonjing kang jagad lindhu | lumrang rum-aruming gănda | puspita saingga riris ||
15. tuhu pandhita utama | Sang Sugata kinasihan dewadi | kang kari langkung angungun | sira Sang Wijakăngka | sakadange katêtangi ing tyasipun | têmahan nawung sungkawa | katiga udrasa sami ||
16. samana Sang Wijakăngka | duk miyarsa sojar Sugata Rêsi | kathah karaosing kalbu | langkung panlangsanira | marang dewa dumasa guna nênuwun | pangaksama sadosanya |
--- 156 ---
mangkana Wijakăngka glis ||
17. manutur pudyèng kamuksan | mring kang muksa nulya atur udani | marang jêng sri nara prabu | lamun Rêsi Sugata | wanci dalu muksa dalah raganipun | Matswapati Sri Narendra | sakala kalangkung kingkin ||
18. samuksane Sang Sugata | durung ana ing karsa sri bupati | ingkang ginantyakkên wau | dadya raja pandhita | tan winarna ingkang sami manahan[2] kung | kacarita Radèn Arya | Kencakarupa lan ari ||
19. Radèn Arya Rupakenca | Arya Rajamala kalane myarsi | Sugata pamuksanipun | dèrèng wus raosira | ing wardaya mring para Pandhawanipun | kalimput tan pisan ninga | yèn iku wayah pribadi ||
20. sinêngguh liyan kabrayan | langkung jarêm panasing tyas kapati | dènnya kanggêp lan sang prabu | dahat gêng ing sihira | nora pêgat tinari-tari ing kewuh | barang tingkah kabênêran | iku panase ing galih ||
21. arya katiga tan pêgat | dènnya budi sangsaranipun nênggih | wiwala sihirèng prabu | marang para Pandhawa | pirangbara kêna binudi mrih lampus | saking alusing tarekah | nora nyênyukêri galih ||
22. mangkana arya katiga | amarêngi nênggih dina sawiji | pakêmpalan dalêmipun | Arya Kencakarupa | ari karo tan têbih sumiwèng ngayun | Kencakarupa ngandika | babo ariningsun kalih ||
23. lah kayapa yayi sira | padha ingsun bobot budinirèki | paran bisane puniku | gêmpal sihirèng nata | marang Wijakăngka myang sakadangipun | sarta bisane asirna | ing kono budinên yayi ||
24. nora wus rasaning manah | ing margane Wijakăngka antuk sih | wit saking panawènipun | nguni Rêsi Sugata | nadyan [na...]
--- 157 ---
[...dyan] mêngko Rêsi Sugata muksa wus | parandene durung ilang | iya panase kang ati ||
25. marang Tăndha Wijakăngka | dènira gung tinari de sang aji | kongsi nalingsiring tanduk | rakanira sang nata | ujêr Tăndha Wijakăngka juru petung | tinari olahing praja | laku-lakunirèng adil ||
26. iku panase tyas ingwang | kang liningan matur saha wotsari | kakang mas kalamun pêthuk | lawan karsa paduka | tuwin yayi Rajamala yèn jumurung | purun sagolong ing karsa | nyuwun palilah sang aji ||
27. măngga adu-adu janma | kang minăngka sawung inggih pun yayi | Rajamala bilih saguh | anuwun minêngsahan | marang raka paduka sri nara prabu | mosa[3] wandeya sang nata | Wijakăngka kang tinari ||
28. kula dugi Wijakăngka | inggih lamun tinari de sang aji | kados kewala rinipun | nami Jagal Bilawa | kang ingaturakên măngka dados sawung | ngriku marganipun uga | antuk kaladesa nênggih ||
29. kalamun Jagal Bilawa | kinging[4] dipun ungkih dèn amrih pati | kalakone pêjahipun | kados sakadangira | amurina belani kadange lampus | pintên dayanipun kangmas | Si Tăndha sakadangnèki ||
30. suka kang raka ngandika | têka bênêr yayi pikirirèki | mungguh pakolihing tanduk | prayogane ing benjang | lamun parêng nuwun idi adu-adu | yudane anèng bacira | parêka lan sêndhang yayi ||
31. ya sêndhang kadadyanira | duk muksane ibu Dèwi Sukati | lamun kaparjayèng pupuh | arinta Rajamala | yèn kapupu ing yuda pamulyanipun | cinêmplungakên ing sêndhang | nirmala tan karya kingkin ||
44. Asmaradana
1. nadyan tumêkaning pati |
--- 158 ---
yayi măngsa kabanjura | anggêre misih sêndhange | kang rayi kalangkung suka | inggih sampun prayoga | sarwa sêmbada ing tanduk | paran yayi Rajamala ||
2. apa ta sira kadugi | ingadu dadi sarana | sambung rapêting lêlakon | dènnya mrih ing patinira | Si Tăndha Wijakăngka | tingkah iki luwih alus | kaya nora kawistara ||
3. Rajamala awotsari | kakang mas inggih sandika | kewala anut sapakon | botên kawula ngrêsula | ngadu dadi sarana | kêdhik nèng pakewuhipun | karsa paduka punika ||
4. manawi inggih manawi | dados salah dalihira | rakanta sri nara katong | sae punapa kakang mas | wong antuk panggrayangan | angungkih karaton dêstun | winastan tiyang punapa ||
5. tan wêruh petanging bêcik | ngêngiyas wadya Wiratha | madonkên wong saprajane | punapa tan makatêna | inggih tingkah punika | milane lamun panuju | ing panggalihipun kangmas ||
6. aluhung kewala mawi | pratingkah ingkang pasaja | pun Wijakăngka binêncèt | inggih ing sakadangira | kawula pan kaduga | kinrubut sakadangipun | măngsa kula gumingsira ||
7. mamrih patinipun nênggih | Wijakăngka sakadangnya | kang raka karo saure | iya ana bênêrira | yayi pikirmu ika | ananging panduganingsun | kaya-kaya nora dadya ||
8. iya ing salah pandalih- | ira rakanta sang nata | miwah wadya sadayane | yèn ingsun matur pasaja | nora pisan ngungkiha | karaton ping kalihipun | madonkên wadya Wiratha ||
9. kalawan malihe yayi | yèn nyata ratu utama | pasthi wruh kêdhap liringe | iya karsaningsun uga | kaya ge tinurutan | apa ing panuwun [panu...]
--- 159 ---
[...wun] ingsun | Rajamala aturira ||
10. inggih sumăngga ing kapti | kalamun botên kagêma | wau saking atur ingong | dene kawula kakang mas | inggih matur supata | bilih tyas kawula mêsgul | nglampahi karsa paduka ||
11. dewa ingkang ngudanèni | sampun ta ingkang dhumawah | ing sakit sanadyan layon | mantêp madhêp ing parentah | tuhu botên suminggah | tinêmpuhna gunung sèwu | arinta măngsa gingsira ||
12. Kencakarupa ngling malih | ya yayi ingsun tarima | ing prasêtyanira kuwe | dene kasidaning sêdya | kaya kang wus kawarah | panimbanging manah ingsun | kaya wus sarwa sêmbada ||
13. kunêng kang golongkên pikir | ubaya ing Soma ngarsa | dènnya yun nuwun idine | marang jêng sri naradipa | mangkana kacarita | Matswapati Sang Aprabu | ing ari Soma sewaka ||
14. lênggah bale păncaniti | sinewa ing wadyabala | balabar kadi sabêne | pêpak pra mantri punggawa | satriya adipatya | dêmang panglima panatus | panglawe bêbundhêl desa ||
15. sangkêp sapangkate sami | sagolong-golong lênggahnya | ingkang cakêt ngarsa katong | sang narpaputra katiga | Radèn Seta Utara | Wratsăngka ing jajaripun | ingkang paman sang nararya ||
16. Kencakarupa utawi | Radèn Arya Rupakenca | Dyan Rajamala jajare | ing wuri Arya Nirbita | mantrimuka Wiratha | Tăndha Wijakăngka dhêku | lawan cantrik Tantripala ||
17. katri cantrik Damagranti | lênggah cakêt lan ki patya | sri narendra andikane | marang Tăndha Wijakăngka | hèh Tăndha dene gothang | marang ngêndi purugipun | arimu karo tan ana ||
18. kang liningan awotsari | pukulun jêng sri narendra | abdinta pun Bilawane |
--- 160 ---
amikul pakarya tuwan | kesah nglawung maesa | kilap wau purugipun | kados kewala mring wana ||
19. dene Wrêhatnala lagi | kesahe kawula duta | mring Satasrêngga parlune | manggihi pawong mitramba | nyênyèkèl wontên ngarga | Satasrêngga angsung wêruh | manawi mangke kawula ||
20. sampun têtêp dados abdi | paduka wontên Wiratha | mila makatên sang katong | duk ing nguni pangkat kula | winêling yèn kawula | katampèn amba ngumulun | pinurih suka uninga ||
21. sang nata ngandika malih | he putraningsun têtiga | kulup ingsun atêtakon | kayapa ing mêngko sira | winuruk Wêrhatnala | ing gêndhing gêndhèng puniku | utawine olah bêksa ||
22. apa na undhake kaki | putra têtiga turira | inggih wus kathah indhake | dhatêng gêndhing gêndhèng miwah | bêksa olah tênaga | sampun sairip sadarum | lan pun Kandhiwrêhatnala ||
23. sru suka Sri Matswapati | miyarsa aturing putra | lamun wus kathah indhake | kèndêle andika nata | Arya Kencakarupa | sumaruna nêmbah matur | pukulun jêng naradipa ||
24. lah ila-ila punapi | kang kawula lakonana | papa cintraka badhene | ingkang kawula têmaha | kapidêrênging karsa | parikêdah anênuwun | idi ing jêng sri narendra ||
25. kalamun panujwèng galih | kawularsa ngadêgêna | kalangan adu-adune | sawung nanging kang kinarya | têtiyang kang prawira | dene ta sêsawung ulun | pun ari mas Rajamala ||
26. kenging yèn dipun mêngsahi | ing sawiyah-wiyah jalma | para mantri punggawane | satriya ing sawiratha | kenging yèn nandhingana | yèn parêng karsa pukulun | inggih adêging kalangan ||
27. wontên ngalun-alun [nga...]
--- 161 ---
[...lun-alun] ngarsi | dene wau karsa kula | sampun dinalih badhene | kamipurun jêng paduka | tan pisan yèn mangkana | èsthining tyas mung arsa wruh | tètèripun Rajamala ||
28. ing prangipun wantah kadi | pundi kaprawiranira | marma sangêt atur ingong | kang mugi sampuna dadya | salah pandalih tuwan | utawine putraningsun | ing kadipatèn Dyan Seta ||
29. Utara Wratsăngka ugi | aja kaliru ing tămpa | kosêngguh ngungkih karaton | anggèr nora pisan-pisan | darbe cipta mangkana | mungguh sêtyane tyas ingsun | mring ramanira sang nata ||
30. dewa pasthi ngudanèni | saosike titahira | kang putra katri ature | paman kula ngatas karsa | adu-adu punika | kenging sawiyah wongipun | pinocung anandhingana ||
45. Pocung
1. adu-adu punapa totohanipun | yèn mawi punapa | minăngka totohannèki | ingkang paman aris nauri wacana ||
2. iya kulup mungguh ing prayoganipun | sinungana tohan | iya sapantêse ugi | anjawine tinohan ing rajabrana ||
3. apa nuntun minăngka sêsêging kayun | sakawasanira | nora nganggo dèn wangêni | Radèn Seta suka malih aturira ||
4. inggih ulun mangayubagya ing kayun | yèn makatên paman | punapa sêmbadèng galih | raka tuwan sri narendra andhawahna ||
5. mring sadarum têtiyang Wirathanipun | sintên kang kaduga | ngaturêna sawung jalmi | anandhingi ring pun paman Rajamala ||
6. dipun adu kadibyanira ing pupuh | sakêdhik tan ketang | mawi tinohan mas picis | ingkang paman nauri lah kulup iya ||
7. narpasunu malih mring paman umatur | dipun [di...]
--- 162 ---
[...pun] srantosêna | rumiyin pun kakang patih | kajêngipun undhang-undhang wong Wiratha ||
8. malihipun kawula priyăngga ayun | ngupa sawung paman | yèn sampun pakantuk pasthi | inggih nuntên ngaturi uning paduka ||
9. sakalangkung suka amiyarsa wuwus | Dyan Kencakarupa | sri narendra anambungi | iya yayi bênêr ature sutanta ||
10. sawusipun ngandika jêngkar sang prabu | manjing kênyapura | bubaran ingkang sumiwi | sri narendra praptane ing dhatulaya ||
11. putra têlu tinimbalan mring kadhatun | tan adangu prapta | Seta Utara myang ari | Dyan Wratsăngka marikêlu lênggahira ||
12. sang aprabu alon pangandikanipun | hèh kulup kayapa | ing panimbangirèng budi | ing karsane pamanmu Kencakarupa ||
13. têka nuwun idi ngadu-adu sawung | kalawan pasaja | supata lamun angungkih | ing karaton mara kono jajagana ||
14. karêpipun mètên saka sombang-sambung | sêmbadaning duga | watara miwah prayogi | apa nora kêna ing yudanagara ||
15. basanipun papan rupak iku kulup | lumuh kadhisikan | mangkono panêmu mami | ing têgêse dènira angadu jalma ||
16. tan liya mung panyoba mring pra wadya gung | yèn sami lumawan | Si Rajamala sor titih | wong Wiratha wus nora nana kang madha ||
17. têguh timbulira Rajamala iku | wus ginawe gampang | gêmpure Wiratha nagri | pan mung iku kulup ing panêmuningwang ||
18. nêmbah matur Dyan Seta dhawuh pukulun | nênggih kaluhuran | wontên tèmpèlipun ugi | nanging lamun makatên karsane paman ||
19. sakalangkung sêmbawa puruna matur | masajakkên karsa | mênggah ing pandugi mami | kados [ka...]
--- 163 ---
[...dos] ngungkih pêjahe pun Wijakăngka ||
20. karanipun antuk sih paduka prabu | wontên tandhanira | tingalipun botên sidi | mring pun Wijakăngka myang sakadangira ||
21. sukêr dulu dalasan nguni Sang Wiku | Sugata kabranang | ing panastènipun inggih | ngantos kalampahan pun Sugata muksa ||
22. sing jrihipun rumasa antuk sêsiku | ing sapêngkêrira | mèpuning wardaya maring | Wijakăngka sah ngangkah kalêpatannya ||
23. sang aprabu miyarsa aturing sunu | ana èmpêrira | nanging durung wus dènnya mrih | jagaruna batine Kencakarupa ||
24. lon amuwus iya ana èmpêripun | nanging kulup sira | dèn wêweka aja kongsi | kotampani lămba karsane pamanta ||
25. sira ngruruh jago dèn padha pakantuk | ing tangguhe uga | kang putra matur wotsari | yèn panuju kalawan karsa paduka ||
26. tuwan mundhut pitulung Ngastina Prabu | kawarti Kurawa | satus prawira ing jurit | sami karêm rêmêne ngêlar jajahan ||
27. kathah mungsuh ing sabrang sami kapikut | pun yayi Wratsăngka | prayogi lumakwèng mundhi | ing nawala dhatêng Prabu Drêstharata ||
28. dene ulun lumampah priyăngga ngruruh | têtiyang kang kêna | kinarya sawung prêmati | ingkang rama suka amangayubagya ||
29. bênêr kulup ing karêpira puniku | mara kaki sira | Wratsăngka ri benjing-enjing | lumakua priyăngga marang Ngastina ||
30. ingsun tuduh amawa nawalaningsun | Wratsăngka tur sêmbah | sandika kangjêng dewaji | lampah amba botên nganthi wadyabala ||
46. Kinanthi
1. mangkana dènira rêmbug | wus iyêg golong kang budi | pra putra nulya bubaran | enjinge [e...]
--- 164 ---
[...njinge] sang narpasiwi | tiga sami sêsowangan | Wratsăngka marang nagari ||
2. Ngastina aminta tulung | mundhi nawala narpati | sarta wêwêlinge têlas | Dyan Seta Utara sami | kesah ngupaya saraya | mring sabrang karsanirèki ||
3. kunêng kang ngupaya sawung | kawuwusa kang lumaris | marang nagari Ngastina | cinêndhak lampahe prapti | sira Rahadèn Wratsăngka | anjujug rêkyana patih ||
4. Arya Sangkuni agupuh | nglantarkên marang jro puri | ya ta Sang Sri Drêstharata | sêdhênge siniwèng cèthi | supênuh ing dhatulaya | kang lênggah cakêt ngarsaji ||
5. Sang Narpadayita Prabu | Kusuma Dèwi Gêndari | lagyeca imbal wacana | kasaru Arya Sangkuni | prapta angaturi wikan | praptane caraka saking ||
6. Wiratha ingkang tinuduh | sang narpaputra pribadi | Rahadèn Arya Wratsăngka | agupuh Drêstharataji | nimbali sang narpaputra | kinèn sumandhing alinggih ||
7. Dyan Arya Wratsăngka sampun | lênggah satatèng ngarsaji | sri narendra lon nambrama | yayi mas padha basuki | kang kari ana Wiratha | kang liningan awotsari ||
8. sami raharja ing pungkur | kakang prabu prapta mami | ingutus ramanta nata | kang dhingin jêng rama paring | pangèstu ring karaharjan | kaping kalihe aparing ||
9. pustaka kagawèng ulun | ingaturakên tumuli | tinampenan Drêstharata | sawusnya sinungkên maring | sira sang narpadayinta | kinèn amaca wus titi ||
10. atas pamiyarsanipun | Drêstharata Sri Bupati | surasanirèng pustaka | kadhadha tan ninang siji | suka alon angandika | iya yayi mas prayogi ||
11. langkung suka rênaningsun | ramanta karsanirèki | mundhut pitulung
--- 165 ---
maringwang | sutanta Kurawa sami | sinaraya dèn adua | lan paman Rajamalèki ||
12. hèh yayi Sangkuni gupuh | timbalana putra mami | warahên Si Duryudana | mrih ngirit arine sami | lumêbua jroning pura | sandika rêkyana patih ||
13. awotsêkar sampun mundur | tan adangu kyana patih | praptane ngirit Kurawa | măngka kang dadya pangarsi | sira Radèn Duryudana | atarap lênggah ngarsaji ||
14. Drêstharata ngandika rum | putrèng ngong prabu taruni | marma sira sakadangta | kabèh sami sun timbali | ana gawe kaki sira | pininta sraya ing jurit ||
15. lawan eyangira Prabu | Wiratha Sri Matswapati | sira kabèh putraningwang | aja na êsaking ati | lumakua saparentah | dèn padha mantêp ing budi ||
16. kang putra nêmbah umatur | inggih sandika dewaji | karsane benjang punapa | amba tinêmpuh nèng jurit | kang rama alon ngandika | mung nganti praptanirèki ||
17. marma lakunira kulup | sarênga pamanirèki | yayi mas Arya Wratsăngka | amatur prabu taruni | inggih sandika jêng rama | suka sagung kang miyarsi ||
18. Dyan Wratsăngka nêmbah matur | kakang mas sri narapati | rèh putra tuwan sandika | parênga amba minta mit | lajêng mantuk mring Wiratha | yêktine dèn arsi-arsi ||
19. lan ramanta Sang Aprabu | Sri Drêstharata jurungi | ya yayi sun sung pudyarja | ing lakunira nèng margi | Wratsăngka anuwun sigra | mêdal saking jroning puri ||
20. praptaning jawi wus laju | sawadyabala lumaris | kondur mring praja Wiratha | pra Kurawa atut wuri | tan ana kari sajuga | ing marga datan winarni ||
21. praja Wiratha wus rawuh | lajêng manjing jroning puri | tan kari para Kurawa | lan rama nata wus panggih | Wratsăngka umatur [uma...]
--- 166 ---
[...tur] nêmbah | ngaturkên sasolahnèki ||
22. lawan ing pangiritipun | para Kurawa tan kari | suka Matswapati Nata | kèhing Kurawa puniki | sami prawira ing yuda | ciptane sri narapati ||
23. sanadyan kasor ing pupuh | salah sawijine ugi | karo myang têlu têmtunya | ana kang unggul ing jurit | wus pinasthi ciptanira | Kurawa salah sawiji ||
24. bisa angentasi kewuh | samana wus dèn dhawuhi | Kurawa pinaring prênah | makuwon ing kadipatin | kalangkung sinuba-suba | sinung kasukan sakapti ||
25. mung anganti praptanipun | putra karo kang ngupadi | jago marang tanah sabrang | ya ta tan antara lami | kalawan Radèn Wratsăngka | Dyan Seta Utara prapti ||
26. dènnya ngupaya pakantuk | têtiyang ingkang prayogi | kinarya jago patohan | kêkalih saking nagari | ngatas maruta santana- | nira Sri Malawapati ||
27. tur kinarya punggawa nung | wus kondhang lamun linuwih | măndraguna ing ayuda | awrat sinăngga ing jurit | kang sajuga nama Arya | Saraya sajuga nami ||
28. Arya Sangkaya dibyanung | praptaning Wiratha nagri | Arya Saraya Sangkaya | wus ingaturkên sang aji | sang nata kalangkung suka | arya kalih pinartami ||
29. sinung pamondhokanipun | wontên kapatihan nênggih | sinugun sinungga-sungga | ya ta kocapa sang aji | dupi kang putra katiga | sampun sami antuk kardi ||
30. lajêng utusan paring wruh | mring risang nararya kalih | sarta amundhut katrangan | karsane benjang punapi | ingadêgipun kalangan | sang arya kalih mangsuli ||
31. benjang ari Soma ngayun | sêdhênge kalangan dadi | rinêngga adi pun kadya | tatane wong duwe kardi | supaya nora kuciwa | kang nêdya gambuh ningali ||
47. Gambuh
1. mangkana sang
--- 167 ---
aprabu | anuruti ipe karsanipun | ngalun-alun apan sampun dèn dandosi | rinêngga pêpasrènipun | tuwuhan adi kinaot ||
2. sarta sinungan panggung | sangajênging taruna sanêngguh | panggung palênggahanira sri bupati | rinêngga-rêngga kalangkung | adi kalamun tinonton ||
3. lan wontên malih panggung | wetan lakung[5] asri pasrènipun | yèku panggungira sang nararya kalih | Kencakarupa puniku | Rupakenca de kang kulon ||
4. ugi sinungan panggung | palênggahanira narpasunu | pan binangun rêrênggan kadya swargadi | pinggir pakalanganipun | pinagêr babêthèk bakoh ||
5. tan wus lamun cinatur | rêrêngganing pakalanganipun | sagêdira sira sang narpatisiwi | angladosi karsanipun | ingkang paman arya karo ||
6. sampuning sampat saput | pirantining kalangan myang panggung | rajaputra katiga lajêng ngaturi | uning panjênênganipun | paman ro ingkang supados ||
7. ing ari Soma ngayun | mêdalana pakalanganipun | Radèn Arya Kencakarupa nanggupi | gya parentah marang sagung | wadya santana jinatos ||
8. liring wadi sadarum | têmbe lamun pagut ing apupuh | ingkang rayi Rajamala yèn sor titih | tiwas dumugining lampus | poma ywa kongsi talendho ||
9. cinêmplungêna gupuh | marang sêndhang Ngamarta puniku | kadadyaning kang ibu Rêtna Watari | marganira waluyastu | Rajamala sang wiranom ||
10. marmane sêndhang wau | jinagia pra santana sagung | aywa kongsi kasêlanan liyan janmi | dipun wêweka ing kewuh | mring kartisampekaning wong ||
11. para kang tampi dhawuh | nyandikani sarta saur-manuk | wus mangkana tata-tata mung anganti | praptaning ri Soma ngayun | kunêng [ku...]
--- 168 ---
[...nêng] ganti winiraos ||
12. Pamadi lampahipun | prapta padhepokan ing Martawu | ingkang eyang Sri Bagawan Byasa lagi | lunggwèng pacrabakanipun | sapa kang sumiwèng kono ||
13. para wasi manguyu | cantrik janggan ajar-ajar puthut | Sri Bagawan Byasa tan samar umèksi | praptane Sang Pandhusunu | Dyan Parta ingawe gupoh ||
14. nêmbah sumungkêm suku | sah ingaras sarta ingêlus-lus | lungayane sêsambèn liniling-liling | sinambrama dhuh mas putu | babo padha karahayon ||
15. sira lawan kadangmu | Parta nêmbah alon dènnya matur | mundhi saking pangèstu tuwan sayêkti | pra wayah sami rahayu | pukulun de sowan ingong ||
16. tinuduh kadang sêpuh | kakang Wijakăngka prêlu atur | uning tuwan ing mangke sampun dumugi | Wiratha dènnya ngumulun | kanggêp antuk sihing katong ||
17. sadaya sampun katur | dènirantuk pakaryan sang prabu | sakadange asowang-sowang piniji | ing karya myang pangkatipun | suka sang rêsi lingnya lon ||
18. ya kaki bage sokur | ora liwat kang ingsun sêsuwun | dening dewa mugi-mugia lêstari | sihira jêng sang aprabu | sira sakadangmu babo ||
19. mung thithik kaki iku | ana kang dadi rasaning kalbu | kakangira Bilawa panawang mami | ing mêngko nêmu pakewuh | sisip-sisip têmah layon ||
20. ananging yèn panuju | kabênêran dadi marganipun | anampani kanugrahaning dewadi | mulane siranggèr gupuh | muliha poma wêkas ngong ||
21. aja wèngwèng ing ngênu | mêruhana gampang angèlipun | pakewuhe kakangmu Bilawa Wasi | samana Sang Parta sampun | winisik liring lêlakon ||
22. têlas wêwêlingipun | Radyan [Ra...]
--- 169 ---
[...dyan] Parta wotsêkar mit wangsul | ingkang eyang mangayubagyèng Pamadi | ri wusira nguswèng suku | mundur lan Ki Sêmar Bagong ||
48. Durma
1. lajêng lampahira Radèn Dananjaya | Saptarga wus kawuri | kunêng kang lêlampah | gantya malih winarna | ing praja Wiratha dupi | ubayanira | praptaning Soma ari ||
2. Sri Narendra Matswapati saha putra | katiga wus miranti | sawungnya sadaya | binêkta magêlaran | mungging panggung sri bupati | para Kurawa | andhèr sumiwèng ngarsi ||
3. dene sira Dyan Arya Kencakarupa | kalawan ari kalih | wus munggèng panggungnya | baris para santana | sêndhang kang dipun jagèni | pinggir bacira | binarisan bathithit ||
4. dening para pratiwa sapanêkarnya | têpung gêlang kang baris | wuri pabarisan | ewon wong kang umiyat | kumrêsêg arêbut ngarsi | wong padêdesan | myang pagunungan sami ||
5. jalu èstri kapilayu umiyata | kang lakon tigang ari | pitung ari prapta | kadarpane pawarta | miyat adu-adu jalmi | dadya kèbêkan | ing alun-alun ngarsi ||
6. nora kêna winilis kèhning wong miyat | samya pipit-pinipit | jêjêl yêl-uyêlan | pêpêt gèn dhêdhumpilan | tan wus yèn winarnèng tulis | ya ta mangkana | Kencakarupa nuli ||
7. aparentah mring ari Dyan Rajamala | kinèn mêdal dhingini | Arya Rajamala | tan lênggana umêsat | prapta madyaning ajurit | kiprah sinurak | wadya kang pacak baris ||
8. ing lor kulon kidul wetan pêparêngan | surak gumuruh atri | goraning kang swara | yayah guntur ngakasa | binarung gong gubar bèri | umung wurahan | kadya manêngkêr langit ||
9. ya ta Radèn Wratsăngka parentah sigra | Kurawa salah siji |
--- 170 ---
kinèn ngêmbarana | ingkang tampi parentah | Dursasana andhingini | amit manêmbah | marang Sri Matswapati ||
10. sarta marang sira sang narpati putra | rinilan mêsat aglis | praptaning ranangga | wus panggih yun-ayunan | Rajamala wêngis angling | aranmu sapa | lancang paksa kumaki ||
11. wani mapag wirodhane Rajamala | Dursasana nauri | sun putrèng Ngastina | ran Wira Dursasana | yèngsun kang arsa ngêmbari | santikanira | dèn popog bae bêlis ||
12. ing ayuda poma aja angucira | tandhing kalawan mami | kene payo apa | kang ana jênêngira | tamakna ingsun tadhahi | Dyan Rajamala | sigra molahkên bindi ||
13. gya binandul tinêmpuhakên ing lawan | Dursasana ngendhani | tunaning bindika | gumêbrug tibèng kisma | lir dhinungkar kanang siti | Dyan Dursasana | jangkah malês anggitik ||
14. ing lugora tarampile Rajamala | tinangkis lawan bindi | kumêpruk swaranya | bêl amijil dahana | Rajamala malês bindi | tinangkis uga | ing lugora pakolih ||
15. rame aprang bindi kalawan lugora | ganti mukul myang tangkis | tarampile sarta | awas cikate samya | dangu durung ana silip | pêpalu papal | pupuk tan bêbayani ||
16. kalihira buwang bindi alugora | karo rok rêbut pati | rukêt rêrangkutan | dêdêr dugang-dinugang | acaruk tarik-tinarik | Dyan Dursasana | karosane kapontit ||
17. duk pinêluk asta katêkuk amêndhak | sinêndhal wus katarik | wangkingan cinandhak | sigra ingundha-undha | kumitir nèng asta kalih | kadya likasan | sigra binanting siti ||
18. tiba kantêp [kantê...]
--- 171 ---
[...p] kantu Radèn Dursasana | sinurak wanti-wanti | gumrahe lir arga | guntur-gumuntur gora | samana kang nandhang kanin | wus ginosongan | ya ta prabu taruni ||
19. matag marang Durmagati kinèn mangsah | pêpulihing ajurit | Durmagati sigra | amit nêmbah ring raka | miwah mring narpatma katri | tanapi nata | rinilan Durmagati ||
20. ambêg mangsah amandhi lêlimpungira | anèng asta kumitir | praptèng rananggana | wêngis agora sabda | he mungsuh kaliwat luwih | paksa gumuna | dulunên asta mami ||
21. iki baya kang nguntapkên marang sira | lumarap limpungnèki | tarampile Arya | Rajamala limpungnya | mungsuh atikêl tinangkis | jumangkah sarta | malu saha sabindi ||
22. Durmagati kaledhon panangkisira | baune kênèng bindi | kalênggak jêrbabah | gumuling nèng bantala | duk arsa linut ing bindi | rikate Arya | Kutamarma ngalangi ||
23. anyênyiwo lan nitir candrasanira | rame tinangkis bindi | dadya kang kantaka | kêna rinêbut sigra | ginosongan wus sumingkir | ya ta kang pêrang | sih rame silih ungkih ||
24. dangu dènnya prang bindi lawan candrasa | durung ana kalindhih | wus datanpa guna | buwang gêgamanira | prang rukêt tarik-tinarik | pokah-pinokah | ngadu karosan kalih ||
25. midêr-midêr dinêdêr udrêg-udrêgan | gênti gon ganti babit | Radèn Kutamarma | kêrêp kapêlukira | kuciwa karosannèki | danguning yuda | repot sabên kapontit ||
26. kêrêp kèngêl pinêluk mêndhak kewala | rungkat tinarik kêni | ngundha mungging asta | binanting ing bantala | tibane kantêp sru kanin | wong kasêntanan | gumêrah surak atri ||
27. binarung ing gong bèri myang kalasăngka | kêkês wong kadipatin | jagone gustinya | maju-maju kuciwa |
--- 172 ---
samana kasaput ratri | sapih kalihnya | kang kalah nawung kingkin ||
49. Asmaradana
1. wau radèn arya kalih | katiga Dyan Rajamala | santana balakuswane | samya bujana drawina | anèng padalêmira | ngênting parisuka nutug | dènnya sah ungguling yuda ||
2. beda lawan jroning puri | Matswapati Sri Narendra | saya karasa galihe | dènira salah panarka | marang ipe katiga | nanging èringe kalangkung | karoban guna santika ||
3. măngka pra pratiwa mantri | sapraja siji tan ana | kinawasa pamawase | sang nata wadya samoa | dinuga pês kewala | mung punika marganipun | kêkêse tyas sri narendra ||
4. mila sang atmendra katri | tan pêgat ngêngimur rama | supaya sampun adados | ngêgungkên kêkêsing driya | mapan ingkang sarira | dèrèng rumasa bilih wuk | ing budi mrih ambudaya ||
5. utawine ingkang dadi | andêle wardayanira | para Kurawa sih akèh | linuhur nalare kaya | tiyang satus punika | asora kang sangang puluh | pasthi unggul kang sadaya ||[6]
6. wondene kalamun dadi | pandoning dewa kinarya | lêlampahan sayêktine | gampang gêmpiling darajat | sanajan Rajamala | wong siji minungsuh sèwu | măngsa na kang ngasorêna ||
7. mangkana ciptanirèki | sang narpaputra katiga | ing dalu tan winiraos | enjinge malih kocapa | sang nata saha putra | miyos kadi winginipun | sawadya lan upacara ||
8. miwah sawunge tan kari | mungging panggung wêwangunan | Raden Kencakarupane | nimbangi sakadangira | mungging panggung utara | pra santana barisipun | pajêg kadi winginira ||
9. sêndhang Ngamarta jinagi | prajurit [prajuri...]
--- 173 ---
[...t] tata barisnya | akapang têpung gêlange | nurut kênthêng pakalangan | pajêg tan ana siwah | sangkêp sapirantinipun | anulya Dyan Rajamala ||
10. mudhun saking panggung prapti | pabaratan kiprah-kiprah | anguwuh-uwuh sumbare | he kene sapa mapagna | jagone wong Wiratha | aja siji-siji maju | payo parênga umara ||
11. iya lêgane kang ati | lamun samyarsa ngrasakna | Si Rajamala saktine | măndraguna aprakoswa | kalok sujana priya | prawira tama pinunjul | awrat sinăngga ing yuda ||
12. ya ta tan bêtah miyarsi | prabu taruna Ngastina | amit marang sang akatong | myar[7] narpaputra katiga | linilan lajêng mangsah | mandhi bindi gung binandul | pinolahakên nèng asta ||
13. kumitir angilat thathit | ujwalanirèng kang gada | sêmbada lawan kang darbe | gung luhur rowa birawa | agagah tur prakoswa | sêdhêng tandhing kalihipun | gung luhur gagahe samya ||
14. praptaning papan sru angling | Arya Prabu Duryudana | aja girang-girang kowe | durung antuk sajêgira | tandhing kaya wak ingwang | lah ing mêngko sakarêpmu | sun uja aja ngucira ||
15. Rajamala latah angling | lah iya apa nèng sira | tibakna sun icipane | karsa angrasani sira | kayapa dibyanira | Dyan Duryudana agupuh | mutêr bindi gung pinolah ||
16. pinukulakên tumuli | pan tinangkis lawan gada | Dyan Rajamala awase | cukat tarampil ing yuda | tur wasis aprang gada | kalane têmpuh kumêpruk | mijil latune kumantar ||
17. kumêsar ingkang ningali | sabên mirêng prêking gada | kumêbul mêdal latune | kang miyat tyasnya naratap | kèh tukup karna maras | sawênèh mêrêm tan dulu | saking sangêt samarira ||
18. miyat solahe kang jurit | sêdhêng ramene prang gada | agada-ginada gêntèn |
--- 174 ---
gênti mukul gênti tadhah | molah midêr-idêran | dêdrêg-udrêg rêbut caruk | rok rupak pupak-pinupak ||
19. pur pupukan migunani | karone abuwang gada | salin salaga bêbintèn | babit-binabit ababag | rêbut gon dêdugangan | miwah dêdêr dêdrêg pêluk- | pinêluk apêpulêtan ||
20. yèn uwal tarik-tinarik | sarosa asêsêndhalan | mangkana ing sadangune | kang yuda ngabên karosan | kuciwa Duryudana | sor titih karosanipun | sinêndhal kajrungup tiba ||
21. duk tangi cinandhak kêni | pinithing binanting kêna | kantêp tibèng bantalane | sapandurat kantunira | nulya malih cinandhak | sinabêtakên ing watu | kumalasa sru kantaka ||
22. Rajamala nyandhak bindi | yun dèn jinur lawan gada | sata Kurawa kêbate | ambyuk pan aparêng mara | nyênyiwo Rajamala | wuri ngarsa keringipun | myang kêkanan pamrihira ||
23. ributa dènira jurit | têmah riwut Rajamala | rinoban ing mungsuh akèh | sru liwung pangamukira | mampang molahkên gada | nèng asta mubêng binandul | kang kababit babar pisan ||
24. rêbah nora mindho kardi | kabarubuh pra Kurawa | kababat ing bindi kabèh | wit pacing padhane ika | ingkang pinêrang pêdhang | tan rêkasa sêmpalipun | lèsèh Kurawa lir sarah ||
25. kang maju-maju kapontit | kèlês lêsah kasulayah | bêlasah rubuh alèsèh | sakarine bubar-bubar | mêlajar asasaran | kasaput ratri sinaru | ing têngara sêsapihnya ||
26. Rajamala mundur aglis | pinêthuk raka kalihnya | kinanthi binêkta mulèh | dene wau pra Kurawa | wus sami ginosongan |
--- 175 ---
binêkta mring pondhokipun | wus sami pinulasara ||
27. kunêng Kurawa kang kanin | miwah kang anggung kasukan | arya katri santanane | sami suka-parisuka | dènnyanggung ungguling prang | kawuwusa ing kadhatun | Matswapati Sri Narendra ||
28. pinarak kang putra katri | sri narendra angandika | hèh katiga putraningong | ing mêngko padha wruh sira | saktine Rajamala | satuhu lamun pinunjul | abot sinăngga ing yuda ||
29. kayaparan mêngko kaki | sun bobot budimu padha | pangupaya wêkasane | putra katêlu turira | inggih lêrês paduka | awrat sinăngga ing pupuh | rinta paman Rajamala ||
30. ananging pamanah mami | tarlèn ngêntosi punika | srayanamba arya karo | Saraya lawan Sangkaya | yèn kêkalih punika | maksa botên wagêt unggul | ngabên ayuda kanaka ||
50. Pangkur
1. punika pukulun lagya | budidaya inggih ngupaya malih | tiyang kang kenging sinawung | dene ta rayi tuwan | pinundhuta samêne rumiyin lamun | amba ngupaya Saraya | mila dintên benjing-enjing ||
2. mênang cacak kawon cacak | arya kalih ngong wêdalkên ing jurit | sang nata langkung panuju | atur rêmbaging putra | riwusirèng gunêm bubaran sang prabu | kunêng dalu tan winarna | ya ta enjingira malih ||
3. Sri Narendra Matswapatya | sampun miyos miwah upacara sri | myang putra mungging pêpanggung | ugi saupacara- | nira sarta pra prajurit barisipun | pajêg anèng pakalangan | atêpung gêlang bathithit ||
4. tan owah lir sabênira | arya katri ugi sampun mêdali | sawadya santananipun | pajêg ingkang pinatah | rumaksaka ing sêndhang lir sabênipun | têtiyang kang sami [sa...]
--- 176 ---
[...mi] miyat | tambah saya gung kang prapti ||
5. desa-desa pagunungan | ingkang têbih-têbih lakon sêsasi | kayungyun samya dêdulu | jalwèstri anom tuwa | dulur sêlur sêg-sêgan sanggèn-gènipun | rêbut ngarsa dhêdhumpilan | miwah apipit-pinipit ||
6. tan wus lamun winuwusa | wong nênonton gumrah swaraniratri | ya ta Rajamala sampun | miyos têngah kalangan | sarwi kiprah sêsumbar anguwuh-uwuh | hèh payo srayan Wiratha | mêtonana ing ajurit ||
7. ing kene lah payo padha | angrok băndawala arêbut pati | gandhèng konca kantar bau | ngadu atosing tulang | miwah wulêting kulit myang kêncêngipun | ingotot sangganên iya | Rajamala dibyanèki ||
8. wau Rahadèn Utara | matag marang Arya Saraya nênggih | kinèn mêdali ing pupuh | ingkang ingatag sigra | amit nêmbah mring rajaputra katêlu | utawine sri narendra | ngidèni sigra mêdali ||
9. sarwi angatas badhama | gung pinolah mungging asta kumitir | praptaning rana kapangguh | lan Arya Rajamala | sru têtanya hèh srayan sapa aranmu | wani mapag yudaningwang | kang tinanya anauri ||
10. sun Adipati Saraya | pratiwane natèng Malawapati | ginala-gala ing pupuh | tate nanggulang mêngsah | sarta kêrêp tinandhing kadya dhapurmu | mulane pininta sraya | dening risang narpasiwi ||
11. hèh hèh sira Rajamala | dèn prayitna wulatên asta mami | iki kang karsa manutur | marang kamuksanira | wusnya nabda mangkana sang arya gupuh | lumarap badhamanira | kumêpruk tinangkis bindi ||
12. mijil dahana sru mubal | Rajamala sigra amalês bindi | tinangkis badhamanipun | langkung ramening yuda | tan kuciwa sami wasis kalihipun |
--- 177 ---
mangkana Dyan Rajamala | ragi repot ing ajurit ||
13. kaledhon panangkisira | dadya kêna jaja kang sisih kering | badhama kacêp sumunduk | ampuhe kang badhama | Arya Rajamala sakala sumaput | niba andhêpani kisma | surak wong ing kadipatin ||
14. gumêrah ambata rêbah | binarunging kalasăngka gong bèri | mawantu surak gumuruh | ya ta wong kasêntanan | miyat Rajamala sangêt kantunipun | gya rinêbut ginosongan | Dyan Kencakarupa aglis ||
15. parentah marang sêntana | ingkang rayi kinèn nyêmplungkên nuli | ing sêndhang aja kalalu | gupuh para sêntana | kang anggotong Rajamala apan sampun | cinêgurakên ing sêndhang | dupi kakum ing we bèji ||
16. sawatawis dangunira | Rajamala sampun waluya jati | akêbat panculatipun | malih marang payudan | sarwi kiprah sarwi mandhi bindinipun | kagyat Sang Arya Saraya | myat mungsuhe urip malih ||
17. durung wruh wigatinira | mung sinêngguh gêsang saking kasaktin | marma muntap krudhanipun | sira Arya Saraya | amarpêki badhamanira tumanduk | tinangkis bindi amudal | dahana anggêgirisi ||
18. cukat Arya Rajamala | mupuh bindi Saraya angendhani | tuna tumibèng bumi rug | dhungkar lêbu ulêkan | sru anitir bindi saking dènnya liwung | Radèn Arya Rajamala | sahasa wus ambêg pati ||
19. prandene Arya Saraya | nora miris badhama karya tangkis | sabên kapapag kumêpruk | mijil mubal dahana | gênti bindi gênti badhama ariwut | nanging Arya Rajamala | sakêdhik repot ing jurit ||
20. kêrêp dhompo ing pratingkah | sabên-sabên kaledhon ing panangkis | mangkana kênèng pêpukul |
--- 178 ---
pranaja ingkang kanan | binadhama kacêp sacêngkang cumêprut | kantu Rajamala niba | badhama dinudut aglis ||
21. mijil rahnya sumamburat | gulasaran dyan arya sangêt kanin | wong kadipatèn gumuruh | surak ambal-ambalan | Dyan Kencakarupa kagyat sigra dhawuh | mring wadya santananira | kinèn nyêmplungkên parigi ||
22. gupuh ingkang dhinawuhan | Rajamala ginotong binêkta mring | sêndhang cinêgurkên sampun | watawis dangunira | Rajamala nirmala waluya sampun | saking parigi manculat | praptèng madyaning ajurit ||
23. sarwi bêksa kiprah-kiprah | gora sabda payo rêbutên jurit | Rajamala sudibyanung | sakti amăndraguna | tate tatal ngêlar jajahaning mungsuh | tur winongwong dening dewa | awrat sinăngga ing jurit ||
24. he Saraya dèn prayitna | ingsun walês katiban bindi mami | dèn sambat bapa babumu | lan prayitnèng kamuksan | măngsa wurung luluh dening bindiningsun | sigra Arya Rajamala | sarosa pamukulnèki ||
25. tinangkis badhamanira | sêbit bindinira têrus nibani | muka Sang Saraya luluh | lêbur datanpa sisa | surak wadya kasêntanan sru gumuntur | yayah manêngkêr ngakasa | kang miyarsa kêkês wiwrin ||
26. wau ta Arya Sangkaya | awas mulat lamun Saraya mati | binindi mukane luluh | sigra Arya Sangkaya | amit nêmbah mring rajaputra katêlu | miwah ring jêng sri narendra | rinilan umêsat aglis ||
27. mawa lugora pinolah | lir kitiran mungging astane kalih | praptaning papan kapangguh | lan Arya Rajamala | tan sarănta Sangkaya pamalunipun | ngiwung ngiwa nêngên mapal | ing palu lugora nênggih ||
--- 179 ---
28. gugup Radèn Rajamala | kongsi kêrêp dhompo dènira tangkis | saking riwutirèng mungsuh | ngênirkên parikrama | saparane Rajamala sah ingêlut | sarta pinalu lugora | tingkahe anggêgirisi ||
29. nging nirdeya kêrêp tuna | Rajamala ingkang prayitnèng galih | duk arsa manculat gupuh | kasompok Sang Sangkaya | gya pinukul ing bindi mukane luluh | bathange tanpa kukuban | Sangkaya patinirèki ||
30. surak wong ing kasêntanan | wanti-wanti kadya manêngkêr langit | agora guntur-gumuntur | kêkês wong kadipatyan | duk samana kasapih Hyang Surya surup | bubar ingkang bêbarisan | dhasar pandhandhanging gêndhis ||
51. Dhandhanggula
1. sri narendra kondur marang puri | kèring dening kang putra katiga | ing jawi bubaran kabèh | radèn arya katêlu | lan sawadya santananèki | kondur mring dalêmira | wuwusên sang prabu | sapraptaning dalêm pura | putra katri sami tan karilan mulih | aginêm jroning pura ||
2. sri narendra dêlingira aris | pan wus tita iyèng pangupaya | anăngga kasantikane | pamanira he kulup | paran mêngko budimu kaki | sun bobot kayangapa | kang putra umatur | anjawine karsa tuwan | kaparênga kawula ngupaya malih | dhatêng liyan nagara ||
3. dene rayi paduka dewaji | inggih tuwan paringi andika | pinundhutana samêne | lamun amba pukulun | lagi ngupa sarayan malih | kang rama angandika | karêpira kulup | ingsun nora ngayubagya | yèn ta lata satêmah ngisin-isini | gawe kusuting praja ||
4. angilangkên luhur ingsun kaki | satêmêne kulup jênêng ingwang | wus ana kang sun dêlake | wit jênêng ngong pakantuk | wasitaning dewa ing ratri | kinèn ngambil saraya | kewala wong ingsun |
--- 180 ---
ingkang asuwita anyar | yèku Jagal Bilawa ingkang abangkit | ngentasana ing karya ||
5. marma mêngko sira ingsun tudi[8] | mring Katandhan katêmua sira | lan Tăndha Wijakangkane | têmbungên kadangipun | Si Bilawa lamun nyondhongi | manirambil saraya | arsa ingsun adu | lan Si Arya Rajamala | putra katri matur sandika wotsari | lèngsèr saking jro pura ||
6. mring Katandhan lampahe dyan katri | tan rinêngga ing marga wus prapta | Katandhan malbèng wismane | Wijakăngka anuju | lênggah bale watangannèki | sinewa kadangira | kêkalih nèng ngayun | Ki Tăndha kagyat umiyat | praptanira sang narpasiwaya katri | gupuh dènira mapag ||
7. tundhuk lajêng sumungku ing sikil | matur anoraga mêlasarsa | adhuh gustiningsun anggèr | tumêdhak mring don ulun | abdi tuwan botên angimpi | sasat katêkan dewa | gumyuring tyas ulun | dhuh gusti karsa punapa | arsa mundhut utamanggane pun patik | karya kèsèt prayoga ||
8. Radèn Seta mèsêm amangsuli | aja kaduk kajêron panămpa | iya Wijakăngka kowe | dene ta praptaningsun | ora marga saking punapi | ingsun iki dinuta | ing rama sang prabu | manawa lêga tyasira | kadangira Si Bilawa pininta sih | ing rama sri narendra ||
9. apan arsa ingadu prang tandhing | lawan paman Arya Rajamala | marma jêng rama pamase | mundhut rilanirèku | aywa dadya êsaking galih | kinira ingkang bisa | angentasi kewuh | arinira Si Bilawa | Wijakăngka umatur saha wotsari | inggih gusti sumăngga ||
10. sampun taha-taha ing panggalih | sampuning kang pun Jagal Bilawa | nadyan jiwamba wus dene | pinundhuta sang prabu | enjing sontên sumonggèng aji | ananging kuningana | pun Bilawa wau | lagi akesah kewala |
--- 181 ---
dhatêng pajagalan martuwi kiyai | nênggih Jagal Wêlakas ||
11. yèn suwawi paduka êntosi | ngong jujule dhatêng pajagalan | radyan putra lon dêlinge | iya lamun panuju | Wijakăngka ingsun umiring | marang ing pajagalan | supaya lakumu | dèn anggêp tan mindho karya | kang liningan matur sumăngga ing kapti | anulya budhal samya ||
12. marang pajagalan tan winarni | lampahira wus prapta ing kana | lajêng anjujug wismane | Ki Jagal Wlakas nuju | nênajèni dunungirèki | tilame Ki Bilawa | pan sinungan banyu | sêkar sataman kang sarta | saji-saji saliring sajèn sumaji | nèng dagan prênahira ||
13. Kyai Wlakas kagyat duk umèksi | praptanira Tăndha Wijakăngka | sarta ngirit narpatmane | Ki Jagal gupuh mêthuk | dharakalan nilar sêsaji | andhêku matur nêmbah | dhuh kamayan ulun | gustiku karsa sêsanjan | wawi gusti katuran mring wisma wingking | lênggah bale watangan ||
14. Radèn Seta mèsêm anauri | sira iku kaki ewuh apa | têka uthi sasuwene | Ki Jagal nêmbah matur | inggih gusti sawêg sêsaji | toya sêkar sataman | lawan inthuk-inthuk | gêdhang gantèn ayu samya | nênajèni kang kesah madyèng wanadri | supados rahayua ||
15. wontên paran sampun kawis-kawis | rajaputra angandika sapa | iya ingkang kesah kuwe | Ki Jagal nêmbah matur | suta amba Bilawa Wasi | mring wana nglawung mesa | kagêngan sang prabu | Dyan Seta kagyat miyarsa | asasmita Wijakăngka wruh ing wangsit | hèh paman Jagal Wlakas ||
16. putrandika puruge mring pundi | pun Bilawa dènnya nglawung mesa | Jagal Wêlakas ature | marang wana lèr ngriku | rayindika kalanirapti |
--- 182 ---
kesah nglawung maesa | pamitan maringsun | sun candhêt bêrot kewala | wangkalipun kewala karya pangarsi | cinandhêt botên kêna ||
17. katêmahan kawula turuti | Wijakăngka malih andikanya | paman prapta kula mangke | dinuta ing sang prabu | kinèn mundhut sutanirèki | Bilawa apan arsa | jinago ing pupuh | ingadu lan Rajamala | wasanane lampah ngong tan antuk kardi | lah punapa batala ||
18. inggih karsanipun sang siniwi | mila paman ancêr-ancêrana | ing wana pundi puruge | badhe kawula susul | Jagal Wlakas saure aris | anggèr yèn makatêna | kula tumut nusul | angiras gêrmani lampah | amung gusti kawula sang narpasiwi | kantuna wontên wisma ||
19. ngêntosana ing saprapta mami | ya ta rajaputra duk miyarsa | arum manis andikane | mring ngêndi ingsun milu | lumuh kari pakarya iki | lah payo padha pangkat | Bilawa sinusul | kang liningan asumăngga | adan budhal saking pajagalan nênggih | ngalèr ngetan purugnya ||
20. kunêng ingkang sêdya angulati | Ki Bilawa gantya cinarita | Sang Wrêhatnala lampahe | saking ngarga Martawu | pan ginêlak lampahe prapti | laladan ing Wiratha | nèng marga kapranggul | jalu èstri saradula | langkung gêngnya gra magalak gêgilani | ngênêr nandêr sahasa ||
21. Wrêhatnala prayitna ing galih | sinandêr ing kalih saradula | dyan linêpasan panahe | saradula kacundhuk | kalih pisan kêna babarji | kuwandanira muksa | tan antara dangu | wontên kêkalih jawata | nguwuh-uwuh manadukarèng Pamadi | kulup Parta mrenea ||
22. kang inguwuh kagyat malajêngi | wus anduga yèn iku jawata | praptèng don nata sêmbahe | sumungkêm sukunipun | sang
--- 183 ---
jawata suka lingnya ris | wus bangêt tarimèngwang | dèn sakeca lungguh | kaki sun pajari sira | wruhanira jawata ingsun puniki | Hyang Sambo araningwang ||
23. kang sawiji Hyang Brama kang nami | karo padha apapa cintraka | sarupa saradulane | kênèng wilalatipun | Sang Hyang Guru kalane swargi | padha palinggot bawa | ingsun bangêt wuru | lan ari ngong Sang Hyang Brama | têmah antuk upatane Hyang Pramèsthi | dèn dhunkên saking swarga ||
24. mêngko ruwat saking sira kaki | lah sapira panarimaningwang | jênêng ngong ingkang sarèhne | durung bisa amasung | malês ing sihira sumarmi | mung misik kang supaya | lêjar tyasirèku | ing nguni wêwêlingira | kaki Byasa mring sira durung patitis | têmbung ragi sinamar ||
25. iku kang matitiskên jêng mami | sira kaki pinrih nyurupana | pakewuh gampang angèle | gampange yèn wus wêruh | ing wadaka angèle kaki | ingkang măngka sarana | iku têgêsipun | sawadakaning lêlakyan | kakangira Bilawa tinandhing jurit | mungsuh Si Rajamala ||
26. Rajamala nora kênèng pati | anggêr isih sêndhang kadadyannya | ibunira duk muksane | mandoning ngalun-alun | mulane kêkalangan kaki | cinakêt lawan sêndhang | Rajamala mau | matia sari ping sapta | yèn dèn kinum toya sêndhang urip maning | marma tan kêna pêjah ||
27. Wrêhatnala myarsa ngrês ing galih | wus anduga yèn dadya bêbaya | kang raka pasthi apêse | Hyang Brama awas dulu | nora samar Parta prihatin | alon andikanira | bênêr pandugamu | nanging pandoning dewata | lamun arsa rumaksa titahirèki | kang ayu lan waspana ||[9]
--- 184 ---
28. pasthi ana kang minăngka dadi | sarana mrih patine Si Arya | Rajamala gampang bae | mungguh parigi mau | cêmplungana kang Cundhamani | yèkti nir sawabira | sabab kang mawèku | wus sampurna kamulannya | Rajamala lêstari patinirèki | dene Cundhamanika ||
29. nalikarsa cinêmplungkên warih | dhingin iku sinidhikaraa | ciptanên pawakastrane | wus kaki amung iku | wêkas ingsun liring wêwadi | amuhung jênêngira | manêrua laku | supaya bangkit anungka | sang jawata kêkalih sawusnya misik | ing wadaka gya muksa ||
30. karyanggana Radèn Pandhusiwi | samuksane Hyang Sambo Hyang Brama | malih anglajur lampahe | sarta laku sinêru | kunêng ingkang anggêlak laris | mangsuli caritanya | katri narpasunu | Wijakăngka Jagal Wlakas | prapta samadyaning wanantara nênggih | ngupaya rèh sri nata ||
52. Sinom
1. kapanggih kang dèn upaya | samana anuju guling | sumendhe sela gêgilang | kacarita bayusiwi | dangune nèng wanadri | dènnya nglawung mesanipun | kêkalih bêtanira | saking pajagalan nguni | mangke sampun winoran mesa sanambang ||
2. anjirap nèng sandhingira | wuri ngarsa kanan kering | wondene Jagal Bilawa | lamine nglawung anênggih | apan wus tigang sasi | Sang Bilawa durung antuk | dhahar kalawan nendra | kang pininta jroning galih | dènnya nglawung antuka bandhangan kathah ||
3. tinurutan dening dewa | ing saciptanira dadi | dupi bandhangan wus kathah | lagi marêm tyasirèki | Bilawa karsa guling | nglêrêmkên sariranipun | layap lagi kewala | marmane [marma...]
--- 185 ---
[...ne] kapati guling | Jagal Wlakas kanggêg de Bilawa nendra ||
4. matur marang Wijakăngka | dhuh babo anggèr puniki | wangune lagi kewala | arinta dènira guling | sabênipun anênggih | yèn layape dèrèng dangu | winungu têmah duka | kawula kalangkung ajrih | amungua mring kang sawêg eca nendra ||
5. anggèr aluhung kawula | kewala dipun pêjahi | tinimbang mungu kang nendra | suka andika patèni | Wijakăngka lingnyaris | paman wontên lêpasipun | kalamun saban-saban | kados amungua ajrih | balik niki lumakwèng pakarya nata ||
6. sampun wigih-wigih paman | gugah putranta kang guling | Ki Wlakas mopo kewala | pinêksa-pêksa mung ajrih | luhung dipun patèni | tinimbang lan kinèn mungu | dangu padudon sabda | wasana Wijakăngka ngling | paman lamun mung saking ajrih andika ||
7. mênèk sinartu kang putra | yèn wontên runtikirèki | ngong dhadhagane priyăngga | mangke satanginirèki | andika manggèn wuri | kula ingkang wontên ngayun | supados katingala | yèn kang gugah jênêng mami | Jagal Wlakas ature sih pangkêrêdan ||
8. gih anggèr lamun mangkana | mangke andika dhadhagi | gya majêng Ki Jagal Wlakas | gugah maksih briga-brigi | ingoyog wanti-wanti | Bilawa sih eca turu | oroke sêsênggoran | pêgêl Ki Jagal tyasnèki | dangu dènnya anggugah ing sutanira ||
9. ingosog-osog amêksa | kang nendra kapati guling | lagi nglilir bae nora | saking pêgêle kang ati | Jagal Wlakas ngupadi | lugora kinarya [ki...]
--- 186 ---
[...narya] mungu | jêngku myang garêsira | ingalugora tinitir | suprandene maksih eca-eca nendra ||
10. wali-wali ambudaya | rèh panggugahe kang guling | wus tita tan awungua | Jagal Wlakas brêbês mili | sarwi ngadhuh asêdhih | dhuh kadospundi puniku | anggèr rayi andika | dèn gugah nora anglilir | pundi wontên ginugah ing alugora ||
11. mêksa botên paja-paja | wus wêgah kula nglampahi | măngga andika priyăngga | anggugaha mring kang rayi | Wijakăngka nauri | paman Jagal sampun mutung | mapan gampil kewala | kaole gugah wong guling | ingkang lembon binubut wulu puhunnya ||
12. măngsa ngaping kalih karya | sapisan kewala tangi | paman dika lakonana | Jagal Wlakas matur inggih | majêng nuli amuntir | wulu puhune binubut | sinêndhal Kyai Jagal | cakekalan angunduri | kaduk gugup mundure tiba kalumah ||
13. wantune jalma wus tuwa | lara napase katangi | dènnya kalumah tan bisa | tangi têmah gulung koming | saking dènnya yun ningkir | ajrih manawa sinartu | napase mêgag-mêgap[10] | iga mêlar mingkus kèksi | nora pêgat sambat mati Jagal Wlakas ||
14. gumujêng Ki Wijakăngka | sigra dènira ngajêngi | wau ingkang wungu nendra | kagyat wulune jinênggit | dadya salah pandalih | dèn nukarta duganipun | dening bêburon wana | satanginira ngulati | ngosak-asik bêbondhot myang garumbulan ||
15. winiyak sru binubutan | ri curi ingorak-arik | kang rawe-rawe rinantas | malang-malang dèn putungi | sela-sela [sela-...]
--- 187 ---
[...sela] dèn soli | sinepakan gumalundhung | ngundhung-undhung tinêndhang | têmpuh sami sela basmi | mawa swara jumêglug gora èbêkan ||
16. tan panggih kang ingupaya | tandya krudhanya mawêrdi | kumrut Bilawa tumandang | kang wrêgsa gêng dèn bêdholi | rêbah winolak-walik | prandene nora kapangguh | kang dinuga nukarta | saking riwute gêng runtik | durung mulat marang kang sami ngupaya ||
17. tyasnya kasêsêlan arda | wau kalane udani | marang Ki Jagal Wêlakas | sinandêr gupuh murugi | ingkang sinandêr uning | Jagal Wlakas biyas payus | nyana lamun palastra | dene Bilawa wus dadi | krodhanira ngosak-asik jroning wana ||
18. marma kalane ingancap | Ki Wlakas tyasira ênting | gumêtêr anggaotannya | dhèngkèlên tan bisa tangi | napas sêsêg kapati | mung kantun kakêtêkipun | ulat sawang kunarpa | wau ta ingkang marani | Kyai Jagal cinandhak dening Bilawa ||
19. jinunjung asta kalihnya | sarwi sêrêng dènira ngling | lah dene iki si gêrang | ping pira wus sun tuturi | kalamun ingsun guling | sinrantèkna sawunguku | aja pisan ginugah | nadyan nèng panggawe luwih | prêlu iya sinarantèkna kewala ||
20. prandene si gêrang mêksa | gugah-gugah marang mami | Jagal Wlakas duk miyarsa | pangrasane anauri | nanging tan bisa muni | amung kacêmat-kacêmut | ya ta Ki Wijakăngka | mrêpêki lingira aris | hèh Bilawa kinapakakên punika ||
21. wong wus tuwa lara napas | dadak sira garênêngi | durung pasthi iku lêpat | dene lamun sira yayi | Bilawarsa dukani |
--- 188 ---
anglêluput wong tan luput | iya ingsun kewala | jurên luluhên dèn aglis | lamun sira grênêngi Jagal Wêlakas ||
22. ingsun ingkang nora lila | marènggal udhunna yayi | wong tuwa samare kathah | Bilawa sêndhu turnèki | mulane sun grênêngi | jêr wong tuwa tan wruh ngêdur | ping pira gonku mêkas | ywa gugah yèn ingsun guling | Wijakăngka mèsêm alon wuwusira ||
23. mau ingsun kang parentah | gugaha gonira guling | pan arsa ngong jak rêmbugan | wasana sawuse tangi | nêsumu sèlèh ngarsi | apa gawe manira yun | rêrêmbugan lan sira | wis mara tutugna yayi | nêpsunira nging aja mring sapa-sapa ||
24. ngamungna mring jênêng ingwang | apa ta arsa matèni | ya sun bae patènana | ywa gêgawa liyan yayi | mara ta yayi aglis | tutugna nêpsunirèku | Bilawa duk miyarsa | sirna dêdukanirèki | Kyai Jagal Wlakas sinèlèhkên sigra ||
25. langkung panalangsanira | Wijakăngka wruh ing liring | yèn kang rayi sampun sirna | dukane ulat kaèksi | sumèh sumringah wêning | dadya lon andikanipun | yayi prapta manira | anusul gonira mriki[11] | pan ingutus kalawan sri naradipa ||
26. kinèn animbali sira | pan arsa dèn adu jurit | winêtokkên pakalangan | kinarya jago sirèki | paran ta sira yayi | jinago dera sang prabu | apa ta amopoa | apa sira nyandikani | yayi amung lamun mopo jênêngira ||
27. yêktine ingsun priyăngga | nglakoni karsane aji | dadi jago tandhing lawan | gêni kang luwih gêngnèki | Bilawa dupi myarsi | kang raka andikanipun | sakala nênggak waspa | matur sêrêt èsmu ajrih | iya kakang apa ing sapakonira ||
--- 189 ---
28. saguh bae jênêng ingwang | sok uga jangji sirèki | nora anyipta mangkana | apa katura saiki | yêkti ingsun lakoni | kang raka lêga tyasipun | matur marang dyan putra | punika Bilawa gusti | sampun sagah dadosa sawung sang nata ||
29. ing mangke kula sumăngga | gèn paduka marentahi | Radèn Seta angandika | iya Bilawa sirèki | dèn rikat marang nagri | jujuga ing dalêm ingsun | Bilawa tan lênggana | gumrêgut umangkat aglis | linut dening prabawangin păncawora ||
30. kang kari agêgancangan | ginêlak dènnya lumaris | cinêndhak lampahe prapta | ing praja lajêng umanjing | anjujug kadipatin | Bilawa wus anèng ngriku | lajêng binêkta marang | jro pura samana kèrit | dening narpaputra pocunge katiga ||
53. Pocung
1. praptanipun ing pura lajêng atur wruh | marang ingkang rama | sri narendra sigra mijil | lênggah mungging paningrat manggihi putra ||
2. sang aprabu alon pangandikanipun | putrèngsun katiga | bage sira lagi prapti | paran lakunira kulup ingsun duta ||
3. nêmbah matur Dyan Seta inggih pukulun | Tăndha Wijakăngka | mangke wus kawula irit | dalah Jagal Bilawa sumonggèng karsa ||
4. sang aprabu kalangkung sukaning kalbu | pangandikanira | he Bilawa sira mugi | ngentasana karya sira sun saraya ||
5. sesuk-esuk mêtonana ing apupuh | kang liningan turnya | iya ingkang mugi-mugi | antuk idi pangèstune sri narendra ||
6. sang aprabu malih pangandikanipun | putraningsun Seta | sira angsunga udani | marang pamanirarya katiga pisan ||
7. iya lamun panuju ing dina sesuk | banjur mêtonana |
--- 190 ---
ing kalangan kaya kang wis | putra katri manêmbah matur sandika ||
8. wusing rêmbug bibaran saking kadhatun | wus nglampahkên duta | ingkang ngaturi upêksi | mring kang paman Dyan Arya Kencakarupa ||
9. tan winuwus rêroncènira ing dalu | kawuwusa enjang | Sri Narendra Matswapati | karsa miyos lênggah mungging pêpanggungan ||
10. rajasunu katiga sawadyanipun | wus mungging panggungan | prajurit kang pacak baris | pajêg ngêpung kalangan atêpung gêlang ||
11. wong dêdulu dulur saya wuwuh-wuwuh | sanggèn-gèn kèbêkan | wau sang nararya katri | sampun mungging panggung palênggahanira ||
12. saha wadu wandawa pajêg lir dangu | kang rumêksa sêndhang | Radyan Kencakarupa glis | ngagnya marang ari Radèn Rajamala ||
13. pinrih mêtu rumuhun lir dangu-dangu | ingkang pinarentah | tan lênggana nulya mijil | mandhi gada sêsumbar anguwuh lawan ||
14. Sang Aprabu Matswapati sigra dhawuh | mring Jagal Bilawa | kinèn mêtoni ing jurit | dan Bilawa sandika anulya mêsat ||
15. sarwi mandhi gada wêsi pita nêngguh | kang saking Madura | sêmbada lawan kang mandhi | gung aluhur Birawa gagah prakoswa ||
16. tur arêgu jênggurêng jarot adhegus | rêngrênge Bilawa | satuhu amêmêdèni | lampahira mawa prabawangin gora ||
17. lir pinusus bayu mêsês mawa lesus | liwawar sumêbar | kèh wrêksa kapranggal sêbit | pang-pang pokah lir pinuntir ron balasah ||
18. lêbu muluk mulêg mêlêg mawèh limput | nglimpêti baratan | sadaya agiris miris | maras-maras prahara akarya uwas ||
19. ya ta wau Rajamala kagyat dulu | praptane Bilawa | kang ingajap-ajap yêkti |
--- 191 ---
têka gampang dènira ngadoni yuda ||
20. asru muwus Rajamala bocah dhegus | sira ingkang prapta | pêksa lancang kumawani | aprang tandhing lawan Arya Rajamala ||
21. iya lamun kêna sun owêl sirèku | bêcik amundura | Jagal Bilawa nauri | kalah mênang iku sapa ingkang karya ||
22. nanging mungguh pangrasaku ngatasipun | ngaurip punika | mapan sadarma nglakoni | sapa sêdya ayu rinêksa ing dewa ||
23. mara gupuh apa kang ana sirèku | tamakna maringwang | Rajamala sigra gitik | kang gada gêng sumêbut Bilawa endha ||
24. kang bumi rug orêg katiban gada gung | lir ginaru dhungkar | Bilawa malês anggitik | mupuh gada endha Radèn Rajamala ||
25. dangu pupuh-pinupuh tanpa pakantuk | wasis awas sira | cikat tarampile sami | tan kuciwa kalihe anjingga mudha ||
54. Durma
1. langkung rame dènira apêrang gada | gada-ginada gênti | durung ana ingkang | wani tumadhahana | gênti endha gênti gitik | sadangunira | tan ana kang asilip ||
2. wusnya tita tan migunani kang gada | nulya binuwang kalih | prang salin salaga | amung kalawan asta | udrêg dêdrêg silih ungkih | pokah-pinokah | kukuh tarik-tinarik ||
3. sêsêndhalan gênti binte bêbantingan | ulêt puntir-pinuntir | pêlak pêpêlukan | samana Rajamala | sakêdhik ragi sor titih | karosanira | kèngêl dinêdêl kêni ||
4. nanging maksih kukuh ing pamithingira | Risang Bilawa Wasi | mamrih angupaya | ungguling rananggana | èngêt kukunira nênggih | kang păncanaka | sinundêpakên aglis ||
5. Rajamala sinundêp jajane kêna | kacêp rahira mijil |
--- 192 ---
aniba kantaka | ampuhe păncanaka | Rajamala angêmasi | wadya santana | gupuh dènnya gosongi ||
6. gya cinêmplungakên ing sêndhang amarta | dangune sawatawis | nirmala waluya | tatu pulih sakala | Arya Rajamala nuli | kêbat manculat | mring pabaratan malih ||
7. sarwi kiprah-kiprah sinurak ing kathah | wadya lan wong ningali | surak bal-ambalan | yayah guntur ing arga | gumuruh ambalêbêgi | binarung swara- | nirèng gong gubar bèri ||
8. tan parungwan yayah amanêngkêr wiyat | wau ta kang winarni | Kandhiwrêhatnala | wus prapta pakalangan | angungun dènnya umèksi | ing wong umiyat | kathahira tan sipi ||
9. lawan durung cêtha ingkang mawa swara | dene sinurak atri | Kandhiwrêhatnala | matag Ki Lurah Sêmar | hèh kakang dipun pakolih | ngupaya tanyan | kang mawa surak iki ||
10. Sêmar Bagong aniti-niti têtanya | ing wong sandhinge linggih | wus jinatèn ingkang | mawa swara punika | Ki Sêmar matur bêbisik | niki bandara | raka dika wus jurit ||
11. mêntas mênang Rajamala kasor pêjah | ananging gêsang malih | cinêmplungkên sêndhang | niku margane gêsang | wangsule sinurak atri | wawi bandara | kartisampeka nuli ||
12. tinandukkên momor tiyang kasêntanan | Parta ngandika aris | iya kakang poma | dèn bisa ngupa marga | wêngane saka sathithik | baris santana | kênaa sun uculi ||
13. kang bramastra saking têbihan kewala | nulya sami lumaris | prapta pinggir sêndhang | Lurah Sêmar anjawab | mêmêla aminta warih | rèhning kasatan | kêna akarya jampi ||
--- 193 ---
14. jampi anggong sêntana kang rumaksaka | ing sêndhang wlas ningali | mring Ki Badranaya | wong tuwa mêlasarsa | api mêgap-mêgap kadi | anggong sanyata | sigra sinungan margi ||
15. duk piyaking baris Kandhiwrêhatnala | wus dangu dènnya musthi | kang bramastra ika | linêpasakên sigra | sumêbut nora katawis | tumamèng sêndhang | nênggih kang bramastradi ||
16. wus mangkana Sêmar apinyawuk toya | wusnyantuk gya sumingkir | wau ta kocapa | Rahadèn Rajamala | sampun yun-ayunan malih | Bilawa kagyat | èsmu ngungun ing galih ||
17. de wus mati mangke mungsuhira gêsang | jêngêr tan bisa angling | Radèn Rajamala | guguk wuwuse sora | dèn prayitna sira bêlis | lah pijêr apa | wulatên jênêng mami ||
18. Rajamala wong guna dira santika | payo manèh ajurit | Bilawa miyarsa | sumbare mêngsahira | sigra jangkah sarwi gitik | gada sarosa | tinangkis lawan bindi ||
19. pagutira lir guntur măngsa kasanga | jumêprèt gêgirisi | amijil dahana | kumêbul kantar-kantar | wèh giris ingkang ningali | atukup karna | mêrêm netrane kalih ||
20. saking samar miwah kabalbêging swara | kala paguting bindi | Rajamala sigra | jangkah malês anggada | Bilawa endha matangkis | gya maju jangkah | malês anggada gitik ||
21. rame gada-ginada ingkang ayuda | dangu durung sor titih | gada tanpa guna | sigra buwang kalihnya | karsa caruk rukêt malih | pêlak-pinêlak | bintèn babit-binabit ||
22. rame cêngkah makukuh jêngkang-jinêngkang | ngungkal ungkih-ingungkih | dêdêr akèdêran |
--- 194 ---
midêr ngidêri papan | gya pulêt puntir-pinuntir | agêgêlutan | Jagal Bilawa kêni ||
23. sru pinithing sarosa aparingisan | Bilawa mamrih budi | kinipatkên sigra | uwal mungsuh kasingsal | kontal tibane kabanting | tangi rumangsang | dinugang tiba malih ||
24. karingkangan kêrêp tinêndhang kalênggak | sigra tinarik kêni | sinêndhal kasingsal | ingundha mungging asta | sêbut binantingkên siti | kantêp tibanya | nulya dipun kakahi ||
25. wêwadhuke sinundêp ing păncanaka | sinuwèk nguwir-uwir | rahnya muncrat-muncrat | mili kadya tirisan | Rajamala angêmasi | wadya santana | sumriwut ngrêbut wani ||
26. ginosongan cinêmplungakên ing sêndhang | ya ta toyèng parigi | kalane kinuman | bramastra de Sang Parta | kadya ginodhog ing agni | umob jatinya | amung nora katawis ||
27. dupi cinêmplungan bangke Rajamala | umob ting toya kèksi | molah mawalikan | mawa swara kumrangsang | bangke ajur lir jinuwing | mopol kewala | kagyat sagung kang jagi ||
28. dene sêndhang beda lan nguni-uninya | sabêne anggêsangi | bangke Rajamala | tan dangu awaluya | ing mangke têka matèni | umob wus kadya | ginodhog dening agni ||
29. marma wadya sêntana gupuh dènira | atur uningèng gusti | ing purwa wasana | sampun katur sadaya | kagyat wau arya kalih | Radèn Kencaka- | rupa lawan kang rayi ||
30. Radyan Rupakencaka sarêng udhunnya | têdhak gèning parigi | duk miyat umopnya | toya amawalikan | bangke jur kadya jinuwing | arya kalihnya | langkung ngungun ing galih ||
31. dangu-dangu
--- 195 ---
kumukus kang toya sêndhang | kumrangsang swaranèki | saya gêng kukusnya | andêdêl ing akasa | tantara swara kapyarsi | ing keblat papat | gumlêgêr gêgêtêri ||
32. bumi gonjing jinjang pan kadya ginoyang | otêr jagat lir miring | têdhuh sabawana | parêng asating toya | sêndhang lan sirnanirèki | kukus mangampak | sirna tilase wuri ||
55. Pangkur
1. amuksa sajatinira | Rajamala parêng ibunirèki | nirmala waluya jatu | sampurna ing kaanan | sampun nunggil lan pra dewa ing swarga gung | ya ta kang kari rahadyan | arya kalih katêtangi ||
2. saking sih trêsnaning kadang | karêrantan langkung dènnya prihatin | kang raka kalih amuwun | kadyangganing wanita | wadya kasêntanan aminggu sadarum | bela anawung sungkawa | sadaya sami anangis ||
3. amung Dyan Kencakarupa | miwah ari Rupakencaka sami | lipure ingimur-imur | dening wadya mituwa | pinupusa lamun pasthining dewa gung | dadya lipur sawatara | wasanardane katangi ||
4. radèn kalih sru kabangan | ambêbangun nalin-nalining galih | dadya muntap krudhanipun | songol ngandikèng wadya | mara kono dèn rame surakirèku | jagone natèng Wiratha | ingsun cacake pribadi ||
5. sawusnya nabda mangkana | Dyan Kencakarupa amundhut bindi | gya mring rananggana gupuh | wau Jagal Bilawa | dupi miyat bêbotohe kang umagut | gumrêgut Bilawa krudha | paran-pinaranan sami ||
6. ya ta kang nèng pêpanggungan | narpaputra katiga dupi mèksi | ingkang paman krudhanipun | langkung guguping driya | radèn katri dharakalan udhunipun | malajêngi ingkang paman | Wijakăngka duk udani ||
7. gustine katiga pisan | alumajêng yun nyapih kang ajurit |
--- 196 ---
Wijakăngka gupuh-gupuh | kang rayi pinlajêngan | samangkana kang wontên sajawinipun | kalangan Sang Wrêhatnala | uning Wijakăngka nyapih ||
8. kang raka Jagal Bilawa | gupuh dènnya angukut bramastradi | anulya rikat lumayu | malajêngi kang raka | kawuwusa narpaputra katri sampun | praptèng madyaning kalangan | kang raka dipun sungkêmi ||
9. sarwi alara karuna | pêgat-pêgat ature mêlasasih | dhuh paman wong tuwaningsun | padukarsa punapa | dhuh wêlasa mring wong Wiratha sadarum | rêksanên rusaking wadya | ngowêla kèhing pêpati ||
10. pati-pati krudha tuwan | yèn sèstua tuwan ngawaki jurit | măngsa wandeya puniku | wadya ing kasêntanan | anglut soroh amuk paduka kang tinut | dhuh paman mugi wêlasa | rakanta jêng sri bupati ||
11. utawine dhatêng kula | dene pêjahipun arinta saking | pêpasthènirèng dewa gung | pinupusa kewala | Radèn Seta lagya samantên turipun | kasaru wau praptanya | Rupakencaka nungkêmi ||
12. ing padanirèng kang raka | sarwi lara karuna turirèki | dhuh kangmas dhuh sampun-sampun | sampun dinawa-dawa | ing dêduka paduka kula sêsuwun | mugi tuwan sarèhêna | dene patine pun ari ||
13. sintên punika kang karya | tarlèn dewa mugi pinupus sami | luhung galiha pukulun | minta aksamèng dewa | dados botên agêng sikuning Hyang Guru | yèn tuwan lajêng-lajêngna | saèstu botên prayogi ||
14. wau Dyan Kencakarupa | kalanira tinangisan kang rayi | miwah pulunan katêlu | larut bramantyanira | katêtangi malih karantaning kalbu | ketang dènira alola | kadange katêmah lalis ||
--- 197 ---
15. rumasa gothang kanthinya | dadya bela udrasa luh umijil | sadaya asênggruk-sênggruk | kalima rêrangkulan | nahênta Sang Wijakăngka pajlêngipun[12] | praptèng ngarsaning Bilawa | sarwi alon dènira ngling ||
16. yayi sira arsa apa | ambrakuthu paran prasamu yayi | de ngimbangi arsa magut | dukane radèn arya | nadyan sira ingkang kataman ing bêndu | pantês bae lumawana | ananging pikirên yayi ||
17. nadyan radèn arya salah | durung pasthi kangjêng sri narapati | tegaa ing patinipun | payo mundur kewala | ewadene ing mêngko iya kalamun | ana dhawahe sang nata | yayi gampang dèn lakoni ||
18. ing mêngko mundur kewala | Radyan Bima datan sawalèng galih | anulya sami amundur | ya ta Sang Wrêhatnala | duk uninga raka kalih unduripun | dadya sira gêgancangan | nututi kang raka kalih ||
19. lampahe Sang Wrêhatnala | mêdal ngarsanira dyan arya kalih | Kencakarupa andulu | lampahe Wrêhatnala | dinuga yèn punika wadon saèstu | mirit dènira busana | sabusananirèng èstri ||
20. langkung kumêpyur tyasira | radyan arya kêna wiyoga kingkin | gung mangu-mangu mangunkung | kungkaling rèh asmara | salamine durung kagimir mring wadu | anêmbe punika ana | ardasmarane mring èstri ||
21. saking sru darpaning driya | Dyan Kencakarupa lajêng minta mit | mring putra andikanipun | dhuh anggèr tan kayaa | wong tuwamu bangêt sasaring panêmu | wus nglênggana luput ingwang | mring ramanta sri bupati ||
22. ora liwat kaki muga | sun suwuna aksamanirèng aji | supayane jênêng ingsun | tan kawratên druhaka | amung mangke anggèr lilanana ingsun | ngaso kaping kalihira |
--- 198 ---
nyarèhkên tyas ingsun kaki ||
23. ingkang putra matur nêmbah | inggih paman sampun mêlang ing galih | anggêr paduka pukulun | sampun lilih kewala | kasukana sakarsa măngka panglipur | lêmpara prihatin dahat | mangke ngong matur sang aji ||
24. kang paman nauri sabda | iya kaki bodho jênêngirèki | sawusnya mangkana laju | kondur arya kalihnya | radèn putra sasmita ring wadya sagung | wus kinèn sami bubaran | kawuwusa sri bupati ||
25. miyat lampahe kang putra | gya ingawe sang narpatmaja aglis | sami minggah ing pêpanggung | lênggahe ingkang rama | praptèng ngarsa putra tri nêmbah turipun | ing purwa madya wasana | sadaya sampun kawijil ||
56. Mijil
1. sang aprabu kalane miyarsi | sru sukaning batos | katêmahan luntur sih wêlase | marang ipe radèn arya kalih | angandika ririh | sêrêt lan rawat luh ||
2. kaki sira kewala kang bangkit | mring arimu karo | pêpulihên kulup tyase dimèn | alêstari menaka nèng ngriki | ingkang putra katri | sandika turipun ||
3. ri sampune mangkana sang aji | kondur angadhaton | ginarêbêg ing upacarane | miwah kering putranira katri | sapraptaning puri | ingkang putra sampun ||
4. akalilan mundur kadipatin | sami kinèn ngaso | dene Wijakăngka sakadange | kinèn mantuk mring wismanirèki | ing Katandhan sami | ngasoa rumuhun ||
5. dene wau kang para prajurit | sagung wadya katong | sampun kukut kalangan bubare | pra Kurawa ingkang sami kanin | dipun usadani | waluya sadarum ||
6. sarta sampun akarilan mulih | nora kacariyos |
--- 199 ---
unduripun Kurawa sakèhe | sampun mantuk mring Ngastina nagri | nahênta winarni | arya kalihipun ||
7. Dyan Kencakarupa miwah ari | nandhang gêng rudatos | awit Rajamala sapêjahe | ing pangănta-ăntaning panggalih | mring Bilawa maksih | paranirèng bêndu ||
8. kaya-kaya linaraga nuli | pinrêp pinrih layon | nanging radèn arya pangancame | mring Bilawa ing mangke katalip | de sruning wiyadi | mring brahmana wandu ||
9. nênggih Kandhiwrêhatnala nami | nalikane tumon | anèng ngalun-alun salampahe | têka bisa anênangi brangti | salamine lagi | punika nahên kung ||
10. saking dahat dènira prihatin | radèn têmah kepon | mungging tilam wus tan ana manèh | Wrêhatnala paraning panggalih | linilih tan lilih | ing tyas saya luluh ||
11. lalu lêlêngira wit kalingling | sasolahe katon | katon anèng têlênging tingale | tan owah wus têtêp mutêg mungging | tuntunging kang ati | tumanêm jêjantung ||
12. radèn arya ngêsah langkung sêdhih | ngadhuh gung salah ton | tan wus lamun pinurwèng tulise | dènnya nawung turida ring èstri | nahênta winarni | Rupakencaka nung ||
13. sampun lami pan dèrèng udani | yèn kang raka lamong | lênglêng marang Kandhiwratnalane | mung tinarka sungkawaning galih | pêjahe kang rayi | Rajamala wau ||
14. karsanira ing mangke ngaturi | mring raka supados | kewala mung mupusa pêpasthèn | susahira linipura dening | kasukan sakalir | êndi kang panuju ||
15. wus mangkana kang rayi marpêki | goning raka kono | nusul marang pakulinanane | samangkana kang raka wus panggih | mungging tilam sari | sarean [sarea...]
--- 200 ---
[...n] amujung ||
16. ingkang rayi marpêki alinggih | nèng sandhing paturon | nêmbah matur dhuh kangmas adene | ngêgungakên sungkawaning galih | kalajêng ayêkti | makatên pukulun ||
17. anênarik kadang warga pasthi | abela rudatos | lah punapa kangmas pakantuke | ing têtiyang damêl susah maring | santana myang abdi | prayogi linipun ||
18. ing kasukan suwawi kang pundi | panujuning batos | ari para sakarsa andhèrèk | ingkang raka kalane miyarsi | ature kang rayi | alon sauripun ||
19. yayi bênêr panarkanirèki | dinalih kat ingong | susah awit saking sapêjahe | Rajamala arinira yayi | ing samêngko yayi | wus manira pupus ||
20. ing pêpasthèn dene ingkang dadi | sungkawaning batos | satêmêne yayi tyas ngong kiye | kêna lara wiyoga ring èstri | kalane sun uning | wanodya lumaku ||
21. anèng têngah pakalangan yayi | ingiring wong loro | kang sawiji wus tuwa uwonge | lêmu cebol kapalang kang siji | agombak utawi | sêsikile impur ||
22. iku kongsi saparane yayi | kagagas kemawon | sarta manggung katon sasolahe | sajêg ingsun tumitah ngaurip | iya lagi iki | kêna sambang wuyung ||
23. ingsun miyat wanodya sabumi | sih lumrah kemawon | durung ana ingkang bisa kuwe | anggugaha brăngtasmara mami | ya lagi wong iki | bisa gawe gandrung ||
24. dene sawang-sawunge wong yayi | para iyan wadon | kaduk priya ing pasarirane | iku apa yayi kang murugi | gugah gênging brangti | kang rayi duk ngrungu ||
--- 201 ---
25. ingkang raka dènira nojari | gung rinaos-raos | ngemut-emut kang raka dhawuhe | dangu-dangu kemutan duk mungging | pakalangan lagi | nyapih karsanipun ||
26. ingkang raka dènnyarsa ngawaki | aprang lawan jago | Jagal Abilawa kono anèng | wadon liwat lan parpate kalih | duk emut anuli | jumbul sarwi matur ||
27. lêrês tuwan amba inggih uning | nging punika kados | tiyang ing kaputrèn pan abdine | putra tuwan priyăngga Ni Dèwi | Utari kang nami | Wrahatnala nêngguh ||
28. lah suwawi pinundhuta maring | putranta sang sinom | pasthi lamun dipun aturake | Dyan Kencakarupa duk miyarsi | ature kang rayi | kanthi sukanipun ||
57. Kinanthi
1. saking sare wungu gupuh | alon ngandika mring ari | yayi lamun mangkanaa | prayoga karyaa tulis | marang putranta sang rêtna | surasane yèn marêngi ||
2. abdine wadon sun pundhut | kênaa sun karya jampi | jampine wong larasmara | sawuse dadi kang tulis | nuli sira parentaha | wong wadon kang pantês mundhi ||
3. sêrat kang marang putramu | kang liningan awotsari | sandika sigra amentar | sawusnya dadi kang tulis | matah abdine wanodya | Sambita ingkang tinuding ||
4. amundhi nawala wau | Ni Sambita gya lumaris | malêbèng pura Wiratha | tan winarna anèng margi | gantya malih kawuwusa | caritane amangsuli ||
5. nalika sabibaripun | kalangan Bilawa nuli | binêkta Ki Wijakăngka | marang ing Katandhan mulih | ingiring Ki Wrêhatnala | sapraptanira ing panti ||
6. lêlungguhan mungging salu | Wijakăngka lingira ris | yayi mas Jagal Bilawa | tuhunên ingsun tuturi | mêngko aja lunga-lunga |
--- 202 ---
dipun jênak anèng panti ||
7. bangêt mêlange tyas ingsun | bokmanawa sira yayi | maksih dipun ănta-ănta | maring senapati kalih | Rahadèn Kencakarupa | lan Rupakencaka yayi ||
8. pikirên sapa wongipun | nora mrinaa ing galih | sadulure pinêjahan | nadyan karsane pribadi | gawe muga ngadu jalma | nanging ing bênêre yayi ||
9. iya adu-adu mau | nora tumêka ing lalis | mung sakalahe kewala | wasanèku têkèng pati | mulane panduganingwang | pangancame durung uwis ||
10. dene mêlange tyas ingsun | lamun jênêngira yayi | kapêthuk sanggèn-gènira | lan sira kabranang malih | muntap èngêt pangancamnya | nora wurung pindho kardi ||
11. apa nora gawe ewuh | yèn bêncèta mring sirèki | nora sira lawanana | jêr sira ing mamrih pati | upama sira manglawan | têmah dadi sèwu sisip ||
12. mula pamrayoganingsun | kewala jênêngirèki | sing panti ywa lunga-lunga | Jagal Bilawa mangsuli | iya apa prentahira | sayêkti ingsun turuti ||
13. Wijakăngka malih muwus | mring Wrêtnala hèh sirèki | uwis dangu praptanira | dene mau mèlu nyapih | umatur Ki Wrêhatnala | miwiti malah mêkasi ||
14. dènira lumakwèng tuduh | kang raka ngungun miyarsi | dènira sang sri bagawan | sadèrènge wus udani | sarta rumaksakanira | marang sakadangirèki ||
15. wasana andikanipun | Wrêhatnala iya uwis | rèh wus rampung karyanira | bêcike sira tumuli | malbua mring purantara | nyangkula karyamu malih ||
16. mênèk dipun ayun-ayun | lan gustimu sang suputri | kang liningan tan lênggana | wotsêkar mring raka kalih | amit karilan gya mêsat | lampahe datan winarni ||
--- 203 ---
17. sapraptanirèng kadhatun | kaputrèn jujugirèki | kagyat wau sang kusuma | praptanira Risang Kandhi- | wrêhatnala ngawe sigra | umajêng lênggah wotsari ||
18. sang putri andikanipun | suwe ingsun arsi-arsi | kang liningan aturi |[13] lêrês paduka sang putri | kang abdi milane lama | saking paranipun têbih ||
19. marma ing sarawuh ulun | ri sampunira tur pêksi | saliring rèh mlampah duta | tan dangu kèndêl ing panti | lajêng kewala mring pura | saking rumaos wus lami ||
20. botên lumados sakayun | nira sang sêkaring puri | sang rêtna mèsêm ngandika | hèh kêkasih ingsun nuli | karyamu sira candhaka | iku kang kumudasari ||
21. roncenên lan sêkar mênur | dhinapura surèngpati | yun ngong turakên kakang mas | katiga ing kadipatin | Wrêhatnala tan lênggana | ngastèng puspita inganggit ||
22. ya ta wau praptanipun | Ni Sambita mring kaputrin | kagyat sang kusumèng pura | nambrama he sira bibi | Sambita baya dinuta | marang kangjêng paman kalih ||
23. Ni Sambita nêmbah matur | inggih kawula tinuding | kang sêpuh paman paduka | kinèn ngaturakên tulis | katur tinampèn binuka | mangkana unining tulis ||
24. wusing pudya satatèngsun | marang sira nini putri | wiyose nini manawa | panuju rêna ing galih | abdimu Si Wrêhatnala | sun pinta utusên maring ||
25. wismèng ngong de pêrlunipun | lêlingsèna akêkirim | marmane iku sun pinta | kênaa sun karya jampi | karanèng sun brăngtasmara | kêna ing wiyoga kingkin ||
26. lawan Wêrhatnala mau | bangêt ing paminta mami | wus têlas pamaosira | sang rêtna gumujêng angling | hèh Ni Sambita
--- 204 ---
matura | ing jêng paman karsanèki ||
27. mêngko lamun uwis surup | kang pinundhut ingsun tuding | dadine nora kacuwan | kaya katêkan sakapti | Sambita mèsêm turira | dhuh lêrês paduka gusti ||
28. Ni Sambita nulya mundur | kawuwusa ingkang kari | risang kusumaning pura | dupi wus suruping rawi | ngandika mring Wrêhatnala | pêkênira ingsun tuding ||
29. marang padalêmanipun | paman Kencakarupèki | ngaturna kang buratwida | lawan dènira anganggit | surèngpati aturêna | kagêma wangkingannèki ||
30. mêne ana karsanipun | poma tumuruta bêcik | lamun karsane jêng paman | lan sira kalakon pasthi | agêdhe ganjaran ingwang | mung dèn bisa angladèni ||
31. kang liningan apikadung | ing pandugane wotsari | matur punika punapa | karsane kang paman gusti | dèrèng mangêrtos kawula | kang dados lajêring kingkin ||
58. Asmaradana
1. sang rêtna mêsèm nauri | nora susah ingsun pajar | mêngko sira wêruh dhewe | mara ta inggal mangkata | pasthi dèn arsa-arsa | Wrêhatnala nêmbah mundur | datan winarna ing marga ||
2. nahênta ing senapatin | Dyan Arya Kencakarupa | nuju lunggyèng pandhapane | saking sangêting wigêna | angga gagra kusika | anglong jiwa anglêlayung | wêwah manising wadana ||
3. dhasare satriya pêkik | nadyan sêpuh kang suwarna | pan durung ana liribe | sih kadya jaka kewala | dangu mangarsa-arsa | praptaning kang gawe wuyung | wit saking aturing putra ||
4. yèn wus suruping Hyang Rawi | dènira arsa anduta | nalika wau praptane | Risang Kandhiwrêhatnala | sing têbihan katingal | lan mandhi tadhahanipun | mèsi burat găndawida ||
5. kumêpyuring tyas tan sipi |
--- 205 ---
Dyan Arya Kencakarupa | lir tinêbak mong tunane | gumyuring tyas sru arantas | saking lêganing driya | madêg sing dènira lungguh | ngawe sarwi angandika ||
6. majua kewala ngriki | dèn parêg lan lênggah ingwang | Wrêhatnala maju gupoh | lênggah cakêt matur nêmbah | gusti prapta kawula | dinuta sang kusumayu | ngaturakên buratwida ||
7. lawan roncèn sêkar gusti | kagêma mungging wangkingan | dyan arya mèsêm dêlinge | sarwi nyandhak astanira | Wrêhatnala kang kiwa | alon dènnya ngimur-imur | babo woding tyas turida ||
8. lah walèh-walèh punapi | sun sojari Wrêhatnala | wus lama manah ngong kiye | mring sira brăngta asmara | supe dhahar lan nendra | sun lipur-lipur tan lipur | mung sira kang kadriyana ||
9. rumasa sajagat iki | tan ana manèh wanodya | kang ingsun wulata tarlèn | Wrêhatnala amung sira | ing mêngko kayangapa | wus mangkene raganingsun | tan liya kasrah ing sira ||
10. ing sahagnyanira dadi | supadya dadya usada | ing asmara anggêr kowe | lumuntur sih wêlasira | iya mring jênêng ingwang | Wrêhatnala sun sêsuwun | mugi ambangun turuta ||
11. măngka pamurunging pati | Wrêhatnala aturira | dhuh gusti paran karsane | de salah cipta paduka | tiyang alit kawula | sayêktine botên patut | ngladosi karsa paduka ||
12. punapa ta kirang putri | putrèng nata tanah Jawa | kathah kang ayu warnane | ngungkulana warna amba | punika kang pantêsa | ngladosi karsa pukulun | dadose botên kuciwa ||
13. rajaputra rajaputri | sampun timbangan kewala | balik karsa tuwan mangke | kadêrêng brăngta asmara | marang sarira amba | kaloka ing jana
--- 206 ---
saru | dhuh gusti mugi èngêta ||
14. radyan arya nora kêni | ingaturan kang mangkana | malah nakêti wuwuse | iya têka bênêr sira | nging rasaning tyas ingwang | kang kaya wuwusku mau | wong sajagat iki baya ||
15. mung sira kang dadi pikir | gumrêgêd de Radèn Arya | Wrêtnala arsa pinondhong | duk sinambut kêbatira | oncat lajêng lumajar | sapuruge tinut pungkur | rirêmih samarga-marga ||
16. ing manuharèng mêmanis | Wrêhatnala wus tan kêna | malah mèsêm ing jro tyase | iki mêngko paranbaya | lêlakon kadadyannya | dene tumbuk padha kakung | kawasesa ing asmara ||
17. yèn kawênangana ugi | gawe beka pindho papa | bêcik sun oncati bae | lampahira Wrêhatnala | wus nora tolèh wuntat | wondene kang atut pungkur | ing ciptanira mangkana ||
18. marang ngêndia dèn ungsir | ngungsia lak-lakan naga | măngsa gingganga panglute | tan pêgat dènnya ngrêrêpa | miluta mrih luntura | ambangun turuta kayun | mangkana lampahe prapta ||
19. Katandhan lagya angancik | satêngahing pêpasaran | nalimpêt nikang-nikunge | radyan arya katilapan | mangu-mangu mangarang | nging rèh puwara kadurus | kadrawasaning gung rimang ||
20. ri mangkana siking galih | nêdya malêbèng Katandhan | ngupa patanyan yèn olèh | kawuwusa Wrêhatnala | dupi wus katilapan | kondur mring Katandhanipun | kapanggih raka kalihnya ||
21. nuju lêlênggahan mungging | têngahing wisma pêngkêran | akagyat mulat praptane | kang rayi kadhêpêg ngarsa | dêlinge Wijakăngka | adene sira kang rawuh | surup-surup ana apa ||
22. ingkang rayi
--- 207 ---
awotsari | matur rèh purwa wasana | angungun kang raka karo | rinasa nora sakeca | sêndhu andikanira | Wrêhatnala sira iku | misani kadangmu padha ||
23. kaya nora duwe budi | ana nalar kang mangkana | têka dadak mulih mrene | mêngko kalamun praptaa | Arya Kencakarupa | andangua prakarèku | iya marang jênêng ingwang ||
24. kapriye wangsulan mami | lawan kaping kalihira | wêruha kakangmu kuwe | muntap manèh dukanira | tan wurung gawe beka | lah paran kono budimu | mupung durung kalajênga ||
25. dyan arya tumêkèng ngriki | nauri Jagal Bilawa | payo dhêlik bae Jlamprong | mupung durung kawênangan | kang rayi tur sandika | sakalihan lajêng mundur | mêdal kori bêbutulan ||
26. sêdyane mring pasar malih | duk lagi mêngkêr katungka | Kencakarupa praptane | jujug gène Wijakăngka | kagyat sru dharakalan | noraga matur wotsantun | sèwu bagya kamayangan ||
27. abdi paduka ing ngriki | sasat katamuan dewa | suwawi lênggaha Radèn | Kencakarupa ngandika | bangêt ingsun tarima | Wijakăngka pambagemu | praptèng sun nèng wismanira ||
28. arsa têtanya yèn uning | bêburon laron manira | gajêg parane marene | Wijakăngka aturira | dangune kula lênggah | tan wontên sawijinipun | kidang manjangan kang prapta ||
29. dyan arya gumuyu angling | pan dudu kidang manjangan | mau ing bêburon ingong | wong wadon saking jro pura | ran Kandhiwrêhatnala | Wijakăngka apingungun | rahadèn bilih punika ||
30. inggih têmênipun mriki | ananging lagi kewala | mêdal kori butulane | lajêng kilap purugnya |[14] manawi dhatêng pasar | dyan arya lêga ing kalbu | mèsêm-mèsêm andikanya ||
31. ya bangêt panrima mami | Wijakăngka [Wija...]
--- 208 ---
[...kăngka] tuduhira | wus karia lunggyèng kono | ingsun jujule priyăngga | Wijakăngka sumăngga | dyan arya kalepat wangsul | marang pêkên sêdyanira ||
32. tinapis dènnya ngulati | bango-bango ingungakan | mangkana Wratnala tumon | yèn maksih dipun upaya | nlimpêt madosi raka | Bilawa singidanipun | wontên ngandhaping karoya ||
33. mangkana sampun kapanggih | mênggèh-mênggèh ambêgannya | Bilawa sêndhu wuwuse | he kêparat Wrahatnala | têka marene sira | sasat sira dadi canguk | măngsa wurunga dyan arya ||
34. pangupane têkèng ngriki | kayapa wruha manira | amasthi muntap dukane | Wrêhatnala aturira | inggih lêrês paduka | makatên ugi pukulun | pami kula kacandhaka ||
35. botên ngladosi sakapti | dukane kadawa-dawa | mring pun kakang botên wande | katut kabaranang duka | saya botên sakeca | tumuruta ing sakayun | kadospundi rèh kawula ||
36. jêr punika priya sami | kawênangana yèn priya | măngsa wandeya kature | dhatêng jêng sri naranata | saya kados punapa | lakon punika pukulun | Bilawa kalane myarsa ||
37. anggêrêng kalangkung sêdhih | têbah jaja wuwusira | hèh inggal minggata bae | lamun mêngko marenea | iya tinimbang-timbang | êndi kang bênêre laku | iku bae linaksanan ||
38. Wrêhatnala mundur aris | malih nalimpêt umpêtan | ya ta katungka praptane | Dyan Arya Kencakarupa | praptèng ngandhap karoya | andhêdhêp ana kadulu | kadya janggêrênging janma ||
39. anulya dipun parpêki | duk pêrak alon têtanya | hèh sujanma sapa kowe | lan apa sumurup sira | wanodya kang umpêtan | anèng têngah
--- 209 ---
pasar mau | kang tinanya saurira ||
40. êmbuh ingsun tan udani | kagyat Dyan Kencakarupa | dene kinoko têmbunge | malih alon atêtanya | sirèku wong punapa | kang tinanya sauripun | wêngise arsa andurma ||
59. Durma
1. ingsun iki gandarwo tunggu karoya | aja kosêngguh janmi | Dyan Kencakarupa | malih sru andikanya | jawane gandarwo wringin | atunggu pasar | pasthi wêruh sirèki ||
2. ing wong wadon kang umpêtan anèng pasar | Bilawa anauri | êmbuh sun tan ninga | inggal sira lungaa | aja kasuwèn cariwis | nèng ngarsaningwang | mêngko dakjêmpalani ||
3. radèn arya lir sinêbit talingannya | miyarsa sabda wêngis | nulya ingoboran | ingkang pindha gandarwa | cêtha kalamun anênggih | Jagal Bilawa | ngaku gandarwèng wringin ||
4. saya muntap bangun linalining nala | èngêt pêjahing ari | lan pangănta-ănta- | nira mangke kalakyan | padha ijèna kapanggih | rahadèn arya | sigra angrukêt wani ||
5. dyan ginoco Bilawa endha manêbak | mupak mangrampak wani | anglut saparannya | rame rok liru boja | acêngkah jênggit-jinênggit | dugang-dinugang | gêlut banting-binanting ||
6. pulêt pêluk apêlak têpak-tinêpak | dhupak-dhinupak gênti | kuwêl kêkuwêlan | parêng uwal kalihnya | dyan arya nêmpal pang wringin | agêng kinarya | palu-palu kumitir ||
7. Sang Bilawa wau nimbangi nyêmpal pang | pinusthi asta kalih | kumitir kinarya | palu pelag pinolah | lir likasan mubêng mungging | asta mangkana | dyan arya sru anggitik ||
8. sarosanya tinangkis palune timpal | sêmpal aboncah-bancih | kumrutug ronira | rantas dadya sêsarah | balasah klika kang cuwil |
--- 210 ---
palu suh brastha | sigra kang yuda kalih ||
9. parêng daut ing wrêksa turusing pasar | karya palu paluntir | pur pupuk kewala | nora dadi bêbaya | kêmuritên kang ajurit | andaut sela | sadipăngga gêngnèki ||
10. kalihira parêng nguculkên bêbalang | têmpuh madyaning jurit | pagute kang sela | jumêglug swaranira | kadya guntur gêgêtêri | kagyat kang cêlak | wong kiwa têngênnèki ||
11. sami miris ngungsi lumayu sasaran | atilar bale panti | bango-bango pasar | kambah ramening pêrang | ambalasah bosah-basih | rêbah katêrak | dènnya rok rêbut pati ||
12. wau Wasi Tăndha Wijakăngka mulat | ingkang ayuda kalih | nora kasamaran | nyapiha nora bisa | budine tarlèn tur uning | sri naranata | pedahe aywa sisip ||
13. ya ta wau palayune Wijakăngka | prapta sajroning puri | wus matur pratela | purwa madya wasana | sang nata gugup ing galih | putra katiga | ngandikan sampun prapti ||
14. nulya dhinawuhan dèn bangkit nyapiha | marang kang andon jurit | Seta sakadangnya | nêmbah matur sandika | kampir mring kasenapatin | gène kang paman | kang mudha dèn aturi ||
15. akarsaa ngrencangi panyapihira | Rupakenca agipih | gugup palajêngnya | marga datan winarna | kawuwusa kang ajurit | sêdhêng bênturan | ing sela gêng saèsthi ||
16. durung ana kaledhon panangkisira | sabên pur pupuk mungging | madyaning ranangga | têmpuhe kanang sela | lir guntur anggêgêtêri | dadya galêpang | sela gêng-agêng basmi ||
17. saya riwut kêkalih ingkang ayuda | têlas gêlaring jurit | sami mrih upaya | ungguling rananggana | dan gapyuk arukêt [a...]
--- 211 ---
[...rukêt] malih | pulêt gêlutan | gêgêt banting-binanting ||
18. abêbintèn babit-binabit anêbak | mupak piling-mapiling | myang pêlak-pinêlak | pêluk ulêt-ulêtan | mêlindêr puntir-pinuntir | midêr idêran | dêdêr asilih ungkih ||
19. kukuh cêngkah-cinêngkah pokah-pinokah | kalamun uwal kalih | ajangkah-jinangkah | gantya jêngkang-jinêngkang | Kencakarupa sor titih | karosanira | sabên kêna pinêndir ||
20. yèn pinêluk kêrêp kewala kalênggak | yèn dêdêr krêp kapontit | yèn dêdugangana | kêrêp kaledhon kêna | dinugang tiba kabanting | rikat wungunya | rumangsang ngrangsang wani ||
21. duk samana sêdhênge jêngkang-jinêngkang | Kencakarupa kêni | jinêngkangkên tiba | ana tigang panjangkah | tiba kalênggak atangi | arsa rumangsang | kasêlak Bima prapti ||
22. gya ingoncit-oncitakên sru linarak | jaja dipun jotosi | wêwadhuke ika | sinudhèt păncanaka | barodhol ususe mijil | jêjaringannya | mêdal sinuwir-suwir ||
23. kapisanan Kencakarupa palastra | padharan nguwir-uwir | wau praptanira | Radèn Rupakencaka | Seta Utara myang ari | Radèn Wratsăngka | myang Wijakăngka wuri ||
24. duk umiyat radèn arya wus palastra | arsa dipun jêjuwing | Tăndha Wijakăngka | lumarag arinira | sarwi angandika aris | babo Bilawa | uwis kèndêla yayi ||
25. aja bangêt-bangêt gonmu mulasara | marang gustinirèki | Sang Jagal Bilawa | uninga ingkang raka | sakalangkung dènirajrih | nulya lumajar | lawan nalimpêt dhêlik ||
26. ya ta wau Dyan Arya Rupakencaka |
--- 212 ---
uning kang raka lalis | gupuh pinlajêngan | sumungkêm sukunira | sru kalara-lara nangis | sêsambatira | lir wadon ngusap wèni ||
60. Sinom
1. akathah sêsambatira | lan kang karaos ing galih | rumasa kalunglun lola | tinilar kadange kalih | tinon amêlasasih | rahadèn putra katêlu | sami bela karuna | marêki gène kang lalis | dadya radèn kapat sami têtangisan ||
2. wus misuwur wong sapraja | pêjahe sang senapati | Dyan Arya Kencakarupa | dening Bilawa ajurit | kocapa sri bupati | Matswapati duk karungu | kang ipe pêjahira | nèng Katandhan sri bupati | langkung gugup têdhak nora mawa wadya ||
3. amung para tuwanggana | kang miring sri narapati | ginêlak lampahe prapta | ing Katandhan wus kapanggih | miyat ingkang alalis | kalangkung pangungunipun | miwah myarsa tangisnya | kang rayi myang putra katri | ngêrês ing tyas kasok wêlas ing sihira ||
4. mring Radèn Rupakencaka | durung wus dènira nangis | sêsambate ngaru-ara | kadyangganirèng pawèstri | manggung nênêtah maring | raka ingkang sampun surut | dènira kamokalan | karsane dipun lakoni | katêmahanira mati siya-siya ||
5. kaèsi-èsi ing janma | tan bisa mati utami | utamane senapatya | mati madyaning ajurit | mungsuh samining aji | balik punika amungsuh | janma papa asudra | patine kaèsi-èsi | siya-siya saru kalokaning jana ||
6. datan wus sêsambatira | wau sang nata miyarsi | langkung ngêrês ing wardaya | dadya lon dènnya mêrpêki | lunggwèng wurining ari | alon pangandikanipun | yayi Rupakencaka |[15]
--- 213 ---
sarèhêna tyasirèki | dene patinira rakanta punika ||
7. yayi pupusên kewala | pandoning dewa wus pasthi | măngsa bisa nyinggahana | ngatasing titah puniki | amung darma nglakoni | ala ayuning tumuwuh | wus pinanci priyăngga | yèn sira têtaha ugi | dadi luput apa sira tan rumasa ||
8. yayi lamun dadi titah | apa manèh sira pikir | aluhung sira manaha | panuturing pati yayi | dimèn rakanirèki | tumuli sampurnanipun | kagyat ingkang liningan | anolèh dhêku wotsari | tanpa matur amung luhe marawayan ||
9. sang nata malih ngandika | paran karsanira yayi | ingwang kene rakanira | apa ta sira kukupi | binêkta marang puri | gampil ing panuturipun | Arya Rupakencaka | sarwi wotsêkar turnèki | kajawine ing karsa jêng sri narendra ||
10. layonipun rayi tuwan | punika bilih suwawi | sinampurnakakên uga | kewala wontên ing ngriki | pedahipun sang aji | daging miwah darahipun | ingkang sampun dhumawah | nèng siti Katandhan riki | sagêt purna waluya sami sakala ||
11. sang nata nauri sabda | wus prayoga iku yayi | mungguh karsa pêkênira | mara sampurnakna nuli | Rupakencaka aglis | sakala kèndêl manungku | pudya mring dewanira | minta panuturing pati | katarima ing dewa panuwunira ||
12. kumêbul mijil dahana | saking jaja gêng nglangkungi | brama murup marap-marap | kang seda sampun kabasmi | brama saya gêng dadi | urube yayah sumundhul | ing akasa kasalat | sumilak ing kanan kering | kapajaran dening urubing dahana ||
13. Dyan Arya Rupakencaka | durung wus dènnya sêmadi | kang pininta jroning
--- 214 ---
cipta | kang raka bangkita nunggil | lan dewa nèng swargadi | ya ta wau kang winuwus | sira Jagal Bilawa | têrang pandulune uning | marang sira Dyan Arya Rupakencaka ||
14. rèhning kêmbar kang suwarna | lawan raka kang wus lalis | dene liya-liyanira | Bilawa datan udani | kalingan dening agni | mung Rupakencaka iku | ingkang katingal ngegla | kèndêle lagya sêmadi | pan mangkana ciptane Jagal Bilawa ||
15. ebêlis dene punika | têka bisa urip maning | satuhu lamun santika | ing sakadangira ugi | wus mati bisa urip | kalamun awèta iku | gêsang anèng Wiratha | măngsa uwisa mring mami | ing pangănta-ănta mamrih patiningwang ||
16. sigra Sang Jagal Bilawa | gupuh dènira marpêki | ingkang sêmadi cinandhak | cinêgurakên ing gêni | dadya ingkang sêmadi | bela sedane katunu | dening Jagal Bilawa | ya ta kang kalêbèng gêni | nora ngaping kalih karya muksanira ||
17. wantuning trahing awirya | kang gara-gara dhatêngi | gêtêr patêr sabuwana | goyang jagate lir miring | bumi agonjang-ganjing | samodra rob ambalabur | sakala riris manda | dewa ngudankên wêwangi | samangkana sri narendra ing Wiratha ||
18. miwah kang putra katiga | sarta Wijakăngka tuwin | para abdi tuwanggana | têtela pandulunèki | solahira Sang Wasi | Bilawa dènnya durung wus | nêmaha kalêpatan | dene Rupakencakèki | tanpa dosa mati binelakkên raka ||
19. cinêgurakên dahana | sang nata kalangkung runtik | mangkana andikanira | he kêkasih ingsun Wasi | Wijakăngka sirèki | sayêkti priyăngga wêruh | solahe kadangira | Si Jagal Bilawa nênggih | amêmati ing wong ingkang tanpa dosa ||
20. layak bae lamun arya | Kencakarupa [Ke...]
--- 215 ---
[...ncakarupa] puniki | pinatenan ujêr ika | sikara amamrih pati | balik mau si yayi | Rupakencaka puniku | jêr nora duwe dosa | gêdhene ngucik prakawis | ing patine sadulure karo pisan ||
21. lamun nora sun têtêpna | ing tindake rajaniti | gawe bêncorahing praja | mêmêtêngi ratu adil | hèh Wijakăngka aglis | cêkêlên kadangirèku | Ki Tăndha Wijakăngka | gumêtêr kalangkung ajrih | mung Ki Jagal Bilawa paraning duka ||
22. kang rayi wus pinaranan | ngandika dèn age yayi | jênêngira tinimbalan | dening kangjêng sri bupati | laku kèrita mami | Jagal Bilawa umanggut | kèrit datan lênggana | sapraptanira ngarsaji | Tăndha Wijakăngka wotsêkar turira ||
23. gusti punika sumăngga | abdinta Bilawa Wasi | jêr punika wong dêdosan | sakarsa tuwan ngadili | midana mamrih pati | mapan sampun bunuhipun | Sri Narendra Wiratha | sira dangua kariyin | kayaparan panêmune arinira ||
24. mêmati wong tanpa dosa | Wijakăngka lingirèki | hèh yayi Jagal Bilawa | kapriye prasanirèki | dene sira matèni | Arya Rupakencakèku | mapan tan duwe dosa | mring sira agênge ngucik | ing prakara patine kadange samya ||
25. têka wani-wani sira | dyan arya sira patèni | sira cêgurkên dahana | Wasi Bilawa nauri | mêngko rungokna dhingin | mula wani-wani ingsun | nyêgurakên dahana | mring Dyan Rupakencakèki | iku mau sun sêngguh Kencakarupa ||
26. kang wus mati ing ayuda | ingsun sidhêp urip malih | ujêr sakadange uga | padha santika ing jurit | mênèk kaya ing nguni | Rajamala sabên lampus | bisa malih agêsang | dadi ing panarka mami | gêsang malih Dyan Arya Kencakarupa ||
27. mung iku panarkaningwang | uwis mati urip malih | dadi osike
--- 216 ---
tyas ingwang | yèn iku awèta urip | anèng Wiratha ngriki | sayêktine nora uwus | gone angănta-ănta | maringsun amamrih pati | ing wasana kalèru Rupakencaka ||
28. kang ana pinggir dahana | iku nyata luput mami | mêmati wong tanpa dosa | wondene mêngko wak mami | kêna pidanèng adil | wus bunuhe kukum lampus | iya măngsa selaka | wau sagunge kang myarsi | sami ngungun titika kadya punika ||
29. kaya wus pandoning dewa | patine sang arya kalih | dumadak Jagal Bilawa | mangkono pangrasanèki | dadya nglênggêr sang aji | sih ewuhaya ing tanduk | tindaking pangadilan | linulur nalare ugi | durung pantês Bilawa manggih pidana ||
30. durung kongsi pinutusan | prakaranira Ki Wasi | Jagal Bilawa samana | kasaru wau kang prapti | Sang Hyang Naradha tuwin | Bathara Yama tut pungkur | anjog ing ngarsa nata | sarwi suka asêsanti | sarta muwus manadukarèng narendra ||
31. hèh yoganing ulun padha | dèn lastarimbêg basuki | aja padudon ing karsa | wruhanta ing prapta mami | kaki prabu sayêkti | ingsun angêmbani wuwus | sira Hyang Jagatnata | kinèn mutusi prakawis | karanane kabèh padha kawêdhêngan ||
32. nora mulur nalarira | kalingan wite nalingsir | dhawuhe Hyang Giri Raja | kang kagawa jênêng mami | mungguh dosane Wasi | Bilawa punika antuk | pangapuraning dewa | wite rumasa yèn sisip | iku tata laire murih sarkara ||
61. Dhandhanggula
1. ing batine uga nora dadi | para dosanira Si Bilawa | dènira nêmah patine | arya kêkalih mau | kamulane mangkono kaki | awit Kencakarupa | Rupakencakèku | gone ngadu-adu janma | sakawite marsudi patinirèki | Bilawa sakadangnya ||
2. rèhning Bilawa sakadangnèki |
--- 217 ---
nora duwe cipta kang druhaka | katêmah kosok wangsule | si arya karo mau | tan tumêka karsanirèki | malah ing dhèwèkira | anêmahi lampus | ing sakadangira uga | dening Jagal Bilawa kang kaping kalih | uwis pasthining dewa ||
3. ing patine ipenira katri | dadi mêngko kaki nora kêna | sira amidana kuwe | Bilawa dosanipun | apuranên iku pan wajib | sinungên kasênêngan | ing sapantêsipun | lawan sun jatèni sira | Wijakăngka sakadange iku sami | kêkasihirèng dewa ||
4. lah wus samono bae ta kaki | ingsun cupêt carita manira | poma dipun bisa bae | dèn tartip pamomongmu | lah wus kaki sun arsa mulih | nulya Sang Hyang Naradha | lan Hyang Yama wau | sakalihan parêng muksa | ingkang kari langkung lêngganing[16] panggalih | dènira pinajaran ||
5. dening sira Hyang Kanekasiwi | rahyunipun dèrèng pinutusan | andhawahakên kukume | Bilawa dosanipun | kukum pêjah ingkang upami | sampun dhinawuhêna | katlajukan tamtu | sapira dhêndhaning dewa | tăndha maksih rinêksa Hyang Pramusidi | sang nata langkung suka ||
6. sigra dhawuh kondur marang puri | Tăndha Wijakăngka sakadangnya | pan sami kinèn andhèrèk | ing marga tan winuwus | sapraptane ing kênyapuri | Sang Prabu Matswapatya | animbali gupuh | Rêkyana Patih Nirbita | miwah para punggawa mituwa sami | Rêsi Sewasogata ||
7. wusnya sangkêp jêng sri narapati | lênggah munggwèng ngarsèng prabayasa | siniwèng mantrimukane | pra pratiwa misêpuh | miwah sagung brahmana rêsi | mangkana sri narendra | pangandikanipun | hèh patih sakancanira | marma padha sun timbali ngarsa mami | sun pundhut pikirira ||
8. wit mogane yayi arya nguni | ngadu-adu janma kang minăngka | jago Rajamala kuwe | sarta anuwun mungsuh | iya marang ing jênêng mami | iku apa ta nora | balilu pakewuh | gawe klilipe nagara | mêngko têmah sirna saking abdi mami | iya Jagal Bilawa ||
9. anadene [ana...]
--- 218 ---
[...dene] patine si yayi | Rupakencaka wong tanpa dosa | pantês dèn ulur nalare | nalikane ngong urus | Hyang Kanekaputra nêdhaki | ngêmban timbalanira | paduka Hyang Guru | patine Rupakencaka | nora dadi para dosane Si Wasi | Bilawa karanannya ||
10. mungguh patinira arya katri | awit kênèng kukum wêwalêsan | yayi katiga jatine | cipta arsa mrih lampus | Wijakăngka sakadangnèki | saking karsane dewa | iku kosok wangsul | karsane nora katêkan | katêmahan sakadange padha mati | dening Jagal Bilawa ||
11. kang mangkono mau iya saking | ing panimbang manira paranta | Wijakăngka sakadange | tampi ganjaran ingsun | pêpantêse apa hèh patih | padha timbangên uga | ki patih umatur | taksih pakèwêt punika | pêpantêse atampi ganjaran aji | nanging mênggah kawula ||
12. yèn tampia ganjaran kang warni | arta miwah kang astra busana | dèrèng timbang lan karyane | karantêne pukulun | pun Bilawa gone nglampahi | karya jêng sri narendra | mêng-amêngan umur | pantês ginanjara pangkat | kadospundi prikănca andika pikir | kula nêdha timbangan ||
13. pra punggawa misêpuh nauri | inggih pantês kewala punika | amung pangkat ganjarane | samana wus sabyantu | ing ature punggawa patih | anulya Rêsi Gana | sumaruna matur | saking panimbang kawula | nadyan tampi ganjaran pangkat ananging | prayoga dinangua ||
14. sarasilahira kang rumiyin | lamun darahirèng mahiswara | linêwihakên pangkate | saking kartiyasèku | lamun tuhu darahing alit | pinapantês kewala | sang prabu umanggut | mara kono timbalana | Wijakăngka sakadang ibunirèki | kèrita ngarsaningwang ||
15. samana wus tinimbalan prapti | Wijakăngka sakadange uga | Endhang Arini ibune | sang prabu wuwusipun | sira bae Endhang Arini | sun dangu dèn pasaja | têmêne sutamu | sapa ta ingkang ayoga | Endhang Rini umatur saha wotsari |
--- 219 ---
dhuh gusti ila-ila ||
16. punapa kang amba têmah gusti | yèn kumbia dinangu sang nata | suta kawula têmêne | putrane Prabu Pandhu- | dewanata Ngastina Aji | lagya samantên turnya | sang aprabu gupuh | umadêg saking lênggahnya | Wijakăngka rinangkul kinêmpit-kêmpit | dhuh babo siwayèngwang ||
17. dene sira kaki wus kawarti | sirna duk bale sagala-gala | sokur sira timbul manèh | wau sang mantri ngayun | parêmbean tumut marani | rinangkul Wijakăngka | tinangisan asru | dadya kang sami sumewa | kasok tyase sadaya abela tangis | sri narendra ngandika ||
18. lah wis padha kèndêla rumiyin | kabèh aja padha kaya bocah | dimène ditutugake | kang mau aturipun | Wijakăngka timbule malih | anulya awotsêkar | Wijakăngka matur | ing purwa madya wasana | sampun katur wite suwitèng narpati | wêlinge Antaboga ||
19. sri narendra kalane miyarsi | langkung ngêrês ing driya karantan | mring Pandhawa kasok sihe | wasana wuwusipun | kaki dadi ingsun balèni | lêlakone arinta | Si Bilawa mau | matèni eyange tiga | karane Si Kencakarupa utawi | Arya Rupakencaka ||
20. Rajamala iku kadangnèki | Sri Bagawan Byasa ing Saptarga | amung seje ibu bae | Kencakarupa mau | lawan Rupakencaka tuwin | eyangmu pramèswara | katri tunggil ibu | sing putri Kencakapura | Dyah Kekayi atmaja Kekaya Aji | natèng Kencakapura ||
21. dene Rajamala ibunèki | Dyah Watari atmajèng Pandhita | Maharsindradewa rane | wondene ibunipun | eyangira Byasa Sang Rêsi | iku kadang ngong tuwa | tunggil yayah ibu | Găndawati aranira | Wijakăngka sakadange duk miyarsi | langkung pangungunira ||
22. dene ingkang rayi amatèni | katri pisan eyange priyăngga | punika dadi ngungune | ngandika malih prabu | hèh Nirbita samêngko iki | putranira Pandhawa |
--- 220 ---
saking karsaningsun | upamane lare mular | sun nêng-nêngi margane sirêp kang tangis | Kyana Patih Nirbita ||
23. ananggapi ing karsa narpati | dhêku nêmbah alon aturira | kaluhuran ing karsane | langkung umiring ulun | yèn suwawi karsa narpati | wanamarta kewala | punika pukulun | kinarya ngênêng-nêngana | wayah tuwan Pandhawa dimène sami | ababat wanamarta ||
24. sri narendra kapanujwèng galih | angandika sira wayah ingwang | Wijakăngka ing samangke | pêkênira sun tuduh | bêbadhea nagara kaki | madyaning wanamarta | gawenên kadhatun | sapira beyane uga | sun paringi poma kaki dipun bangkit | sira badhèni praja ||
25. lamun uwis paripurna benjing | asarupa rekaning puraya | sira balia marene | pan ana karsaningsun | ngong wisudha madêgmu aji | Ki Tăndha Wijakăngka | sakalangkung nuwun | ing sih parimarma nata | sri narendra malih angandika aris | mungguh praja Ngastina ||
26. mêngko aja sira pikir dhingin | prêlu sira kaki amikira | gonira bêbadhe kuwe | sarta benjang kalamun | wus kalakon madêg narpati | ing kono kaki lagya | sêdhênge sirèku | amikir praja Ngastina | aja mêlang ingsun kajibah bantoni | gonmu rêbat nagara ||
27. Wijakăngka wotsêkar turnèki | nêdya amituhu karsa nata | pinundhi ing sadhawuhe | mangkana wusing rêmbug | gya karilan bubaran sami | umantuk sowang-sowang | wau kang winuwus | Wasi Tăndha Wijakăngka | sakadange mantuk mring Katandhan sami | eca alêlênggahan ||
28. Wijakăngka angandika aris | yayi iki prayoganing lampah | angaturana priksane | iya marang Martawu | ingkang dhingin ngaturi uning | sedane kangjêng eyang | katri pisan mau | dening yayi mas Bilawa | kapindhone angaturana udani | yayi kalamun ingwang ||
29. awit saking [sa...]
--- 221 ---
[...king] karsane sang aji | kinèn babat madyèng wanamarta | bêbadhèni karatone | kang iku atur ingsun | ing sedane jêng eyang katri | apa tan dadi dosa | myang kaparêngipun | jêng eyang gon ingsun mangkat | marang wanamarta ing măngsa punapi | yayi apa sêmbada ||
30. ingkang rayi kapat awotsari | nêmbadani karsane kang raka | ingkang ibu apadene | ngayubagya ing kayun | Wijakăngka dêlinge malih | yogyane kang lumampah | marang ing Martawuy[17] | kewala Si Wrêhatnala | kang liningan sandika wusnya winêling | wêling anulya pangkat ||
31. pan ingiring parpatira kalih | Kyai Lurah Sêmar saha putra | Lurah Bagong ing lampahe | mangkana pan sinêru | kunêng ingkang anggêlak laris | mangsuli caritanya | Wijakăngka wau | sakadange pinondhongan | mring Ki Patih Nirbita kinèn manganti | asmarèng kapatihan ||
32. titi têlas panitraning tulis | mung samantên dènira mangarang | kang sêrat criyos purwane | anuju dintênipun | Soma wulan Sawal marêngi | tanggale kang pinetang | pan kaping nêmlikur | ing warsa Be kang lumampah | sangkalane tinêngran sirnaning tasik | mangèsthia satunggal |[18]|
1 | karyanira. (kembali) |
2 | manahên. (kembali) |
3 | măngsa. (kembali) |
4 | kenging. (kembali) |
5 | langkung. (kembali) |
6 | sadasa. (kembali) |
7 | myang. (kembali) |
8 | tuding. (kembali) |
9 | waspada. (kembali) |
10 | mêgap-mêgap. (kembali) |
11 | ngriki. (kembali) |
12 | plajêngipun. (kembali) |
13 | Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: kang liningan aturira. (kembali) |
14 | Kurang satu suku kata: lajêng kilap ing purugnya. (kembali) |
15 | Halaman asli 203 dan seterusnya, dan langsung diurutkan menjadi 213 dan seterusnya. (kembali) |
16 | lêganing. (kembali) |
17 | Martawu. (kembali) |
18 | Tanggal: Soma (Sênèn) nêmlikur (16) Sawal Be: sirnaning tasik mangèsthia satunggal (AJ 1840). Tanggal Masehi: Senin 31 Oktober 1910. (kembali) |