Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 33), 1764, #1033 (Pupuh 23–30)
| 1. | Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 33), 1764, #1033 (Pupuh 01–09). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 2. | Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 33), 1764, #1033 (Pupuh 10–22). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 3. | Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 33), 1764, #1033 (Pupuh 23–30). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
| 4. | Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 33), 1764, #1033 (Pupuh 31–42). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Babad. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
--- [f. 102r lanjutan] ---
23. Asmaradana
1. pan sampun jinujung ligih | anama sunan ing Pajang | kawarnaa ta sang katong | wus kawawi nulya nyithak | Sunan Pajang akarya | kitha wus dados abagus | wus lama nora aseba ||
2. panjang carita anuli | kang saya alama-lama | Ki Agêng Ênis ing mangke | pan ingambil pawong sanak | dènira Sunan Pajang | pasihanipun kalangkung | sinung dhêkah ing Lawiyan ||
3. sêmana Ki Agêng Ênis | jênêng Ki Agêng Lawiyan | ya ta ikang putra karo | Ki Panjawi Pamanahan | sumawitèng ing Pajang | angsal pangawulanipun | pan sami kinakang-kakang ||
4. pan tugal paguronnèki | lawan jêng sunan ing Pajang | mila kalangkung rakête | guru Sunan Kalijaga | nulya nagari Dêmak | duka prasamya anglurug | mring Pajang wus tinadhahan ||
5. arame gènira jurit | kasêsêr wadya ing Dêmak | binuru praptèng kuthane | nulya para wali têdhak | pinatut wêwatêsan | anênggih ing Kêndhêng Gunung | kang kidul milu ing Pajang ||
6. nulya ki agêng
--- [f. 102v] ---
ing Ênis | kang adhêkah ing Lawiyan | seda wus sinarèkake | ing astana ing Lawiyan | ana dening kang putra | kalih pangawulan atuk | anglurahi wong tamtama ||
7. Sunan Pajang lakung asih | ginawe baboting yuda | ingandêl saba purane | tur ingakên saudara | Sunan Pajang sumana[1] | pan adèrèng darbe sunu | kang darman[2] akèh putranya ||
8. Kyai Pamanahan uni | pan pêpitu putranira | jalu lêlima kalihe | èstri warna samya edah[3] | samya bagus kang lanang | ikang jalu wastanipun | Radèn Bagus kang pangarsa ||
9. anuli Rahadèn Satri[4] | Radèn Jambu arinira | anuli Rahadèn Tompe | lan Radèn Kadhawung ika | Radèn Bagus sêmana | ingambil putra pabayun | dhatêng Kajêng Sunan Pajang ||
10. tumut panakawan alit | pan karakêt saba pura | pinipil alit mulane | kadi putra gèn ayoga | pan kinarya lanjaran | warna bagus cahya mancur | Sunan Pajang puruhita ||
11. kintar mring Sinuwun Kali | Radèn Bagus atut wutat | musawarat sapraptane | Sunan Pajang layyan ikang | Sinuwun Kalijaga | wus atas pamitan mantuk | sunan mring nagari Pajang ||
12. Radèn Bagus mapan kari | angaji sampun tiyasa | sunan tan kilap tingale | pan sampun binibisikan | ing têmbe mutêr jagat | yèn mulèh kinèn anuwun | dhuwung aran Ki Sangkêlat ||
13. dhuwung dèrèng dèn dandani | anyar gawehane Sura [Su...]
--- [f. 103r] ---
[...ra] | saking Tuban pinangkane | nulya Sunan Dêmak prapta | puruhita mring sunan | wus winuruk sampun putus | pamit mulih Sultan Dêmak ||
14. Radèn Bagus atut wiking | ciptane bilih manawa | wong Dêmak gangsul ujare | dhatêng susunan ing Pajang | sampun prapta ing Dêmak | Sultan Dêmak wuwusipun | isun milu apêputra ||
15. kalangkung dèn karêmêni | tumut lare panawakan | cinatur ika kandhane | Dipati Têrung tan lama | têluk sultan ing Dêmak | tinibalan dhahar iku | sarêng muni kang gamêlan ||
16. mukirig[5] ulate andik | ngrasa wirang dening seba | ing sapêpadhane katong | angadêg kasuranira | Dipati Têrung ika | mring gamêlan rêmên langkung | mila kemutan yèn lanang ||
17. karsane ayun dhingini | amarjaya Sultan Dêmak | norana wêruh sêmune | nging Dèn Bagus kang uninga | ngampil kacu nèng ngadhap[6] | nulya sinabêt ing kacu | Dipati Têrung aniba ||
18. anulya dipun tulungi | kondur Kajêng Sultan Dêmak | Rahadèn Bagus tinakèn | pa mula sira mangkana | ture awon kang manah | owah tikah polahipun | sarêng amirsa gamêlan ||
19. sampun aulun dhingini | amasthi paduka tiwas | Sultan Dêmak suka tyase | anulya binibisikan | sarta sinung wasiyat | Si Bêthok kang darbe besuk | sira sarta mutêr jagat ||
20. ênêngna ikang winuni | Sunan Dêmak pasanakan | lan Dipati Tuban mangke | cinatur Dipati [Di...]
--- [f. 103v] ---
[...pati] Tuban | langkung rêmên gêgaman | damêl sakathahing dhapur | nora nana kaliwatan ||
21. dhuwunge prang-pirang pêthi | kocap Sunan Kali prapta | mring Pajang kèn ngênakake | dhuwung Tuban ikang anyar | ya kang dhapur sangkelat | bêcik kèh barkate iku | masthi sira dadi marga ||
22. nulya pamit Sunan Kali | lajêng mring Ki Pamanahan | andhepok dhaku[7] gurune | anulya winawarahan | sarta binibisikan | Sunan Kali sampun mantuk | kocapa sunan ing Pajang ||
23. i Tuban dipun rapêti | karsani bêbesanan |[8] utus mita kêrise |[9] wus binaktakên[10] sadaya | krise Dipati Tuban | dhatêng ing wêwadhahipun | anging kari Ki Sangkêlat ||
24. pramila kari aisin | anyar dèrèng kadandanan | ikang abakta putrane | bakal mantu maksih bocah | wus prapta nagri Pajang | wus pinilihan sadarum | nora nana dadi manah ||
25. putra Tuban dèn takèni | ing umah pa maksih an |[11] taksih akathah ature | kinèn mulih lah waraha | ingsun tidak piyabak | nulya Sunan Pajang rawuh | ing Tuban dhuwung ginêlar ||
26. nora nana dadya galih | anulya Ki Sura prapta | ngaturakên gawehane | ikang durung dinandanan | puniku Ki Sangkêlat | Sunan Pajang awas dulu | aisin yèn ajaluka ||
27. anulya apamit mulih | wus prapta nagari Pajang | Ki Pamanahan kinèngkèn | dhatê[12] Tuban sampun prapta | amita kang curiga |
--- [f. 104r] ---
dèrèng dinandanan iku | gumuyu Dipati Tuban ||
28. sun gêlar kang bêcik-bêcik | norana kang kinarsa |[13] amudhut kang ala mangke | isun tan sae asunga | Ki Pamanahan maksa | Ki Sangkêlat dipun jupuk | tinampèn Ki Pamanahan ||
29. wus pamit kentar sarya ngling | kagêgêm nagara Jawa | pongah wong Tuban manahe | mara padha anusula | yèn sira nyata lanang | barkate wus kêna mring sun | Dipati Tuban bramatya ||
30. kinèn anusul ing mantri | nora nana wani parak | wus kaloka prajurite | Ki Pamanahan prakosa | padha bali wong Tuban | umatur nora kasusul | Ki Pamanahan wus prapta ||
31. ing Pajang katur sang aji | Ki Sangkêlat wus tinapan[14] | anulya sinipên[15] bae | baya wus karsaning Sukma | nora pati graita | Sunan Pajang galihipun | ênêngêna kang kocapa ||
32. Radèn Bagus amit mulih | dhatêng Pajang praptèng pura | dinangu katur polahe | lakung suka Sunan Pajang | ngalêm dening prayitna | mandah sêpuh anak ingsun | kaki sira kêrisana ||
33. samar sira lanca-linci[16] | wus agêdhe winêdalan | dhuwung kinèn milih kabèh | Sunan Kali wêlingira | jinujug Ki Sêngkêlat | Jêng Sunan Pajang gêgêtun | ing manah kang jamak-jamak ||
34. amiliha kang abêcik | dandanane ikang mubyar | têkê[17] banêr[18] pamilihe | gêtune ujar [u...]
--- [f. 104v] ---
[...jar] wus tiba | sunan gumuyu ngucap | nora kayaa si kulup | dhêdhêmêne ikang anyar ||
35. sun dandanane rumiyin | ya gawenên patêlêsan | gampang benjang wuri bae | wus binakta mulih nulya | ngaturakên kang rama | sarya matur polahipun | asuka Ki Pamanahan ||
36. wis ja dinawa ta kaki | manawa kawêntar kathah | wus lama ing caritane | Sultan Dêmak sampun seda | puput karatonira | kagêntèn ing Pajang Prabu | wus lama antaranira ||
37. wontên ganti kang winuni | Susunan Kudus kucapa | kang ginuruni wong akèh | bupati lan para nata | sadaya puruhita | Susunan Prawata iku | lan Pangran Dipati Jipang ||
38. samya puruhita uni | mring Sunan Kudus Pangeran | Jipang kalangkung sukême | nanging sunan ing Prawata | aguru malih karsa | kang sapidhah[19] Sunan Kudus | kali[20] Sunan Kalijaga ||
39. Sunangn[21] Kudus ngandika ris | mring Pangeran Arya Jipang | ki bayi paran ukume | wong angalapdho upama | igih ukume pêjah | wasul[22] aba ayun wêruh | ya kakangira Prawata ||
40. apa aranèku kaki | wong amaro patakonan | punapa ngatosan mangke | ulun sanggup ngukum pêjah | dhasar sêngit kalintang | purwane ramane lampus | saking sunan ing Prawata ||
41. kongkonane kang mêjahi | awasta pun Surayata | salat Jumungah bubare | pêthuk ngênu pinarjaya | pêjahe purwanira | Arya Jipang
--- [f. 105r] ---
ramanipun | ingukum Ki Surayata ||
42. wadya Jipang kang nuduki | sigêg sampun ingajanan | angawe kajinêmane | Arya Jipang lêlurahnya | tate nyidra pra nata | sigra ingatag pun Rakut | lampahira nuli prapta ||
43. kadhaton Prawata nuli | Susunan Prawata gêrah | alêledhehan[23] garwane | dhatêng pun Rakut tinanyan | paran gawemu prapta | pun Rakut matur ingutus | kinèn anyidra sampeyan ||
44. Sunan Prawata mangkya ngling | alah payo lêkasana | nging ja ngèbèti[24] liyane | ngamungna wak isun dhawak | pun Rakut goco sigra | jaja trus gigir pan antuk | garwanira ngling susunan ||
45. Si Rakut madayèng janji | pun Rakut nulya sinawat | dhuwung Ki Bêthok arane | kasarèmpèd kêmbang kacang | ukur bêlèr wus pêjah | saking ki thok kampuhe |[25] sarêng sedane susunan ||
46. wau kalawan kang rabi | tangis jro pura gumêrah | ikang tan suka arine | èstri Ratu Kalinyamat | nêdha ukum lan garwa | saribit[26] dhatêng ing Kudus | prapta ngayune susunan ||
47. ature amêlasasih | mas ratu ing Kalinyamat | anuwun ukum ing mangke | pêjahira ikang raka | dèn pêjahi dutanya | pun Arya Jipang puniku | punapa ing saukumnya ||
48. Jêng Susunan Kudus angling | sayakti wong utang pêjah | iya pinatèn ukume | mas ratu nuli [nu...]
--- [f. 105v] ---
[...li] pamitan | mantuk saribit sira | Arya Jipang mêgat ngênu | sagamanira sadaya ||
49. lakine mas ratu nuli | kinarubut sampun pêjah | mas ratu lara tangise | dhingin tinilar ing kadang | ping kalih lakinira | kinaniaya gèn lampus | datan mulih dalêmira ||
50. anuli banjur pratapi | anèng Gunung Danaraja | amuda tapèh ratute[27] | sangêt amanting sarira | satilare kang syarga | mapan binakta sadarum | mas ratu pasanggirinya ||
51. benjang manira atapih | yèn wus ana belanira | sadulur lan lakiningong | patine kinaniaya | ingsun norarsa sinjang | yèn durung ana kang sanggup | matèni Si Arya Jipang ||
52. yèn ana ikang nyagupi | amawongan awak iwang | ngèngèr nuli sijang ingong | nulya gêntêr patêr munya | gumêrah anèng tawang | wus lama sru brangtanipun | anulya kang rayi Pajang ||
53. mring patapan dèn tibali | tan kawarna sampun prapta | mantri Pajang kêrig kabèh | sagamannya kulawarga | samya tumut sadaya | sakadange Kyai Juru | Ki Panjawi Pamanahan ||
54. Radèn Bagus tan atêbih | maksih tumut panakawan | Sunan Pajang panggih mangke | lan kang raka dèrèng sinjang | pan maksih tapih rema | Sunan Pajang aturipun | kakangbok adika[28] sijang ||
55. yayi benjang lamun olih | kang sagup matèni Jipang | apan uwis ujar ingong | wus tinutur
--- [f. 106r] ---
punaginya | têtilare kang raka | garwa sêlir garwa katur | wus ginêlar ngarsa dhandhang ||
24. Dhandhanggula
1. mugèng ngarsanira ikang rayi | para arum ayu pinaesan | tanapi barana kabèh | ngandika nimas ratu | kabèh tingalana lah yayi | têtilare kang syarga | Sunan Pajang matur | gih kangbok paduka sijang | gih kawula kang sumagup malês pati | dhumatêng Arya Jipang ||
2. lakung lêga mas ratu wus tapih | Sunan Pajang tumingal wanodya | ayu anèng ing wurine | kang raka rêgêgêp dulu |[29] wus sinuwun dipun tibali | pawèstri kinèn lênggah | wurine rinipun | nanging ta èstri punika | dede ikang garwa Sunan Prawatèki | rabine kajinêman ||
3. lakine maksih anulya pamit | Sunan Pajang manêmbah linilan | pawèstri binakta mangke | sampun bubar sawênggung[30] | gêgancangan ing Pajang prapti | kocapa kajinêman | pagunêman catur | kèhe arsa nyidra sun |[31] Pajang rêmbug tiyang sakawan prajanji | tiga sapatarangan ||
4. jalma catur i sadha[32] sakti |[33] têngah dalu wus samya lumampah | wus prapta manjing purane | eca nedra sang prabu | nulya sarêng anarik kêris | sarêng samya marjaya | goco wantu-wantu | Sunan Pajang eca nedra | pangrasane sunan kadya lalêr mampir | kagyat kang para garwa ||
5. narka kabranan prasamya nangis | gurnita samya nukêmi pada | kajinêman lempoh kabèh | wus ngapura sadarum |
--- [f. 106v] ---
dipun ganjar kèn mulih wêngi | manawi kadêngangan | dening punggawa gung | wus sami mijil tan nyana | lamun gêsang Sultan Pajang kang winuni | samana wus alama ||
6. emut ing galih dhingin nangguhi | ing pêjahira Ki Arya Jipang | wus alami ubayane | anging ta dèrèng antuk | kang sumanggup rêbut kêwani[34] | lawan Ki Arya Jipang | miwah dhêmitipun | kapirangu dèrèng asal | kang prayoga sêmana sunan winuni | sampun kathah putranya ||
7. Radèn Bagus lanjaranirèki | alit mula ngakên putra lanang | sunan têtiga putrane | kang sami èstri iku | kang pamêkas jalêr satugil | wasta Radèn Bênawa | putra kang pabayun | pawèstri sampun akrama | angsal Adipati Dêmak ikang rayi | panggulu krama Tuban ||
8. kang satugil pan sampun akrami | antuk Adipati Bantên ika | wus bupati dhewe-dhewe | dening putra waruju | ikang badhe gêntèni aji | wasta Pangran Bênawa | dening Radèn Bagus | wus kuwawi ngêbat[35] watang | wus jinujung ligih pan sinung kêkasih | Dèn Bèi Lèringpasar ||
9. ya ta cinarita wus alami | sunan dènnya ubaya ing raka | Sultan Pajang asuwarèng | bupati matri agung | pêpak kabèh kandhaga lampit | arya răngga lan dêmang | ngabèi tumênggung | waduaji anèng ngarsa | Sultan Pajang pinarêk ing kathil gadhing | rinêngga ing kancana ||
10. sakèhe wadya samya tinari | sapa sanggup musuh Arya Jipang | angabên prang digdayane | tanapi dhêmitipun | lamun Arya Jipang ngêmasi | nuli tămpa ganjaran |
--- [f. 107r] ---
Pathi lan Matarum | nora nana sumagupa | wus misuwu[36] Arya Jipang babot jurit | digdaya pilih lawan ||
11. Arya Jipang kèringan sabumi | wus alami ganjaran pratela | nagri Pathi Matarame | kunêng ikang winuwus | Pamanahan lan Ki Panjawi | katiga ipenira | kang wasta Ki Juru | agunêm kang sayabara | mapan sami ngrasa wirangira ngati | kang tinari tan sura ||
12. amusuh Arya Jipang samyajrih | Kyai Juru alon dènnya ngucap | dening agêng ganjarane | nagri Pathi Matarum | dening eman kaliya kalih | lah para sanggupana | wong roro riningsun | amusuh prang Arya Jipang | Kyai Pamanahan gumuyu sarya ngling | ki ipe de gumampang ||
13. pitên dangune wong sagup ugi | iba cacahira wong ing Jipang | ana salêksa kathahe | cacahe pitung èwu | sakalangkung kari gêng nguni | Ki Panjawi atanggap | tur sarwi amuwus | gih lêrês saking pun kakang | milanipun mantri Pajang tan awani | dhumatêng Arya Jipang ||
14. igih awrat sinoga[37] ing jurit | angandika Kyai Pamanahan | tumêkèng têmah jurite | sapa ikang ingadu | nadyan sanak andika sami | dhastun wontên wong dhomas | tumut baya lampus | iku sarupa têtiyang | kinathahên Kyai Juru angling yayi | kang batohi[38] manira ||
15. wong aprang nora dening kèh kêdhik | manira sanggup maekanana | Ki Arya Jipang têkone | sun wruh
--- [f. 107v] ---
wong buyan purun | yèn tinantang punika masthi | yakti angamuk dhawak | gih pinrih puniku | atilara ikang wadya | wêwatêke wong punika nora kêni | tinantang masthi enggal ||
16. anêkani yèn padha satugil | ki bayi boya pati ulapa | yèn prang papak wrat jurite | ya ta sami arêmbug | wong têtiga wus tugal kapti | ngucap Ki Pamanahan | dhumatêng Ki Juru | ki ipe sakarsanira | gih manira kalawan yayi Panjawi | igih darma lumampah ||
17. yèn pakanira abêbatohi | ki ipe manira têka sura | lah ing benjang enjang bae | lamun sineba prabu | nêdha sami seba wong katri | kawarnaa wus enjang | Sunan Pajang wau | tinangkil pêpak bupatya | nèng sitigil Sunan Pajang sigra angling | dhumatêng wadyabala ||
18. sapa sanggup sakèhing bupati | amusuha mara Arya Jipang | pra pugawa[39] samya ture | abdi dalêm sadarum | mantri Pajang tan ana wani | nging wontên ikang sura | kănca kang sumanggup | kêkalih lurah tamtama | ikang purun musuh prang takêra gêtih | wani agantya tubak ||
19. Arya Jipang sagènnya kapanggih | purun tanggah Sunan Pajang ngucap | sokur ki raka ing mangke | igih ikang asanggup | tan kaliya nagari kalih | ing Pathi lan Mataram | gih ki raka purun | kalih aturipun sura | amusuh prang Arya Jipang anglampahi | karya sri naranata ||
20. lakung suka Sunan [Su...]
--- [f. 108r] ---
[...nan] Pajang angling | saryya gumujêng ngêmbat wêntisnya | wus dangu kondur sang rajèng | sampun manjing kadhatun | ikang sagup pan sampun mulih | Panjawi Pamanahan | katiga Ki Juru | siyaga dandanan yuda | kulawarga sadaya pan sampun prapti | Ki Juru batoh durma ||
25. Durma
1. wong Sêsela ikang kula kawaraga | kang milu baya pati | sarerehanira | kêrig lampit sadaya | tebak[40] gênggêng punang baris | tata balabar | kathahe winitawis ||
2. cacah dhomas sawarnanipun têtiyang | badhol[41] kang anèng ngarsi | wong asura-sura | Dèn Bèi Lèringpasar | lampahira anèng wuri | kang ngiring padha | prawira andêl jurit ||
3. samya jalma sêliran lampah lir dagang | pêpikulan nèng ngarsi | pan kinarya sêmang | nora mawi gêgaman | lampahira rada têbih | lampahe prapta | kandhêg kilèn bênawi ||
4. samya mondhok watên sapinggir Bangawan | Sore wau kang nami | gaman wuri prapta | agênggêng barisira | wong tamtama ikang asih | amrasanakan | prasamya atut wuri ||
5. Ki Panjawi Pamanahan sampun prapta | Ki Juru Amartani | lirna ikang putra | Dèn Bèi Lèringpasar | anèng wuri sampun prapti | wus masanggrahan | sakilèning banawi ||
6. arêmbagan Ki Panjawi Pamanahan | Ki Juru Amartani | winuni Ki Arya | Jipang nèng Kudus lama | bêndune [bê...]
--- [f. 108v] ---
[...ndune] yayah sinipi | dening amirsa | musuh wong Pajang prapti ||
7. madhok[42] kilèn bangawan nulya tangara | wong Jipang wus cumawis | sikêp prajuritan | aglar kang punang kuda | Ki Arya Jipang wus mijil | baris wus bubar | prapta Dêmung abaris ||
8. mapan sampun masanggrahan ênêngêna | kocap Juru Martani | lawan arinira | Ki Bayi paran karsa | pakanira rèh puniki | Ki Juru ngucap | lah iya benjing enjing ||
9. angadhanga wong Jipang para cêkêla | kinarya tăndha siji | dimone sung warta | wus rêmbag sarêng enjang | ngadhang wontên tiyang ngarit | pakathik Jipang | wus cinêkêl sira glis ||
10. dipun pêrung kupinge sasisih ika | adan wus kinèn mulih | kinalungan layang | aturna Arya Jipang | lumayu Jipang wus prapti | lumêbu kitha | gita wong non pakathik ||
11. kalung layang pêrung sasisih kupingya | sampun katur ki patih | nulya tinibalan | surat sampun winaca | Tumênggung Mataun luwih | rudita nulya | seba abakta tulis ||
12. Ki Tumênggung Mataun tanpa larapan | prapta ngarsaning gusti | nglasod palataran | sarwi anăngga surat | cinathong[43] yun matur ajrih | siku gustinya | dening Ki Arya lagi ||
13. iya dhahar mila kèndêl ki apatya | pan laranganing gusti | sêdhêng lagya dhahar | ki patih katingalan | bakta tulis kojêm[44] siti | dyan tinibalan | matura aja wêdi ||
--- [f. 109r] ---
14. apa turira ki tumênggung tur sêmbah | ulun anuwun rutik | paduka dhahara | dipun aris kewala | Ki Arya Jipang sru angling | bapa matura | gusti tutugna bukti ||
15. ora bapa dèn egal sira matura | aja malang tumolih | ki tumênggung nêmbah | kawula tur uninga | mring gusti wontên pakathik | pêrung kupingya | punika kalung tulis ||
16. maksih ngêpêl sêga astane Ki Arya | kang kiwa tămpa tulis | surat dyan winaca | mungêl tugul[45] panantang | pèngêt layang isun iki | dhawuha sira | Arya Jipang Dipati ||
17. wusing dhawuh nawala Arya nukula | srah bokokan[46] tur putri | mring Jêng Sunan Pajang | yèn sira nora arsa | padha lanang ja gumingsir | lah mêtonana | lamun nyata prajurit ||
18. payo nyabranga Bangawan Sore sira | takêr tandhing kawanin | atakêr ludira | panggih padha satugal | lamun nora amêtoni | dudu prawira | tapiha dadya èstri ||
19. dudu lanang isun sanggup ngêmbarana | mring sira padha siji | lamun tambuh sira | ingsun wong Judhipatya | Pamanahan aran mami | sun sagup nigas | murdanira dipati ||
20. lah mêtua byamatya[47] ki adipatya | talingan lir sinêbit | sinuwèk kang surat | jaja bang winga-winga | wadana lir mêdal api | kadya galuga | kumêjot [ku...]
--- [f. 109v] ---
[...mêjot] padon lathi ||
21. gigit waja lumêng andik tingalira | panas têmên kang ati | ingsun ta dèn tantang | dening Si Pamanahan | anaki[48] wong adol biting | apaksa lancang | baya basên aurip ||
22. wus kinapan kudane Si Gagakrimang | ya ta sampun cumawis | sigra Arya Jipang | wus angrasuk busana | sakapraboning ajurit | dhuwung nyuriga | pajimatan rinakit ||
23. nulya nyandhak waose Ki Sadakupas | wus mugèng ing waniti | anyamêthi kuda | nyandêr atilar bala | Gagakrimang lajong[49] mimis | saking bèr manah | Ki Arya Jipang prapti ||
24. sawetaning bangawan mapan katingal | yèn Arya Jipang prapti | dhewe tanpa rowang | mugèng luwur turăngga | asêsubar[50] anudingi | lah wong ing Jipang | nyabranga yèn prajurit ||
25. kêmbulana yèn sira padha prawira | dèn padha ngusi pati | ki silih rupanya | dipatine wong Jipang | kang sira tantang ing jurit | payo nyabranga | barênga aja ganti ||
26. lah wong Pajang sun rêbutên kadi boga | kêkudangên lir èstri | lah barênga mara | isun kêmbari dhawak | wong tamtama nguwuh sami | payo nabranga | Arya yèn sira wani ||
27. sun kêmbari ya padha siji kewala | bramatyane tan sipi | iya angantia | ja na mudur ngayuda | kudanira dèn camêthi | ambur[51] ing
--- [f. 110r] ---
toya | turanggane anglangi ||
28. surak bala Pajang yèn Ki Arya nyabrang | wong tamtama miranti | payo ja na obah | wus prapta ing pinggiran | wong Sêsela anadhahi | miwah tamtama | Ki Arya nêmpuh wani ||
29. sinasog waos ngrangap Ki Arya Jipang | tan busik maksa ngukih | wantu wong satugal | karoban karepotan | maksa ngamuk ing ajurit | dyan nadhang[52] brana | prana jaringan mijil ||
30. ikang tatu lanbung[53] muncar kang ludira | anênggih kang ngênèni | dede wong tamtama | pan dede wong Sêsela | pawong sanakipun lami | Ki Pamanahan | ngakên sudara wèdi ||
31. pan kinakang-kakang mring Ki Pamanahan | asalira kariyin | jajahan nagara | Ngastina duk amirsa | Ki Pamanahan ajurit | mila tut wutat | sarênga angêmasi ||
32. wastanira anênggih Ki Ekaguna | punika kang natoni | Ki Arya wus mêntas | saking toya adandan | tan karaos gènnya kanin | saking wantêrnya | jêjaringan kang mijil ||
33. sinampirakên waraka[54] dhuwungira | lir saba athi-athi | angamuk Ki Arya | wong Sêsela atadhah | rame yuda wuru gêtih | pangamukira | lir banthèng nandhang kanin ||
34. tambuh musuh lan rowang kang panggah pêjah | wong Pajang kathah mati | miwah kang kabranan [kabra...]
--- [f. 110v] ---
[...nan] | jalma pating sulayah | kulawarga Sela kadi | pacing binabad | galasah ingamuki ||
35. Arya Jipang pan saryya anandhang brona | tan nêdya yèn aurip | lir dhawuhan pêgat | mawur wadya ing Pajang | saksana radèn ngabèi | tumingal sira | yèn santana kalidhih ||
36. tugya gancang Dèn Ngabèi Lèringpasar | arsa tulung ajurit | sampun nitih kuda | sikêp waos barkatan | Palèrèd ngêmbat kumitir | para sêntana | karsane dèn alingi ||
37. maju ngrana anitih kuda undhakan | wus panggih padha siji | lan Ki Arya Jipang | Radèn Bèi prayitna | Ki Arya Jipang angukih | pun Gagakrimang | tumingal kuda èstri ||
38. tan kêna ngampah rongèh pun Gagakrimang | tan kabêr ngêr kandhali | katukul abêgar | tan kobêr ngingêr watang | Gagakrimang mobat-mabit | nulya tumêdhak | wau Radèn Ngabèi ||
39. linarihan Ki Arya saking dharatan | jaja têrus ing gigir | muncar kang ludira | tatas walikatira | sumêmbur rahnya nututi | Ki Arya Jipang | amalês tan nêdhasi ||
40. nulya niba sing turăngga wus palastra | têka kudane mati | layon binêcikan | de wadyabala Pajang | asih pralayyèng ajurit | wus ingastana | Dêmak dèn sêkalani[55] ||
41. ăngka [ăng...]
--- [f. 111r] ---
[...ka] sapta dadi wani sangkalannya |[56] wau Radèn Ngabèi | waos tiningal |[57] bêkung pugêl sabêras | gêgêtunira tan sipi | kang bangkat karya | wau Radèn Ngabèi ||
42. nulya prapta Ki Mataun pêjah bela | ngamuk dipun tadhahi | ki tumênggung pêjah | murdanira tinigas | pinajêr pinggiring kali | gêgaman Jipang | ing wuri samya prapta |[58]|
43. winitawis utabe ana salêksa | sêdya tulung ing gusti | nèng wetan bangawan | mirsa gustinya pêjah | ngandika Radèn Ngabèi | Salèringpasar | sarya ngawe astèki ||
44. tingalana wong Jipang patihmu pêjah | sira rêbut punapi | kudu milu bela | ki rupane dhasira | Tumênggung Mataun uni | rêbutên egal | yèn wani brăngta kikin ||
26. Asmaradana
1. sapa milu bela iki | apan ta wong cili sira | bulah iki pêpatihe | milu mukti awibawa | wong Jipang samya rêmbag | atêluk nyabrang sadarum | angaturakên bokokan ||
2. dhumatêng Radèn Ngabèi | sampun dalu masanggrahan | ya ta agunêm wiraos | Ki Juru alon angucap | manira darbe rêmbag | Arya Jipang patinipun | putranira ikang angsal ||
3. yèn katura putra mami | acili ganjaranira | nora tămpa nagarane | nora liwat kampuh reyal | sakêthi dhastun kathah |
--- [f. 111v] ---
yèn para wong roro ngaku | pasthi ginanjar nagara ||
4. ing Pathi lawan Matawis | Ki Panjawi alon ngucap | lêrês saking kakang mangke | angucap Ki Pamanahan | abênêr pakanira | sunan wus ubangginipun | yakti tinagih ing prana ||
5. dèn rêmbag yayi Panjawi | patine Ki Arya Jipang | nêdha ingakên wong roro | rêmbag tan sawala ujar | Dèn Bèi tan lênggana | enjing bubar gaman têmpur | gaman Jipang binokokan ||
6. Bangawan Sore kawuri | adawa lamun winarna | prapta Pajang talatahe | saking gancanging pawarta | wus katur Sunan Pajang | Ki Pamanahan wus mudur | mênang prang bêdhah ing Jipang ||
7. Arya Panasang[59] wus mati | wong roro abangkat karya | lurah tamtama wastane | Ki Panjawi Pamanahan | wus atas ikang warta | enjang miyos sang aprabu | pêpak kang para dipatya ||
8. andhèr anèng păncaniti | kang winuni pawartanya | Arya Panangsang patine | kang ingucap nuli prapta | sakulawarganira | jarahan katur sadarum | miwah kang têluk wong Jipang ||
9. sunan angandika aris | igih ki raka tarima | apan uwis ujar ingong | pakanira tampanana | Pathi ganjaran iwang | Ki Panjawi kang rumuwun | aduwea ing Santênan ||
10. kang anom tămpaa dhingin | kapanggih kantun kang tuwa | ki raka Pamanahane | dipun asabar samăngsa- | măngsa wandeya tămpa | jêngkar [jêng...]
--- [f. 112r] ---
[...kar] tinakil sang prabu | ya ta ikang kawarnaa ||
11. kang tămpa ganjaran uni | Ki Panjawin[60] awibawa | Ki Agêng Pathi jênênge | pan cacahe wong salêksa | kantun Ki Pamanah |[61] punika ikang asêpuh | kang dèrèng tampi ganjaran ||
12. pan nagari ing Matawis | badhe kang dados ganjaran | anging ta alit cacahe | cinatur pan maksih wana | ya ta Ki Pamanahan | kalakung angayun-ayun | Kyai Juru pituturnya ||
13. dipun asabar Ki Bayi | măngsa wurung kalampahan | anging antinên mangsane | ngêndi ana ratu cidra | Japara sakit manah | dèrèng măngsa tibanipun | sangsaya alama-lama ||
14. sami midêl kewalèki | sangsaya nora darana | sunan datan amiraos | mangke Kyai Pamanahan | ikang sangsaya wirang | de sunan madayèng wuwus | mêngkana Ki Pamanahan ||
15. adhêdhêkah Kêmbanglampir | saya kagagas wirangya | wus lama boya asaos | dèn palaur adhêdhêkah | merang marang wong Pajang | abantêr sariranipun | kunêng Sunan Kalijaga ||
16. nora samar tingalnèki | pandhita angraga sukma | wikan dèrèng winiraos | tinijo Ki Pamanahan | sakêdhap nuli prapta | Kêmbanglampir kang sinuwun | ngalayos Ki Pamanahan ||
17. dening Panêmbahan prapti | anulya Ki Pamanahan | sumukêm pada
--- [f. 112v] ---
sukune | sarya mangaras manêmbah | sang pandhita ngandika | pagene kaki dhêdhukuh | nèng kene pa tan tulusa ||
18. gènira suwita kaki | mapan tugal kawruh sira | kalawan jêbèng Pajange | saryya mèsêm angandika | aja sira wicara | apan ta ingsun wus wêruh | iya sun kang ngatêr sira ||
19. apêpagiha pribadi | lan arimu jêbèng Pajang | pan ta wus tugal kawruhe | singa ta ikang dudua | masthi kang matut iwang | aja na wêganging kayun | lah payo sun atêr sira ||
20. anulya kentar sang yogi | kalawan Ki Pamanahan | dhatêng nagri Pajang mangke | ajujug ing dalêm pura | manjing tanpa larapan | wus prapta jroning kadhatun | gêpah têdhak Sunan Pajang ||
21. nukêmi pada tur bakti | wus tata sami alênggah | Panêmbahan ngandika lon | lah jêbèng apa karannya | para nyidrani ujar | apan sira wus sumanggup | awèh desa ing Mataram ||
22. pan tibangane[62] ing Pathi | ing mangke wus kampahan |[63] kakangira ikang anom | kari kakangira tuwa | durung tămpa ganjaran | Sunan Pajang nêmbah matur | mila dhusun ing Mataram ||
23. dèrèng kasungakên niki | mring pun kakang dening cêkar[64] | lan malih maksih wanane | sawêwêngkoning Mataram | kêdhik têtiyangira | sêdyaningsun manah ulun | kawula sungi pun kakang ||
24. kang sampun gêmah kang nagri | dawêg ngupados prayoga | Panêmbahan wruh karsane | batine Susunan Pajang | lawan Ki
--- [f. 113r] ---
Pamanahan | Panêmbahan ngandika rum | pagene têka mêngkana ||
25. pan wus kalêbu ing janji | bêcika nadyan alaa | aja ngowani ujare | pan prajanjine ana |[65] Pathi law[66] Mataram |[67] kang dadi ganjaran iku | ja na kapindho ing ujar ||
26. têka sira sungna kaki | maring kakangira uga | tulusa sadulur mangke | dangu tan kêna ngartika | kèwêdan jroning nala | Jêng Susunan Pajang emut | arsa nora ingaturna ||
27. ing saraos-saos[68] galih | dadya garoh kabatinan | yaktine ajrih gurune | dadya matur awotsêkar | kamipurun kawula | umatur tuwan ba ngrungu | wirayat saking sri nata ||
27. Sinom
1. saking susunan ing Arga | wontên ratu kadi mami | nêgih nagara Mataram | ngandika Sinuwun Kali | ki jêbèng Pajang gampil | kakangira mangke dimun | lah jêbèng Pamanahan | prasêtyaa sun èstrèni | Ki Pamanahan tur sêmbah ing gurunya ||
2. ămba tuwan saksènana | yèn amba darbea kapti | nêdya jumênênga nata | wontên nagari Matawis | prasêtya ulun iki | pan sumăngga awak ulun | yèn damêla piala | sarira ămba puniki | yèn kawula pribadi ulun prasêtya ||
3. yèn awak ulun piyabaka |[69] sampun pênêd kang pinanggih | sapa sitên kang wikana | ing benjang kang wuri-wuri | kalakung asrêb saking | karsaning Yyang Maha Luwur | Panêmbahan ngandika | alah ta ki jêbèng uwis | pan abênêr datan asisip jarira ||
4. utawi sêdya
--- [f. 113v] ---
ngadhiha[70] | karaton Paos puniki | lamun kawula piyabak | sampun pênêd kang pinanggih | sapa wruh benjang wuri | lakung karsani Yyang Agung | ya wis bênêr jarira | kaki norana kang sisip | ya ta lêngga[71] ing galih Panêmbahan |[72]|
5. [...] | [...] | [...] | [...] | [...] | [...] mirsa wuwus |[73] wus wikan ujar keras | Panêmbahan ngandika ris | alah uwis ki jêbèng Pajang pasraha ||[74]
6. sungêna ing kangira |[75] padêdesan ing Matawis | Sunan Pajang atur sêmbah | sumăngga ing asta kalih | lah andika tampèni | padhusunan i Matarum | anging ta maksih wana | Kya Pamanahan atampi | ing Mataram wau kang dados ganjaran ||
7. Panêmbahan angandika | alah ta ki jêbèng uwis | muliha mara Mataram | boyonga saanak rabi | manira angamini | tulusêna asadulur | alah samya karia | manira akarsa mulih | apan sami atur sêmbah sunan kentar ||
8. saukure Panêmbahan | Pamanahan amit mijil | mantuk dhatêng wismanira | apanggih kalih nak rabi | pêpak sarayatnèki | apagumên[76] sadalu |[77] lan Ki Juru wus rêmbag | arsa bayong mring Tawis |[78] Ki Pamanahan putra nênêm winarna ||
9. pan sampun sami akrama | kang jalu miwah kang èstri | èstri kalih catur lanang | samana sampun alami | samya pêputra èstri | dèn ngabèi kang pabayun | tan wruh kang nom kang tuwa | kêkasihipun duk alit | Radèn Jambu Radèn Santri kang satugal ||
10. Radèn Tompe sakawannya | kalih èstri wus akrami | angsal Ki Tumênggung Mayang | kang pamêkas wus akrami | sal Arya [Ar...]
--- [f. 114r] ---
[...ya] Dhadhaptulis | Sunan Pajang mantrinipun | sami nutkên lakinya | datan tumut karsanèki | mring kang rama dhatêng nagari Mataram ||
11. enjing wus samya adandan | karsanira atur pamit | dhatêng susunan ing Pajang | kang putra sami angiring | miwah Radèn Ngabèi | Lèringpasar ikang sêpuh | rawuh ing panakilan | Sunan Pajang mangke mijil | putranira Ki Pamanahan agatya ||
12. ngujungi Susunan Pajang | miwah rahadèn ngabèi | lan kang rayi rêrakulan | Pangeran Bênawa anangis |[79] radèn ngabèi angling | dhuh pun kakang arsa mantuk | dhatêng nagri Mataram | yayi mas andika kari | ngong tur pamit matur Pangeran Bênawa ||
13. mlasasih asêmu waspa | dhuh kakang sampun alami | nutên paduka wangsula | tan bêtah pisah ngong lami | lan paduka sun iki | kakang paran polah ulun | matur Ki Pamanahan | mring Sunan Pajang tur pamit | igih kakang sami-sami salamêta ||
14. kang kari lan kang lumampah | samya uluk salam nuli | Kya Juru auluk salam | mring sunan ngaturi paksi | Ki Pamanahan nuli | lèngsèr ngiring putranipun | ngadhaton Sunan Pajang | warnanên kang sampun mijil | ing pasowan wus prapti |[80]|
15. [...] | [...] | [...] | [...] | [...] | wus tata sami aluguh | wau Ki Pamanahan | putra èstri kalih prapti | anukêmi ing padanipun kang rama ||[81]
16. kalih pan sami karuna | kakanging wuragil ètri[82] | kang asal Tumênggung mêgung Mayang |[83] kang wuragil krama olih | Ki Arsa[84] Dhadhaptulis | kalih pisan ikang mantu | pan sami mantri Pajang | nak isun aja anangis | balik sira dèn bisa babo akrama [akra...]
--- [f. 114v] ---
[...ma] ||
17. anutakên lakinira | witning sun tan bêtah nini | apisah kalawan sira | boting wong adarbe laki | tan etang yayah bibi | ya tulusa donganingsun | lah wis sira kantuna | putra tur bakti anangis | dhatêng rama myang ibu amêgat trêsna ||
18. kang kari layyan kang lunga | mantu kalih atur bakti | sira Ki Tumênggung Mayang | layyan Arya Dhadhaptulis | Ki Pamanahan angling | payo mangkata pung esuk | saksana samya mangkat | asêlur rêmbatan sami | lan gotongan sadandananing awisma ||
19. tan akari pan gumêrah | sakulawangsanya kêrig | bayong dhatêng ing Mataram | Kyai Juru prituwis[85] |[86] bayong nak rayatnèki | rêmbên dhêndhên dènnya laku | wantu ngiringkên garwa | para putra alit-alit | winrat kapal boncèng kalih boncèng tiga ||
20. garwa sêlir nitih jolang | jali[87] tandhu pan samargi | arêmbên arêreyongan | lampahing èstri laryyalit | ingêmban kang amawi | kathah rêmbatan asêlur | tanapi kang gotongan | kang dhingin lawan kang kari | wusdening kasur guling klasa bantal |[88]|
21. duk rèrèn Ki Pamanahan | andhèr sasoring waringin | saanak rayat sadaya | Gêdhe Karanglo winuni | mapan sampun acawis | karsane ngaturi suguh | dhatêng Kya Pamanahan | jangan mênir pêcêl pitik | pirang-pirang gotongan sêgah kang prapta ||
22. Ki Gêdhe Karanglo gêpah | dènnya asêgah sarimbit | prapta nulya uluk salam | sampun atata aligih [ali...]
--- [f. 115r] ---
[...gih] | lakung dènnya amrih sih | Ki Gêdhe Karanglo matur | kawula atur sêgah | sêkul sanajung[89] puniki | tanpa ulam sampun kirang pangapura ||
23. igih Ki Bayi anêdha | saksana sami abukti | jangan mênir adunira | kalawan pêpêcêl pitik | dènnya dhahar sakolih | mapan atuwuk sadarum | ri sampuning adhahar | Kyai Pamanahan angling | gih Ki Bayi Taji sun kapiutangan ||
24. manawi têmbe manira | igih asagêd mangsuli | kang dhawuh sih pakanira | mangrêpa Karanglo angling | tan kenging matur gusti | mangkat Kya Manahan iku | saanak rayatira | Gêdhe Karanglo umiring | sêdya ngatêrakên dhatêng ing Mataram ||
25. dènnya minta sih kalintang | wontên karaos ing galih | anging ta têmbe wontêna | anênggih ingarsa-arsi[90] | nêngna ingkang winuni | Sunan Kalijaga wau | ingkang lagya asiram | ing Lèpèn Upak anuli | Kyai Pamanahan mlajêngi gurunya ||
26. sapraptane atur sêmbah | suku têngên dèn wisuhi | dening suku ikang kiwa | wau ikang amisuhi | Gêdhe Karanglo iki | ngandika ikang sinuwun | alah ta pirsakêna | Karanglo milua mukti | ing Mataram ing wau saturunira ||
27. anging sira nora wênang | sinêbut êmas ing mangkin | lawan radèn iku iya | tan kêna saturunnèki | iku dèn èngêt benjing | ing saturunira iku | sampunnya angandika | ing mangke sang maha [ma...]
--- [f. 115v] ---
[...ha] yakti | kinèn lajêng lampahe Ki Pamanahan ||
28. sakathahe para putra | lan Ki Juru Amartani | tumut sira têtaruka | ya ta sangsaya awarni | malah dados pêpengin | pasang rakite dinulu | wau ikang pemahan | kacaryyan si wong ningali | mapan damêl pasar mangke nuli dyadya ||
29. saya gêng pasar kasusra | dat mangke dèn puponi |[91] marmitanya gêng kalintang | dènnya dhêkah saya lami | Ki Pamanahan uni | anèng nagri ing Matarum | sinêbut ing ngakathah | kyai agêng ing Matawis | tulus bêras pari mirah kang tinubas ||
30. mila kapala kasimpar | pala kapêndhêm adadi | pala gumantung akathah | anêdhêng samya amohi | kya agêng arsa nangkil | atata rêmbatanipun | enjang bubar gancangan | ing margi nginêp sawêngi | enjang gancang mila anêlêk ing lampah ||
31. mirsa warta Sunan Pajang | arsa seba dhatêng Giri | kawarnaa Sunan Pajang | duk aseba dhatêng Giri | karsanya nuwun idi | para bupati tut pukur | arsa jumênêng sultan | kyai gêdhe ing Matawis | tumut ngiring Sunan Pajang praptèng Arga ||
32. Susunan Parapèn ika | duk sira sineba enjing | wontên ing Girikadhatyan | para nata samya nangkil | Dipati Surabanggi | Kadhiri Wirasabèku | tanapi Pasuruan | wong agung wetan prasami | asewaka ing Giri samya pêpêkan ||
33. miwah wong agung Madura | Lasêm Sidayu lan Tubin [Tubi...]
--- [f. 116r] ---
[...n] | myang ki agêng ing Santênan | dipati ing Pajang nguni | ingandikan mring ngarsi | minăngka ligihan iku | nêgih pan linantaran | prangmêdani pra dipati | samya ligih para mantri asewaka ||
34. atarap ana ing wutat | ing gustinira pribadi | asri lante lan kandhaga | kyai agêng ing Matawis | aligih anèng wuri- | nira Sunan Pajang iku | nulya samya ngestrenan | Dipati Pajang ing nguni | wus jumênêng ing mangke sultan ing Pajang ||
35. rêsi rêsthèng warna raja | sasampuning mangkanèki | nulya mijil pêpudhutan | lumintu saking jro puri | sakèh para bupati | nulya adhahar sadarum | Sunan Giri ngandika | sakèhe para dipati | apatuta kabèh anak putuniwang ||
36. adèn sami manah raharja |[92] aja na ikang miwiti | dèn sukur maring Pangeran | ing jênêngira puniki | sun têdha ing Yyang Widi | salamêta sira iku | donya rawuh ngakerat | sakèh ponakawan uni | tiningalan dening susunan ing Arga ||
37. ya ta Ki Agêng Mataram | wau kang dipun tingali | pandhita tapa ing raja | anampani sêmu gaib | nora samar sang yogi | angandika manis arum | anak sultan ku sapa | dènnya mangan angarèni | Sultan Pajang angling pukulun punika ||
38. igih gêbal jangandika[93] | nênggih patiti[94] Matawis | ngrèh wong patang atus kèhnya | lah konên mring ngarsa [ngar...]
--- [f. 116v] ---
[...sa] mami | dimèn jajar aligih | lan para dipati iku | ki gêdhe ing Mataram | ligi[95] jajar lan bupati | raja pandhita angling hèh wruhanira ||
39. para bupati sadaya | iku têmbe mutêr bumi | bakti kabèh nusya Jawa | mring nagara ing Matawis | mirsa para bupati | kagèt manahe sadarum | kagyat manah sandeya | garjita pinrêm ing ati | amiyarsa wirayate Sunan Ngarga ||
40. Pangeran Girikadhatyan | duk angandika ing nguni | pêpêkan măncanagara | têmbe Ki Gêdhe Matawis | saturune ing benjing | angrata Jawa sumuyud | angidhêp ing Mataram | ngrênga kyagêng ing Matawis | pangandika sang yogi anulya sujud ngayunan |[96]|
41. siti Giri pan ingaras | kalangkung panuwunnèki | dhatêng sihira Yyang Sukma | Panêmbahan ngandika ris | wus pasthini[97] Yyang Widi | tan kêna owah puniku | ya ta Kyagêng Mataram | angaturi dhuwung adi | dhatêng sunan nanging nora tinampanan ||
42. sakathah para dipatya | lakung kacaryyan miyarsi | mring ki gêdhe ing Mataram | cinêtha amutêr bumi | ri sampunnya anuli | akarya talaga patut | sakèh para dipatya | pan samya ngêdhuki uni | samya dadya gènira apêpatutan ||
43. sakyèhing para dipatya | măncanagara ing nguni | pinatut anèng talaga | anulya tinudhung mulih | bubar sakèh bupati | sultan nagri Pajang rawuh | kya gêdhe ing Mataram | pamit mantuk mring Matawis [Mata...]
--- [f. 117r] ---
[...wis] | Sultan Pajang tinangkil pêpak kang wadya ||
44. tumênggung mantri myang putra | santana samya anangkil | sultan atutur wirayat | hèh wong Pajang wruhannèki | nênggih dhusun Matawis | wêmbe[98] mutêr jaman iku | kapusthi nusya Jawa | dumadya kang para mantri | putra-putra samya kagyat ngrungu warta ||
45. wirayate Sunan Ngarga | kocap Ki Gêdhe Matawis | sêdhênge enjang sineba | pêpak putra sêntanèki | Kyai Juru Martani | wau rewange aluguh | sampun pinituturan | kang wirayat Raja Giri | Kyai Juru lakung suka ing wardaya ||
46. miwah kang putra sadaya | santana suka ing galih | amiyarsa kang wirayat | ing mangke nagri Matawis | gêmah saya katawis | têtiyang saya kèh rawuh | awisma nèng Mataram | padhusunan gêmah sami | Kyai Agêng Matawis mukti wibawa ||
47. ikang anak putu kathah | tan pêgat têtiyang prapti | agili sadina-dina | atur-atur pan aganti | dhêdharan ulam kali | wowohan dhusun Matarum | loh jinawi ajêmbar | arata pasir awukir | pacikraman agung dharat miwah toya ||
48. pasitèn wêdhi arêmbag | saparane toya wêning | sami awarni subêran[99] | suka wibawa amukti | kang dhêkah ing Matawis | lan sakulawangsanipun | putra santana wirya | tan ana dèn walangati | sakarsanya tutug kyagêng ing Mataram ||
49. pan pinudhi-pudhi[100] dera | sakathahe wong Matawis | datan Karanglo ing karsa | miwah lamun acangkrami [acang...]
--- [f. 117v] ---
[...krami] | ngarakad mina warih | miwah wana anênupu | kidang banthèng manjangan | tanapi cangkramèng pasir | datan cuwa wau ing sakarsanira ||
50. dawêg cacahing wong dhomas | duk samana ing Matawis | sampuning alama-lama | kyai agêng ing Matawis | grah sangêt praptèng janji | saking karsani Yyang Agung | puput kang panjênêngan | kang putra samya nukuli | mantuk Rahmatolah sinare Mataram ||
51. kang kari prihatin samya | anak putunira sami | miwah ikang kulawarga | kang jalu miwah kang èstri | lakung sêkêling galih | prihatin wong samatarum | de kecalan gustinya | sinêkalan duk ing nguni | lunga nrus mangalor iku para putra |[101]|
52. sakawan samya sungkawa | ri sampunnya pitung latri | Kyai Juru mapak putra | pinrih arêmbaga sami | Ki Juru angling aris | hèh sakèhe putranisun | payo sun bakta seba | mring Pajang ngaturi uning | tan atara wus rêmbag sampun lumampah ||
53. pra putra kabèh binakta | sarta wowohan tan kari | bêras pari lan kalapa | pikulan gêdhang prituwin | jawadah dèn kêrnêngi | ulam balêbêt kasurung | asêlur anèng marga | kalih dalu egal prapti | Kyai Juru wus tumamèng kitha Pajang ||
54. enjing asowan wus prapta | ngalun-alun pepe sami | Sultan Pajang pan sineba | waspada sultan ningali | wau wong pepe iki | aglar sor waringin [wa...]
--- [f. 118r] ---
[...ringin] kurung | Sultan Pajang ngandika | sapa baya sun tingali | dening akèh wong apepe dening gêlar ||
55. wong gandhèk priksanên egal | gandhèk lumayu wus pagih | tanya hèh Kyai Mataram | baya na prakara gati | apepe sor waringin | Kyai Juru makya muwus | igih dika matura | yèn pun Juru Amartani | tur uninga yèn kang abdi mangke pêjah ||
56. pun patigi[102] ing Mataram | tilar anak gangsal iki | ikang abdi kaatura | sadaya sami tut wiking | wong gandhèk matur gipih | kang pepe waringin kurung | pun Juru ing Mataram | wus katur saaturnèki | Kyai Juru nora nana kaliwatan ||
57. angungun sultan ing Pajang | dhuh wong sanak ingsun mati | lah iya dika dhingina | sultan angandika aris | tibalana dèn aglis | hèh wong sanak sun Ki Juru | anake dèn gawaa | kabèh arsa sun udani | ya ta egal Ki Juru nulya ngandikan ||
58. lan para putra sadaya | praptèng ngayunan nêrpati | sadaya samya wotsêkar | aganti samya ngabakti | angaras pada sami | bukuh mangusapi lêbu | Sultan Pajang ngandika | dhatêng Juru Amartani | lah ki jêbèng pakanira kang atuwa ||
59. sapatilare ki raka | kae jêbèng ing Matawis | kang yogya agêntènana [a...]
--- [f. 118v] ---
[...gêntènana] | putraning Gusti Ngabèi | Loringpasar puniki | kang manira jujung luguh | tulusa awibawa | anèng nagri ing Matawis | jumênênga Senapati Ingalaga ||
60. anadene pakanira | Kae Juru Amartani | ikang yogya amomonga | ing putrèngsun Senapati | aja seba mariki | yèn durung jangkêp sataun | gêmaha ing Mataram | yèn wis ing sataun kaki | asebaa sirèng nagarèng ing Pajang ||
61. wis ta sira lah muliha | maring nagara Matawis | Senapati Ingalaga | sumukêm sirèng ngabakti | sarta kang rayi-rayi | mring sultan sampun tinudhung | jêkar[103] kang sinewaka | wus malêbu dalêm puri | kawarnaa Senapati Ingalaga ||
62. lajêng saking pasewakan | para sêntana angiring | mantuk dhatêng ing Mataram | datan kawarna ing margi | wus rawuh ing Matawis | mapan ta sampun misuwur | Ngabèi Loringpasar | yèn sampun junujung ligih | wus jumênêng Senapati Ingalaga ||
63. samana kang saya gêmah | punang nagari Matawis | mirah kang saryya tinubas | eca manahing wong cili | nêdhêng kang pala di |[104] tulus kang saryya tinadur | mapan toya tumumpang | arata toyanya wêni[105] | yasa kathah ajêl ikang pemahan |[106]|
64. tan ana siti kang bêra | binabadan ing wong cili | kang simpar dadi apelag [a...]
--- [f. 119r] ---
[...pelag] | kalakung dadi pêpengin | akathah kang wong prapti | karasan tan karsa mantuk | dadi awisma pisan | karasan anèng Matawis | datan pêgat têtiyang akarya wisma ||
65. mapan tanah ing Mataram | nagara loh ajinawi | pasir awukir abandar | siti gêsik toya wêning | têgal wana darbèni | sami pangling kang andulu | karuwun dening wana | mangke ta dadi nagari | nora pilih kang wisma sami karasan ||
66. pan sampun jangkêp sawarsa | jênêngira Senapati | Angalaga nèng Mataram | kacaryyan i wong amukti | ingkang tansah pawarti | tan lyana Kiyai Juru | ikang ngatag aseba | mapan wus sataun mangkin | asebaa anggèr dhatêng Sultan Pajang ||
67. Senapati Angalaga | wuwuse anamayani | ing benjang manira seba | yèn ana putusan prapti | dhumatêng ing Matawis | angandika Kyai Juru | pundi wontên kawula | nganti utusaning gusti | pakanira pan sampun sinung samaya ||
68. sataun kinèn aseba | dera manira nêrpati | manira nyawa wong tuwa | katon nora mituturi | mila tansah sung peling | iya ngong sukan[107] kasêbut | wong tuwa tan sung warah | mila juwêt angaturi | lakung ewuh wong kinarya matapita ||
69. lan malih parentahira | mila juwêt angaturi | sami kita
--- [f. 119v] ---
sungi karya | nyithak karya bata putih | pan nora wande benjing | pawarta puniku katur | dhatêng ing Sultan Pajang | dening ta akathah prapti | wong ing Pajang dagang layar mring Mataram ||
70. kunêng mangke kawarnaa | ikang putra Senapati | mapan sêsanga pinetang | kêkalih ikang pawèstri | putrane Senapati | pan pêpitu ikang jalu | anging tan winicara | dene sami maksih alit | anging putra pabajêng ikang winarna ||
71. wêwangine Radèn Răngga | wayahipun winitawis | pa[108] lagi rumaja putra | prakosa pilih tumandhing | awantêr manah wani | panggah prawira atêguh | sigêgên ing Mataram | Sultan Pajang kang winarni | duk sineba anyatur dhandhang srêngkara ||
28. Dhandhanggula
1. datatita lingira ing nguni | kang kocapa Kajêng Sultan Pajang | seneba[109] dening wadyane | adipati tumênggung | pêcattadha[110] lan adhamoi | arya răngga lan dêmang | pandêlêgan iku | angabèi lawan iya | waduaji tumukul muka ing siti | padha ngrêpa anêmbah ||
2. Sultan Pajang ugya nèng sitigil | pan pinarêk anèng sokasana | kancana ana manike | dèn lêlèmèki babut | pan maliyo isine sari | cahyanira sang nata | lir wulan awêlu | sêdhênge wulan purnama | wadya anon akucêm amrêm ing ati | dening sultan lir surya ||
3. Sultan Pajang sigra [si...]
--- [f. 119ar] ---
[...gra] dènira ngling | maring wadya kang anèng ing ngarsa | sira angrênga wartane | Senapati putrèngsun | wus alami anèng Matawi[111] | dening lami tan seba | mapan wus sataun | samayanya wus kaliwat | iku nêgih malilange anèng langit | wulan wêlu purnama ||
4. ăngsa munya samayanya prapti | sang yyang surya mèh surupe ika | tujung[112] kucup mêkar kabèh | mapan wus janjinipun | iya nora kêna gumisir | apa karane ika | suntèngsun[113] tan rawuh | Senapati ing Mataram | sajanjine kalawan ingsun ing nguni | dadya madayèng ujar ||
5. Ratu Pajang lakung dènnya sakti | manahira lir ăngsa anglayang | muluk salat[114] kaanane | jalma akêm puniku | kepyan kagyat sajroning galih | dening angrênga ujar | nira sang pukulun | wadya matur sadayanya | lah sang nata kawula midhangêt warti | Risang Sutawijaya ||
6. kunêng ika aseba ing benjing | arsa balik malah sampun nyithak | adamêl kitha arahe | binacingah puniku | Sultan Pajang sigra dènnya ngling | Ngabèi Wilamarta | Ki Wuragil iku | sira maringa Mataram | dèn waspada ing sapratikahe uni | ing Sang Sutawijaya ||
7. dutanira kalih angusapi | lêbu ing suku sang duta mêsat | akêbat ika lampahe | anitih kapal sampun | mring Mataram Ki Senapati | sonya dhatêng Lipura | duta karo nusul | mring Lipura dhatêng sigra | Senapati
--- [f. 119av] ---
kapanggih sirèng aligih | ing kuda acêcala ||
8. Kyai Gêdhe Wuragil sira ngling | Angabèi Wilamarta nêdha | mudhun saking jaran age | nibalakên ing wuwus | Sultan Pajang mring Senapati | Ngabèi Wilamarta | sigra mangke muwus | Ki Gêdhe Wuragil ika | jangandika arsa mudhun saking waji | Senapati Ngalaga ||
9. maksih amanggung anitih waji | jangandika dutanipun sultan | nistha ing mantri tandange | dening mudhun karuwun | saking kuda kang dèn tibali | maksih anugang jaran | jangandika iku | tan prabeda lawan sultan | kang akèngkèn sarupa lan duta singgih | pa[115] sampun rasa tugal ||
10. Kyai Gêdhe mangkya sira angling | lah Ngabèi Wilamarta nêdha | mudhun saking waji age | nibalakên pamuwus | kajêng sultan mring Senapati | yèn wruha kang tibalan | rama ji pukulun | Senapati ing Mataram | duta kalih pan kepyan saking ing waji | Senapati Ngalaga ||
11. maksih amanggung anitih waji | Angabèi Wilamarta mojar | lah tan linyok ujar ingong | Senapati pan wus wruh | yèn adika duta nêrpati | tan narka yèn mudhuna | saking kuda iku | pakanira lan manira | tanduk mantri kang nistha Ki Senapati | Angalaga ngandika ||
12. sarta anèng ing luhuring waji | Angabèi Wilamarta kita | prapta ragane
--- [f. 120r] ---
kèn |[116] duta kalih amuwus | dahat ulun duta sang aji | angêmban pangandika- | nira sang aulun | mangan nginum marènana | asebaa maring Pajang dipun aglis | myang kita akurisa ||
13. duta kalih sinauran angling | Senapati maksih nitih kuda | matura ing sultan age | aseba ulun besuk | lamun sultan amêmarèni | angalap suta mringwang | lawan rabinipun | mangan nginum sun ingatag | mêmarèni apakêna ingsun maksih | doyan nginum amangan ||
14. ulun kinèn mêmarèni iki | akurisa mapan rema ămba | tuwuh sadawane dhewe | pagene yèn cinukur | salah sêdya ulun puniki | têka para mantuka | matura sang ulun | yèn mêngkono ujar ingya | Wilamarta Ki Wuragil amit mulih | mring Pajang ugya prapta ||
15. pan tumama dhatêng byantara glis | wus cumudhuk[117] ing ngarsa sang nata | mangusapi ing lêbune | ing suku sang wus luguh | maangrêpal[118] ling sang duta ji | Sutawijaya kita | ubanggi nguni sun | kinèn rumiyin lumpah |[119] anèng wutat datatita ngling ing nguni | Sang Senapati Ngalaga |[120]|
16. ri sêdhêng anèng wismane angling | Kyai Juru Senapati Nglaga | kaya pa puniku rèhe | ingandikan sang prabu | boya mangkat yèn mangke prapti | tan wande mêmusuhan | angaturi ulun | kunêng kadipundi kita | mêmusuhan [mêmusuha...]
--- [f. 120v] ---
[...n] sitên tampènge kinardi | takut mantri Mataram ||
17. yèn adunên lawan sang nêrpati | Sultan Pajang kawasa digdaya | taguh[121] bunjana[122] kulite | têlik wetan dhusthèku | i byantara tan tumama ji | kapanggih sirèng nedra | têlik sarêng nuduk | Sultan sakeca anedra | panuduke tibane lir mlalêr[123] mampir | tan têrus kampuhira ||
18. punang garwa kagyat samya anjrit | pinarêbutan jêng sultan kagyat | wungu ningali garwane | padha nangis gumrumung | anèng sikilira nêrpati | anarka yèn kabranan | malih cacahipun | ing Mataram nging wong dhomas | lawan Pajang dudu tibange yèn jurit | yakti kalah Mataram ||
19. Pajang akèh wong Mataram kêdhik | yèn tibangên kalayyan kang putra | tibang sèwu ing pandume | Pangran Banawa iku | radèn putra kang têlênging sih | bala kèhe salêksa | lirna para mantu | Adipati Dêmak bala | sangang èwu kang mantu Dipati Tubin | wolung èwu balanya ||
20. ana lyan mantu putu Dipati | Bantên kalih matang èwu wongya | wong Mataram dhomas kèhe | wêsi karya bêbalung | lan tabaga[124] karyanên kulit | miwah otota kawat | gêgala kang sungsum | tan wande rêmêk kang dhomas | balung pira ginarumung lir antiga ingapit |[125] sela upami antiga wong
--- [f. 121r] ---
Mataram |[126]|
21. upama sela wong Pajang iki | yakti rêmak wadya ing Mataram | jurèn[127] Pajang upamane | wadya Mataram timun | yakti rêmak dipun tidhihi | lir sasi wong Mataram | Pajang surya iku | sasi kucêm merang suryya | merang maring ujyalane sang yyang rawi | wong Mataram dahana ||
22. wadya Pajang udan sing wiyati | niram gêni sayaktine pêjah | kadi punapi ta rèhe | ugyanira amungsuh | Sultan Pajang Ki Senapati | lir nata kita dhawak | ngandêlkên yèn têguh | tanna tandhing prakosanya | yèn ngabêna pra[128] ge lyan pupya tanapi | kantar bau alawan ||
23. ramanira sultan ulun iki | kucêm merang ningali mring muka | mantri Pajang mendahane | kawarta ing lyanipun | tuwin nata sabrang kang sêngit | samya mèsêm sadaya | de musuh sakuthu | yèn tinarka liyan nata | Senapati Ngalaga thèng babotnèki | katuju wêni[129] pêrang ||
24. musuh yayah rasa tan madhani | dening sutèng amusuh lan bapa | pangrasane atiningong | yèn amungsuha ratu | kitha kang lyan manah tan gigrig | sapuluh Pajang gêngya | mapan wani ulun | dadya jagat sabrang Jawa | milua barêng mara sun tan gumingsir | suka pêjah nèng rana ||
25. wus pantêse kinêmbulan jurit | ginarumung ngudanan sanjata | Ki Senapati dhèwèke | pakanira amusuh | Sultan Pajang kainanèki | jênêngan tri prakara | dhihin musuh guru |
--- [f. 121v] ---
kaping kalih gustinira | kaping ta kita musuh ing sudarmi |[130] iya dudu kang yoga ||
26. anging sasat bapa kala cili | kita kinipit[131] ingambil putra | lir kaya guru sang rajèng | mapan kita winuruk | ing agama duk kala akir | balèg putus ing rahsa | gya kita winuruk | karosan lan kadigdayan | aprang dibya kita angambah jaladri | tan kêlêm lir dharatan ||
27. ngabong tan gêsêng masalah èlmi | dadi mantri dipatya myang raja | pan winurukakên kabèh | muwah sajroing kalbu | maring kita ramanira ji | purwane kita wigya | sakti abêk udu[132] | punapa pamalês kita | dhatêng sultan dan kita sampun asigih | Makurat[133] bala dhomas ||
28. Senapati alara anangis | jroning nala mirsa ikang paman | kabèh ing sawirayate | mapan Kiyai Juru | Amartani wutah dènnya ngling | Senapati Anglaga | angrêpa tumukul | karasa yèn kalêrêsan | dyan sumilih Senapati ing Matawis | agya sira dan mojar ||
29. Kyai Juru paman Amartani | kadipundi ing rèh pakanira | kang pundi manira angge | kunêng wong dadi ratu | pan alumuh manira iki | saba ing Sultan Pajang | ing karsaning ulun | têtêpa anèng Mataram | têkèng lina tumuna sutèng mami |[134] myang putu buyut canggah ||
30. Kyai Juru Amartani angling | prayogane wica manira |[135] nênêdhaa dipun age | maring Yyang dipun asru | dèn pratela sampun akêlir | Gusti lawan kawula | dèn wruh tugalipun | kang sinêmbah mapan Alah [A...]
--- [f. 122r] ---
[...lah] | kang anyêmbah mapan ta iku atugil | lir satu lan ribagan[136] ||
31. yèn wus awas sira ing Yyang Widi | pan têdhanên nagara ing Pajang | ngidhêpa mring kita kabèh | sakèhing para ratu | mapan kita dadia aji | sumiliha ing Pajang | gampangêna iku | pintanên mari[137] Yyang Sukma | têmên-têmên idhêpa rasaning tugil | cara carêm sarêmbat ||
32. kaping kalih mintaa mring aji | ramanira walêsên kewala | anti-antinên tatane | ana minta ing kawruh | selanira mapan kaaksi | kaaksine mring sira | lah andi[138] pukulun | nangi[139] punapa nalika | laku ligih solah muna lawan muni | minăngka panêngêran ||
33. lamun kita aseba aisin | maring Pajang amita nagara | lah têdhanên têkèng kene | dening doh parêkipun | lamun nyata wadya lan gusti | adoh tanpa wangênan | aparêk puniku | datanpa gêpokan sira | kanyataan lir sarkara lawan manis | tan kengang pasahêna ||
34. mapan nyata hèh Ki Senapati | sami nugil rasa lawan sultan | roro anugal jatine | mapan tarkaning ulun | lamun sultan praptèng ing lalis | dan panjênênganira | amaku[140] kaprabun | yakti anak kang atuwa | kang gêntèni panjênênganira aji | datan ana ing kita ||
35. nadyan kathah putrane sang aji | norana lyan kita kang atuwa | kinêmpit alit milane | kang dadi manahipun | nanging kita putra sajati | kang dadi pangauban | sakèhe kang sunu |
--- [f. 122v] ---
sultan cahyane nurbuwat | wus angalih maring kita wus pinasthi | agêntosi mring sultan ||
36. hèh Ki Senapati yèn wis alih[141] | dènnya ujarira tri prakara | kang dhihini wong tuwane | pindho sabdaning guru | kaping tiga sabdaning gusti | mapan dadi satugal | mapan nora wurung | dènira jumênêng nata | nganti sangat sêlêkên nêdha Yyang Widi | kita asru ing brăngta ||
37. datatita kawarna ing nguni | kang kocapa Senapati ika | ing Mataram kadhatone | agung mangan anginum | ing raina anutug wêngi | [...] | kèhnya wolung èwu | samya langkung ing Mataram | arsa seba ngaturakên bulupêti | dhatêng ing Sultan Pajang ||[142]
38. Senapati ing Mataram angling | hèh sakèhe mantri pamajêgan | padha madhêga[143] ing kene | payo mangan anginum | sabên dina ulun puniki | anyêkêli manjangan | sun karya anginum | tanapi banthèng maesa | sabên dina anyêkêl kidang lan kancil | tămbra ulam paraga ||
39. ginulahwêthah[144] sakèhing mantri | ikang pantês binasanan paman | pinaman-paman basane | kang pinantês sinunu | binasanan anak sayakti | kang pantês binasanan | kakang basanipun | kang pantês binasan uwa | miwah yayi tan wontên bineda sami | rinakêt basanira ||
40. samya nginum sênggak suka larih | samya nêmbang kawin lan kidungan | ngêploki padhaya rame | sukanipun kalakung | Senapa[145] kalawan mantri |[146] pamajêgan sadaya [sada...]
--- [f. 123r] ---
[...ya] | para garwanipun | Senapati kèn madhaya | prapta kabèh abusana êmêr kêndhit | gêlang kana jamang mas ||
41. kalung kilatbau kancana di | asêkang[147] mas itên panugulnya | kasor rawi ujyalane | surêm dening panugul | madhaya naga akala manis |[148] mèsi sêkang jêbadan | konyoh mrik ganda rum | samya lênggah ing ngayunan | nulya mojar hèh sakathah para mantri | pamajêgan sadaya ||
42. manira sutèng tuhu nglisahi | maring sira abarèhi[149] miwah | kang sêkar gajah ngulinge | katrapa nèng karnèku | mantri pamajêgan ngrêpa jrih | ningali para garwa | rumakêt basèku | abukuh palungguhira | samya ngrêpa mukanya kajêm ing siti | kadya wus bapa biyang ||
43. ambêk manah sadu anèng ngarsi | panêrkane Senapati Nglaga | tuhu têmên tumêdhake | Senapati amuwus | hèh samitra ulun prasami | aja na taha-taha | man jroning nginum |[150] ing rabi ulun sumăngga | ja wirahsa nadyan tumêka ing gati | kawinên yèn sirarsa ||
44. halal ulun pan suka kang mantri | pamajêgan pinasalin samya | busana lan pêpantêse | balongsong punang kampuh | kuluknya lus samya barêci | sabuk cangap rineda[151] | sarta lawan dhuwung | sami kandêlan kancana | abra murub pangagene para mantri | kang kinulawisuda ||
45. acalana cindhe tanu èsthi | pinarêmas ing parada papan | gêbyar-gêbyar
--- [f. 123v] ---
lir thathite | yèn winikis kang kampuh | pan kasilir wau ing angin | kadya ta kinêpêtan | sumrah raganipun | karaos yèn kanikmatan | salamine dèrèng suka kadi mangkin | duk anèng pamajêgan ||
46. mantri pamajêgan angandêl ing | padha ngrêpa tumukul sadaya | abukuh ing paligihe | dening dibya abukuh | rêtna wadu widagdèng lungid | apa ka danira |[152] arêmên adulu | tate kinudang ing aprang | pan kawratan sura lagawa ing pati | aglar tanpa sisingan ||
47. Senapati Angalaga angling | mulat dhatêng mantri pamajêgan | de sampun pranata kabèh | kusya jêjêl supênuh | wus anarka ngandhih ngajurit | sirnane Sultan Pajang | mangkya kapyatuhu | rampinga rampinga tanggal | kêcap sang mita satata dèn ulati | kang sinêmbah Ngalaga ||
48. lamun ingsun angêndhiha jurit | amusuha marang Sultan Pajang | ingsun amriha sirnane | kaya kêna sun adu | sakathahe kang para mantri | ingsun uwus pracaya | tingal ingong suyud | anging ta amung satugal | Kae Basan[153] Bacor pan durung sayakti | atine kaya-kaya ||
49. sun watara atine wong iki | nora muka dening bojakrama | yèn durung têka karêpe | angayoni maring sun | dêdimène sun anuruti | bênêr têka Si Besan | sisip têka ngisun | upamane awak iwang | kadi cebol apaksa agayu[154] langit | pasthine dipun ina ||
50. iya bênêr kang karsa ngayoni [ngayo...]
--- [f. 124r] ---
[...ni] | lamun ingsun nora mujulana | digdayane lan wong akèh | mosa dadia ratu | pan mêngkana ciptaning ati | nanging datan kawêdal | anukmèng ing kalbu | maksih eca akasukan | anuwuki karsane kang para mantri | pamajêgan sadaya ||
51. mantri baksa pan kagiri-giri | anglakara[155] abêk guragadha | amăngga atulungane | sela nulya tinampuh[156] | wawratipun pan tigang dhacin | mantrinira arosa | sêdhêng agul-agul | tan wruh yèn ari sinăngga | karatala lir kapuk salaba sami | ngubulakên awiyat ||
52. kadi alap-alap sami mangkin | tingalan katon saalap-alap | datan atara ucule | pan sinoga ing gundhul | pan sinudha[157] tiba ing gigir | ramya dènnya bêbêksan | ana ubul watu | ana kang akopyah lumpang | ngancikan jalma atitir |[158] lir kaya năngga palwa ||
53. kalaganjur binaksanan kêris | lan landheyan lan asikêp panah | wanèh kang abaksa tamèng | ingubulakên muluk | punang lêmbing tiba ing gigir | myang tinadhahan jaja | tinudha ing pupu | aprang lêngên para tantang | wanèh urêk talingan lan netra kalih | têguh pupu tinatah ||
54. tandangipun lir banthèng akanin | para tantang lan asêsumbar |[159] landheyan ingugêr age | waosipun tinêmpuh | duk dinêdêl tan kêna lungid | sasat wayang-wayangan | fan[160] ilafatipun | cinaning hayun lan baka | tubak kêris têmên-têmên tan nêdhasi | maring jalma
--- [f. 124v] ---
satata ||
55. mantri asya maring Senapati | an[161] ulun ajanana aprang |[162] ing Mataram sakêbêke | wadyanipa[163] pan purun | nadyan musuhana sang aji | yèn kita ajanana | masthi datan mudur | nadyan tangkêpa salêksa | dêdamêle ing Pajang ulun tan gingsir | dening kawratan dana ||
56. mapan kocake ludira mami | lan tugêle ing jăngga kawula | sun sanggakkên panaure | danakrama tuwanku | datan ana tibange uni | anging pêjah prasêtya | anjalma ping pitu | kinawulakêna ingwyang | ing satrêrahira kajêng sang linuwih | wèh yya wèh warah ing tyas ||
57. tatkalayar ikang nguni-uni | kapangguhan mantri pamajêgan | nrahakên bulupêtine | kapanggih ta ing ênu | naga tita tan anigêsi | prayoga kang anênga | kita kang kapangguh | adipati kang tumitah | sang liring rat ing pamajêgan pan aring | de kita pan tinaha ||
58. pan sakèhe bulupêti mami | pan maringa patikbra tan ana | nagara pan sandehane | Mataram ratu agung | lan nagara ing têpis wiring | sami madhêp sadaya | maring sang aprabu | dening kita kang lumampah | mangke ingsun atapa ing gunung wêsi | kang sinêmbah Ngalaga ||
59. nahan mantri pamajêgan angling | dèn sumilih Senapati mojar | sun tarima pracayane | pan dudu kaya iku | karsèng ulun maring sang aji | besuk sira sebaa | sarênga lan ingsun | yèn ana dukane sultan [sulta...]
--- [f. 125r] ---
[...n] | maring kita mapan ingsun nagêni[164] |[165] ngandêlakên ing prana ||
60. kunêng ulun para sêca êning | dukanira sang nata ing Pajang | piyandêl dalêm agêdhe | karsanira sang prabu | sakathahe wus anèng kami | lamun ta sira karsa | jumênêng tumênggung | kang maksih luguh walulang | miwah pidak kang arsa aligih lampit | anulya winarahan ||
61. aluwaran wau Senapati | sakathahe mantri pamajêgan | samya mulih mring pondhoke | Kyai Bacor winuwus | ikang tansah ananting-nanting | karsane Panêmbahan | iku durung rujuk | dahat arsa ngayonana | ing bobote Senapati ing Matawis | Ki Bacor nukmèng ing tyas ||
62. kaya ngapa sanak-sanak mami | têka mêkene[166] polahe padha | milu byung karamèn-ramèn | nora matara laku | kaya rare dènira sami | rêp junjung Senapatya | dèn tibanga iku | mapan cili Senapatya | kudu mungsuh ing Pajang yèn durung mami | ngayoni babotira ||
63. Ki Senapati Nglaga Matawis | pan ingsun durung dhèrèk dening ta | nora idhêp sarirane | dening apaksa luhung | baya kulit tambaga adi | asungsuma gêgala | yèn tan pasah ingsun | suduk iki kêris iwang | arêp ingsun ngawula surup yyang rawi | Bacor nutugi karsa ||
64. apan arsa malêbu nyidrani | mring Senapati krise tinatap | măngga mring kapuk landhêpe | Kêbodhêngên [Kê...]
--- [f. 125v] ---
[...bodhêngên] ranipun | sampun mangkat lumêbèng puri | sapraptane ing pura | sakèhe kang tugu | kari sampun winangsitan | marang panêmbahan api tan wruh sami | Ki Bacor manjing pura ||
65. Panêmbahan kapanggih aligih | ngukurakên kari lagya dhahar | Ki Bacor narajang age | nuduki sru kalangkung | Panêmbahan pan nora nolih | eca dènira dhahar | lir kaca sinuduk | dening pucuk ngalang-alang | pan malèsèd Sultan Pajang têguhnèki | lir walulang gumêbyag ||
66. dhuwung pucuke sigar apalih | kang pratala malah dhukar-dhukar | Bacor sidêkung tibane | lupa sariranipun | Kae Bacor sigra tur bakti | sarta ngaturkên tobat | kawula anuwun | gusti nêdha pangapura | Panêmbahan kagyat nolih saryya angling | kakang wontên punapa ||
67. Kyai Bacor sumukêm i siti | kawula gusti anuwun duka | kamipurun kawulane | angayoni sang ulun | mangke ămba ngaturkên pati | sakarsa tan lênggana | Panêmbahan muwus | punapa kakang rinasan | pan agêdhe piyandêl manira uni | nêmbah Ki Bacor mêdal ||
68. Sang Senapati lunga sira glis | pan ingiring nanging wong lêlima | ajujug Lipura mangke | non watu kumlasèku | kapargata tita prayogi | jumênêng datan năngga | Senapati anung | lir anugang èsthi kangmya | umung [u...]
--- [f. 126r] ---
[...mung] sela lan gajah pandhan nèng têpi | dinulu lir palana ||
69. pandhan rangkang sulure aputih | minăngka gadhingira kang tustha | ambanyu-banyu sulure | Senapati tusthèku | anèng sela gêgilang putih | tan ana kaprathaya | kocapa Ki Juru | Martani anèng ing wisma | têngah dalu wayahe tan eca guling | sigra mring dalêm pura ||
70. prapta jawi kari Kya Jurangling | hèh wong tugu lawang sutaniwang | ana pinarêk purane | matura seba ulun | punang regol mangkya tur aris | Kya Juru putra tuwan | tambuh purugipun | sampun inginum mêmangan | sarêng surup baskara căndra gumanti | duk ri sêdhêng purnama ||
71. Kyai Juru widagdèng ing wangsit | pan wikan saptane sutanira | mapan dèn susul parane | wayah lingsir ing dalu | pan tumanduk lir kilat thathit | sakêdhap sigra prapta | Lipura jinujug | nulya sira kaprangguhan | Kyai Gêdhe Senapati pan aguling | ngigil sela gêgilang ||
72. Kyai Juru Amartani angling | sutèng ulun Senapati sira | ujare arêp agêdhe | dene eca aturu | tan atara litang[167] kang prapti | mancur lir pendah suryya | ni baskara murub | upama gêdhening litang | sakalapa katut tabone puniki | gumawang ing gêgilang ||
73. Kyai Juru Amartani angling | sarwi gugah Senapati sira | atangia dipun age | apa [a...]
--- [f. 126v] ---
[...pa] ana ing luwur | lagya guling katbuta iki | Senapati Ngalaga | kagyat sira wungu | apan mulat nulya mojar | apa sira macarong[168] ing luwur mami | satuwuk durung mulat ||
74. lintang iki sigra dènnya angling | wruhanira ulun iki lintang | awêwarah sira mangke | dening sira anêkung | amaladi samadi êning | anêgês karsani Sang | Amurwèng Pandulu | uwus sêdhêng marènana | lah muliha kang dèn palê pan wus akning | subrăngta mati raga ||
75. mapan sira jumênêng Matawis | dadi nata amangku rat Jawa | sineba ing mantri kabèh | dibya sakti tur pujul | para ratu ing tanah Jawi | kalahên ta sadaya | padha sira nukul | tumêdhak ing sutanira | myang ing putu jumênêng Sultan Matawis | Jawa tanpa sisihan ||
76. buyutira jumênêng Matawis | nêrpatine suka myang wibawa | sugih rêtna kancanane | salaka barana gung | amêkasi jumênêng aji | nêgaranipun rêngka | myang lintang kumukus | grahana sasi lan suryya | luhur gunung udan awu myang karikil | cinane tutur iwang ||
77. nuli lintang sirna myang wiyati | dan sumilih Senapati asya | baya prapta ing pasthine | ulun mangku kaprabun | têkèng suta myang putu mami | buyut pan dadi nata | Ratu Jawa nukul | ulun dilah tanah Jawi |[169] pan sumilih jênêngira
--- [f. 127r] ---
rama aji | Sultan Pajang pan sirna ||
78. Kyai Juru Amartani angling | hèh Ki Senapati Angalaga | aja ubriya[170] mangke |[171] tan wênang ujar luput | amasthèkên[172] kang durung jati | benjing têkèng saksana | amanggihi mungsuh | satêngahira payudan | yèn madyaa ujar andika ing nguni | kaya ta kapangguha ||
79. kadipundi rèh angandêl iki | ujar lintang pan dudu manusya | ewoh cinêkêl labene[173] | ora masthi kapangguh | beda jalma masthi kapanggih | ujar dudu lan iya | masthi yèn katêmu | dening sami padha jalma | rèh supêna zaiz arane puniki | wênang dudu lan iya ||
80. ri saksana yèn prapta ring jurit | ora wurung mami lawan sira | kapangguh i payudane | kalah mênanga iku | pasthi sira kalawan mami | anglakoni ayuda | yèn jaya pukulun | masthi jumênang[174] narendra | lamun kalah katawan sira amasthi | Senapati sandeya ||
81. jroning nala myarsa tuturnèki | ikang paman Senapatya mojar | kadipudi[175] ngandêl rèhe | tanpa rerehan ulun | [...] | saparipolahira | sakarsanira nut | ulun mapan tan dadia | karsa sawiji cra carêm sarêmbat iki |[176] Juru Martani ngucap ||[177]
82. yèn sêmbada lan [la...]
--- [f. 127v] ---
[...n] karsanirèki | ana ujaring dalil Pangeran | gampangêna ingsun mangke | sakèh sinêdya ulun | ikang angèl sane nru brangti | jur sari dèn palêpah | lah ênadha[178] gupuh | dawêg sami linaksanan | igih ulun migah ing Gunung Marapi | pakanira sêmodra ||
83. têdhanên i Yyang nyatakna kapti | Yya[179] Pangeran yya gumingsir nêdha | mintar tumanduk karone | Senapati tumanduk | ngetan bênêr manjing wanadri | wus ambyur Kali Upak | nglangi bathang anut | ana lor gêng tan upama | Tugulwulung[180] rane yèn jalmaa angling | baya mangke manira ||
84. apêpanggih lawan gusti mami | sinambut nuganga gigir iwang | ulun naur bêcikane | lumampah karya ulun | alor ika purwane uni | Senapati cangkrama | ing sawangan iku | angêbur ing Kali Samas | jambêt jala pêcak sundhit |[181] rampog susug sèsèrnya ||
85. duk asat alor kapêdhak nuli | jalma ningali samya garjita | wadya parêbutan rame | cinêkêli wong agung | katur Senapati sigra ngling | hèh wong sanak sadaya | êntasêna iku | anulya mina binakta | dhatêng lasta binusanan kanca di |[182] kinalungan lan jamang ||
86. mas luru wus binusanan nuli | mina alor inguculkên [ing...]
--- [f. 128r] ---
[...uculkên] egal | ngaran Tugulwulung mangke | nèng toya cahya mancur | anglir palwa ngabong jaldri |[183] jro toya tiningalan | lir raditya murub | satuhunipun kang mina | alor iku mina narendra anuli | angèli Senapatya ||
87. tan kandhêg prapta sawangan uni | pan angadêg satêpi samodra | Sagara Kidul alune | kagiri tri gumuruh | kang jaladri gurnita uni | wrêg obak saprawata | tan owah warnèku | sa dènnya was Senapatya | ing Mataram sagara gumêdêr wêdi | tan ana pasengkaban ||
88. wani panas lir runtuh kang rawi | mina gah sagunung gêngira |[184] wuru aking kumubulèn | buntêl parang kabêntus | maltuk utêk sumirat saking | tutuk drês kang ludira | kotbuta kadulu | mugyèng parang ribang roro padha milar |[185] buyung trêsna urang aking lir ginari | ngrèb julu[186] pênyu ika ||
89. kapanasên mina alit mati | wanèh na mina sora syaranya | kapêtêkan dhasar mangke | tibèng pinggir munya sru | aranane kapicil mijil | nulya pralina mina | pêsu kapya lêbur | kang gajah mina upama | sarbargata kalalèn kakap ing nguni | padha malêbèng toya ||
90. ampuh samodra toya lir rawi | ikang mina pêjah abaranang | sowang padha lampus mangke |
--- [f. 128v] ---
dyan kèh wuyutan iku | ula naga basok pratiwi | sudira tan carana | tatkalanya iku | gya na ing jaladri mapan | kolèh panangnakan kudra palayuning | gya obak kasrêrag toya |[187]|
91. duk lumibak[188] ta ing jalanidi | nulya sira ta wau gumiwang | bèbèn gra umuh mangke |[189] păncawura gung umung | ringdik desa wilêtan uni | kilat thathit pracăndha | kidul wetan rawuh | gumiri-giri gurnita | toya mijil mugah prawata gumiring | prabawa bayu bajra ||
92. angin topan apuhan gêng prapti | obak agêng migah ing prawata | gumêrah saparbawane | kagyat kanggêk Ni Kidul | pasilanya kuthilang manik | sigra magung [190] mangrêngga | dènira malungguh | dening naga kang malayya | mêtu anon atakut dènnya ningali | toya mênggah kasmaran ||
29. Asmaradana
1. Nyai Kidul alon angling | anukmèng daya ing nala | alami tan dulu mangke | rêtu ombaking samodra | arêg[191] mina kang lina | umob lir raditya rutuh | hèrnya panas kadi wedang ||
2. pan baya ta mangke iki | ingaran ari kiyamat | obak gêng tan kadi mangke | Ni Kidul manah ruditya | awas mulat ing mina | gègèr mina kathah lampus | marêngga ing luguhira ||
--- [f. 129r] ---
3. Nyai Kidul mêsat aglis | gya prapta ing madyatara[192] | mulat jagat nêrus mangke | kang kasongan ing akasa | kasăngga ing buwana | tanna kaèksi lyanipun | nging Senapati Ngalaga ||
4. ngadêg têpining jaladri | Nyai Kidul aris mojar | talyana ki baya rajèng | ing tanah Jawa sadaya | kumêrud aru-ara | ing samodra Nyai Kidul | têdhak saking jumatara[193] ||
5. dyan marêk ing Senapati | Ingalaga angrêrêpa | Nyai Kidul tur baktine | mangsah sidhupuh anêmbah | bukuh ngusapi lêmah | lir kojêm siti tumukul | ngasih-asih aturira ||
6. dhuh pangeran ingsun gusti | tan kawawa nagênana[194] | sagara aru-arane | kang obak kaya kinocak | mina lit gêng katrajang | ing ampuhan akèh lampus | hèr panas lir api mubal ||
7. icalna sêkêling galih | yakti nata ing Mataram | ingsi[195] wana lan toyane | pasthi darbening narendra | pan kita kang wisesa | punapa rèh andika nut | miwah pêri parayagan ||
8. lan malih aturing dasih | pan tuwan jalma utama | sênêlir[196] dena[197] Yyang Manon | dadya kita tanpa karya | angrusak kang mukinat | kang aglar buwana agung | nyata ing pakarya tuwan ||
9. saisi jagat dumadi | jim pêri lan parayangan | sawarnine [sawar...]
--- [f. 129v] ---
[...nine] lêmbut kabèh | kang anèng wana sêmodra | miwah luhuring arga | maring kita ajrihpun |[198] tan selak ingabên yuda ||
10. amêmungsuhana gusti | sakèh jim lan parayangan | tinibalan prapa[199] kabèh | mapan jêngandika nata | agêng tanpa sisihan | pan bapa babuning ratu | ing nusa Jawa sadaya ||
11. trêp manahnya Senapati | Anglaga amiyarsa |[200] Ni Nyai Kidul ature | anarka jumênêng nata | amêngku nusa Jawa | sakèh mina samodra gung | kang pêjah wus palipurna ||
12. wuru pêjah mina urip | ikang katrajang ampuhan | Ni Kidul mantuk purane | Senapati atut wutat | tumangmèng[201] tan têlêsa | prapta kadhatyan Ni Kidul | kinanthi Sang Senapatya ||
13. atata sarêng aligih | ing taman adi winuryyan | sri sangkêp pêpêthetane | Ki Senapati tumingal | sajro taman winarna | wontên bale kancana gung | ika mulane ing kina ||
14. pan rinêbut ing ajurit | dènira Sang Gathotkaca | rutu[202] bale kancanane | tiba têlênging samodra | nênggih ikang tinêngga | nèng sagara Nyai Kidul | urube ujyala mubyar ||
15. padhang nêlahi ing puri | sorote ikang sêsotya | rêmbug[203] natar byor cotyane[204] | sinêbar awor malela | gapura gêng apelag |
--- [f. 130r] ---
linud ing sêsoca mancur | sinalisir mirah jiga ||
16. sinilanan[205] mirah wilis | murub muncar kang kancana | mancur itên panugule | apadhang kadi raina | ulaning sêsotya |[206] wor ujyala surya mancur | makucêm sor sênênira ||
17. dening ujyala rêtna di | kang nèng pucaki[207] gapura | asri pêpathetanane[208] | witing kayu kang kinarya | kancana rondhon sutra | pradasa[209] sri yèn dinulu | sarêng sêkar lan wohira ||
18. kawan dasa warna wiji | asri sor kathil kancana | anijèni i kayune | linigihan parangyangan[210] | warnanya ayu edah | pan lyih kayu kancanèku | kang pala wit kayu tugal ||
19. ana nyapa aprituwin | myang kang lagya kamropokan | ana ta saking uwite | ikang runtuh tan kawarna | upamanya lir lintang | ngalih lir jalada santuna |[211] kinubêngan ing bangawan ||
20. catur kèhe kang sawiji | bangawan warih apidha | bangawan puwan ing mangke | kawarna kang sami lênggah | anèng pura kalihan | Senapati Nglaga wau | lan kang midha Ratih syarga ||
21. citrane dinulu adi | asor Ni Dèwi Supraba | lir murca kinêdhèpake | rat jagat tan tumandhinga | kusumaning wanita | warnane salin ping pitu | pan atra kadhang atuwa ||
--- [f. 130v] ---
22. sadhawuh lir widadari | yèn lisir[212] wetan warnanya | lir kusuma Ngurawane | yèn bêdhug lir Murdaningrat | lan ratu sêkti dibya | ratu jim Prabu Rara yu | Sagara Kidul kithanya ||
23. kang nora têluk ing ngêndi | yèn lêlêmbut nusa Jawa | Sang Prabu Rara ratune | wêdi asih kumawula | [...] | atur bulupêtinipuna |[213] Ratu Lodhaya aseba ||[214]
24. Gunungkidul myang Marapi | ratu ngare padha seba | Kuwu Balêndhung Wringinwok | ing Roban Kayundheyan |[215] gunung gêng Wukir Palwa | Rawa Lobang samya suyud | Prabu Dalêpèh aseba ||
25. jêngêr non Ki Senapati | warnanira sang lir sêkar | ya ta micarèng driyane | tuhu yèn ayu utama | kaya nora pasaja | salewane myang yèn muwus | karya samilah i nala ||
26. kaduk manis asung brangti | manis rai raga krana | tansah liniring warnane | kamanisên Senapatya | baya ratu ing sarga | ikang asung brăngta wuyung | tan pêgat sabil ing nala ||
27. èsmu kagiwang ing ati | dening manising sarira | lir kilat barung thathite | têmpuh tingal lan nara sêdya |[216] mênggah dede jinisnya | anging ta Nyai Dyah Kidul | anampani raosi[217] tyas ||
28. Senapati dinuk liring | amanis lir guladrawa | angudang kung sêsêmone [sêsê...]
--- [f. 131r] ---
[...mone] | kaya ta yèn kagiwanga | Nyai Kidul angucap | nukmèng i driya sang ayu | sun bekane Raja Jawa ||
29. kadhatone dimèn lali | dèn prih dènnya sih sang nata | tulusa têkèng galihe | tumukul mèsêm sang rêtna | Senapati Ngalaga | liniri[218] tingal sang sang ja prabu |[219] ing Mataram angandika ||
30. rêtna yu witning sun iki | yun wruh pasareyanira | apa baya ta warnane | umatur rêtnani[220] pura | tan ewuh lamun arsa | darma têtêngga pukulun | mapan kagêngan andika ||
31. kinanthi Ki Senapati | maring ing jinêm paprêman | sarêng aligih praptane | sang nata lan Prabu Rara | kang kacipta ing manah | warnanira sang dyah ayu | ikang asung brangtasmara ||
32. angandika Senapati | baya ta i amindha |[221] kadhaton syarga ta mangke | pasang rakit pêpajangan | ingsun têmbe tumingal | pasareyanira ringsun | lan kang aduwe sêmbada ||
33. citranira ayu luwih | wagêd ngrakit pasareyan | sakirna pagulingane | kanyut manah ingsun dewa | mulat paprêmanira | yèn mêngkone ariningsun | ngong kaprêm ningali sira ||
34. aras-arasên sun mulih | kacaryyan kadhatonira | anging sawiji wadane | nora kanthi kakung sira | dening apantês mana | èstrinipun luwih ayu | kari kakunge kewala [kewa...]
--- [f. 131v] ---
[...la] ||
35. sang prabu dèn paleroki | Nyai Dul lon angucap |[222] sakeca anglămba bae | akêdhik ngên-angênira | tutug sakarsaniwang | watan[223] wontên walang kayun | Senapati angandika ||
36. pênêd mawi kakung yayi | sang dyah ature widagya[224] | pênêd mongmong sarirane | mindhak pintên kumadama | kula kudu akrama | Senapati ngandika rum | ingsun mulih mring Mataram ||
37. yayi wus karaos masthi | brăngta wuyung marang sira | gusti pa baya sarate | maria brăngta ing sira | tan ana yogyanira | kang nambani mung rêtna yu | paran polah isun nimas ||
38. pisaha lan sira gusti | masthi yèn brăngta angarang | raose ing manah ingong | arsa mulih mring Mataram | karanane tulusa | ayya ngago madhêg mangu | sumêlang tilar ing sira ||
39. sun têdha sihira gusti | miwah têtabaning brăngta | Nyai Kidul lon ature | tan sagêd asung brăngta |[225] dede dhêdhukun iwang | pi-api sanggup sih wuyung | mosa dhatênga ing manah ||
40. pan ratu gung mêku Jawi | kirang paran sri narendra | kang mêngku Matawis kabèh | angajêngêna wanodya | kang samya luwi yunya | kawula angawu-awu | ngong iki kadar punapa ||
41. ing paduka sêdya ngabdi | supaya lamun kagea | sumadya ngawula bae | supaya lamun kagea |
--- [f. 132r] ---
sang dyah pinarêpêkan | rêtna yu wingit tumuku[226] | liringe lir guladrawa ||
42. sangsaya angugar galih | cinêkêl jênthiking asta | angrêrêpa sang lir sinom | kadar ta arsa punapa | gumampang nyêkêl asta | adhuh gusti kae sampun | dening ta daya gêlêma ||
43. dika usulna[227] tumuli | asta kelor iki uga | watêke gêlis putunge | kinarya têtêmpuh paran | yèn putung drijiniwang | lara pinilidêr[228] sêru | putunga dèn alêmana ||
44. kaya ta dede nêrpati | anglir wong wuru waragang | Senapati lon wuwuse | mas satu[229] yayi mas sira | têka kadukan tămpa | tiningalan lèpènipun | Nyai Kidul lon angucap ||
45. yèn têmêna aningali | saking têbihan katingal | iku uga dalahane | sun watara kaya ana | kang dipun prih ing manah | kang tinarka mèsêm dulu | kadi banjir madu kilang ||
30. Dhandhanggula
1. Nyai Kidul ature amanis | dèrèng usum andhinginkên karsa | pan paduka badhe katong | nusya Jawa kang mêngku | dèn asabar yèn darbe kapti | srira sapa duwea | yèn dede sang prabu | Senapati ing Mataram | pan kang mutêr jagad sampun sang prabu linuwih |[230] uculna astaniwang ||
2. punapa silih raose gusti |
--- [f. 132v] ---
ingaras sang dyah datan lênggana | wus nguculakên astane | sinambrama sang prabu | kapracaya sêsêgahnèki | wus mugèng ing ngayunan | kupi warna catur | gêdhah ijo gêdhah rêkta | biru jêne seta gêdhah pan aisi | brêm tampo anggur arak ||
3. lir pendah madumăngsa kang warni | yèn ingujuk kabèh mawi sawab | wus katur Senapatine | lir puwan raosipun | luwih pêthak bangawan ping tri | sajêng luwih manisnya | lwih sajêng donyèku | kaping pat bangawan liwat | luwih manis anorakên madu gêndhis | Senapati Ngalaga ||
4. cinarita tri dina tri latri | tumama samodra musawarat | kalawan Nyai Kidule | tugal sare karon kung | wus winêjang kawruhirèki | masalah dadi nata | kang kèdhêp sadarum | manusya jin pri prayangan | samya nukul janjine Sang Senapati | Ngalaga angandika ||
5. ingsun pracaya sihira yayi | balik ingsun muliha Mataram | lamun ingsun nêmu gawe | sapa kang isun utus | angaturi mring sira yayi | wong Mataram tan wikan | lawan nora tutug | angaturi maring sira | Nyai Kidul ture gusti yèn nibali | sidhakêp suku tugal ||
6. sarwi tumêngaa tawang êni[231] | tuwan amacaa Surat Saba | punika têtibalane | dening kawula rawuh | lamun ana karsa sayakti | êjin layyan prayangan | pêri [pêr...]
--- [f. 133r] ---
[...i] kang tumurun | abakta sapadandanan | amapaga ing musuh tuwan ing benjing | ya wis gusti kantuna ||
7. ingsun mulih marang ing Matawis | tumurun Sang Senapati Nglaga | angèstokkên ing janjine | agung brăngta Ni Kidul | sakesahe kang raka aji | migah mring pagulingan | asare amujung | sangsaya-saya karasa | waspa mijil tan kuningan dèn usapi | tan bisa nahên trêsna ||
8. kampuh kêbêk luh ngusapan wèni | Ni Kidul saya wuwuh asmara | apikir sajro driyane | kaya ngapa wak isun | angadhêga[232] i wong lumaris | dadya lajêng anedra | kocapa sang prabu | kapirangu lampahira | kang katingal kang kitha têlêng jaladri | tansah sabil ing nala ||
9. lampahe kadya angambah siti | nèng samodra laris lampahira | ngambah Parangtaritise | sang pandhita kapangguh | apitêkur susunan adi | nèng Parangtaritisnya | Senapati cudhuk | lan sang wiku saha sêmbah | ngusap sikil abukuh malugyèng ngapti | anrahkên pêjah gêsang ||
10. tiningalan de sang maha yakti | hèh Ki Senapati ing Mataram | ja ngadêlkên[233] digdayane | asakti rosa têguh | kadya ngambah caraka siti | dadya ujub lan riya | kibir wastanipun | tan wênang [wê...]
--- [f. 133v] ---
[...nang] inglampahêna | wali mukmin ngadohakên pangabakti | Gusti lawan kawula ||
11. aja sira kaya bumi langit | lan sagara miwah kang prabata | langit iku wahanane | yèn jalma kaya muwus | ngandêlakên jêmbaring bumi | kalawan kandêl ika | anging mung puniku | tan ana suselani[234] lyan | kaya gunung mung gêdhene lan aigil | tan darbe paulatan ||
12. lawan sira aja kaya langit | ngandêlakên jêmbar lan awiyat | mung puniku digdayane | miwah sagara agung | ngandêlakên jêmbar ngidrêri | kalawan jro tan ja jajag |[235] gurnita kang alun | gêdhene mindha prawata | pan gumuruh syaraning punang jaladri | mung punika dayanya ||
13. lamun ayun tulus dadya aji | angagea sukur lawan rêna | ênêbakêna ênange[236] | pan pasthi dadi ratu | ing Mataram dènira linggih | myang para Ratu Jawa | kabèh padha nukul | aseba marang Mataram | anrahakên bulupêti sabên warsi | Senapati Ngalaga ||
14. alah payo mulih mring Matawis | ulun arsa mampir umahira | anulya lumampah age | sakêdhap sampun rawuh | angandika sang wiku jati | wismanira tan ngagya | pagêr jaba iku | kêbo sapi ingubaran[237] | hèh Ki Senapati Angalaga [A...]
--- [f. 134r] ---
[...ngalaga] sisip | iya ing pasrahira ||
15. angkuhira ana ing Matawis | krana Alah dadi riyanira | ujub kalawan kibire | kêbo sapi ta iku | tanpa kandhang wahênanèki[238] | sapa wania mringwang | durjana dhusthèku | kang ngage ênêb êningya | lêlakone sokur lan rêna Yyang Widi | wong wisma pinagêran ||
16. kêbo sapi yèn ucula iki | kang dèn cêkêli kêluhanira | yèn mantuk ing wisma mangke | kandhange dèn akuh |[239] pinathokan salaroknèki | turua ngarêp kandhang | yèn awêngi iku | nuli sira apasraha | angagea pandum kalawan amilih | dèn patut lan agama ||
17. lawan malih drigamane iki | istiyarira dipun akathah | sumănggaa i Yyang Manon | salir solahirèku | kadhinginan ujub lan kibir | karane dèn prayitna | laku ligih iku | solah muni lawan mona | Gusti lawan kawula Ki Senapati | ngagea pagêr jaba ||
18. lah atagên wongira Matawis | sabên-sabên katiga nyithaka | sabên taun saolèhe | wongira dhomas iku | angagea sukur Yyang Widi | ngarah dadi bacingah | pirabara pungkur | ja lumaku kibir riya | nulya nyandhak mandêlêm nulya cinangking | punika isi toya ||
19. sang pandhita lumampah
--- [f. 134v] ---
akardi | watês dalêm mancur mandêlêmnya | sarwi adikir lampahe | ingubêngan sadarum | de sang wiku turukên[240] benjing | ing batane wong dhomas | cacahe Matarum | dadya bêbata lan karsa | datatira kocapa lingira uni | kangjêng sultan ing Pajang ||
20. miyos sineba pangage adi | duk pinarêk anèng sitibêntar | kuthilang manik silane | abra ujyala murub | alêlèmèk babut si sari | wau nyêkêl bêdhaya | angapit sang prabu | pêpak nangkil wadya Pajang | samya matur ulun amiyarsa warti | sutanira sang nata ||
21. Senapati Ngalaga Matawis | yakti ing mangke abalik karsa | akarya kitha tarkane | wong dhomas pan lumaku | nyithak narkèng bêbata uni | karya nyithak bacingah | kinardi rahipun | anjrokkên lêlarènira | Sultan Pajang sigra dènira angli |[241] sutèng ulun dipatya ||
22. ing Banawa lumakua aglis | lan Si Tumênggung Măncanagara | lan Dipati Tuban mangke | ipenira ta iku | lumakua marang Matawis | ucapna ta dènira | kakangira iku | têmêne kalawan ora | Senapati tri duta nêmbah sigra mit | mêsat saking ngayunan ||
23. wus budhal sigra lampahe nuli | Pangalasan Sèwu mantri Pajang [Pa...]
--- [f. 135r] ---
[...jang] | mapan kang dadi têlike | iku samitranipun | nugal guru lan Senapati | tinutkên mring Mataram | sigra warah iku | Senapati Ingalaga | ulun iki tinutakên mring sirèki | wêwarah ing wartanya ||
24. Sultan Pajang nêguh[242] ditên benjing | dutanya prapta Pangran Bênawa | Tumigung[243] Canagarane | tri lawan pun amantu | nênggih sira Dipati Tubin | tri padha wiratoma | Senapati gupuh | nulya mapag Randhulawang | lan sêntana kabèh gaman dhomas ngiring | wadyabala Mataram ||
25. sami bakta suguh kêrig lampit | dhudha santri anèng Randhulawang | gajah jaran samaptane | Dipati Bênawèku | sampun prapta ing Randhukari[244] | Senapati amapag | katingal tumurun | adan mangsah cudhuk lawan | Adipati Banawa ngaturi bakti | ya ta arêrangkulan ||
26. dhuh sanak ingsun kula puniki | kakang lami têmên tan kapanggya | lan karsa andika mangke | Senapati amuwus | ariningsun ki adipati | nuganga èsthi enggal | ngandikaa pukur | ing turăngga pan prayoga | nulya sarêng umugah palana uni | panakawan ing Pajang ||
27. Astrawăngsa boncèng ngigil èsthi | nukmèng driya hèh manawa ana | karya prang ngigil èsthine | ulun sarênga lampus | lawan gusti têtalinèki | pala pinêthêtan |[245]
--- [f. 135v] ---
kang dadi pakewuh | dening pangot cêcebolan | iku purwanipun wadya ing Matawi[246] | ngandhut pangot cebolan ||
28. binakta seba pan nora kari | tarkanira Astranaya mila | dèn pêthêti têtaline | aling-aling sadarum | agampanga pamiyak mami | gèn ingsun anyuduk |[247] sarêng ulun amuk | wontên saigiling liman | jurunira Senapati ing Matawis | pun Malik sarêng nugang ||
29. tarkanira ujare Ki Malik | karaningyang sarêng nugang liman | anèng ing ulu ngayune | sarênga ulun amuk | pêjah gêsang sarêng lan gusti | madhêp maring palana | akuse[248] dèn singkur | andulu ing gustinira | Senapati ajajar dènira linggih | myang Dipati Bênawa ||
30. adipati ing Bênawa angling | kakang Senapati Ingalaga | kawula ugi kinèngkèn | dening sultan tuwanku | jêngandika kapirsa nênggih | ing rama jêngandika | akarsa amungsuh | ing ramanira jêng sultan | igih nyata punika datan sayakti | ulun nêdha jinarwan ||
31. Senapati alon anauri | măngsa dhêboa[249] kang matur sultan | ratu pan têrus tingale | tarkane tyasing ulun | datan samar sang paduka ji | saparipolah ingya | barkate sang prabu | agêng adalêm Mataram | datan narka yèn ulun [u...]
--- [f. 136r] ---
[...lun] ikang darbèni | mapan kagungan sultan ||
32. ngaturakên pan ulun puniki | suguhe kang abdi Mataram |[250] jangandika pan gustine | yèn suwawi sang ulun | tumanduka marang Matawis | mapan nêgari tuwan | kasukana besuk | ing toya lawan dharatan | ulun saos sakarsa andika yayi | brêm tampu lan waragang ||
33. Adipati Banawa sira ngling | hèh Tumênggung Amacanêgara[251] | nyata linyok ing wartane | kang kita ikang matur | dhatêng rama sultan ing nguni | gustine iki ora | ujare amusuh | isun piyandêling kakang | ing bêcike suguhe wadya Matawis | dadi cina amrata ||
34. Adipati Banawa nauri | lampahira prapta ing Mataram | tumama ing kadhatone | rawuh nulya aluguh | pinapag ing wadya Matawis | andhèr wadya ing Pajang | amrêbil[252] supênuh | amudhut brêm lan waragang | Senapati agêpah dènnya alarih | kalaganjur kang munya ||
35. adipati ing Tuban sira ngling | kakang Senapati Angalaga | ulun midhangêt wartine | jangandika anêngguh | rêmên kang wong abaksa rangin | punapa kang kinarya | kakang watangipun | lan malihe wong Mataram | yèn alêkas kasukan abêksa rangin | punapa kang kinarya ||
36. Senapati Angalaga angling | abdi dalêm Mataram abaksa |
--- [f. 136v] ---
rangin sador[253] kang ginawe | yèn gêguyon anginum | miwah gêdhang kinarya lêmbing | abdi dalêm Mataram | dhusun watêkipun | kawruhe mung sêkul ulam | papah gêdhah[254] tan wontên tinigas pacing | buntare sinêmpugan ||
37. adipati gumujêng sarya ngling | nora nusul têtiyang ing Tuban | wong Mataram digdayane | yèn bêbêksan anginum | wong ing Tuban yèn baksa lêmbing | lêmbing têmên kinarya | gêguyon anginum | tur sami atadhah dhadha | pan aganti wong Tuban lêmbing-linêmbing | wus wantune mêngkana ||
38. atanapi yèn abêksa rangin | tubak têmên kang kinarya watang | ikang kinarya sodore | abêbêksan anginum | tan prabeda lawan ajurit | yakti tubak-tinubak | datan wontên kondur | sampun tatane wong Tuban | alah paran make andika yaktosi | wong Tuban abêbêksan ||
39. Senapati Angalaga angling | têtiyang dalêm Mataram tiwas | sami awidhung tangkêpe | samya lagya sinau | wong Mataram dèrèng rêspati | wantune tiyang desa | yèn baksan anginum | sami agagak wurahan | mung cangkême gumêdêr abaribini | abaksa tan tiyasa ||
40. adipati ing Tuban sigra ngling | ulun darbe wadyanira Tuban | awagêd abaksa tamèng | pitung nagara pujul | nanging wadyanira ing Tubin | wisaya lan prakosa | tan ana kang mungsuh | wong pitung nagara kalah | de
--- [f. 137r] ---
wong siji punika ngabên prayogi | ulun dhatêng sumăngga ||
41. Senapati Angalaga angling | mandahane wongira Mataram | mulat ing wong baksa tamèng | ikang wagêd pinujul | ngalahakên pitung nêgari | mendahe wong Mataram | arêmên adulu | satuwuke dèrèng mulat | wong widagdya amiyarsa lagi mangkin | dening wong sa mudha |[255]|
42. adipati ing Tuban sira ngling | hèh wong Tuban sira bêbaksana[256] | sira angagêma tamèng | mupung lagi awuru | gêlarira dipun angênting | nulya aglis tumandang | bêbêksan nèng ngayun | tawok lan tamèng cicinandhak |[257] ngubulakên i tawang sigra nglêkasi | pan tinadhahan dhadha ||
43. rameni kang lok giri sêdhênging | ababêksan gamêlan gurnita | awor lan bala surake | lir obak sagara gung | Radèn Răngga sutanirèki | Senapati Mataram | putra kang pabayun | anjawil datêng[258] kang rama | ya ta kagèt Senapati ing Matawis | sinêntak ikang putra ||
44. Ki Adipati Tuban sigra ngling | kakang Senapati Angalaga | prandadi[259] duka putrane | ulun mirsa asêndhu | kapirare duka ing siwi | punapa ta purwanya | dening kita bêndu | Senapati sigra mojar | pêcêl alit pun Răngga paksa gumangkit | kudu tumut bêbêksan ||
45. angladosi baksane wong Tubin | karsanipun pun Raga punika | kumawi paksa angêne | wong mindha
--- [f. 137v] ---
paksa punggung | toging prana tur nora yakti | ayya asung paguyyan | mêmirang kadulu | tan layak pukulun mulat | ing tandange pêcêl dalêm ing Matawis | awidhung paksa iya ||
46. adipati ing Tuban sigra ngling | sutèng ulun ayya si sira sora |[260] abaksa sun tingalane | wong Tuban sampun gambuh | nora layak sira musuhi | angur si ginaua | payo sutèng ulun | wong Tuban sira tirua | anging poma ayya sêdya angladèni | anggèr măngsa mênanga ||
47. pan wus gambuh wong isun ing Tubin | lêlingsene amuruk ing sira | aja cacak sira rare | yèn mênanga amungsuh | tingalana tandange ugi | sira èmpêr-èpêra[261] | payo sutèng ulun | angladènana wong Tuban | Radèn Răngga tumukul dènira linggih | lakung dening mangrêpa ||
48. adipati ing Tuban ningali | ing dêdêgira Rahadèn Roga[262] | Dipati Tuban têmbunge | abêcik dêdêgipun | pan dhurure[263] radèn apêkik | sutèng ulun punika | waktu taksih timur | hèh wo[264] Tuban sutèng ingyang | radèn êmas aja ta sira têmêni | rowangên baksa kêmbang ||
49. hèh wong Tuban poma sira iki | ladènana baksa Radèn Răngga | yèn kênaa sênjatane | ingsun tugêl gulumu | poma ayya ta sira lali | pan iku sutaningyang | kapirare dangu | sun juwing sawalang-walang | kulitira sun karya tontonan [tonto...]
--- [f. 138r] ---
[...nan] ugi | anèng nagri Mataram ||
50. kakang Senapati i Matawis | sutanira Radèn Roga ika | wali-wali ulun akèn | tan mangkat dènnya takut | dhatêng tuwan sutanirèki | lah atagên dènnya gya | Radèn Răngga iku | karane tutuga suka | abêbêksan wayahe wong anom pêkik | kêdah tinon ing jalma ||
51. Senapati angandika aris | sutèng ulun Radèn Raga ika | kita tumandanga age | kinon dening gustimu | mudhut tamèng gatong[265] pat uni | waos ikang kinarya | kotbuta dinulu | gatong kalih tawokira | sarêng katon kagèt dipati ing Tubin | satuwuk dèrèng mulat ||
52. tan kumêdhèp dènira ningali | pan malongok kabèh wadya Tuban | prasamya ngling jro driyane | nora layyak puniku | gêgamane manusya iki | tan ana tanah Jawa | kang kadya puniku | anulya sira tumandang | Radèn Raga tawok tamèng dèn cêkêli | ngubulakên awiyat ||
53. tawokira mibêr kadi paksi | alap-alap katon lamat-lamat | myangkya udhune ta age | pan tinadhahan pupu | pan tinudha ing jaja malih | murub akantar-kantar | laras astra lêbur | mantri Pajang kagawokan | adipati ing Tuban luwih aisin | mantri Tuban kasoran ||
54. adipati ing Tuban sigra ngling | hèh wong Tuban sira têmênana | gêlari
--- [f. 138v] ---
dèn angêntèk |[266] karone padha têguh | pan pracaya ulun ningali | karo padha digdaya | pan sarêng anuduk | nulya wau kinêjepan | dening gustira Adipati Tubin |[267] baksa ngêntèkên gêlar ||
55. Radèn Răngga sinuduk tan busik | ngiwa nêngên tawok tan tumama | lir lalêr mencok tibane | panudukira luput | duk dinêdêl tan kêna lungid | sasat wayang-wayangan | fan ilafat tuhu | cinane hayun lan baka | tubak kêris têmên-têmên tan nêdhasi | maring jalma satata ||
56. Radèn Răngga datan amalêsi | sakeca wau dènnya abêksa | enak-enak baksa bae | Dipati Tuban muwus | Radèn Raga malêsa kaki | mapan sami digdaya | piyandêl atêguh | ing ulun sampun pracaya | pira bêtah sira nora malês kaki | rêmêk taksananira ||
57. sira malêsa pisan ping kalih | tri tan miyang Radèn Răngga ika | masih sakeca baksane | Dipati Tuban muwus | kakang Senapati Matawis | karana tan malêsa | ulun atag sampun | amalêsa datan arsa | yèn dede tuwan Senapati nglingnya ris | sutèng ulun malêsa ||
58. pan gustinira kang akon nuli | Dèn Roga nuwun sèlèh sanjata | tumandang karo tangane | pinapagakên nêmpuh | wadya Tuban dipun tampiling | kapisanan mukanya | wor lan marus |[268] kulite katut ing tangan |
--- [f. 139r] ---
mantri Pajang gawongkira[269] aningali | kawiratamanira ||
59. Radèn Răngga tamèngira nuli | ingubulakên langkung awiyat | ingarahakên tibane | Dipati Tuban iku | ngiringane kang lampit palih | pêcah nagara Pajang | Răngga dènnya muwus | ing Pajang amasthi kêna | nulya ngadêg Dipati Tuban awriwrin[270] | lalos[271] atilar bala ||
60. wadya Pajang gègèr kabèh mulih | praptèng Pajang mangsah cudhuk sultan | manêmbah suku sang rajèng | mangusapi ing lêbu | mukanira konjêm ing siti | pangeran ing Banawa | ngrêrêpa abukuh | ari Sang Sutawijaya | Dèn Banawa ature angasih-asih | sampun kula lumampah ||
61. maspadakakên dhatêng Matawis | lampahe Senapati punika | tan wontên tilas balike | mapan pinapag ulun | Randhulawang dipun sêgahi | apan sinăngga-săngga | eca bukti ulun | têlas wadya ing Mataram | sakathahe mêthuk dêdadamêl Matawis |[272] gajah jaran myang jalma ||
62. lan rabine myang sakathah èstri | samya mêthuk myang isining wana | samya sinuguhkên kabèh | yèn kala nedra ulun | para rabi sandhing ngêpêti | ya ta tantu prathaya | sumăngga sang ulun | Tumênggung Măncanagara | srigra[273] matur dhatêng Sultan Pajang igih | yaktos [ya...]
--- [f. 139v] ---
[...ktos] pambalikira ||
63. suta ulun Gusti Senapati | Ingalaga sagêd karya gêlar | wong agung lantip samune[274] | Dipati Tuban muwus | gih sang nata saktos abalik | kang Senapati Nglaga | musuh ing sang prabu | tarkane tyas ulun ika | yèn papagna jurite kang Senapati | sèwu dêdamêl Pajang ||
64. binarênga mara dènnya jurit | kakang Senapati kang satugal | masthi datan năngga mangke | widagda luwih têguh | angluwihi wong sanêgari | têpis wiring rat jagat | nora nana pujul | kang tuwa malih punika | pêpêcêle pun Raga pan maksih alit | agila sun tumingal ||
65. Sultan Pajang kapita ing ati | amiyarsa aturing punggawa | tanaya lawan mantune | anarka lamun nêmpuh | ri saksana aprang ajurit | Sultan Pajang gya mojar | maring ki tumênggung | sira mantriningsun lawas | măngsa sira agêgoroha ing kami | aturira maringwang ||
66. Ki Dipati Banawa puniki | apan wode ing nala manira | iku lanang sajugane | saature sun gugu | măngsa iki goroha kami | mohal yèn angrusaka | ing nagaraningsun | dadi ewuh tampaniwang | mapan karo tan ingsun gugu puniki | pan sun pikir ujyanya ||
67. sun tuture kakangira uni | kala [ka...]
--- [f. 140r] ---
[...la] bocah lagya manakawan | isun raina asare | Senapati atunggu | anèng dagan datan aguling | ana karsaning Sukma | ula gêdhe anung | arsa narajang maringya | Senapati tangginas dènnya nyêkêli | ula binêthot pêjah ||
68. wis mêngkono ingsun acangkrami | marang wana ing Rame sêmana | agêrit banthèng samsame | Senapati pan milu | anèng wuri angiring kami | mantri Pajang kapisah | kalawan ing ulun | agiring banthèng manjangan | apan ulun katungkul dening agêrit | kalawan rabiningyang ||
69. wus mêngkana ana banthèng kanin | angamuk nora nana kang mapag | panggritan tinêmpuh age | Senapati anêmpuh | nyêkêl sungu pan siji sisih | roro ikang andaka | pokah ikang sungu | banthèng niba kapisanan | iya iku digdayane Senapati | sêdhênge lagi bocah ||
70. mêngko malih pan saya asakti | pan wis tuwa waspadèng wêweka | widagda ing sasmitane | amikênakên[275] sêmu | apan ulun wikan ing wangsit | sakarsanira mothah | apan ulun ugung | sakèhe ing wartanira | tan sun rungu Senapati sutèng mami | lir gon ingsun ayoga ||
71. datatita nglingira ing nguni | kang kocapa Ki Tumênggung Mayang | abeka ika karsane | Sultan Pajang puniku | pinrih
--- [f. 140v] ---
cidra ing janjinèki | Sultan Pajang akarsa | yaktènana wau | mring Ki Senapati Nglaga | ala bêcikira kang dipun wiwiti | wau Tumênggung Mayang ||
72. adarbe putra lanang sawiji | bagus anom ran Jaka Wiyagang | ulah lambangsari mangke | lawan putra sang prabu | pakonira kang rama uni | yaktèni gènnya beka | wus cinêkêl gupuh | pinatèn Jaka Wiyagang | anèng têngah waringin kurung kang jisim | Ki Jaka gilang-gilang ||
73. rama mirsa yèn putra wus mati | sigra lumampah yaktoskên sira | tamêne[276] lawan orane | sarêng prapta wus wêruh | lamun nyata putra tan sipi | Tumênggung Mayang ngucap | kêplok tanganipun | pasthi rusak karatonnya | nagri Pajang kakukup mara[277] Matawis | de cidra prajanjiyan ||
74. Ki Tumêgung Mayang sampun mulih | sri bupati asru dukanira | Ki Tumênggung Mayang age | kinesahakên wau | mring Sêmarang sanak dharèki | ingiringkên wong sasra | mantri patang puluh | kang baris sèwu tut wutat | bokmanawa ala[278] pialaning margi | kang ngiring wong prawira ||
75. pun Tumênggung Mayang ikang èstri | aputusan abakta nawala | praptèng ing Mataram age | lumêbêt mring kadhatun | mangsah cundhuk lan sang nêrpati | anêmbah ing suku sang | mangusapi lêbu | nulya ngaturakên layang | tinampanan ing Senapati Matawis | sampun lyan pangawulan ||
76. ikang layang sampun sinasuwir | punang jaja upama têmbaga | apracina sru dukane | padon lathi kumêdut [ku...]
--- [f. 141r] ---
[...mêdut] | mukanira lir wora-wari | ujyalanya baranang | kotbuta andulu | Ki Senapati Anglaga | tingal andik ujyalanya kadya rawi | rêrêp sakèhing bala ||
77. Senapati Angalaga angling | hèh samitra mantri pamajêgan | sami sun têdha gawene | mantri kang patang puluh | lah rêbutên sadulur mami | yayi Tumêgung Mayang | mêtua ing Kêdhu | rêbutên sagon kapapag | nulya sami sinangonan punang matri | pamajêgan sadaya ||
78. darijine kinêbêkan singsim | pan sêsotya kêncana kang mulya | gabyar-gêbyar[279] ujyalane | sêsotya abra murub | muncar warna lir lintang ngalih | gumêbyar kadi kilat | asri yèn dinulu | asih sêdya ing wanodya | pracinane rêtna widagdèng pawèstri | donya tinohan pêjah ||
79. mantri pamajêgan kapya amit | sarêng nugang mantri pamajêgan | anadêr[280] maprung kudane | mapan mêdal ing Kêdhu | prapta Randhujajar kapanggih | wadyabala ing Pajang | wong Mataram ngamuk | wong sèwu samya lumayya | rêbut dalan wong Mataram dènnya jurit | tandang lir macan babal ||
80. sami angêmbat watang ngajrihi | ngamuk rampak manggung luwur kuda | wong Pajang kacandhak akèh | tinigas murdanipun | winot kapal kang sirah sami | wong mantri catur dasa | sami kuthah marus | kang wastra kadi rinêngga | Ki Tumênggung Mayang mapan sampun kêni | ing mantri pamajêgan ||
81. mantri [ma...]
--- [f. 141v] ---
[...]
--- [f. 142r] ---
[...]
--- [f. 142v] ---
[...ntri] Pajang sasisaning mati | samya mulih lumayu sasaran | prapta ngalun-alun age | tumama byantarèku | sigra cundhuk sultan nèng puri | kapita sirèng mulat | mantri Pajang matur | Tumênggung Mayang rinêbat | wontên Jatijajar dening wong Matawis | kang mantri pamajêgan ||
82. ulun tiwas atur pati urip | mantri Pajang takut kathah pêjah | Sultan Pajang andikane | apan wus nyata iku | yèn abalik Ki Senapati | dening amurwa yuda | lah payo anglurug | wus undhang ngrasuk busana | bêbêrkatan kang dhingin-dhingin rinangkit | jimat têtambalangan ||
83. tinon murub kaprawiran jurit | amakutha sigra nitih liman | ingiring wadyabalane | kêrig mantri sadarum | myang sêntana gêgaman asri | ubul-ubul lêlayya | endhe tamèng tulup | bêdhil tubak putih binang | lawan ganjur trisula tawok lan lêmbing | suligi lawan panah ||
84. mantri Pajang abusana asri | abêbadhong kancana kang mulya | kêbêk singsim jarijine | ajêjamang kêkalung | pangagene awarni-warni | akêre gêgênderan | lir prawata santun | lêlaku ngêbêki papan | Sultan Pajang mancur makutha cinawi | ujyala lir baskara ||
85. kasor ujyalaning sang yyang rawi | akucêm sinama lan makuthah[281] | sultan ginêrbêg wadyane | kapêdhak anèng ngayun | wadya lumakyèng wuri |[282] wadya jaba atêbah | tan têbih kang sunu | Pangran Dipati Bênawa | anèng pungkur lan priyataka tan têbih |
--- [f. 143r] ---
bung ampèl gêgamannya ||
86. lêlayu abang asongsong kuning | tan kawarna ikang kathah-kathah | pare anom têngêrane | Dipati Tuban ngayun | gêgamane abang lir gêni | ênêngna kang kocapa | wong Mataram rawuh | kang ngrêbut Tumênggung Mayang | sampun katur Senapati ing Matawis | nangis Tumênggung Mayang ||
87. kawarnaa pinêrnahkên sami | saanak putu Tumênggung Mayang | Senapati lon dêlinge | lah dandana sadarum | nora wande sira ajurit | kalawan wong ing Pajang | luwaran winuwus | Sultan Pajang anggya[283] prapta | masanggrahan Parambanan kubêng baris | Senapati amapag ||
88. ing Randhulawang gènira baris | pêpak wong dhomas miwah sêntana | Dipati Măndarakane | tan têbih Kyai Juru | pamajêgan dadya pangarsi | wus surup sang raditya | dan mantri pêpitu | Arya Jămba gawe gêlar | nabuh bêndhe Ki Bicak samya miyosi | ing Gunungkidul nulya ||
89. tinupukan[284] kayu sapabêdhil[285] | lêlokange ingabong jinajar | wus murub dyan nabuh bêndhe | Ki Bicak munya ngukung | syaranira lir anèng langit | Sultan Pajang miyarsa | Ki Bicak angukung | ing tyas kapita gya mojar | Gunungkidul sun tingali dadi gêni | Si Bicak muni ngakang ||
90. wong i Mataram ingsun tingali | kaya mêtu tan ana gurnita | lir gunung rubuh syarane | Dipati Tuban [Tu...]
--- [f. 143v] ---
[...ban] muwus | hèh sang nata amêmêdèni | wong cili dening tuwan | ngandika puniku | ing tarkane tyas kawula | maksih wêni yèn adunên aprang mami | lan kakang Senapatya ||
91. wong tamtama ulun bakta jurit | widagda lêksana têguh rosa | kêlar anyêkêla mangke | wong kawan dasa purun | mêjahana ing Senapati | Sultan Pajang ngandika | dipati putrèngsun | ja wêni sira musuh prang | Senapati wruhanira têkèng janji | ngalih cahya nurbuwat ||
92. Senapati mêtu tanah Jawi | kabèh aseba marang Mataram | iku kang tămpa gilire | Senapati winuwus | Kyai Juru Martani angling | kadipundi rèhira | mapan nora wurung | amusuh ing Sultan Pajang | yèn nêmpuha lêt Upak kari sawêngi | benjang pan sira aprang ||
93. ulun iki lakung dening isin | aningali muka mantri Pajang | yèn anêmpuha jurite | dening bapa lan sunu | silih ukih dènira jurit | Senapati gya mojar | kaya pa puniku | rèhira kang linampahan | ulun iki anut sakarsa puniki | jarwanana dènira ||
94. Kae Juru Amartani angling | yèn sêmbada lawan karsanira | uni ika sêmayane | kalanya Nyai Kidul | uwis sêdhêng mangke tinagih | lawan ikang kayangan | Gunung Marapi ku | uni ika asamaya | marang ulun sayakti mangke tinanggih[286] [ti...]
--- [f. 144r] ---
[...nanggih] | iya padha dhatênga ||
95. Senapati Ingalaga angling | nulya angadêg tumêngèng tawang | maca Surat Saba mangke | gurnita Nyai Kidul | nulya umyrus[287] tumêngèng langit | bayu braja narajang | kang kayu sêmpal rug | pracandhanya amarapal | prapta udan gumêrdêg awor lan angin | tăndha jim sami prapta ||
96. tan antara surak anèng langit | gurnitanya kadya langit bêdhah | anglir gunung rubuh kabèh | prakatha padha umung | antarane Gunung Marapi | nauri nulya bêngkah | kawah gumalêdhug | udan awu ikang prapta | gugur gunung wadhas watu lan karikil | lèngsèr ladhu lumampah ||
97. watu agêng akathah kang warni | sarêng ladhu mêdal Kali Upak | angèli ngisor parane | pan sami acalathu | hèh wong batur kang gêdhe cili | sira iki ngandikan | amapaga mungsuh | apan ana Parambanan | Sultan Pajang iku mungsuhira jurit | sawêngi kalahêna ||
98. Sultan Pajang miwah ikang mantri | kagegeran dening ladhu migah | narajang pasanggrahane | bala Pajang lumayu | sowang-sowang arêbut urip | anarka yèn kiyamat | dening watu nêmpuh | pasanggrahan ing dharatan | nora layak ladhu watu angugahi | padha bisa angucap ||
99. saking tawang udan watu prapti | bala Pajang bêdhil tubak sirna | binokok binakta mulèh | Sultan Pajang glis mudur | ing Giligan dènnya
--- [f. 144v] ---
miranti | abacut mring Tambayat | ing astana ngujung | kunci sinarog tan kêna | Sultan Pajang angujung saking ing jawi | wusira nulya tanya ||
100. hèh kunci apa karane iki | ikang gêdhong sinarog tan kêna | juru kunci alon ture | pan jênêngira prabu | tan winênang dening Yyang Widi | tinampik jênêng tuwan | dening kang tinugu | wong mati parêk Yyang Sukma | cahyanira nuring rat apan wus ngalih | ana Raja Mataram ||
101. Sultan Pajang sandeya ing ati | amiyarsa tuture wong tuwa | anulya sira asare | ana ing bale kêncur | salawase dènnya aguling | dèrèng kadi punika | kanikmatanipun | nulya wungu dènnya nedra | adan mudur Sultan Pajang nitih èsthi | lumampah tibèng dalan ||
102. nulya Sultan tandhu dèn titihih[288] | adan gêrah sarira sadaya | dadya arêmbên lakune | Senapati angrungu | lamun sultan gêrah ing margi | anabrang Kali Upak | angetan tumanduk | abakta wong kawan dasa | kartanira angatêrakên sang aji | bubar baris Mataram ||
103. wadya Pajang miwah para mantri | padha kagèt dènira tumingal | Senapati nusul age | utap-utapan[289] sampun | para putra matur sang aji | Senapati Mataram | katingal anusul | abakta wong kawan dasa | watawise yèn suwawi lan sang aji | pinapag winangsulan ||
104. balanira Senapati kêdhik [kê...]
--- [f. 145r] ---
[...dhik] | apan ulun sura apêranga | dening wadya ulun akèh | Sultan Pajang amuwus | apan uga sutèng sun sami | aja uga anarka | sura padha musuh | Senapati Angalaga | kakangira gêgêntèn ingsun yèn mati | sanak tuwa sinêmbah ||
105. kakangira Senapati ugi | ngatêrakên marang isun ika | dening alintang marmane | apan wruh gêrah ingsun | apratăndha luwih gumati | adarbe wong atuwa | abakti maring sun | ing benjang sapukur ingyang | isun lalis dèn atut sira ing benjing | kalawan kakangira ||
106. dèn sira tut lawan Senapati | ingsun lina jênêng isun nata | Senapati kang agawe | puniku gêntèn ingsun | Senapati kakangmu iki | lamun sira sawala | ing gêgêntèn ingsun | yakti tan jumênêng nata | ingsun lalis sanak tuwa angamini | ilang jênêng kawuryyan ||
107. Adipati Banawa tan angling | amiyarsa tuture kang rama | miwah têkèng santanane | umung anèng dalanggung | pan pinêlêk lampahing margi | prapta nagara Pajang | tumamèng kadhatun | Senapati Ingalaga | pamodhokan desa Mayang iku singgih | nulya raryyan lan wadya ||
108. Sultan Pajang amiyarsa mangkin | yèn kang putra mondhok desa Mayang | anulya utusan age | duta prapta umatur | Senapati pan dèn tibali |
--- [f. 145v] ---
ing ramanira sultan | tumangmèng kadhatun | Senapati sira mojar | hèh sang duta matura sira sang aji | amit ulun katuran ||
109. amit mangkin nora ta amulih | ulun iki nganti karsa tuwan | aturêna dipun age | dutanira pan wangsul | mring jro puri marang sang aji | maring gultan[290] ing Pajang | Senapati mêngku | samadi-samadining rat | desa Mayang wayah têngah dalu mangkin | pun Juru Taman prapta ||
110. amêng-amêngane Senapati | gêdhenira sagunung anakan | mindhêk[291] ngalasod ngarsane | pun Juru Taman matur | Senapati tuwanku singgih | manawi darbe karsa | angrabasèng prabu | ing Pajang ulun lumampah | pêjah gêsang pan ulun ikang nglabuhi | kantuna tuwan wiryya ||
111. Ki Senapati nglingira aris | Juru Taman ulun atarima | pasihanira ing mangke | ingsun tan darbe kayun | karsanira ulun umiring | Juru Taman anêmbah | saksana tumanduk | malêbêt maring kadhatyan | Sultan Pajang kapangguh sira aligih | binithi dhadhanira ||
112. Sultan Pajang kantaka tumuli | tinangisan dening para garwa | miwah para putra kabèh | aramya gumarumung | sarêng eca Sultan anglilir | sayan asru kang gêrah | Senapati iku | sakathahe wong Mataram | pinudhutan padha tukua salasih | tinupuk lawang kilyyan ||
--- [f. 146r] ---
113. Senapati nèng Mayang siniwi | cinarita tri wêngi tri dina | gya mulih Mataram age | ing pura kang winuwus | Adipati Bênawa uni | umatur rama putra | paduka pukulun | Senapati wong Mataram | pinudhutan sami atubas salasih | pikulan agotongan ||
114. apondhongan sami dèn tupuki | lawang sakèthèng kilèn sadaya | Sultan Pajang andikane | Ki Senapati iku | kakangira bangêt gumati | pratăndha sih-sinihan | iku sutèng ulun | Ki Senapati waspada | wruh yèn ingsun palastra nora antawis | Sultan Pajang palastra ||
115. para putra sadaya nukuli | para garwa miwah matri Pajang | tumênggung răngga dêmange | lan kadhuruan[292] iku | pêcattadha lan adhamai[293] | pandêlêgan lan arya | waduaji kupul | gurnita kadya apuhan | panangise sakathahe para rabi | ngling Dipati Banawa ||
116. hèh sakèhe Pajang para mantri | isun jaluk rêmbuge sadaya | syargi rama wêwêkase | isun kinènana patut |[294] kang asêpuh kang Senapati | kang rama pan wus tilar | ya prayoganipun | sun aturi kang dipatya | pinajaran gêlêm tan gêlêma singgih | pan iku sanak tuwa ||
117. yogya gêgêntine rama aji | dununging sêmbah sun matri Pajang | umiring kabèh dutane | gya ing Mataram rawuh | wus tumama ing pura panggih | lan Sinapati[295]
--- [f. 146v] ---
Nglaga | nêmbah duta matur | ulun puniki tur wikan | dipun duta dening rayi daduka[296] ji | Adipati Bênawa ||
118. Sultan Pajang rama ji wus lalis | pukulun ingaturan mring Pajang | nganti nirami layone | rama dika sang prabu | maksih gilang-gilang anênggih | Sang Senapati nulya | nitih kuda maprung | anulya prapta ing Pajang | wus tumama pura Senapati nangis | ngati[297] nukêmi pada ||
119. tan beda kalawan gêsangnèki | baktine Senapati Mataram | dhatêng Sultan Pajang mangke | dyan siniraman wau | wus kinafan sabayang[298] nuli | wus bakda dyan binakta | sinare ing Butuh | maca tlekin[299] donga tamat | samya mulih wus prapta Pajang nêgari | pêpak para pandhita ||
120. miwah putra Sunan Kudus angling | ing sakèhe para mantri Pajang | putra sapamrayogane | ikang gumanti ratu | kang jumênêng Pajang nêgari | mantri Pajang sadaya | ri saksana matur | yèn suwawi kalih tuwan | Adipati Banawa yogya gêntèni | putra jalu sajuga ||
121. susuhunan ing Kudus sigra ngli[300] | tan sabada lawan karsaningyang | Adipati Bênawane | yèn jumênênga ratu | adipati ing Dêmak malih | apan iku kang tuwa | jumênênga ratu | iya èstri jêr kang tuwa | Sultan Pajang iya putra lanang iki | adipati ing Damak[301] ||
122. iya mantu yogya dadi aji | dening wadon lawan lanang ika | têrah kusuma karone | Dipati Bênawèku |
--- [f. 147r] ---
sampun winarisan nêgari | iya nagara Jipang | wasiyat kang lampus | yogya miyanga ing Jipang | awismaa apan jumênênga aji | ing Jipang sinebaa ||
123. Senapati gya aturun angling | gya sinaru Kyai Juru mojar | Senapati payo mulèh | Senapati gya mudur | Kyai Juru amêmarahi | Senapati Ngalaga | aja turun wuwus | karêpe wong asêsanak | silih ukih padudon rêbut nagari | dadi apêpêrangan ||
124. lêhêng sira amuliha dikir | asidêkah angalapa sawab | ing lêluwur para kabèh | ing Mataram pan agung | atanapi bêras lan pari | banthèng kidang manjangan | kasukana magung | bêcik nagrimu Mataram | aja narka ing Pajang Ki Senapati | mulih marang Mataram ||
125. wus alami ing Pajang winarni | ikang mantu Adipati Dêmak | gêntèni jumênêng katong | Dipati Banawèku | tulus Jipang dipun wismani | pandume mantri Pajang | mapan pinartêlu | pinudhut ikang rong duman | winèhakên mantri saking Dêmak uni | ikang maksih saduman ||
126. sarupane wadyanira lami | sami jinujung ing ligihira | sapatute jênêngane | mantri Dêmak sadarum | wisma Pajang Pajang kang mantri | kabèh rusak atinya | de kalong puniku | gêgadhuhane sadaya | padha ala pangucape mugi-mugi | anaa mungsuh prapta ||
--- [f. 147v] ---
127. dèn rusaka nagri Pajang iki | katuwone ngo tininigal[302] nata |[303] kaliwat dening larane | akèh durjananipun | wong ing Pajang bêdhog angutil | amaling abêbegal | mantri Pajang iku | mêdhang miring manahira | pan rusak kabèh mring ratune kang mangkin | mapan têlênging karsa ||
128. mantri Pajang ikang lawas sami | anging Senapati Angalaga | Pangalasansèwu age | kongkonan mring Matarum | duta mangsah tumama puri | Senapatya kapanggya | duta nêmbah matur | hèh ulun mapan kang duta | Pangalasansèwu tur uningèng aji | mangke rayi andika ||
129. Adipati Dêmak anitihi | wadya Pajang yun balik sadaya | tan angsal pangawulane | gêgadhuhan pinudhut | mantri Pajang sadaya sami | kang rong duman dalêman | saduman kang kantun | marmine giwang kang manah | Pajang rusak ing dalu garigis maling | raitên[304] rêbat sawah ||
130. lawan manawi ulun puniki | darbe karsa angrabasèng Pajang | mapan dawêg mupung mangke | ing Paos arubiru | datan wontên têlênging ati | wadya Pajang sadaya | pan anging pukulun | samăngsa tuwan mijila | saking kitha mantri ing Pajang abalik | umiring maring kita ||
131. Senapati Angalaga angli | hèh sang duta matura sêmitra | Pangalasansèwu mangke | atarima ta ulun | ing pracayanira puniki | ulun dèrèng anarka | luwih takdiripun | angrabasèng maring
--- [f. 148r] ---
Pajang | pirabara dongani[305] wong sanêgari | rusake ari Dêmak ||
132. lamun ingsun kinon i Yyang Widi | mapan gampang lawan karsani Yyang | Dipati Dêmak rusake | yèn kinarsakkên wau | dening Sukma jumênêng aji | yayi Dipati Dêmak | mapan nora ewuh | tan kêna sadyan rusaka | dening jalma nugraha lara lan pati | pasthi darbèk Yyang Sukma ||
133. datatita lingira ing nguni | kang kocapa Pangeran Banawa | kang anèng Jipang kithane | digbya lara tyasipun | duk angukung nafsu tan gisir | lumampah kasutapan | lali pangan turu | nalika ayun abăngga | lamun ana sisaning kula binukti | tibèng lêmah dhinahar ||
134. praptèng wisma amuji samèdi | anaritis yogyaning narendra | datan kauban wangone | awayah têngah dalu | ana syara kapirsa nêgih | datan ana rupanya | wêgilên puniku | pan dadi sarananira | kakangira Senapati ing Matawis | tan ana sarana lyan ||
135. sarêng ilang syara nulya tangi | adipati ing Banawa mojar | duta pan sira sun kèngkèn | wêgilên syara iku | Senapati anèng Matawis | aturana dènira | kang duta tumanduk | prapta Mataram tumama | ing byantara Sang Senapati kapanggih | duta Jipang tur sêmbah ||
136. lampah kawula puniki gusti | dhapur ingutus rayi paduka | Adipati Banawane [Ba...]
--- [f. 148v] ---
[...nawane] | jangandika pukulun | ingaturan ing Pajang nêgih | alinggiha ing Pajang | jumênênga ratu | ulun ku Sultan Mataram | Kyai Agêng Senapati Ngalaga ngling | hèh sang duta matura ||
137. mring arinisun ki adipati | pan sun tan wruh sakarêpe rêbat | nagara lawan sanake | mapan wêwangênipun | ulun iki nagri Matawis | winarisan de rama | syargi sang aprabu | mangke sun têtêpi uga | ring sang duta nêmbah sigra amit mulih | wus prapta nagri Jipang ||
138. tumamèng kadhaton panggih gusti | duta matur wêkas Senapatya | mapan wus tinutur kabèh | Pangran Banawa muwus | hèh sang duta balia aglis | matura mring si kakang | duta mêsat wangsul | lumaris dhatêng Mataram | sampun prapta tumangmèng kadhaton panggih | lan Senapati Nglaga ||
139. duta nêmbah matur ulun gusti | kinèn wangsul de rayi andika | pan tuwan pinaksa mangke | ngaturan rayi ulun | Adipati Banawa nêgih | ikang karsa ing Pajang | tan suka tyasipun | ikang umadêga nata | ikang wêling kajêng sultan ikang syargi | adipati ing Dêmak ||
140. yèn madêga Ratu Pajang iki | lamun adika gusti tan arsa | mring rayi anjênêngake | nêgih amadêg ratu | lênghêng[306] mangke pêjaha iki | luwung tuwan darbea | nagri madêg ratu | gantia jumênêng Pajang | sinebaa ing wadya suka kang galih | yèn tuwan madêg nata ||
141. pantês putra kang tuwa gumanti | jumênênga ratu rayi tuwan [tuwa...]
--- [f. 149r] ---
[...n] | andonga Pangeran mangke | yèn putra Dêmak iku | madêg nata asuka lalis | ngling Senapati Nglaga | mêngkono karsèku | yayi Mas Banawa ika | karsèng ulun têmu pèn[307] Pajang nêgari | duta sira matura ||
142. maring arinisun adipati | ing Banawa sun aturi egal | pinarêka Matarame | miyosa Gunungkidul | risang duta nêmbah wus amit | enjange prapta Jipang | dipati kapangguh | duta matur ikang karsa | raka tuwan dika ngaturan Matawis | saha bala gêgaman ||
143. Adipati Banawa nulya glis | enjang mangkat lan sawadyanira | arêmbên ika lakune | miyos ing Wukirkidul | iring êlor kang dèn dalani | ing Wêru sampun prapta | Senapati mêthuk | sagêlar sapapan aprang | praptèng Wêru Ki Senapati aligih | lan Pangeran Bênawa ||
144. rêrakulan wus amondhok sami | gunêm aprang arsa maring Pajang | wus kasub ing Pajang mangke | ngrabasèng tarkanipun | mantri Pajang angirid-irid | karsane kabênêran | waris putra jalu | lan Pangran Bênawa ika | kanthi lawan Senapati têguh sakti | prakosa tur digdaya ||
145. mantri Pajang kasoran tan sami | lawan Senapati Angalaga | mantri Pajang balik kabèh | saglar sapapanipun | ngidul bênêr Wêru kapagih | Senapati Ngalaga | mantri samya ngujung | mangrêpa mantri ing Pajang | padha angling ulun dadia pangarsi |
--- [f. 149v] ---
dunên manira sura ||
146. lan Dipati Dêmak ulun wani | anigasa ikang jăngga mapan | mantri Pajang ênting kabèh | Dipati Dêmak amung | ikang kantun sabalanèki | amung wong Kudus karyya | lan wong Pajang iku | kang baurêksa kadhatyan | Senapati myarsa ture kèhing mantri | ajêjêl nèng ngayunan ||
147. Senapati Ingalaga lantif | trêp tyasira dening mantri sura | samya prapta ing ngayune | anarka bêdhahipun | nagaranya ing Pajang iki | mantri sura widagda | tur samya nung-anung | Senapati Ingalaga | dadar-dadar rêtna kancana pawèstri | mantri Pajang warata ||
148. enjang mangkat lampahe gya prapti | pan kinêpang nagara ing Pajang | wong Mataram dhomas kèhe | majêgan wolung èwu | wong Kajoran catur sasrèki | pangagya[308] wong Mataram | abra yèn dinulu | kulambi siniping[309] êmas | samya kêre gêgênderan myang kulambi | sakêlat abrit abra ||
149. maliyo sutra bang sorah sari | sutra jêne tarikêm kalawan | baludru kalamun tinon | sing madrawa[310] sri dhanu | apan kadi parwata sari | murub ikang ujyala | kasor rawi wêlu | kasênênan kang busana | sang nêrpati ya ta mêndhung sang yyang rawi | sakala katingalan ||
150. mondhok jawi kitha Pajang nguni | ri sêdhênge lagya tatan-tatan | mantri Pajang matur kabèh | lah kèndêla pukulun | kitha Pajang kula kang gitik | ngong cêkêle dipatya | ing Dêmak
--- [f. 150r] ---
puniku | Senapati angandika | ingsun liwat tarima pan isun uwis | wruh polah yudanira ||
151. alah sira mêtonana yayi | têka wewatan[311] lan sabalanira |[312] wong Jipang lan Pajang kabèh | wong Pajang padha mêtu | tampanana yèn bubar yayi | wong cili pa[313] karêbat | pasthi nêmu suwung | lah ta nêdha sami mangkat | ya ta nuli bubar maro gamannèki | kasmaran kang tumingal ||
| 1 | sêmana (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.7.5). (kembali) |
| 2 | dêrman. (kembali) |
| 3 | endah (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.8.4). (kembali) |
| 4 | Santri (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.9.1). (kembali) |
| 5 | mungkirig. (kembali) |
| 6 | ngandhap (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.17.5). (kembali) |
| 7 | dhêku (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.22.3). (kembali) |
| 8 | Kurang satu suku kata: karsanira bêbesanan. (kembali) |
| 9 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: utusan minta kêrise (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.23.3). (kembali) |
| 10 | binaktakkên (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.23.4). (kembali) |
| 11 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: ing umah pa maksih ana (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.25.2). (kembali) |
| 12 | dhatêng (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.27.4). (kembali) |
| 13 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: nora nana kang kinarsan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.28.2). (kembali) |
| 14 | tinampan (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.31.2). (kembali) |
| 15 | sinimpên. (kembali) |
| 16 | linca-linci. (kembali) |
| 17 | têka (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.34.3). (kembali) |
| 18 | bênêr (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.34.3). (kembali) |
| 19 | sapindhah (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.38.6). (kembali) |
| 20 | kalih (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.38.7). (kembali) |
| 21 | Sunan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.39.1). (kembali) |
| 22 | wangsul. (kembali) |
| 23 | alêlendhehan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.43.3). (kembali) |
| 24 | ngèmbèti. Bandingkan: ngèmbèt (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.44.3). (kembali) |
| 25 | Kurang satu suku kata dan biasanya guru lagu u. Bandingkan: saking Ki Bêthok puhipun (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.45.6). (kembali) |
| 26 | sarimbit (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.46.6). (kembali) |
| 27 | rambute (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.50.3). (kembali) |
| 28 | andika (dan di tempat dan bentukan lain) (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 23.54.7). (kembali) |
| 29 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: kang raka rêgêp dulu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.2.4). (kembali) |
| 30 | sawêgung. (kembali) |
| 31 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: kèhe arsa nyidra Sunan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.3.8). (kembali) |
| 32 | ika padha. (kembali) |
| 33 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: jalma catur prasamya asêkti (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.4.1). (kembali) |
| 34 | kêwanin. (kembali) |
| 35 | ngêmbat. Bandingkan: ngêmbat (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.8.8). (kembali) |
| 36 | misuwur (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.10.9). (kembali) |
| 37 | sinăngga (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.14.1). (kembali) |
| 38 | botohi (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.14.10). (kembali) |
| 39 | punggawa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 24.18.3). (kembali) |
| 40 | tembak (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.1.5). (kembali) |
| 41 | bodhol (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.2.2). (kembali) |
| 42 | mondhok. (kembali) |
| 43 | cinonthong. (kembali) |
| 44 | konjêm (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.13.5). (kembali) |
| 45 | tunggul (dan di tempat dan betukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.16.4). (kembali) |
| 46 | bongkokan (dan di tempat dan bentukan lain). (kembali) |
| 47 | bramatya. Bandingkan: brêmatya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.20.1). (kembali) |
| 48 | anaking. Bandingkan: anake (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.21.5). (kembali) |
| 49 | lonjong (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.23.5). (kembali) |
| 50 | asêsumbar (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.24.5). (kembali) |
| 51 | ambyur (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.27.6). (kembali) |
| 52 | nandhang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.29.6). (kembali) |
| 53 | lambung (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.30.1). (kembali) |
| 54 | warangka (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.33.1). (kembali) |
| 55 | sêngkalani (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.40.7). (kembali) |
| 56 | Tanggal: ăngka sapta dadi wani (S 147[1]). Tahun Masehi: 1549–50. Watak bilangan kata "ăngka" dalam sangkala ini kurang jelas. Bandingkan: iku sapta hèr nabi (S 1471) (Babad Tanah Jawi, Balai Pustaka, Pupuh 30.55.7); wiku sapta hèr nabi (S 1477). Tahun Masehi 1555–6 (Babad Pajang, Anonim, Pupuh 5.43.7; Babad Tanah Jawi, Van Dorp, Pupuh 45.37.7); rupa pandhita karya tumêkèng nabi (S 1471) (Babad Kraton, British Library (Add MS 12320), Pupuh 19.54.7). Bandingkan juga: ăngka sapta dadi wani (S 147[1]) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.41.1). (kembali) |
| 57 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: waos tiningalan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.41.3). (kembali) |
| 58 | Biasanya guru lagu i. Bandingkan: prapti (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 25.42.7). (kembali) |
| 59 | Panangsang. Bandingkan: Pênangsang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.7.1). (kembali) |
| 60 | Panjawi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.11.2). (kembali) |
| 61 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: kantun Ki Pamanahan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.11.5). (kembali) |
| 62 | timbangane (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.22.1). (kembali) |
| 63 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: ing mangke wus kalampahan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.22.2). (kembali) |
| 64 | cêngkar (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.23.2). (kembali) |
| 65 | Kurang satu sukukata. Bandingkan: apan prajanjine ana (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.25.4). (kembali) |
| 66 | lawan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.25.5). (kembali) |
| 67 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: Pathi lawan Mêtaram (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.25.5). (kembali) |
| 68 | saraos-raos (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 26.27.1). (kembali) |
| 69 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: yèn awak kula piyambak (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.3.1). (kembali) |
| 70 | ngêndhiha (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.4.1). (kembali) |
| 71 | lêga (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.4.9). (kembali) |
| 72 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: ya ta lêga galihe jêng panêmbahan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.4.9). (kembali) |
| 73 | Kurang empat suku kata. Bandingkan: nadyan rusak ing Matarum (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.5.6). (kembali) |
| 74 | Kurang lima gatra: gatra ke-1 (8a), ke-2 (8i), ke-3 (8a), ke-4 (8i) dan ke-5 (7i). Bandingkan: amiarsa wuwusira | wus wikan ujar tan yakti | panêmbahan angandika | alah uwis jêbèng uwis | Pajang pasraha kaki | nadyan rusak ing Matarum | dadi sira tan cidra | wus watêke ratu kaki | nora roro ujare amung satunggal || (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.5.1–9). (kembali) |
| 75 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: sungêna mring kakangira (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.6.1). (kembali) |
| 76 | apagunêman (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.8.6). (kembali) |
| 77 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: apagunêman sadalu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.8.6). (kembali) |
| 78 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: arsa boyong mring Matawis (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.8.8). (kembali) |
| 79 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: Pangeran Bênawa nangis (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.12.4). (kembali) |
| 80 | Kurang lima suku kata dan biasanya guru lagu a. Bandingkan: sing pasowan wus prapta ing dalêmira (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.14.9). (kembali) |
| 81 | Kurang lima gatra: gatra ke-1 (8a), ke-2 (8i), ke-3 (8a), ke-4 (8i) dan ke-5 (7i). Bandingkan: sapraptanira ing wisma | atata samya alinggih | warnanên wau kang prapta | putrane èstri kêkalih | arsa ngaturkên bakti | (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.15.1–5). (kembali) |
| 82 | èstri (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.16.2). (kembali) |
| 83 | Lebih dua suku kata. Bandingkan: kang angsal Tumênggung Mayang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.16.3). (kembali) |
| 84 | Arya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.16.5). (kembali) |
| 85 | prituwin. Bandingkan: pratuwin (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.19.4). (kembali) |
| 86 | Kurang satu suku kata: Kiyai Juru prituwin. (kembali) |
| 87 | joli (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.20.2). (kembali) |
| 88 | Kurang satu suku kata: wusdening kasur guling kêlasa bantal. (kembali) |
| 89 | sananjung (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.22.8). (kembali) |
| 90 | ingarsi-arsi. (kembali) |
| 91 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: datan mangke dèn puponi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.29.2). (kembali) |
| 92 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: dèn sami manah raharja (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.36.1). (kembali) |
| 93 | jêngandika (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.38.1). (kembali) |
| 94 | patinggi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.38.2). (kembali) |
| 95 | linggih (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.38.8). (kembali) |
| 96 | Lebih tiga suku kata. Bandingkan: pangandika sang yogi sujud ngayunan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.40.9). (kembali) |
| 97 | pasthining (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.41.5). (kembali) |
| 98 | têmbe (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.44.6). (kembali) |
| 99 | sumbêran (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.48.3). (kembali) |
| 100 | pinundhi-pundhi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.49.1). (kembali) |
| 101 | Tanggal: lunga nrus mangalor iku para putra (S 1490). Tahun Masehi 1568–9. Kata "mangalor" (ke arah utara) di sini merujuk pada "kiblat"—"kiblat papat, lima pancer"—kiblat yang berwatak bilangan empat (4). (kembali) |
| 102 | patinggi (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.56.1). (kembali) |
| 103 | jêngkar (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.61.7). (kembali) |
| 104 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: nêdhêng kang pala dadi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.63.5). (kembali) |
| 105 | wêning (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.63.8). (kembali) |
| 106 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: saya kathah ajêjêl ingkang pemahan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.63.9). (kembali) |
| 107 | sungkan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.68.6). (kembali) |
| 108 | pan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 27.71.3). (kembali) |
| 109 | sineba (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.1.3). (kembali) |
| 110 | pêcattăndha (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.1.5). (kembali) |
| 111 | Matawis. Bandingkan: Mêtawis (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.3.5). (kembali) |
| 112 | tunjung (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.4.3). (kembali) |
| 113 | sutèngsun (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.4.7). (kembali) |
| 114 | salab. (kembali) |
| 115 | pan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.9.10). (kembali) |
| 116 | Kurang dua suku kata. Bandingkan: prapta ragane kinèngkèn (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.12.3). (kembali) |
| 117 | cumundhuk (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.15.2). (kembali) |
| 118 | maangrêpa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.15.5). (kembali) |
| 119 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: kinèn rumiyin lumampah (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.15.8). (kembali) |
| 120 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: Sang Senapati Nglaga (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.15.10). (kembali) |
| 121 | têguh (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.17.3). (kembali) |
| 122 | ngunjana (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.17.3). (kembali) |
| 123 | lalêr (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.17.9). (kembali) |
| 124 | tambaga. Bandingkan: têmbaga (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.20.5). (kembali) |
| 125 | Lebih tiga suku kata. Bandingkan: balung pira kinrubut lir tigan ngapit (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.20.9). (kembali) |
| 126 | Lebih lima suku kata. Bandingkan: ing sela wong Mataram (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.20.10). (kembali) |
| 127 | durèn (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.21.3). (kembali) |
| 128 | prang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.22.9). (kembali) |
| 129 | wani (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.23.10). (kembali) |
| 130 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: kaping tiga kita mungsuh ing sudarmi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.25.9). (kembali) |
| 131 | kinêmpit (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.26.2). (kembali) |
| 132 | sadu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.27.7). (kembali) |
| 133 | Mangkurat. (kembali) |
| 134 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: têkèng lena tumuruna sutèng mami (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.29.9). (kembali) |
| 135 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: prayogane wicara manira (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.30.2). (kembali) |
| 136 | rimbagan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.30.10). (kembali) |
| 137 | maring (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.31.8). (kembali) |
| 138 | êndi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.32.7). (kembali) |
| 139 | nanging. Bandingkan: nging (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.32.8). (kembali) |
| 140 | amangku (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.34.7). (kembali) |
| 141 | olih (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.36.1). (kembali) |
| 142 | Kurang satu gatra: gatra ke-6 (7a). Bandingkan: lawan ingkang sêmitra (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.37.6). (kembali) |
| 143 | mandhêga (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.38.3). (kembali) |
| 144 | ginulawênthah. (kembali) |
| 145 | Senapati (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.40.5). (kembali) |
| 146 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: Senapati kalayan mantri (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.40.5). (kembali) |
| 147 | asêngkang (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.41.2). (kembali) |
| 148 | Lebih satu suku kata: madhaya naga kala manis. (kembali) |
| 149 | amborèhi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.42.2). (kembali) |
| 150 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: mangan jroning nginum (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.43.7). (kembali) |
| 151 | rinenda. (kembali) |
| 152 | Kurang satu suku kata: apa ka dananira. (kembali) |
| 153 | Besan. (kembali) |
| 154 | anggayuh. Bandingkan: gayuh (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.49.9). (kembali) |
| 155 | anglêngkara (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.51.2). (kembali) |
| 156 | tinêmpuh (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.51.4). (kembali) |
| 157 | sinundha (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.52.5). (kembali) |
| 158 | Kurang empat suku kata. Bandingkan: ngancik jalma wau ta nênggih atitir (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.52.9). (kembali) |
| 159 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: para tantang lawan asêsumbar (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.54.2). (kembali) |
| 160 | pan (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.54.7). (kembali) |
| 161 | apan. (kembali) |
| 162 | Kurang satu suku kata: apan ulun ajanana aprang. (kembali) |
| 163 | wadyanira (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.55.4). (kembali) |
| 164 | nanggêni (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.59.9). (kembali) |
| 165 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: maring kita pan ingsun ingkang nanggêni (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.59.9). (kembali) |
| 166 | mêngkene (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.62.2). (kembali) |
| 167 | lintang (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.72.5). (kembali) |
| 168 | mancorong. (kembali) |
| 169 | Biasanya guru lagu a. Bandingkan: Jawa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.77.8). (kembali) |
| 170 | jubriya. (kembali) |
| 171 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: aja ubriya [jubriya] ta mangke (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.78.3). (kembali) |
| 172 | amasthèkkên. (kembali) |
| 173 | lambene (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.79.3). (kembali) |
| 174 | jumênêng (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.80.8). (kembali) |
| 175 | kadipundi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.81.3). (kembali) |
| 176 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: karsa swiji cra carêm sarêmbat iki. (kembali) |
| 177 | Kurang satu gatra: gatra ke-5 (9i). Bandingkan: aris mojar Juru Martani (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.81.5). (kembali) |
| 178 | anêdha (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.82.7). (kembali) |
| 179 | Yyang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.83.2). (kembali) |
| 180 | Tunggulwulung (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.83.9). (kembali) |
| 181 | Kurang empat suku kata. Bandingkan: jambêt jala pêcak wuwu lawan sundhit (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.84.9). (kembali) |
| 182 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: binusanan wau dening kancana di (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.85.9). (kembali) |
| 183 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: anglir palwa ngambah jaladri (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.86.5). (kembali) |
| 184 | Kurang satu suku kata: mina gajah sagunung gêngira. (kembali) |
| 185 | Lebih empat suku kata. Bandingkan: mugèng ing aparang ribang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.88.8). (kembali) |
| 186 | jalu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.88.10). (kembali) |
| 187 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: gya ombak kasrêg toya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.90.10). (kembali) |
| 188 | lumimbak (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.91.1). (kembali) |
| 189 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: bebenagrang umuh mangke (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.91.3). (kembali) |
| 190 | manggung (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 28.92.6). (kembali) |
| 191 | orêg (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.1.5). (kembali) |
| 192 | madyantara. (kembali) |
| 193 | jumantara. (kembali) |
| 194 | nanggênana. Bandingkan: nahênana (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.6.2). (kembali) |
| 195 | isi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.7.3). (kembali) |
| 196 | sinêlir (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.8.3). (kembali) |
| 197 | dening (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.8.3). (kembali) |
| 198 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: maring kata [kita] ajrihipun (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.9.6). (kembali) |
| 199 | prapta (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.10.3). (kembali) |
| 200 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: Angalaga amiarsa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.11.2). (kembali) |
| 201 | tumamèng (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.12.5). (kembali) |
| 202 | turu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.14.3). (kembali) |
| 203 | rêbut. (kembali) |
| 204 | sotyane (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.15.3). (kembali) |
| 205 | sinêlanan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.16.1). (kembali) |
| 206 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: ujyalaning sêsotya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.16.5). (kembali) |
| 207 | pucaking (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.17.2). (kembali) |
| 208 | pêpêthetanane (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.17.3). (kembali) |
| 209 | pradapa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.17.6). (kembali) |
| 210 | parayangan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.18.4). (kembali) |
| 211 | Lebih satu suku kata dan biasanya guru lagu u. Bandingkan: ngalih ing jalada santun (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.19.6). (kembali) |
| 212 | lingsir. (kembali) |
| 213 | Lebih satu suku kata dan biasanya guru lagu u: atur bulupêtinipun. (kembali) |
| 214 | Kurang satu gatra: gatra ke-5 (7a). Bandingkan: lêlêmbat ing nusa Jawi | pan sami nungkul sadaya | apasrah bulu pêtine | dhumatêng prabu wanodya | wêdi sih kumawula | pra raja tanah Jawèku | Ratu Lodhaya aseba || (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.23.1-7). (kembali) |
| 215 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: ing Roban kayu landheyan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.24.4). (kembali) |
| 216 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: têmpuh tingal lan asêdya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.27.4). (kembali) |
| 217 | raosing (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.27.7). (kembali) |
| 218 | liniring (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.29.6). (kembali) |
| 219 | Lebih dua suku kata. Bandingkan: liniring tingal sang prabu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.29.6). (kembali) |
| 220 | rêtnaning (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.30.4). (kembali) |
| 221 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: baya ta ikang amindha (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.32.2). (kembali) |
| 222 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: Nyai Kidul lon angucap (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.35.2). (kembali) |
| 223 | datan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.35.6). (kembali) |
| 224 | widagdya. (kembali) |
| 225 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: tan asagêd asung brăngta (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.39.4). (kembali) |
| 226 | tumungkul (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.41.6). (kembali) |
| 227 | uculna (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.43.1). (kembali) |
| 228 | pinilindêr (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.43.6). (kembali) |
| 229 | ratu (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 29.44.4). (kembali) |
| 230 | Lebih dua suku kata. Bandingkan: pan kang mutêr jagad sang prabu linuwih (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.1.9). (kembali) |
| 231 | êning (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.6.1). (kembali) |
| 232 | angandhêga (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.8.5). (kembali) |
| 233 | ngandêlkên (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.10.3). (kembali) |
| 234 | suselaning (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.11.8). (kembali) |
| 235 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: kalawan jro tan jajag (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.12.6). (kembali) |
| 236 | ênênge (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.13.3). (kembali) |
| 237 | ingumbaran (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.14.8). (kembali) |
| 238 | wahananèki (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.15.5). (kembali) |
| 239 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: kandhange dèn akukuh (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.16.4). (kembali) |
| 240 | turutên (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.19.5). (kembali) |
| 241 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: Sultan Pajang ya sigra dènira angling (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.21.9). (kembali) |
| 242 | nêngguh. Bandingkan: nênggih (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.24.1). (kembali) |
| 243 | Tumênggung. (kembali) |
| 244 | Randhukori (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.25.5). (kembali) |
| 245 | Kurang satu suku kata: palana pinêthêtan. (kembali) |
| 246 | Matawis (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.27.9). (kembali) |
| 247 | Kurang satu suku kata dan biasanya guru lagu a. Bandingkan: gèn isun anyuduka (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.28.6). (kembali) |
| 248 | angkuse (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.29.7). (kembali) |
| 249 | bodhoa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.31.2). (kembali) |
| 250 | Kurang satu suku kata: sêsuguhe kang abdi Mataram. (kembali) |
| 251 | Amăncanagara (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.33.2). (kembali) |
| 252 | amrêbêl. (kembali) |
| 253 | sodor. (kembali) |
| 254 | gêdhang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.36.9). (kembali) |
| 255 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: dening wong sami mudha (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.41.10). (kembali) |
| 256 | bêbêksana. (kembali) |
| 257 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: towok lan tamèng cinandhak (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.42.8). (kembali) |
| 258 | dhatêng (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.43.8). (kembali) |
| 259 | pradondi. (kembali) |
| 260 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: sutèng ulun ayya sira sora (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.46.2). (kembali) |
| 261 | èmpêr-èmpêra (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.47.6). (kembali) |
| 262 | Răngga (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.48.2). (kembali) |
| 263 | dhuwure (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.48.5). (kembali) |
| 264 | wong (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.48.8). (kembali) |
| 265 | gotong (dan di tempat lain). (kembali) |
| 266 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: gêlarira dèn angêntèk (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.54.3). (kembali) |
| 267 | Kurang satu suku kata. Bandingkan: dening gustinira Adipati Tubin (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.54.9). (kembali) |
| 268 | Kurang dua suku kata. Bandingkan: awor lawan marus (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.58.7). (kembali) |
| 269 | gawokira (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.58.9). (kembali) |
| 270 | awiwrin (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.59.9). (kembali) |
| 271 | lolos (dan di tempat lain). (kembali) |
| 272 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: sakathahe mêthuk dêdamêl Mêtawis (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.61.9). (kembali) |
| 273 | sigra (dan di tempat lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.62.9). (kembali) |
| 274 | sêmune (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.63.3). (kembali) |
| 275 | amikênakkên. (kembali) |
| 276 | têmêne (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.73.3). (kembali) |
| 277 | marang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.73.9). (kembali) |
| 278 | ana. (kembali) |
| 279 | gêbyar-gêbyar (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.78.3). (kembali) |
| 280 | anandêr (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.79.3). (kembali) |
| 281 | makutha (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.85.2). (kembali) |
| 282 | Kurang dua suku kata. Bandingkan: wadyanira lumakyèng wuri (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.85.5). (kembali) |
| 283 | agya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.87.8). (kembali) |
| 284 | tinumpukan (dan di tempat dan bentukan lain) (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.89.1). (kembali) |
| 285 | sapambêdhil (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.89.1). (kembali) |
| 286 | tinagih (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.94.9). (kembali) |
| 287 | umyus. (kembali) |
| 288 | titihi (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.102.1). (kembali) |
| 289 | untap-untapan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.103.4). (kembali) |
| 290 | sultan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.109.6). (kembali) |
| 291 | mêndhêk. Bandingkan: mêndhak (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.110.3). (kembali) |
| 292 | kandhuruan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.115.4). (kembali) |
| 293 | ăndhamoi. (kembali) |
| 294 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: isun kinèn apatut (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.116.4). (kembali) |
| 295 | Senapati (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.117.6). (kembali) |
| 296 | paduka (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.117.9). (kembali) |
| 297 | nganti. (kembali) |
| 298 | sambayang (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.119.5). (kembali) |
| 299 | tlêkim (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.119.8). (kembali) |
| 300 | ngling (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.121.1). (kembali) |
| 301 | Dêmak (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.121.10). (kembali) |
| 302 | tininggal. (kembali) |
| 303 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: katuwone ngong tinigal nata (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.127.2). (kembali) |
| 304 | raintên (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.129.10). (kembali) |
| 305 | donganing (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.131.9). (kembali) |
| 306 | lêhêng (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.140.5). (kembali) |
| 307 | pèk (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.141.9). (kembali) |
| 308 | panganggya (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.148.6). (kembali) |
| 309 | sinimping (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.148.8). (kembali) |
| 310 | mandrawa (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.149.4). (kembali) |
| 311 | wetan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.151.2). (kembali) |
| 312 | Lebih satu suku kata. Bandingkan: têka wetan lan sabalanira (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.151.2). (kembali) |
| 313 | pan (Sajarahe Sagunging Para Ratu, British Library (MSS Jav 10), Pupuh 30.151.6). (kembali) |