Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 58–70)
| 1. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 01–09). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 2. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 10–19). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 3. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 20–28). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 4. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 29–37). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 5. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 38–47). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 6. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 48–57). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 7. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 58–70). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 8. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 71–82). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
| 9. | Rama, H. Buning, 1921, #435 (Pupuh 83–91). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
58. Durma
1. mangsah mrêpêk prawira kapi Anila | samya cukate kalih | Prahastha dhinêndha | Anila sru kinunta | Prahastha badhonge kêni | pèpèt lan awak | Anila datan busik ||
2. waknira lot tan tular katiban kunta | winawas kadi wêsi | kêna ingmusala | kêthip-kêthip kewala | maringis angiwi-iwi | mêre wurahan | gêmbor gêrêng apatih ||
3. ing awiyat umung wuntu para dewa | suka anêningali | ngudanakên kêmbang | muwus manadukara | Anila prawirèng jurit |
--- [0] ---
[Grafik]
Patih Prahastha. Pêrang. R. Anila.
--- 471 ---
apatih sira | ing aprang olèh tandhing ||
4. sigra mingêr andhêndha kapi Anila | kawaca kêni malih | mukêt kêkêt lawan | karakêt lawan awak | patih angluh kadikanin | ngrukêt andhêndha | dhêndha-dhinêndha sami ||
5. umrêng kalihira dènnya sru kabangan | gapyuk pyuk manêmpuhi | uwal sarêng singsal | mèt malu maluwaran | midêr kèdêr angidêri | idêr-idêran | dêdêr-dinêdêr sami ||
6. ukêl tindak mantri prawira apatya | musala sru kumitir | prawira Anila | tindak suku supatra | pêsatnya anyêndhal aglis | mundur lêlewa | manglung molah jănggèki ||
7. sêbut mêsat angungkuli mring apatya | sigra dhêndha lumingsir | Prahastha anjingkat | nolih nabêt musala | Sang Anila miwir samir | dhinêndha tadhah | gadhug glis anglumpati ||
8. Sang Nila wèh kêndho ngêdhèdhèr solahnya | Prahastha amukuli | Anila
--- 472 ---
tan obah | kumêdhèp lagi nora | nulya marambating gitik | kapi Anila | gêdhêg rêkyana patih ||
9. mundur mungkur dingkik-dingkik Sang Anila | nolih modong mudiding | kêmba tindakira | agung manglung kang jăngga | yèn mangkêrêt gulunèki | mangkrêt buntutnya | yèn madodong marêngi ||
10. jăngga manglung buntute nglawèr apanjang | astanira kumitir | mara mêndhak-mêndhak | pinalu mring kya patya | sêbut mingêr ngular mulir | musala dhêndha | udrêg-udrêgan angrik ||
11. sêluran lir angin-anginira molah | tugur makrêtêg sami | pyuk marangkêp samya | gapyuk parêng tibanya | amêngkulpinêngkul sami | cêngkah-cinêngkah | ukêl-ingukêl kuwil ||
12. kuwêl kontal kasingsal parêng mring têbah | gapyuk parêng nêkani | ulêng alilingan | lêbu milya ubêkan | mêlêg ing papan ngêbêki | mubêng lir cakra | cakar-cinakar mamrik ||
13. ukêl kêkêt marangkêp rapêt wagyutan | rêbah
--- 473 ---
guling-ginuling | sarêng gêgulungan | lir cakraning gilingan | kadya kalanging panggiling | gumulung têbah | tiba pinggir pasisir ||
14. lêbu mêlêg ibêkan anglut putêran | lesus mulês malêsi | sumaput kalihnya | ing lêbu kêsaputan | tan katon kang yuda kalih | lêbu kewala | ulêke kang kaèksi ||
15. umêr maliwêran gumilir nèng ngandhap | gênti kang anindhihi | kèdêr dêduluran | nèng pinggiring samodra | mêsat sarêng wangsul kalih | uwêl-uwêlan | kumêbul tan ngênani ||
16. pan ingusir Anila saparanira | pan sarwi dèn gitiki | Anila tan kêndhat | dharusul mring jêjurang | anênggiling api mati | mulat ing sela | itêm têpining trêbis ||
17. Kyana Patih Prahastha nèng wurinira | mangisor tinut wuri | Anila mring ngandhap | Prahastha nèng luhurnya | godhag-gadhug anggitiki | anila nyêndhal | sela kras tan katawis ||
18. rikat saking pêsate kapi Anila |
--- 474 ---
kungkulan kyana patih | mumbule Anila | sigra binandhêm sela | kêna sirahe kya patih | kantêp kapêtak | rêmuk sirahing patih ||
19. rêmukaning sirah amblês maring jaja | utêke kocar-kacir | wingsilan kasingsal | tikêl sariranira | bêbadhong mor kulit daging | bêbalungira | rênyuh awor lan gêtih ||
20. rahnya bang sumirat kadya dhatu muncar | tan beda lawan wêsi | abang duk binakar | cinêlupakên toya | kumêcus nora mindhoni | Patih Prahastha | babarpisan ngêmasi ||
21. kadya wêsi abang pinalu sumêbar | mangkana rahnya patih | balane wurahan | sakarine kang pêjah | balêdug mawur angisis | angungsi kitha | wanara samya ngungsir ||
22. katub kuwur gègèr rêksasa jro pura | busêkan sanagari | katur ing sang nata | yèn kyana patih pêjah | gumuruh swaraning tangis | bala wanara | gêbèl samya nyuraki ||
23. pan kalimput sajawining bata kitha | Dasamuka [Da...]
--- 475 ---
[...samuka] winarni | kagyat duk miyarsa | patine kyana patya | acum Dasamuka nangis | gupuh adêgnya | nèng patiganing kori ||
24. mojar sarwi ngusapi luh Dasamuka | hèh sarupaning kang wil | kang anèng paseban | padha gugahên enggal | Si Kumbakarna aguling | tan wruh ing warta | tinêkan brăngta kingkin ||
59. Asmaradana
1. Kumbakarna yèn aguling | nora nganggo kira-kira | ambêge pan kaya kêbo | têka ngên-angêne wuta | sigra bala rêksasa | gumêrah samya lumayu | mring ênggone Kumbakarna ||
2. pira-pira kang rasêksi | kêthèn ayutan prasamya | anggawa kêndhang bèrine | têtêg sadaya tinêmbang | gong bèri mawurahan | tinitir kêndhang gong sèwu | gumuruh sarwi asurak ||
3. Kumbakarna tan anglilir | kang anggugah sami sayah | malah akiyu baune | dangu dènnya nabuh kêndhang | gong bèri mawurahan | tan [ta...]
--- 476 ---
[...n] osik dènira turu | sira Arya Kumbakarna ||
4. rêksasa kaku tyasnèki | sakathahe kang anggugah | samya ngambil gêgamane | badhama parasu kunta | limpung miwah nanggala | pinukulakên jêjêngku | anatuwêkekinarya ||
5. nojohi wadidangnèki | candrasa ingkang kinarya | nyênyublêsi walikate | tan măntra-măntra wungua | Wong Agung Kumbakarna | kaku tyas ana kang nguku | kuku pug datan karasa ||
6. sigra prasami angambil | rata limang atus prapta | kuda dipăngga wusdene | ingambahakên ing jaja | rata sinabêt samya | turăngga pangiridipun | taline samya pinêkak ||
7. dadyalumba-lumbasami | sagunge rata nèng jaja | turăngga têtêgar kabèh | sarta surake wurahan | prandene Kumbakarna | tan măntra-măntra awungu | prasamya kaku tyasira ||
8. liring umpuk-umpuk nênggih | sangsayeca dènnya nendra |
--- 477 ---
kadya kinêbutan bae | ana kang ngêntêbi sela | pêpolok talapakan | nora osik nora sêgu | tan owah panglugurira ||
9. dadya prasami asêdhih | kèndêl kaku ing tyasira | ana buta tuwa dhewe | anjapani wêwisikan | alon panglilirira | sêgu lir galudhug sèwu | lungguh angusapi mata ||
10. mawur ditya alit-alit | mantrine dhêku kewala | Kumbakarna pamuwuse | ana pa ingsun ginugah | ditya mantri turira | pukulun timbalanipun | raka paduka sang nata ||
11. paduka manjingapuri | prakawis praptaning mêngsah | wanara ampuh yudane | kathah bupati kang pêjah | tumpês sawadyanira | PrajănggaPragăngsa lampus | Mintrakna lan Wirupaksa ||
12. Brajamusthi Jambumangli | Puthadaksi wus palastra | Pratamadaksi sarênge | miwah prawira Dumrêksa | andêl-andêlsadaya | lan rama paduka lampus | Rêkyana Patih Prahastha ||
--- 478 ---
13. sigra angraupa salin | agêgonda asêsêkar | prapta tumpêng lan wuduke | lan kulub-kuluban gajah | miwah pêpêcêl kuda | pira-pira gucinipun | isi badhèg lan waragang ||
14. kuluban gajah binukti | rangkêp sapuluh pinangan | adhêdhêg anèng ngarsane | miwah guci-guci têlas | badhèg lawan wêragang | kulub-kulub kadi gunung | tan adangu babarpisan ||
15. tan ana kumluwêr gusis | tumpêng pirang-pirang lêksa | pirang kêthi tumpês kabèh | wusnya dhahar Kumbakarna | lajêng marang jro pura | prapta ngarsanira Prabu | Dasamuka ngawe sigra ||
16. majêng sarwi awotsari | katingalan kakangira | Rawana acum ulate | kêkêtêge sumyar-sumyar | rumaras katingalan | ulate abêngus-bêngus | ngrarêpa dènnya ngandika ||
17. lah ariku sun tuturi | kasor kaluwihanira | têka pijêr turu bae | mungsuh wanara digdaya | măndraguna paprangan | kèh
--- 479 ---
bupati ingkang lampus | kang padha kawilang guna ||
18. êntèk andêl-andêl mami | katitih prawirèng yuda | mêngko tan ana bobote | apês mungsuh lan wanara | nguni anglar jajahan | ngrupak jajahaning satru | tumpêsan dening wanara ||
19. malah pamanira mati | iya Si Patih Prahastha | iya kari sira dhewe | sirnakêna mungsuhira | Si Rama Si Lêksmana | Si Sugriwa aja kantun | Anoman lawan Anggada ||
20. pususên kabèh yèn bêsmi | yayi kang bala wanara | apan sira salawase | luwih kaprawiranira | têtêp digdayèng yuda | tan ana kadya sirèku | kaojat ing tri bawana ||
21. katon asihira yayi | trêsna maring kadang tuwa | iya sapa kaya kowe | wus kêtêr isining jagad | tumon kasêktènira | Dasamuka wusnya muwus | kang rayi lon aturira ||
22. asêndhu nanging aririh | Kumbakarna aturira | lah puniki pinanggihe |
--- 480 ---
wong atinggal parikrama | ing nguni sampun kathah | kang ngaturkên ing rèh tuhu | mila paduka tan arsa ||
23. kêlangkung mumpanging yêkti | amung anggunggung sarira | mangke makatên dadine | amung arda puwa-puwa | naputi amisesa | sapa ngalahakên ingsun | prawira ing tri bawana ||
24. yèn dhahara atur bêcik | apan ora kêkurangan | asor ungguling karaton | adhine dhewe gunawan | undhagi wicaksana | nora nana kang ginugu | atur kang amrih raharja ||
25. nalika gunêm ing nguni | sadurunge têmpuh ing prang | padha amrih rahayune | kang guna-guna wêweka | prawira rèh utama | kabèh tan ana rinungu | pinailakên kewala ||
26. bulah anaa ginalih | saking pelinge gunawan | pitutur linêbur kabèh | dene iki nora salah | kang duwe atur samya | kang ngarani boting mungsuh | dene padha kalampahan ||
27. punggawane akèh mati [ma...]
--- 481 ---
[...ti] | mungsuh wanara ing kana | durung kalong bêbêcike | prawirane wutuh ayam | Ngalêngka têtumpêsan | bêbêcike datan kantun | mungsuh mung kalong kang ala ||
28. ujar waluyaning dadi | raharja ajur kewala | kalulun kèlu ngalane | kang sami amrih raharja | têtêpe siniwaka | kawangsul kang amrih ayu | kolu kang amrih dursira ||
29. Si Arya Wibisanèki | ature kaliwat-liwat | ênggone amrih bêcike | pan ika nora angawag | matur ujaring cêtha | wus omah wêweka putus | waskitha jroning sri nata ||
60. Sinom
1. pan Si Arya Wibisana | gunawan sarjana niti | wruh wêkasane kang ala | lawan wêkasaning bêcik | panggawe durung lair | Si Wibisana wus wêruh | matur saking gêng trêsna | ing kadang tuluse mukti | lan tuluse ngratoni bumi Ngalêngka ||
2. parandene wèh tinukar | dhinupak maksih ngaturi | kaku tyase
--- 482 ---
nulya lunga | sabalane têmah balik | Wong Agung Dasarati | sujana marta pinunjul | wêweka sadu budya | aparikrama sayêkti | nuli kanthi Si Gunawan Wibisana ||
3. adu manising sudara | kaluhurane muwuhi | Wong Agung Ramawijaya | dene Si Wibisanèki | nagri Ngalêngka iki | ênggone wong busuk munguk | mala murka dursila | niaya sikarèng bumi | iya apa margane mênanga aprang ||
4. wuta tuli ring upaya | si kaki milu nuturi | anuta mring Wibisana | yêkti anêmu basuki | mung siyunge dèn isis | sapa sira sapa ingsun | ratu jayèng bawana | ngaku lêlananging bumi | ya pagene prihatin kasoran ing prang ||
5. mung sukane pinujia | tan obah ing atur yêkti | ana sasamaning raja | kang pantês kinabêktèni | tan arsa angabêkti | mungsuh tan patut minungsuh | mung panganggêpe uga | amunjuli ing sabumi | tan wruh lamun nuraga kèrêm [kè...]
--- 483 ---
[...rêm] samodra ||
6. apan ta nistha paduka | kadi balumbang tan mili | sukêr rêgêd nora kentas | dadi sukêr tanpa kardi | kêmaruk tuwan nênggih | kadi kawula satuhu | pan sarira paduka | kadi alun tanpa uwis | tanpa wêkas budine anggung purusa ||
7. kasukanira upama | kudu-kudu angungkuli | maring saisining jagad | krodhanira kang upami | ampuhan mawor riris | păncawara guntur kêtug | ing kaluwihanira | parikramaning narpati | mega dhêdhêt amêtêngi sabuwana ||
8. kudu krura amisesa | wasa-wasa anguwisi | murwani ing bumintara | aywa na kang kaya mami | têmah winisesa glis | dènnyambêg luhur ginêmpur | misesa pinarusa | marang ing wanara yêkti | kamuktène pinèt ing satru utama ||
9. rahayunira tan ana | kudu badhog wong sabumi | anyapit barang katingal | mêngko ana kang nêkani | sarpa lêmpe tur cilik | tan katêngêr dènnya
--- 484 ---
naut | pagene gundam-gundam | gêro-gêro sambat mati | aran kudu misesa isining jagad ||
10. cinakot sarpa karasa | ulane kuru tur miskin | alêsu tan bisa obah | kontal kentir dening warih | atipis sagodhong pring | nora nyokot tanpa nganggur | margane pan dèn idak | sinampe panyokotnèki | nora wirang gundam-gundam sambat pêjah ||
11. saengganira baita | panarik pangrèhirèki | kêmudhi pandoman sirna | nyananira kang upami | lunas tan ana kèri | sungkêmira ring Hyang Guru | ingkang upama tiyang | wus tikêl nora mandhiri | trapsilanta upama minăngka layar ||
12. katut punggêling têtiyang | layarsuwèk rowak-rawik | sêbit rujit rinaranjap | pandoman sirna wus kèli | baitane upami | nèng gêdhong wêsi tinutup | soroge nora ana | baita tinêmpuh angin | rêmak-rêmpu malêdug sumyur nèng
--- 485 ---
toya ||
13. tibane liwat kasrakat | sabature kèsi-kèsi | ukume angrusak jagad | wêwalêse anêkani | murka niaya yêkti | winalês ing ajur mumur | saturune tan kalap | singa kang ningali sêngit | parandene sinarang kasurang-surang ||
14. ngajak druhaka ngakathah | ujar jênênging narpati | mulane tan kêna salah | anggêgawa wong sabumi | ratune minăngka wit | wadya punggawa pangipun | pang agung kang nayaka | pang alit mantri lit-alit | godhonge pan sakèhe wadya sadaya ||
15. wit rêbah măngsa kariya | pang godhong gung alit rujit | wèh upata sanagara | mati-mati salah sami | durung tumon narpati | kadi paduka andarung | akèh ratu danawa | Ngalêngka ing nguni-nguni | nora ana duwe tindak gora-gadha ||
16. mulane tulus raharja | si buyut lawan si kaki | padha asihing utama | bêkti ring para maharsi | asih samining
--- 486 ---
aji | kang duwe tindak rahayu | ing mêngko kadi ngapa | sira gawe ora bêcik | salawase nora kambah parangmuka ||
17. iya nagara Ngalêngka | sira kang gawe bilai | apa ingkang pinanggiha | ratu kang mangkene iki | nusahkên wong sabumi | nusahkên ing kaki ibu | kabèh wong tuwa-tuwa | susah saking sira mangkin | jêr sok anggung amidosa tanpa dosa ||
18. ana undhagi utama | prawira waskithèng wangsit | putus titi tri buwana | dhasare kadang pribadi | kapati angaturi | Wibisana tan ginugu | pijêr melik tumingal | sang dyah ayu salah kapti | kaya nora tau mulat wanodyendah ||
19. mas rêtna sajroning pura | ewon wanodya kang bêcik | dadi tanpa dadi ngapa | mundhak angurub-urubi | barana dadi gêni | kayu aking wanodya gung | têmah murub kewala | basmi Ngalêngka nagari | lah ta aja susah katêkaning mêngsah ||
20. apan ta
--- 487 ---
anggêp paduka | sapolah-polahe yêkti | sarèh patêmên kewala | nganggo bênêre pribadi | dèn sandhanga ing mangkin | ana bilai gêng rawuh | aja angajak-ajak | nistha lakune kinardi | ngungkurakên rêmbug sanak wong atuwa ||
61. Pangkur
1. nêngna ture Kumbakarna | ngêmpakakên pamêlèh duk ing nguni | sakèhing titah kang luput | Sang Prabu Dasamuka | krodha muntap lir tinêpak mukanipun | malatu-latu kang jaja | sumung winga-winga wêngis ||
2. gonjit palăngka sru mojar | hèh hèh hèh Si Kumbakarna lumuwih | sukêr jêjêmbêr rus-marus | lêlêthêk alêlêksan | sukêr kêthèn amis bacin beca-bècu | angucap kang ora-ora | huh apa guna baribin ||
3. muwus tan nganggo ukara | dudu ujar ingkang patut kawijil | ana wong dèn wèhi wêruh | dadak angundhat-undhat | rada sênggrang Rawana dêdukanipun | ing batin nora patia |
--- 488 ---
dêdukane mring kang rayi ||
4. tanpa gawe ngujar-ujar | tangguh apa pamane angêmasi | têka dadak anggadêbus | măngsa ngong nyênyambata | maring sira yèn wis mêtu krodhanigsun | măngsa wurung dening sira | yèn ingsun krodha ing jurit ||
5. lah lah hèh hèh liwat-liwat | mêmêtokkên sêktine mungsuh mami | hah hah dhêkoka dhangkamu | nèng kene apa guna | Dasamuka wus kathah dènnya bêbêndu | dyan sang ari Kumbakarna | umadêg gadgadèng jurit ||
6. angambul agrêng gurnita | swaranira gora rèh angêbêki | wiyat lir galudhug sèwu | gêtêr-patêr wurahan | wukir orêk agranya guntur-gumuntur | kumocak pyuk ombak bangkak | arga rug kagiri-giri ||
7. anggro tumindak Sang Arya | Kumbakarna kadi bêlah kang bumi | gara-gara rèh gumuruh | prakêmpa mawalikan | gagat wagyut gumlêgêr rêg guntur kêtug | kadya bubul bumi bêlah | busananira ngajrihi [nga...]
--- 489 ---
[...jrihi] ||
8. makutha mas ginapura | bêbaone pinucak manik-manik | sinung sotya abra murub | bêbadhong gandhowara | pêkak bau bauwarna mantên murub | yèn tinon sariranira | pan kadya wukir kabêsmi ||
9. mabyungan ngêbêki jagad | lir Bathara Kala lagi nêdhaki | buwana arsa ginêmpur | mèh anyalini alam | singa mulat sabawa takut kumingsun | balêrêngên pan kantaka | kaplêngên mêcah nèng kuping ||
10. kadya prabata Malyawan | kasor kadi baskara netra kalih | ringih-ringih mukanipun | kadya prabata sigar | kagyat kang wre ing jawi kitha kang ngêmput | ing jro kitha ana swara | gora rèh kagiri-giri ||
11. mêngkab bênggangi ing kitha | mapan angrèb wanara ngati-ati | agolong-golong angumpul | sajuru-jurunira | tan antara lan sagung prawiranipun | samya narka Dasamuka | kang badhe ngawaki jurit ||
12. pêtèke durga ru-ara | sato-sato [sato-...]
--- 490 ---
[...sato] gusis lumayu ngungsi | ana guwa ana gunung | gununge moyag-moyag | bubar malih ngungsi jurang-jurang parung | wau Arya Kumbakarna | kang krodha samargi-margi ||
13. tanpae Mèru gêngira | malongo lir guwa granane kalih | napas mêtu ngênguruwung | nguwêng-nguwêng ampuhan | rodra kerit narori rat buta pêngung | êngung-êngung aliwêran | wrêksa rug rêbah kabalik ||
14. kang siyung kadi siyungnya | duk Bathara Kala anggaru bumi | kumilat-kilat malêdug | tinon saking mandrawa | sindhung-riwut graning gunung ngundhung-undhung | si lêndhung dhandhang wurahan | umung rubung manambêri ||
15. prapta mega bang marbabang | wor andaru runtuh wor wira-wiri | udan ludira wor usus | kumêdut mukanira | kêkêdutên bau gênjot kêdut-kêdut | pratăndha badhe soring prang | akèh dalajat kaèksi ||
16. upatarya Kumbakarna | datan gigrig tyasira ambêg pati | sangsayardanira darus |
--- 491 ---
darpa drês sudarsana | tyas amêngku têtuladan rèh pinunjul | liring satriya utama | mati angadoni jurit ||
17. nanggulang praja Ngalêngka | praptèng jawi kitha sang aryanjrihi | pêtak gora guntur kêtug | kagyat bala wanara | kang wrêksa puh papal punggêl kabarubuh | orêg wre arêbut papan | kumrutug parêng ngêbyuki ||
18. makêthi mayuta-yuta | lir prabata Arya Kumbakarnèki | lir mega naput manglimput | sagung bala wanara | datan katon sang arya sariranipun | bêntêt kang bala wanara | agêbèl atap atitip ||
19. sadumuk tan ana sêla | sirah kuping jêjêl kanggenan sami | wanara tumpuk makumpul | ngawake Kumbakarna | rêbut ênggon kumrêsêk susun matimbun | misih angrèp kang angrangsang | pararang nora ngunduri ||
62. Durma
1. pinarbutan sira Arya Kumbakarna | dening wre alit-alit | samya suka-suka | mêmandhêm watu ana | mêmupuh
--- 492 ---
angruwêk nyêngkrik | ing kuku nyakra | andugang andhupaki ||
2. mamrêp nêpak nampèl mandêmak manapak | dêdêl anjêjêg jênggit | malu-malu ing tal | munggar agraning arga | anggarut naut siyung glis | anjujur jaja | jinajah anjojohi ||
3. kèh solahe wanara amrih upaya | kumrêsêk sêsêk sami | nunggang idhêpira | bancangpat bancang lima | sapuluh-puluh gitiki | angogak-ogak | idêpe datan osik ||
4. pinarunggul idêp satunggal tan gigal | watu tan miyatani | sumyur tibèng jaja | palu tal singsal timpal | ajur mumur tan nêdhasi | wre samya sayah | kang anèng sirah sami ||
5. kêpanasên angaup marang talingan | atusan sami dhêlik | ngiras nyêbit mubat | siyung anguku mangkas | Kumbakarna nora busik | krodha sirinya | malês astanira glis ||
6. ngurut ngrêmêd ewon kang bala wanara | kawênyêd mèh ngêmasi | wanara [wa...]
--- 493 ---
[...nara] lit kathah | kinipatakên mêsat | kapalêsat tiba têbih | rêmêk palastra | wangke manguwir-uwir ||
7. wanara kang agêng dêdêge cinandhak | binantingakên aglis | kang sinêmpal-sêmpal | putus tatas arantas | ginitês landhêsan wêntis | pêcah kang sirah | rah samya dèn inumi ||
8. wanara kang kasêrot ngirung atusan | mati kabêntus ngupil | papal pupu timpal | akèh rênyuh kêmamah | miwah kang ginawa wahing | sumêbrung-sêbrang | karangkang tibèng siti ||
9. ewon-ewon lêksan kêthèn ingkang pêjah | miwah kêsandhung sikil | atusan kang pêjah | katundhung lungka-lungka | kontal katampèl ing sikil | atusan pêjah | miwah limpungirèki ||
10. mobat-mabit kang kinăntha-kăntha ing mas | sakêthi lêksa kêthi | nibani wanara | pira-pira kang pêjah | rênyu lir katiban wukir | rêbah balasah | krura Kumbakarna ngrik ||
11. rodra sakin agalak [a...]
--- 494 ---
[...galak] Sang Kumbakarna | riwut kawuron gêtih | Durbala wre pêjah | muncrat muncar rah sumyar | kang katênggêl akèh sêbit | rusak wangkenya | kang kapipit katapis ||
12. kèh warnane patine bala wanara | giris kang kari miris | mulat Kumbakarna | kadi Bathara Kala | krodhèng dharat gêmpur bumi | mangan-mangan rad | marunggul gêgilani ||
13. gègèr mawur malêdug bala wanara | giris akèh angungsi | ing gunung Suwela | ana ngungsi ring guwa | jurang-jurang dèn êbyuki | mati ing jurang | pati susup-susupi ||
14. akèh matyèng pêpèrèng parung sinêrang | ngungsi ngrangsang mring ori | kasusu takutnya | mati rêncêm wangkenya | ana angungsi mring tasik | akèh mring tambak | tunjang-tinunjang pipit ||
15. kambah gugup sètu băndalayu oyag | jêjêl kang anèng têpi | katampak ing ombak | mati kêbêntus tambak | solahing wre kawlasasih | saparan-paran | kang samyangungsi urip ||
--- 495 ---
16. ana kang mêmènèk waringin asoka | bulu miwah kêsambi | wus isi wanara | biyêt awoh wre samya | orêg sol rêbah kêbanting | kabotan samya | pêjah tindhih-tinindhih ||
17. ingkang mènèk ing arèn aruntung samya | muntêl ing êduk guling | saking sayahira | arip danguning aprang | ana kang rumangkang kanin | mati kaidak | ing rowange pribadi ||
18. ana ingkang aturu têpining tambak | sêsêg kasrêg tan kosik | katundhung katunjang | tunjang-tinunjang pêjah | tundhung-tumundhung mrih aglis | mangungsinira | mati katampak têpi ||
19. wangke wungkak katêkuk pipit katêkak | mangantak-antak mati | ana kang arikat | praptèng wukir Maendra | guwa goning mong dèn ungsi | saking mirisnya | tan wruh matiyèng trêbis ||
20. tan wus lamun ucapên jrihing wanara | kang samya ngungsi urip | padhanging paprangan | kadya bêndungan bêdhah | larut katarajang banjir | lajêr kewala [ke...]
--- 496 ---
[...wala] | wanara pra dipati ||
21. merang mulat sira Radèn Baliputra | dening wadya wre gusis | krodha madêg tandang | Sang Rajaputranggada | lir pêtak swaraniranjrit | gora lir gêlap | saking doh swaranya tri ||
22. ambêgnya gul-agul mananggul nanggulang | tumunggul manggalani | wre kang duryasèng prang | ingujaran patanggah | kang têtêp pratamèng aji | tuhuning wira | ywa wirandhungan pati ||
23. hèh hèh hèh hèh sakèhmu bala wanara | padha lumayu jurit | apa gunanira | wanara tanpa karya | ala-alaning dumadi | dadi tontonan | prang padha wêdi mati ||
24. yèn kopadha ngarêpakên tuhu dadya | balia ing ajurit | tuduh kang utama | mati sajroning aprang | sura sudira ing jurit | apan tan ana | kautamaning dadi ||
25. yèn duraka ing aprang ilang sêtyanya | wêkas-wêkasing dadi | kadar wong agêsang | apa ta kang sinêdya | sungkan ala kudu [ku...]
--- 479 ---
[...du] bêcik | apa ta guna | milu umagut jurit ||
26. yèn tan ana mamrih bêciking wêkasan | tiwas têmên ing urip | patining urakan | apan sagunging titah | lumrah angarah kang bêcik | yèn kudu ala | tan pantês anèng bumi ||
27. nora pantês milu mulat surya căndra | apan jatining yêkti | apa kaluwihan | liya pangulah puja | sêmadi tan ana malih | jroning paprangan | luwih saking sêmadi ||
28. kang minăngka dupa asmara dilaga | têmpuhing satru sêkti | upama pawaka | suranirangkên dilah | urube marang sêmadi | prawiranira | gênthakêlèng upami ||
29. wijah jiwanira sêsajèn upama | têmênira ngaurip | anglakoni karya | tuduhing maharaja | yêkti anêmu kang pinrih | ing kuna-kuna | ana tuladan luwih ||
30. yèn tinggala tuladan papa druhaka | dadining puja yêkti | umangsah ing mêngsah | amunah satru sura | tanpa sesa ing ajurit | mèngêti
--- 498 ---
aprang | Bathara Otipati ||
31. tuhu Sang Hyang Jagad Pratingkah kang molah | asor ungguling jurit | mila tan ajriha | pati pêpati jagad | pahoman puja andadi | ilang ciptanya | ambêg papa sabumi ||
32. kawêtu ring wêwilanganing tumitah | wus nora dèn akêni | marang kang anitah | iba ta ijab-ijab | dosane kang wêdi mati | yèn sura ring prang | matèni satru sêkti ||
33. pamukira kurah ludira minăngka | patukuning swarga di | nêmu sarwa boga | jêrih nêmu duraka | sura suwarga pinanggih | sakulagatra | tuwuk tan anèng wuri ||
63. Pangkur
1. sagunging bala wanara | duk miyarsa Anggada mitutura |[1] pitutur sastra satuhu | kang sura sudirèng prang | nora kurang winalêsing sawarga gung | sinêksèn ing rat sadaya | yèn ingkang ajrih ing jurit ||
2. nêmu sakathahing papa | papèng jagad sagung wre kang miyarsi | kadi kinilèn tyasipun | mangkarag wulunira [wuluni...]
--- 499 ---
[...ra] | samya surak swarane umung gumuruh | sadaya bangun tyas sura | kumrutug samyambêg pati ||
3. gumuruh kang lagya prapta | wus anambut gêgamaning ajurit | wrêksa tal lan kayu-kayu | watu-watu lan arga | sela tala kumêrab angrèb supênuh | mastuti ring Sang Anggada | sagung wre samêktèng jurit ||
4. mangkrak prakatha wurahan | wanara lit-alit samya angambil | anyêmpal pang kayu-kayu | kumrusuk awrêk samya | umèb ingkang kantun prasamya angumpul | jêjêl-jinêjêl mrih papan | atub atimbun ngêbêki ||
5. ing asmara pabaratan | Kumbakarna obah mungsuhe prapti | anggêrêng gora gumuruh | yayah manêngkêr wiyat | napas ingkang grana nguwêng-uwêng nguwung | pêngung-pêngung mangampuhan | sumrawang gung angin-angin ||
6. mabyangan bala wanara | parêng mangsah kang wre para dipati | Anila Jêmbawan ngayun | Anggada Bayusuta | Satabali Susena lan Endrajanu |
--- 500 ---
Darimuka Danurdara | Winata lawan Sêmpati ||
7. Krêdana Găndamadana | Bimamuka Subodhara Kesari | Wisangkatha lan Puthaksu | Wrêksaba lan Saraba | parêng mangsah wre prawira anung-anung | tinut ing sagung wanara | kumrubut parêng ngêbyuki ||
8. amalu mandhêm andhêndha | kumarubut samya nibani wukir | myang watu malatu-latu | malêdug sami curna | Kumbakarna tan cècèl ing wulunipun | pan ora busik satuma | rênyuh palu-palu sêbit ||
9. tan kewran Sang Kumbakarna | kinarubut ginarumung ing wukir | kinubêng-kubêng linimput | kinarutuk ing arga | palu-palu pupug punggêl pan kawangsul | bêntar wukir sela tala | tumamèng angga kabêsmi ||
10. krodha wrêk Sang Kumbakarna | mawrêk kadi gajah sèwu abudi | megung rat gora kumêtug | lêbu-lêbu ulêkan | ranang bayu riwut siwat-siwut awu | ujwala rèh mawalikan | dhêdhêt mangampak-ampaki [mangampak-a...]
--- 501 ---
[...mpaki] ||
11. surêm sang hyang bagaskara | dening lêbu pati gagap-gagapi | tan kèndêl panêmpuhipun | sagung bala wanara | gunung-gunung rêmuk ngarsa prapta pungkur | kayu-kayu suh ing ngarsa | ing wuri prapta ngêbyuki ||
12. sangsaya rodra magalak | Kumbakarna ngiwa nêngên matèni | mawêr riwut wuru marus | rêbah ingkang kèdêkan | rangkêp pitu sakawan sapuluh lampus | kang kêsampe kang kêsampar | apit kapipit kagapit ||
13. rênyuh mungging cêcangklakan | sirah rêmuk mata mêtu katarik | kèh kontal angining irung | ingkang kèsêk kapisan | kang rinêmêd winênyêd miwah ginilut | ngolang-aling Kumbakarna | kang kaparak tumpês tapis ||
14. kang mangsah-mangsah kèh pêjah | datan ana wre ingkang angênèni | kapracondhang singa manduk | sagung kang wre prawira | lêsu lesuh sayah dènira bêbêntur | kabèh tan ana tumama | giris wanara ningali ||
15. pangidhêpira sadaya | dudu Kumbakarna [Kumbakar...]
--- 502 ---
[...na] lawaning jurit | Bathara Kala tumurun | krodha mangan-mangan rat | ewon bala wanara mati kêsandhung | dadya mawur mawurahan | katut kapusus magusis ||
16. Sang Gunawan Wibisana | mulat lamun bala wanara gusis | sigra nêmbah asru matur | ring Sang Ramawijaya | dhuh pukulun yèn kèndêlna têmahipun | rusak kang bala wanara | dene krodhane nêkani ||
17. pan pun kakang Kumbakarna | yèn wus krodha tri buwana katapis | Hyang Endra kajodhi sampun | Baruna wus kasoran | miwah nguni Bathara Yama kapikut | mila gusti tur kawula | nuntên paduka lêpasi ||
18. milanipun ta pun kakang | Dasamuka kêtêr isining bumi | mungsuh atakut pinagut | dening pun Kumbakarna | kang minăngka gêgêdhêg pamunah satru | adhuh nuntên lêpasana | wanara sri nata basmi ||
64. Sinom
1. sigra Narpati Sugriwa | tandang arsa magut jurit | nêmbah ing Bathara Rama | mêsat sarwi akêkirig | mangkrak [mangkra...]
--- 503 ---
[...k] gurnita mlingi | sigra andaut wrêksa gung | orêg sagung wanara | wruh prabune magut jurit | atub umung kang samya lumayu prapta ||
2. nênggih wrêksa gora rupa | kang binêdhol sri bupati | sangang puluh sanga dhêpa | panjange gêng nglêliwati | bajra pamanirèki | gambare tungtung aputus | tilil tangkilnya samya | amulêt ing pangira sri | lunging gadhung kumêndhung sapêluk gêngnya ||
3. sinêndhal pêdhot karantan | kadudut pandautnya glis | pradapa alum kabrêsan | ingundha-undha kumitir | kang gora rupa kadi | taksaka naga raja gung | ranggahing oyod kadya | ilating naga kaèksi | poking gora rupa kadi rahing naga ||
4. kuliting wit babak bibal | akras kang pinăngka sisik | lêbuning oyod ulêkan | kumêpyur siti wor wêdhi | kadya wisanirèki | naga raja lan sumêmbur | mangsah ayun-ayunan | hèh rêksasa iya iki | Narapati Sugriwa andêling aprang ||
--- 504 ---
5. siwaya ngasmarèng laga | kaonang-onang ing bumi | sumbagèng rat dining kanang | ingkang sinudara yêkti | ring sang rêtnaning jurit | măndra prakoswa dibya nung | rêbutên ing ayuda | prabuning wre sura sêkti | wênang molah bengkas during pramudita ||
6. mèsêm Arya Kumbakarna | hèh babo dene kêmini | Sugriwambêg sarjanèng rat | Kumbakarna mrêbês mili | astane kanan kering | sumrikut ngusapi êluh | manglah anutuh driya | baya wus titahing dhiri | bênêr sira sêsumbar molah yuning rat ||
7. kadya tugu sinukarta | sakala lajêng tan osik | myarsa sumbare Sugriwa | kanggêg ngunandikèng galih | hèh rajèng wre sirèki | aja kokira yèn ingsun | buta candhala murka | nora mamak ngong ajurit | tan anêdya duraka ing ratunira ||
8. aja sira aranana | jêr nyata sotyaning bumi | Yusmaya angejawantah | amurwa ayuning bumi | sun kapakakên [kapa...]
--- 505 ---
[...kakên] mami | wus parênge awak ingsun | milu ratu druhaka | sira wus bêjanirèki | anglabuhi karyane narendra tama ||
9. nanging iya yudaningwang | nêdya nglabuhi nagari | jêr ingsun trahing Ngalêngka | si bapa miwah si kaki | Ratu Ngalêngka nguni | mêngko kancikan ing mungsuh | sêdhêng ingsun matia | dadi lamaking nagari | nora cipta wani ring Bathara Rama ||
10. tan cipta nglabuhi karya | mring buminata kaka ji | ujêr narpati during rat | amung nglabuhi nagari | pan tan kêna pinilih | pêpêsthèn ingkang tumuwuh | ala ayu pinanggya | cêlak ing awak pribadi | mupus ing tyas krodha mêngkap Kumbakarna ||
11. baribèn miyarsa surak | goraning wre marêbêgi | kadya guntur sabuwana | sumriwêt ing kanan kiri | sukêr kaparèng risi | wanara mrih anyarandu | anggêro Kumbakarna | angrêmêt wanara risi | Narapati Sugriwa mrêpêki mangsah ||
12. krura ngikal gora rupa | pinăngka [pinăng...]
--- 506 ---
[...ka] dhêndha kumitir | pinupuh Sang Kumbakarna | ing gora rupa tan busik | anglir garudha banting | naga linandhêsan gunung | gumuruh kang wanara | Bathara Rama sira glis | matak puja sêmadi jroning wardaya ||
13. gumuruh manadukara | dewa ngudankên wêwangi | jawata mastuti jaya | Sang Kumbakarna upami | Mèru gêng duk ginitik | tan karasa datan keguh | pan nora măntra-măntra | pêpalu ambêbayani | Narapati Sugriwa muntap krodhanya ||
14. mêre malêlêng netranya | galak ringas amacicil | siyung kesis kadi kilat | sru dènnya malu manitir | Kumbakarna tan osik | pinupuhpupug kawangsul | midêr Prabu Sugriwa | kumrut alis ulat wêngis | anjrit rodra ibêkan gurnitanira ||
15. amrêng bala wre sadaya | lir gora manêngkêr langit | kadya guntur sabuwana | awor suraking wiyati | jawata tanpa wilis | ing awiyat kadi mêndhung | ho ho Prabu [Pra...]
--- 507 ---
[...bu] Sugriwa | ah ah prawira ngajurit | Sang Hyang Endra suka muwus jaya-jaya ||
16. molah Narpati Sugriwa | buntute ambêbêdholi | wrêksa pira-pira rêbah | astanira kanan kering | nyandhak kang rêbah sami | angiwa nêngên mêmukul | tuhu prawirèng rana | mangeka padanirèki | pêsatira kêbat cukat anglir kilat ||
17. kang pinupuh Kumbakarna | mananggul dènnya nadhahi | krura sami kruranira | tinon angebat-ebati | panggêrêngira kadi | rug wukir guntur-gumuntur | ujwalaning sarira | kadya prabata mawagni | lumawading wre murub sêdhêng picondhang ||
18. sirna curna palu wrêksa | tumamèng sarira basmi | Sang Kumbakarna Durbala | galak dènira baribin | pinalu wanti-wanti | binandhêm ing watu-watu | sigra angikal kunta | wêsi lêksan kêthi-kêthi | kadi murub kunta kumitir nèng asta ||
19. lir siyung Bathara Kala | wor bêbyaring[2] makutha sri | lawan soroting kawaca |
--- 508 ---
marma angulap-ulapi | kadya baskara nênggih | satus nênêngahing laku | hèh Sugriwa dèn yitna | tadhahanakunta mami | sêbut sigra Sugriwa sinawat kunta ||
20. jajanira kang sinêdya | mèh prapta limpung nulya glis | Anoman mêsat anyandhak | binêkta maring wiyati | limpung pinutung aglis | linandhêsan kempolipun | dadya kalih binuwang | sagung wanara mre sami | surak umung èbêkan punang gêgana ||
21. umrang dewa ing awiyat | angudanakên wêwangi | hèh Maruti jaya-jaya | jawata muwus mastuti | Endra suka tan sipi | wus picondhang duk rumuhun | dening limpung punika | ing mangke pinutung kêni | dadya gumêr wiyati suraking dewa ||
22. lor kulon kidul èbêkan | wetan ingkang anyuraki | langkung ewa Kumbakarna | umung jawatèng wiyati | sêdhih gumrêgêt wêngis | menga-mengo mingak-minguk | mêmuji Sang Anoman | sadu dibya sura sêkti | sêdhêng [sê...]
--- [0] ---
[Grafik]
R. Kumbakarna. Pêrang. Prabu Sugriwa.
--- 509 ---
[...dhêng] lamun dadi kondhang ngundurkên prang ||
65. Durma
1. bumêng[3] krodha wara wira Kumbakarna | dènnyanggung dèn suraki | dharat ing awiyat | umung manadukara | Kumbakarna bêdhol wukir | anggro ibêkan | lir guntur manêngkêri ||
2. goraning kang swara ngêbêki bawana | Kumbakarna sira glis | nibani prabatang | marang Prabu Sugriwa | kalêngêr kadiban wukir | tiba kalênggak | Sugriwa Narapati ||
3. dyan cinandhak marang Arya Kumbakarna | binopong nèng jaja glis | wanara sadaya | mulat kasor prabunya | rêg samya nêdyambêk pati | Sang Bayusuta | kumrut tyasira jurit ||
4. brakuthu lir mêkar mêngkap krodhanira | Anggada Satabali | Anila Jêmbawan | Danurdara Kardana | Bimamuka myang Sêmpati | Găndamadana | Susena lan Kesari ||
5. Witanendrajanu Anala Winata | Wisangkatha Puthaksi | Wrêksaba Druwenda | Subodhara Gawaksa | sadaya wre wira [wi...]
--- 510 ---
[...ra] sami | datanpanon rat | umrêng ngêbyuki pati ||
6. langkung kagyat Bathara Ramawijaya | kumêsar duk ningali | obah palungguhnya | madêg saking palăngka | anyandhak gandhewa aglis | Sumitraputra | lan Wibisana aglis ||
7. dènnya wre mre ibêkan manêngkêr wiyat | mrih ngêbyuki pêpati | wau Sang Anoman | muntab jalitanira | bayu sabuwana prapti | dènnya Anoman | krura kapati-pati ||
8. bayu riwut mêsês ngêbêki paprangan | mulês mêlêg gumêrit | Narpati Sugriwa | wus dangu anèng jaja | kalêngêre kambon angin | wungu sakala | emut sawiji-wiji ||
9. ngungun dene nèng jajaneKumbakarna | netra rêm-êrêm arip | manah wus waluya | mangên-angên ngupaya | pêsatira pan sarya mrih | sigra anyandhak | astane kanan kering ||
10. kupingira Kumbakarna kang sinêbrak | sinaut irungnya glis | sigra dêdêl jaja | mêsat Prabu Sugriwa |
--- 511 ---
karangkut kupinge kalih | irunge pêgat | Sugriwa mêsat têbih ||
11. rahnya muncar gobrah-gobrah mukanira | lêngêr-lêngêr anangis | Arya Kumbakarna | ambêg tan nêdya gêsang | ilang talingane kalih | gruwung irungnya | krodha mangsah bêg pati ||
12. riwut pangamuke Arya Kumbakarna | sarwi gêgubras gêtih | ing bau ing jaja | sasat muka ludira | mobat-mabit mêmatèni | nginum-nginum rah | wanara kèh ngêmasi ||
13. matur nêmbah Sang Gunawan Wibisana | dhuh gusti dipun aglis | nuntên lêpasana | pun kakang Kumbakarna | wanara kathah ngêmasi | yèn kèndêlêna | wadya wanara tapis ||
14. rêksasa prawira Arya Kumbakarna | badhawang anglangkungi | ah gusti dèn enggal | pun kakang Kumbakarna | tuwan pêjahana aglis | lamun kasèpa | wanara brastha gusti ||
15. sigra nyandhak gandhewa Bathara Rama | Lêksmana animbangi | wus amênthang langkap | lumêpas kadi kilat | makuthanira [maku...]
--- 512 ---
[...thanira] kang kêni | Sang Kumbakarna | kontal dening jêmparing ||
16. dyan pinindho ring Sang Taruna Widagda | badhonge ingkang kêni | kabuncang ing panah | sangsaya krodhanira | ngamuk ngiwung wuru gêtih | bala wanara | brastha ingkang katapis ||
17. Ragutama tumon lamun Kumbakarna | pinanah mring kang rayi | makuthane singsal | bêbadhonge kaplêsat | amênthang langkap tumuli | sanjatanira | kang kinarya rumiyin ||
18. amatèni Trisirah Karadusana | ngalas Dhêndhaka wukir | sigra linêpasan | Sang Arya Kumbakarna | pinrih tinon jinêmparing | suku kalihnya | tiniban salah siji ||
19. suku têngên pêgat katiban sanjata | nulya sukune kering | wus pêdhot pinanah | pisah lawan sarira | ngêdhêpêk dènnya lumaris | pangamukira | maksih amobat-mabit ||
20. ngundha limpung nibani bala wanara | sigra wus jinêmparing | bau kanan pêgat | limpung cinandhak [cinandha...]
--- 513 ---
[...k] kiwa | pinutêr satal gêngnèki | murub nèng asta | sigra wus jinêmparing ||
21. cêcangklakan katimbal baune pêgat | tiba limpungirèki | nibani wanara | atusan kang palastra | sirna bau sukunèki | awak kewala | balujud ingkang kari ||
22. singa nabda kabarabas swaranira | ibêkan ing wiyati | netra kadi surya | siyung kesis lir kilat | mangap-mangap ngikik-ikik | pêputhon buta | bêligo padhanèki ||
23. gêro-gêro gora rèh agara-gara | yayah kagiri-giri | kadya ruging arga | sigra tiniban panah | nuju mangap-mangap kêni | cangkême kêbak | kasêsêlan jêmparing ||
24. nora bisa anggêro sigra tinundha | jêmparing sigra manjing | rahnya muncar-muncar | kadi galugamabang | saking irung saking kuping | saka ing mata | malêbêt rah umili ||
25. saking mata saking bau-bau mêdal | wre atub nêningali | sadangune mangsah | gustinya Prabu Rama | umèb wanara gumriwis [gu...]
--- 514 ---
[...mriwis] | tan wruh ing samar | nyêlak dènnya ningali ||
26. ing nalika tibanira Kumbakarna | kadya sukuning wukir | lèngsèr kênèng gêlap | gumêtêr prakampita | rêg gumêbrug gêgêtêri | ingkang katiban | wanara sèwu mati ||
27. jawata ing awiyat umung wurahan | molah kang jalanidi | Baruna tiarsa | rêsi sèwu sugata | prasamya suka ing galih | lumrèng gêgana | kêmbang-kêmbang ngudani ||
28. bumi gunung samodrangin mega-mega | kabèh samya ningali | patining rêksasa | Kumbakarna kruraya | guntur kêtug dalajati | lintang liwêran | kuwung teja mêmanis ||
66. Dhandhanggula
1. wus misuwur Kumbakarna mati | dening Sang Prabu Ramawijaya | Dasamuka sru tangise | langkung pêtêng tyasipun | mung bêbaya ciptaning galih | prihatin putêking tyas | kapêtêk pakewuh | larud laradaning driya | Dasamuka tan panggah dènnya palinggih | ulat alum katrêsan ||
--- 515 ---
2. lir pinêrês angrês ngênês miris | maras-maras kawawas abiyas | kêtêr kumêtêr watire | kalantur tanpa tutur | niring wantir amung kuwatir | kawur datanpa nalar | mangkana winuwus | putra sakawan tumanggah | kapat samya anut ing Radèn Indrajit | măngka raja taruna ||
3. Radèn Trisirah sêpuh pribadi | Narantaka lan Radèn Trikaya | Dewantaka lan malihe | prawira taruna nung | nêdhêngkapat digdayèng jurit | tumangguh magut ing prang | risang anak anung | lan kêkalih êmbanira | ditya sêkti kalihe prawirèng jurit | Si Mênta lan Mantaka ||
4. salamine rame ing ajurit | Mênta Mantaka dèrèng palastra | têbah pan ampuh yudane | wau ta angsahipun | putra kapat nêngahpêpulih | samya wahana rata | nênggih kuda sèwu | pangiriding rata rêtna | samya mênthang gandhewa dènnya nglêpasi | mêtu kadya naraca ||
5. anibani kapi bala ngisis | langkung duka Baliputranggada | umangsah [u...]
--- 516 ---
[...mangsah] panah sinampe | luput tinampêk watu | pira-pira panah kang prapti | pinapag gunung anak | suh lesuhkawangsul | dangu dènira ayuda | sigra Radèn Anggada mangsah mrêpêki | mawa palu-palu tal ||
6. minăngka gada Anggada gitik | Narantaka pinusthi ing asta | kapisanan ing patine | Trisirah Trikayèku | Dewantaka katri pêpulih | kinêpung Sang Anggada | tinubruk marucut | rikat mêsat prapta nampak | netranyandik kadi baskara nêlahi | sêbat-sêbut prangira ||
7. kapi Anila sigra nulungi | lawan sira Radèn Bayusuta | sarêng praptane kalihe | sarwi ambopong gunung | Trisirah wus dènnya nglêpasi | sanjata narawantah | wêtune ambubul | pinapaging gunung anak | kapalupuh malêdug punang jêmparing | dening kang gunung anak ||
8. Dewantaka têdhak sigra gitik | kêna jangganira Sang Anoman | dumilah wêsi gadane | wanti-wanti amupuh |
--- 517 ---
Bayusuta malês tumuli | kinutug-kutug ngasta | Dewantaka lampus | êmbane Indrajit mangsah | ya Si Mênta Mantaka parêng pêpulih | sigra kapi Saraba ||
9. Si Mantaka pinalu ngêmasi | arine Si Mênta anarajang | mring kapi Saraba age | sigra Anoman sampun | amandhêm ring wukir ngêmasi | patine Si Mantaka | Mênta sarêngipun | krodha ge Radèn Trisirah | ratanira gumêrit madyaning jurit | pangirit kuda sasra ||
10. kapi bala akèh kapalipis | sigra Radèn Anoman umangsah | sêbut nyêndhal candrasane | kinuwêkakên sampun | marang ingkang duwe ngêmasi | Trikaya sigra mangsah | gumrit ratanipun | pangirid turăngga sasra | mubêng ngumèr wanara akèh ngêmasi | kapipit panggilingnya ||
11. akèh kèdêg ing turăngga mati | myang sinaut ing turăngga sasra | kapi bala akèh longe | Trikaya ratanipun | mobat-mabit sarwi jêmparing | mêtune [mêtu...]
--- 518 ---
[...ne] narawantah | ambubul asêlur | angênani kapi bala | akèh mati adangu dènnya ajurit | wira Truna Lêksmana ||
12. sigra mangsah nglêpasi jêmparing | wêlasnya ring kapi bala kathah | dening Trikaya patine | kumêbul panahipun | kèh warnane ingkang jêmparing | ana pawaka sara | myang mendrasarèku | têmpuh lan panah Trikaya | lan taruna Lêksmana ingkang jêmparing | ngêbêki ing gêgana ||
13. Truna Lêksmana sigra nusuli | panah kang aran Surawijaya | anglanjak marang tênggoke | Trikaya pêdhot sampun | gègèr kang wil praptèng jro puri | matur ring Dasamuka | putra katiga wus | pêjah Trikaya Trisirah | Dewantaka lawan êmbane Indrajit | Mênta Mantaka sirna ||
14. Dasamuka asru dènnya nangis | sapêjahe putrane sakawan | sampun karaos patine | pan amung putranipun | kang satunggal sira Indrajit | ngandikan praptèng ngarsa | kang rama
--- 519 ---
amuwus | kulup paran pangupaya | yèn mangkene sapa kang ngrêbuta kaki | prajanira Ngalêngka ||
15. nêmbah matur Rahadèn Indrajit | sampun paduka sungkawèng driya | mênggah kang mêngsah wawrate | mung sapintên pukulun | kula dèrèng angraos miris | yèn pun Ramawijaya | pan wuwuha sèwu | kawula tumpêse benjang | dèrèng têlas gêndhing kawula dewaji | dene mêngsah manusa ||
16. tanpa guna sabaning wanadri | tapa-tapa nora tulus tapa | mêmati ditya karyane | wiku-wiku antêlu | putih jaba ing jrone kuning | rêrêgêding manusa | ing benjing pukulun | kula tumpêse sadaya | sampun wontên kang bala wanara sami | dimèn lêbur sadaya ||
17. apan wênang kawula bapa ji | punapa kang kinarya nulaka | yèn kula ngabên kasêktèn | inggih ing mangke dalu | Dasamuka suka tan sipi | myarsa sangguping putra | mari susahipun | sigra Arya Meganănda [Megană...]
--- 520 ---
[...nda] | nêmbah mêsat lajêng mring gêdhong sêmadi | kumutug dupanira ||
18. prapta nugrahaning Otipati | rata agêng lan wimana astra | Indrajit suka manahe | bathara dènnya sampun | anuruni panêdhanèki | mangsah ing rananggana | ăndakara surup | dhêdhêt lintang tan katingal | matak puja wimanasara Indrajit | sigra wus linêpasan ||
19. panah wimanasara ngungkuli | bala wanara ingkang kongkulan | sirêp rêrêp arip kabèh | malêpuh netranipun | ilang tyase kadi wong mati | kêna wimanasara | kabèhkabarubuh | sèwu kêthi sèwu yuta | pan sadaya tan ana jênggèlèk siji | samya rêbah balasah ||
20. wre prawira kang para dipati | nunggil gène lan Bathara Rama | durung ana rubuh dene | Indrajit malih sampun | nguculakên sanjata sêkti | nênggih wimanasara | nuju ing gènipun | nginggile Sang Prabu Rama | angungkuli wong agung asambat arip | mring ari ngajak nendra ||
21. ari [a...]
--- 521 ---
[...ri] Lêksmana payo aguling | ingkang rayi nurut sampun nendra | myang punggawa sadayane | sami arip kalangkung | Sang Indrajit suka tan sipi | sigra dènnya lumajar | ajrih bok kadulu | mring kang paman Wibisana | ingkang luput ing wimanasara sêkti | Indrajit sangêt giwar ||
22. bok winêlês wimanasarèki | Sang Gunawan Wibisana bisa | nulak kang luwih ajine | nanging yèn wus kapungkur | nora kêna iya winalik | kang aran aji dipa | dipa-dipa murub | Indrajit wus praptèng rama | nêmbah matur bapa ji mêngsah wus tapis | kêni wimanasara ||
23. Ragusuta sawadyane mati | datan wontên kang gêsang satunggal | susun atimbun wangkene | kang rama suka langkung | alah aprang rame ing nguni | lamun mangkènèkêna | enggale wus lêbur | kasukan Sang Dasamuka | nèng jro pura kunêng kang winarna malih | kang anèng jawi kitha ||
24. rêrêp sirêp tan ana kang tangi | nora ana gêni urip samya | sagon-ênggon [sagon-ênggo...]
--- 522 ---
[...n] pêtêng kabèh | Sang Wibisana mambu | ing wimanasara gya mijil | cipta dèrèng tumama | praptèng jawi sampun | katon pêtêng sabuwana | kang wanara tan ana tangi satunggil | titi sirêp swaranya ||
25. Sang Gunawan Wibisana angling | gupuh marani Prabu Sugriwa | ginugah wus tangi kagèt | Wibisana sru muwus | ana mungsuh prapta nyidrani | iki wimanasara | panglêburing satru | Sugriwa ngusapi mata | talapukan akandêl abot abintit | bêkuh Prabu Sugriwa ||
26. Sang Gunawan Wibisana nuli | aji dipane sampun pinasang | kadi obor jêmparinge | Prabu Sugriwa dulu | kang wanara mati atitip | gêlasah tumpa-tumpa | langkung dènnya ngungun | Anggada Nila Anoman | samya wungu tumular ing obornèki | Sang Arya Wibisana ||
27. lan Sugriwa kang winungu dhingin | sangunging wre punggawa kang samya | tumular-tular ngobore | Sang Wibisana sampun [sa...]
--- 523 ---
[...mpun] | lan Sugriwa Gada Maruti | mring gèn sang narpaputra | kalih wus winungu | kagyat sampun ingaturan | lamun wontên cidraning mungsuh dhatêngi | aji kang kinanthi prang ||
67. Kinanthi
1. narendra putra angungun | wirurut netrane kalih | abalut kang talapukan | sigra dènira ningali | bala wre kang magulingan | atap asusun atitip ||
2. netrane samya apêndul | kalangkung wêlas ningali | sigra Sang Bayutênaya | ingutus marang ing wukir | ing Magiri angambila | sandilata maosadi ||
3. Anoman umêsat mabur | marang ing wukir Magiri | sukuning wukir Malyawan | prabata gêng Ngimagiri | Anoman prapta ing kana | ing pitungkas durung yêkti ||
4. prênahe sandilata gung | panguripe wong sabumi | Anoman kewran ing driya | karikatên duk lumaris | saksana wukire ingkang | binêdhol binopong aglis ||
5. katut kayu-kayunipun [ka...]
--- 524 ---
[...yu-kayunipun] | tan owah isining wukir | prapta ngarsane gustinya | Anoman lamun tinuding | tan adangu nulya prapta | tuhu adining duta di ||
6. narendra putra agupuh | sandilata wus pinêthik | hèh nya iki Bayusuta | ungkulêna sadayèki | mring sagung bala wanara | Anoman mêsat wotsari ||
7. ingungkulan sadaya wus | waluya kang mati guling | kang ingusap tinetesan | sadaya tangi wus eling | nanging tyas maksih garowah | netra wirurutên sami ||
8. dadya dangu emutipun | waluya kadi ing nguni | langkung sakite kang manah | wanara samoa sami | dene cinidrèng ayuda | pijêr ta minaling-maling ||
9. waluya sadayanipun | siji wus tan ana kari | lawan wus pulih tyasira | sigra samêktèng ajurit | tan kongsi ngantosi rina | dalu-dalu mangsah jurit ||
10. wus angrêmpak palu-palu | sela-sela wukir-wukir | mêsat mangsah ing jro pura | wadya [wa...]
--- 525 ---
[...dya] wre amurang-muring | duk cinidra dalu samya | pinati-pati ing guling ||
11. dènnya mre parêng gumuruh | wus kalêbon kuthanèki | sakari-karining wisma | jro kitha wus dèn obongi | dening kang bala wanara | waringutên ing ajurit ||
12. otêr gêni-gêni mabul | ibêkan Ngalêngka puri | gègère bala rêksasa | êmbuh mungsuh êmbuh gêni | bingung kulon kidul wetan | sadaya kèbêkan gêni ||
13. Indrajit acum apayus | dene wre samya malêsi | Dasamuka bilulungan | tambuh paranirèng ngungsi | dènnya gêng ingkang dahana | sagèn-ênggène kapanggih ||
14. tan kawarnèng susahipun | Dasamuka sawadyèki | sampun anggagat raina | mundur bala wre prasami | prapta sajabaning kitha | wanara ênggène lami ||
15. jro kitha siyaga sampun | kang tinuduh ing ajurit | putranira Kumbakarna | kêkalih prawira sêkti | Rahadèn Aswanikumba [Aswani...]
--- 526 ---
[...kumba] | lan Kumba-kumba kang rayi ||
16. waknira kalih sagunung | netrane ngebat-ebati | pan kadi kumba têmbaga | mapêlu mapêlêng kèksi | lawan wontên wil prawira | êmbane sang putra kalih ||
17. Dyajaksa kêkasihipun | Akampa ingkang satunggil | samya rêksasa sotama | tuhu-tuhu wirèng jurit | wus têngara budhalira | putra Kumbakarna prapti ||
18. ing jawi kitha umagut | bala wre kagèt ningali | rêksasa kalih pangrêksa | Dyajaksa Akampa kalih | kang badhe gêmpur wanara | ingandêl prawira kalih ||
19. lajêng kapat sarêng magut | solahe anggêgirisi | angubêngakên candrasa | kunta nanggala myang piling | badhama limpung dhêndhanya | parasune mobat-mabit ||
20. tanpa pilih dènnya ngamuk | Akampa Dyajaksa sêkti | wre sinurung sru kasurang | sangsrangan akèh ngêmasi | surut trunaning udaya | barising wanara ngisis ||
--- 527 ---
21. saengga wre mambu ilu | mulat ing ditya lir wukir | kalihe saarga suta | kawus Kumbakarna nguni | sira Sang Aswanikumba | lan Kumba-kumba ngajrihi ||
22. ambabit badhama limpung | wanara katênggêl tapis | malêdug sumyur wurahan | mangkana wau kaèksi | marang Sri Ramawijaya | Anggada dinuk ing liring ||
23. hèh Anggada putraningsun | wulatên ingkang ajurit | aywa mênêng-mênêng sira | rusak balanta sayêkti | Sugriwa nambungi ngatag | lah payo kulup dèn aglis ||
24. sigra Anggada wotsantun | mêmawa suka tan sipi | dènira pinutra-putra | mring Prabu Rama Sayêkti | tan èngêt patining bapa | sumungkêm ing pati urip ||
25. de sangêt pangugungipun | pinasthi rinaja siwi | sagung kamulyan sinungan | wanara samya jrih asih | dènira rinajaputra | mring Wong Agung Dasarati ||
26. wau ta dènira magut | Anggada sigra nandangi | êmban Akampa dhinêndha |
--- 528 ---
ing wrêksa sampun ngêmasi | pêpulih wira Dyajaksa | cinandhak rinêbut aglis ||
27. daludagira rinêbut | marang Anggada nulya glis | sinabêtakên Dyajaksa | tiba sigra dèn kakahi | dinêkung têngah wêlakang | mati gulune pinuntir ||
28. êmbane Anggada tumut | Druwenda amawa lori | balane Aswanikumba | mring Anggada anglimpungi | Druwenda dhêndha panulak | ubêkan madyaning jurit ||
29. kapi Rimenda sumusul | saha dhêndha gêng wus prapti | sampun tinadhahan panah | mring Kumba-kumba kabalik | kumêbul sanjatanira | pinapag ing dhêndha basmi ||
30. tan kèndêl pamanahipun | sayah Rimenda nampèli | malisuh ta dhêndhanira | dangu pamutêrirèki | dene Radèn Kumba-kumba | tan pêgat dènnya jêmparing ||
31. milêg-milêg ăngga lêsu | Rimenda ika kaèksi | marang Anggada yèn sayah | sigra dènira nulungi | amawa wukir sinăngga [si...]
--- 529 ---
[...năngga] | Kumba-kumba dèn êntêbi ||
32. mukane katiban gunung | Kumba-kumba anjêmparing | panah prahara pratipa | panulaking watu wukir | gununge kawangsul kontal | Anggada gung pamugari ||
33. saengga undhi kang gunung | sasuwene bola-bali | Anggada lesuh astanya | bingung anadhahi wukir | Narpati Sugriwa mulat | Anggada sayah ing jurit ||
34. nêmbah ing rama umagut | praptèng paprangan nandangi | Kumba-kumba pinusthia | ing asta wus angêmasi | pêpulih Aswanikumba | têtulung arine mati ||
35. angundha gadanira gung | Aswanikumba ngajrihi | sigra Anoman umangsah | Aswanikumba nadhahi | gadane sampun karêbat | maring Sang Andayapati ||
36. pinugêl gadane putung | Aswanikumba wus pinrih | siniyung marang Anoman | Aswanikumba ngêmasi | tanpae kalawan gajah | sinaut ing mong ngêmasi ||
37. ing awiyat [awiya...]
--- 530 ---
[...t] tri gumuruh | jawata sarwi ngurmati | ngudanakên kêmbang-kêmbang | manadukara sêsanti | patinya Aswanikumba | lan Kumba-kumba nom kalih ||
68. Sinom
1. pêjahe Aswanikumba | lan Kumba-kumba lumaris | malêdug bala rêksasa | wanara samya angusir | wadya Ngalêngka sami | kabèh têlas manahipun | amung sandeyanira | Dasamuka maksih urip | mung manawa nêmu wasesa ing wuntat ||
2. dene andêling ayuda | mung kari Radèn Indrajit | punggawa Sang Gathodara | Maodara kang satunggil | Wilohitaksa malih | kang juru julig pakewuh | maling ampuh wus pêjah | Dyajaksa Akampa mati | lawan sira raksasa Sukasarana ||
3. kesisan kawêlasarsa | Sang Dasamuka Narpati | budine pususan prapta | dening patining prajurit | pêpulunane kalih | kapasukan nangis asru | kayapa solah ingwang | ilang pangupaya mami | baya uwis antakaning awak ingwang [ing...]
--- 531 ---
[...wang] ||
4. sagunging rasan karasa | rinasa-rasa ing galih | sipat-sipating agêsang | sapa kang luput ing pati | nanging amrih utami | yèn mungguh patining ratu | mati madyèng payudan | anglabuhi prajanèki | lawan nungkul utama mati ing rana ||
5. nindaki cipta dadakan | dènnya mrih adining dadi | anjujur-jujur ring ujar | jinêjêr sajroning galih | sapa wruh nguni-uni | tiwas untung bênêr luput | apa kudu rinasa | mangkana nglêk tyasirèki | Dasamuka mukane sawang kunarpa ||
6. Indrajit taksih tumanggah | ing rama sampun prihatin | sigra anêtêg têngara | umèb balane Indrajit | Indrajit ngaji êning | amangun manah manungkung | madêg sakayunira | dadya tan ajrih ing pati | anglêkaskên baris gumuruh wurahan ||
7. anumpêk sura sudira | ngêtog kaprawirannèki | balanira rajaputra | anêdhêng kasuran sami | krura rodra mêkasi | nêdya amusus ing satru |
--- 532 ---
sirnane kang wanara | winatgata ing ajurit | balanira sêmbada sura sumbaga ||
8. busana sinang bêranang | wus munggèng ing rata manik | lan pêpitu garwanira | nêdya milu angêmasi | samadyaning ajurit | wus punagi ing tyasipun | apan kapitu pisan | sami anak widadari | kang sinêdya muliha mring Endraloka ||
9. kasapta yu warnanira | tan garantês maring pati | wus prapta jawining kitha | sumênggut paguting jurit | mangsah arêbut dhingin | Indrajit prawiranipun | kang munggèng gajah rata | turăngga parêng pêpulih | mulihakên rusake bala Ngalêngka ||
10. padha tate tinitenan | putus ingutus ngêntasi | amunah ing parangmuka | galak manggala ingulig | palagan gêgilani | prasamyambêk agul-agul | tuhu-tuhu ing tingkah | têtêp kasuraning jurit | wirotama prawira Sang Meganănda ||
11. sêmbada dêdêg purusa | wok bris anjêmbrung kang alis | bikukulên [bikuku...]
--- 533 ---
[...lên] sukunira | uwang malang pupu gangsir | siyung agungdèn isis | ginarêbêg rêksasa gung | umèb sagung wanara | wruh mungsuhira nêkani | parêng ambyuk kumrutug angrêbut mêngsah ||
12. parêng rok wil lan wanara | tujah-tinujah mangungkih | ana kang dhêndha-dhinêndha | danawa marasu piling | nanggala kunta mamrih | ing papan pupuh-pinupuh | murupuh kang rêksasa | angamah-amah ing jurit | anut tinut rèh rinèh sampar-sinampar ||
13. angrêmpak bala rêksasa | mangsah ngêbyuki pêpati | rêmpêg wadya Meganănda | wre mulap ulap-ulapi | gilaping ditya rukmi | sumarambah wetan kidul | myang kulon kaulapan | mring balanira Indrajit | kêndhang gonge munggèng doh munya ibêkan ||
14. gung ditya gora gumêrah | kumêruk kagiri-giri | ngêbyuki bala wanara | ingkang katrajang angisis | ditya prapta ing wuri | ing kori atap atimbun | gumrujug abubulan |
--- 534 ---
sru anêmpuh amrih titip | kandhah dening wil prapta apêpungkuran ||
69. Pangkur
1. Indrajit angatag bala | rumêpêka wre tumpêsên dèn aglis | bala rêksasa rumêbut | galak mubat angambat | mobat-mabit wanara wira umagut | ngatag ngarahakên bala | Winata lan Satabali ||
2. Endrajanu Danurdara | Bimamuka Wisangkatha Puthaksi | parêng matangkêp akiwul | kuwêl nampak-tinampak | limpung kunta pupug popor palu-palu | ditya kèh agah-agahan | wanara panggah gagahi ||
3. kadêrêng mangsah nginum rah | kèh wanara ingulêng kèh kaguling | rinangkêp-rangkêp ginilut | kang wre prawira prapta | buta mêta mati suh katiban gunung | miwah pinalu-palu tal | katimpal pupug asêbit ||
4. rêksasa asru anyakra | kartalanya manggala marupuhi | wus akathah kabarubuh | Indrajit balanira | tan akêndhat ing wuri prapta abubul | kumrêtêg [kumrê...]
--- 535 ---
[...têg] saka ing wuntat | wadyane Radèn Indrajit ||
5. wus samya sayah kang aprang | wanara rêg mawrêg kandhah kalindhih | Indrajit pamanahipun | kumêbul narawantah | kadi pacar wutah mawantah kumêbul | anibani kapi bala | durbala kèh angêmasi ||
6. mulat Sang Truna Lêksmana | kapi bala balasah kapalipis | mangsah nêngah yudanipun | suka mangaduyasa | apan sami kinawih pamanahipun | sarawarastra nimpuna | Truna Lêksmana nglêpasi ||
7. lumêpas kang barunastra | tibèng têgal ngarsaning mungsuh prapti | barunastra dadi banyu | rob lubèr ngombak-ombak | balanira Indrajit pating kacêbur | toya sangsaya gêng prapta | gulagêp ditya kèh mati ||
8. anglangi kaisèn toya | ting karambang balanira Indrajit | sigra mênthang langkapipun | sira Sang Meganănda | sanjatagni jwalita mumbul kumêbul | toya katiban dahana | ulêkan sirna kang warih [wa...]
--- 536 ---
[...rih] ||
9. sumyur nawur nasar-nasar | kapibala durbala samya ngisis | dyan mênthang Lêksmanasadu | mêsat panah panulak | sirna ilang dahana mawur kapusus | rahayu bala wanara | sigra Sang Arya Indrajit ||
10. anglêpasakên sanjata | mêtune kawarna mulêk ngêbêki | akêthèn badhama limpung | kunta cakra căndrasa | tuwêkpiling nanggala miwah parasu | anibani kapibala | gègèr kèdêran jêmparing ||
11. sigra Lêksmana Widagda | nguculakên sanjata nulak aglis | marame swara srana nung | nêmpuh pupug putêran | ting karêpluk pêluk-pinêluk anyampluk | sirna Indrajit panahnya | kaparibawan wus gusis ||
12. adangu sakti satata | ngadu yasa Lêksmana lan Indrajit | nimpunasatata tutug | titih-tinitih tatag | tutug dènnya mêtyakkên kaluwihipun | wre mêre purnang gêgana | gora manêngkêr wiyati ||
13. sayah danguning ayuda |
--- [0] ---
[Grafik]
R. Lêksmana. Pêrang. R. Indrajit.
--- 537 ---
Sang Lêksmana widagda anuruti | Indrajit kaparèng panduk | sigra amênthang laras | Endracapa sarya lon dènira muwus | hèh Dasawadanasuta | wus katon patimu iki ||
14. lumêpas kang Endracapa | nêmpuh pêdhot tênggakira Indrajit | gumuling nèng ratanipun | umung bala wanara | dènnya Meganănda pagas jangganipun | jawata manadukara | sumawur udan wêwangi ||
15. lumrèng santi jaya-jaya | èstu jaya muji Lêksmana sami | wênang ngulapi talutuh | Jayasumitraputra | anglêpaskên malih warayang tumanduk | sanjata Surawijaya | gêmpung wadyane Indrajit ||
16. lan garwa kapitu pisan | wus abela marang patining laki | gusis katapis kapupus | padhang ing pabaratan | sirna gêmpang Indrajit sawadyanipun | katur ring Sang Dasamuka | pêjahe putra Indrajit ||
17. anglênggêr Prabu Rawana | anglir wrêksa rampas pange tan kari | kari wite andalujur | têlas [têla...]
--- 538 ---
[...s] upayanira | suka lamun matia tan arsa nungkul | mangêningakên pêpuja | amupus maring sêmadi ||
18. matia labuh nagara | miwah putra-putra sawadyanèki | têtela amung tyasipun | mamèt pati kewala | mung limpunge manawa jaya ing pungkur | kuntane dèn arsa-arsa | lan aji pamungkas kari ||
19. ciptanira Dasamuka | sapa kêlar nadhahi kunta mami | wus sah nguni pamètipun | nugraha nora nana | isining rat kang nadhahi kuntaningsun | Dasamuka mring pahoman | kapati brata sêmadi ||
20. kunêng malih winursita | ingkang anggung ulah puja sêmadi | mamêmpêng ing puja asru | nèng taman Argasoka | Rêtna Dèwi Putri Mantili pinunjul | nêtêpi sêtya susêtya | kapati ing siyang ratri ||
21. lawan Kusuma Trijatha | nora pisah marang sang rajaputri | mangkana wau sang ayu | lagya mêntas mêmuja | praptanira Trijatha nêmbah umatur | pukulun ing rananggana | tan wus ramening [rame...]
--- 539 ---
[...ning] ajurit ||
22. sang rajaputri ngandika | iya nini kaya pa ing ajurit | Trijatha matur wotsantun | pan maksih gêgêmporan | ing Ngalêngka wus têlas punggawanipun | mung kalêthêk kantun tiga | wadya wanara tan kêni ||
23. punggawane taksih wêtah | amung kalong wanara alit-alit | duk prang wingi-wingènipun | kaki Prahastha pêjah | winginipun uwa Kumbakarna lampus | prang wingi kakang Trisirah | lan Trikaya kang ngêmasi ||
24. lan pun kakang Dewantaka | sabalane tumpês prang duk ing wingi | prang wau ingkang kapupu | kakang Aswanikumba | lan pun kakang Kumba-kumba pêjahipun | enjinge nuntên ing siyang | pêjahe kakang Indrajit ||
25. dening pun paman Lêksmana | uwa Kumbakarna ingkang mêjahi | wartinipun uwa prabu | Sang Binathara Rama | de pun kakang Kumba-kumba pêjahipun | dening Narpati Sugriwa | Swanikumba pun Maruti ||
26. waradin kang wre prawira | amêjahi rêksasa [rê...]
--- 540 ---
[...ksasa] pra dipati | kaki Prastha pêjahipun | dening kapi Anila | pun Mitragna[4] rêksasa andêl pinunjul | pêjahe dening pun bapa | duk prang purwaning mas kentir ||
70. Maskumambang
1. yayah kadya mèsêm Kusumèng Mantili | èsême pinêkak | pangunadikaning galih | hèh aja kabanjur manah ||
2. hèh sang ati aywa suka-suka nuli | apan Si Rawana | iku durung angêmasi | aja ngabêrakên puja ||
3. hèh Bathara Otipati dewa Widi | nuntên enggalêna | patine Rawana nuli | sêsukêr talutuhing rat ||
4. payo nini aywa mêndhaasêmadi | rahayuning aprang | sabalane dèn basuki | sigra mangsah amêmuja ||
5. Sang Rêtna Yu Trijatha sampun sêsaji | sêsarating sarat | amêmujaamêpêki | kumutug apining dupa ||
6. wus matimpuh nèng ngandhap wêntisirèki | wêntis kanan numpang | lumumah astanirèki | astane têngên tumumpang ||
7. darijine [da...]
--- 541 ---
[...rijine] sakawan tinêkêm sami | jêjêmpol kewala | kinarya ngadêg pribadi | sinipat pucuking grana ||
8. sipat pucuking garana adu manis | lan pucuk jêmpolan | sarambut nora ngoncati | sipating jêmpol lan grana ||
9. mangunênging tyas anung winangun ngêning | manungsung ing nala | mrih kaonang angênani | sumuka mring Endraloka ||
10. sampun sirna anggane putri Mantili | paningaling netra | mung sacêngkang mêpêt gilig | pucuking grana kewala ||
11. kang winawas lan pucuking jêmpolnèki | mung osik kewala | jroning tyas kang mobat-mabit | anjajah ngidêri jagad ||
12. ah Bathara Otipati dewa Widi | Hyang Jagad Pratingkah | tulungên ulun tumuli | rusakên talutuhing rat ||
13. tulungana tumuli kang sêtyèng bumi | age tulungana | awèha mulyaning bumi | jagad agring kênèng wisa ||
14. lan tulungên tumuli panutan mami | aywa ngantak-antak | dhuh Bathara [Ba...]
--- 542 ---
[...thara] Otipati | dhuh wara Widi bathara ||
15. tan antara prapta riris-riris wangi | luwar sang lir rêtna | sêsajèn wus dèn pangani | dening Kusuma Trijatha ||
16. kunêng ingkang luwar saking asêmadi | Prabu Dasamuka | kang anèng gêdhong sêmadi | gurune kabèh ngandikan ||
17. buta nujum buta pandhita wus prapti | bêlêg gêdhongira | guru-gurune nanggupi | yèn maksih jayèng bawana ||
18. sadalu Sang Dasamuka asêmadi | enjang kawarnaa | wadya wil wus dèn undhangi | yèn badhe ngawaki yuda ||
19. baris tugur ing alun-alun ngêbêki | wil Wilohitaksa | Gathodara ingkang maksih | lan ditya pun Maodara ||
20. nênggih ingkang nindhihi barisan sami | gumuruh wurahan | daludag awarni-warni | buta sêsimpênan prapta ||
21. wus siyaga Sang Dasamuka Narpati | amakutha êmas | sinasotya intên bumi | abra hèr laut akêmbang ||
22. badhong abra sinasotya intên [intê...]
--- 543 ---
[...n] bumi | murub anèng jaja | lawan makutha sênggani | lir baskara pitung dasa ||
23. wus sumaos wahananing rata manik | dwijawara prapta | atusan ing kanan kering | pating jalemprak abêksa ||
24. ting kathuwêl buta gundhul santi-santi | umung jaya-jaya | sigra bodholakên baris | budhal Prabu Dasamuka ||
25. kêndhang gonge gumuruh gurnang thongthonggrit | akêthèn alêksan | salomprèt sèwu mêlingi | prakampita bumi molah ||
26. kadya gunturgumuntur kèhing ditya ngrik | ibêkan kanang rat | gora rèh kagiri-giri | akèh warnane kang bala ||
27. nêlas sining busana kaprabon jurit | liring ngupakara | wus samya rinasuk sami | tan nêdya kudur[5] ing aprang ||
| 1 | Biasanya guru lagu i: mituturi. (kembali) |
| 2 | gêbyaring. (kembali) |
| 3 | mubêng. (kembali) |
| 4 | Mintragna. (kembali) |
| 5 | kundu. (kembali) |