Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 36–49)

1.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 01–16). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
2.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 17–35). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
3.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 36–49). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
4.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 50–60). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
5.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 61–70). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
6.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 71–83). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.
7.	Babad Majapait, Prawirasêntika, 1901, #1836 (Pupuh 84–97). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad.

Citra

Terakhir diubah: 25-04-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

36. Asmaradana

--- 175 ---

[...n] rinta kalih sang bagus | anèng pandhapa bêbêgsan ||

2. dyan arya pinrak ing kursi | ingapit garwa sêkawan | pra sêlir ing wuri andhèr | dyan kalih pinrak ing ngarsa | lawan Ki Gathul Dêmang | wong trunalanang supênuh | asri lir sêkar sêtaman ||

3. amidrê kang ponang larih | sinungan sumping wêrata | tênapi gănda widane | kang ngidrêkên pra biyada | mrih lulut gunging bala | ambêg darma winong tuwuh | ya ta Radyan Menak Koncar ||

4. akampuh jingga rinugmi | paningsêt mas pinambara | rêspati dhuwung ingoglèng | arja binggêl natas mara | kêkalung kêbo mênggah | anting-anting mas sinawur | rineka nagendrasmara ||

5. têkêsnya gajah manguling | sumping mas sinurèngpatya | cindhê wungu sêsondhère | cêlana pathola jênar | pinarêm ing renda mas | wong ambancèr candhang lancur | bocah ladak kuwarisan ||

6. sira sang atmajèng Tubin | kinêmbar busananira | kampuhan tanu sarine | paningsêt pita suratya | cêlana cindhe sêkar | tatêkês baludru gêmpung | rinenda dening kêncana ||

7. arêrumbing intên bumi | sapêlik sisih sumpingnya [su...]

--- 176 ---

[...mpingnya] | aglang mas naja murtine | tanpa sondhèr dyan kalihnya | kalpika jumrut maya | pasaja lamun dinulu | baguse tan kawoworan ||

8. lir hyang mahadewa pêkik | tansah angêmu sungkawa | sangsaya embah baguse | radyan ingawe mring raka | Menak Koncar ngandika | yayi pun kakang akaul | lah ing mangke luwarana ||

9. apan wus ing ujar mami | yèn pun kakang wignya ngrêbat | dhatêng paduka kalihe | pun kakang asung pawongan | juru nutu pangadang | mring yayi mas wong abagus | sami kadangnya priyăngga ||

10. pun yayi Kalpikaningsih | kasraha yayi Buntaran | yayi Kalpikawatine | kasraha yayi Watangan | matur nuwun rahadyan | nanging ta pamintèng ulun | benjang yèn wus kalampahan ||

11. kawula sagêt mangsuli | ing sih paduka kakangmas | ing mangke lênggana ingong | kados ginuyya ing dewa | kangmas yèn ulun krama | benjang anèng Majalangu | kawula amalês trisna ||

12. punika bilih mênawi | parêng lan paduka kangmas | punika tur mêgsih tangèh | tan paja-paja [paja-pa...]

--- 177 ---

[...ja] yèn mimba | nimbangi sih paduka | ingkang rumêntah ing ulun | amèsêm Dyan Menak Koncar ||

13. owah dènira alinggih | ting krêjot sariranira | kathah kêraos ing tyase | kalêbêt sukaning manah | Dyan Arya Menak Koncar | ngandika winor guywarum | yayi kang karsa punapa ||

14. mring pun kakang wong ambênthing | wong aladak kuwarisan | wong arendan tur jêlanèt | Radyan Buntaran wotsêkar | yèn marêngi kakangmas | kakang bok Sêkati besuk | ngong saosakên mawongan ||

15. ambêbuntar anyênyèthi | miwah ing awak kawula | sapangrèh ulun rumojong | dadosa gêntining rama | swargi sang adipatya | dyan arya mangrêpa muwus | yayi mas langkung katêdha ||

16. sênadyan pun kakang yayi | pantês kaprênah ing tuwa | tur lowung ing pakaryane | nanging ta yayi pun kakang | ing batos ngranupada | sapangrèh ulun miturut | yayi mas sampun cuwêngah ||

--- 178 ---

ayu | pun kakang pasrah sarira ||

18. matur nuwun radyan kalih | tan wignya mangsuli sabda | sakarsa ulun rumojong | tan darbe atur têtiga | sarta dèn yêtosana[1] | yèn ta gumingsir ing sanggup | ulun merang ing Sugsmana ||

19. dyan arya mèsêm sarya ngling | yayimas kang muga-muga | jinurunga ing Sugsmanon | kang sarta linanggêngêna | dènira akêkadang | yayi mas kêlawan ingsun | sinêgsènana ing jagat ||

20. Dêmang Gathul amiyarsi | kang sabda radyan têtiga | ki dêmang bingar manahe | tandya maju mamêndhapan | matur sarya lêlewa | ulun nuwun burat arum | kang kêna ginawa pêjah ||

21. alatah dyan arya angling | iya bapa bênrê sira | suwe nora abêborèh | lah ta dhenok Angronsêkar | ingsun sungana sêkar | sêsumping miwah burat rum | lan arènira yayi mas ||

22. binêgtoa yayi dèwi | Kalpikaningsih kêlawan | Kalpikawati dèn age | sang dyah sampun tinimbalan | prapta ambêgta sêkar | ing talam lan burat arum | angambar saparan-paran ||

23. arja sinjang cindhe wilis | kasmêkan [ka...]

--- 179 ---

[...smêkan] seta pinrês mas | kinonang-konang sakêbon | asêngkang hèrnawa muncar | sang dyah datanpa sêkar | mănda-mănda buratnya rum | kadya widadari kêmbar ||

24. akalpika siji sisih | hèr laut agêbyar-gêbyar | pantês lawan lêlakone | gêndrèh manis karya rimang | biyadaning lumajang | pan awor gêndhing apatut | awèh edan karungrungan ||

25. kasênênan pandam lilin | mêlok-mêlok kadya wulan | wong kuning-kuninge dhewe | liringnya sang dyah kumêncar | lir thathit imbah raras | dyan arya suka andulu | kang rayi kalih pinapag ||

26. praptèng ngarsa pinrak kursi | dyan arya arum ngandika | nonah mapaga mring radèn | saosa sumping myang burat | patut wong darbe sanak | sênadyan bacut tinutul | tan kapara dohing prênah ||

27. sang dyah kalih angewani | angliring sarya ngandika | kakang isin têmên ingong | ngêndi ana duwe kadang | èstri kinon bêbarang | marang ing dhêdhayoh kakung | lagi tumon mung si kakang ||

28. mèsêm dyan arya ambênthing | ngandika mring garwanira | padha katêmpuhan[2] [katêmpuh...]

--- 190 ---

[...an] kabèh | angonyohana yayi mas | myang nênumpingi sêkar | payo kêmprèng duwèh canthur | dungik mara dèn akêbat ||

29. tur arinira pribadi | ngarah apa si yayi mas | rakêt têpung sanak bae | mèsêm pra garwa sêkawan | mrêpêgi năngga burat | dhasar ayu dèn pêpatut | ri sangsaya angsung rimang ||

30. dyan kalih matur wotsari | nuwun-nuwun kakang êmas | ulun ajrih mring Sugsmanon | ngèsêman Hyang Jagatnata | sinurak dening dewa | lênggahnya sing kursi tumrun | ngandika Dyan Menak Koncar ||

31. kêmprèng dowèh canthur dungik | mara tubrukên kewala | apan wus punaginingong | dyan kalih wus kinonyohan | kinalih loro sewang | sinumpingan sêkar gupuh | kang oncèn sinawur ing mas ||

32. tumungkul radyan kalih |[3] noragèng angranupada | dyan arya suka gujênge | bapang sarya kinonyohan | dene Kalpikawatya | Kalpikaningsih pan sampun | nênumpingi sira radyan ||

33. Dêmang Gathul jêlah-jêlih | anuwun konyoh lorodan | si radyan arya wuwuse [wuwu...]

--- 191 ---

[...se] | lah majua paman dêmang | Ki Gathul mamêndhapan | sinung burat gya inguyup | rêraine ingusapan ||

34. wusnya gya tayungan bali | ki dêmang mring prênahira | acucut salêlewane | Kalpikaningsah[4] kêlawan | Kalpikawati miwah | garwa sêkawan wus wangsul | pinarak ing kursi atap ||

35. atmajèng Tuban saya jrih | mring raka Dyan Menak Koncar | tansah bukuh pilênggahe | ki dêmang asêsendhehan | ing kursi sarya jegan | kawuron êndêming apyun | ingubêg kêlawan arak ||

36. sinandhing tandhak ingapit | sinindhenan kinêpêtan | Ki Dêmang Gathul angomplèh | suka sagung ingkang mulat | pênuh kang anon raras | myang sagunging para arum | kêmanisên roning kamal ||

37. Sinom

1. wus samya lekas abêgsa | wong trunalanang angrangin | bêgsa tamèng lawan dhadhap | nracak samya wasis-wasis | rakiting prang sudira mrih |[5] mamonah suduk-sinuduk | datan ana kuciwa | pinêdhang-pêdhang tan osik | surakira arame lir ngabên sata ||

2. wus angsal rambah ping tiga | trunalanang angrêrangin | dyan arya nulya ngandika | hèh Dêmang Gathul si yayi | sasukaning

--- 192 ---

ing galih | yèn arsa bêgsa rèningsun | Dêmang Gathul wotsêkar | kawula ingkang makili | nanging sampun mawi gèsrèk sêsudukan ||

3. luput-luput dhindhal nyawa | têmah dadi tai aking | dyan arya gumujêng latah | gumrê sagung kang ningali | Dêmang Gathul gya ngibing | asisih tandhak têtêlu | cucud dènira bêgsa | ngambung dumuk ngêmut driji | medhak-medhok kampuhira kuleweran ||

4. lêlewa banyol pangucap | ki dêmang ajêlah-jêlih | anjêgrig rêrambutira | kopyahe binanting siti | awake kirig-kirig | anggêbêg kagunganipun | sinambêran ing tandhak | ki dêmang lucune dadi | bêrik bakang lathinya nyungir ing tawang ||

5. kang guyya ambata rêbah | sagung ingkang aningali | sêgsana rahadyan arya | amêdalakên sarimpi | busananya sarya di | èbêg kang rêtna sumawur | kadya jin kamanungsan | tinon lir tan ngambah siti | gawe brăngta arum tingkah pasrangkara ||

--- 193 ---

[...ncure] wong Lumajang ||

7. aladak tur kasêmbadan | acucut nora nyanyêngit | sêmbrana aparikêna | sasêbdanya dèn lungguhi | cacade mung sawiji | rada kêpara ing rusuh | tan bisa olah praja | dudu pusakaning bumi | wus bobote mugti anèng ing Lumajang ||

8. gya ngliring mring sang kusuma | Dyah Wara Kalpikaningsih | radyan ginêgêt kang waja | kumêsar angrês kang galih | awas dènnya ningali | tan kênyanan kang pandulu | warnanên radyan arya | tan kobrê tajêm kang linggih | ngiwa nêngên garwanira ingarasan ||

9. wus mundur sarimpinira | dyan arya anulya larih | lan rinta atmajèng Tuban | ki dêmang myang para abdi | surak gumêntar asri | kang kalontaka jumêgur | gêndhingira angraras | mănda-mănda ukur muni | mung clêmpunge kinorèk mawantya-wantya ||

10. dyan arya ngadêg abêgsa | lan garwa Sang Mantarsari | tinêngên ing jêbêngira | sasolahe rêbut manis | kang nglagoni pra sêlir | gêndhinge pelog pinatut | barang padha kêrasa | niyaganira samyèstri | sênggak gumruh kêploknya nimbangi raras ||

--- 194 ---

[...e] tingal abarung | rumbing hèrnawa muncar | kondhene kêbak rêtna di | gêbyar-gêbyar lir lintang sayuta lumrang ||

12. runtut pacaking wirama | astanya awor lan cêngkling | kumrampyang ngetang wêdana | sasuling manjing ing liring | clêmpung nèng lambung asri | kangsine trus anèng suku | rêbab anèng ujwala | salukat anèng rêrumbing | ponang dêmung amanjing anèng ing jăngga ||

13. kêthuk kumênthung nèng tindak | kênong nèng udhêt aminging | gambange ngungsi nèng sinjang | panêruse awor driji | manduli gong duk muni | kukuse anèng prêmbayun | lêlagon awor tingkah | mêngênge nêrusi manis | candonira kang gêndhing manjing wardaya ||

14. ngancap sarêng pêngarahnya | cumlorot lir lin ngalih |[6] curiganya gêbyar-gêbyar | sinêrasah ing rêtna di | dyan arya saya bênthing | jungkarangin angsung wuyung | lir gambar wêwangunan | yangyang ringgit munggèng kêlir | radyan arya duk ginoco ponang jaja ||

15. kadya waja ginurenda | murub sumêmbur kang agni | saya dêdêl ponang raras | lêlagone ngasih-asih | èbat sagung ningali | saya dangu saya baut | sira atmajèng Tuban | tansah angêtutkên liring | èsêmira aprana anuju manah ||

--- 195 ---

16. Menak Koncar wus anduga | arinta kalih ngèsêmi | saya kinayang bêgsanya | tandya angancap lir thathit | ginoco Mantarsari | kumênyol ingkang prêmbayun | dhuwungnya bêkung tiga | sang dyah eca dènnya ngrangin | gunging mulat kumêpyur ing manahira ||

17. dinuga kêlamun tatas | majadira anrus gigir | amèsem dyan putra Tuban | ki dêmang jomblong ningali | sèlèh jêbêng dyan mantri | dhuwungnya sampun sinarung | mingkis sasondhèrira | kang kunca nêrampat siti | Mantar Nyonyah pinondhong tandya ingaras ||

18. binêgta ing prênahira | wus samya lênggah ing kursi | suraking wadya gumêntar | kang kalontaka munya sri | pênuh kang ponang larih | sêgsana adhahar kêmbul | radyan lan ari Tuban | prituwin kang para rabi | sira dêmang andhèrèk kêmbul sameja ||

19. pra sêlir ngladèni atap | miwah busananya asri | Kusuma Kalpikawatya | lan Sang Dyah Kalpikaningsih | tansah ampingan wuri- | nira raka sang binagus | dene wong trunalanang | wus samya sinungan bugti | swara gumruh wor gêndhing kadya ampuhan ||

20. dumugi gènnya kasukan | pênuhing wilêting sari | tutug ponang kawiragan | sêdalu datan kawarni |

--- 196 ---

kawuwusa ing enjing | dyan arya daut sawadu | sagarwa sêlirira | tênapi rahadyan kalih | sowan dhatêng ing nagari Majalêngka ||

38. Dhandhanggula

1. kawuwusa Radyan Damarsasi | anglampahi ing kawêlas-arsa | lagya kinarsan dewane | ciptanira sang bagus | tan darbe sak ing Sugsmana di | manungsa wignya apa | pinurwèng dewa gung | tandya pinêgsu ing driya | mung pawore tingal kaananing jati | jatining yyang wisesa ||

2. kang misesa saisining bumi | kang akarya pati lawan gêsang | Dyan Săngka lumembak ing rèh | lir sarah munggèng ranu | sinêpuhan ing darma yogi | Buyut Musthikamaya | tumamèng pituduh | wimbuh nglampahi ing karsan- | ira patya pinanjingakên ing puji | puja mring Sugsmanăngsa ||

3. radyan sinung karya mring kya patih | kinèn makathik ngramuti kuda | lan parêpatira roro | Sabdapalon sêklangkung | Nayagenggong dènnya kaswasih | datan sinungan pangan | tansah dèn kêkuru | sabên dina ngajak minggat | Dyan Sasăngka dahat dènira tan apti | narima ing satitah ||

4. pirmaning dewa ingkang linuwih | wontên bêbakul ing sadagaran | Ni Mbok Sarunjang kalihe | Puspalaya ranipun | Bok Pêrada [Pê...]

--- 197 ---

[...rada] katiga sami | sinungan palimirma | dhatêng ing dewa gung | èngêt purwakaning kina | mila sugih bêbakul katiga nguni | awit Sang Maundara ||

5. ginadhuhan gangsal èwu picis | linampahkên kinarya sudagar | dèrèng ngantos malês sihe | Maundara gya nglungsur | amrêtapa murcitèng ragi | ing mangke bakul tiga | apan wus samya wruh | yèn Radyan Damarsêsăngka | wus saèstu putrane rêkyana patih | nguni Sang Maundara ||

6. lan tan samar parêpatnya kalih | kulawarganira kyana patya | iya ing kuna-kunane | sêmana wong tatêlu | amrêpêgi mring radyan mantri | angsung busana wastra | miwah kampuh-kampuh | jamang paningsêt cêlana | atênapi kang dhaharan amênuhi | ing Dyan Damarsêsăngka ||

7. miwah mring parêpatira kalih | ponang sukêt pirang-pirang rêmbat | radyan minantri dêlinge | klangkung panêdhanipun | bibi dika sami asung sih | nanging ingsun tan tămpa | busana di luhung | myang dhahar-dhêdharanira | sih andika bibi pan sampun katêdhi | manira datan arsa ||

8. yèn paripêgsa andika bibi | apan namung sukête kewala | ing mangke ngong tampanane | lawan parêpat ingsun [ingsu...]

--- 198 ---

[...n] | sabên dina ywa kirang bugti | angrês ing manahira | bakul tiga ngungun | tansah amijil kang waspa | langkung dènnya awêlas mring radyan mantri | mila ing mangke radyan ||

9. nora susah mawi lunga ngarit | sukêt pirang-pirang ngantya turah | atênapi parêpate | ing sabên dina tuwuk | nora susah ngupaya bugti | lamun ngarit mring pasar | sukêt gumarudug | Ni Sarunjang Puspalaya | Ni Parada ingkang samya anyaosi | labête palimirma ||

10. kuda sêdasa ngantya amalik | awakira alêmu sadaya | Sêbdapalon suka tyase | Genggongnaya sêklangkung | kaupama awarêg inthil | angkêb bêkatul jênang | giling kêthak cabuk | balothong bungkile miwah | srundèng jagung jênang jagung sêga jali | ênthoge ting gulethak ||

11. myang paringan sangking dalêm puri | kusuma yu Rêtna Anjasmara | sêklangkung gêng kawlasane | mring prêpat kalihipun | boja wastra myang kuwih-kuwih | tênapi hèr tèh panas | miwah kang burat rum | Sabdapalon Genggongnaya | kêna tyase dèn laloma siyang ratri | saya sêngkut ing karya ||

12. Dyan Sêsăngka anggraitèng [anggra...]

--- 199 ---

[...itèng] galih | tan suwi putra kêpatihan |[7] gumati ing parêpate | sangêt ingkang pêpacuh | Genggongnaya ngecani galih | Ki Sabdapalon tansah | dinukan sang bagus | ing panyiptanira radyan | nora wurung ingsun tumêka ing pati | marga ingapus krama ||

13. parêpatnya kalih anauri | kaliru têmên andika radyan | ana wong wlas ing dasihe | sumêlang dèn wêwurung | malah-malah dèn misna bumi | bisa saprentah orang | trak usah mêmikul | kêcil memang tau makan | dyan trak kasih amêsthi saya mêncuri | lagi barang manukan ||

14. sabêcike wong nguya bugti |[8] balung usus rosane lan pangan | radyan asangêt dukane | maras yèn têkèng luput | papucuke tan mêsajani | biyada kêpatihan | Dyan Săngka angungun | pamintane ing Sugsmana | lyan ta sangking cêla marga tingkah silip | sumăngga ing sakarsa ||

--- 200 ---

[...sêmèdi] sukarêna barang kalir | ing Sang Hyang Sugsmanăngsa ||

16. datan kesah-kesah radyan mantri | sing gêdhogan ngisik-isik kuda | gêntya ingkang winiraos | kang dalêm kêbon santun | putranira rekyana patih | Kusuma Anjasmara | tansah anamur kung | tan lyan kang sinambat brăngta | mung rahadyan ingkang kinarya pêkathik | dening sudarmanira ||

17. tanpa dhahar sang dyah tanpa guling | nglayung-layung kuwangwang gumilang | wimbuh nêm dina manise | sèdhête ngundhung-undhung | prak-atine saya nusuli | gandêse rêbut papan | pirang-pirang pikul | malate agêgotongan | luwês mêsêsira songalas bêdhati | praptane bangun enjang ||

18. byar raina sagung widadari | samya ngungsi dhatêng kêpatihan | ngumpul Anjasmara kabèh | lingsir wetan gumrudug | sumèh sumyar malah nampêgi | kêmpyange padha magang | praptanira bêdhug | jêjêl anèng kêpatihan | lingsir kilèn wiragane lir gurimis | ngêbêsi ing sarira ||

19. surup surya wong kuning sabumi | sarinira samya ingambilan | kèri bagorane bae | yèn pukul songa[9] dalu |

--- 201 ---

kilat thathit gêbyar ingungsi | mondhok anèng ing waja | lamun têngah dalu | sêbarang kang băngsa endah | kumarane ginêrus dadya sajimpit | kunjuk ing Anjasmara ||

20. yèn anuju dina Gara Kasih | widadari pri jin pêrayangan | asok takêr têdhak kabèh | arum-arume katur | udakara pitulas pêthi | anulya pinilihan | mring sang rêtnaning rum | murnine olèh rong êpak | pinahat mung angsal ing sagêbyas alit | kagêm mring Anjasmara ||

21. tansah kunjana-papa sang dèwi | gandrung-gandrung ing saparanira | kabyatan ing wirangronge | ing byat brăngta na wuyung | mung Dyan Săngka kang dados galih | dalu kèmpi yèn siyang | sumandhing kadulu | sandhung jêkluk Damarwulan | barang sabda nora lali Damarsasi | kaya wong karungrungan ||

22. nuju pinrak ing natar sang dèwi | layung-layung surya tunggang arga | ingayap pra pawongane | êmban inya nèng ngayun | Anjasmara anamun wingit | nanging mêgsa kawêdhar | têlênging jroning kung | ngandika mring babu inya | paran biyang wartane Dyan Damarsasi | satriya Paluhămba ||

23. wêlas [wê...]

--- 202 ---

[...las] têmên biyang ingsun iki | mring si jênat Jaka Paluhămba | dadi lêlakon awake | sêdene ramaningsun | nora kogêl mring kadang siwi | ywa dumèh yèn wibawa | apêgêl tyas ingsun | biyang apa risi mana | ingauban mring sêntanane pribadi | kaya wong potang ala ||

24. datan èngêt mring kang dèn gêntèni | awibawa anèng kêpatihan | tur sangking kadange dhewe | jêng uwa purwanipun | Maundara kang gawe bêcik | iya mring kangjêng rama | prandene tan ketung | amburu panasing driya | mundhak apa wong asih dipun gêthingi | wong arja pinrih ala ||

25. alah dene si kakang kêkalih | wong mênyunyang wong amurang krama | dhêmên ngrusak samaning wong | tur mundhak apa iku | dene têka kêpati-pati | milara tanpa dosa | lir wong mêndêm gadhung | tan èngêt mring kadang tuwa | tangèh lamun wong arda anêmu bêcik | anggung olah sikara ||

26. ora etang pamalêsing puji | manggung dadi ing pangewan-ewan | sugih satru tanpa gawe | ni êmban awotsantun | aturira mêthuki galih | lêrês andikaning dyah | ing rama pukulun | paring kumêt karya panas | rêmên ngèsi-èsi sêsamining janmi | gêthing mring wong wibawa ||

--- 203 ---

27. lawan gêthing wong olah sêmèdi | gêthing ing wong ingkang wicêgsana | gêthing wong bagus rupane | gething sinihan ratu | budi bênêr dèn pinrih sisip | miwah Dyan Layangseta | Kumitir sêklangkung | tan arsa ngambah lêrêsan | tungkul dènnya amrih mugtine pribadi | lumuh sinamining lyan ||

28. datan mambêt andêling narpati | rusuh ing tingkah nguthuh ing karsa | sêmbada ing panastène | atur kula sang ing rum | pan sayêtos-yêtose ugi | ni inya matur nêmbah | inggih sang lir santun | wingi duk ulun mring pasar | aningali rakanta Dyan Damarsasi | pitêkur nèng gêdhogan ||

29. ulun mampir pitakèn kang abdi | anggêpira ing gusti mring radyan | sakêlangkung niayane | witning yèn paring sêkul | mung sacowèk awor cumêndhil | datansah tinindakan | ing gêdhoganipun | yèn kirang klimising kuda | kirang dhêdhak sukêt ragi nguciwani | rama paduka gusar ||

--- 204 ---

gya wontên cèthi rêrasan | lan kancane bibèkne mau ingsun wrin | Radyan Damarsêsăngka ||

31. sare anèng soring nagasari | pinêtêkan mring parêpatira | nglela gumilang cahyane | punakawane nguwuh | marang ingsun gya sun parani | anjaluk pêpanganan | angrês sun andulu | gya manira atêtanya | Dyan Sêsăngka sêlawase anèng ngriki | paran ing solahira ||

32. parêpatnya tutur tanpa guling | tanpa dhahar sing kathah ing karya | saya sangêt pangênêse | sang dyah duk myarsèng wuwus | tandya minggah marang jinêm mrik | gêmpung raosing driya | wimbuh kasmarèng rum | amayang sucipta brăngta | minggah tumrun poyang-payinganing galih | wus karsaning jawata ||

33. sang dyah limut wêwadining èstri | anêmpuh byat ginosong ing trêsna | kapilêt ing tyas wuyunge | ni babu inya gupuh | tinimbalan wus praptèng ngarsi | sang rêtna angandika | swara nglayung-layung | biyang paran wartanira | Dyan Sêsăngka prêpate sun gumatèni | kang mijil sangking sira ||

--- 205 ---

[...la] | sabên-sabên rawuh | sêmune sampun graita | ngong gumati mring parêpatipun kalih | sêmune tan kaduga ||

35. malah-malah asring mamirêngi | sampun ngantya kapanjang ing tingkah | kawula dhatêng prêpate | kadya wus wruh ing sêmu | marma ulun kêlangkung ajrih | juwêt ngambah gêdhogan | tan arja tinêmu | mendah jêng rama paduka | miyarsoa mêsthi radyan dèn patèni | kawula têkèng pêjah ||

36. sang dyah mèsêm sinamur wor dêling | nyanyêngit têmên wong Paluhămba | salah cipta tanpa gawe | pêgêl rasaning kayun | biyang ingsun nora kakêlir | ewuh apa mring sira | payo derah lampus | biyang sun pêlaur pêjah | wurung panggih lan kakang mas Damarsasi | kang lagya kawlas-arsa ||

37. biyang ingsun nora pati laki | yèn tan olèh komisaris jèndral | kang lagi dadi lêlakon | pinasthi ing dewagung | sun labuhi papa kaswasih | mêngko sun rêrêmbugan | mring kang gawe wuyung | age mara sêsajia | samanise tamuan tuwan kumingsi | bicara dadining prang ||

--- 206 ---

[...k] mring sang patya | sang dyah sêbdanya rum | biyang sira mèlu apa | lara pati ingsun andhêmi pribadi | wus janjine wak mara ||

39. nora bakal wong kudu bilai | lara wirang saobahing jagat | wus pinasthi sadurunge | pasrahna ing dewa gung | babu inya pan èsmu tangis | kagoyang wrating trêsna | mring sang rêtnaning rum | sangking jrihnya yayah rena | têkèng pati nglabuhi ing manah sisip | tan wun manggih bêbaya ||

40. yèn rinasa wrating kang trêsna sih | kinêlêma ing căndragumuka | miwah dhut blêgêdabane | papa cintrakanipun | ingandhêman tumêkèng pati | dadya ngrojongi karsa- | nira sang lir santun | sang dyah wus ngrasuk busana | yèn sinawang lir Putri Cêmpalamanik | duk mijil ing unjana ||

39. Mijil

1. dhasar ayu utama sang dèwi | Anjasmara kaot | arja sinjang cindhe jlamprang bange | kasmêkan bangun tulak pinrêsmi | niyaka hèr manik | gêbyar-gêbyar mungguh ||

2. ukêl rêja panjrah puspita mrik | acundhuk rêtna byor | pindha dewa andaru sarine | kancing manyura pindha hèr gêni | sêngkang mungkung rêsmi | sinangkara madu ||

--- 207 ---

3. sasumping mas winarjèng ron sari | akalung sutèngson | aglang murti miwah kalpikane | jumrut pêkaja mirah mênuh sri | gêgănda kasturi | jêbat andon santun ||

4. ngambar sumyar mrêbuk wor kungas mrik | saparan sung wirong | singa kasimpir lir tinrês tyase | jêbat mawar têmpur ruming sari | sarira sumrah mrik | kasmarjèng mamrês kung ||

5. rum kang muluk binêgta ing angin | nêrajang ron gogrog | lêmut jingklong sêmut bubar kabèh | gègèr ingungsi kabruntak wêwangi |[10] lalêr mencok mati | kêsangêtên arum ||

6. dêdêg jagêr-jagêr amantêsi | kuninge mêncorong | mêlok-mêlok sang dyah wêdanane | tingal kocak lir intên hèr thathit | waja gumyur kengis | tejane ngênguwung ||

7. lathi gêsêng manise pinirit | akarya wirangrong | kadya gambar wangunan pasmone | anêlasna karêtas lan mangsi | turah kang rinujit | pangrêngganing kidung ||

8. Anjasmara wus mijil ing jawi | nèng latar mangrimong | amarêngi purnama wulane | tawang sumilak bêntèr kang sasi | kang myat sagung dening | pratiwi kasuluh ||

9. lir raina bedane angrawit | sênêne kêlayon [kêla...]

--- 208 ---

[...yon] | lir paningal sajroning pangimpèn | maya-maya anglela kaègsi | ngrêmêng mêspadani | angembahi santun ||

10. sumilir-silir samirana sri | asrine winaon | sêkar-sêkar awigar gandane | kungkulan dening sang anggêng brangti | mayang mêkar bali | kayoman ingkang rum ||

11. cêngkir dênta sêdhêng cumêngkrami | sumuluh yèn tinon | sarêng mulat ing dyah prêmbayune | ponang cêngkir merang ngungsi ing wit | mayanira kari | tur kungkulan patut ||

12. lunging gadhung mungkrêt duk mangègsi | jangganing sang sinom | sêkar pudhak sêdhêng pêmbabare | kuncup-kuncup sami bungkrê malih | myad dèwi padaning | kesisan wastra rum ||

13. thathit lidhah rêbut wor lan liring | wêkasan acêlong | manoning sêkar pan asrêp kabèh | dadi tawa kungkulan mêmanis | myang purnama sasi | sêmune mawêlu ||

14. rêbut mêlok gumilang nglangêni | wêdana mêncorong | dhasar ayu-ayu sawèntèhe | wimbuh karênggêng ing busana di | maladi panglungit | tan kêna winuwus ||

--- 209 ---

isi burat rum ||

16. masak rawis ingkang manisihi | gantyaning sang sinom | pamojokan lan saput jajare | kumbala badhak lan kêpêt gadhing | gunging kang pra cèthi | ngangge-angge murup ||

17. sang kusuma angandika manis | èsêmira winor | lah ta biyang ayya ta kasuwèn | amrêpêgi wong bagus kasyasih | wong dhandhing jukining | wong lumrê arurus ||

18. wong abagus mundhak mambu angin | atêmah kêmanjon | mêsthi ingsun tumêkèng layone | yèn tan panggiha padha saiki | biyang aku mati | wurung pawor têmbung ||

19. ni ban inya matur awotsari | gusti sang lir sinom | lah punapa kang ingantos anggèr | yèn kadangon ing pangangkah gusti | mindhak juwarèhi | kacina ing pasmun ||

20. mumpung sêpi ing pênatar gusti | sidhêm kang ponang wong | Anjasmara amèsêm dêlinge | priye biyang yèn ingsun tinampik | angisin-isini | tan kêpadhan kayun ||

21. ni ban inya sumambung wotsari | lêrês sang lir sinom | sanèsing dyah kang kadya nah anggèr | nging paduka gusti ingsun tohi | tan angambah siti | yèn nampik sang ing rum ||

22. Radyan Săngka dhasare kaswasih |

--- 210 ---

tan eca ing batos | pintên-pintên sinampar nah anggèr | tur tan tanggêl dèn labuhi pati | pirangbara ngakir | luwar sing kaswayun ||

23. sun wêntawis ramanta sang patih | dhasar mrih kadudon | kawon sirnane tinundhung bae | lah sumăngga pinarpêgan gusti | awlas ngong ningali | dhatêng sang binagus ||

24. Anjasmara mèsêm tanpa angling | busana winaon | gya jumênêng tindak sing pêrnahe | ginarêbêg ing pawongan cèthi | sang dyah duk lumaris | tinon gandrung-gandrung ||

25. buntaring sinjang pantês winingkis | gêndrèh-gêndrèh tinon | bating asta lir putur esthane | mêndal-mêndal madyanira mêngkik | amanasbarani | mungaling prêmbayun ||

26. dhangah-dhangah awijang mathinthing | gilig tur mancorong | pênuh rarasing kawiragane | dadya pangungsèn sagung mêmanis | ing saparan minging | ngambar gandanya nrus ||

27. kadya mugsa kêdhèpna sang dèwi | Anjasmara kaot | sang dyah mêmpêng dhasar biraine | winangkara lir pujan rêtna di | nadyan samya èstri | lumyat brăngta wuwus ||

28. winarnaa Radyan Damarsasi | kang lagya linakon | eca lênggah radyan nèng pangyome | nagasêkar dyan kasilir [kasi...]

--- 211 ---

[...lir] ngangin | kacitrèng trang rêsmi | mangêsêp ing kalbu ||

29. tan lyan ingkang kaciptèng ing galih | mung wêkasing êndon | Sang Hyang Jagat Pratingkah ing rèhe | pinuja măntra jroning sêmèdi | pinrês kyating puji | winorkên ing pandum ||

30. nging sêmangke rahadyan minantri | ing tyas sumêlang wor | maras-maras tambuh wurcitane | mungna sang hyang jawata kang luwih | mituhokna dasih | têguh ing rahayu ||

31. sampun kenging rêncana ing bumi | lyan karsèng Hyang Manon | sampun rinèh ing budya tan arjèng | hèh jawata ingkang mugi-mugi | têtêpêna dasih | mulyaning pangèstu ||

32. prêpat kalih wau kang kawarni | aturu ngalosot | nèng sasoring pucang pratingkahe | angêloni bêdhiyan malêdhing | ngiras têngga kori | korine gumandhul ||

33. Genggongnaya brahalane kègsi | dinulu mathongol | mathuk-manthuk[11] ing lawang adhêpe | lindurane angrantêg sawêngi | trêkadhang nglindur mring | kali golek yuyu ||

--- 212 ---

[...lindur] ||

35. pan têrkadhang ngalindur lunga mring | pasar luru klobot | yèn wus olih gya ginawa mulèh | praptèng ing gon gêblag turu malih | sêjatine guling | ngorok sênggur-sênggur ||

36. Anjasmara kawursitèng kawi | gandrung-gandrung ngrimong | praptèng prênahing pagêdhogane | ni ban inya lumampah ing ngarsi | duk praptèng ing kori | Genggongnaya nglindur ||

37. ngadêg wuda amêrêm maringis | untunira kêrot | kêcap-kêcap anggêbêg-gêbêge | sambêl gorèng punar cècèk mênir | lodhèh kêthak giling | bêl bawang dèng jagung ||

38. ni bok êmban anjumbul kêpati | jumbule kêcocog | gya tinampèl ing tangan cocoge | amanthuk-manthuk amêrbês mili | gya niba aguling | ngorok sênggur-sênggur ||

39. mundhak gumêrah kang para cèthi | kang sawênèh mlengos | Sabdapalon anggrayah lindure | sarwi mêrêm anggolèki inthil | ni inya anjondhil | jondhile kêcaul ||

40. gya ginuwêl ingaranan inthil | konthole anglomproh | Sêbdapalon niba ngorok manèh | ni bok inya sosote drêwili |

--- 213 ---

bêlo bêlang bêlis | dibêbêsèt ngantu ||

41. Anjasmara lathinya ginigit | mengo tan arsa nor | gya lumaju sang dah[12] ing tindake | wus kawasan sira radyan mantri | pinuju alinggih | nèng sor nagasantun ||

42. pamulunya kasonar lir sari | rarase mancorong | Anjasmara lir kinanyut tyase | kêtêg sumawur ampingan ing wit | lyan kang nagasari | sang dyah jêjêr mangu ||

43. sariranya kumutug lir agni | tambuh solahnya wor | maras-maras nanging sênêng wonge | kêpyur-kêpyur ing galih ngrêsêpi | têbihnya wêntawis | lawan Damarsantun ||

44. tigang cêngkal malah nora luwih | ingantun kang pawong | namung ni mban inya sêkalihe | datan têbih lan sang liring sari | sang dyah rosing galih | lir agea gapyuk ||

45. mawur ciptanya sang agêng brangti | dhirèktur jendral nom | têka enak-enak minggu bae | nora nyapa nora anglungani | nora mobah mosik | sidi parak ngarum ||

46. nora sêgu nora aningali | si komisaris nom | apa lumuh kuciwa sêmune | ni mban nêmbah kados sawêg muji | wus adatnya gusti | rêmên lênguk-lênguk ||

47. Damarsăngka pitêkur datan [data...]

--- 214 ---

[...n] wrin | mring sang ruming sinom | mangke nah anggèr ngong paranane | wong abagus pantês dèn dhèdhèli | tan graitèng galih | angkuhe pitambuh ||

48. ya radyan mantri wus udani |[13] pinran[14] sang lir sinom | gandanya nrus ngambar saparane | ngidid kongas amulêt ing galih | mingingnya nampêgi | angêdusi arum ||

49. lir ginoyang tyasnya radyan mantri | kumênyut lêsah wor | Radyan Săngka akewran ing tyase | lunga pêjah kèndêl angêmasi | dewa kang linuwih | paran polah ulun ||

50. wus kapêngkok ing papan kasupit | adhuh pêjah ingong | kaningaya sang dyah ing dasihe | paranbaya gen ingsun ngoncati | hèh Hyang Sugsmana di | kanthinên yuswèngsun ||

40. Kinanthi

1. murcita napasira wus | awor dewa kang linuwih | cêngêng sajroning paningal | radyan kawimbuhan ing sih | hèrnawa têmpur samodra | jumbuh wantahnya lan asin ||

2. padhanging jagat kinukut | wangsul ing prêdănggapati | lir warna sajroning kaca | manjing mring kang aningali | kumandhang awor lan swara | suruping baskarèng wêngi ||

3. kawêngku ing astanipun | Bathara Surya kang luwih | atas Sang Hyang Dewa Surya | pangwasane Hyang Pramèsthi [Pra...]

--- 215 ---

[...mèsthi] | jinurung sing karya puja | Hyang Manikmaya mèstuti ||

4. Manikmaya Sang Hyang Guru | padama pamujwaning sih | Hyang Nurcahya Hyang Nurrasa | rasane sampun kawingking | Dewaruci kang gumantya | jumênêng kêlawan dasih ||

5. sihing Sugsmana kang luhur | kênyataan Dewaruci | musakani ing agêsang | jumênêng kalawan urip | uripe sapa kang karya | tan lyan Sugsmana Kang Luwih ||

6. lir samodra lawan alun | lembak-lumembak kaègsi | ragane upama sarah | alune Hyang Dewaruci | kênyataan Sugsmanăngsa | kang ingupama jêladri ||

7. golong gumulung ing ranu | upama urubing agni | kênyataan ruci brăngta | wujude cahya lan êsir | mugswaning pandam kapyarsa | manjing ing kaanan jati ||

8. tan lyan jawata kang agung | jumênêng kêlawan puji | pujine kang sipat mulya | mulyane kang mupangati | kang karya sabab raharja | angarjani ing sabumi ||

9. kêrana Dyan Damarsantun | nglindhung urip ing Sugsma di | urip sajroning palastra | amati sajroning urip | angungsi mring dewa brata | uripe wus ngrasa mati ||

10. anetra datan andulu | akarna datan miyarsi |

--- 216 ---

atutun[15] datan ngandika | kang napas wus tan lumaris | radyan datan osik obah | amung prêmana kang mêgsih ||

11. gêrana datan angambu | anapas datan lumaris | kang ăngga datan subawa | namung prêmana kêng kèri | sirna ingkang păncadriya | Damarwulan angêmasi ||

12. lênyêping paningal samun | tingale kêlawan budi | pangucape lan wardaya | pênggandanira lan êsir | lan saèstu kang pamyarsa | jumênêng lan Dewaruci ||

13. raganira kèri jêtung | kang păncadriya piningit | layung-layung ramyang raras | tansah pitêkur alinggih | Rêtna Dèwi Anjasmara | dangu jumênêng sor sari ||

14. ni êmban mêrpêgi gupuh | dhatêng rahadyan minantri | umatur sarwi wotsêkar | tuwanku Dyan Damarsasi | punapaa minggu radyan | tamuan nonah ratpêni ||

15. punapa ajrih sang bagus | kêrantên dipun ajrihi | punapa angangkah ala | paranta mawi ngangkuhi | kinadang sinaudara | mring prisman nur nonah gusti ||

16. Dyan Damarwulan ajêtung | ni êmban saya ngrakêti | dyan mantri winangwang wangwang | winungu awanti-wanti | anggèr pukulun tamuwan | sèkêrtaris sangking swargi ||

17. tan mosik Dyan Damarsantun | Anjasmara ngandika ris |

--- 217 ---

biyang inya paranbaya | si êmban dènnya mêrpêgi | suwe têmên nganggo apa | akaku rasaning ati ||

18. ni inya matur wotsantun | bilih Damarwulan sakit | ginoyang minggu kewala | ingoyog-oyog tan osik | lumampah sinung usada | gêgêcêle wong akuning ||

19. mèsêm kusumaning ayu | datan sarănta ing galih | kêkêtêgnya sumyar-sumyar | kabyatan asmara brangti | sang dyah amêrpêgi tandya | gêndrèh-gêndrèh angsung brangti ||

20. sarya dhèhêm gêtir juruh | sang dyah ngasta mangsak rawis | sarêng cêlak gya binalang | lêlambungira tan osik | mangu tingkah pasrangkara | gandrung-gandrung angsung brangti ||

21. angadêg sang ruming santun | cênthèng-cênthèng dènira ngling | angkuh têmên sira radyan | sumangkehan wong ambênthing | pinaranan nora nyapa | bok aja kêpati-pati ||

22. aja dumèh wong binagus | disanak nora nglanggati | Dyan Săngka minggu kewala | tagsih pitêkur alinggih | kêjèp-kêjèp ni mbok êmban | sang dyah tan dêranèng galih ||

23. radyan gya rinangkul gapyuk | wêntise dipuncêblèki | lambung tansah cinêthotan | Dyan Damarwulan tan osik | sang dyah apêgêl kang manah [ma...]

--- 218 ---

[...nah] | wuwuse angasih-asih ||

24. kakang mas sapanên ingsun | ingsun Anjasmara prapti | angruwat papa cintaka | amudhari kawlas-asih | sapa ingkang duwe trêsna | kakang kêjaba wak mami ||

25. sapa asih wong abagus | mung kadangmu ingkang prapti | mara kakang alungguha | nyanyêngit têmên wong iki | tan osik Dyan Damarwulan | nora sêgu nora mosik ||

26. Anjasmara pan èsmu luh | datan katimbangan ing sih | radyan rinangkul kang jăngga | winêngkang kang asta kalih | wus ginggang radyan gya niba | anèng ing pangkyan gumuling ||

27. sang dyah kagyat sarêng dulu | radyan napasira sêpi | kantun prêmana kewala | ginoyang-goyang mawanti | ingoyog-oyog tan glawat | gêpah sang rêtna nungkêmi ||

28. sarya andrês kang ponang luh | ngêsêb-êsêb jaja wanti | kinarang-ulu rahadyan | ing sang dyah kang asta kering | mlas asih sêsambating dyah | kakang-kakang aja mati ||

29. kangmas sira yèn tan wungu | ingsun nusul angêmasi | tanpa gawe ingsun gêsang | yèn tinilar wong asigit | tan dêrmane awak ingwang | katula-tula manah gring ||

30. wus nglilira wong abagus | sun bêtakken mangsak rawis | myang wida ambar hèr mawar | kakang mara

--- 219 ---

sun konyohi | ênya-ênya kakang sêpah | mêngko ingsun busanani ||

31. ban inya sumungkêm gupuh | ing pada sarya anangis | gusti-gusti awungua | wêlasa mring rinta dèwi | wanuh tanggung dika radyan | amanggihi sarya lalis ||

32. sang dyah mundhut hèr mawar wus | tansah sinuryan dyan mantri | ginuling-gulingkên radyan | katut kewala tan mosik | sêsambate Anjasmara | kakang-kakang aja mati ||

33. apan uwis basaningsun | Anjasmara nora apti | kakung liya sangking dika | lalu ngarang sun lakoni | kakang-kakang aja pêjah | ingsun nora bisa kèri ||

34. lah êmban inya dèn gupuh | undangên kang prêpat kalih | sun takokne si kakang mas | yèn wus larane ing nguni | lah apa jêjampinira | ni mban mundur sarwi nangis ||

35. Palonsêbda Genggong gupuh | ginugah nora ngulisik | ambathang sarya wêwuda | ciniwêlan nora nglilir | lalu akêrot kewala | nyamuk-nyamuk sarya mringis ||

36. ni mban inya tyasnya gugup | gugupe binêthot aglis | kinaro ing kering kanan | bingung angatut wus tangi | ni mban kêbat mèlu kêbat | lamun rindhik mèlu rindhik ||

37. paringisan sambat [sa...]

--- 220 ---

[...mbat] biyung | wus praptèng ngarsa sang dèwi | sang rêtna yu angandika | paman gustinira iki | apa wus kêlaranira | angleloh kaya wong mati ||

38. apa kêsambêt sang bagus | paman tutura mring mami | umatur pun Genggongnaya | atur kawula sang dèwi | sayêtosipun punika | kang sakit kagungan mami ||

39. wondene ing gêrah ulun | akungsul kagungan mami | pringsilan kesah nêmbêlas | copot kêpalane siji | ni êmban awas yèn wuda | prêpat kalih dèn gablogi ||

40. Genggong Sabda wus lumayu | bêbêdan anulya bali | wus awas yèn gustinira | anèng ing pangkyan gumuling | datansah akapidhara | prêpat kalih mrêbês mili ||

41. katêmpahan sang lir santun | gusti kawula dyan mantri | dhasare inggih apêsan | wimbuh kawratan ing kardi | ing mangke paduka prapta | bêta tênung sing Bêtawi ||

42. ngandika sang liring santun | eman-eman pinrih pati | sinobat sinaudara | radyan ingsun ajak mugti | ing mangko têmah kantaka | paran rêmbugira sami ||

43. Ki Sabdapalon umatur | pamanggih kawula gusti | bok inggiha jinampenan | basusu lan jêruk lêgi | miwah kamiri sasomah | gêpak jêndhul padha siji ||

--- 221 ---

44. ngewani tingal sang ing rum | Dyan Săngka winungu wanti | Anjasmara gêpah mucang | sepah cinêcêpken aglis | sami alathi aprana | sang dyah lathinya ginigit ||

45. kagyat Anjasmara jumbul | basakna si wong ambênthing | napasira nora nana | lalidhah teka ginigit | arsa ingsun sèlèhêna | eman yèn kabacut mati ||

46. radyan ginungsur burat rum | pan sarwi winungu wanti | wus tangia sira kakang | wêlasa marang ing mami | adoh elok pinaranan | wong anom têkyarsa lalis ||

41. Sinom

1. ya ta Dyan Damarsêsăngka | kagyatira nugsmèng pati | kagungsur ing gandawida | cinêcêpan sêpah wangi | sarya winungu wanti | tinangisan kadrêsan luh | napasira lumampah | sagung plawanganing budi | sampun pêpak kang ingaran păncadriya ||

2. Rêtna Dèwi Anjasmara | duk mirsa napas lumaris | asrêp raosing wardaya | dyan tansah winungu wanti | nglilira wong abênthing | kakang ingsun apan rawuh | wêlasa mring manira | kangmas sira sun kauli | sok mulyaa mugtia tilam asmara ||

3. ya ta kang pindha kunarpa | tumindak praboting urip | sira Dyan Damarsêsăngka | kang dadya kagèting pati | anrus kulunging [kulung...]

--- 222 ---

[...ing] galih | duk kapidih ing prêmbayun | têmahan paripurna | radyan sêgsana wus nglilir | kewran ing tyas dènira api kantaka ||

4. pamurcitaning wardaya | hèh jawata kang linuwih | paran ing awak manira | kacakup putraning patih | dewa kang mugi-mugi | têtêpna pangèstuningsun | ywa ngantya kenging coba | dasihe ginêbang èstri | kèh jawata kêkahna tyas kang raharja ||

5. Rêtna Dèwi Anjasmara | Dyan Săngka winangwang wanti | sarya sinuryan hèr mawar | èsmu alihan dyan mantri | amingkêt sangking kêdhik | tan wrin anyundhul prêmbayun | Anjasmara anjingkat | mèsêm sarya anyêblèki | iki si wong mati têka anggulathak ||

6. mara kakang mas wungua | anggantèna mangsak rawis | dene iki wis agêsang | têka tan arsa alinggih | pêjah pupèngsun kalih | sun alihan wong abagus | êndi sêpahmu kakang | sun lironane wong bênthing | sang dyah mucang sawusnya nêbda mring radyan ||

--- 223 ---

[...pi] mindha kunarpa kiyat |[16]|

8. sang dyah sêgsana alihan | Radyan Sêsăngka gumuling | wêdana tumibèng jaja | wonga-wonge[17] amarêngi | kasmêkannya sang dèwi | kaplorot sang dyah agupuh | tinangkêp prêmbayunnya | dawêg katingal sêpalih | Anjasmara radyan sarêng kumêsarnya ||

9. kasmêkan wus winaonan | Dyan Săngka ngunduri ririh | mêgsa api kapidhara | radyan lambungnya pinulir | èsmu kagyat dyan mantri | anjumbul murcitèng kalbu | hèh Sugsmana kang mulya | têguhna ing tyas kêng suci | hèh jawata wêlasa ing titah tuwan ||

10. radyan saya kuwanguran | denira akarya sandi | adangu datanpa wêkas | pangudasmaraning galih | bok iya sun anglilir | nglindhung ing Hyang Jawata gung | alon wungu rahadyan | sêdya lumèngsèr aririh | Anjasmara gêpah ambondhèti radyan ||

11. kêkêtêgnya mawut sumyar | kumêsar raosing galih | ya ta Dyan Damarsêsăngka | amungkur dènira linggih | tan paja mawang liring | pilênggahira tumungkul | Kusuma Anjasmara | sêbdane angasih-asih | paranbaya angangkuhi ing wong prapta ||

12. munduran anganiaya | sira kakang mas mring mami | ywa dumèh sun êla-êla [ê...]

--- 224 ---

[...la-êla] | tan sotah madhani ing sih | tan wurung ingsun mati | lamun tan kêdhan kayun |[18] apan sinêngguh apa | kakang sira sun parani | swarga nraka sun mati awor lan dika ||

13. kakang aja sêla-sêla | ingsun kadangmu pribadi | tur măngsa kêtanggungana | yêgti sira sun labuhi | payo mugti lan mami | luwara papa kaswayun | nadyan tumêkèng pêjah | ingsun kakang anyênyèthi | Radyan Săngka kumênyut ing galihira ||

14. myarsa sabdanirèng sang dyah | lir tinrês raosing galih | ya ta dyan arum ngandika | mas ayu uculna mami | gusti kang rada ririh | botêne kula lumayu | Anjasmara ngandika | gêndhèng-gêndhèng angsung brangti | wong abagus măngsa ingsun uculêna ||

15. jêr sira wong nora trêsna | kakang marang awak mami | mêngko yèn sira lumajar | amêsthi ingsun ngêmasi | urip tanggung nèng bumi | angur binanjuta ingsun | ing jawata kang mulya | wirang isin sun lakoni | wusanane wong trêsna tan linanggatan ||

--- 225 ---

[...napa] | bok andang[19] nimbangi ing sih | ingsun uga ya anut payu kewala ||

17. witning kawula punika | gusti asêdhih kang ati | tan wontên èstri kang arsa | kapèngin arabi uwing | ing ngêndi-êndi èstri | sun takèkkên nora pêthuk | kalunta kongsi kawak | durung wruh rasaning rabi | paduka dyan dèrèng wrin ugêring gêsang ||

18. băngsa urip arêpana | sêdya kang agawe bêcik | kabêcikan marcapada | iku ingkang anêgsèni | puji mring bumi langit | puji mring kêng karya pandum | namung lara lan nikmat | kang nelakkên ing dewa di | pêjah gêsang sinung lara lawan nikmat ||

19. datan kêna sininggahan | karsaning hyang jawata di | kadya ta titahing Sugsma | sagung kang sinungan rêsmi | tan lyan mugtining èstri | sampak lan wong ayu tulus | gandhang tur prangwêdana | punapa ngulatan malih | durung bae pinikir kang hihi-haha ||

20. Rêtna Dèwi Anjasmara | wuwuse angasih-asih | cênthèng-cênthèng nuju manah | sira kangmas Damarsasi | pêgêl rasaning ati | angkuh têmên wong abagus | bisa agawe brăngta | pinaran nora nglanggati | sumangkeyan wong bagus dinama-dama ||

21. kakangkakang [kakang...]

--- 226 ---

[...kakang] Damarwulan | payo marang wisma mami | mulanga tilawat Kuran | mêngko kakang ingsun ngaji | bok aja ngadi-adi | dumèh sira wong abagus | sapa wruha tyas ingwang | agêmpung kagyatan brangti | jae wana kang ati poyang-payingan ||

22. yèn manuka awak ingwang | manuk bisa tata jalmi | kapetcut[20] mring sira kakang | satriya kang mati ragi | dhandhang netrane abrit | katuwone awak ingsun | parikan guringsing bang | senthe kang tuwuh ing wukir | lara mara kêjarah dhêmên mring dika ||

23. yèn gununga awak ingwang | gunung sakilèn Sêmawis | nora wurung karungrungan | lamun tan kêpadhan ing sih | gunung wetan Sêmanggi | sun lêlawu wong abagus | mêgsa trisna kewala | kakang gununge wong Têgil | pragat jangga wurunga sobat lan dika ||

24. gununge wong Pêjajaran | sungkan krama lalu mati | yèn nora lan sira kakang | gêgununge wong Wêlèri | tan pêgat dadi ati | kangmas gununge wong Kêdhu | sok uga kêlakona | sun rewangi adol rumbing | ujar pisan lamun ingsun linanggatan ||

25. ni mban umatur mring radyan | anggèr bok dipun labuhi | nadyan tumêkaning [tumê...]

--- 227 ---

[...kaning] pêjah | angsab lan nonah ratpêni | liman mêndhak ing srati | bêndha ijo sang binagus | tigswara munggèng ing pang | jinruma wong sanêgari | luwih-luwih karsanira tuwan bêsar ||

26. dandanan wus kêlampahan | sang dyah panggih lan dyan mantri | tan wurung tumêkèng corah | kawula tan wurung mati | nadyan tumêkèng pati | yèn wus kêlakyan sang bagus | maos palêkat jendral | ulun tan mandhêg tumolih | sokur-sokur ing têmbe manggih raharja ||

27. pêsthi ulun bukak pasar | angadêgakên wang kongsi | Dyan Săngka mèsêm ing driya | Genggong matur mring sang dèwi | tuwan saja kumingsi | purak-purak malu lalu | dhipegang nonah bêsar | baik dhiikêt sêkali | tarik saja bawak kantornya nonah mas ||

28. pêsthi belum timbang saja | nyang muwah sama nyang sakit | cobak sudah tau brasa | pêsthi trak mau kumbali | tidhur dhi kêstal lagi | enak orang campur climut | prêmain dhalêm kamar | siyang malêm makan roti | mêsti baik ponya pêrut kêlaprêran ||

--- 228 ---

itu | itu dhimakan enak | enak main sama ini | ini laprê itu lama tidhak makan ||

30. ni mban sosote gumrayah | sini kêpruk-kêpruk kuning | si dikêthok-kêthok jingga | anggêlathak ngajak gathik | măngsa arsaa mami | mring wong kaya rêraimu | Sêbdapalon angucap | sabobot-bobote nyai | orang kaplak sama kapluk sudhah timbang ||

31. ya ta Dyan Damarsêsăngka | binondhèt dipun ciwêli | ing Sang Dèwi Anjasmara | lêlambung dipun ciwêli | baune dèn cêblèki | linendhotan saking pungkur | sang dyah wus anêmpuh byat | sêbdanya angasih-asih | dhasar canggèh swaranya angrèndhèng manah ||

32. Dyan Săngka ing tyas kagiwang | kalêlêngan ing mêmanis | kèrêm ing samodra kilang | kêbanjiran madu brangti | kapilêt ing wêwangi | goyang tinêmpuh ing arum | panyiptanira radyan | wus untunge awak mami | lara pati ing pandum nora suminggah ||

--- 229 ---

[...n] kinarsan mulya sampun sinandhingan ||

34. ing lêlakon karaharjan | sampurna kêlawan budi | yèn kinarsan ing Sugsmana | bilai wus dèn sandhingi | nalar tan ngraharjani | ing nistha tindak kang luput | dêdalan rong prakara | sumandhing tan kêna gingsir | pan kinarya istilah dadining karsa ||

35. yèn manungsa tibèng mulya | dumadakan ngraharjani | ing tindak lawan utama | amêsthi Hyang Sugsmana di | badhe ngrêntahkên ing sih | trêsăndha wus kapêngayun | yèn dasihe winênang | kinarsan ingkang bilai | tinrêsandhan ing rèh nalar kaluputan ||

36. ing mêngko awak manira | manggih lêlakon kang yêgti | gingsir sangking karaharjan | baya wus karsèng Sugsma di | ingsun sinung bilai | dumadakan ing rèh luput | ing manah sêmang-sêmang | kagimir saliring sari | wus tan bakal tibèng cala kawêndakan ||

37. măngsa ingsun gingsirana | narima sinung bilai | datan sêdya angrasula | wus kapêngkok ing piranti | tan wurung angladèni | ing karsanira sang ing rum | hèh sanak badan nyawa | kabèh saisining jisim | dèn agilig ing janji aja sêlaya ||

38. payo padha anarima | urib bêja lara pati | puluh-puluh [puluh-...]

--- 230 ---

[...puluh] sang kusuma | dadi marganing bilai | pirabara ing wuri | yèn wus kapungkur ing saur | dhêndhaning kaluputan | badan nyawa dèn agilig | sokur-sokur amanggih madu srêngkara ||

42. Dhandhanggula

1. arum dhèhèm Radyan Damarsasi | tandya mingsrê sing palênggahira | miragèng ngranupada nor | ngajêngakên sang ing rum | sang dyah rêtna tansah nglendhoti | duk ingajêngkên sang dyah | ing galih kumêpyur | katrangan căndra tumawang | têmpuh liring lir kilat barung lan thathit | kadya datanpa jiwa ||

2. sampun sumyur sumawur ing èsthi- | nira sang kalih tanpa jamuga | cêngêng lênglêng wursitane | sang dyah gya ngrangkul gapyuk | wus kapadhan asmara brangti | supe purwa duksina | kabyataning nglimut | suh sirna tanpa wikara | mugsèng driya lir pêjah sajroning urip | uripnya lawan brăngta ||

3. suciptane byat mantrining èsthi- | nira tandya panjrahning sarkara | sumawur-mawur rum rèhe | rèhning tigsara rampung | kapratisthan ruming pangègsi | pawurtirèng patra yyang | ing sang campur madu | Yanghyang Buda winartama | pangrubasèng yudya ning-ning sandi-sandi | drêsanani kusuma ||

4. ni mban inya asuka ningali | mirsa gapyukira sang kusuma [kusu...]

--- 231 ---

[...ma] | pawor rukêt ing sakaron | kadya puyuh atarung | awusana jêngrê ningali | binglêng padha sêkala | Sabdapalon ngantuk | Genggongnaya pucicilan | aningali solahira sang akalih | mêngkirig gêgithoknya ||

5. gya ngambung mring Sêbdapalon aglis | kagyat dènnya ngantuk agêgubras | pipinira umbêl bae | ya ta Dyan Damarsantun | angrêpakên swara kang manis | nganyutkên yuswaning dyah | sang rêtna sinambut | pinangkya ngasta ngarasan | jênang sela dèn gung pangapuntên gusti | ing dasih kawlas-arsa ||

6. rèh ta abdi paduka aguling | lagya kinarsan ing Sugsmanăngsa | kagyat sarêng panglilire | guguping manah kuwur | tanbuh-tanbuh raosing galih | ing cipta kaya-kaya | mring sang ruming santun | ing mangke pun Damarsăngka | pasrah jiwa anaoskên pati urip | sumăngga ing sakarsa ||

--- 232 ---

[...ka] ||

8. ulun nglampahi karsaning gusti | pintên-pintên wong kawêlas-arsa | pêkathik dhusun nah anggèr | sinampar ing wong agung | sampun pêcak tumêkèng sakit | sênadyan têkèng pêjah | yuswa dasih katur | tan langkung gusti kang mulya | mung agsama paduka pinintèng dasih | kang asih ing wong papa ||

9. anoragèng aturnya dyan mantri | asta kering ingaras kang madya | kanan anăngga astane | sang dyah sinugun-sugun | pan pinundhi-pundhi mawanti | astèng dyah ingarasan | wuwusnya sumrah rum | Rêtna Dèwi Anjasmara | kêmanisên tansah anambang kang liring | ing tyas kadya sinêndhal ||

10. sarira mar kagunturan angling | anglir warsa kalungsèn ing surya | kêtara layung-layunge | duk sang dyah rinarungrum | kang kukila nusuh ing siti | saya ngembahi raras | gambar munggèng panggung | pêraga têmpur samudra | dangu wayang-winayang sawangan liring | radyan lan sang kusuma ||

--- 233 ---

kadulu | samya nyaidi sêdaya | têmên-têmên palêkatnya gantyan wangi | myang burat rum hèr mawar ||

12. sang dyah kundur dhatêng kubon sari | radyan tansah kinanthi samarga | rêspati dhèncèng-dhèncènge | kayangan ajar wiku | pan sagung kung raosing galih | surasaning baita | wus kapadhan kayun | biyadaning kêpatihan | yèn kayua kayu pinggiring pasisir | wus bêgta jampi brăngta ||

13. Sêbdapalon Genggongnaya sami | samya tumut mring ing kubon sêkar | lawan para cèthi awor | angglidhig tur ambêsur | dhepe-dhepe ngêmorkên ati | katungkul gambul bakang | lowung nyundhul bêngkung | yèn ciniwêl wol-owolan | yèn cinablèk cêblèke dèn iming-iming | mengo sagung kang mulat ||

14. ya ta sira Radyan Damarsasi | praptèng dalêmira Anjasmara | wus ginantyan busanane | kampuh wangkara linut | ing parada gumyur mangrêsmi | paningsêt mas pinarja | sinotyèng rêtna byur | cêlananya lungsir jingga | binludir mas linud ing sungging mangrawit | akondhe kakêlingan ||

15. kinancingan ing garudha manik | asêsumping ran mangroning sêkar | rinaja

--- 234 ---

muka rêsmyawor | sunar lênyêp sumuluh | dhasar bagus rahadyan mantri | karêngga ing busana | lir mugswèng kadulu | jumbuh lan Hyang Kumajaya | Anjasmara kadya wong ningali sungging | winangwang wantya-wantya ||

16. winawas-wawas ing nganan ngering | tansah mèsêm ningali mring radyan | kang dèrèng pantês winaon | sinawang sangking pungkur | tinêbihan dipun pêrpêgi | ingulap-ulap sarya | mèsêm sang lir santun | agêrgêt-gêrgêt kang manah | Anjasmara Dyan Săngka dipun puliri | cinêthot ciniwêlan ||

17. tinêbihan sing ngarsa ingègsi | sabdaning dyah cumênthèng lir kilang | gêthing têmên ingsun radèn | wong kaya sira iku | nora kaprah ana ing bumi | pantês mugti nèng swarga | aja sira tumrun | yèn tan dina Gara Mulya | ingsun bae kakang tan pisah ngladèni | anyèthi marang sira ||

--- 235 ---

[...ta] ||

19. kukus gantung pulasing wong nyungging | yèn sun sawang kakang warna dika | buron kali punjul dhewe | pandhe gong pothak jêpun | tinandhinga ing wong sakêthi | gêbang pangulês sata | tan ana kang tiru | suku jungkung sapolahnya | pagêr wayang toya mijil sangking langit | sakalire wèh edan ||

20. puspa biru kangmas sun wastani | namung dika têlênging wardaya | pênyu sêndhang alus dhewe | sata wana kêkuncung | nadyan korak wong sanêgari | wuluh rawa kakang mas | ampungana mring sun | kang kayu marganing toya | kukus gunung kinapakna awak mami | ingsun kang talah pêjah ||

21. têka mèsêm rahadyan minantri | winangwang-wangwang sang lir kusuma | wus samya lênggah sêkaron | lir ringgit munggèng panggung | Yangyang Parta lawan Srikandhi | ingayap pra pawongan | ban inya nèng ngayun | Sabdapalon Genggongnaya | saosane ing lawang parêpat kalih | andadèkkên bêdhiyan ||

22. ni mban inya lawan para cèthi | mawang gusti anjomblong sêdaya | kumêdhèp têsmak netrane | kakungira abaut | luwês manis amilangoni [a...]

--- 236 ---

[...milangoni] | miragèng ngranupada | sasêbdanya arum | Kusuma Yu Anjasmara | gandês manis rumakêt amêsajani | wong ayu gawe brăngta ||

23. awiraga gandhang galak liring | gêbyar-gêbyar sunarnya kumilat | urup lan waja mancorong | kêkuwungira têmpur | tumaleram arêbut manis | gumilang-gilang raras | wor sêngkang sumawur | pating karênyêp sumirat | ting karêthap lir lintang sayuta kègsi | kang sarêng pangalihnya ||

24. Dyan Sêsăngka ginandan burat sri | pan jinanton rêsmi myang hèr mawar | linut kasturi jêbate | ngambar gandanira nrus | têmpur lawan ruming sang dèwi | arumnya gêgotongan | sêparan-paran nrus | kumutug mangampak-ampak | ngidid kungas lir kayangan widadari | sajroning padalêman ||

25. nora siwah lir kaswargan ngalih | èbêg sagung kumaraning endah | asri ing pisunggatane | datan kêna winuwus | kawis-kawis rêja-rêja sri | asrining ing kawuryan | kawiryawan pênuh | cêngêng lênglêng kalênglêngan | singa mulat kadya linêlês kang ati | atine karungrungan ||

26. langkung dènnya sang dyah amawor sih | datan pêgat ingkang sih-sinihan [sih-...]

--- 237 ---

[...sinihan] | aja wêlèh caritane | mosa-borong kang ngidung | pangidunge kang nuju galih | yugya kinawruhana | dènira satuhu | pangulahe ngasmararja | arjèng pragya kasmaya winayang rêsmi | rêsmyanrus kajuwatan ||

27. paja-paja winangkarèng kawi | ya ta ring sang maworkên ing raras | wus minggah ing jinêm rume | mangun kasmarjèng lulut | puja brăngta mulêt milêt sih | anglir Sang Kumajaya | mamriyêmbadèng rum | naya wimbuh-kawimbuhan | embah-embah sarkara têmpur lan manis | niscayèng endra prana ||

28. kasosrawi măndra martèng lungit | padya-padya priyakèng sudama | rumangguh tanpa liripe | de sang măndraja tèngsu | srining parta carana rêsmi | kungas pangrêganing tyas | rujit puspita rus | irim-irim ramyang raras | pangudyèng drêsananing raras wiyati | kocap thathit kumênyar ||

29. maharjèng wignya asmara brangti | dirèng wulangun pangrarasing dyah | rêjas wong sari sêdyane | mayangkara sumawur | lir brêmara misudyèng ing sih | miragèng ngranupada | titising pasêmun | pandam liringnya winawang | siram-siram wêrdaya kilating èsthi | mahartyèng swara dibya ||

30. wus dumugi dènira don rêsmi | tan [ta...]

--- 238 ---

[...n] ingucap dènnya pulang raras | rinasa ing sêmu bae | ya ta sang kalihipun | lir mintuna kalawan mimi | dahat tan kêna bênggang | ing saparan runtung | ombak agung ing tunjung bang | golang-golong lêmpuyang kang anèng têgil | tansah aprêjanjian ||

31. têngah dalu Radyan Damarsasi | dènnya praptèng anèng kubon sêkar | dungkap bangun rainane | gênti ingkang winuwus | Layangseta Layangkumitir | anèng ing kapatihan | sowan ramanipun | sadalu agunêm ing prang | pratingkahnya ring Sang Sindura Dipati | myang Rănggalawe Tuban ||

32. miwah marna Prabu Urubêsmi | Sêta Kumitir mundur sing ngarsan- | ira ing rama wancine | apan wus lingsir dalu | datan eca raosing galih | kèndêl anèng pandhapa | ngantya bangun esuk | myarsa bênce mawurahan | têkak[21] gantêr têtuhu barung lan kolik | anèng ing pêpungkuran ||

43. Pangkur

1. Dyan Kumitir Layangseta | wadyanira pinêpak sampun prapti | kajinêman patang puluh | samya binêgta nganglang | radyan midêr-midêr anèng kubon santun | sêgsana Dyan Layangseta | lawan Dyan Layangkumitir ||

2. saya tan eca ing manah [ma...]

--- 239 ---

[...nah] | gya majêjêb dalêmira kang rayi | Anjasmara sang lir santun | sarêng prapta ing lawang | aningali wong loro padha alungguh | swaranya pating karêcap | ingulap-ulap awanti ||

3. kumlebat anulya kesah | tinututan dhatêng rahadyan kalih | ingupados tan kêpangguh | radyan sampun graita | dalêmira kang rayi klêbêtan pandung | ya ta sêgsana kinêpang | lan wong kajinêman sami ||

4. sinêsêg pangêpangira | samya sikêp tinggar kêlawan biring | dènira dyan kalihipun | asikêp tamèng pêdhang | ri sêgsana dyan kalih mangintip gupuh | amawas rêngganging lawang | gya myarsa swaraning rayi ||

5. lawan swaraning satriya | imbal laras gêguyon rêbut manis | Seta dhodhog kori asru | nguwuh mring Anjasmara | Anjasmara sapa rowangira iku | kaya swaraning satriya | gaguyon nèng tilam sari ||

6. kumêpyur ing manahira | Anjasmara dangu datan nauri | gya ngrangkul mring sang binagus | kangmas ika si kakang | Layangseta anguwuh-uwuh maringsun | ênya-ênya dhuwungira | kangmas dandana sing bêcik ||

7. amèsêm Radyan Sêsăngka | sarya ngaras dêlingira amanis | kados pundi radèn ayu [a...]

--- 240 ---

[...yu] | ing karsa jêngandika | pan punapa kawula kinèn anutut | punapa kinèn apanggah | sakarsa ingsun lampahi ||

8. manguwuh malih Dyan Seta | Anjasmara dene nora nauri | sapa rowangira iku | ya ta sang dyah ngandika | Kangmas Damarwulan aja sira nutut | lawan aja pacakara[22] | kakang yèn sira ngêmasi ||

9. ya ta kang para pawongan | ting bilulung tambuh ingkang dèn ungsi | ni êmban inya agupuh | nangis nungkêmi radyan | gusti-gusti kawula amanggih lampus | ing mangke wus kawanguran | tan wande kawula mati ||

10. Dyan Damarwulan ngandika | bibi sira mênênga aja nangis | pasrahna ing jawata gung | yêgti măngsa bakala | sun labuhi bibi lamun sira lampus | dèn prêcaya ing Sugsmana | bibi aja nyipta pati ||

11. Anjasmara angandika | kangmas-kangmas aja pisah lan mami | mêngko yèn si kakang nubruk | ingsun tamèngna ngarsa | dimèn kogêl kangmas mring dika wong bagus | sênadyan tumêkèng pêjah | angur ingsun kang dhingini ||

12. amèsêm Dyan Damarwulan | sang dyah rêtna pinangku dèn arasi | sang

--- 241 ---

dyah patrêmnya ingunus | pinusthi anèng asta | Dyan Sêsăngka amawang sabdanya arum | jimat mundrine pun kakang | punapa patrêm tinarik ||

13. sang dyah amangsuli sabda | lamun sira kakang tumêkèng pati | ingsun anglabuhi lampus | sokur kangmas yèn ora | radyan mantri angaras sabdanya arum | jimat mundrine pun kakang | sêsotyaning tilam sari ||

14. biyadaning kêpatihan | ingkang asih ing dasih kang kaswasih | pasrahna ing jawata gung | rakamta[23] Damarwulan | ingkang patrêm yayi prayogi sinarung | purba punapa manungsa | ngandêla ing Sugsmana di ||

15. ingkang karya pêjah gêsang | wangsul dipun pintaa kang nugra sih | yèn parêng lan bêjanipun | sayêgti tinulungan | Anjasmara mèsêm patrêmnya sinarung | sapa ingkang tan wêruha | Sugsmana kang karya pati ||

16. yèn anu kaya pandhita | sêpiraa kang ati sênag-sênig | amèsêm Dyan Damarsantun | sang dyah ngras prêmbayunnya | anyiwêli Anjasmara sarwi muwus | bok si matak-matak apa | matak apa-apa aji ||

17. pijêr ngarasi kewala | iki si wong ora duwe kuwatir | kaku rasaning tiningsun | ing kene mêlang-mêlang | jêr Sugsmana [Su...]

--- 242 ---

[...gsmana] murah marang titahipun | yèn mati kapriye kangmas | mèsêm dyan ngaras panêpi ||

18. Kumitir Dyan Layangseta | ponang kori adangu dèn dhodhogi | awanti-wanti manguwuh | hèh sira Anjasmara | ala têmên sapa dhayohira iku | lah age sira mêtua | Anjasmara anauri ||

19. gumêndhèng awor lan guyya | sungkan sungkan pan lagi ewuh mami | Dyan Seta manabda asru | lah ewuh-ewuh apa | sang dyah mojar lagi ewuh jaluk pangku | mring kakang mas Damarwulan | Dyan Seta anêbda bêngis ||

20. nora talah asu desa | wani-wani marang sadulur mami | dyan mantri mangsuli wuwus | supados yèn puruna | awit sangking karsane rinta sang ayu | darmi ngladosi kewala | ing mangke kula labuhi ||

21. brêmantya Dyan Layangseta | nguwuh-uwuh sarya jêjêgi kori | alah dene mènthèlipun | sabên tinari krama | sakèh mantri pungkawa para tumênggung | tinampikan ujarira | lumuh nambut ing akrami ||

22. saiki alaning ala | wong caluthak dadak gondhol pêkathik | sang dyah gumêndhèng amuwus | sapa arêp wong kompra | para mantri tumênggung pating

--- 243 ---

cathuthuk | asêbut tur mangkak-mangkak | lêkas ladak kaya anjing ||

23. sênajan si pêkathika | bagus têrus ambênthing tur gumrining | wingwing jukining tur alus | mêmês mêsês wiraga | sêkar banjar kuning mêncorong lir daru | tur putrane kangjêng uwa | pantês ingsun kawulani ||

24. sapa sapa sapa kakang | kang abagus kaya Dyan Damarsasi | priye ta apa wis rêmbug | sira wong roro kakang | ingsun panggih lan kakang mas Damarsantun | yèn tan rêmbug ingsun minggat | rangkat lan Dyan Damarsasi ||

25. Layangkumitir anyêntak | Anjasmara cocote lir gulamit | labuhi kêkompra dhusun | sumaur Anjasmara | sikak asu aja sira ajêjêgug | cocote si kurang ajar | bramantya Layangkumitir ||

26. nimbali wong kajinêman | kawan dasa andêdêl ponang kori | gya bêncah Dyan Seta gupuh | lumumpat ngikal pêdhang | aprayitna kang tamèng pinutêr asru | Dyan Săngka amangku sang dyah | anèng watoning jinêm mrik ||

27. sêgsana Dyan Layangseta | duk mangayat mêdhang kogêl mring rayi | sang dyah gumêndhèng amuwus | mara-mara tibakna [ti...]

--- 244 ---

[...bakna] | Damarwulan yêgti sun belani lampus | amênggah Dyan Layangseta | sêgsana Layangkumitir ||

28. ngundha tamèng ngikal pêdhang | duk mangayat Anjasmara sru angling | mara tibakna dèn gupuh | mêdhang mring Dyan Sêsăngka | pan sayêgti kangmas sun belani lampus | mara-mara tibakêna | grêgêtên Layangkumitir ||

29. Dyan Săngka rangkêp lan sang dyah | gya pinêdhang jumêbrèt tan nêdhasi | sang dyah jajanira murub | kinarya tamèng ngarsa | pan tinitir Kumitir pamêdhangipun | ngantya sangêt nora pasah | sang dyah ginêbrag ing tamsir ||

30. manangkis sang dyah ambalang | pamojokan kêpranan Dyan Kumitir | kumêpruk ing mukanipun | agubras dubang jingga | lathi malik bathuk manyonyo sasêntul | Kumitir tandya lumajar | kadya wong kuramas gêtih ||

31. Dyan Layangseta amojar | Damarwulan têka tamèng pawèstri | payo tadhahana ingsun | Anjasmara angatag | tuman bae mara papagna dèn gupuh | mara-mara kangmas mara | mangsah datan angunduri ||

44. Durma

1. tinadhahan ing pêdhang mring Layangseta | Damarwulan tan osik | dyan tansah lumumpat | amêdhang sarya milar | wanti amêdhang

--- 245 ---

manitir | sarya angucap | hèh mati sira mati ||

2. Dyan Sêsăngka tan lawan ing kyating sura | pinêdhangan tinitir | anangkis ing asta | radyan èsmu mangrêpa | putêr-maputêr matitir | pêdhang lir kilat | gègèr kang para cèthi ||

3. bilulungan tangisnya amawurahan | sêsambat ing dyan mantri | Rêtna Anjasmara | mrêpêki mring Dyan Săngka | kangmas malêsa dèn aglis | kakang mas mara | ywa pijêr dèn pêdhangi ||

4. Radyan Seta pamêdhangira sarosa | milar mêdhang manamsir | pêdhangnya kêtampan | ing astanira radyan | kang pêdhang pinuntir aglis | dadya têtiga | tikêl kadya gugali[24] ||

5. Seta milar wus prapta jawining lawang | manahira atintrim | wadya kajinêman | wêwalu kinèn nrajang | Dyan Săngka mêdal sing kori | wus tinadhahan | kinarubut ing bêdhil ||

6. ponang mimis tan tumama ing sarira | sinosog ganjur lungit | Dyan Săngka apanggah | tansah wayang-wayangan | wong kawan dasa ngêbyuki | ngêdrèl anumbak | tan ana kang ngênèni ||

7. Anjasmara nututi Radyan Sêsăngka | angsung talêmpak aglis | sêgsana [sêgsa...]

--- 246 ---

[...na] tinampan | radyan sarya angaran | tandya umangsah dyan mantri | wong kajinêman | binuntaran kèh mati ||

8. bêncah tatas macicil netra macithat | usus manguwir-uwir | singa maju pêjah | kang mundur tan brana |[25] Palon Sabdapalon aglis | nrombol umangsah | sangking umpêtan gupit ||

9. sadangunya nèng pawon angrikitiyan | sêmana amarêngi | kang bêkothok jangan | anèng kuwali panas | miwah sambêl goreng tuwin | anèng ing wajan | sawadhahnya cinangking ||

10. Palonsabda Genggongnaya sarêng mênjak | wong kajinêman aglis | sasisaning pêjah | mukanya siniratan | ing bêkothok jangan sami | wênèh tinêpak | ing goreng sambêl wanti ||

11. bilulungan wênèh jungkêl myang lumajar | gègèr mawur magusis | Dyan Seta nguncalan | ing kuwali kang sirah | kumêpruk kalung kuwali | mamrêm lumajar | Layangkumitir gêndring ||

12. tinututan ing Genggong sarya binalang | ing goreng sambêl aglis | gêgêrira gubras | sangsaya nêbas-nêbas | gègèr otêr jroning puri | kadya ampuhan | tangis pating jalêrit ||

13. kyana patih [pa...]

--- 247 ---

[...tih] saklangkung ing dukanira | wong kapatihan aglis | pinêpak wus prapta | baris nèng pêlataran | wong dhomas asikêp biring | myang sikêp tinggar | towok pêdhang lan tamsir ||

14. andêlira ingaran wong yudaraga | asikêp ganjur lungit | kèhnya kawan dasa | malih pan ingaranan | wong kawan dasa saragni | asikêp tinggar | rongpuluh talangpati ||

15. tau jitus asikêp tamèng lan pêdhang | iya wong talangpati | ki patih wus ngasta | waos agêm pusaka | surya sumirat kang wanci | sapirang-pirang | natar èbêg kang baris ||

16. kyana patih lumêbêt ing kubon sêkar | ingapit talangpati | Kumitir lan Seta | matur sarya karuna | kalih samya tawan tangis | matur wotsêkar | sasanèskara titi ||

17. saya sangêt ki patih brêmantyanira | talingan lir sinêbit | mangsah gurawalan | lawan wong talangpêjah | Anjasmara kang winarni | tansah karuna | ambondhèt mring dyan mantri ||

--- 248 ---

ambêg pati ||

19. Anjasmara ngandika mring Dyan Sêsăngka | kangmas ingsun labuhi | payo barêng pêjah | tigan sapêtarangan | aja sêlaya ing pati | sokur jêng rama | awêlas mring wong kalih ||

20. kang supaya tulusa apalakrama | gêsang tumêkèng pati | nèng ing swarga nraka | aja pisah lan dika | mangsuli Dyan Damarsasi | sakarsaning dyah | nah anggèr sun labuhi ||

21. ri sêgsana sang kalih kêkanthèn asta | sêdya mrak ing sudarmi | lan ni babu inya | Gegong[26] lan Palonsabda | ya ta sang rêkyana patih | kasaru prapta | ginrêbêg talangpati ||

22. Layangseta Kumitir lumampah ngarsa | sang dyah patrêm tinarik | wus ambêg palastra | tan ana kang kacipta | liya si radyan minantri | praptèng byantara- | nira sudarma patih ||

23. sang kusuma sarya amănca udrasa | rangkulan lan dyan mantri | kya patih duk myarsa | mênggah angusap jaja | gêrêng-gêrêng kewran galih | dene ta sang dyah | rangkulan lan dyan mantri ||

24. Anjasmara sambate kadya gurantang | rama ulun ngêmasi | yèn paduka duka | dhatêng Radyan Sêsăngka | sayêgti darmi nglampahi | awak kawula | ingkang adarbe kapti ||

25. rama-rama lêhêng kula pêjahana | èstri rêgêt nèng

--- 249 ---

bumi | nyidra ing asmara | rêmên pêkathik desa | anistha tur kawlas-asih | putraning uwa | Maundara ing nguni ||

26. jêr ing mangke sampun murca amrêtapa | mila dyan Damarsasi | tuwan siya-siya | awon ing tingalira | tinundhung ing Maospait | alaning ala | ing mangke nyidrèng rêsmi ||

27. ngong labuhi wong loro datan sulaya | gêsang tumêkèng pati | kawula tur asab | apêjah lan kakang mas | sokur yèn paduka sudi | abti ngambila | mantu dhaup lan mami ||

28. puluh-puluh rama jêr kawula trêsna | mring kangmas Damarsasi | tur trahing utama | dhasar anunggil băngsa | ewasêmantên dèn suprih | ing dedenira | yêgti kula belani ||

29. lan sêdene wong loro pun babu inya | samya drêmi nglampahi | datan darbe ala | witning lir cocak măngsa | dènnya mambêngi mring mami | ulun tan kêna | mila lumiring kapti ||

30. lakar kula rama kula tuking ala | ywa tanggung têkèng kapti | yèn paduka duka | lamun tan kolu rama | amêjahi dhatêng mami | jaja kawula | ulun suduk pribadi ||

31. sinurakan ulun dening ing jawata | ingaran wêdi mati |

--- 250 ---

mêdal sing trahira | Jêng Eyang Gajahmada | cacade dadi pawèstri | pun Anjasmara | lananga ngrata bumi ||

32. dhasar lumuh ing karya panggawe nistha | tan watak amrih silip | sênadyan rêmêna | dhatêng Radyan Sêsăngka | dhasar nglabuhi kaswasih | datan kuciwa | kangmas sun kawulani ||

33. amawia nêmbung dhatêng ing paduka | mendah paduka yêgti | tangèh nurutana | mindhak saya niaya | dhatêng kangmas Damarsasi | kula tur măngsa | sandeya apêpanggih ||

34. mendahane kakang Kumitir lan Seta | dènira amrih pati | mring Dyan Damarwulan | lir satru kabuyutan | ulun tan wurung amati | nglabuhi kangmas | mila mangke wak mami ||

35. untapêna rama ing pêjah kawula | yèn lingsêm ngakên siwi | dhatêng Dyan Sêsăngka | ya ta rêkyana patya | myarsa sambate sang dèwi | pan èsmu waspa | jroning tyas èsmu kingkin ||

45. Asmaradana

1. wagugên rêkyana patih | ketang trêsnane mring Sang Dyah | Anjasmara sang lir sinom | tur putra dinama-dama | ngrampungi salir karya | tadhah budya sarèhnya rum | wignya ngadani nagara ||

2. ing rèh kabopatèn wêgig | kêna tinari ing karya |

--- 251 ---

sok dhasar dimonga bae | tau nigas karya prana | bèr donya prangwadana | nalar ing kagunan putus | ing tindak-tanduk prasaja ||

3. tur bisa amujanggani | ruwêt-rêntênging sudarma | kêna jinujug wadyane | sadaya wong kapatihan | kang samya kakurangan | mring sang dyan pangungsènipun | bisa angecani manah ||

4. mila kogêl sang apatih | wusana arum ngandika | Seta Kumitir nak ingong | ewuh têmên atiningwang | marang si Damarwulan | ingsun pêjahana tamtu | Anjasmara bela pêjah ||

5. matur Dyan Seta Kumitir | inggih sênadyan atmaja | yèn awon yogi pinatèn | akarya rêntênging praja | nistha kalokèng jana | nyênyampur lampah rahayu | alêgêg rêkyana patya ||

6. wusana ngandika aris | kulup iya karêp ingwang | yogi kinunjara bae | gampang ing pamburinira | mêngko Si Anjasmara | kêlawan Si Damarsantun | ingong siasat kewala ||

--- 252 ---

[...tanpa] karya ||

8. angrojongi nalar sisip | padha rantenên kewala | iya pirangbara têmbe | kaki ingsun olèh nalar | kang yogya dadi tilas | nanging saikine kulup | mangkono ing karsaningwang ||

9. nêmbah Dyan Seta Kumitir | rumojong karsaning rama | rêkyana patih dêlinge | dhatêng putra Anjasmara | lah dhenok priye sira | apa gêlêm amiturut | ing sakarsa-karsaningwang ||

10. sang dyah aturnya kaswasih | yèn kalih dyan Damarwulan | yêgti tan lênggana ingong | dhatênga ing lara pêjah | nglampahi ing sakarsa | kyana patih sabdanya rum | lah ta babo putraningwang ||

11. sira lan Si Damarsasi | ing mangko ingsun kunjara | dèn narima sira anggèr | witne sun iki kalintang | trêsna marang ing sira | tur cotho ing karsaningsun | sira anèng ing kunjaran ||

12. yèn tan sun trapana nini | agawe pangewan-ewan | ambubrahakên wong akèh | ngugung nalar kaluputan | ingsun kang kaluputan | rêntênge ing praja besuk | katarik ing ati sabar ||

13. kang amilih-milih adil | amirang-mirangi tindak | iku lêlarangan [lê...]

--- 253 ---

[...larangan] gêdhe | tinagih ing Sugsmanăngsa | ing rèh sadirgèng praja | yèn tan katrapa putrèngsun | ginrayang ing tyas raharja ||

14. ya ta kusumaning adi | abêbisik mring Dyan Săngka | lah ta kakang kaya priye | karsaning jêng rama patya | pan samya kinunjara | tan pisah sira lan ingsun | rahadyan mangsuli sabda ||

15. sumăngga ing dika gusti | katrap sajroning kunjara | sok sampuna pisah bae | gêpah Rêtna Anjasmara | tandya matur mring rama | inggih sakarsa pukulun | kawula datan lênggana ||

16. sok sampuna pisah ugi | ulun lan Radyan Sêsăngka | rêkyana patih dêlinge | iya tan sun pisah sira | aran sapadha-padha | tur dadi panrimanipun | yèn mati nunggil kuwănda ||

17. Dyan Seta Layangkumitir | tan arsa mulat arinya | tansah amalengos bae | ya ta sang rêkyana patya | garwanya tinimbalan | praptèng ngarsa wus tinutur | ing sasanèskaranira ||

18. purwa wusana tanapi | karsanira sang apatya | kang garwa asru tangise | nungkêmi mring putra sang dyah | sasambatnya mlas-arsa | nanging wus narimèng pandum | sarya panyêrênging raka ||

19. sabdanira sang apatih | mara

--- 254 ---

yayi pramèswara | Si Anjasmara dèn age | lêbokêna ing kunjara | lawan Si Damarwulan | nèng pungkur kori dèn kukuh | kuncinên sêka ing jaba ||

20. dene kang parêpat kalih | si êmban lawan si inya | padha gandhèngên ing rante | dene kaki Layangseta | Kumitir amèlua | manjing ing kunjara gupuh | lan ngrante si êmban inya ||

21. sêdene parêpat kalih | pramêswari lumagsana | lan Dyan Seta Kumitire | wus kering Dyah Anjasmara | lawan Radyan Sêsăngka | parêpat êmbanira wus | dhatêng kubon pêpungkuran ||

22. Anjasmara lan dyan mantri | samarga kêkanthèn asta | awirandhungan lampahe | radyan arêrimong kunca | Yangyang Parta sungkawa | singa mulat mijil kang luh | akèh ucaping wanodya ||

23. kênaa dipun talangi | dukane rêkyana patya | sun gêlêm dèn sulihake | manjing sajroning kunjara | owêl Radyan Sêsăngka | lawan kusumaning ayu | Rêtna Dèwi Anjasmara ||

--- 255 ---

sêngkut | angêntèkkên samatian ||

25. adoh elok dèn layari | samya larag-linaragan | iya amrih pêdhadhune | sun têtêdha ing jawata | sang kalih muga-muga | inggala angsal pitulung | luwar sangking ing kunjara ||

26. ingsun kaul angladèni | nora kudu apa-apa | sok panèna mata bae | sawênèh ujaring janma | Sang Rêtna Anjasmara | mendah dene anonipun | anu lawan Dyan Sêsăngka ||

27. ya ta sêmana dyan mantri | lan sang dyah wus kinunjara | asri tinon lêlangsene | pêsareannya apelag | tansah arêrangkulan | lan rakanta sang binagus | kadya mimi lan mintuna ||

28. narima ing Sugsmana di | katrap dene ing siasat | labêt lèngrèh tan krahayon | amurang tataning praja | nyidrani ing apatya | ing mangke wus praptèng pandum | mungkur ing Hyang Sugsmanăngsa ||

29. ni êmban inya wus sami | rinante cinancang saka | tuwin ki parêpat karo | rinante cinancang sarya | binlênggu cinêngkalak | kang gulu samya dhinadhung | tur êduk ingkang kinarya ||

30. Si Radyan Seta Kumitir | sêklangkung

--- 256 ---

asiya-siya | dhumatêng Ki Nayagenggong | datan pêgat jinotosan | sarya dinulang lêmah | ginêpyokan ing kêmadhuh | sarya siniraman toya ||

31. Nayagenggong jêlah-jêlih | mamisuh sarya karuna | sinêlanan alêlagon | Sabdapalon linorekan | angus mring Layangseta | sinambêlan matanipun | sarta ingidonan dubang ||

32. Ki Sêbdapalon anangis | datansah apêngkêrêdan | sawiyah-wiyah pisuhe | ya ta ring sang pramèswara | Kumitir Layangseta | wus kondur ing prênahipun | kadya mêntas mêgat nyawa ||

46. Mêgatruh

1. gênti ingkang kawuwusa sang hyang wiku | kang pilênggah Ardi Manik | sinuji[28] ing jawatagung | wus băngsa dewa tan pêsthi | kègsi ing sasamining wong ||

2. ngraga sugsma pan sampun wêngku-winêngku | tiningalan aningali | wignya amarna ing suwung | suwungira amimbuhi | sêkarèngira sih pawor ||

3. Sang Hyang Ruci brăngta ing kanyatanipun | atuwuk datanpa bugti | kawiryan sampun kagadhuh | datan karna amiyarsi | tan guling datan kalêson ||

4. ing sadhèpokira tan pêsthi kadulu [kadu...]

--- 257 ---

[...lu] | wujude kêlawan êsir | sirna kamanungswannya wus | bisikanira sang yogi | Hyang Bathara Murti kaot ||

5. hyang bathara iya ing Sang Hyang Suwendu | iya Hyang Srêkara Manik | Hyang Tunggul Winênang iku | iya Hyang Kumadhagiri | ya Hyang Ciptamaya kaot ||

6. Hyang Sakăntha Hyang Ganaswara sang wiku | iya Sang Hyang Tunggulmanik | watak nawa songa sampun | linênggahan sang hyang yogi | lan paringing jawata nom ||

7. mila aran Bathara Murti sang wiku | angluhuri ing sêkalir | mila aran Hyang Suwendu | awas karsaning Sugsma di | kang durung kênyataning wong ||

8. mila Sang Hyang Srêngkara Manik jujuluk | langgêng wus mungkur sing pati | mila pêparap sang wiku | Hyang Tunggul Winênang dening | jinurung ing Hyang Sugsmanon ||

9. malih Hyang Kumadhagiri kang jêjuluk | dene awrat kang dumadi | tan kungkulan kawruhipun | Hyang Ciptamaya wêwangi | wus wruh ing sakrêntêging wong ||

10. mila juluk Hyang Sakăntha sang awiku | lamun ningali ing wêngi | jumbuh lan rainanipun | tan padhang sing surya sasi | tan pêtêng kalingan ênggon ||

11. apêparap Ganaswara sang awiku | wruh caturing widadari | myang pra jawata sêdarum [sêda...]

--- 258 ---

[...rum] | miwah jin prayangan pêri | kapyarsa ing sang kinaot ||

12. mila Tunggulmanik ingkang ajêjuluk | awas ing warna piningit | wruh kang samya băngsa alus | singa kinarsan kaègsi | ing sawantahnya pasêmon ||

13. sangkêp lan babahan nawa sanganipun | pêparapira sang yagi[29] | têtêp-tinêtêpan sampun | trima-tinarimaning sih | sanga nêpsuning dumados ||

14. wus ingulihakên mring kang karya pandum | mila namanya sang yagi | pambêgta kalaning timur | Maundara tan kawarni | ing rèh jisim wus kagêntos ||

15. pamujutnya lawan kanugrahanipun | ing mangke sang maha yêgti | kacatur adarbe sunu | pêpujan kalaning nguni | pêparingira Sugsmanon ||

16. alantaran Hyang Samba nama Yyang Guru | Hyang Komajaya lan Ratih | ingkang pinuja binêsut | winujutkên warna kalih | Hyang Cakrakêmbang sêkaron ||

17. upamine sarira ingambil kang rum | sêkar Yahyang Asmara di | lan Ratih dening rumipun | kinarsan pinuja dadi | ing atma endah sêkaron ||

18. winadhahan ing kunthi tirta marta rum | Hyang Putra Kaneka Rêsi | iya Hyang Kaneka tumrun | maringakên ponang [po...]

--- 259 ---

[...nang] kunthi | sawusnya binuka alon ||

19. kalih warna ingkang satunggal abagus | Tanpauna kang wêwangi | Yanghyang Kumajaya jumbuh | ingkang satunggal pawèstri | endah lan Ratih pan awor ||

20. Tanpauni anênggih ingkang rum-arum | sarining Yyang Kumasari | sarining sari pinrês kung | ing purwa atmajèng kalih | sajagat tanpatuk[30] anon ||

21. dene Sang Hyang Kumajaya Ratih sampun | sinimpên anèng swarga di | apan kantun sêkaripun | arume sampun tumitis | anèng sang yogi ingêmong ||

22. Hyang Tanpauna Tanpauni sang ing rum | nanging ta tansah piningit | nèng sajroning kunthi cupu | pambabarira anganti | ing jagat kang ponang lakon ||

23. pan ing mangke Hyang Sakăntha sang awiku | dahat kapêtêngan galih | rèhning nagri Majalangu | sigra Hyang Narada prapti | lan Hyang Endra sabdanya lon ||

24. hèh ta babo mintraningsun[31] sang awiku | prakara ing Majapait | atas karsaning dewa gung | titahing sang prabu dèwi | lagya kinarya lêlakon ||

25. lan sêdene yogyanira Damarsantun | lagya kinarsan dewa di | anglakoni ing kaswayun |

--- 260 ---

ing rèh bakal mêngku bumi | mila sinung karya abot ||

26. kang supaya kinarya sasêpuhipun | ing sasêdyanira kaki | lir gluga sinusur santun | kawimbuhan ing prêtapi- | nira atmanta sang anom ||

27. dhasar wijinira wus pinêsthi ratu | amarentah Nungswa Jawi | imbuh kang pujamăntra nrus | pamintanta ing Sugsma di | iya pawong-sanak ingong ||

28. wimbuh kungas tan ngluputi ing sakayun | nanging atmanta pribadi | mingsih kurang tapanipun | sayêgti anguciwani | awrat wong jumênêng katong ||

29. bênrê alusira wus pinêsthi luhur | raga durung nêmbadani | akathah kuciwanipun | rèh padha rosane kaki | alus lan wadhag tan golong ||

30. kang sawênèh nugrahan kagawèng alus | wênèh kapurba sing jisim | rong prakara pajunipun | dene kang kalêbèng jisim | ing nguni alusira sor ||

31. nanging wadhagira kang pêrtapa bêntur | akèh tapane kang jisim | ana tapa kurang turu | ana tapa kurang bugti | ana tapa mrih krahayon ||

32. yèn si dhasar têmên-têmên ing dewa gung | aluse kapurbèng jisim | nadyan andhap sinung luhur | sangking pamangsuding

--- 261 ---

puji | sinung murah ing Sugsmanon ||

33. kang sawênèh wadag kapurba ing alus | tur asor wujuding jisim | ing pangrèh datan rahayu | sing têmên tênnya luwih |[32] alus minulyakkên kaot ||

34. sadurunge wus pinasthi băngsa luhur | kawasesa ponang jisim | nugrahan pujining alus | sinung murah ing Sugsma di | iku pawong-sanak ingong ||

35. upamane babo titahing dewa gung | nyawane nyawa kang luwih | tur papêsthèn băngsa luhur | jisime kang nêmbadani | tur warnanira kinaot ||

36. bêntur tapa sasolah ngrèh kang rahayu | wimbuh sinurung ing puji | utama puji kang wus wruh | awas ing kaanan jati | sumbaga panglêmbaningong ||

37. myang panggunggung sagung titah kang tumuwuh | tuwuhing rèh ngraharjani | lawan sing darajadipun | tumindak nugrahan jati | marma pawong-sanak ingong ||

38. putradika[33] Si Damarwulan sêklangkung | pinrêtapakkên nèng bumi | sawab gêgadhangan ratu | aja kawisesèng budi | ing nyawa jisime golong ||

39. wadhag alus têrus kanugrahanipun | ywa karana dèn murahi | mulyaa lan tuhunipun | sêmbada lan kang pamuji | iya pawong-sanak ingong ||

40. Hyang

--- 262 ---

Suwendu wotsêkar umatur nuwun | Hyang Panji Nrada lingnya ris | babo-babo mintraningsun | karsaning Sang Hyang Pramèsthi | pan ing mangke kita kinon ||

41. manjingakên Si Tanpauna dèn gupuh | mring atmanta Damarsasi | dene Tanpauni iku | panjingna mring prabu dèwi | ing Maospait kêdhaton ||

42. Hyang Srêngkara wotsêkar umatur nuwun | sapakon dasih mèstuti | latah Hyang Manikmaya wus | mêsat lan Hyang Endra sami | sri natanira gumantos ||

47. Sinom

1. ya ta Sang Tunggul ngasrama | wus marêm ing tyas mèstuti | mêsat dhatêng Majalêngka | gêntya winursitèng kawi | sira Dyan Damarsasi | kinunjara lan sang ing rum | Kusuma Anjasmara | kêlangkung dènnya lulut-sih | anujoni ing dina Anggara Mulya ||

2. lingsir dalu wancinira | Dyan Săngka eca alinggih | kagyat duk kala tumingal | cumlorot sangking wiyati | ujyala mindha sasi | praptèng jro kunjara lungguh | gandanya sumrik kongas | titise ing sabta swargi | Dyan Sêsăngka mangrêpa nêmbramèng sabda ||

3. pukulun sintên kang prapta | amrêpêgi ing kaswasih | arum dêlingnya kang prapta | iya [i...]

--- 263 ---

[...ya] kêkasih dewa di | sira tanya ing mami | Sang Hyang Tanpauna ingsun | titising Kumajaya | piturun sangking swarga di | babo arsa manjing marang garbanira ||

4. umatur Dyan Damarwulan | paran gèn tuwan margani | lan ing pundi marganira | amanggèn sajroning jisim | rèhning wus pênuh sami | kagungane Hyang Sugsmama gung |[34] lan punapa kang marga | ing rèh samya darbe kardi | Tanpauna manabda ing lesanira ||

5. umatur Radyan Sêsăngka | hyang pukulun lesan mami | rinewang nabda mring dewa | Sugsmana kang luwih adi | Hyang Tanpauna angling | sangking netra marganingsun | umatur Dyan Sêsăngka | pukulun netrangong kalih | darbe karya mulat ing kaanan tunggal ||

6. Hyang Tanpauna manêbda | iya kaki sangking kuping | umatur Radyan Sêsăngka | karnaningsun darbe kardi | myarsakkên swarèng bumi | tur swara sangking dewa gung | Hyang Tanpauna nêbda | sangking grananira kaki | Dyan Sêsăngka umatur grana kawula ||

--- 264 ---

iya kaki sangking êmbun | umatur Dyan Sêsăngka | êmbun kawula sayêgti | panggenane ing budi kang luwih mulya ||

8. Hyang Tanpauna ngandika | iya sangking pusêr kaki | umatur Radyan Sêsăngka | pusêr kawula sayêgti | wus andarbèni kardi | nênggih pakumpulanipun | sagung kang samar-samar | kang alus sajroning jisim | anèng pusêr atas sangking Hyang Wisesa ||

9. Hyang Tanpauna ngandika | sangking jajanira kering | umatur Dyan Damarwulan | kang jaja kering sayêgti | pasênêtaning urip | kang urip lawan pangèstu | tur pangèstuning Sugma | prasasat Sang Hyang Sugsma di | angêdhaton anèng soring susu kiwa ||

10. Hyang Tanpauna ngandika | yèn mangkono iku kaki | sira sun tunggu sing jaba | Dyan Săngka umatur aris | dadya datanpa kardi | tuwan arsa nitis mringsun | têmah wayang-wayangan | tanpawor sarosèng urip | tanpa karya ngêmadheyan sanès raga ||

--- 265 ---

[...wuhana] margi | Dyan Sasăngka arum amangsuli sabda ||

12. inggih Sang Hyang Tanpauna | pukulun nugsmèng jro jisim | kadospundi esthanira | raga siji nyawa kalih | Tanpauna tan angling | Yya[36] Suwendu tandya rawuh | ngintip jawi kunjara | amèsêm sang maha yêgti | myarsa dènnya umatur Dyan Damarwulan ||

13. dhatêng Sang Hyang Tanpauna | ya ta Sang Srêngkara Manik | pinêsu kang pujamăntra | cinipta Dyan Damarsasi | sêgsana anglimputi | Hyang Dewaruci wus rawuh | mijil sangking ing grana | kumutug raga tan kègsi | wus kagêntyan ing wujude Ruci brăngta ||

14. Dyan Săngka sampun murcita | kalimputan dening ing sih | warăngka manjing curiga | curigane Dewa Ruci | Hyang Tanpauna aglis | ingatag dhatêng sang wiku | payo klayatan apa | Tanpauna dipun aglis | lah rasukên aluse Si Damarwulan ||

--- 266 ---

[...s] | padha alus-aluse tanpa wangênan ||

16. pawor ponang cipta rasa | rasane wus dadi siji | Tanpauna Ruci brăngta | kalimputan ing Sugsma di | ing Sang Hyang Dewa Luwih | kang mêngku saliring suwung | suwunge wus kênyatan | ing aluse Damarsasi | alusira jumênêng kalawan wadhag ||

17. wadhagira Dyan Sêsăngka | sangkane jumênêng urip | uripe tanpa kêrana | kêrana Dyan Damarsasi | kang nêmbah kang amuji | marang iya pujinipun | liya Dyan Damarwulan | tan beda sagunging urip | namung kari kang êsih kasrah kewala ||

18. mahawiku tandya mugswa | ya ta Radyan Damarsasi | ragane wus paripurna | alusnya sampun ngrêsêpi | wujut kalawan jisim | ya ta sira sang binagus | cêngêng duk kalênglêngan | rumasuk kêlawan ing sih | sumyar-sumyar kang cahya saya gumawang ||

19. kadya ta purnama wulan | sumyak manglela nêlahi | padhang sajroning kunjara | kongas kang gănda mimbuhi | asor jêbat kasturi | sarining Hyang Kumasantun | dewa mulya ing swarga | pinujwa ingkang wêwangi | wus karasuk ing Radyan Damarsêsăngka ||

20. ya ta Rêtna Anjasmara | sadangunira [sa...]

--- 267 ---

[...dangunira] aguling | sarêng nglilir kagyat mulat | padhang sajroning piranti | kasênênan cahyaning | rakanta Dyan Damarsantun | mêncorong kadya wulan | sêdhênge purnama sidi | tanpa gănda arume ngêbêgi papan ||

21. ngungkuli wangining sêkar | ambar lan jêbat kasturi | kênyataan ruming swarga | sangking sih nugraha jati | sang dyah saya lulut-sih | ing rakanta sang abagus | sang dyah tan nyipta krama | ing sama-samining janmi | anggêpira angabdi jawata mulya ||

22. sêdene ni êmban inya | tênapi parêpat kalih | kagyat mulat jro kunjara | anyana katiban sasi | saha gănda sumyak mrik | samya anjêngêr duk dulu | wusana suka ing tyas | rumaos badhe angsal sih | samya sokur ing Maha Hyang Sugsmanăngsa ||

23. malih ingkang winursita | maha sang narendra putri | kang tansah èsmu sungkawa | sare anèng măndragini | lami datanpa guling | lagya ing mangke sang ing rum | eca dènira nendra | pinêtêkan Rarasati | prabu rara amujung kampuhnya jingga ||

24. andungkap bangun raina | Rarasati datan guling | kagyat aningali cahya | lir wulan sangking wiyati [wi...]

--- 268 ---

[...yati] | kongas gănda nrus minging | angambar gandanira rum | cumlorot tibèng jaja- | nira sang narendra putri | prabu rara amurup sariranira ||

25. kantar-kantar kang ujwala | mawulat jroning jinêm mrik | sumuk ing sadhatulaya | Rarasati anungkêmi | cêngêng lênglêng ningali | kanikmatan ing sumrah rum | kadya datanpa jiwa | kasor ingkang cahya adi | tandya wungu maha sang prabu wanodya ||

26. pêpungun carêm ing driya | driya kadriyan sumrah mrik | upama lêbu katiga | kasoka bêntèring rawi | tandya katiban riris | siram-siram sing tawang rum | rumêsêp kanikmatan | nikmat ingsih jawata di | duk pawore Tanpauni lan alusnya ||

27. ketang sajroning supêna | lir samêloknya kaègsi | sokur ing Hyang Sugsmanăngsa | karênan pinawor ing sih | matur Dyah Rarasati | duk mirsa kang cahya murup | cumlorot sing awiyat | tibèng jaja lir kabêsmi | manrus sumyak jinêm rum dadya pawaka ||

--- 269 ---

[...tis] mringwang | sawuse pawor lan mami | rasa roro wus dadi karoning tunggal ||

29. yayi ing cipta manira | ingsun ya Ratih ing swargi | Tanpauni iya ingwang | Kêncanawungu ya mami | tur sinung gănda wangi | kênyataan ing swarga gung | kumaraning kayangan | Hyang Cakrakêmbang ing swargi | pustakane wus kagadhuh marang ingwang ||

30. iya ta măngsa bakala | nguni Hyang Kaneka Rêsi | ingutus Hyang Jagatnata | marna karsanèng Sugsma di | baya mèh amêkasi | lêlakone Majalangu | cahyane wus tumiba | kang bakal mêngku rat Jawi | duk ing ariloka wus têtanggon ingwang ||

31. ing sapta-sapta pan janma | yayi tan wurung kêpanggih | pangajapaningsun tawang | kang piningit ing dewa di | sêdene sira yayi | baya pinêsthi dewa gung | barêng mugti lan ingwang | anduwèni Majapait | nora bakal nglabuhi lêlakon ingwang ||

32. rèhning ta sira tumingal | praptèng sun sarya bêgta sih | nugraha jati wisesa | pan ing têmbe sira yayi | barêng lara lan mugti | Rarasati matur nuwun | ing tyas marwata suta | Rêtna Dèwi Rarasati | langkung dènnya kapencut ing madubrăngta ||

--- 270 ---

48. Dhandhanggula

1. kawuwusa enjing prabu dèwi | samya cingak sagung ingkang mulat | gumilang-gilang cahyane | ngambar gandanira nrus | sakêdhaton ing Maospait | pênuh kèbêgan raras | sira sang lir santun | samya anyana ing manah | prabu rara katurunan nugra jati | sinung sihing Sugsmana ||

2. duk sêmana Ki Menak Giyanti | lawan sira Răngga Minangsraya | sampun katur ing lampahe | radyan kalih kêcakup | miwah wadya ing Maospait | kathah longe kang pêjah | wong wetan saya nglut | dene têtindhihing lampah | Angkatbuta Kotbuta digdayèng jurit | bala wêndran ayutan ||

3. malah sampun ngancik ing Kadhiri | mambêng Kalangbrèt Trêsana Ngrawa | ing Wajak wus nungkul kabèh | Sarêngat wus kacakup | kang pra menak lumayu tintrim | ngumpul mring Majalêngka | kawratên ing mungsuh | dhasar ajrih mring tilasnya | kawimbuhan rinêmpak kiwul tan pulih | kosik kambah kabrêbah ||

--- 271 ---

dewa gung | wimbuh sang prabu wanodya | mawang deya amawang suciptèng brangti | ika ing têtanggonnya ||

5. nguni batangnya Hyang Mayamanik | Panji Putra iya Hyang Narada | duk mêgsihnya Rănggalawe | nguni sampun tinutur | dènnya krama abantên jurit | sarah wukir kêpala | asamodra marus | ing mangke wus kêlampahan | kawimbuhan Tanpauna Tanpauni | wus tumrun Majalêngka ||

6. ponang cahya sampun amanjingi | mring sang lagya winayang ing dewa | nanging kêsamaran mangke | Tanpauna trusipun | mila sang dyah sri nata dèwi | mawas-mawas ing tawang | nawang-nawang luhur | titise Hyang Tanpauna | duk sêmana kusuma sang prabu dèwi | kapêtêngan ing driya ||

7. tandya minggah ing sanggar panêpin | anênuwun ing Hyang Sugsmanăngsa | ing rèh wagugên ing tyase | sigra Hyang Nrada rawuh | gya nambrama sang prabu dèwi | hong Sang Hyang Siwah Boja | sing netra kadulu | nir dahna pinara sabda | drêman dêrma suruping nata prayogi | Hyang Carik Widi Nagra ||

8. linging Nrada hong sirantuna sih | saha saha migênana muna | iya kasihing Sugsmanon | babo ingsun ingutus | dene Sang Hyang Jagat Pramèsthi [Pra...]

--- 272 ---

[...mèsthi] | apa ta karanira | kita yogyèng ulun | sira amêmuja brăngta | amintaa kamugtènira wus mugti | mintaa warna endah ||

9. sira nini wus luwih sabumi | sakurêbing akasa tan ana | kang mèmprê mirib dhèwèke | apa ingkang sinuwun | ing Hyang Sugsmanăngsa dewa di | umatur prabu rara | inggih hyang satuhu | nagri Majalêngka risak | yèn tan wontên pitulunging hyang dewa di | dasih langkung sungkawa ||

10. hong Hyang Siwah Boja lawan malih | sintên ingkang mapag Menakjingga | kêlangkung surèng palugon | andêl kawula lampus | tatêlasan kuciwèng jurit | lan Sang Hyang Siwah Boja | dasih minta wêruh | ing Sang Hyang Padya Bathara | sintên titah kang dadya têtanggon mami | angling Hyang Panji Nrada ||

11. babo babo kasihing Sugsma di | kêkasihing Sang Hyang Jagatnata | Samba kasih jwata kabèh | babo kêkasih ulun | aprakara rusaking nagri | lagya kinarsan dewa | jawata kang agung | iya saiki mangsanya | Hyang Sugsmana anitahakên prajurit | tur kêkasihing dewa ||

12. tur ta ingkang bakal amêjahi | iya marang bêthuh Menakjingga | Tanpauna patitise | sang dyah duk myarsèng [myar...]

--- 273 ---

[...sèng] wuwus | sira Sang Hyang Kaneka Rêsi | ing tyas marwata suta | sêgsana umatur | inggih Hyang Padya Bathara | Tanpauna sintên ingkang dèn titisi | tênapi wêwanginya ||

13. lan ing mangke sang hyang wontên pundi | titisira Sang Hyang Kumajaya | latah Hyang Nrada dêlinge | lah aja nini ratu | sira tanya ingkang wêwangi | dene ing prênahira | adoh yèn linuru | yaiku têtanggonira | sapa si wong ingkang bisa amatèni | marang Si Menakjingga ||

14. iya iku Hyang Asmara yêgti | Tanpauna kinrasan ing dewa | tur ta jodhonira dhewe | Ratih asmara nurun | angêdhaton ing Majapait | Sang Hyang Nêrada mêsat | ya ta sang lir santun | wus marêm ing galihira | ya ta gênti ingkang kawuwusa malih | Dyan Arya Menak Koncar ||

15. lan arinya radyan putra Tubin | samarga-marga dènnya lumampah | asri tinon dêdamêle | sagarwa sêlir daut | dhatêng nagri ing Maospait | datan kawarnèng marga | sêmana wus rawuh | têlatah nêgari Daha | kawarnaa Kotbuta Katbuta patih | kang samya pêbarisan ||

16. sawetannya nagri Maospait | sakidulnya wus beluk [be...]

--- 274 ---

[...luk] sadaya | wus pinacak bupatine | ana pinara têlu | kang sawênèh ingkang nêgari | ana pinara lima | myang pinara wolu | wênèh pinara sêdasa | kyana patih baris anèng ing Kadhiri | parentahnya Sri Bêsma ||

17. tan kalilan ngrêmpak Maospait | kinèn angênês-ênês kewala | prabu rara dêdimène | nungkul sangkaning alus | Angkatbuta Kotbuta patih | mêgsih siniwi gara | rina wêngi nayup | kang gêndhing munya gumêntar | para menak dhaèng răngga myang ngabèi | tansah kasukan-sukan ||

18. saya kathah andêling ajurit | sabên aprang macak răngga dêmang | kang katongton ing karyane | sêngkut krah lawan mungsuh | Singadara pun Gajahsrênggi | lan Menak Trajudhêndha | Menak Dhêndhakètu | lawan Menak Prajugana | Antulaut lan Wedangsêgara tuwin | myang Menak Gala-gala ||

19. Pundikwaja lan Menak Prêmuni | Suradikya lan Dikyasambawa | pun Bubutbêsi jajare | lan Menak Sandhunggunung | Samparmega Mêndhungjêladri | lan Menak Citrajatha | Menak Citrabêsu | Basukenta Kentalaba | Babuksurajatha lawan Jajagadhing | lan Menak Godhogwedang ||

20. Mangrupêgsa [Ma...]

--- 275 ---

[...ngrupêgsa] Drupêgsa Wilpati | lawan Menak Brajawila miwah | pun Kêndhangantru jajare | Menak Kêndhanggumulung | Malangkrêndha myang Darubêgsi | lan Menak Calakutha | Menak Setan Gêmbung | lawan Menak Karungkala | Sura Racut Lêmbugiyêng Pothapathi | Menak Malangsêmbawa ||

21. Kêbo Gêdrug Kêbo Wora-wari | Kêbo Singat asingat sadasa | pun Branjangkawat jajare | lan Menak Sambangjagur | Tapakmuka lan Carukbêsi | lan Menak Tracakwaja | Menak Babaksalu | lawan Menak Drêmbamawa | Menak Carang lan Menak Gêsêngbaruci | lan Babah Amat Asra ||

22. pan sadaya gêbêngan dipati | nora tampik singa kang digdaya | dadi menak răngga dhaèng | ngracak samya atêguh | sura-sura tur wani mati | cêkak para sumbungan | ing pakarya labuh | sadaya wong Bêlambangan | samya kurang dêduga akaduk wani | wantêr tur bêrangasan ||

--- 276 ---

[...nèh] kacandhak pêjah ||

24. maju pêjah ingkang mundur kanin | samya sinêrang wadya Lumajang | Dyan Menak Koncar lampahe | arsa mring Majalangu | sarya bêgta atmajèng Tubin | sagarwa sêlirira | samarga asêlur | sira Buta Angkatbuta | duk miyarsa brêmantyanira tan sipi | sigra suwarèng bala ||

25. sarya têngara mangrêmpak jurit | swara gumrah lir ombak samodra | sigra daut sawadyane | para menak tumênggung | răngga dhaèng miwah pra mantri | kadya sêkar sêtaman | samarga anggrêgut | kadya buta amêmăngsa | rêbut dhucung dhasare mangrobi tandhing | tan sêdya mundur ing prang ||

49. Durma

1. kawuwusa Radyan Arya Menak Koncar | ingkang lagya lumaris | lan arinta radyan | datan kandhêg lampahnya | binendrong samargi-margi | makiwul sarya | lumaku ngincih pati ||

2. suprandene wadyabala Bêlambangan | kèh longe kang ngêmasi | wadya trunalanang | mamuk sarya lumampah | mangèdhèng mamiring-miring | singa sinêrang | wong wetan akèh mati ||

3. garwanira Radyan Arya Menak Koncar | miwah kang para sêlir | tuwin arinira | Sang Dyah Kalpikawatya | myang Rêtna Kalpikaningsih [Kalpika...]

--- 277 ---

[...ningsih] | sadaya samya | mênggêp nitih turanggi ||

4. apratistha abusana cara priya | wênèh sikêp jêmparing | kang sawênèh tinggar | myang tulup pasêr upas | angracak kang para rabi | wasising kuda | datan anguciwani ||

5. binendrongan sing pungkur eca lumampah | wênèh kang para sêlir | rêrêpèn wangsalan | wênèh akêkidungan | sawênèh nêmbang mênyanyi | ingkang satêngah | lêlagon rêbut manis ||

6. kang pinisah namung garwa Mantarsêkar | tunggil lawan dyan mantri | mêkasi ing wuntat | sarya asikêp panah | yèn sinawang langkung pêkik | tuhu bêranyak | tan măntra lamun èstri ||

7. kang kanyina namung mungale kang jaja | yèn nuju kênèng mimis | kumêtès tan pasah | eca ngêntrakkên kuda | amanis sarya angliring | pan samya sura | sinawang lir wong ngrangin ||

8. radyan arya ing galih marwata suta | ri nrapkên kang turanggi | mangrangkul mangaras | yèn kalanira bênggang | gaguyon amain liring | Dyan Menak Koncar | ambancèr saya bênthing ||

9. dhasar moncèr alancur tur kasêmbadan | ladake mrak-atèni | cênanang-cênanang | dhasar bocah rêrendan | pêradan [pê...]

--- 278 ---

[...radan] tur wani mati | wong sasongketan | bocah sinrasah rugmi ||

10. Dyan Buntaran tansah matur mring rakanta | kangmas suwawi jurit | sampun amêmirang | ingêdrèl datan lawan | suwawi alabuh pati | Radyan Watangan | gêpah nambungi angling ||

11. kangmas arya lêrês ature arinta | suwawi magut jurit | sinurak ing mêngsah | satriya lumuh ing prang | mèsêm Menak Koncar angling | lah ta yayi mas | tan enak wong ajurit ||

12. ing sapapan-papan dununge wong aprang | winawrat lan kang tandhing | saecaning lampah | wuruk-wuruk ing lawan | dene sapunika yayi | mêngsah wong rucah | tur karoban ing tandhing ||

13. tanpa damêl yayi mas ngantêp ing yuda | mungsuhan lan brêngkutis | tambuh kang rinêbat | bonggan yèn têkèng tiwas | rêbut balung tanpa isi | yêgtine kalah | ingsun lan menak anjing ||

14. angurbaya yayi angarasa garwa | sumrah kêrasèng kucir | gliyak-gliyak prapta | nêgari Majalêngka | gampil wong acampuh jurit | yèn wus kêlakyan | luware kang punagi ||

15. ari kalih umatur inggih kakang mas | sakarsa ngong lumiring | mèsêm Menak Koncar [Ko...]

--- 279 ---

[...ncar] | dhawuh mring Mantarsêkar | dhenok si nonah lu panggil | kumari lêkas | adha pakêrja lêbih ||

16. Mantar nonah angrapakên kang turăngga | nimbali ari kalih | Dyah Kalpikawatya | Kalpikaningsih prapta | sarya ngêntrakkên turanggi | ngasta gandhewa | cumênthèng sang dyah angling ||

17. apa gawe kakang ingsun sira undang | mèsêm dyan arya angling | nonah rinta radyan | kasihên sirih nonah | cape prêjalan sahari | biyarnya kuwat | dhikasih obat murni ||

18. sang dyah kalih mlengos angawrati tingal | èsmu mèsêm dènnya ngling | gawokan si kakang | wong anèh nora lumrah | bok sinung gantyan pribadi | sun sêngguh apa | alatah radyan mantri ||

19. Dyan Buntaran Watangan saya kasmaran | ningali sang dyah kalih | amèsêm rahadyan | sarya ngêtutkên tingal | sang dyah kalih wangsul aglis | mring prênahira | sarya ngêntrakkên wajik ||

20. radyan arya mèsêm sinamur ing netya | duk ngêliring dyan kalih | sira Gathul Dêmang | netra kumêdhèp têsmak | aningali sang dyah kalih | wasising kuda | warna lir yangyang tulis ||

21. de warnanên sira Buta Angkatbuta | sakancanira [sakanca...]

--- 280 ---

[...nira] prapti | angodhol mring radyan | lampahira ginêlak | surak lawan ngrutug bêdhil | têngara gumrah | lir udan sinêmèni ||

22. Menak Koncar gya kèndêl dènnya lumampah | lan garwa Mantarsari | lan atmajèng Tuban | ngabani trunalanang | wong rongpuluh ambêg pati | kang anèng wuntat | samya asikêp biring ||

23. radyan arya tênapi putra ing Tuban | samya sikêp jêmparing | lumêpas lir jawah | kang baris samya tadhah | mangêdrèl lawan bêdhili | mring trunalanang | campuh rok silih-ungkih ||

24. gênti wawal-winawal gêbang-ginêbang | tumbak-tinumbak wani | wong wetan kèh pêjah | wong trunalanang panggah | namung kuda kathah mati | mangamuk dharat | lir banthèng tawan kanin ||

25. para dhaèng para răngga para menak | samya tandang ing jurit | majêjêl manrajang | manglambung kering kanan | dyan arya lan Mantarsari | sira lumêpas | tibane lir gurimis ||

26. Gêndhangantru sigra aliwung mamêdhang | trunalanang nadhahi | manumbak tan tatas | Kêndhanggumulung ngrêmpak | tinumbakan nora osik | Radyan Buntaran | manrot mêdhang manitir ||

27. sira

--- 281 ---

Kêndhanggumulung wus tinadhahan | lan watangan caruk kris | nèng luhuring kuda | kèkèt mangrênjah wantya | goco-ginoco manitir | dhupak-dhinupak | radyan arya nulungi ||

28. sira Kêndhanggumulung muka tinêpak | ing radyan arya aglis | dene ing gandhewa | têdhas pêjah wus sirna | Menak Gala-gala ngincih | ing Mantarsêkar | panumbaknya tinangkis ||

29. ing gandhewa watang putung narik pêdhang | Mantarsari nglêpasi | ing tigswara tandya | Gala-gala kang jaja | kapranan nanging tan titis | kontal sing kuda | dyan arya anulungi ||

30. sigra nandêr manglayang sangking turăngga | Gala-gala kang wèni | jinambak sinêndhal | mlocot kuliting sirah | nglumba tandya dèn riyaki | kapala nratas | anjungkêl wus ngêmasi ||

31. angunduri wadyabala ing bang wetan | kawarnaa ing ngarsi | linambung ing mêngsah | tadhah wong trunalanang | caruk wor asilih-ungkih | tumbak-tinumbak | tinggar-tininggar gênti ||

--- 282 ---

sêbrak rêkatak | swara pating carêngkling ||

33. mamuk mamrêm wong trunalanang magalak | singa sinêrang mati | wus mundur wong wetan | răngga dhaèng mangrêmpak | pra menak angantêp jurit | mangsah magalak | trunalanang tan osik ||

34. para garwa pra sêlir samya prayitna | rakit magolong pipit | samya lêlumbungan | pangêdrèlnya tan pêgat | wênèh ngudani jêmparing | wong Bêlambangan | singa mangrêmpak mati ||

35. maju pêjah kang mundur atawan brana | pra menak kathah mati | ingurugan tinggar | wênèh pinasêr upas | wênèh ngudanan jêmparing | maju katulak | durung kacundhuk lalis ||

36. saya giris wong wetan kathah kang pêjah | kadya babadan pacing | Malangkrêndha Gajah- | srênggi wus samya pêjah | Mangrupêgsa angêmasi | pun Suradikya | Dikyasêmbawa mati ||

37. Singadara Macanlaut samya sura | gèbèg katiban mimis | mamrêm ngrik lumumpat | milar mangikal pêdhang | tinumbakan nora osik | wong trunalanang | bubar tan măngga pulih ||

38. para garwa pra sêlir masêr maninggar | wênèh ngrutug jêmparing | Macanlaut panggah | Singadara mangrêmpak [mang...]

--- 283 ---

[...rêmpak] | Sang Rêtna Kalpikawati | nglanjak sing papan | tan ngantèni ing wuri ||

1	yêktosana. (kembali) yêktosana.
2	Hal. 171-189 dilewati, isi tetap utuh. (kembali) Hal. 171-189 dilewati, isi tetap utuh.
3	Kurang satu suku kata: tumungkul radyan kêkalih. (kembali) Kurang satu suku kata: tumungkul radyan kêkalih.
4	Kalpikaningsih. (kembali) Kalpikaningsih.
5	Lebih satu suku kata: rakit prang sudira mrih. (kembali) Lebih satu suku kata: rakit prang sudira mrih.
6	Kurang satu suku kata: cumlorot lir lintang ngalih. (kembali) Kurang satu suku kata: cumlorot lir lintang ngalih.
7	Kurang satu suku kata: tan suwawi putra kepatihan. (kembali) Kurang satu suku kata: tan suwawi putra kepatihan.
8	Kurang satu suku kata: sabêcike wong ngupaya bugti. (kembali) Kurang satu suku kata: sabêcike wong ngupaya bugti.
9	sanga. (kembali) sanga.
10	Lebih satu suku kata: gègèr ngungsi kabruntak wêwangi. (kembali) Lebih satu suku kata: gègèr ngungsi kabruntak wêwangi.
11	manthuk-manthuk. (kembali) manthuk-manthuk.
12	dyah. (kembali) dyah.
13	Kurang satu suku kata: iya radyan mantri wus udani. (kembali) Kurang satu suku kata: iya radyan mantri wus udani.
14	pinrak. (kembali) pinrak.
15	atutuk. (kembali) atutuk.
16	Lebih satu suku kata: ingengokkên sapi mindha kunarpa kyat. (kembali) Lebih satu suku kata: ingengokkên sapi mindha kunarpa kyat.
17	wonga-wonga. (kembali) wonga-wonga.
18	Kurang satu suku kata: lamun tan kêpadhan kayun. (kembali) Kurang satu suku kata: lamun tan kêpadhan kayun.
19	êndang. (kembali) êndang.
20	kapencut. (kembali) kapencut.
21	têkèk. (kembali) têkèk.
22	pancakara. (kembali) pancakara.
23	rakanta. (kembali) rakanta.
24	gulali. (kembali) gulali.
25	Kurang satu suku kata: kang mundur tan kêbranan. (kembali) Kurang satu suku kata: kang mundur tan kêbranan.
26	Genggong. (kembali) Genggong.
27	mrêtiga. (kembali) mrêtiga.
28	pinuji. (kembali) pinuji.
29	yogi (dan di tempat lain). (kembali) yogi (dan di tempat lain).
30	tanpantuk. (kembali) tanpantuk.
31	mitraningsun. (kembali) mitraningsun.
32	Kurang satu suku kata: sing têmên têmennya luwih. (kembali) Kurang satu suku kata: sing têmên têmennya luwih.
33	putrandika. (kembali) putrandika.
34	Lebih satu suku kata: kagungane Hyang Sugsma gung. (kembali) Lebih satu suku kata: kagungane Hyang Sugsma gung.
35	garba. (kembali) garba.
36	Hyang. (kembali) Hyang.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri