Parta Krama, Suryaningrat, 1920, #1296 (Pupuh 01–16)

1.	Parta Krama, Suryaningrat, 1920, #1296 (Pupuh 01–16). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.
2.	Parta Krama, Suryaningrat, 1920, #1296 (Pupuh 17–33). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.
3.	Parta Krama, Suryaningrat, 1920, #1296 (Pupuh 34–50). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.

Citra

Terakhir diubah: 12-08-2021

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Sêrat Partakrama

Kagungan dalêm Bandara Radèn Mas Arya Suryaningrat bupati karaton Surakarta.

1850

Sawal, Jimakir.

--- [0] ---

[...]

--- [0] ---

[Grafik]

R.M.H. Soerjaningrat BOEPATI KARATON SOLO

--- [0] ---

[...]

--- 1 ---

1. Asmaradana

1. kunêng nagri Dwarawati | Risang Basudewaputra | ingkang kinarya jêjêre | Narapati Danardana | Sang Prabu Patmanaba | Sri Arimurti jêjuluk | Sri Maha Bathara Krêsna ||

2. marmanira sri bupati | sinêbut nama bathara | winênang sakawit dene | jawata angejawantah | sayêkti Narayana | titising Bathara Wisnu | marma pêparap Sri Krêsna ||

3. yêktinira sri bupati | irêng mulus sariranya | têrus balung sagêtihe | marmanira apêparab | Sang Prabu Patmanaba | dene awênang anggadhuh | Kusuma Wijaya mulya ||

4. panguripe wong sabumi | marma parab Danardana | dene andina danane | dadar lèlère tan kêndhat | boga arta busana | saingga tibaning jawuh | wèh pramurah pramudita ||

5. marma parab Arimurti | wêruh sadurung winarah | sidik têrus paningale | nora kêna kasamaran | saobah-osiking tyas | wus sasat Hyang Jawata Gung | dadi barang saciptanya ||

6. alit nagri Dwarawati | nanging keringan ing mănca | anglangkungi ing wingite | manuk mibêr nora kêna | ngungkuli jroning pura | tibèng siti lajêng lampus | nadyan kang para jawata ||

7. ing suralaya samya jrih | angungkuli sri narendra | dewa kasoran wus dene | yêkti nora nana corah | nadyan samining dewa | Bathara Wisnu pinunjul | sangking pra dewa sadaya ||

8. marma sagung para aji | samya sumungkêm manêmbah | sami bathara anggêpe | marang Sri Narendra Krêsna | milutèng ngêla-êla | tinut ing satuduhipun | liningga-lingga jawata ||

9. dene asrining jro puri | sasat pura batharendra | karaton uparênggane | sadaya samya kancana | sêsotya nawarêtna | kasor rêsmining swarga gung | asrining pura sadaya ||

10. sêmbada kang pramèswari | muwuhi langêning pura | têtiga endah warnane | ingkang sêpuh garwanira | endhang Gadamadana | sutèng wre Jêmbawan wiku | patutan Dèwi Trijatha ||

11. nama Rêtna Jêmbawati | warnanira lir Supraba | ruruh kèwês pasêmone | prasaja datan lêlewa | pantês ruruh jatmika | kang pamadya garwanipun | rajaputri ing Kumbina ||

12. pêparab Dèwi Rukmini | gandhang tur raga karana | pidêgsa sêdhêng dêdêge | sasat Rarasati swarga | sêdhêping pasang cipta | cahyanya sumunar mancur | kadya banguning kartika ||

13. garwanya ingkang wuragil | Rajaputri Nglesanpura | sêdhêng antêng jatmikane | anama Dyah Sêtyaboma | sumunu cahyanira | kadya Wilutama nurun | sêdhêp manising wicara ||

14. cinatur Sang Rajaputri | Kumbina lan Lesanpura | krama nak-sanak kalihe | dèrèng wontên apêputra | namung kusumèng ngarga | Rêtna Jêmbawati sampun | miyosi kêkalih priya ||

15. kang sêpuh putranirèki | anama Dyan Gunadewa | pêkik nanging sarirane | mawi wulu lir wanara | marma duk lairira | binakta mring eyangipun | mring wukir Gadamadana ||

16. diwasanipun kapati | subrata amati raga | anut tapa mring eyange | wus nama maharsi tama | gung olah puja măntra | arinya pêkik kalangkung | sinung nama Radèn Sămba ||

17. lir lanyapan munggèng

--- 2 ---

kêlir | branyak ladak kasêmbadan | rêspati barang solahe | sarira wijang ajênar | kadya prada binabar | dadi sêkaring praja gung | putra binadhe narendra ||

18. dadya sambating akingkin | la-êlaning para kênya | sinung dalêm kadipatèn | nênggih ing Paranggarudha | nanging ta dèrèng krama | nahan ta ingkang winuwus | Sri Maha Narendra Krêsna ||

19. ri sêdhêngira siniwi | wontên salêbêting pura | dèn adhêp garwa katrine | samya parêg anèng ngarsa | nimbali ingkang putra | Radèn Sămba lagya rawuh | sangking nagri Madukara ||

20. wus prapta sajroning puri | ing ngabyantara narendra | nêmbah mangraub padane | nulya mring ibu katrinya | sawusnya kinèn lênggah | nèng ngarsa nata tumungkul | sang prabu mèsêm ngandika ||

21. bagea kang lagya prapti | kang têtinjo wong alara | dene kongsi lawas radèn | gonira mring Madukara | kongsi samadya căndra | apa baya kang rinêmbug | liwat sangking karya gita ||

22. pangundange mring sirèki | nora nganggo wèh wruh mringwang | mung sira piniji dhewe | pan ing mêngko kayaparan | larane pamanira | kang putra nêmbah umatur | pukulun ing gêrahira ||

23. saèstu lamun nglangkungi | pan sampun sawang kunarpa | risaking pasarirane | gêrah sawêg tigang căndra | saingga wus sawarsa | prapta kawula pukulun | pinuju sawêg kantaka ||

24. rinubung dipun tangisi | wontên taman Madugănda | Sêmar kalawan pun Bagong | lan lare èstri satunggal | ingkang binêktèng taman | putri boyongan pukulun | arinya Patih Sucitra ||

25. anama Dèwi Sulastri | pambajêngipun kaalab | pun Sêmar Dèwi Kanastrèn | salaminya nandhang gêrah | kang kuthah gulawênthah | muhung punakawanipun | Sulastri Bagong lan Sêmar ||

26. datan wontên malih-malih | dene sagung wadyanira | Madukara sadayane | jalu èstri tan kalilan | sumiwi dhatêng taman | korining taman tinutup | kalangkung anèh karsanya ||

27. gêrah mèh antara pati | tan arsa tinanjo[1] marang | kadang kawulawargane | rayi paduka Ngamarta | ping kalih dènnya têdhak | lan ari sadayanipun | kang rayi ing Madukara ||

28. karsanipun dèn pondhongi | binêkta dhatêng Ngamarta | dènnya wus sayah gêrahe | kangjêng paman Madukara | tan karsa manggihana | kang raka tinulak wangsul | marmanya mutung sadaya ||

29. praptèng mangke mitambuhi | rayi tuwan ing Ngamarta | lan para ri sadayane | tan wontên têtuwi samya | saklangkung kawlasarsa | gêrahnya sangsaya nglayung | dhandhang tumulyèng palastra ||

2. Dhandhanggula

1. sri narendra angandika aris | têlanjêre ulun lara apa | dadi mangkono dadine | kang putra nêmbah matur | kados lamun kang godha pêri | utawi pêrayangan | ngandika sang prabu | katarane kaya ngapa | dene sira ngarani kagodha pêri | kang putra matur nêmbah ||

--- 3 ---

kakêtêg sadumuk | wungune sangking kantaka | lajêng ngame saengga angarih-arih | mangungrum angrarêpa ||

3. kang sinambat mung kusumèng wukir | Rara Irêng sapa ingkang nyana | mêngko mangkana dadine | dene duk rarenipun | irêng kusi tur ambêsisik | rikmane arang abang | sasolahe kidhung | karême sok matun gaga | wus tumêrcêb bae dadi rara wukir | dhoso wagu tan ana ||

4. ingkang ana labête sathithik | yèn rêmbêsing madu trah kusuma | amung kocake tingale | kalawan sênênipun | lawas-lawas saya manglingi | rikma kang arang abang | têka dadi bangcuk | wagune dadi wiraga | irêng kusi têka dadi irêng manis | ing mêngko diwasanya ||

5. irêng manis têka dadi kuning | èsmu ijo lir prada binabar | ingkang dhoso pasêmone | dadi jatmika ruruh | liring lindri jait amanis | jatmikane sêmbada | cahyane sumunu | rikma bangcuk têmah dadya | mêmak irêng muyêg ngăndrawila[2] wilis | lah iya ngêndi ana ||

6. soring wiyat salumahing bumi | bisa salin warna kaping tiga | amung Rara Irêng dhewe | ing sabên sasi wuwuh | rêspatine têka sathithik | ing sabên sasi mundhak | sêdhêp manisipun | duk kèndêl pangamenira | mangu jêtung sarwi waspanya drês mijil | lajêng niba kantaka ||

7. sri narendra suka ngandika ris | sapa kulub ing panduganira | pamanamu kang dèn ame | radyan nêmbah umatur | kados inggih kagodhèng pêri | utawi pêrayangan | kang kahyangan gunung | sang prabu gumujêng suka | kang anggodha iku jin Batacinawi | pêri Wara Sumbadra ||

8. ingkang putra wau duk miyarsi | pangandikanira ingkang rama | amajarkên satuhune | matur sarwi gumuyu | kados lêrês dhawuh narpati | gêrahipun jêng paman | kabyatan kung wuyung | kandhuhan lara wigêna | kangjêng bibi dhuh pukulun yèn suwawi | lawan karsa paduka ||

9. inggih sampun kaparan ing têbih | luwung lajêng pinanggihna pisan | owêl sakalih-kalihe | milamba kamipurun | anjurungi lajêngnya panggih | rayi tuwan jêng paman | ing watawis ulun | yèn botên kalampahana | dhaup marang jêng bibi Banoncinawi | kados têmah palastra ||

10. nadyan silih botêna ngêmasi | yêkti lajêng ngênglêng kalanglangan | lilung salami-lamine | inggih sintên tyangipun | kang tumingal dhatêng jêng bibi | yèn botên kangênglêngan | edan kadalurung | gumujêng Sri Padmanaba | myarsa turing putra miwah ibu katri | samya gumujêng suka ||

11. putri Kumbina sru angrangkul aglis[3] | mring kang putra suka angandika | ginablogan pungkurane | pintêr têmên nak ingsun | dadi congkog andhêdhalangi | ing wong lara kasmaran | sasuwene matur | kalintêre wus katara | lamun duta ngêmu rasa ngandhut wadi | wangsiting Madukara ||

--- 4 ---

[...sesa] wasa-wasa ||

13. mung gunane angindhik-indhiki | mêndhak-mêndhak pindha dingkik landhak | têkèng wuri pangindhike | mundhuk-mundhuk lir undhuk | lamun mapag mêndhak tan wani | wanine anyênyamar | anamur nyalimur | lagi samêngko kewala | pamanamu mari gone mêngarahe | salin gêlare lara ||

14. dene karêpira iku kaki | luwih bêcik lamun kalakona | pamanamu ing dhaupe | sayêkti bibèkamu | wus pinacang sangkaning alit | lawan Si Dananjaya | karsane eyangmu | iya kalawan wakira | ing Mandura iya wus padha jurungi | aywa kaparèng liya ||

15. kalunta kèh pakewuh ngalangi | pan kabubuh eyangira seda | kalunta kongsi saprene | dhasare bibèkamu | bocah mula kulup tan kêni | dèn rèh mring wong atuwa | yèn dudu tyasipun | sok nuli angèsthi pêjah | cilik mula winongwong ing jawata di | nora kêna sungkawa ||

16. lamun kongsi luhe tibèng siti | pan sakala karya gara-gara | dewa ing Kaendran gègèr | absari kèh tumurun | mung emane mijil pawèstri | santosane tyasira | luwih sangking kakung | sêtya tuhu ing wacana | tur sêmbada lêgawa tega ing pati | tan kêna ginagampang ||

17. pilih wonge wadon kang tan kêni | dèn mêmitra lawan Si Janaka | bêtah lêmbut pangarahe | dimêr imul marusul | dhasar warnanira apêkik | mung lagi Si Sumbadra | kang tan kêna kengguh | duk kramane uwakira | ing Mandura lan kakang bok Erawati | nganggo patah wanodya ||

18. kang sêmbada ing warnayu luwih | ingsun lawan Si Patih Pragota | ingkang binubuhan golèk | wanodya ingkang punjul | ingsun eling ibunirèki | samana raganingwang | duk lagya gêguru | iya marang eyangira | durung dhaup lawan ibunira lagi | kinadangkên kewala ||

19. sarwi mèsêm prabu arimurti | dènnya ngandika maring kang putra | sarwi angling ring garwane | katri mèsêm tumungkul | sri narendra ngandika malih | sun duga warnanira | ibumu kalêbu | kalamun dadia patah | dadya lakuningsun mung mêlêng sawiji | jujug Gadamadana ||

20. ingsun suwun mring eyangirèki | ginawakkên kulup ibunira | nanging tan sun banjurake | katur maring wakamu | ingsun andhêk nèng pondhok mami | dene ta Si Pragota | lakune wus antuk | wanodya têka ing ngarga | luwih endah aran Endhang Wrêdiningsih | wakamu liwat suka ||

21. dene endhang warnanya yu luwih | nora wêruh yèn endhang gadhungan | marma binanjurkên bae | marang ing bibèkamu | busanane kinèn nyalini | bibèkmu rêsêp ing tyas | mulat warnanipun | tan wruh yèn endhang gadhungan | mangan turu tinunggal tilêmirèki | tan nganggo walangdriya ||

--- 5 ---

bibèkamu yèn turu têngèn kapati | pinocung nora kêna ||

3. Pocung

1. mung kencokan lalêr lan kencokan lêmut | tangi dènnya nendra | têmahan dèn dharêsêli | bangêt kagèt jumbul tangi garagapan ||

2. tinon ingkang dharusul dharêsêl kêmul | kalamun wong lanang | bibèkmu gundam sarywajrit | gya lumayu gègèr sagunging pawongan ||

3. ting bilulung nora na wruh purwanipun | wakamu Mandura | kagyat wungu dènnya guling | lagya mudhun Si Sumbadra sêlak prapta ||

4. anungkêmi ing pada sarywa umatur | yèn endhang gadhungan | bakal patah buwang patih | dadi lanang dharusul milu anendra ||

5. duk miyarsa tambuh dukane wakamu | krodha tanpa tata | kadya tan anapak siti | nyandhak Alugora têdhak sigra-sigra ||

6. nêdya dèn jur ingkang dharêsêl ing kêmul | ing Alugoranya | sruning duka pan wus pasthi | sapraptane gone tilame Sumbadra ||

7. miyak klambu tinon kang nèng jinêm arum | lamun Si Janaka | dhêlog-dhêlog maksih linggih | têbah jaja wakamu mundur kewala ||

8. ingsun tandang mring jro pura gupuh-gupuh | kapapag gapura | arsa banjur dèn gondhèli | tutur lamun endhange dadi Janaka ||

9. andhêrusul ing kêmul amilu turu | marang Si Sumbadra | sun api krodha tan sipi | mati awor sawêngi kono lan ingwang ||

10. garêjêgan kinukuhan mring wakamu | sun api amêksa | wakamu saya ngukuhi | wus sajêge mangkono wakmu Mandura ||

11. dukanipun sapira pan nora tutug | marang Si Janaka | lamun wruh rupanirèki | kaya kêna cinthunge wong Madukara ||

12. lir carita dènnya ngandika sang prabu | manising wacana | kaduk cucut ngrêspatèni | samya suka sagunging cèthi parêkan ||

13. Sang Dyah Ayu Kumbina mèncêp angêmpus | bok aja ngandika | karya ewa kang miyarsi | buh ta kakang prabu buh ta kang sarira ||

14. ingkang kêna ing pêpèlèt lênga dhuyung | cinthung Madukara | gumujêng sri narapati | saya suka sagunge cèthi parêkan ||

15. amiyarsa Dyah Kumbina purunipun | dhasar yu sêmbada | sêdhêp manis ngrêspatèni | sri narendra alon dènira ngandika ||

16. sun banjurne kulub tutur ingsun mau | duk anèng Kumbina | kramane ibunirèki | arsa dhaup kalawan Pandhita Durna ||

17. yayi Prabu Ngamarta mring raganingsun | padha tinimbalan | kulub mring eyangirèki | kabèh prapta masanggrahan ing Kumbina ||

18. amung wakmu Mandura ingkang tan rawuh | kaya wus graita | yèn bakal ingsun rusuhi | duk lêbune pangantèn maring jro pura ||

19. sun wêdèni tiwikrama kagum-kagum | bali mêtu jaba | palayune niba tangi | dadya gugat Kurawa nora narima ||

20. pan tinarka panggawene paman prabu | kang nyandi upaya | anane ditya jro puri | paman prabu nulak paduka tan bisa ||

21. dadya pasrah kewala jroning kadhatun | marang wong Ngastina | lila rusaking jro puri | dèn sirnakna

--- 6 ---

buta kang saba jro pura ||

22. dadya sagung kurawa manjing kadhatun | sakapraboning prang | nêdya nyêkêl jênêng mami | siji nora nana wani prak lan ingwang ||

23. yayi Prabu Ngamarta iya têtulung | maring wong Ngastina | nanging nora graitani | lamun ingsun ditya kang saba ing pura ||

24. duk samana Si Janaka nora milu | maring ing Kumbina | tininggal tunggu nagari | tinimbalan mring yayi Prabu Ngamarta ||

25. kaya kucing pinasrahan buru tikus | wus tan etung sanak | sagon ingsun dèn palêcit | ingsun nuksma sabarang wêruh kewala ||

26. mêtu sangking jro pura maksih binuru | ingsun malih warna | sabarang bae udani | awor lan dhêg amun-amun wruh kewala ||

27. ingsun rupa lêmut Si Janaka nusul | rupa lawa kêmbang | ing kono kacandhak mami | tanpa budi lêmut mungsuh lawa kêmbang ||

28. nora nganggo sêmanak panyêkêlipun | pinadha lan kompra | kêna ora dèn lalèni | pinasrahkên mring Paman Prabu Kumbina ||

29. nanging ingsun minta sihing pamanamu | aywa katon nistha | rèh padha darah linuwih | luhung ingsun banjur dipun patènana ||

30. pamrih ingsun suka banjura linampus | ya kongsi binănda | saure wus nora kêni | kêna ora dèn aturakên bêbandan ||

31. dumèh ta wus parentahe paman prabu | kinèn anyêkêla | nora kinèn amatèni | bangêt wêdi lamun dhihinana karsa ||

32. ingsun rada kewuhan lan salah gumun | duk tumindakira | pamanamu lawan mami | têka dadak dèn pilaur wong Ngastina ||

33. ingsun eling Si Janaka tandhingipun | mung lan Si Sumbadra | sajêg-jêge goning tobit | awit bocah sapolah-polahe kalah ||

34. duk samana bibèkamu iya milu | mring nagri Kumbina | ing kono margane kêni | Si Janaka gêlêm matèni maringwang ||

35. sun pasrahi kulub maring bibèkamu | kèri pasanggrahan | dèn rêksaa ingkang bêcik | aywa kongsi dèn jarah mring wong Ngastina ||

36. Si Udawa dikon angaturi wêruh | marang ing Mandura | lamun ingsun wus ngêmasi | marga sangking ngrusak sri nataning pura ||

4. Sinom

1. dhasare ingsun têmaha | pan ingsun arsa udani | kuwanène Si Janaka | maring bibèkamu kaki | marmane sun pasrahi | manawa wani anubruk | ing sawuse sampurna | kunarpaningsun binasmi | Si Janaka banjur maring pasanggrahan ||

2. ciptane kaya-kayaa | ing mêngko lamun pinanggih | dene wus padha suwungan | dhasare ingsun pasrahi | marma ngêdêd tan sipi | kuwanène pamanamu | praptane pasanggrahan | wruh bibèkmu tanpa budi | nubruk manah Si Janaka yèn wania ||

3. binănda nurut kewala | dhêlog-dhêlog tanpa budi | dosane kênèng patrapan | lupute dènnya ngukumi | maring wong lambangsari | mung lanange kang linampus | ginawa mring Kumbina | bêbandan dipun lakoni | Si Janaka pamrihe amung sapala ||

--- 7 ---

[...n] takoni tinalikung | sagung cèthi parêkan | gumêr gujêngira sami | amiyarsa pangandikaning narendra ||

5. dènira crita mring putra | lêlampahanira nguni | satriya Andananjaya | dènira anahên brangti | mring Dyah Banoncinawi | miwah kang putra turipun | gêrahe ingkang paman | pangamene mêlasasih | ngangge Rara Irêng wau kang tênaga ||

6. rajaputri ing Kumbina | jumênêng dènnya nyambungi | ingsun biyèn sasêmbranan | guyon parikêna kaki | lagi gunêm sathithik | aluse bêbudènipun | satriya Madukara | durung tutug gon sun angling | bibèkamu kalepat nuli alunga ||

7. gêtun ngong kaya matia | dèn nêngakên malah mangkin | saenakane lungguhan | samangsane ngong parani | nuli ngadêg nglungani | sun uwuh nora sumaur | kapapag dalan nyimpang | sri narendra ngandika ris | cilik mula gone tan dhêmên sêmbranan ||

8. ewa mangkono manawa | ing samêngko tyase kêni | gampang dening sutanira | hèh kulub bibèk sirèki | banjur mring tamansari | seba maring bibèkamu | iya pêpucukana | kaya turira mring mami | malah-malah caritamu wuwuhana ||

9. lêlakone Madukara | lalararên sabarang liring[4] | larasing lara asmara | rarasên dèn mêlas-asih | rês-rêse dipun mingis | nanging aja kongsi konus | manawa kaputungan | samarên basa dèn ramping | jroning wuwus wawasên ingkang waspada ||

10. sêsunguting netyanira | padhang pêtênging kang liring | lamun pêtêng undurana | pangarahira dèn ririh | lamun liringe bêning | rada dhêsêkên ing atur | osonên sawêtara | nora dadi tyasirèki | kakênyêre kulub ujar amung sira ||

11. wis măngsa-bodhoa sira | maripih ing atur kaki | kang putra matur sandika | wus mundur sangking ngarsa ji | laju mring tamansari | marganira pan anjujug | sangking sajroning pura | cakêt gupit măndragini | bêbutulan gapura lit sri rinêngga ||

12. ing kaputrèn patamanan | nênggih ing Banoncinawi | prênah sakilèning pura | amung lêt banon sakêlir | rinêngga anglangkungi | sasat tamaning swarga gung | asri tan ana mimba | klangênan mawarni-warni | pêthetane sampun pêthetan ing swarga ||

13. myang kêmbang-kêmbange samya | sêsêkaran swarga di[5] | têngah sinung balekambang | akik cêmêng kang kinardi | rinênggèng sotya adi | apan ing kono gonipun | Rêtna Wara Sumbadra | sinungan sanggar panêpi | pan pinindha candhi cêpurung rinêngga ||

14. akik ijo kang kinarya | ing Wukir Cinawi ngrawit | ing sêsotya nawarêtna | jumêrut nila widuri | têmpuk lawan prabaning | botrawi muncar ngênguwung | lir mega ngêmu teja | wor lintang-lintang mariris | saubênge balekambang kêmbang-kêmbang ||

15. ingkang samya jinêmbangan | umpake sadaya akik | jêmbangan gêdhah winarna | ing jawi pinancak suji | akik ijo kinardi | gêgapite akik wungu | waton talajug pita | katon ing mandrawa adi | kêkuwunge angawêngi kêmbang-kêmbang ||

16. cinatur pêthetanira | myang kêmbang-kêmbange [kê...]

--- 8 ---

[...mbang-kêmbange] sami | rone sawiji tan ana | kang garing tumibèng siti | tan kêna tuwa sami | tumaruna sri ngrêmbuyung | myang sagung kang wowohan | salamine angêmohi | kêmbang pêntil nyadham matêng sabên dina ||

17. tan wus lamun winuwusa | asrine kang tamansari | jatine taman pêpujan | inggih ing Banoncinawi | ing taman Sriwêdari | kagungan Sri Sasrabau | cinipta mring Sri Krêsna | tibèng Praja Dwarawati | nyata lamun Danardana Wisnubrata ||

18. mangkana Wara Sumbadra | duk lagya siniwèng cèthi | munggèng nataring paningrat | paningrating kang botrawi | aglar parêkan cèthi | Larasati munggèng ngayun | yèku palihanira | Kusuma Banoncinawi | pan arine Rêkyana Patih Udawa ||

19. warnanira yu utama | tan măntra lamun wong cilik | sêmbada dêdêg pidêgsa | pawakan rurus aramping | pamulunya anglungit | gandhang tur manis ing têmbung | wasising pasang cipta | limpating graita lungit | nora wingwang dadya putrining narendra ||

20. sajatine apan nyata | Udawa lan Rarasati | dudu sutèng Ăntagopa | apan trah kusuma yêkti | Udawa kang mancêri | satuhu lamun Sang Prabu | Basudewa Madura | Rarasati kang mancêri | Sang Aprabu Bismaka Natèng Kumbina ||

21. duk magsih Arya Prabunya | caritanira ing nguni | Ăntagopa juru sawah | apan ta nora nganaki | rabine ayu luwih | tariman sangking Sang Prabu | Basudewa Madura | sabên-sabên sri bupati | amêng-amêng marang ing Widarakandhang ||

22. rabinira Ăntagopa | siyang dalu angladosi | wus kadya cèthi parêkan | apan magsih dèn karsani | nulya sri narapati | apan anèng sanggrahan gung | salamine samana | kongsi patutan sawiji | mijil priya iya Ki Patih Udawa ||

23. wusnya patutan sajuga | mantun karsa sri bupati | mring rabining Ăntagopa | wruh ginanti ingkang rayi | nênggih ingkang ngwasani | sira Radèn Arya Prabu | puniku purwanira | dadi Nikèn Rarasati | pan satuhu putrane Natèng Kumbina ||

24. marmanta Wara Sumbadra | sihira trus lair batin | palihan pinundhut kadang | miwah Nikèn Rarasati | lair batin kapati | sungkêma mring gustinipun | sang dyah alon ngandika | paran wartaning ing jawi | salungane gustimu Paranggarudha ||

25. dene wus samadya căndra | ki putra tan ana prapti | mêng-amêng mring êndi baya | nora gawa bala siji | gawe sumlanging ati | Rarasati nêmbah matur | gusti putra paduka | kawula midhangêt warti | ing samangke gusti wontên Madukara ||

26. pan sampun samadya căndra | mila lami anênggani | gêrahe Sang Dananjaya | sang dyah angandika aris | sapa ingkang wêwarti | yèn anèng kono gustimu | Rarasati tur sêmbah | pukulun ingkang wêwarti | abdi dalêm pun kakang Patih Udawa ||

27. tamuan Radèn Sucitra | Patih Madukara gusti | wontên wismane pun kakang | kantos sipêng tigang ratri | punika kang wêwarti | sang rêtna ngandika arum | Pêpatih Madukara | kongsi nginêb têlung ratri | apa mambu sanake Patih Udawa ||

--- 9 ---

28. lan manèh lakune apa | matur Nikèn Rarasati | gusti botên mambêt sanak | sangking sampun sae lami | pun kakang sanjang nèki | Radèn Sucitra pukulun | nguni putraning nata | kadange èstri kêkalih | apan sami kaboyong mring Madukara ||

29. Sang Prabu Sasra Sudarma | ratu pulo Rajapêthi | pambajêngipun wanodya | Dèwi Kanastrèn karabi | dhatêng pun Sêmar gusti | Sucitra panênggakipun | bagus magsih taruna | sêmbada prawirèng jurit | pan kinarya pêpatih ing Madukara ||

30. warujunipun wanodya | anama Dèwi Sulastri | wartine ingkang wus wikan | warnane ayu linuwih | ing nguni magsih alit | nalika kaboyongipun | mangkya sampun diwasa | sêdhêng mêpêki birai | wartanipun pantês lamun kagarwaa ||

31. mring satriya Dananjaya | kusuma Dèwi Sulastri | sêdhêng dêdêge pidêksa | sarira gilig aramping | liringipun amanis | gandês luwêsing pamuwus | kaduk raga karana | sasolahe ngrêspatèni | nanging mangke dèrèng kainggahkên garwa ||

32. maksih parêkan kewala | nanging dènnya nglêladèni | wus saraga-raga garwa | purunipun pun Sulastri | dhatêng gustinirèki | purune kapara patut | dene Radèn Sucitra | dènira purun mariki | angupados usadaning gustinira ||

33. satriya ing Madukara | gêrahe nungsung jêjampi | pan sampun samadya căndra | dènnya kesah sangking wukir | Patih Sucitra gusti | nasak wana minggah gunung | manggihi pra pandhita | tan wontên ingkang kadugi | mulyakakên gêrahe Sang Dananjaya ||

34. wontên pandhita satunggal | gusti ingkang asung wangsit | gêrahe Sang Dananjaya | tămba salumahing bumi | dèn tambakêna sami | malah dadya sangêtipun | nadyan para jawata | paringa usada sami | botên mulya tambane amung sapala ||

35. sarate kinèn ngupaya | layon sêkar ingkang sangking | ukêle putri utama | kalairan kang marêngi | ari Anggara Kasih | kang nungsang akalung usus | mila Patih Sucitra | enggal anjujug mariki | kados-kados sampun amiyarsa warta ||

36. gusti wiyosan paduka | milanta pun kakang Patih | Udawa ingkang amêksa | kawula kinèn bêktani | layon sêkar sakêdhik | punika purune mantuk | sang dyah rêngu ngandika | iku tatane wong ngêndi | nora lumrah wong lara tambane kêmbang ||

37. wiwit ingsun yèn wêruha | pasthi sira sun dukani | mung akale Si Sucitra | anuruti wong dalêming | dèrèng dugi dènnya ngling | kasaru Dyan Sămba rawuh | sang dyah suka ngandika | dene lagi sun rasani | nuli prapta bêcik kang tinêmu baya ||

38. ing kono sira banjura | rahadèn sigra ngabêkti | rinangkul lungayanira | sang rêtna ngandika aris | sira kulub mring êndi | mèh luwih samadya tèngsu | lunga tan nganggo warta | akarya sumlanging ati | tanpa wadya kang putra aris turira ||

--- 10 ---

[...ra] | amung kalawan turanggi | animbali sartane paring uninga ||

40. lamun sangêt gêrahira | aturing duta manawi | kawula ngêntosi enjang | dinugi botên mêningi | mila kawula aglis | gugup pangkat dalu-dalu | tan ngantos bêkta wadya | mung lan duta kang nimbali | sêsandêran enjang prapta Madukara ||

41. sayêkti aturing duta | prapta kawula mêningi | jêng paman magsih kantaka | rinubung dipun tangisi | mring punakawan kalih | pun Sêmar Bagong pukulun | nèng taman Madugănda | langkung sangking kawlasasih | salamine gêrah nèng taman kewala ||

42. dene sagung wadyanira | ing Madukara jalwèstri | sadaya datan kaliran | sumiwi mring tamansari | tinilar dalêm sami | korining taman tinutub | langkung anèh karsanya | gêrah mèh antara pati | datan arsa tinuwi mring kadang warga ||

43. paman prabu ing Ngamarta | dènnya têdhak kaping kalih | sumêdya amondhongana | lawan sagunging para ri | nanging tan dèn panggihi | kang raka tinulak wangsul | marma mutung sadaya | praptèng mangke mitambuhi | paman prabu Ngamarta angraras driya ||

5. Mijil

1. praptèng mangke tan karsa têtuwi | para kadang tamboh | èngêtipun sangking kantakane | pan kawula pêtik wanti-wanti | talingane kalih | wungu pungun-pungun ||

2. aningali marang kawula glis | lênggah ngrangkul alon | sarwi angrarêpa andikane | yèn ajaa kulub sira prapti | ing sadina iki | pasthi ingsun lampus ||

3. nora nganti dina sesuk malih | boting laraning ngong | lara ing sajagad iki kabèh | sinandhangkên marang awak mami | maksih sinung urib | nanging sasat lampus ||

4. tinimbanga lan rubuhing wukir | boting laraning ngong | magsih abot laraningsun kiye | soring wiyat tan ana nimbangi | mêngko sira prapti | rasaning tyas ingsun ||

5. kaya-kaya lamun bisa urib | wurung praptèng layon | iya sangking praptanira radèn | ingkang sasat dadya maosandi | pamurunging pati | panancanging umur ||

6. dadya mêngko raganingsun iki | pasrah anak ingong | mati urib[6] sangking sira radèn | bisa urip yèn sira uripi | tulus praptèng pati | yèn sira kang nglampus ||

7. wus mangkono rasaning tyas mami | sakarsanta dados | angrèh raganingsun iki radèn | abang biru wus anèng sirèki | dèrèng kantos dugi | pangandikanipun ||

8. nulya jêtung dhêlêg-dhêlêg sarwi | kang waspa drês miyos | dangu-dangu salin andikane | kadya angrarêpa angarih-arih[7] | kang sinambat naming | Rara Irêng gunung ||

9. adoh têmên lan rarene nguni | dadine samêngko | sapa nyana mangkono dadine | soring wiyat sun durung miyarsi | ngong kang bisa salin | warna kaping têlu ||

10. iya amung Rara Irêng wukir | duk magsih nèng dhukoh | bangêt wagu dhoso pasêmone | irêng mangkak tur rada basisik | rambut abang kusi | kanginan maruwun ||

11. nuli ingsun akapanggih malih | nalika nèng dhepok | wingit rada manglingi warnane | irêng kusi dadi irêng manis | rikmane kang abrit | têka dadi bangcuk ||

12. solah wagu pan dadya rêspati |

--- 11 ---

sêmune kang dhoso | dadi luruh alindri liringe | dèrèng dugi rahadèn turnèki | sang dyah duk miyarsi | langkung dènnya rêngu ||

13. sira iki apa andalêming | anèng ngarsaning ngong | lagi prapta dadak angêtèprès | barang kăndha sapa kang ngowahi | lagi dèn kangêni | dadak anggadêbus ||

14. ingsun nora ananggap sirèki | minggata kang adoh | Radèn Sămba uninga sêmune | lamun ingkang bibi sangêt runtik | ature sinambi | sumbrana gumuyu ||

15. inggih sampun lamun tan marêngi | gèn kula gêdobrol | mung paringa dhêdhaharan bae | kula bibi jatosipun ngêlih | sadintên tan bukti | mêntas mlampah dalu ||

16. sawêg prapta lajêng dèn timbali | mring rama sang katong | mundur sangking pura lajêng bae | marêg ngarsa paduka jêng bibi | mila sangêt ngêlih | sang dyah ngandika rum ||

17. iya padha kulub lawan mami | samadya pancorong | salawase lunga sira radèn | ingsun taji dhahar lawan guling | mêngko sira prapti | riaya katèngsun ||

18. Rarasati ladèkna tumuli | sêsaosaning ngong | ingsun dhahar lan gustimu kene | Rarasati ngladosakên nuli | dhaharan sang dèwi | kuluban sarwa rum ||

19. mênur gambir kênanga mêlathi | cêpaka argulo | kang rinawis kinulub bumbune | anggi-anggi ingkang wangi-wangi | kongas gandanya mrik | radèn têtanya rum ||

20. apa iku dhahare jêng bibi | rupane mangkono | ting kalênyit awangi gandane | Nikèn Rarasati turira ris | sagung wangi-wangi | gusti kang kinulup ||

21. Radèn Sămba sidhakêp sarywa ngling | yèn kaya mangkono | kang dhinahar jêng bibi ujute | wataraku wong Batacinawi | barang lara kalis | mulês miwah ngêlu ||

22. lara wêtêng rumab myang panastis | dèngkèk miwah encok | lamun ana wong lara ing kene | binêkêma bae mring jêng bibi | sayêkti yèn mari | tansah mèt dhêdhukun ||

23. gumêr gujênge parêkan cèthi | sang rêtna malerok | sarwi balang sadak mring putrane | bangêt têmên lonyote ki mantri | mèmpêr sri bupati | duk nonomanipun ||

24. rada kaduk cucut ngrêspatèni | ngangêni kang tumon | Rarasati nambungi ature | malah tutuk putra tuwan gusti | cucut tuntung manis | rakanta sang prabu ||

25. cucutipun tinadukkên liring | nyênyêse sakêbon | Radèn Sămba dangu mawasake | ingkang bibi liringipun bêning | sêsunguting runtik | sinawang wus samun ||

26. dukanipun nora nrus ing galih | kèndêlnya sang anom | angên-angêning rèh upayane | wus sirantuk nêmbah matur aris | sowan kula bibi | jatose ingutus ||

27. mring paduka aparing udani | jêng rama sang katong | kalawingi tamuwan dutane | ratu sabrang kêkalih nagari | sami mawi tulis | katur rama prabu ||

28. kang satunggal Jongparang nagari | Prabu Bajobarong | gung aluhur ngajrihi dhapure | siyungira wus kadya rasêksi | godhèg wok jenggot brit | rambute kadi duk ||

29. brêngos kokop netra bidho mati | alise mêngkorog |

--- 12 ---

langkung sangking dêgsura surate | pan anglamar ing paduka bibi | tan kenging tinampik | masesambêg purun ||

30. yèn paduka tan arsa nampèni | sayêkti rarêmpon | prabu ing Jongbarong botên wande | sawadyane anêkani jurid | nagri Dwarawati | dinadèkkên awu ||

31. sipat lanang kabèh dèn patèni | èstrine binoyong | dene ingkang satunggal surate | Ratu Paranggănda atur putri | kawula kang pinrih | praptèng prajanipun ||

32. nontonana mring putrinirèki | yèn kawula condhong | ingaturkên samăngsa-mangsane | mring kawula marêkan anyèthi | Dèwi Găndawati | ing jagad pinunjul ||

33. kaduk raga karana sang putri | tan wontên winaon | dêdêg pidêgsa sêdhêng gêdhene | sarira rurus gilig aramping | pamulune lungit | manis ingkang têmbung ||

34. dene raka paduka rama ji | ing galih wus condhong | amba kinèn ningalana age | ing warnane Dèwi Găndawati | kang kalokèng bumi | yèn kawula sampun ||

35. sênênging tyas tinon lajêng panggih | lawan sang lir sinom | wontên nagri ing Paranggandane | lamun sampun ing kawan dasa ri | jêng rama nimbali | ngundhuh mantunipun ||

36. karsanira bayangkari nanging | kawula sru mopo | gêmah lamun manggih durakane | yèn kantosa kawula nglancangi | mring paduka bibi | mendah ta lokipun ||

37. gupuh-gupuh karsa mondhong putri | wong tuwane wadon | magsih kêna tan ana cacade | lurus nora gèthèk nora ciri | dadak dèn langkahi | krama numbuk-numbuk ||

38. nora nganggo tatane ngaurib | wong laku mangkono | paranbaya tinêmu ing têmbe | yêkti makatên ucaping bumi | milamba samangkin | dahat kamipurun ||

39. gadhah atur mring paduka bibi | nênuwun sayêktos | Prabu Bajobarong panglamare | mugi-mugi paduka tampani | wontêna sakêdhik | soring warnanipun ||

40. nanging botên kuciwa ing bumi | mêngkua praptèng don | mring paduka dene ratu gêdhe | awibawa sinêmbah para ji | sang dyah duk miyarsi | ature kang sunu ||

41. langkung sangking kumêpyuring galih | lir sinênggrang ing mong | tarataban mêngkorog wulune | lir sinasak gumêtêr dènnya ngling | pa genea gusti | sira dadak lumuh ||

42. ing karsane ramanira aji | aja sira mopo | kinèn krama apan wus sêdhênge | tampanana Dèwi Găndawati | kang sumêdya dadi | kanthining jinêmrum ||

6. Kinanthi

1. aja sumêlang ing kalbu | krama dumèh anglangkahi | maring ta sariraningwang | wêdi bokmanawa kêni | sêsikunirèng jawata | nora dadi ngapa kaki ||

2. yèn wus lila raganingsun | malah panêmune bêcik | walêr sangkêre tan ana | miwah pocapaning bumi | muga kulup lampahana | kang sira grahitèng budi ||

3. sarambut pinara sèwu | durung nyipta nambut krami | ing lair batin narima | momong sira bae kaki | kulup age tampanana [tampana...]

--- 13 ---

[...na] | Rêtna Dèwi Găndawati ||

4. ingsun age arsa wêruh | mring bakale mantu mami | putrine wong Paranggănda | ingkang kaloka ing bumi | ayu tur raga karana | nuli pêputraa gusti ||

5. sun sinau momong putu | mendah sukane tyas mami | kang putra bêkuh turira | wit netyas kawula bibi | siyang dalu kadi agya | mondhong ing Dyah Găndawati ||

6. mangun langêning raras kung | manungku rarasing rêsmi | yèn ta sampuna kapalang | sumêlanging manah maksih | ajrih sikuning jawata | miwah pocapaning bumi ||

7. dene gênggênge pakewuh | bêbaya ambêbayani | upaminipun kawula | nêmpuh byat purun nampèni | putri adi Paranggănda | măngka paduka anampik ||

8. maring Bajobarong Prabu | punapa ta eca bibi | gèn kawula pêngantenan | lawan Dèwi Găndawati | sêdhêng lagya sih-sinihan | yêkti lajêng pothar-pathir ||

9. gègèr kabur dening mungsuh | Bajobarong anêkani | krodhane sawadyanira | gêpuk nagri Dwarawati | paduka ingkang rinêbat | pinrih samadyaning jurit ||

10. măngsa ta wandea gêmpur | sintên nagri Dwarawati | kang nanggulang ing ngayuda | andêle amung sawiji | paman Arya Wrêsniwira | mung pupuh rosaning jurit ||

11. ngandêlake tosing balung | kêncênging ototirèki | lawan têguhe kewala | tanpa guna tanpa sêkti | nadyan sumsuma gêgala | otot kawat balung wêsi ||

12. botên wande rêmak-rêmpu | pintên kuwate wong siji | lan Bajobarong Jongparang | sintên ingkang purun inggih | ingabên sami satunggal | têtandhingan dede tandhing ||

13. nadyan sami rosanipun | kantun gagah gêng ainggil | samia ing kuwatira | kantun têguh tosing kulit | pan sami bêtah kuwatnya | kantun guna miwah sêkti ||

14. lawan kantun sagêd mabur | pangandikane rama ji | Bajobarong kyating jagad | ratu sakurêping langit | manungsa diyu rasêksa | tan wontên ingkang kuwawi ||

15. anadhahi krodhanipun | tandhinge amung sawiji | jêng paman ing Madukara | kapalang gêrah ing mangkin | mila sangêt tur kawula | mugi paduka tampèni ||

16. Bajobarong ratu punjul | sang rêtna rêngu dènnya ngling | lamun Bajobarong mêksa | sikarane anêkani | masesa wong datan arsa | kudu ngrabosèng ngajurit ||

17. aja sira milu-milu | ingsun dhewe kang nglabuhi | dadi bantêning nagara | amrih pati lêbu gêni | miwah mati suduk jiwa | mung sira tulusa mukti ||

18. lawan ramanta sang prabu | kang putra jêlèh turnya ris | sarwi anungkêmi pada | bênêr jêng rama dènnya jrih | tan arsa anari krama | mangkene tyase jêng bibi ||

19. idhêpe mung nganyut tuwuh | nora măntra-măntra kalih | tan ngeman ing kadang warga | miwah rusaking nagari | tangèh kalamun kaliha | wêlas marang awak mami ||

20. kaya ta ing nguni kang wus | kocap kudanganirèki | swargi jêng eyang Mandura | wus pinasang jodho pasthi | lan jêng paman Madukara | tan kalakon praptèng mangkin ||

21. ana pindhanira lumuh | mênèk tan kolune [ko...]

--- 14 ---

[...lune] sangking | krama nak-sanak taruna | ana manèh iki prapti | ratu agung ing Jongparang | iya tan arsa nampèni ||

22. ramanta ing karsanipun | dhuh bibi kalamun pasthi | makatên karsa paduka | kapati mung mamrih pati | kawula măngka santuna | sayêktine anglabuhi ||

23. bela wong sapraja lêbur | aywana kèri sawiji | katuwone raganingwang | lagyana sênênging ati | putri adi Paranggănda | kapalang bela ing pati ||

24. dhuh bibi amba pukulun | anuwun pamit samangkin | pêjah nèng ngarsa paduka | luhung pêjah andhihini | lêbur rusaking nagara | gêsang tan sagêd ningali ||

25. rahadèn sawusnya matur | narik curiganira glis | wus pinusthi pucukira | lêrêsing kêkulung ati | kantun gêcose kewala | sang dyah kumêpyur ningali ||

26. kang putra sigra rinangkul | sarwi dhêg-dhêgan dènnya ngling | dhuh dhuh anggèr aja-aja | mêngko ta tyasira kaki | mamrih pati tanpa yogya | siniku ing jawata di ||

27. dene ta pikirirèku | padha pinikir kang bêcik | Radèn Sămba duk miyarsa | pangandikane kang bibi | sakala asrêping driya | atata lênggahe malih ||

28. nanging sang kusuma sampun | garjita sajroning galih | maring sêmune kang putra | yèn gutuk lor kidul pinrih | gutuk kulon mamrih wetan | mring Bajobarong mung lair ||

29. mring Sang Parta batinipun | sang dyah ngunandikèng galih | apa wus karsaning dewa | yèn wong ika pasthi dadi | pangajapan ingsun tawang | marga sangking bocah iki ||

30. apa ta pangêbangipun | wong ika mring anak mami | duk ana ing Madukara | kinungkung samadya sasi | mulih têka gawe beka | tan kêna dèn tanggulangi ||

31. dènnya ngrubuhke maring sun | kapati-pati toh pati | sun cobane apa nyata | mring Bajobarong tyasnèki | bok aja agawe gêlar | wong tuwarsa dèn gêlari ||

32. dèn kalamarana rambut | calorote wus udani | dadya ris dènnya ngandika | iya kulub yèn wus pasthi | mring Bajobarong Jongparang | brataning tyasira kaki ||

7. Asmaradana

1. sayêkti ingsun lakoni | wit sangking pamêksanira | miwah sang prabu karsane | paran gon ingsun lumuha | kang putra duk miyarsa | malênggong tyasnya manjêlud | lirih kêmba aturira ||

2. yèn pangraos kula bibi | babêtahan wus prayoga | mêngkua mring sarirane | dene ratu gung prakoswa | sakêdhik tyas kawula | ragi sumêlang pukulun | mring jêng paman Madukara ||

3. manawi galihe maksih | èwêd darbe pêpacangan | têmah kalap ing liyane | sayêkti wungu dukanya | inggih măngsa dangua | amrih pêjah gêsangipun | mring Bajobarong Jongparang ||

4. sakêdhap kewala mati | sanadyan silih sampuna | mupus yèn dèrèng jinodho | nanging watawis kawula | samangsanipun mulat | ing cahya pindha sitangsu | kadi yèn sami sakala ||

5. saputing tyas ambêg pati | ketang kang dadya sasăngka | Bajobarong botên wande | janggane pêdhot pinanah | paduka kantun răndha | namung punika pukulun | sumêlanging tyas kawula ||

6. sang kusuma duk miyarsi | maring

--- 15 ---

ature kang putra | lathinira cinawowo | pan sarwi jinêngkang-jêngkang | dhuh iki bocah apa | têka calêbang-calêbung | datan kêna ginugua ||

7. lah ta wis matura aglis | mring ramanira narendra | lamun wus pasthi karsane | ingsun kinèn amawongan | marang wong Madukara | ing saiki ingsun turut | ananging sira matura ||

8. sun minta patiba sampir | kris wasiyat Madukara | Ki Pulanggêni wastane | lan ing kana duwe bocah | pawartane boyongan | ing nguni putrining ratu | maksih rare yu utama ||

9. arane Dèwi Sulastri | iku kang sun jaluk pisan | lan kêris praptane kene | dèn suka lila trusing tyas | apa sakarêp ingwang | aja garantês sarambut | karana kêris wus dadya ||

10. sasrahan patiba sampir | miwah bocahe boyongan | sayêkti wus darbèk ingong | ing samăngsa-măngsa têka | Dwarawati nagara | kêrise lan bocahipun | esuk sore ngong sumăngga ||

11. ing karsane sri bupati | dene yèn nora katêkan | iyèku panjaluk ingong | yêkti wadat tanpa krama | upamane pinêgsa | pira larane wong lampus | sang dyah sawusnya ngandika ||

12. lumêbèng dalêm botrawi | Radèn Sămba duk miyarsa | ingkang bibi andikane | langkung cumêplong tyasira | sangking jawi tur sêmbah | dhuh bibi wong tuwaningsun | sampun sumêlang ing driya ||

13. kawula kang nanggêl pasthi | bibi kang mundhut paduka | kados tumuntên praptane | dhuwung lan rare boyongan | Dwarawati nagara | sang rêtna ngandika rêngu | sangking jroning madeyasa ||

14. lah ta wis aja cariwis | dene ge sira minggata | aja kasuwèn nèng kene | yèn akèh-akèh turira | sun jabêl wuwus ingwang | ingkang wus kawuwus mau | sida wadat tanpa krama ||

15. ingkang putra miyarsa jrih | mundur sarwi latah-latah | sangking botrawi wus miyos | wangsul maring jroning pura | umarêk sri narendra | maksih lênggah sang aprabu | lan pramèswari têtiga ||

16. duk katingal kang putra glis | ingawe lajêng tur sêmbah | sang prabu ngandika alon | kulub dèn kaparèng ngarsa | paran ta lakunira | sun tingali dene gupuh | apa baya antuk karya ||

17. ingsun lan ibumu nganti | kang putra matur anêmbah | pukulun dede wadose | galihnya rayi paduka | gawat kaliwat-liwat | tan kenging ginêpok atur | mantêp tur tega palastra ||

18. ngantos nêlasakên kêndhi | gèn kawula karya gêlar | ing ngajêng anjêngêrake | jêng paman ing Madukara | sangêting gêrahira | sadaya pangemanipun | lawan dènnya kawlasarsa ||

19. anuntên kawula kardi | gêlar barang bêbarongan | ing Jongparang Bajobarong | anglamar mring kang sarira | pamrih ulun gilaa | ing galih sagêd ambujuk | mring jêng paman Madukara ||

20. inggih gila inggih ajrih | mring Bajobarong Jongparang | ananging ta pangungsène | mrih suduk jiwa kewala | nulya kawula karya | ratu ing sabrang pukulun | nagrine ing Paranggănda ||

21. ngaturkên putrinirèki | diwasa dèrèng akrama | ingkang [ing...]

--- 16 ---

[...kang] mungêl jro surate | jinodho lawan kawula | putri ing Paranggănda | kasubing jagad pinunjul | ayu tur raga karana ||

22. jêng paduka wus marêngi | nanging kawula lênggana | nglangkahana sarirane | ajrih sikuning jawata | pukulun pamrih amba | wêlasa dene andulu | sangking pamothah kawula ||

23. diwasa dèrèng akrami | jêng bibi nuli galiha | inggih dhatêng pacangane | kamandaka Paranggănda | sadaya tanpa dadya | pinuju sagêtira nut | kawularsa suduk jiwa ||

24. kadya carita turnèki | narpaputra mring kang rama | purwa madya wasanane | wus ingaturkên sadaya | kang bibi pamundhutnya | suka gumujêng sang prabu | myang pramèswari têtiga ||

25. Kusuma Dèwi Rukmini | latah dènira ngandika | mendah ta baya opahe | pamanamu Madukara | besuk marang ing sira | jaluka rabi rongpuluh | sanadyan patangatusa ||

26. putri kang ayu linuwih | sayêkti lamun tinêkan | anjaluka upamane | isining endra bawana | kaya lamun tinêkan | pan wus sasat utang umur | pamanamu marang sira ||

27. sri narendra ngandika ris | sapa ta iku kang manah | Si Sumbadra panjaluke | apa dewa suralaya | sira apa wus duga | ing sêmune bibèkamu | jaluk bocahe boyongan ||

28. lan kêris si Pulanggêni | kang putra matur anêmbah | rayi dalêm ing sêmune | jêng bibi krama tan arsa | kalamun winayuha | salêbêting galihipun | kados andarbèni cipta ||

29. kalamun Dèwi Sulastri | badhe kainggahkên garwa | dumèh endah ing warnane | samăngsa punika prapta | Dwarawati nagara | kados yèn lajêng linampus | ing dhuwung babêktanira ||

30. gumujêng Sri Arimurti | bibèkamu tyase arja | nora mangkono ing tyase | kulub sun tuturi sira | jêro sêmune uga | kang jinaluk bibèkamu | kêris pêparinging dewa ||

31. jangjine apan wus pasthi | sapa kuwasa nganggoa | kris Pulanggêni jatine | anurunke para raja | kang mêngku tanah Jawa | dene ta dènira jaluk | mring bocah wadon boyongan ||

32. sêmune ing dalêm batin | amrih utamaning krama | kapindho iku karêpe | katêmua jaka rara | lawan Si Dananjaya | hèh pramèswari têtêlu | padha sira sadhiyaa ||

33. sauparêngganing kardi | aja kongsi kêkurangan | kaya-kaya lamun gêdhe | yayi dhayohira benjang | dhaupe arinira | sanak-sanak wong tuwamu | sayêkti yèn kabèh prapta ||

34. Ngamarta tan beda yayi | tuwa anom santananya | pasthi ngiringake kabèh | malah ing wataraningwang | dhaupe Si Sumbadra | lan Si Dananjaya besuk | sira kongsi kadhayohan ||

35. dewa lawan widadari | yèn salamêt ingsun angkah | besuk sasi ngarêp manèh | sêdhêng wus padha samêkta | ing kene lan ing kana | hèh kulub jaba sirèku | lawan Si Patih Udawa ||

--- 17 ---

[...jroning] kadhatun | ngaras padaning sri nata ||

8. Sinom

1. sang prabu aris ngandika | hèh yayi dandana aglis | ingsun duta mring Ngamarta | ngaturake layang mami | marang ing yayi aji | sêrat tinampanan sampun | sinung wruh liring karsa | kang dadya lampahirèki | Wrêsniwira langkung sukaning wardaya ||

2. wus têlas wêling narendra | tur sêmbah satriya kalih | sarêng mijil sangking pura | sapraptaning păncaniti | Radèn Arya Sêtyaki | wus samêkta wadyanipun | budhal sangking nagara | tan ambêkta dharat siji | upacara sami sanginggil turăngga ||

3. kunêng ta datan winarna | ingkang lêlampah nèng margi | Radyan Arya Wrêsniwira | gantyan winursitèng kawi | nênggih Ngamarta nagri | Pandhu Dewanata sunu | ratu mahardikèng rat | ambêg pinandhita luwih | Pandhuputra jumênêng nata Pandhawa ||

4. pêkik pindha hyang asmara | pêparabira narpati | Prabu Gunatalikrama | iya Sri Yudhisthira ji | Darmaputra lan malih | Sri Darmawăngsa pinunjul | pêparab Puntadewa | liring Puntadewa dening | ratu madyapada wus pangawak dewa ||

5. myang ing puja mantranira | luwih sangking pra maharsi | marma parab Yudhisthira | ambêg wiyar lir jaladri | amot momot ing budi | ala bêcik pan kawêngku | marmanira pêparab | Prabu Darmaputra dening | pinundhut ing putra Hyang Bathara Darma ||

6. marma parab Darmawăngsa | dènira darma dadya ji | purune sangking pinêksa | marang sagunging para ri | gêmah rusaking nagri | obah-osiking praja gung | wus dening ari samya | sang prabu datan mriksani | marmanira asma Gunatalikrama ||

7. Guna ingugêran krama | lêmbah manah lus ing budi | pangandika mung sapisan | sêtya tuhu maring janji | anrus gêtihe putih | wêninge tyas suci arum | suka lila ing donya | lêgawa tega ing pati | yèn lumraha patine kinarya dana ||

8. lirira nata Pandhawa | kadang gangsal priya sami | tan ana sulayèng karsa | sabiyantu nunggil budi | ing galih dadi siji | rêmak-rêmpu parêng tumpur | jangji sabaya pêjah | yèn tiwasa salah siji | ingkang kantun sakawan bela palastra ||

9. panênggakirèng Pandhawa | wong agung ing Jodhipati | nama Arya Wêrkudara | pikukuh suhing nagari | gêdhig manggolong jurit | Ngamarta kang pinangka muk | ugêr ngasmarèng laga | tata gulanging praja di | apêparab Sang Abima Aryasena ||

10. sêmbada dêdêg parusa | bêbalung balengah kuning | abau rowa birawa | ngêngrêng sêrênge ngajrihi | sinung srompoting rawis | mêngkorog angulêr taun | godhèg piyak nglar badhak | gumêlêng jenggot mêlingi | jaja papak simbar jaja palawangan ||

11. rikma mêlês ngandhan-andhan | wuluning asta angisi | idhêp têpung ngapurancang | jênggurêng netyanira dik | singa pinandêng liring | pucat bayunira larut | waja blah yèn ngandika | narab gumêrgêt ngajrihi | nama anut sêmbada lan wandanira ||

12. liring nama Wêrkudara | kadang kang panênggak nênggih | Bima gêng inggil têgêsnya | ngungkuli kadange sami | bayu suta ingambil [i...]

--- 18 ---

[...ngambil] | putra mring Bathara Bayu | têgêse Bratasena | mêngku mring lampah pribadi | liring abirawa luwih sangking jêmbar ||

13. ambêg lêgawa prasaja | iya lair iya batin | awantah nora tarekah | yèn wêdia padha wêdi | wania padha wani | padha mêngko gothak-gathuk | nya dhadha êndi dhadha | kang sêdyala dèn alani | lamun nêdya bêcik pasthi binêcikan ||

14. êndi iku iki ênya | dhêdhasar rahayu budi | marma sagung wadyabala | Ngamarta samya jrih asih | yèning murka sirnanting | mêmala dursila lêbur | dening Sang Aryasena | pangrèhing rat mêrcayani | bakuh kukuh ajêg tindaking nagara ||

15. adiling kadang sadaya | Pamadya Radèn Pêrmadi | satriya Andananjaya | wong agung Madukara di | Arya Parta lan malih | Arjuna jêjulukipun | nênggih Radèn Janaka | pêparab Prabu Kalithi | apêparab Rahadèn Endratanaya ||

16. têgêse Endra Tanaya | dènira pinundhut yêkti | putra mring Bathara Endra | têgêse Prabu Kalithi | sugih gêlar ing jurid | myang gêlaring kang para rum | widakdèng priyêmbada | pangudinirèng kênya di | lamun sampun sinêdya pilih tan kêna ||

17. marma parap Dananjaya | guna kasêktènirèki | prasasat kinarya dona | yèn wontên para narpati | sinikorèng ngajurit | lamun age minta tulung | tuwin para pandhita | yêkti age dèn tulungi | nadyan dewa kathah kang aminta sraya ||

18. marma pêparap Sang Parta | Parta srêp têgêsirèki | angadhêmi sabuwana | martanira maratani | wèh ayêming sabumi | mêmayu yuning tumuwuh | marmanya apêparab | Rahadèn Janaka dening | anggung dènnya pangungsèning duka cipta ||

19. kèh luwar sangking Sang Parta | kang sami nandhang prihatin | marma pêparab Arjuna | têgêsipun banyu mungging | wêwadhah ingkang wêning | Arjuna bêbudènipun | kêdhung kêna jinajag | munggèng sadhasaring bumi | pan gumawang katon nèng langit kasapta ||

20. kakêjêr nèng antariksa | katon nèng dhasaring bumi | atambuh nanging wêweka | lèn prayitna ing batin[8] | sêsak mring wiyar nênggih | bisa logro maring ciyut | muluk kalokèng jana | tan kêna cinokrèng budi | de Pamadi pamadyanirèng Pandhawa ||

21. abagus datanpa sama | ruruh tur alus ing budi | ambêgnya lir mênyan kobar | jatmika sih ing kaswasih | wadya Ngamarta nagri | gung alit samya sih lulut | maring Sang Danajaya | dadya kêmbanging praja di | măngka teja kêkuwunge jagad raya ||

22. pambajêng panênggakira | pamadya patutan sangking | sang rêtna yu kang pambadya | inggih Rêtna Dèwi Kunthi | sumêndhi lan wuragil | mijil kêmbar patutipun | rajaputri Mandraka | nênggih Rêtna Dèwi Madrim | sumêndhine anama Radèn Nangkula ||

23. waruju Radèn Sadewa | warnanira pêkik-pêkik | Nêngkula ing têgêsira | kawula Sadewa gusti | apan nama sawiji | dèn anggo sang kalihipun | Nangkula lan Sadewa | ing laire katon kalih | ing batine pan amung ujut sajuga ||

24. ing warna kêmbar wus samya | budine dadi sawiji | laire sarêng

--- 19 ---

kewala | marmane nama sawiji | dèn anggo wong kêkalih | amung siji têgêsipun | Nangkula lan Sadewa | tuduh mring kawula gusti | kêmbar rupa kêmbar solah kêmbar swara ||

25. radèn kalih datan arsa | darbea budi pribadi | mung manut sakarsanira | nênggih ingkang raka katri | ing siyang pantara tri | barang rèhira tinurut | têgês nama Pandhawa | gangsal tyase dadi siji | mati urip ing pratingkah nora gothang ||

26. marmanya sinung nugraha | marang Sang Hyang Odipati | Pustaka Kalimasada | sira Sang Yudhisthira ji | têgêse maosadi | Kalimasada puniku | tambane wong lêlima | lamun wontên kang ngêmasi | dèn ungkuli Pustaka Kalimasada ||

27. yêkti gêsang paripurna | wau ta ingkang winarni | Sang Aprabu Darmaputra | sêdhêngnya lagya siniwi | dening sagung para ri | Arya Wêrkudara ngayun | Nangkula lan Sadewa | sri bupati ngandika ris | Wêrkudara paran mêngko kanthinira ||

9. Kinanthi

1. Si Janaka wartanipun | wartane saya ngranuhi | anggung dènira kantaka | apa ta nora pinikir | ngupaya wong guna bisa | kang sayogya ngusadani ||

2. kang rayi umatur sêndhu | bonggan gawe kang amikir | ing larane Si Janaka | tămba salumahing bumi | sayêkti măngsa warasa | lara ginawe pribadi ||

3. ature ana kang tutur | larane nganggo dalêming | kang dèn ame nora liya | amung Rara Irêng wukir | gawene sok matun gaga | diwasa têka manglingi ||

4. lah ta lara apa iku | mangkono goning dalêming | kajaba kaworan gêlar | pasthi yèn larane kêni | sambang brata mring Sumbadra | têluh ing Batacinawi ||

5. yèn sira ge arsa wêruh | warase arinirèki | sarate gampang kewala | kajaba sira ombèni | ing uyuhe Si Sumbadra | pasthine yèn iku mari ||

6. sajêg ingsun durung ngrungu | wong lara satêngah mati | nora karsa têtinjoa | mring kadang wargane sami | amung lagi Si Janaka | lara ngewakakên ati ||

7. sri narendra ngandika rum | witne ta mangkono yayi | nora kêna sira nêngna | kadawan-dawan sayêkti | larane tanpa wêkasan | Wêrkudara anauri ||

8. yèn sira nari maringsun | pan amung pêkir[9] sawiji | tinêmbung marang Sri Krêsna | pasaja nora kakêlir | awèh ya nora awèha | sayêkti sun jaluk wani ||

9. Si Sumbadra dhaupipun | lawan Si Janaka nuli | aran wus pacanganira | dadi bithèn sun lakoni | lan Sri Krêsna Baladewa | sri narendra ngandika ris ||

10. bênêr pikirira iku | nanging kasasarên[10] yayi | ingsun yèn nusu-nusua | ing panuwun bangêt wêdi | dèrèng dugi angandika | kasaru gupuh ing jawi ||

11. Nangkula tur sêmbah mundur | marigsa wangsulira glis | wangsul yèn wontên caraka | sangking nagri Dwarawati | yayi mas ing Nglesanpura | lampahipun mundhi tulis ||

12. kagyat ngandika sang prabu | Nangkula iritên aglis | aja kasuwèn nèng jaba [ja...]

--- 20 ---

[...ba] | Nangkula tur sêmbah mijil | praptèng jawi panggih lawan | Sêtyaki wus dèn dhawuhi ||

13. lajêng kerit lêbêtipun | praptèng byantara narpati | nêmbah matur yèn dinuta | ing raka Sri Arimurti | ngaturkên ingkang nuwala | sang prabu gupuh nampèni ||

14. kang sêrat binuka sampun | winaos sinugmèng galih | putus ing pamaosira | mèsêm ngandika sang aji | hèh ta yayi Wrêsniwira | baya-baya wus kaèsthi ||

15. ing saobah-osik ingsun | mring sinuhun Dwarawati | nora kêna kasamaran | mau lagi sun rasani | ing larane kakangira | lagi mingkêm sira prapti ||

16. Nangkula sira sun utus | mring Madukara dèn aglis | dhawuhana kakangira | kêrise si Pulanggêni | lawan bocahe boyongan | têka pulo rajapêthi ||

17. Dèwi Sulastri ranipun | pinundhut ing jêng kaka ji | sarta lan pamundhut ingwang | dadia patiba sampir | mring Dèwi Wara Sumbadra | poma dèn kagawa yayi ||

18. barêng salakunirèku | hèh yayi Arya Sêtyaki | bêcike sira milua | ngiras pantês atêtilik | mring larane kakangira | hèh Nangkula layang iki ||

19. paringna kakangirèku | wruha ing karsa sang aji | bêcik banjurna kewala | dene kang patiba sampir | dimène lêga tyasira | têka Madukara yayi ||

20. kature jêng kakang prabu | măngsa bodhoa sirèki | dèn padha samêktèng marga | kang ngiring patiba sampir | Pulanggêni kris wasiyat | Sulastri putrèng narpati ||

21. surat pinaringkên sampun | sandika sarêng wotsari | mundur sangking ngarsa nata | sapraptaning jawi kalih | budhal lan sawadyanira | bubar sagung kang anangkil ||

22. sri narendra wus ngadhatun | pinêthuk ing pramèswari | rajaputri ing Cêmpala | Kusuma Dèwi Drupadi | apan ta sawêg sawarsa | panggihnya lan sri bupati ||

23. sang dyah apêputra sampun | jalu warnane apêkik | nama Radèn Păncawala | lan kang rama wus tan kalih | apan sawêg tigang căndra | dènira babar sang putri ||

24. wusnya tata lênggahipun | pramèswari nungsung warti | praptanira Wrêsniwira | kang dados lampahirèki | jinarwan lamun dinuta | ing Sang Prabu Arimurti ||

25. mring salire karsanipun | kang kawrat sajroning tulis | kang garwa wus jinarwanan | badhe karyane kang rayi | [...] | [...][11] ||

26. wus sêdhêng yayi sirèku | ing samêngko amiranti | sanengga beyaning karya | myang uparêngganing puri | pramèswari duk miyarsa | suka sandika turnèki ||

27. kunêng sajroning kadhatun | kang gunêm lan pramèswari | wau ta kang winursita | kang agung kunjana kingkin | satriya Andananjaya | gêrahe saya ngranuhi ||

28. gêrah manungku gung wuyung | wuyungan amung wiyadi | kang dadya woding wiyoga | tan liyan Banoncinawi | yekang dadya êla-êla | linali-lali tan lali ||

29. karya lipur datan lipur | karya panglindhih tan kandhih | barang pinindha tan padha | barang tinandhing tan tandhing | sabawana wus tan ana | ingkang mirib angiribi ||

--- 21 ---

30. marma gung among mirangu | wirangrong ngarang ngranuhi | rangu-rangu karungrungan | mirong agung ringik-ringik | sambat mring Wara Sumbadra | kusuma Banoncinawi ||

31. wus dumunung nèng jêjantung | gumantung tuntunging ati | cumanthèl padoning netra | nglintêr têlênging pangagsi | tumemplok poking paningal | pangrêpaning sêkar mijil ||

10. Mijil

1. dhuh kusuma niyakaning manis | bisa gawe lamong | kumaraning dyah sajagat kabèh | sêsotyaning wanita sabumi | rêtnaning pawèstri | guruning para rum ||

2. bisa têmên agawe wiyadi | woding driyaning ngong | sun dhèdhèki sangkaning timure | praptaning don têmah mitambuhi | tan măntra tumulih | sikara wèh wuyung ||

3. wêlasana dasihira gusti | gung ngame anglamong | kalanglangan lênglêng ing siranggèr | sak gon-ênggon gumulir nèng siti | lênglêng andalêming | darung-kadalurung ||

4. durung tumon têmên wong atani | tan kêna ginêpok | kaya Rara Irêng duk timure | lamun tutut liringe amanis | tyase têka kêsit | tan kêna kinurung ||

5. yèn sawange wong ika aringkih | nora pati bakoh | têka bakuh kukuh piangkuhe | awit bocah gon ingsun mangungkih | nora măntra kongkih | rangkahe akukuh ||

6. yèn sinêrang sêrênge bêg pati | yèn sinamar wêroh | nora kêna sinandi wadine | kaya ta duk nèng Mandura nguni | sun pindha kênya di | têka mêksaja ruh ||

7. busuk-busuk têka bêbisani | bisanipun gêpok | sagêpokan tomboke pak-epak | tangan nganggo dèn têngêri tali | nèng Kumbina nguni | niaya kalangkung ||

8. apa baya wong ika duwèni | japa-japa nglêson | panglêsoning wong brănta wirage | pangapêsing wong kunjana kingkin | pamêpêsing budi | pangracuting bayu ||

9. kaping pira gon ingsun anyandi | wus bisa patêmon | anèng sêpi mung kari gapyuke | ciptaningsun wus sêdyambêg pati | pêpagêra wêsi | tan wande ngong gêmpur ||

10. pan wus pasthi tyas mangkono mami | tan mundur ing ênggon | ing wasana mung kinipatake | sarta bêkis sêrêng tingalnyandik | dadi tanpa budi | ngalumpruk lir kapuk ||

11. bayuningsun kadya dèn lolosi | otot gung ngalokro | mendah baya ginawea jêlèh | amung bêkis têka angêkêsi | anglêsing tyas mami | bayuningsun racut ||

12. paran baya ing don ing tyas mami | dadining lêlakon | mati ngênês aweta mangkene | wus tan kêlar anandhang wiyadi | andika mimbuhi | wiyoga gung gambuh ||

13. sasat niksa siksaning sabumi | sinandhangkên mring ngong | isiningrat anangsaya kabèh | barang kapyarsa barang kaègsi | mung katon sawiji | kang akarya wuyung ||

14. nora nana kang dadya mêndhaning | lara gêng wirangrong | kabèh-kabèh amimbuhi bae | ing wiyoga angêning sabumi | myang langêning langit | nangsaya mawèh kung ||

15. sapa ingkang yogya ngusadani | miwah laraning ngong | liya sangking gustiningsun anggèr |

--- 22 ---

nora dadi usadèng wiyadi | wanodya sabumi | sawange wus suwung ||

16. ingsun lawas angêlaya bumi | jajah nagara don | durung manggih kang mirib warnane | sagung para putrining narpati | kang samya yu luwih | anyèthiya patut ||

17. mring sêsotya ing Banoncinawi | pantês awot sinom | buh ing ngendrabawana isine | manawa na kang mirib ngiribi | yèn bumi wus tampis | mung mawongan patut ||

18. baya-baya nguni kang kinardi | sang rêsmining sinom | sêsotya di adining rat kabèh | lawan kêmbang-kêmbanging sabumi | sagung wangi-wangi | sarine cinarup ||

19. lawan lêlangêning pasir wukir | kang linawêt winor | lan lêlangên ing wiyati kabèh | tejaning lintang rêsmining sasi | kilat lawan thathit | wangkawa kêkuwung ||

20. marma kêkuwunge anêlahi | sajêg durung tumon | kang mangkana sênênging wahyane | kasor surêm raras ruming sasi | baya saisining | sawarga wus suwung ||

21. kabèh-kabèh padha amimbuhi | manising pasêmon | sêsêdhêpe miwah wiragane | marma kasor Ratih Rarasati | dhuh mas jiwa mami | kang sawang sitèngsu ||

22. pacêt agung kang asobèng sabin | nora bêtah ingong | pêksi langking anandhang wirage | kêmbang biru munggèng pagêr gusti | gung lênglêng tan eling | kabyatan lara kung ||

23. wêwilangan sanga lan kêkalih | puspa krêsna kang ron | wêlasana kusuma dasihe | dhandhang wiring kang asirah putih | yèn tan dèn tulungi | usadaning wuyung ||

24. pêkên alit ingkang pêgat margi | nora wurung layon | walang kayu kang ijo êlare | mênyan seta paseban jro puri | lawas ingsun anti | praptaning don tambuh ||

25. wêlut wana ingkang wisa mandi | pamasanganing mong | manggung bae marang kawulane | jênu tawa tinungkulkên kêni | bibis sabèng tasik | yèn pinêngkok mundur ||

26. saron kayu kang atabuh kalih | jangkrik gung nèng kêbon | tan gumingsir ginambang galihe | godhong glar ing jogan makewuhi | sambêr lilèn sabin | bisane mung bêndu ||

27. surya muka minitra tan kêni | ron pisang lêsah gon | ancur gêdhah sun rasa rarase | sela panglawêting gănda gusti | nora pisan galih | maring dasihipun ||

28. toya mijil sangking wiyat gusti | awèh edan mring ngong | waru jêne dèn têmaha bae | gudhe rambat sikara mring abdi | barat gung jaladri | kala timuripun ||

29. wulung wido măngsa sarpa gusti | wus pinacang jodho | lawan praptèng diwasa sanane | wowohan kang sumêdhêng matêng wit | têmah angêmohi | paran dosaningsun ||

30. warêsah kang awoh anèng nginggil | nora cidra ingong | terong alit dhompolan uwohe | ilèr ijo dhêdhangkèl ing siti | kênthang-kênthang nganti | mring sariranipun ||

31. lah adene iki ta bok sêlir | têka gawe angkèh | marang ingsun goning jupukake | layoning sêkar

--- 23 ---

gustinirèki | dadak mung sathithik | kênèse kalangkung ||

32. apan ika wong cilik sayêkti | mung tunggal pasuson | lan gustine têka na èmpêre | pawakane alurus aramping | pamulune lungit | lantip sêmunipun ||

33. lawan Si Sulastri wus sairib | manising pasêmon | nanging galak bok sêlir liringe | karo-karone wus pantês dadi | garwa ngong paminggir | nêmbah gustinipun ||

34. kaya paran si kulup ing nguni | apa baya goroh | mulih săngka kene pasanggupe | banjur marêk ing Banoncinawi | maripih kang bibi | dadi kanthiningsun ||

11. Kinanthi

1. dhuh kusuma jiwaningsun | kang sawang sêkar warsiki | mirah intêne pun kakang | jumêrut nila widuri | hèr laut lawan hèr kêmbang | sêsotya Banoncinawi ||

2. tingalana dasihipun | kawlasarsa kawlasasih | susah salah saya lêsah | mêminta sih tan antuk sih | wus sasat sagsana lêgsa | sinangsayèng ngakên mami ||

3. tan wus sambating lara kung | wurung anèng tamansari | satriya Andananjaya | puyênging tyas poyang-paying | yayah kadya pinaryayang | angungrum barang kaèksi ||

4. pinindha sang mawèh wuyung | rinêpa ingarih-arih | anèng taman Madugănda | mung lan punakawan kalih | Ki Lurah Bagong lan Sêmar | anggung dènira nangisi ||

5. dhuh rahadèn dika emut | lamun satriya linuwih | kadêrêng brăngta wanodya | kongsi angame dalêming | tanpa wêkasaning brăngta | mung rinewang gung dalêming ||

6. langkung sangking nisthanipun | satriya gung andalêming | tanpa wêkasaning brengta[12] | dhuh kadiparan jêng gusti | pan inggih măngsa kiranga | putri kang ayu linuwih ||

7. kang yogya dadya panglipur | putrining para narpati | măngsa ta dadak lêpata | ing karsa paduka gusti | sanadyan silih ngarsakna | absari Sri ning swarga di ||

8. sayêkti yèn botên luput | lah puniku pun Sulastri | ing mangke sampun diwasa | warnane ayu linuwih | pan nênggih sêdhêng-sêdhêngnya | pinurwa langêning rêsmi ||

9. têka pijêr dèn lus-êlus | botên binêdhah tumuli | Dananjaya ris ngandika | kakang nora bisa dadi | usadaning lara brăngta | arinira Sri Sulastri ||

10. iku sêdhêng-sêdhêngipun | pan amung dadya paminggir | sabuwana wus lana[13] | putrining para narpati | sanadyan ing ngendrabana | sagunging para absari ||

11. saisining sawarga gung | iya kang sayogya dadi | usadaning brangtaningwang | amung Dyah Banoncinawi | Sêmar jêlèh dhuh bêndara | sadasa paduka gusti ||

12. kapati-pati nahên kung | ngrika botên anglanggati | lamun botên linampahan | măngsa dhatênga pribadi | tuwan lêsah saya sayah | adina-dina dalêming ||

13. yèn botên karsa nênuwun | mring raka Sri Arimurti | sawêngi linampah dhustha | dhatêng ing Banoncinawi | paduka măngsa kewrana | wus wignya anyidrèng rêsmi ||

14. sang patih ngling dhuh kakang buh | rasaning tyas ingsun iki | marang wong sawiji ika | bangêt [ba...]

--- 24 ---

[...ngêt] wêdi bangêt kanji | masesa nyidrèng asmara | sun wêwani wus tan wani ||

15. Sêmar Bagong sru gumuyu | dêngarèn paduka gusti | kalah angkuh lan wanodya | ukur sinêtog tan ngucir | mendahane dèn kabruka | saya lumayu angênthir ||

16. kasaru jawi gumuruh | praptane rahadèn kalih | Nangkula lan Wrêsniwira | dhêdhêb kèndêl jawi kori | Sêmar malajêngi sigra | sangking jro nguwuh anjêlih ||

17. sapa ta kang prapta iku | gumêdêr ngagèt-agèti | jêng gusti lagi anendra | apa ta nora miyarsi | salawase grah tan arsa | tininjo kadange sami ||

18. dene Nangkula sumaur | ingsun kakang ingkang prapti | lan yayi mas Nglesanpura | matura lamun tinuding | mring kakang Prabu Ngamarta | myang Sinuhun Dwarawati ||

19. Sêmar gupuh dènnya wangsul | praptèng ngarsa sun udani | kang rayi kalih praptanya | dinutèng Sri Arimurti | nagari ing Dwarawatya | sang aprabu ngandika ris ||

20. kakang wênganana gupuh | iritên mring ngarsa mami | yayi karone dinuta | Ki Lurah Sêmar nulya glis | kori sinorog wus mênga | radèn kalih dèn dhawuhi ||

21. lamun tinimbalan laju | radèn kalih sampun kerit | sapraptanira ing ngarsa | samya ngungun aningali | dening risiking[14] sarira | saingga grah wus sawarsi ||

22. rahadèn sigra tumundhuk | sumungkêm ing pada kalih | rinangkul lungayanira | wus samya kinèn alinggih | umatur Radèn Nangkula | kakang mas amba tinuding ||

23. mring rakanta kakang prabu | Ngamarta myang Dwarawati | mundhut pusaka paduka | wangkingan Ki Pulanggêni | kalawan abdi paduka | boyongan Dèwi Sulastri ||

24. lah ta punika sratipun | kang sangking ing Dwarawati | paduka kinèn nupiksa | kang raka gupuh nampèni | nuwala lajêng binuka | sinuksma sajroning galih ||

25. wus putus pamaosipun | Sang Parta nglênggêr tan angling | dangu-dangu mangu ing tyas | mangunêng dening Sulastri | Nangkula malih turira | kang timbalan rakanta ji ||

26. sampun ngantos botên katur | wangkingan lan Kèn Sulastri | sayêkti tuwan dinukan | kang raka ngandika aris | kêris ngong yayi sumăngga | ing sakarsa sri bupati ||

27. nanging ta bocahirèku | bangêt ing panuwun mami | yèn kongsia nêmu siya | pan dudu bênêre yayi | bocahe liwat mêmêlas | ingsun kang dosa ing batin ||

28. wit duk rare pamomongsun | sangking pulo Rajapêthi | kongsi mêngko mèh diwasa | gêlêm sinumpah wak mami | yèn ta wus praptèng sajiwa | potong ayam ingsun wani ||

29. mung sêdya sun ambil sunu | wêlas sangking mêlasasih | gêlême tutut anèngwang | cêlak lan kadange sami | kang tuwa kalab Si Sêmar | kakange sun karya patih ||

30. yèn tan dadi karsanipun | bocah iku anèng mami | ya sun ulihne kewala | marang wong tuwanirèki | Sang Prabu Sasra Sudarma | ratu pulo Rajapêthi ||

31. Radèn Nangkula umatur | mendah raka paduka ji | Ngamarta ing dukanira | yèn kantosa [ka...]

--- 25 ---

[...ntosa] pun Sulastri | botên sarêng lan curiga | bature mring Dwarawati ||

32. ing timbalan sang aprabu | apan kawula pribadi | ingkang kinèn andhèrèkna | katuring patiba sampir | kinèn nglajêngkên kewala | inggih pangkat sangking ngriki ||

33. mênggah ta ing lampahipun | kinèn ngrêngga sawatawis | jajaranipun nèng marga | wau ta Radèn Sêtyaki | wruh sêmunira kang raka | mring Sulastri ragi kingkin ||

12. Asmaradana

1. Sêtyaki matur wotsari | kakang mas sampun sumêlang | pun Sulastri ing ature | yèn manggih asiya-siya | wontên kangbok ing benjang | kawula purun ananggung | malah manggiha raharja ||

2. Dananjaya duk miyarsi | mring ature Wrêsniwira | ngunandika jro driyane | yèn sawange kaya-kaya | pêpantêse wong ika | adoh sangking laku dudu | niyaya mêsthi tan arsa ||

3. wasana ngandika aris | lah iya yayi sumăngga | sun manut ing sira bae | Sêmar mêtua ing jaba | dhawuhna Si Sucitra | kinèn samêkta ing laku | lawan saosa jêmpana ||

4. tunggangane Si Sulastri | yayi ngantia nèng jaba | sun angkatke dina kiye | radèn kalih nêmbah mêdal | tiga Ki Lurah Sêmar | praptèng jawi sampun dhawuh | Arya Sucitra saningga ||

5. lawan sagung para mantri | sarta saosan jêmpana | jajaran saprajurite | satriya Andananjaya | lumêbèng madeyasa | Sulastri ngandikan sampun | prapta munggèng ngarsanira ||

6. Sang Arjuna ngandika ris | yayah kadya angrêrêpa | ngêlus-êlus sri natane | dhuh woting tyas ingsun nyawa | age sira dandana | pinundhut marang gustimu | Kusuma Wara Sumbadra ||

7. sun karya patiba sampir | iya lawan kêris ingwang | ing têmbe aturna dhewe | maring kusumaning pura | poma-poma dèn bisa | ngawula mèt galihipun | yèn salamêt wusing karya ||

8. dhaup ingsun lan si dèwi | pan gêdhe ganjaranira | sira ingsun unggahake | garwa paminggir kang sarta | ingsun sih êla-êla | Sulastri nêmbah umatur | pukulun inggih sandika ||

9. sampun kang dhatêng ing sakit | nadyan ta praptèng antaka | anglampahi kawulane | lêbura awor lan kisma | sarambut tan suminggah | wus kasêdya siyang dalu | ngawula angèstu pada ||

10. maring Dyah Banoncinawi | Sang Parta mèsêm ngandika | sarwi ngaras srinatane | iya dèn bisa kewala | payo sun atêr jaba | curiga tinampèn sampun | mêdal sangking madeyasa ||

11. sapraptanira ing jawi | lajêng anitih jêmpana | têngara sigra budhale | para mantri Madukara | ingkang gêrbêg jêmpana | Sucitra ing wurinipun | adhangah nitih turăngga ||

12. pilihan ingkang jajari | prajurit ing Madukara | satus samya anom-anom | satriya ing Lesanpura | ingkang lumakyèng ngarsa | Nangkula ing wurinipun | lan sawadyabalanira ||

--- 26 ---

[...njaya] maju jêtung | tuwuh ing wiyoganira ||

14. kondur lumêbèng botrawi | anggung măndra kalênglêngan | nèng jinêm madeyasane | dhuh hyang-hyanging pagulingan | langên-langêning tilam | sari-sarining jinêmrum | kusumadi ning kalangan ||

15. sêsotya Banoncinawi | apa angêmu dêduka | gusti marang kadibale | dene mundhut kris pusaka | lan bocahe boyongan | apan ta ing wadinipun | apa anduwèni cipta ||

16. mring abdine Si Sulastri | bakal ngong unggahkên garwa | ingkang botên-botên anggèr | dêstun paminggir kewala | puniku yèn sêmbada | sarta lawan karsanipun | dhuh gusti sang lir kusuma ||

17. kunêng kang anggung wiyadi | satriya Andanajaya | mangkana wau lampahe | Radèn Arya Wrêsniwira | lawan Radèn Nangkula | myang Sucitra sawadya gung | samana pan sampun prapta ||

18. nênggih nagri Dwarawati | ubêgan wadya sapraja | ingkang samya anênonton | mring putri boyongan ingkang | pinundhut ing sang rêtna | jêjêl têpining marga gung | dupi wau katingalan ||

19. kang anèng sajroning joli | prasamya angalêmbana | tuhu yèn endah warnane | mangkanarya Wrêsniwira | lawan Radèn Nangkula | sawadyabalanira wus | prapta anèng pagêlaran ||

20. lajêng satriya kêkalih | tinimbalan manjing pura | Sulastri binanjurake | maring Sang Wara Sumbadra | pinêthuk praptanira | sawusnya curiga katur | Sulastri nungkêmi pada ||

21. sang rêtna rêsêp ningali | dene saingga kêmbaran | lan Larasati warnane | sêdhêp manise wus samya | kaduk raga karana | rêspati sasolahipun | samya galak liringira ||

22. kusuma Banoncinawi | tyas asih jroning wardaya | lan Larasati tan pae | panganggêpira sang rêtna | sihe sinami kadang | pinundhut kadang satuhu | Sulastri iya mangkana ||

23. sumungkêm trus lair batin | mulat marang gustinira | suka lêbur nèng padane | Larasati ya mangkana | mring Sulastri tyasira | sakala rêsêp rumêngkuh | ingangkah tunggil sayayah ||

24. kunêng ing Banoncinawi | mangkanarya Wrêsniwira | sampun katur saature | sasolahira dinuta | miwah Radèn Nangkula | saature sampun katur | dènnya dinuta ing raka ||

25. ngaturkên patiba sampir | Sri Maha Narendra Krêsna | saklangkung suka galihe | cinatur Radèn Nangkula | mung sadalu kèndêlnya | nèng Dwarawatinjangipun | nuwun pamit wus rinilan ||

26. dhudhal[15] sangking Dwarawati | ing marga datan winarna | kalih wus prapta lampahe | Ngamarta Radèn Nangkula | wus katur aturira | ing sasolah-tingkahipun | nèng Dwarawati nagara ||

27. sang prabu suka miyarsi | miwah Ki Patih Sucitra | sampun katur saature | mring satriya Dananjaya | solahira dinuta | Sulastri praptèng pura gung | linajêngakên kewala ||

28. mring taman Banoncinawi | kature ingkang curiga | apan wus tinampèn dhewe | mring Rêtna Wara Sumbadra | dene abdi paduka | lajêng sinihan saklangkung | saingga pinundhut kadang ||

29. sinami [si...]

--- 27 ---

[...nami] lan Rarasati | siyang dalu tan kenging sah | kêkalih munggèng ngarsane | satriya Andananjaya | langkung suka miyarsa | dene Sulastri wus antuk | mêmanisira sang rêtna ||

13. Dhandhanggula

1. Risang Parta sangsaya wiyadi | amiyarsa aturing Sucitra | kagagas gunging wirage | nahanta kang cinatur | solahira kang nandhang brangti | satriya Madukara | winuwusa wau | nênggih nagari Ngastina | apan sarêng critane lan Dwarawati | tuwin lawan Ngamarta ||

2. nanging carita kinarya ganti | yêkti èwêt lamun sinarênga | mung pinêthik mêmanise | kang inguwus rumuhun | Dwarawati awit kang dadi | parbutan putrinira | wau kang winuwus | nagari ing Gajahoya | bisikanya Maha Prabu Kurupati | pêparab Duryudana ||

3. angadhaton Ngastina praja di | nagara gung loh jinawi arja | pasir awukir prajane | tulus apanjang punjung | barang ingkang tinandur dadi | murah sandhang lan pangan | kang sarwa tinuku | ajêg jêjêg saprajarja | wus jinêjêr punjul sasamining aji | arjane prajanira ||

4. marma parab Prabu Kurupati | dènnya ngratoni sagung Kurawa | Jayapitana ta parabe[16] | dêgdaya sangking timur | marma parab Duryudana ji | tan pilih dananira | mring wadyabala gung | bala bêcik pan ginanjar | agung alit siyang dalu dèn kawruhi | tan ana kêkurangan ||

5. suka tuwuk sawadyabala ji | arta busana boga andina-dina[17] | Sri Duryudana danane | marmanira jêjuluk | Suyudana têgêse dening | gung asung kabêcikan | samaning tumuwuh | miwah angsung kalêwihan | marma kadang mitra ing sadaya sami | rumêsêp sih rumêksa ||

6. kasumbagèng ngrat satanah Jawi | nagri Ngastina datanpa timbang | băndha bandhu karatone | bala santananipun | kadang satus priya prasami | atunggil ibu rama | kang wanodya namung | wuragil sampun akrama | pan kagarwa sang adipatinirèki | Rahadyan Jayadrata ||

7. iya Radèn Arya Sindupati | sampun wani putra ingkang minăngka[18] | nagri Ngastina banthènge | tanggulanging prang pupuh | pan ginadhang dening raka ji | benjang prang Bratayuda | pan kinarya amuk | sinung angrèh amisesa | marang sagung punggawa ing măncanagri | dening para santana ||

8. kadang satus pra Kurawa sami | ngiras kinarya punggawèng praja | sinung wêngkon dhewe-dhewe | satriya Banjarjungut | gêgununganing kang para ri | Rahadèn Dursasana | lungguh punggawa gung | nênggih kadang kang panênggak | sasolahe ingugung dening raka ji | măngka macaning praja ||

9. kinarya gul-aguling ajurit | kaduk gêcul dhugal kaduluran | sêmbada lawan dhapure | ronggah-ronggah gung luhur | brêngos capang naga anglangi | godhèg wok simbar jaja | netra bang apêndul | lathi cabak yèn ngandika | groyok grabah dening kang kinarya patih | arining ibunira ||

--- 28 ---

Sang Aprabu | Duryudana sampun pasrah | mring apatih bang alum-aluming nagri | prabu darma sinewa ||

11. mila ratu agung kanan kering | kathah ngidhêp mring nagri Ngastina | sangking apatih bawane | lan wontên jimatipun | ing Ngastina gurunira ji | sangking Atasmaruta | pandhita dibya nung | anama Sang Dhahyang Durna | pan pinindha pêpundhèn pinundhi-pundhi | sapraja ing Ngastina ||

12 sinung dhepok maring sri bupati | padhukuhan adi Sokalima | wus kadya praja arjane | satunggal putranipun | jalu warnanira apêkik | nama Dyan Aswatama | ing patutanipun | wranggana Dyah Wilutama | pan kinadang kadang kinundhanging wèsthi | mring Prabu Duryudana ||

13. miwah srining kadhatoning puri | sasat purastha ing Guruloka | sarwa mas uparênggane | myang sêsotya di luhung | sor rêsmining pura swarga di | yèn pura madyapada | para ratu-ratu | tan ana mirib Ngastina | sêmbadanya pramèswarining narpati | putra adi Mandraka ||

14. apêparab Rêtna Banowati | amuwuhi kuwunge jro pura | rêspati salêlewane | pan wus kocap ing kidung | Ratih Ratu lan Rarasati | kasor wiraganira | myang mêmanisipun | gandhang tur raga karana | yèn ing madyapada datan ana mirib | putrining para raja ||

15. duk puniku Prabu Kurupati | apan lagya sungkawa ing driya | ginubêl ing ari ipe | amothah siyang dalu | nyuwun krama ingkang kinapti | Rêtna Wara Sumbadra | nanging sang aprabu | tan arsa anurutana | dènira wus pinacang sangkaning alit | Sumbadra lan Arjuna ||

16. nanging Burisrawa datan kêni | sinayutan ing subratanira | pan wus lami antarane | dènira nahên wuyung | mring kusuma Banoncinawi | kauningan kang rama | dukanya saklangkung | Sri Narendra Salya mojar | Burisrawa tinundhung sangking nagari | ngungsi maring Ngastina ||

17. ingkang raka wêlasnya tan sipi | dènnya sangêt dukane kang rama | dadya pinêrnah ênggone | kiwa nèng tamansantun | anggung dènnya ngame dalêming | sambat Wara Sumbadra | tyase wus kadurus | kadya wong edan kabeyan | pan angungrum sabarang ingkang kaèksi | kinudang rinarêpa ||

18. sri narendra lawan pramèswari | langkung sangking wimbuhing wardaya | mulat kang rayi kalihe | mangkana sang aprabu | ari Soma sumiwi mungging | samadyaning pandhapa | Dhahyang Durna sampun | tinimbalan manjing pura | sarêng lawan Rêkyana Patih Sangkuni | sang prabu angandika ||

19. mila sami kawula timbali | aprawis paman putra dika[21] | pun Burisrawa tangise | kalantur tanpa tutur | lir wong kênèng guna piranti | kula kurung nèng taman | nangis siyang dalu | mèh kadya antara gila | anggung dènnya angame-ame dalêming | sambat Wara Sumbadra ||

--- 29 ---

[...n] kalampahana | ing brangtane pamit kesah sangking ngriki | suka matiyèng wana ||

21. mila paman sami dika pikir | botên kenging lamun kinèndêlna | pun Burisrawa sakite | sayêkti têmah lampus | badanipun wus kuru aking | kantun gagra kusika | Rêksi Druna matur | pukulun yèn makatêna | sakitipun sampun tan kenging pinikir | ing tămba japa măntra ||

22. pae sakit rumab lan panastis | kenging binudi lan japa măntra | pun Burisrawa sakite | anrus ing balung sungsum | têkèng jantung tuntunging ati | tambane sakit brăngta | pan amung tinurut | sang prabu aris ngandika | kadipundi paman gènipun nuruti | dene ta pun Sumbadra ||

23. wus pinacang sangkanipun alit | jatukrama lan pun Dananjaya | mung kantun panggihe bae | têka dadak jinaluk | kula ingkang kocaping bumi | tuwa tuna ing tata | Rêsi Druna matur | inggih èstu wus pinacang | nanging kantos samangke dèrèng pinanggih | sayêkti singa bêgja ||

24. rêbut putri lan rêbut nagari | datan pae sami wajibira | toh pati wutah gêtihe | kula sèwu jumurung | rayi tuwan dènnya kapati | brăngta marang Sumbadra | gêng pikantukipun | kajawi endah kang warna | pun Sumbadra saèstu punjul ing bumi | wajib tohana pêjah ||

25. dene pikantuknya kang sayêkti | rayi tuwan yèn kalampahana | pun Burisrawa kaipe | mring Danardana Prabu | paduka kang untung ing batin | yêkti Bathara Krêsna | suda wawratipun | sihe mring nata Pandhawa | awrat dhatêng paduka kabêkta dening | ipe pun Burisrawa ||

26. miwah raka jêng paduka aji | ing Mandura Prabu Baladewa | sayêkti wêwah antêpe | dhatêng paduka prabu | paripihan winuwuh dadi | ipe pun Burisrawa | wuwuh bakuh kukuh | ipe rêrangkêp lab-ingalab[22] | dhasar sampun salami anunggil budi | sakit tan kêna bênggang ||

27. rayi tuwan dènnyadrêng kapati | jinodhoa lan Wara Sumbadra | kadya jinawil dewane | paduka jêng sinuhun | dèrèng eca ing dalêm batin | mêngku nagri Ngastina | lamun dèrèng lêbur | sadaya nata Pandhawa | yêkti manggung mêmangun tyas sănggarunggi | satru munggèng cangklakan ||

28. dèrèng wawrat wawrataning jurit | nata Pandhawa pisah lan Krêsna | awrat kang mêrang sagèdhèng | wau kawula matur | paduka kang ontung ing batin | mêngku nagri Ngastina | Krêsna Mandura wus | Pandhawa tan dadi karya | lah ing ngriku adhi patih kadipundi | bok lêpat tur kawula ||

29. Arya Sangkuni nambungi aris | nata Pandhawa pisah lan Krêsna | jago tininggal botohe | măngsa sagêta ngabruk | mêranggala botên nyakiti | kopoh banyune têlas | sayêkti ngalumpruk | Bimarjuna tanpa guna | Yudhisthira Nangkula Sadewa sami | kantun gêtak kewala ||

30. sri narendra mèsêm ngandika ris | inggih lêrês rêmbagipun samya | lamun gampila margane | paman panduganingsun | mring Pandhawa Nata Rimurti | wus tan kêna binênggang | sangêt wrating kalbu | manah kawula angrasa | anglamara măngsa sandia[23] tinampik | Rêsi Druna turira ||

31. inggih lamun [lamu...]

--- 30 ---

[...n] paduka margèni | sangking Nata Krêsna pasthi lêpat | punika anggèr margine | sangking rakanta prabu | ing Mandura turana tulis | têmbung ingkang mangrêpa | miluta ing kalbu | arinta pun Burisrawa | tangisipun miwah sêsambatirèki | mungêla jroning surat ||

32. lamun botên kalampahan panggih | lan Sumbadra suka lila pêjah | nèng wana saênggèn-ênggèn | lawan ramanta prabu | ing Mandraka lan ibu sori | inggih tuwa ungalna | mênggah pasrahipun | miwah garwa padukendra | putra kula Bok Ratu Mas Banuwati | tangisipun mungala ||

33. jroning surat pasrahipun sami | supayane Prabu Baladewa | kadauta wardayane | mring ramèbu marsêpuh | paripean myang ipe sami | sayêkti nuntên mêdal | kasagahanipun | mundhut ing Wara Sumbadra | pan rumaos kadang kang sêpuh pribadi | wajib darbe wasesa ||

34. nadyan silih palangana wêsi | sayêktine yèn pêdhot tinunjang | lamun wus mêdal sanggupe | kang raka sang aprabu | Dwarawati saèstu ajrih | malangana ing karsa | rumaos nèmipun | anggèr panawang kawula | jro sêmèdi sumrawang trawangan wêning | rayi tuwan brangtanya ||

14. Asmaradana

1. karsaning dewa wus pasthi | jinodho lan Si Sumbadra | botên sande sangsayane | nanging prayogining lampah | nawala padukendra | kadhèrèkna ing wadya gung | sakapraboning ayuda ||

2. santana ingkang sapalih | sami andhèrèkna surat | èwêt aya ing lampahe | wong angrunjang pêpacangan | krodhanipun Pandhawa | sok sampuna kang wadya gung | samêkti ing lampahira ||

3. sang prabu ngandika aris | inggih paman wus prayoga | yèn makatên pratikêle | sintên prayogining lampah | ngaturna layang ingwang | Rêsi Durna ris umatur | tan lyan paman jêng paduka ||

4. pun adhi Patih Sangkuni | pantês lampahe wong tuwa | botên kirang wêwekane | kiranga kang mungal surat | sagêt yèn mêwahana | ing atur priyonggèng têmbung | miguna milutèng driya ||

5. Arya Sangkuni nambungi | inggih lêrês atur kula | nanging kirang prayogine | yèn parêng atur kawula | sampun tanggêl ing lampah | lamun mawi kang wadya gung | prayogi pun Burisrawa ||

6. kula dhèrèkkên pribadi | dhatêng nagari Mandura | pasrahna pati uripe | mring raka Sri Baladewa | angrungkêpi padanya | dèn kathah sêsambatipun | tangise kang mêlasarsa ||

7. wontên kaotipun ugi | Sang Aprabu Baladewa | kalamun miyarsa dhewe | mring sambate Burisrawa | kaping kalih uninga | ing risake badanipun | sayêkti sakêthi wêlas ||

8. kawula ingkang bantoni | ing atur amrih sêmbada | ngriki sadaya pasrahe | sangking tan wontên kaduga | galih pun Burisrawa | lêrês jêng paduka wau | ing lampah ingkang sêmbada ||

--- 31 ---

[...wala] ||

10. budhal dhatêng Dwarawati | pun Burisrawa binêkta | nglamar ngiras pangarake | krodhane nata Pandhawa | botên dinamêl apa | yèn wus mêdal kurdhanipun | sri bupati ing Mandura ||

11. mangsi kanggea salingsir | yudane Bima Arjuna | ujêr wus pisah Krêsnane | lamun mungsuh wong Madura | Durna suka miyarsa | Sangkuni rinangkul gapyuk | bênêr adhi aturira ||

12. pukulun sri narapati | saklangkung sangking sakeca | pun adhi patih rêmbage | arinta pun Burisrawa | titihêna jêmpana | sasêmonipun pikantuk | mring raka tuwan Madura ||

13. mêthuk titihaning putri | ing laire apan nyata | pun Burisrawa sakite | kontrag yèn anitih kuda | sang prabu duk miyarsa | pratikêle kalihipun | langkung sukane wardaya ||

14. mèsêm sarwi ngandika ris | inggih paman wus prayoga | pratikêlira kalihe | nuntên akaryaa surat | ingkang kadya turira | paman patih besuk esuk | sutanta pun Dursasana ||

15. lan kadange kang sapalih | dhawuhana dèn samêkta | sakapraboning prang kabèh | kang badhe andika bêkta | marang nagri Mandura | ngiringa ing lampahipun | sutanta pun Burisrawa ||

16. Dhanyang Durna anauri | inggih sae mangkat enjang | sintên parêng lan tanggale | wusnya têlas kang rinêmbag | kondur Sri Duryudana | Ki Arya Sangkuni sampun | mêdal ing jawi parentah ||

17. mring Kurawa kang sapalih | pangarsa Dyan Dursasana | samêkta wadyabalane | sakapraboning ayuda | marang nagri Mandura | samya sandika turipun | bubar sagung kang sewaka ||

18. ing dalu siyaga sami | sakapraboning ayuda | Kurawa ingkang saparo | miwah wadya kapatihan | sadalu tata-tata | wau ta ingkang ngadhatun | Sang Aprabu Duryudana ||

19. pinêthuk ing pramèswari | munggèng saundhaning pindha | mêndhak cinandhak astane | saingga Bathara Endra | siniwèng ariloka | ingayap ingkang para rum | ing kaprabon prabawanya ||

20. narpa dayita wotsari | sarwi mèsêm aturira | dene andangu wiyose | lênggah madyaning Pandhawa | nimbali Rêsi Durna | lan paman patih pukulun | punapa dhawuh narendra ||

21. sri bupati ngandika ris | yayi dèwi nora liya | kang sun rêmbug sasuwene | mung larane arinira | Si Arya Burisrawa | paman Durna aturipun | kinèn nuruti kewala ||

22. si paman Arya Sangkuni | kang sun duta angiringna | mring arinira lakune | ngiras gawa layang ingwang | mring kaka ji Madura | santana saparo mèlu | pangarsa Si Dursanana ||

23. sakapraboning ajurit | angkate ing benjang-enjang | dina parêng lan tanggale | arinta Si Burisrawa | tumuli dhawuhana | dimèn mêndha brangtanipun | pramèswari duk miyarsa ||

24. mangu ing tyas matur aris | dhuh pukulun sri narendra | punapa paduka supe | lamun pun Wara Sumbadra | sampun dados ubaya | pinacang sangkaning timur | mring swargi uwa Mandura ||

25. jodho lawan pun Prêmadi | dene tuwan sring ngandika | angarsa-arsa panggihe | măngka mangke padukarsa | utusan mring Mandura [Mandu...]

--- 32 ---

[...ra] | masrahakên badanipun | arinta pun Burisrawa ||

26. anuruti tyang dalêming | măngsa dadak tinampia | dêstun nora wruh awake | kapanggih pintên prakara | lamun tinampènana | binobot tarajunipun | Burisrawa lan Arjuna ||

27. mindhak angisin-isini | babêkta mring padukendra | ingkang tan rêmên ucape | wong anungsang nunjang palang | ngrêrunjang pêpacangan | wong bidhung bêrung dalarung | tinurut asil punapa ||

28. kaping kalih sri bupati | arinta nata Pandhawa | mendah rêntênge galihe | botên wande dados gêndra | lêpat sangking paduka | dhuh pukulun sang aprabu | dhaharên atur kawula ||

29. lampahipun paman patih | prayogi dipun sandèkna | golèk gawe bonggan gawe | karya crahing wong kêkadang | arinta Burisrawa | mati brăngta kajêngipun | kinanthi măngsa sagêda ||

15. Kinanthi

1. sri narendra ngandika rum | aywa ta mangkono yayi | yèn nora sun turutana | arinira wus sayêkti | lunga săngka ing nagara | ngupaya marganing pati ||

2. mring wana guwa kang suwung | lumêbu ing jurang trêbis | sangking tan kawawa brăngta | miwah yèn kongsia mati | sakgon-gone anèng wana | sapa kang kelangan yayi ||

3. liyane sira lan ingsun | lan mendah jêng ibu sori | lan rama ji ing Mandraka | panutuhe marang mami | duwe mantu gung prakosa | dèn tutke ipe sawiji ||

4. tan tolih ing rama ibu | amung ipe dèn ugêmi | Mandura Ngawăngga nora | mung Ngastina dèn luluti | mangkya nandhang lara brăngta | têka tan bisa nuruti ||

5. tiwas timên raganingsun | mring rama lan ibu sori | pamundhute mring ragèngwang | padha mantune dipilih | kang prakosa sugih bala | kasub kasusra ing bumi ||

6. Kurawa yêksa biyantu | satus tan sulaya budi | kabèh prakosa ngayuda | praptaning don nêniwasi | angrabèkke nora bisa | mring ipene kang tut wuri ||

7. kongsi lunga mring wana gung | mangkono galihe pasthi | aja sira kira-kira | dumèh duka jêng rama ji | goning brăngta mring Sumbadra | iku duga kêlar yayi ||

8. sajatine karsanipun | pinasrahake mring mami | dene gêlême sun ngrunjang | pacangane Si Prêmadi | wus liwat sangking antara | praptèng mêngko durung panggih ||

9. aja sumêlang ing kalbu | prakara arinirèki | lakune marang Mandura | sayêkti dipun tampèni | maring Prabu Baladewa | miwah Prabu Arimurti ||

10. paman Durna aturipun | pangilone jro sêmadi | wus trang padhang tarawangan | yèn arinta wus pinasthi | jodho lan Wara Sumbadra | bênêr arinira yayi ||

11. dènnya kapati nahên kung | jêr dewane kang anjawil | mulane aja sumêlang | yèn arinira tinampik | dene krodhaning Pandhawa | bênêr arinira yayi ||

12. kudu ngajak prang pêpucuk | Bratayuda kang dèn êmping | iyasa ajanging ajang | wus pacanganing

--- 33 ---

dewa di | Pandhawa pisah lan Krêsna | apa ta yayi kinardi ||

13. wanine prang lawan ingsun | lah uwis mênyanga yayi | arinira tuturana | yèn ingsun angkatên enjing | kang garwa mundur tur sêmbah | lajêng marang tamansari ||

14. gumêrdêg pawonganipun | ya ta wau kang winarni | Radèn Arya Burisrawa | kang kinurung tamansari | rajaputra ing Mandraka | ing siyang dalu anangis ||

15. tan lyan kang sinambat namung | kusuma Banoncinawi | kadi mèh antara gila | angungrum barang kaèksi | pinindha Wara Sumbadra | rinêpa ingarih-arih ||

16. sinungan èstri panglipur | mring raka sri narapati | kathahipun kalih wêlas | sadaya ayu linuwih | kinèn samya ngladènana | sakarsane ingkang rayi ||

17. supaya dadi panglipur | dènira anahên brangti | marang ing Wara Sumbadra | marma èstri kang pinilih | kalih wêlas kang yu samya | wignya marang ing pangrêpi ||

18. dhasare satriya gêcul | kasêmbuh nandhang wiyadi | sinung èstri kalih wêlas | sadaya wus samya bangkit | rêrêpèn pangrêpèng driya | gênjonge sangsaya dadi ||

19. yacute[24] saya kabacut | yèn kèndêl dènira nangis | pawèstri panglipur rolas | kinèn awêwuda sami | kang mopo jrih jinêmpalan | tapih kêmbên dèn buwangi ||

20. nèng ngarsane ting parinthul | iku sukane ningali | Radèn Arya Burisrawa | latah sarwi bêlik-bêlik | mara wuda ambarangkang | ngore rikmane winalik ||

21. kalih wêlas gila dulu | lumayu gya dèn tututi | bêng-ubêngan anèng taman | saparane dèn tut wuri | lamun wus sayah binêkta | byur-byuran munggèng botrawi ||

22. bêburon anèng jro ranu | apan maksih wuda sami | sêlulub bèbèk-bèbèkan | tan ana karyane malih | miwah Radèn Burisrawa | sakarsane dèn turuti ||

23. marang ing èstri panglipur | sadaya tyasira sêdhih | kapêksa jrih ing narendra | sakarsane ingkang rayi | kinèn nuruti kewala | wau ta lampahirèki ||

24. Rêtna Banowati rawuh | gumêrah parêkan cèthi | wus manjing sajroning taman | kagyat Burisrawa tangi | tiningalan yèn kang raka | gupuh dènnya malajêngi ||

25. prapta angrungkêbi suku | sarta sru dènira nangis | dhuh kangbok pundi Bok Badra | dene ta botên umiring | kakangbok ipe paduka | age paduka timbali ||

26. kawula sunggi nèng gundhul | dèn sambia mêmetani | sarta cik-ancika pundhak | nguyuh anèng sirah mami | măngsa ta dadak pêsinga | anèng rambut pasthi wangi ||

16. Sinom

1. sang rêtna rêngu ngandika | hèh sirèku apa baring | kaya ta dudu satriya | bok rada dèn idhêp isin | elinga yèn putraning | Salya narendra pinunjul | sarjana parikrama | pêputra têka mêtoni | pêcul gêcul pêpocolan gal-ugalan ||

2. sanadyan dudu satriya | măngsa na kaya sirèki | brăngta nora tulus brăngta | ngame tan tulus dalêming | bêrabah

--- 34 ---

baribèni | lacut muka bacut lucut | sun iki liwat merang | angrungu solahirèki | ujarira lara brăngta mring Sumbadra ||

3. dene pijêr jêg-ujêgan | gojèg buron rina wêngi | lan èstri panglipur rolas | sanadyan silih wong cilik | pakathik tan duwèni | solah-tingkah lir sirèku | prandene kudu brăngta | maring dyah Banoncinawi | putri adi kaloka ing tri bawana ||

4. ayu jêtmika sêmbada | pasang limpating lêlungit | iku kang dadi tyasira | kajaba ana ron aking | kêlêma anèng warih | lan watu itêm tumimbul | lah iku bokmanawa | katêkan sêdyanirèki | sun watara dèn pilaur praptèng pêjah ||

5. aja mungguh Sri Sumbadra | putri punjul ing sabumi | putri sadhengah kewala | yêkti dèn pilaur mati | kalapa ing sirèki | yèn ngrungu solah-tingkahmu | kajaba yèn wong ala | kang wus lèjèg sundêl anjing | jêjaragan gêlêm kawêngku ing sira ||

6. Burisrawa duk miyarsa | saya sru dènira nangis | dhuh kakangbok sampun duka | lêhêng pêjahana mami | tuwêkên sapuniki | urip tan somèng tumuwuh | tumuwuh tan kawawa | namung wiyoga wiyadi | barang ingkang katingalan mring kawula ||

7. mung katon Wara Sumbadra | paran ta gene anglali | wus cumanthèl anèng netra | gumantung tuntunging ati | linggih kadya sumandhing | lumaku katon tut pungkur | barang kang sun ucapna | kalintu wêdale kadi | andalêming sambat ing Wara Sumbadra ||

8. dhuh kangbok sintên kawawa | kadya raganingsun iki | nandhang brăngta sèwu lara | ing siyang dalu kaèksi | sotya Banoncinawi | wus gumantung nèng jêjantung | dhuh kangbok yèn sêmbada | paduka lan kakang aji | botên kolu nguntapkên pêjah kawula ||

9. namung tuwan lilanana | kangbok kula nuwun pamit | kesah dhatêng wana pringga | ngupaya marganing pati | sang rêtna duk miyarsi | angrêsing tyas ngandika rum | mulane marènana | solah-tingkahira yayi | gonmu dhugal pêpocolan gêgêculan ||

10. kakangira sri narendra | ing mêngko wus anuruti | marang ing panuwunira | karsane sadina benjing | dèn aturake yayi | sira maring kakang prabu | Madura pan ing kana | kadang kang tuwa pribadi | ingkang wajib darbèni purba wisesa ||

11. maring kadange wanodya | dene kang kinèn umiring | mring sira para santana | saparo kang prabot jurit | pangirit paman patih | sarta gawa layangipun | kakangira sang nata | masrahake sira yayi | dèrèng dugi kang raka dènnya ngandika ||

12. Radèn Arya Burisrawa | miyarsa sakala lali | yèn anèng ngarsaning raka | sangking sukanya tan sipi | èstri panglipur siji | cinandhak pinondhong gupuh | kinudang nèng êmbanan | rinungrum ingarih-arih | pan pinindha Kusuma Wara Sumbadra ||

13. pramèswari duk miyarsa | merang sungkawa tan sipi | palarasan undurira | saparêkane [saparê...]

--- 35 ---

[...kane] tan kari | wus prapta dalêm puri | ngarsaning raka sang prabu | ingaturkên sadaya | solah-tingkahe kang rayi | sri narendra gumujêng dènnya ngadika ||

14. yayi aja sira duka | maring arinira yayi | têka ênêngna kewala | besuk ya mari pribadi | yèn wus kalakon panggih | lan kang dadi brangtanipun | balik sira mikira | gêgawane ri nirèki | ingkang pantês kanggo marang Si Sumbadra ||

15. kang arupa rajabrana | myang raja kaputrèn yayi | aja kongsi kêkurangan | pèni-pèni rajapèni | saanane jro puri | sang dyah sandika turipun | kunêng sajroning pura | ing dalu datan winarni | enjangira ing jawi sampun samêkta ||

16. kang samya siyaga bala | Kurawa ingkang sapalih | sakapraboning ayuda | miwah rêkyana apatih | sampun samêkta sami | aglar anèng alun-alun | sagunging pra santana | myang Arya Patih Sangkuni | munggèng ing srimanganti saos jêmpana ||

17. Dhahyang Durna sampun prapta | wau ta sajroning puri | Radyan Arya Burisrawa | apan sampun dèn timbali | prapta ngarsanira ji | nangis anungkêmi suku | sang prabu angandika | lah ta wis mèndêla yayi | nora bêcik satriya iku karuna ||

18. ila-ilane wong kuna | adoh lan dewane yayi | sinuda lêgsananira | adoh yuwananing jurit | gonyèh kulite pasthi | lan gêtas bêbalungipun | lah ta payo dandana | yayi ing sadina iki | sun aturkên sira marang ing Mandura ||

19. dene yayi kadangira | Kurawa ingkang sapalih | sun kon ngiring lakunira | pangiride paman patih | anggawa layang mami | katur maring kakang prabu | Mandura poma-poma | mung dèn bisa sira yayi | mèt galihe kakang prabu ing Mandura ||

20. kana kang duwe wasesa | kadang kang tuwa pribadi | marang kadange wanodya | ing besuk yèn sira prapti | nèng Mandura ngarsa ji | age ngrungkêpana suku | tangisira dèn bisa | sambata dèn mêlasasih | lamun durung mêtu sêsanggupanira ||

21. mundhuk ing Wara Sumbadra | marang nagri Dwarawati | aywa sira lunga-lunga | têka ing padane kalih | ngêsrahna pati urip | paman Durna aturipun | wus padhang tarawangan | pangilone jro sêmèdi | pasthi kêna Si Sumbadra marang sira ||

22. mêngko nitiha jêmpana | aywa nitih kuda yayi | badanira bangêt rusak | mênèk kontrag anèng margi | payo sun atêr jawi | gya kinanthi astanipun | kanan sri naranata | pramèswari nganthi kering | prapta ing srimanganti kèndêl sang nata ||

23. jêmpana sumaos ngarsa | Dhahyang Durna ngrangkul aglis | marang Radèn Burisrawa | dhuh dhuh sutaningsun kaki | pan sira aja sêdhih | marang brangtanira iku | Dyan Arya Burisrawa | Dhahyang Durna ngarih-arih | pan wus pasthi Sumbadra kêna ing sira ||

--- 36 ---

[...lasarsa] ||

25. ingsun jurung puja măntra | wus têlas wêlingirèki | mung wêlingnya sri narendra | mring Patih Arya Sangkuni | wus nêlas wanti-wanti | Burisrawa nêmbah sampun | minggah maring jêmpana | bidhal sangking srimanganti | sri narendra kondur maring dalêm pura ||

26. lawan pramèswari sira | wau ta ingkang lumaris | nèng alun-alun têngara | tinata lampahirèki | Rahadèn Durmagati | lawan Durmuka panganjur | salawe pra santana | kang pinatah manganjuri | Senapati Radèn Arya Dursasana ||

27. munggèng ngarsaning jêmpana | ing wuri Arya Sangkuni | lan salawe pra Kurawa | saingga binayangkari | Burisrawa măngkèstri | jêmpana titihanipun | kakunge Dursasana | nèng ngarsa munggèng turanggi | kadya ngarak pangantèn yuda kênaka ||

1	tininjo. (kembali) tininjo.
2	ngendrawila. (kembali) ngendrawila.
3	Lebih satu suku kata: Putri Kumbina sru ngrangkul aglis. (kembali) Lebih satu suku kata: Putri Kumbina sru ngrangkul aglis.
4	Lebih satu suku kata: lalarên sabarang liring. (kembali) Lebih satu suku kata: lalarên sabarang liring.
5	Kurang satu suku kata: sêsêkarane swarga di. (kembali) Kurang satu suku kata: sêsêkarane swarga di.
6	urip. (kembali) urip.
7	Lebih satu suku kata: kadya angrarêpa ngarih-arih. (kembali) Lebih satu suku kata: kadya angrarêpa ngarih-arih.
8	Kurang satu suku kata: tarlèn prayitna batin. (kembali) Kurang satu suku kata: tarlèn prayitna batin.
9	pikir. (kembali) pikir.
10	kakasarên. (kembali) kakasarên.
11	Kurang dua baris. (kembali) Kurang dua baris.
12	brăngta. (kembali) brăngta.
13	Kurang satu suku kata: sabuwana wus lalana. (kembali) Kurang satu suku kata: sabuwana wus lalana.
14	risaking. (kembali) risaking.
15	budhal. (kembali) budhal.
16	Lebih satu suku kata: Jayapitana parabe. (kembali) Lebih satu suku kata: Jayapitana parabe.
17	Lebih dua suku kata: arta busana boga andina. (kembali) Lebih dua suku kata: arta busana boga andina.
18	Lebih satu suku kata: sampun wani putra kang minăngka. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun wani putra kang minăngka.
19	têmbung. (kembali) têmbung.
20	ngamandaka. (kembali) ngamandaka.
21	Kurang satu suku kata: aprakawis paman putra dika. (kembali) Kurang satu suku kata: aprakawis paman putra dika.
22	Lebih satu suku kata: ipe rangkêp lab-ingalab. (kembali) Lebih satu suku kata: ipe rangkêp lab-ingalab.
23	sandeya. (kembali) sandeya.
24	lacute. (kembali) lacute.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri

Parta Krama, Suryaningrat, 1920, #1296 (Pupuh 01–16)

Pencarian Teks

Sêrat Partakrama

1. Asmaradana

2. Dhandhanggula

3. Pocung

4. Sinom

5. Mijil

6. Kinanthi

7. Asmaradana

8. Sinom

9. Kinanthi

10. Mijil

11. Kinanthi

12. Asmaradana

13. Dhandhanggula

14. Asmaradana

15. Kinanthi

16. Sinom