Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94 (Pupuh 34–48)
1. | Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94. Kategori: Arsip dan Sejarah > Galeri. |
2. | Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94 (Pupuh 01–16). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
3. | Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94 (Pupuh 17–33). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
4. | Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94 (Pupuh 34–48). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
5. | Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94 (Pupuh 49–60). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
6. | Damarwulan, Anonim, awal abad ke-19, #94 (Pupuh 61–70). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
34. Durma
1. Dyan Buntaran kadangu kakal-kakalan | lan Brat Katiga aglis | dyan ngungkih winêngkang | binuwang sampun kentas | Barat Katiga mangungsir | tandya pinêpag | mring radyan wong andhandhing ||
2. sarya mucang dyan arya tinubruk milar | Barat Katiga aglis | binalang kêng mata | ing susur mring dyan arya | cumêplos manik kapicil | kêpala nratas | anglumba gya ngêmasi ||
3. awurahan wêwasi asêsingidan | pandhita ngindhit-indhit | endhang ting kudhandhang | guntung gumlundhung jurang | manguyu lumayu gêndring | puthut amêthat | ajare kocar-kacir ||
4. Yyang Pamênggrê anglênggrê tan kêna ngucap | cantrik jendral ing ngarsi | rêsi asasaran | myarsa syara gumêntar | gêtrêring[1] kang silih ungkih | kunjara bubrah | wong kajinêman gusis ||
5. lingsir dalu dyan arya lan putra [pu...]
--- 100 ---
[...tra] Tuban | mantuk tumrun sing ardi | tan kawarnèng marga | prapta trukan wona |[2] winawang babadan kèksi | sêmana radyan | wus ngrumyinakên dasih ||
6. kinèn karya pakuwone putra Tuban | myang kinèn andhawuhi | mring garwa sêkawan | saji kang endah-endah | lan sagunging para sêlir | kinèn ngaesan | bêdhaya myang sarimpi ||
7. dan warnanên malih Radyan Menak Koncar | lawan arinta kalih | ing wijil wus prapta | ingurmatan sênjata | kêng kalataka mawanti | gêndhing gumêntar | Kodhokngorèk syaratri ||
8. regol lêbêt Carabali syara gumrah | salomprèt kang nisihi | kang munya nèng tratag | gêndhing pelog mangraras | niyagane para èstri | kang para garwa | muwah kang para sêlir ||
9. samya mêthuk tarap anèng pêlataran | Sang Dyah Kalpikaningsih | lan Kalpikawatya | mêthuk anèng trêratag[3] | kanthèn asta rayi kalih | lir dangru kêmbar | sarya ngrekokkên gêndhing ||
10. dhasar ayu wasis mangulah wirama | putus sandining kawi | wicêksanèng karsa | gandhang raga krêrana | ngrampungi saliring kardi | Sang Dyah Kalpika- | wati Kalpikaningsih ||
11. nanging samya piningit dhatêng kang raka | dyan arya tandya prapti | rèrèn paregolan | Buntaran lan Watangan | Dêmang Gathul datan têbih | Dyan Menak Koncar | nguwuh-uwuh mring rabi ||
12. sarya watuk-watuk riyak gumya latah | pra garwa myang pra sêlir | lumayu rantaban | dyan arya binondhetan | ginubêl ing para rabi | arêbut papan | dyan arya kêmpas-kêmpis ||
13. kang ingaras namung padmini sêkawan | radèn karoban tandhing | para sêlirira | mung sinêmbramèng sêbda | sarta ingusap kang pipi | wênèh lambungnya | wênèh ngusap kang wèni ||
14. kang sawênèh ingatap sêsinomira | wênèh inglus kang gigir | wênèh wêwangkongnya | ingusap-usap wantya | wênèh pinijêt kang driji | wênèh sikutnya | tinêkêp ngasta wanti ||
15. dangu dènnya kèndêl dyan arya nèng latar | nêmbrama mring pra rabi | sinawung ing tingal | liring winor gumyenggar | lampahnya mrêrak[4] kasimpir | asta kalihnya | kinanthi ing pra rêrabi |[5]|
--- 101 ---
35. Kinanthi
1. ing dalêm pakuwon rawuh | Menak Koncar wong abênthing | gênti-gênti ngusyèng pada | sêkathahe para rabi | muwah pra sêlir sêdaya | manukmèng pada mèstuti ||
2. arinta kalih sang ayu | Kusuma Kalpikaningsih | tênapi Kalpikawatya | kalih wus samya ngabêkti | winawang wangwang mring raka | inglus-êlus rayi kalih ||
3. sarya ngandika sang bagus | dhandhing têmên bocah iki | bêjane kang duwe krama | nora wangwang ari mami | mana dhapêt kauntungan | satu karkên sama baik ||
4. mana rugi mana untung | nyang dhapêt sama nyang kasih | brêmula saorang kalah | tapi blakang untung lêbih | mêski satu sama dhuwa | trak mênapa nonah yayi ||
5. Menak Koncar miyos gupuh | mring pêndhapa wong andhandhing | wus pinrak ing kursi samya | kêlawan arinta kalih | aprituwin Gathul Dêmang | wus samya dhudhuk ing kursi ||
6. wong trunalanang supênuh | aglar nèng èmpèr pêndhapi | agêpah Dyan Menak Koncar | kang rayi sinungan larih | gêgundhik kang năngga dhasar | surya bisik asung brangti ||
7. ragi nata ayu-ayu | apêngawak lindhusari | wolu busana kinêmbar | kongas gandanya nrus minging | dyan tiga sêkawan dêmang | wus samya nginum brandhuwin - ||
8. larih mundur hèr tih maju | kopi puwan datan kari | muwah samanisanira | kêng ngladosi para sêlir | pênganggone cara nyonyah | wolu kinêmbar rêspati ||
9. dyan tiga lan Dêmang Gathul | ngunjuk wedang angrêsêpi | sinilir sindhèning tandhak | lungguhnya sinêla kursi | Radyan Buntaran Watangan | tumungkul suka ing galih ||
10. kang gêndhing rarasirarum | pênabuhe ukur jawil | pelog salendro ginêntya | angenyut-inyuti[6] galih | gundhikira mundur mara | rèhnya wor rarasing gêndhing ||
11. wong trunalanang sêdarum | wus samya sinungan larih | wedan[7] miwah mêmanisan | inggar gambira ing galih | ya ta dyan ari ing Tuban | nuwun lumèngsèr dyan kalih ||
12. dhatêng ing pakuwonipun | dyan arya wus anglêgani | ya ta sampun lêluwaran | wong trunalanang wus mijil |
--- 102 ---
warnanên atmajèng Tuban | nèng kuwon pinadi-padi ||
13. wus panggih pisalin kampuh | binggêl botlor ali-ali | kuluk têkês lan mêkutha | tênapi gajah manguling | miwah jamang kinartipa | sasêkar mas warni-warni ||
14. cêlana tênapi sabuk | sêsondhèr lan anting-anting | sangsangan tuwin niyaka | atênapi kang rêrumbing | jêbat wida lan hèr mawar | sêkar-sêkaran mênuhi ||
15. dhahar gumêlar asantun | tênapi kang kuwih-kuwih | samya tinata nèng meja | hèr tih puwan lawan kopi | brandhuwin arak waragang | jênèwrê sinêling-sêling ||
16. wus panggih gêndhing wilêt rum | padha krêrasa angrêsmi | dyan mantri sêklangkung suka | saya golongan trêsna sih | mring raka Dyan Menak Koncar | kirang winalês ing pati ||
17. pisalin raka rinasuk | boja krama wus binukti | Dêmang Gathul acarita | ing saniskaraning nguni | rinèngrèng kêng purwa madya | wusana mring radyan kalih ||
18. ki dêmang luwês ing wuwus | pinatut kêng adu manis | tan arsa carita madya | mung utamane kêng pinrih | rukune dènnya kêkadang | ajana sêlayèng galih ||
19. yya kongsi ngluputi kayun | winoring upama ririh | ngarah-arah dongèngira | sinangkan têpa palupi | dyan kalih suka ing manah | sakarsèng raka lumiring ||
20. Dêmang Gathul malih matur | ature amêkolèhi | jarwa labuhaning rama | myang labuhaning nrêpati | myang pambêkaning satriya | sarta pambêke wong luwih ||
21. dyan kalih sarêng kayungyun | kawayang atur ngrêtèni | artinya Ki Gathul Dêmang | ubaya bahya kang uwis | tur têtêp-tinêtêpana | barang kang amrih utami ||
22. têmên-têmên amrih rukun | rakêtnya rahadyan mantri | lan rakanta Menak Koncar | dyan kalih saya mèstuti | asrah jiwa raganira | mring rakanira wong bênthing ||
23. yya pêcak sang liring santun | Kusuma Rêtna Sêkati | kinarsan tan sininungna | nadyan ingkang pati urip | kasrah mring Sang Menak Koncar | rèhning kêdanan antêp sih ||
36. Asmaradana
1. pan wus sadintên sawêngi | sira atmajèng ing Tuban | ing mangke kang winiraos | Radyan Arya Menak Koncar | ya ta dalu [da...]
--- 103 ---
[...lu] kasukan | lan rinta kalih sang bagus | anèng pêndhapa bêbêksan ||
2. dyan arya pinrak ing kursi | ingapit garwa sêkawan | pra sêlir ing wuri andhèr | dyan kalih sampun pinarak | lawan Ki Gathul Dêmang | wong trunalanang supênuh | asri lir sêkar sêtaman ||
3. amidrê kang punang larih | myang sêsumping oncèn sêkar | tênapi găndawidane | kang midrêkên pra biyada | jrih lulut gunging bala | anggêp darma winor tuwuh | ya ta Radyan Menak Koncar ||
4. akampuh jingga rinukmi | paningsêt mas tinêmbara | rêspati dhuwung ingoglèng | arja binggêl natas mara | kêkalung kêbo mênggah | anting-anting mas sinawur | rineka nagendrasmara ||
5. têkêsnya gajah mangoling | sumping mas sinurèng patya | cindhe wungu sêsondhère | cêlana pathola sêkar | pinrasmi ing renda mas | wong ambancèr sandhang lancur | bocah ladak kuwarisan ||
6. sira atmaja ing Tubin | kinêmbar busananira | kampuhan tanugrènine | paningsêt pita suratya | cêlana cindhe sêkar | têkêsnya baludru gêmpung | rinenda dening kêncana ||
7. arêrumbing intên bumi | sapêlik sisih sumpingnya | aglang mas nagamurtine | tanpa sondhèr dyan kalihnya | kalpika jumrut maya | pêsaja lamun dinulu | baguse tan kawoworan ||
8. lir yyang mahadewa pêkik | datansah ngêmu sungkawa | sênsaya embah baguse | radyan ingawe mring raka | Menak Koncar ngandika | yayi pun kakang kêkaul | lah ing mangke luwarana ||
9. apan sampun ujar mami | yèn pun kakang sagêt ngrêbat | dhatêng yayi mas sêkaron | pun kakang asung pawongan | juru nutu pêngadang | mring yayi mas wong abagus | kêpanggiha sami kadang ||
10. pun yayi Kalpikaningsih | kasraha yayi Buntaran | yayi Kalpikawatine | kasraha yayi Watangan | matur nuwun rahadyan | nanging ta pamintèng ulun | benjing yèn wus kêlampahan ||
11. kawula sagêt mangsuli | ing sih panduka kakang mas | tur punika têksih tangèh | datan paja yèn ngiriba | nimbangi sih panduka | ingkang rumêntah ing ulun |
--- 104 ---
mèsêm Radyan Monak[8] Koncar ||
12. owah dènira alinggih | ting darêjêt sariranya | akathah krêraos tyase | kabêlêt sukaning manah | Dyan Arya Menak Koncar | gumujêng winor sêbdarum | yayi kêng karsa punapa ||
13. mring pun kakang wong abênthing | wong aladak kuwarisan | wong rêrendan tur jêlanèt | Radyan Buntaran wotsêkar | yèn marêngi kakang mas | kakang bok Sêkati besuk | ulun saoskên mawongan ||
14. ambêbuntar anyênyèthi | miwah ing awak kawula | sapangrèh kang mas rumojong | dadosa gêntosing rama | maha sang adipatya | dyan arya mangrêpa muwus | yayi mas langkung katêdha ||
15. sênadyan pun kakang yayi | pantês kaprênah ing tuwa | tur lowung ing pakaryane | nanging yayi mas pun kakang | ing batos ngranu pada | sapangrèh ulun miturut | yayi mas sampun cumêngah ||
16. dèn kadya angrêngkuh abdi | pun kakang rinekokêna | sapangrèhing kabupatèn | miwah pratikêling praja | myang geningsun suwita | mring sang maha ratu ayu |
--- 105 ---
pun kakang pasrah sarira ||
17. matur nuwun radyan kalih | pan sagêt mangsuli trêsna | sakarsa ulun rumojong | tan darbe atur têtiga | sarta dèn yêktosana | yèn gumingsira ing sanggup | ulun merang ing Sukmana ||
18. dyan arya mèsêm sarya ngling | yayi mas kang muga-muga |
--- 106 ---
jinurunga ing sukmanon | kêng sarta linanggêngêna | dènira akêkadang | yayi mas kêlawan ingsun | sinêksènana ing jagat ||
19. Dêmang Gathul amiyarsi | kang sêbda radyan katiga | ki dêmang langkung lêgane | sigra majêng amêndhapan | matur sarwi lêlewa | unuwun burat arum |[9] kang kêna ginawa pêjah ||
20. alatah dyan arya angling | iya bapa bênêr sira | suwe nora abêborèh | lah ta dhenok Angronsêkar | ingsun sungana kêmbang | sêsumping lan burat arum | lan arènira[10] yayi mas ||
21. binêktoa yayi dèwi | Kalpikaningsih kêlawan | Kalpikawati dèn age | sang dyah sampun tinimbalan | prapta ambêkta sêkar | ing talam lan burat arum | kadya widadari kêmbar ||
22. arja sinjang cindhe wilis | kasmêkan seta pinrês mas | kinonang-konang sakêbon | asêngkang hèrnawa muncar | sang dyah datanpa sêkar | mănda-mănda burat arum | angambar sêparan-paran ||
23. akalpija[11] siji sêsisih [sê...]
--- 107 ---
[...sisih] |[12] hèr laut agêbyar-gêbyar | pantês lawan lêlakone | gêndrèh-gêndrèh karya rimang | biyadaning lumajang | awor lan gêndhing apatut | awèh edan karungrungan ||
24. kasuluh ing pandam lilin | mêlok-mêlok kadya wulan | wong kuning kuninge dhewe | liringnya sang dyan kumênyar | lir thathit wimbuh raras | dyan arya suka andulu | kang rayi kalih pinarak ||
25. praptèng ngarsa pinrak kursi | dyan arya rum sêbdanira | nonah maraka rahadèn | saosa sumping lan burat | patut wong duwe kadang | nadyan kêbacut tinutul | tan kêpara dohing prênah ||
26. sang dyah kalih angewani | ing liring sarwi ngandika | kakang isin têmên ingong | ngêndi ana duwe kadang | èstri kinèn bêbarang | marang ing dhêdhayoh kakung | lagi tumon mung si kakang ||
27. mèsêm radyan wong andhandhing | ngandika mring garwanira | padha katêmpuhan kabèh | angonyohana yayi mas | myang nênumpingi sêkar | payo nonah lêkas taruk | jangan susah kapan gusar ||
28. tur arènira pribadi | ngarah apa si yayi mas | rakêt têpung sanak bae | mèsêm pra garwa sêkawan | marpêki năngga burat | dhasar ayu dèn pêpatut | tinon saya asung rimang ||
29. dyan kalih matur noragi | nuwun nuwun kakang êmas | ulun ajrih Yyang Sukmanon | ngèsêman Yyang Jagadnata | sinurak dening dewa | lênggahnya sing kursi tumrun | ngandika Dyan Menak Koncar ||
30. nyonyah êmas lêkas yayi | mara krubutên kewala | apan wus punagèningong | dyan kalih wus kinonyohwan[13] | kinalih roro sowang | sinumpingan sêkar mungguh | oncèn sinawur toya mas ||
31. tungmungkul[14] rahadyan kalih | noragèng mangranu pada | dyan arya suka gujênge | bapang sarya kinonyohan | dening Kalpikawatya | Kalpikaningsih pan sampun | nênumpingi sira radyan ||
32. Dêmang Gathul jêlah-jêlih | anuwun konyoh lorodan- | nira dyan arya wuwuse | lah majua paman dêmang | Ki Gathul amêndhapan | sinung burat gya inguyup | rêrai ingusap-usap ||
33. sawusnya tayungan bali | Ki Gathul mring prênahira | acucut [acu...]
--- 108 ---
[...cut] salêlewane | Kalpikaningsih kêlawan | Kalpikawati muwah | garwa sêkawan wus wangsul | pinarak ing kursi atap ||
34. atmajèng Tuban saya jrih | mring raka Dyan Menak Koncar | tansah bukuh pilênggahe | ki dêmang asêsendheyan | ing kursi ajêjegang | kawuron êndêming apyun | ingubêk kêlawan arak ||
35. sinandhingan tandhak mrapit | sinendhenan kinêpêtan | Ki Dêmang Gathul angomplèh | suka sagunging tumingal | pênuh kang andon raras | myang sakèhe para arum | kêmanisên roning kamal ||
37. Sinom
1. wus samya lêkas abêksa | wong trunalanang mangrangin | bêksa tamèng miwah dhadhap | ngracak samya wasis-wasis | rakit prang sudira mrih | mamonah suduk-sinuduk | datan ana kuciwa | pêdhang-pinêdhang tan osik | surakira arame lir ngadu ayam ||
2. wus angsal rambah ping tiga | trunalanang dènnya ngrangin | dyan arya nulya ngandika | hèh paman dêmang si yayi | sasukane ing galih | yèn arsa bêksa rèningsun | Dêmang Gathul wotsêkar | kawula ingkang makili | nanging sampun mawi gèsrèk sêsudukan ||
3. luput-luput dhidhal nyawa | têmah dadi tai aking | dyan arya gumya alatah | gumrê[15] sagung kang ningali | Dêmang Gathul gya ngibing | asisih tandhak têtêlu | cucut dènira bêksa | ambung dumuk ngêmut driji | medhak-medhok kampuhira kuleweran ||
4. lêlewa banyol pangucap | anjêlih kala sinindir | anjêgrig rêrambutira | kopyahe binanting-banting | awake kirig-kirig | sarya gêbêg-gêbêgipun | sinambêran ing tandhak | ki dêmang lucune dadi | bêrik brangkang lathinya nyungir mring tawang ||
5. kêng gumya ambata rêbah | sagung ingkang aningali | sêksana rahadyan arya | amêdalakên sarimpi | busananya saryadi | èbên kang rêtna sumawur | kadya jim kamanungsan | tinon lir tan ngambah siti | gawe brăngta mangrum tingkah pasrangkara ||
6. lir dhêdhali nambêr toya | awor lan wilêting gêndhing | kêploknya ambal-ambalan | sênggakira angêdhasih | sira atmajèng Tubin | èsêmnya nora kawêtu | tansah ngliring mring raka | pangunadikaning[16] galih | dhasar bangêt lêlancure wong Lumajang ||
7. aladak tur kasêmbadan [kasêmba...]
--- 109 ---
[...dan] | acucut nora nyênyêngit | sêmbrana aparikêna | sasêbdane dèn lungguhi | cacade mung sawiji | rada kêpara ing rusuh | tan bisa ngolah praja | dudu pusakaning bumi | wus bobote amukti anèng Lumajang ||
8. gya ngliring sang kusuma |[17] Sang Rêtna Kalpikaningsih | radyan ginêgêt kang waja | kumêsar anglês kang galih | awas dènnya ningali | tan kênyanan ing pandulu | warnanên radyan arya | tan kobrê tajêm kang liring | ngiwa nêngên garwanira ingarasan ||
9. wus mundur sarimpinira | dyan arya anulya larih | lan rinta atmajèng Tuban | ki dêmang lan para abdi | surak gumêntur asri | kêng kalataka jumêgur | gêndhingira mangraras | mănda-mănda ukur jawil | mung clêmpunge kinorèk mawantya-wantya ||
10. dyan arya ngadêk ambêksa | lawan garwa Mantarsari | tinêngên jajêbêngira | sasolahe rêbut manis | kang nglagoni pra sêlir | gêndhingnya pelog pinatut | barang padha krêrasa | niyagane sami èstri | sênggak gumrah kêploke nibani raras ||
11. radyan lan garwa nyonyah mas | jêbèngira wus kinering | samya anarik curiga | ingukêlakên wilêt sih | saya minuni sari | liringing tingal abarung | ruming hèrnawa muncar | kang kondhe kêbak rêtnadi | gêbyar-gêbyar lir lintang sayuta lumrang ||
12. runtut pacaking wiraga | astanya awor lan cêngkling | kumrampyang anèng wêdana | sêsuling manjing ing liring | clêmpung nèng lambung asri | kangsin nèng tracabing suku | rêbab anèng ujyala | sêlukatnya anèng rumbing | punang dêmung manglung-manglung manjing jăngga ||
13. kêthuk kumênthung nèng tindak | kênong mring udhêt aminging | gambange ngungsi mring sinjang | panuse[18] ngungsi mring driji | mandule gong duk muni | kukuse anèng prêmbayun | lêlagon awor tingkah | mêngênge ngêdusi manis | candonira kang gêndhing manjing wrêdaya ||
14. ngancap sarêng pêngarahnya | cumlorot lir lintang ngalih | curiganya gêbyar-gêbyar | sinrêrasah[19] mas rêtnadi | dyan arya saya bênthing | jungkarangin awèh wuyung | lir gambar wêwangunan | yang yang ringgit munggèng kêlir | radyan arya duk ginoco punang jaja ||
15. kadya waja ginurinda | murub sumêmbur kang agni | saya dêdêl punang raras | lêlagone ngasih-asih | ebat sagung ningali |
--- 110 ---
saya dangu saya baud | risang atmajèng Tuban | tansah ngêtutakên liring | èsêmira aprana panuju manah ||
16. Menak Koncar wus panduga | arinta kalih ngèsêmi | saya kinayang bêksanya | sarya mangancap lir thathit | ginoco Mantarsari | kumênyal ingkang prêmbayun | dhuwungnya bêngkung tiga | sang dyah eca dènnya ngrangin | gunging mulat kumêsar ing manahira ||
17. dinugi kêlamun tatas | majadira anrus gigir | mèsêm sang atmajèng Tuban | ki dêmang jomblong ningali | sèlèh jêbêng dyan mantri | dhuwunge sampun sinarung | mingkis sêsondèrira | koncane anrampat siti | mantar nyonyah pinondhong lajêng ingaras ||
18. binêkta mring prênahira | wus samya lênggah ing kursi | surak kang bala gumêntar | kêng kalataka munyatri | pênuh kang punang larih | sêksana dhahar makêmbul | radyan ari ing Tuban | prituwin kang para rabi | sira Dêmang Gathul wus kêmbul sameja ||
19. pra sêlir ngladèni atap | busananira saryadi | Kusuma Kalpikawatya | lan Sang Dyah Kalpikaningsih | tansah ampingan wuri- | nirèng raka sang binagus | dene wong trunalanang | wus samya sinungan bukti | syara gumrah kang gêndhing kadya ampuhan ||
20. dumugi dènnya kasukan | mênuhi wilêting sari | pupug punang kawiragan | ing dalu datan winarni | kawuwusa ing enjing | dyan arya daud sawadu | sagarwa sêlirira | tênapi rahadyan kalih | arsa sowan mring nêgari Madulêngka ||
38. Dhandhanggula
1. kawarnaa Radyan Damarsasi | anglampahi ing kawêlasarsa | lagya kinarsan dewane | ciptanira sang bagus | tan darbe sah ing Suksmanadi | manungsa wignya apa | pinurbèng dewagung | tan lyan pinêsu ing driya | ing pawore ing tingal kahanan jati | jatine kang misiksa ||
2. kang misiksa saisining bumi | kang akarya pati lawan gêsang | Dyan Săngka lumembaking rèh | lir sarah munggèng ranu | sinêpuhwan[20] ing darma yogi | Buyut Musthikamaya | tumamèng pituduh | wimbuh anglampahi karsa- | nira patih pinanjingakên ing puji | puji mring sukmanăngsa ||
3. radyan sinung karya mring kya patih | kinèn mêkathik ngrumati kuda | lan kêkalih parêpate | Sêbdapalon sêklangkung [sêklang...]
--- 111 ---
[...kung] | Nayaginggong dènnya kasyasih | tan patya sinung pangan | tansah dèn kêkuru | sabên dina ngajak minggad | Dyan Sêsăngka dahat dènira tan apti | narima ing juwata ||
4. sariranya tansah sru winanting | datanpa dhahar kêlawan nendra | sinêdya dadi tapane | sêmana sang binagus | saya embah cahya nêlahi | gumilang-gilang raras | manglela sumunu | rahintên dalu tan pêgat | asêmèdi suka rênaning sêkalir- | ira Yyang Sukmanăngsa ||
5. datan kesah-kesah radyan mantri | sangking gêdhogan ngêngisik kuda | gênti ingkang winiraos | kang dalêm kubon santun | putranira rêkyana patih | Kusuma Anjasmara | kang tansah namur kung | tan lyan sinambat ing brăngta | mung rahadyan ingkang kinarya pêkathik | dening sudarmanira ||
6. tanpa dhahar sang dyah tanpa guling | layung-layung kawangwang gumilang | embah nêm dina manise | sèdhête ngundhung-undhung | prak atine saya nusuli | gandêse rêbut papan | pirang-pirang pikul | malade agêgotongan | luwês mêsêsira rolas pêdhati |[21] praptane bangun enjang ||
7. byar rahina sagunging wêwangi | samya ngungsi marang kêpatihan | ngumpul Anjasmara kabèh | lingsir wetan gumrudug | sumèh sumrah malah nampiki | kêmpyange padha magang | praptanirèng bêdhug | jêjêl anèng kêpatihan | lingsir kilèn wiragane lir gurimis | ngêmbêsi ing sarira ||
8. surup surya wong kuning sabumi | sarenira samya ingambilan | kari bagorane bae | yèn pukul sănga dalu | kilat thathit gêbyaring ngungsi | mondhok anèng ing waja | lamun têngah dalu | sêbarang kang endah-endah | kumarane ginêrus dadi sajimpit | konjuk ing Anjasmara ||
9. yèn marêngi dina Gara Kasih | widadari jim pri prêrayangan | asok takrê[22] têdhak kabèh | arum-arume katur | udakara pitulas dhacin | anulya pinilihan | ing sang rêtnaningrum | murnine angsal satepak | gya binahat candune sagêbyas alit | kagêm mring Anjasmara ||
10. tansah kunjana papa sang dèwi | gandrung-gandrung ing sêparanira | kabyatan kawiragèng ron | ing tyas brăngta awuyung | myung[23] Dyan Săngka paraning galih | dalu kèmpi yèn siyang | sumandhing kadulu | sandhung jêkluk Damarwulan | marang[24]
--- 112 ---
sêbda nora lali Damarsasi | kadya wong karungrungan ||
11. nuju pinrak ing natar sang dèwi | wayah layung surya tunggang arga | ingayab para cèthine | êmban inya nèng ngayun | Anjasmara manamur wingit | nanging mêksa kawêdhar | têlênging jroning kung | ngandika mring babu inya | paran biyang wartane Dyan Damarsasi | satriya Paluhamba ||
12. awlas têmên biyang isun[25] iki | mring si jênat jaka Paluhamba | dadi lêlakon awake | sêdene ramaningsun | nora kogêl mring kadang siwi | yya dumèh yèn wibawa | apêgêl tyas ingsun | biyang apa risi mona | ingauban kapunakane sawiji | kaya wong potang ala ||
13. datan èngêt mring kang dèn gêntèni | awibawa anèng kêpatihan | tur sangking kadange dhewe | jêng uwa purwanipun | Maundara kang gawe bêcik | iya mring kangjêng rama | prandene tan ketung | amburu panasing driya | mundhak apa wong asih dipun gêthingi | wong arja pinrih ala ||
14. alah dene si kakang kêkalih | wong mênyunyang amurang krama |[26] dhêmên karya rusak bae | tur mundhak apa iku | dene têka kêpati-pati | milara tanpa dosa | lir wong mêndêm gadhung | tan èngêt mring kadang tuwa | tangèh lamun wong arda nêmua bêcik | anggung ulah sikara ||
15. nora etang pêmalêsing puji | manggung dadi ing pangewan-ewan | sugih satru tanpa gawe | ni êmban awotsantun | aturira mêthuki galih | lêrês andikaning dyah | ramanta pukul |[27] paring kumêt karya panas | rêmên ngèksi-èksi[28] sêsamaning jalmi | gêthing mring wong wibawa ||
16. lawan gêthing mring wong ulah sêmèdi |[29] gêthing mring wong nalar wicaksana | gêthing wong bagus warnane | gêthi[30] wong siniyan ratu |[31] ngudi dènnya amrih kêng sisip | miwah Dyan Layangseta | Kumitir sêklangkung | tan arsa ngambah lêrêsan | tungkul dènnya amrih muktine pribadi | lumuh sinamaning lyan ||
17. datan mambêt andêling nrêpati | rusuh ing tingkah kuthuh ing karsa | sêmbada ing panastène | atur kula sang ingrum | pan sayêktos-yêktosnya gusti | ni inya atur sêmbah | inggih sang lir santun | wingi duk ulun mring pasar | aningali rakamta Dyan Damarsasi | pitêkur nèng gêdhogan ||
18. ulun mampir
--- 113 ---
takèn mring kêng abdi | anggêpipun ramanta mring radyan | gusti klangkung niayane | witning yèn paring sêkul | mung sacowèk awor tumêndhil | datansah tinindakan | mring gêdhoganipun | yèn kirang klimis kêng kuda | kirang dhêdhak sukêt ragi nguciwani | rama panduka gusar ||
19. ngumpah-umpah tur cumrêri-crêri[32] | datan măntra darbe kapunakan | tandya sung wêdharaningong | nanging radyan tan ayun | mung prêpate ingkang nampèni | sang dyah kadya sinêndhal | ing galih mangungun | gya wontên cèthi rêrasan | lan kancane bibèkne maung ingong wrin | Radyan Damar Sêsăngka ||
20. sare anèng soring nagasari | pinêtêkan ing parêpatira | nglela gumilang cahyane | ponakawane nguwuh | mring manira gya sun ampiri | anjaluk pêpanganan | angrês sun andulu | manira nuli têtanya | Dyan Sêsăngka salamine anèng ngriki | paraning polahira ||
21. bibèkane jare tanpa guling | tanpa dhahar sing kathahing karya | sarta sangking pangênêse | sang dyah duk myarsèng wuwus | tandya minggah mring jinêm wangi | gêmpung raosing manah | wimbuh kasmarèng kung | amayang susela brăngta | minggah tumrun poyang-payingan ing galih | wus karsaning juwata ||
22. sang dyah limut wêwadining èstri | manêmpuh byat ginosongan trêsna | kabêlêt ing tyas wuyunge | nimban inya gupuh |[33] tinimbalan wus praptèng ngarsi | sang rêtna angandika | syara rayung-rayung[34] | biyang paran wartanira | Dyan Sêsăngka rêpate sun gumatèni | kang mijil sangking sira ||
23. ni mban inya nêmbah matur ririh | Dyan Sêsăngka tyas têguh raharja | tan gumingsir parentahe | jêng ramanta pukulun | apitambêt ngewani liring | gusti dhatêng kawula | sabên-sabên rawuh | sêmune sampun graita | ngong gumati marang parêpate kalih | sêmune tan kaduga ||
24. malah-malah asring mêmiringi | sampun ngantos kêpanjang ing tingkah | kawula dhatêng prêpate | kadya wus wêruh sêmu | marma ulun saklangkung ajrih | juwêt ngambah gêdhogan | tan arja tinêmu | mendah jêng rama panduka | miyarsoa pêsthi radyan dèn pêjahi | kawula têkèng pêjah ||
25. sang dyah mèsêm sinamur lan dêling | nyênyêngit têmên wong Paluhamba | salah cipta tanpa gawe | pêgêl rasaning kayun | biyang ingsun nora kêkêlir | ewuh apa mring sira [si...]
--- 114 ---
[...ra] | payo de rah lampus | biyang sun pêlaur pêjah | wurung panggih lan kakang mas Damarsasi | kang lagya kawlasarsa ||
26. ingsun biyang nora laki-laki | yèn tan angsal komasaris jendral | kang lagya dadi lêlakon | pinêsthi ing dewagung | sun labuhi papa kasyasih | mêngko sun rêrêmbugan | lan kang gawe wuyung | age mara sêsajia | mêmanisan tamuan tuwan kumisi | bicara dadèning prang ||
27. sêsaosa jêbat lan kêsturi | anotoa busananing priya | ni babu inya ature | nah anggèr nuwun-nuwun | datan wande tumêkèng pati | kinêthok mring ki patya | sang dyah sêbdanyarum | biyang sira milu apa | lara pati ingsun lakoni pribadi | wus janjine wak mara ||
28. nora bakal wong kudu bilahi | lara wirang saobahing jagad | wus pinêsthi sadurunge | pasrahna ing dewagung | êmban inya pan èsmu tangis | kagoyang wrating trêsna | mring sang rêtnaningrum | jrihira mring yayah rena | têkèng pati nglabuhi ing nalar sisip | tan wun manggih bêbaya ||
29. yèn rinasa wrate wong trêsna sih | kinêlêma ing Căndragumuga[35] | myang êndhut blêgêdabane | papa citrakanipun | ingêndhêman tumêkèng pati | nadyan ngrojongi karsa- | nira sang lir santun | sang dyah wus ngrasuk busana | yèn sinawang lir putri Cêmpala Manik | duk mijil sing ujyala ||
39. Mijil
1. tuhu ayu kusuma sang dèwi | Anjasmara kaot | arja sinjang cindhe jlamprang bange | asêmêkan bangun tulak pinrêsmi |[36] niyaka hèr manik | sunarnya sumawur ||
2. ukêl rêja manjrah puspitamrik | acundhuk rêtna byor | pindha dewa andaru sarine | kancing manyura rinêngga hèr gêni |[37] sêngkang mungkung rêsmi | sinêgara madu ||
3. asumping mas minarjèng ron sari | sangsangan sutèngson | aglang kana murti kalpikane | jumrut pêkaja mirah mênuhi | sri gănda kêsturi | jêbat andonsantun ||
4. ngambar sumyar mêrbuk wor kongas mrik | sêparan sung wirong | singa kasamprê lir tinrês tyase | jêbat mawar têmpur ruming sari | sarira sumrah mrik | kasmarjèng mamrêskung ||
5. rum kêng muluk binêkta ing angin | nrêrajang ron gogrog | lêmut jingklong sêmut bubar kabèh | gègèr ngungsi kabruntak wêwangi |
--- 115 ---
lalêr mencok mati | kêsangêtên arum ||
6. dêdêg jagrê-jagrê mêmantêsi | kuninge mêncarong[38] | mêlok-mêlok sang dyah wêdanane | tingal kocak lir intên hèr thathit | waja gumyar kengis | tejane ngênguwung ||
7. lathi gêsêng manise pinirit | akarya wirangrong | kadya gambar winangun pasmone | anêlasna dêluwang lan mangsi | turah kang rinujit | pangrêngganing kidung ||
8. Anjasmara wus mijil ing jawi | nèng natar mangrimong | amarêngi purnama mangsane | katawang sumyak bêntèring sasi | kamyat saisining | pratiwi kasuluh ||
9. lir rahina padhanging mangrawit | sênêning kêkayon | lir paningal sajroning pangimpèn | maya-maya manglela kaèksi | ngrêmêng mêsajani | mangembahi santun ||
10. sumilir-silir pamiron asri | asrine winaon | sêkar-sêkar tan migar gandane | kaungkulan de sang agêng brangti | mayang sêkar bali | kayoman ingkang rum ||
11. cêngkir dênta sêdhêng wus mêngkrami | sumuluh yèn tinon | sarêng mulat ing dyah prêmbayune | ponang cêkir[39] merang ngungsi mring wit | mayanira kari | tur kungkulan patut ||
12. lunging gadhung purêt duk mangèksi | janggane sang sinom | sêkar pudhak sêdhêng pêmbabare | kuncup malih amung krêmyat dening | wêntise sang dèwi | kesisan wastrarum ||
13. thithit lidhah rêbut wor lan liring | wêkasan acêlom | maduning sêkar pan asrêp kabèh | dadi tapa kungkulan mêmanis | yyang purnamasasi | sêmune mawêlu ||
14. rêbut mêlok gumilang nglangêni | wêdana mêncarong | dhasar ayu-ayu sawantahe | wimbuh karêngga ing busana adi |[40] maladi manglungit | tan kêna winuwus ||
15. Anjasmara pinrak kursi gadhing | manjang wulan awor | para cèthi mangayap ngarsandhèr | êmban inya ngapit kanan kering | năngga talam rukmi | isinya burat rum ||
16. macak rawis ingkang inasihi | gantyaning sang sinom | pamojokan lan saput jajare | kumbala badhak lan kêpêt gadhing | gunging para cèthi | nganggya-anggya luhung ||
17. sang kusuma angandika manis | èsêmira winor | lah ta biyang payo ywa kasuwèn | amrêpêki wong bagus kasyasih | wong dhandhing jukining | wong lumrê[41] kalurus ||
18. wong abagus [aba...]
--- 116 ---
[...gus] sêlak mambu angin | atêmah kêmanjon | pêsthi ingsun tumêkèng layone | yèn tan panggih padha saiki |[42] biyang ingsun mati | wurung awor têmbung ||
19. sira êmban matur wotsari |[43] gusti sang lir sinom | lah punapa kang dèn antosake | yèn kêdangon ing pêngangkah gusti | mindhak juwarèhi | kanyina ing pasmun ||
20. mumpung sêpi ing pênatar gusti | wus sidhêm punang wong | Anjasmara ngling winor èsême | priye biyang yèn ingsun tinampik | angisin-isini | tan kêpadhan kayun ||
21. ni mbok inya sumambung wotsari | lêrês sang lir sinom | sanèsing dyah kang kadya nah anggèr | nanging panduka gusti sun tohi | datan ngambah siti | kakung nampik sang rum ||
22. Dyan Sêsăngka dhasare kasyasih | tan măntra ing batos | pintên-pintên sinampar nah anggèr | tur tan tanggêl dèn labuhi pati | pirangbara ngakir | luwar sing kasyayun ||
23. wus antawis ramanta kya patih | dhasar mrih kadudon | awon sirnane tinundhung bae | lah sumăngga pinarpêkan gusti | awlas ngong kêpati | dhatêng sang binagus ||
24. Anjasmara mèsêm tanpa angling | busana winaon | gya jumênêng sang dyah sing prênahe | ginarêbêg ing pawongan cèthi | sang dyah duk lumaris | tinon gandrung-gandrung ||
25. pantês buntar sinjange winingkis | gêndrèh-gêndrèh tinon | banting astir lha putung esthane | mêndal-mêndal madyane amêngkik | tur manasbarani | mungal ing prêmbayun ||
26. dhangah-dhangah awijang mêthinthing | gilig tur mêncarong | pênuh raras ing kawiragane | dadya pangungsèn gunging mêmanis | ing saparan minging | ngambar gandanya nrus ||
27. kadya murca kinêdhèp ingèksi | Anjasmara kaod[44] | sang dyah dhasar mêmpêng diwasane | winangkara lir pujan rêtnadi | nadyan samya èstri | mulat brăngta wuyung ||
28. Winarnaa Radyan Damarsasi | kang lagya linakon | eca lagya lênggah nèng kayone | nagasêkar sasiliring angin | katrang sintarêsmi[45] | mangrêsêpi kalbu ||
29. datan ana kang kaciptèng galih | mung wêkasan ing don | Sang Yyang Jagad Pratingkah ing rèhe | pinuja măntra jroning sêmèdi | pinras kyating puji | winorkên ing pandum ||
30. nging sêmangke [sê...]
--- 117 ---
[...mangke] rahadyan minantri | ing tyas sumêlang wor | maras-maras tanbuh wurcitane | hè Yyang Juwata ingkang linuwih | pituhokna dasih | têguh ing rahayu ||
31. sampun kenging rêncananing bumi | lyan karsèng sukmanon | sampun rinèh ing budya tan arjèng | hèh juwata ingkang mugi-mugi | têtêpna kêng dasih | mulyane pangèstu ||
32. ya ta rêpat kalih kang winarni | aturu manglosod | nèng sor pucang lêlèmèk widhige | samya ngadhêp badhiyang malêdhing | sarwi têngga kori | korine gumandhul ||
33. Nayaginggong ginggongira kèksi | dinulu mathongol | manthuk-manthuk mring lawang arêpe | lindurane angrantêg sawêngi | trêkadhang nglindur mring | kali gogoh yuyu ||
34. yèn wis olèh gya ginawa mulih | sêksana ginasong | wusnya matêng pinangan yuyune | niba nggêblak tandya ngorok malih | sêjatine guling | iku lagi nglindur ||
35. Sêbdapalon yèn nglindur lunga mring | pasar luru klobot | lan pucukan têbu ngiras gone | sarwi wuda yèn wus warêg mulih | iku masih guling | sêjatine nglindur ||
36. Anjasmara kuwur ciptèng kawi | gandrung-gandrung ngrimong | praptèng prênah ing pagêdhogane | êmban inya lumampah ing ngarsi | duk prapta ing kori | Ginggongnaya nglindur ||
37. ngadêk wuda amarêp[46] maringis | sarwi krêrot-krêrot | kêcap-kêcap anggêbêg-gêbêge | ngucap jaluk sêga punar mênir | lodhèh kêthak giling | krupuk srundèng jagung ||
38. nyai êmban anjumbul kêpati | jumbule kêsondhol | gya tinampèl ing tangan sondhole | manthuk-manthuk sarwi marbês mili | gya niba gumuling | ngorok sênggur-sênggur ||
39. para cèthi gumya ting cakikik | kang satêngah mlengos | Sêbdapalon anggrayah lindure | sarya ngrêrêm anggolèki inthil | ni êmban anjondhil | jondhile kêjaul ||
40. gya kinuwêl ingaran athinthil | inthile wus nglombroh | Sêbdapalon niba ngorok manèh | ni mbok inya sosote druwili | bêlong-bêlong bêlis | dibêbêsèt ngantu ||
41. Anjasmara lathine ginigit | mengo tan arsanon | gya lumaju sang dyah ing lampahe | wus kawawas sira radyan mantri | panuju alinggih | nèng
--- 118 ---
sor nagasantun ||
42. pamulunya kasonar ing sasi | larase mêncarong | Anjasmara lir kinenyut tyase | kêtêk sumawur ampingan ing wit | lyan kêng sarpa sari | sang dyah cêngêng mangu ||
43. sariranya kumutug lir agni | tambuh solahnya wor | maras-maras nanging sênêng wonge | kêpyur-kêpyur ing galih ngrêsêpi | têbihnya wêtawis | lawan Damarsantun ||
44. tigang cêngkal malah nora luwih | ingantun kêng pawong | amung ni mban inya sêkalihe | datan têbih lan sang mindha ratih | sang dyah rosing galih | lir age agapyuk ||
45. pangyur tingkahnya sang agêng brangti | dirèktur jendral nom | têka enak inak migu bae | nora nyapa nora anglungani | nora mobah mosik | sidi parak ngarum ||
46. nora sêgu nora aningali | siku mas arinom | apa lumuh kuciwèng sêmune | ni mas matur kados dawêk nguji | wus adate gusti | rêmên lênguk-lênguk ||
47. radyan pitêkur kados datan wrin | dhatêng sang lir sinom | mangke nah anggèr ngong paranane | wong abagus pantês dèn dhèdhèli | tan grahita galih | angkuhe pitambuh ||
48. ya ta radyan mantri wus udani | pinran sang lir sinom | gandanya nrus ngambar sêparane | ngidid kongas amilêti galih | mingingnya nampêki | mangêdusi arum ||
49. lir ginoyang tyase radyan mantri | kumênyut anglês wor | mangangên-angên kewran ciptane | lunga pêjah kèndêl angêmasi | dewa kêng linuwih | paran palah[47] ingsun ||
50. wus kapêngkok ing papan kasupid | adhuh pêjah ingong | kaniaya sang dyah mring dasihe | paran baya gèningsun ngoncati | hèh Yyang Suksmanadi | kanthinên yusyèng sun ||
40. Kinanthi
1. murcita napasira wus | wor dewane kêng linuwih | cêngêng sajroning paningal | radyan kawimbuhan ing sih | hèrnawa têmpur samodra | jumbuh wantu lawan asin ||
2. padhanging jagat kinukut | wangsul ing pratănggapati | lir warna sajroning kaca | manjing mring kêng aningali | kumandhang pawor lan syara | suruping baskarèng wêngi ||
3. kawêngku ing èstonipun | bêthara surya kêng luwih | atas sang Yyang Dewa Surya | pangyasane Yyang Pramèsthi | jinurung [ji...]
--- 119 ---
[...nurung] sing karya puja | Yyang Manikmaya mèstuti ||
4. Manikmaya Sang Yyang Guru | pada pamujaning dasih | Yyang Nurcahya Yyang Nurrasa | rasaning sampun kawingking | Dewa Ruci kang gumantya | jumênêng kêlawan dasih ||
5. sihing Sukmana kêng agung | kênyatahan Dewa Ruci | musakani ing agêsang | jumênêng kêlawan urip | uripe sapa kêng karya | tan lyan Sukmana kêng luwih ||
6. lir samodra lawan alun | ombak lumembak kaèksi | ragane upama sarah | alune Yyang Dewa Ruci | kênyatahan sukmanăngsa | kang ingupama jêladri ||
7. galong gumulung ing ranu | upama urubing agni | kênyatahan Rucibrăngta | wujude cahya lawan sih | muksyane pandam kapyarsa | manjing ing kahyangan jati ||
8. tan lyan juwata kêng agung | jumênêng kalawan puji | pujine kêng sipat mulya | mulyane kêng mupangati | kêng karya sabab raharja | angarjani ing sabumi ||
9. krêrana dyan Damarsantun | nglindhung urip ing sukmadi | urip sajroning palastra | palastra sajroning urip | angungsi mring dewa brăngta | liyêp netra sawangsasi ||
10. mung prêmona tan rinacut | panêngran sajroning urip | uripe wus rasa pêjah | anetra tan aningali | karna datan amiyarsa | atutuk datanpa angling ||
11. agrana datan angambu | anapas datan lumaris | ya ăngga datan subawa | namung prêmana kang kari | sirna ingkang pănca driya | Damarwulan angêmasi ||
12. lêncêping[48] paningal samun | tingale kêlawan budi | pangucape lancar daya | pênggandanira lawan sir | lan pangèstu kang kapyarsa | jumênêng lan Dewa Ruci ||
13. ragane kari anjêtung | ni êmban saya ngrakêti | Dyan Săngka winawang-wangwang | winungu winanti-wanti | anggèr pukulun tamuan | kumasaris sangking syargi ||
14. tan mosik Dyan Damarsantun | sang rêtna ngandika aris | biyang inya paran baya | si êmban dènnya mrêpêki | suwe têmên nganggo apa | akaku rasaning ati ||
15. ni inya matur wotsantun | bilih Damarwulan sakit | ginoyang minggu kewala | ingoyog-oyog tan mosik | lumampah sinung usada | gêgêcêle wong akuning ||
16. mèsêm kusumaning ayu | datan saranta [sara...]
--- 120 ---
[...nta] ing galih | kêkêtêgnya sumyar-sumyar | kabyatan ngasmara brangti | sang dyah amrêpêki tandya | gêndrèh-gêndrèh amantêsi ||
17. sarya dhaham gêtir juruh | sang dyah ngasta macak rawis | sarêng cêlak gya binalang | lêlambungira tan mosik | mangun tingkah pasrangkara | gandrung-gandrung asung brangti ||
18. angadêg sang ruming santun | cênthèng-cênthèng dènira ngling | angkuh têmên sira radyan | sêmangkehan wong ambênthing | pinaranan nora nyapa | bok aja kêpati-pati ||
19. aja dumèh yèn binagus | dèn sanak nora nglanggati | Dyan Săngka minggu kewala | têksih pitêkur alinggih | kêjap-kêjèpnya ingêmban | sang dyah tan dêranèng galih ||
20. radyan gya rinangkul gapyuk | wêntisira dèn cablèki | lambung tansah cinêthotan | Dyan Damarwulan tan mosik | sang dyah apêgêl kang manah | wuwuse angasih-asih ||
21. kakang mas sapanên ingsun | ingsun Anjasmara prapti | mangruwat papa cintraka | amudhari ing kasyasih | sapa ingkang duwe trêsna | kakang kêjaba mung mami ||
22. sapa kang asih wong bagus | amung kadangmu pribadi | lah mara kakang lungguha | nyênyêngit têmên wong iki | tan mobah Dyan Damarwulan | nora sêgu nora osik ||
23. Anjasmara pan èsmu luh | datan tinimbangan kang sih | radyan rinangkul kêng jăngga | winêngkang kêng asta kalih | wus ginggang radyan gya dhawah | anèng ing pangkyan gumuling ||
24. sang dyah kagyat sarêng dulu | radyan napasira sêpi | kantun prêmona kewala | ginoyang-goyang mawanti | ingoyog-oyog tan lawan | gêpah sang rêtna nungkêmi ||
25. sarya andrês kang ponang luh | mangêsêb-sêb jaja wanti | kinarang ulu rahadyan | mring sang dyah ingasta kering | mlas asih sêsambat ing dyah | kakang aja sira mati ||
26. yèn sira kakang tan wungu | ingsun nusul angêmasi | tanpa gawe sun agêsang | yèn tinilar wong asigit | tandrêman nèng marcapada | katula-tula manah gring ||
27. wus nglilira wong abagus | sun bêktakkên masak rawis | myang wida ambar hèr mawar | kakang mara sun konyohi | ênya-ênya kakang sêpah | mêngko ingsun busanani ||
28. ban inya sumungkêm gupuh | ing pada
--- 121 ---
sarya manangis | gusti-gusti awungua | awlas arinta sang dèwi | wanuh tanggung sira radyan | amanggihi sarya lalis ||
29. sang dyah mundhut hèr mawar rum | sinuryan radyan minantri | ginuling-gulingkên radyan | katut kewala tan mosik | sêsambate Anjasmara | kakang-kakang aja mati ||
30. apan uwis basaningsun | Anjasmara nora apti | kakung liya sangking sira | lalungarang sun lakoni | kakang-kakang aja pêjah | aku nora bisa kari ||
31. lah biyang êmban dèn gupuh | undangên parêpat kalih | sun takone si kakang |[49] yèn wis larane ing nguni | lah apa jêjampènira | ni mban mentar sarya nangis ||
32. Palonsêbda Ginggong gupuh | ginugah nora ngulisik | ambathang sarwi wêwuda | ciniwêlan nora nglilir | lalu akrêrot kewala | nyamuk-nyamuk sarya mringis ||
33. ni mban tyase sêlak gugup | gugupe binêthot aglis | kinaro ing kering kanan | bingung angatut wus tangi | ni mban kêbat milu kêbat | lamun rindhik milu rindhik ||
34. paringisan biyang-biyung | wus praptèng ngarsa sang dèwi | sang dyah ayu angandika | paman gustènira iki | apa wus larane lawas | anglelo kaya wong mati ||
35. apa kêsambêt sang bagus | paman tutura mring mami | umatur pun Ginggongnaya | ingkang sakit-sakit mami | ngantos mutah jênang lahan | Sêbdapalon tumut angling ||
36. wontên dene grêrah ulun | pan akungsul-kungsul mami | jalaranira sinêndhal | ngantos mèh cêpot sangking wit | ni mban awas lamun wuda | prêpat kalih dèn gablogi ||
37. Ginggong Sêbda gya lumayu | bêbêdan anulya bali | wus awas mring gustènira | anèng ing pangkon gumuling | datansah akapidhara | prêpat kalih samya nangis ||
38. katêmpahan sang lir santun | gusti kawula dyan mantri | dhasare dhasar apêsan | wimbuh kawrataning kardi | ing mangke panduka prapta | bêkta tênung sing Bêtawi ||
39. ngandika sang ruming santun | eman-eman pinrih pati | sinobat sinaudara | radyan inggih ajak mukti | ing mêngko têmah kantaka | paran rêmbugira sami ||
40. Ki Sêbdapalon umatur | pamanggih kawula gusti | bok inggiha jinampenan | bêsusu [bê...]
--- 122 ---
[...susu] lan jêruk lêgi | lawan kêmiri sasomah | gêpak jêndhul padha siji ||
41. ngewani tingal sang ayu | Dyan Săngka winungu wanti | Anjasmara gêpah mucang | sêpah cinêcêpkên aglis | sami ing lathi kaprana | sang dyah lidhahnya ginigit ||
42. kagyat Anjasmara jumbul | basakna iki wong sakit | napasira nora nana | lêlidhah têka ginigit | arsa ingsun sèlèhêna | eman yèn kêbacut mati ||
43. radyan ginusur burat rum | pan sarwi winungu wanti | wis tangia sira kakang | wêlasa mring awak mami | adoh elok pinaranan | wong anom têkyarsa lalis ||
41. Sinom
1. ya ta Dyan Damar Sêsăngka | kagyat dènnya nukmèng pati | ginusur ring găndawida | cinêcêpan sêpah wangi | sarya winungu wanti | tinangisan andrês kang luh | napasira lumampah | sagung plawanganing budi | sampun pêpak kang ingaran păncadriya ||
2. Rêtna Dèwi Anjasmara | duk myarsa napas lumaris | asrêp raosing wrêdaya | dyan tansah winungu wanti | nglilira wong bênthing |[50] kakang-kakang ingsun rawuh | wêlasa mring manira | sira kakang sun kauli | sok mulyawa[51] muktia tilam asmara ||
3. ya ta sang mindha kunarpa | tumindak praboting urip | Si Radyan Damar Sêsăngka | kang kadya kagyat ing pati | anrus kulunging galih | duk kapidih ing prêmbayun | têmahan paripurna | Radyan Sêsăngka anglilir | kewran ing tyas datansah api kantaka ||
4. pangrêti kanin wrêdaya | hèh juwata kang linuwih | paraning awak manira | kêcakup putraning patih | dewa kêng mugi-mugi | têtêpna pangèstunipun | yya nganti kenging coba | dasihye[52] ginebang èstri | hèh juwata kêkahna ing tyas raharja ||
5. Rêtna Dèwi Anjasmara | Dyan Săngka winungu wanti | sarya sinuryan hèr mawar | èsmu angliyan dyan mantri | amingkêt sangking kêdhik | tan wrin nyondhol ing prêmbayun | Anjasmara anjingkat | mèsêm sarya anyablèki | iki si wong mati têka agêlathak ||
6. mara kakang mas wungua | anggantèna masak rawis | dene
--- 123 ---
iki wus agêsang | têka nora arsa linggih | pêjah pupyèngsun kalih | ingsun alihan wong bagus | êndi sêpahmu kakang | sun lironi wong abênthing | sang dyah mucang sawusnya nêbda mring radyan ||
7. ênya-ênya kakang sêpah | cinêcêpkên samya lathi | amingo Dyan Damarwulan | obahnya sinangkan ririh | dhawah pangkyan klajuk mring | kakêmpung sang rêtna jumbul | ginulingakên radyan | kang jăngga sinundhang malih | ingingokkên kang mindha kunarpa kiyat ||
8. sang dyah sêksana alihan | Radyan Sêsăngka kaguling | wêdana tumibèng jaja | wonga-wonga kang marêngi | kasêmêkannya sang dèwi |[53] kêplarot[54] sang dyah agupuh | tinêkêm prêmbayunnya | dawêk katingal sêpalih | Anjasmara radyan sarêng kumêsarnya ||
9. kasmêkan wus winaonan | Dyan Săngka ngunduri ririh | têksih api kapidhara | radyan lambungnya pinulir | èsmu kagyat dyan mantri | anjumbul sing pangkyan tumrun | hèh Sukmana kang mulya | têguhna ing tyas kêng sukci | hèh juwata awasa[55] mring titah tuwan ||
10. radyan saya kuwanguran | dènira akarya sandi | kadangu datanpa wêkas | pangudasmaraning galih | bok iya sun anglilir | nglindhung ing Yyang Jutwagung |[56] alon wungu rahadyan | sêdya lumèngsèr aririh | Anjasmara gêpah anggèndholi radyan ||
11. kakêtêgnya mawur sumyar | kumêsar raosing galih | ya ta Dyan Damar Sêsăngka | amungkur dènira linggih | tan paja mawang liring | pilênggahira tumungkul | Kusuma Anjasmara | sêbdanya mangasih-asih | paran baya ngangkuhi dhêdhayoh prapta ||
12. munduran akaniaya | sira kangmas marang mami | yya dumèh sun êla-êla | tan sotah madhani ing sih | tan wurung ingsun mati | lamun tan kêpadhan kayun | apan sinêngguh apa | sira kakang sun parani | syarga nraka sun mati awor lan sira ||
13. kakang aja sêla-sêla | ingsun kakangmu[57] pribadi | tur măngsa kêtanggungana | sira yêkti sun labuhi | payo mukti lan mami | luwara papa kasyayun | nadyan tumêkèng pêjah | ingsun kakang anyênyèthi | Dyan Sêsăngka kumênyut ing manahira ||
14. myarsa sêbdanira sang dyah | lir tinrês raosing galih | ya ta dyan arum [a...]
--- 124 ---
[...rum] sêbdanya | radèn ayu culna mami | dipun aririh gusti | botêne ulun lumayu | Anjasmara ngandika | gêndhèng-gêndhèng mulêt ing sih | wong abagus măngsa ingsun uculêna ||
15. jrê sira wong ora trêsna | kakang mara awak mami | mêngko yèn sira lumajar | amêsthi ingsun ngêmasi | urip tanggung nèng bumi | angur binanjuta ingsun | ing juwata kang mulya | wirang isin sun lakoni | wusanane wong trêsna tan linanggatan ||
16. dangu Rahadyan Sêsăngka | binondhetan mring sang dèwi | ni êmban inya sêpira | bungahe rasaning ati | sêdene prêpat kalih | abungah tansah gumuyu | radyan ngantos punapa | bok inggih nimbangi ing sih | ingsun uga payu anutut kewala ||
17. wit ning kawula punika | gusti sêdhih ingkang ati | wontêna èstri kang arsa | kêpingin arabi uwing | ngêndi-êndi pawèstri | sun takokkên nora pêthuk | kalunta kongsi kawak | durung wruh rasaning rabi | pan panduka dèrèng wruh ugrêring[58] gêsang ||
18. băngsa urip arêpana | sêdya kang agawe bêcik | pabêcikan marcapada | iku ingkang anêksèni | puji mring bumi langit | puji mring kang karya pandum | amung lara lan nikmat | kang nelakkên sihing Dewadi |[59] iya gêsang sinung lara lawan nikmat ||
19. datan kêna sininggahan | karsaning Yyang Juwatadi | kadya ta titahing dewa | sagung kang sinungan rêsmi | tan lyan muktining jalmi | sampak lan wong ayu nulus | gandhang tur prangwêdana | punapa ngulatan malih | durung bae kang pinikir ikiaa[60] ||
20. Rêtna Dèwi Anjasmara | wuwuse angasih-asih | cênthèng-cênthèng nuju manah | sira kangmas Damarsasi | pêgêl rasaning ati | angkuh têmên wong binagus | bisa agawe brăngta | dèn sanak nora nglanggati | sumakehan tuwanku dirèktur jendral ||
21. kangmas tuwan kaji bêsar | payo marang wisma mami | mulanga tilawat kur'an | mêngko kakang ingsun ngaji | bok aja ngadi-adi | sijinat kumêndur wurung | sapa wruha tyas ingwang | agêmpung kabyatan brangti | jae wana kang ati poyang-payingan ||
22. yèn manuka awak ingwang | manuk bisa [bi...]
--- 125 ---
[...sa] tata jalmi | kapencut mring sira kakang | satriya kêng mati ragi | dhandhang netrane abrit | katuwone raganingsun | parikan guringsing bang | kêng sènthèng tuwuh ing wukir | lara mara kêjarah dhêmên mring dika ||
23. yèn gununga awak ingwang | gunung sakilèn Sêmawis | nora wurung karungrungan | lamun tan kêpadhaning sih | gunung wetan Sêmanggi | sun lêlawu wong abagus | mêksa trêsna kewala | kangmas gununge wong Têgil | pragat jăngga wurung sobat lawan sira ||
24. gununge wong Pêjajaran | sungkan krama lalu mati | yèn ora lan sira kakang | gêgununge wong Wêlèri | tan pêgat dadi ati | kangmas gununge wong Kêdhu | sok dhasar kêlakona | sun rowangi adol rumbing | ujar pisan lamun ingsun linanggatan ||
25. ki êmban matur ring radyan | anggèr bok dipun labuhi | sênadyan tumêkèng pêjah | asap lan nonah rapêni | liman mêndhak ing srati | bêndha ijo wong binagus | tiksyara munggèng ing pang | jinruma wong sanêgari | luwih-luwih karsanira tuwan bêsar ||
26. dandanan wus kêlampahan | sang dyah kêpanggih dyan mantri | datan wande têkèng corah | kawula tan wurung mati | nadyan tumêkèng pati | yèn wus klampahan sang bagus | maos palêkat jindral | ulun tan mandhêg tumulih | sokur-sokur ing têmbe amanggih arja ||
27. pasthi ulun bukak pasar | angadêgakên wong kèngsi | rahadyan mèsêm mring driya | Ginggong matur ring sang dèwi | tuman saja kumisi | purak-purak mau lalu | dhipegang nonah bêsar | baik dhiikut sêkali | tarik saja bawak kantornya nonah mas ||
28. mêski bêlun timbang saja | nyang muwah sama nyang sakit | cobak sudhah tau brasa | mêski trak mau kumbali | sama dhi kêsta lagi | enak-enak campur climut | prêmain dhalêm kamar | siyang malêm makan roti | pêsthi baik punya prêrut lêkas bêsar ||
29. mèsêm Rêtna Anjasmara | ni inya gumya kêpati | ni êmban alatah-latah | Sêbdapalon angawêti | kawête dipun lirik | ini mintak sama itu | dhimakan enak-enak | enak main sama ini | laprê itu alamat trak makan-makan ||
30. ni mban sosote [so...]
--- 126 ---
[...sote] gumrayah | sidikêpruk-kêpruk uning[61] | sidikêthak-kêthak jingga | anggêlathak ngajak gandhik | măngsa arsoa mami | mring wong kaya rêraimu | Sêbdapalon angucap | sabobote nyai uring | kaplak sama kapluk mapan sudhah timbang ||
31. ya ta Dyan Damar Sêsăngka | binondhèt dipun ciwêli | mring Kusuma Anjasmara | lêlambung dipun cêthoti | baunya dèn cablèki | binondhetan sangking pungkur | sang dyah wus anêmpuh byat | wuwuse angasih-asih | dhasar canggèh syararum angrèndèng manah ||
32. Dyan Săngka ing tyas kagiwang | kalênglênganing mêmanis | kèrêm ing samodra kilang | kêbanjiran madu brangti | kawilêt ing wêwangi | goyang tinêmpuh ing arum | panyiptanira radyan | wus untunge awak mami | lara pati ing pandung nora suminggah ||
33. mobah mosiking manungsa | atas karsaning sukmadi | tumindak lawan nugraha | kêng murba solahing urip | iya yyang juwatadi | amarna ing titahipun | roro pajuning karsa | kamulyan lawan bilahi | yèn kinarsan mulya sampun sinandhingan ||
34. ing lêlakon kang raharja | sampurna kêlawan budi | yèn kinarsan ing Sukmana | bilahi wus dèn sandhingi | nalar tan ngraharjani | ing kanisthan tindak luput | dêdalan rong prakara | sumandhing tan kêna gingsir | pan kinarya istilah dadining karsa ||
35. yèn manungsa tibèng mulya | dumadakan ngraharjani | ing tindak lawan utama | amêsthi yyang juwatadi | badhe rêntahing kang sih | trêsondha wus kapêngayun | yèn dasihe winênang | kinarsan ingkang bilahi | tinrêsandhan ing rèh nalar kaluputan ||
36. ing mêngko awak manira | manggih lêlakon tan yuti | gumingsir sing karaharjan | baya karsaning Sukmadi | ingsun sinung bilahi | dumadakan ing rèh luput | kang manah sêmang-sêmang | agimir[62] sang ruming sari | wus tan bakal tibèng cêlaka wêdakan ||
37. măngsa ingsun gingsirana | narima sinung bilahi | datan sêdya angrêsula | wus kêpapan ing piranti | tan wurung angladèni | ing karsanira sang ayu | hèh sanak badan nyawa | kabèh saisining jisim | dene gilig ing janji aja sêlaya ||
--- 127 ---
38. payo padha anarima | urip bêja lara pati | puluh-puluh sang kusuma | dadi marganing bilahi | pira bara ing wuri | yèn wus kapungkuring saur | dhêndhaning kaluputan | badan nyawa dèn agilig | sokur-sokur amanggih madu srêngkara ||
42. Dhandhanggula
1. alon dhaham Radyan Damarsasi | syaranya rum tandya mingsrê[63] lênggah | wiragèng ranu padane | ngajêngakên sang ingrum | Anjasmara tansah bondhèti | duk ingajêngakên sang dyah |[64] ing galih kumêpyur | katrang ing căndra tumawang | têmpur liring lir kilat barung lan thathit | kadya datanpa jiwa ||
2. rêmpu sumyar sumawuring èsthi- | nira sang kalih tanpa jamuga | cêngêng lênglêng wur ciptane | sang dyah gya ngrangkul gapyuk | wus kêpadhan ngasmara brangti | supe purwa duksina | kabyatan ing limut | suh sirna tanpa wikara | muksyèng driya lir pêjah sajroning urip | uripnya lawan brăngta ||
3. suciptaning byat mantraning èsthi- | nira tandya yanjrahing sarkara | rumêsêp sumyar rum rèhe | rèhning tiksyara rampung | kapratisthan ruming pangèsthi | pamurtining pangrêngyan | ning sang campur madu | yang yang budya winartama | pangrubasèng dirèng udyananing sandi | drêsananing kusuma ||
4. ni mban inya suka aningali | myarsa gapyukira sang kusuma | pawor rukêting sêkaron | kadya puyuh atarung | awusana jêngrê ningali | bilêng padha sêkala | Sêbdapalon ngantuk | Ginggongnaya pacicilan | aningali solahira sang akalih | ngadêg wuluning githok |[65]|
5. gya ngambung mring Sêbdapalon aglis | kagyat dènnya angantuk gêgubras | pipènira umbêl bae | ya ta Dyan Damarsantun | mangrarêpa syararum manis | mangenyut yusyaning dyah | sang rêtna sinambut | pinangku asta ngarasan | jênang sela dèn gung pangapuntên gusti | ing dasih kawlasarsa ||
6. rèhing abdi panduka aguling | lagya kinarsan ing Yyang Sukmana | kagyat sarêng panglilire | gugup ing manah kuwur | tanbuh-tambuh raosing galih | ing cipta kaya-kaya | mring sang ruming santun | ing mangke pun Damarwulan | pasrah jiwa anyaoskên pati urip | sumăngga [sumăng...]
--- 128 ---
[...ga] ing sakarsa ||
7. datan grantês sapanjrahing angin | myang sarema kang pinara sasra | pinundhut pêjah gêsange | kinèn punapa ulun | ngendralaya manglaya bumi | tan lênggana sakarsa- | nira sang lir santun | kinèn amanjing pawaka | sêgaragni gusti pun dasih mèstuti | ketang sih jêngandika ||
8. ulun nglampahi karsaning gusti | pintên-pintên wong kawêlasarsa | pêkathik dhusun nah anggèr | sinampar ing wong agung | sampun pêcak dhumatêng sakit | nadyan tumêngkèng pêjah | yusya sih katur |[66] tan langkung gusti kêng mulya | mung aksama panduka pinintèng dasih | kêng asih dasih papa ||
9. anoragèng aturnya dyan mantri | asta kering mangrangkul ing madya | kêng kanan năngga astane | Anjasmara sang ingrum | pan sinunggun-sunggun mawanti | astèng dyah ingarasan | wuwusnya sumrah rum | Rêtna Dèwi Anjasmara | kêmanisên datansah anambang liring | ing tyas kadya sinêndhal ||
10. sarira mar kagunturan ing ling | lir ngakasa kalungsèning surya | kêtara layung-layunge | duk sang dyah rinarungrum | kêng kukila nusuh ing siti | saya ngèmbahi raras | gambar munggèng panggung | prêraga nêmpur sêgara | dangu wayang-winayang sawangan liring | radyan lan sang kusuma ||
11. tan ingucap dènnya supêkêt sih | prêjanjine rèh apawong sanak | sarya ing sabiyantune | sinêksèn ing budyarum | amupakat ing jisim kalih | sêbarang kang kapyarsa | miwah kêng kadulu | samya naidi sêdaya | têmên-têmên palêkatnya gantyan wangi | myang burat rum hèr mawar ||
12. sang dyah kondur dhatêng kubon sari | radyan tansah kinanthi sêmarga | rêspati adhèndhèng-dhèndhèng | kayangan anjarwiku | pan sagunung raosing galih | pusaraning baita | wus kêpadhan kayun | biyaning kêpatihan |[67] yèn kayua kayu pinggiring pasisir | wus bêkta jampi brăngta ||
13. Sêbdapalon Ginggongnaya sami | dhèrèk ing gusti nèng kubon sêkar | lawan para cèthi awor | angglidhik tur abêsur | depe-depe ngêmorkên ati | katungkul ngambul bakang | lowung nyondhol bukung | dèn ciwêli cuwol-cuwol |[68] yèn cinablèk
--- 129 ---
cêblèke dèn iming-iming | mengo sagunging mulat ||
14. ya ta sira Radyan Damarsasi | praptèng dalêmira Anjasmara | wus ginantyan busanane | kampuh srêngkara linud | diprêrada gumyur mangrêsmi | paningsêt mas winarja | sinotyèng rêtna byur | calananya lungsir jingga | binudir mas tinut ing sungging mangrawit | akondhe kêkêlingan ||
15. kinancingan agarudha manik | asêsumping mas mangroning sêkar | rinaja mulya rêtmyawor[69] | sun angrênyêp sumuluh | dhasar bagus Dyan Damarsasi | karêngga ing busana | cahyane sumunu | jumbuh lan Yyang Kumajaya | Anjasmara kadya wong ningaling[70] sungging | winawang-wangwang wantya ||
16. winawas wawas manganan ngering | tansah mèsêm ningali mring radyan | kang dèrèng manis winaon | winawang sangking pungkur | tinêbihan dipun prêpêki | ingulap-ulap wantya | mèsêm sang lir santun | grêgêtên ing manah |[71] Anjasmara rahadyan dipun puliri | cinêthot ciniwêlan ||
17. tinêbihan sing ngarsa ingèksi | sêbdaning dyah cuminthèng lir kilang | gêthing têmên ingsun radèn | wong kaya sira iku | nora kaprah ana ing bumi | pantês mukti nèng syarga | aja sira tumrun | yèn tan dina Gara Mulya | aku bae aja pisah angladèni | kang manyèthi mring sira ||
18. kangmas-kangmas payo sun konyohi | găndawida kêsturi hèr mawar | kangmas sadulurku dhewe | wong bagus alus têrus | mung cacade ngakokkên ati | kêbangêtên kakang mas | bok si rada anu | wong bagus anu-anua | anu têmên nora pati anganoni | nglêlaga wong abrăngta ||
19. kukus gantung pulase wong sungging | yèn sun sawang warnanira kangmas | buron kali punjul dhewe | pandhe gong kothak jêpun | tinandhinga ing wong sakêthi | kêmbang[72] ulêsing sata | tan ana kang tiru | suku jungkung solahira | pagrê[73] wayang toya mijil sangking langit | sêkalire wèh edan ||
20. puspa biru kangmas munggèng têgil | namung dika têlênging wrêdaya | pênyu sêndhang alus dhewe | sata wana kakuncung | nadyan korak wong sanêgari | wuluh rawa kakangmas | ampungana mring sun | kang wraksa margining
--- 130 ---
toya | kukus gunung kinapakna awak mami | ulun kêng talang pêjah ||
21. têka mèsêm rahadyan minantri | winawang-wangwang mring sang kusuma | wus samya lênggah sêkaron | lir ringgit munggèng panggung | yang yang Parta lawan Srikandhi | ngingayap[74] pra pawongan | ban inya nèng ngayun | Sêbdapalon Ginggongnaya | saos anèng lawang parêpat kalih |[75] andadèkakên badhiyan |[76]|
22. êmban inya sagung para cèthi | mawang ing gusti anjomblong mulat | kumêdhèp tismak netrane | kakungira abaut | luwês manis amilangoni | wiragèng ranu pada | sasêbdanirarum | Kusumayu Anjasmara | gandês manis rumakêt amêsajani | wong ayu gawe brăngta ||
23. awiraga gandhang galak liring | gêbyar-gêbyar sonarnya kumilat | urup lan waja mêncarong | kêkuwungira têmpur | tumaleram arêbut manis | gumilar-gilar raras | wor sêngkang sumawur | pating karênyêp sumilak | ting karêthap lir lintang sayuta ngalih | wra lumrang rêbut papan ||
24. Dyan Sêsăngka ginandan burat mrik | panji andon rêsmi myang hèr mawar | linud kêsturi jêbade | ngambar gandanirarum | têmpur lawan ruming sang dèwi | arumnya gêgolongan | saparan-paran wus | kumutuk mangampak-ampak | ngidid kongas lir kayangan widadari | sajroning padalêman ||
25. nora siwah lir kasyargan ngalih | èbêg sagung kumaraning endah | asri tinon sunggatane | datan kêna winuwus | kawis-kawis rêja-rêja sri | asri srining kawuryan | kawiryawan pênuh | cêngêng lêng kalênglêngan |[77] singa mulat kadya linêsês kang ati | atine karungrungan ||
26. pan sêklangkung dènnya mangêmong sih | risang kalih tansah sih-sinihan | aja wêlèh caritane | măngsabarong[78] kang ngidung | pangidunge kêng nuju galih | sayogya ngawruhana | dènira satuhu | pangolahing asmararja | arjèng pragya kasmaya winayang rêsmi | rêsmya nrus kajuwatan ||
27. padya-padya winangkarèng kawi | ya ta risang mangêmorkên raras | wus minggah ing jinêmrume | mangun kasmarjèng lulud | puja brăngta amulêt ing sih | anglir Yyang Kumajaya |
--- 131 ---
pamriyêmbadèngrum | naya wimbuh kawimbuhan | embah-embah srêngkara têmpur lan manis | niscayèng gănda prana ||
28. maharjèng wignya ngasmara brangti | dirèng wulangun pêngrasing dyah |[79] rêjasèng parisêdyane | mayangkara sumawur | lir brêmara misudèng sih |[80] wiragèng ranupada | titising pasmun |[81] pandam liringnya winawang | siram-siram wêrdaya kilating èsthi | mahartyèng syara dibya ||
29. wus dumugi dènnya andon rêsmi | tan ingucap pangolahing raras | rinasa ing sêmu bae | ya ta sang kalihipun | lir mintuna kêlawan mimi | dahat tan kêna bênggang | sêparan rêruntung | ombak agung ing tunjung bang | golang-golong lêmpuyang kêng munggèng têgil | tansah aprêjanjean ||
30. têngah dalu Radyan Damarsasi | dènnya prapta anèng kubon sêkar | dungkap bangun rahinane | gênti ingkang winuwus | Radyan Layangseta Kumitir | nuju nèng kêpatihan | sowan ramanipun | sadalu agunêm ing prang | pratingkahe risang Dindura[82] Dipati | myang Rănggalawe Tuban ||
31. miwah marna Prabu Urubêsmi | Seta Kumitir mundur sing ngarsa- | nira ing rama wancine | apan wus lingsir dalu | datan eca raosing galih | kèndêl anèng pêndhapa | ngantya bangun esuk | myarsa bêndhe mawurahan | têkak ngakak sambêran tuhu myang kolik | saluhuring pungkuran ||
43. Pangkur
1. Dyan Kumitir Layangseta | wadyanira pinêpak sampun prapti | kajinêman patang puluh | samya binêkta langlang | radyan midrê-midrê anèng kubon santun | sêksana Dyan Layangseta | lawan Dyan Layangkumitir ||
2. iya tan eca ing manah | gya anjêjêp dalêmira kang rayi | Anjasmara sang lir santun | sarêng prapta ing lawang | aningali wong roro padha alungguh | syaranya pating karêcap | ingulap-ulap mawanti ||
3. kumlebat anuli kesah | tinututan dhatêng rahadyan kalih | ingupados tan kêpangguh | radyan sampun grahita | dalêmira kang rayi kalêbon pandung | ya ta sêksana kinêpang | mring wong kajinêman sami ||
4. sinêsêg pangêpungira | samya sikêp tigar kêlawan biring | dènira [dèni...]
--- 132 ---
[...ra] dyan kalihipun | asikêp tamèng pêdhang | ri sêksana rahadyan mangintip gupuh | mawas rêngganging kang lawang | gya myarsa syaraning rayi ||
5. lawan syaraning satriya | imba[83] raras kêng gumya rêbut manis | Seta dhodhok kori asru | mangyuh[84] mring Anjasmara | Anjasmara sapa rowangira iku | kaya abaning satriya | gêguyon nèng tilamsari ||
6. kumêpyur ing manahira | Anjasmara dangu datan nauri | gya ngrangkul mring sang binagus | kang mas ika si kakang | Layangseta anguwuh-uwuh maring sun | ênya dhuwungira kang mas | dandana sing bêcik-bêcik ||
7. mèsêm Dyan Damar Sêsăngka | sarya mangras dêlingira amanis | kados pundi raden ayu | ing karsa jêngandika | pan kawula punapa kinèn anutut | punapa ta kinèn panggah | sakarsa ulun nglampahi ||
8. manguwuh malih Dyan Seta | Anjasmara dene nora nauri | sapa dhêdhayohmu iku | sang dyah malih ngandika | kang mas Damarwulan aja sira nutut | lawan aja pacakara | kakang yèn sira ngêmasi ||
9. ya ta kêng para pawongan | ting bilulung tanbuh ingkang dèn ungsi | ni êmban inya agupuh | nangis nungkêmi radyan | gusti gusti gustiku kawula lampus | ing mangke wus kuwanguran | tan sande ulun ngêmasi ||
10. Dyan Damarwulan ngandika | bibi sira mênênga aja nangis | pasraha mring juwatagung | yêkti măngsa bakala | sun labuhi yèn sira tumêkèng lampus | dèn prêcaya ing Sukmana | bibi aja nyipta pati ||
11. Anjasmara angandika | kang mas kang mas aja pisah lan mami | mêngko yèn si kakang nubruk | ingsun tamèngna ngarsa | dimèn kogêl kakang mring sira wong bagus | sênadyan tumêkèng pêjah | angur ingsun kang dhingini ||
12. mèsêm Dyan Damar Sêsăngka | Anjasmara pinangku dèn arasi | sang dyah patrêmnya ingunus | pinusthi anèng asta | Dyan Sêsăngka tumingal manêbda arum | nah anggèr paran marmanta | dene kang patrêm tinarik ||
13. sang dyah amangsuli sêbda | lamun sira kakang tumêkèng pati | ingsun anglabuhi lampus | sokur kakang yèn ora | radyan mèsêm mangaras sarya nabdarum | jimat mundrine pun kakang | sêsotyane tilamsari [ti...]
--- 133 ---
[...lamsari] ||
14. biyadaning kêpatihan | ingkang asih ing dasih kawlasasih | pasrahêna ing dewagung | kêng abdi pun Sêsăngka | ingkang patrêm gusti prayogi sinarung | purba punapa manungsa | ngandêla mring Yyang Sukmadi ||
15. kêng akarya pêjah gêsang | wangsul dipun pitaya kêng punang sih | yèn parêng lan bêjanipun | sayêkti tinulungan | Anjasmara mèsêm kang patrêm sinarung | sapa ingkang tan wêruha | Sukmana kang karya pati ||
16. yèn anu kaya pandhita | sapiroa sing ati sênak-sênig | amèsêm Dyan Damarsantun | sang dyah ngras prêmbayunya | anyiwêli Anjasmara sarya muwus | bok si matak-matak japa | matak apa-apa aji ||
17. pijrê ngarasi kewala | iki si wong ora duwe kuwatir | kaku rasane tèningsun | ing kene mêlang-mêlang | jrê Sukmana murah marang titahipun | yèn mati kapriye kang mas | mèsêm dyan mangras pan nêpi ||
18. Dyan Kumitir Layangseta | dangu dènnya dhodhogi punang kori | awanti-wanti manguwuh | hèh sira Anjasmara | ala têmên sapa dhêdhayohmu iku | lah age sira mêtua | Anjasmara anauri ||
19. gumêndhèng awor lan gumya | sungkan-sungkan pan lagi ewuh mami | Dyan Seta manêbda asru | lah ewuh-ewuh apa | sang dyah mojar lagi ewuh jaluk pangku | mring kakangmas Damarwulan | Dyan Seta sêbdanya bêngis ||
20. nora talah asu desa | wani-wani marang sadulur mami | dyan mantri mangsuli wuwus | supados yèn puruna | awit sangking krêsane[85] rinta sang ayu | drêmi ngladosi kewala | ing mangke kula nglabuhi ||
21. bramantya Dyan Layangseta | nguwuh-uwuh sarwi jêjêki kori | lah edane mènthèlipun | sabên tinari krama | para mantri punggawa para tumênggung | tinampikan ujarira | lumuh nambut ing akrami ||
22. wêkasan alaning ala | acêluthak dadak gondhol pêkathik | sang dyah gumêndhèng sumaur | sapa arêp wong kompra | para mantri tumênggung pating prêkungkung | asêbut tur mangkak-mangkak | lêkas macak kaya anjing ||
23. sênadyan si pêkathika | bagus trêrus[86] ambênthing tur jukining | gumrining wingwing alurus | mêsês-mêsês [mêsês-mê...]
--- 134 ---
[...sês] wiraga | sêkar panjêr kuning mêncarong lir daru | tur putrane kangjêng uwa | pantês ingsun kawulani ||
24. sapa sapa sapa kakang | wong abagus kaya Dyan Damarsasi | lah priye apa wis rêmbug | sira wong loro kakang | aku laki olèh kangmas Damarsantun | yèn tan rêmbug aku minggat | rakat lan Dyan Damarsasi ||
25. Layangkumitir anêntak | Anjasmara cocote lir gumlamit | nglabuhi kêkompra dhusun | sumaur Anjasmara | sikak-sikak asu aja ajêjêgug | cocotmu sing kurang ajar | brêmantya Layangkumitir ||
26. mangatak wong kajinêman | kawan dasa andêdêl ponang kori | gya mêcah Dyan Seta gupuh | lumumpat ngikal pêdhang | aprayitna kang tamèng pinutrê asru | Dyan Săngka amangku sang dyah | anèng ngyatoning jinêmrik ||
27. Dyan Layangseta sêksana | duk mangayat pêdhang kogêl mring rayi | sang dyah gumêndhèng amuwus | mara mara tibakna | Damarwulan yêkti sun rowangi lampus | amênggah Dyan Layangseta | sêksana Layangkumitir ||
28. ngundha tamèng ngikal pêdhang | duk mangayat Anjasmara sru angling | mara tibakna dèn gupuh | mêdhang mring Dyan Sêsăngka | pan sayêkti kang mas sun labuhi lampus | lah mara mara tibakna | grêgêtên Layangkumitir ||
29. Dyan Săngka rangkêp lan sang dyah | gya pinêdhang jumêprèt tan nêdhasi | sang dyah jajanira murub | kinarya tamèng ngarsa | pan tinitir Kumitir pamêdhangipun | ngantya sangêt datan pasah | sang dyah ginêbrak ing tamsir ||
30. mangnangkis[87] sang dyah ambalang | pamojokan aprana Dyan Kumitir | kumêpruk ing mukanipun | agubras dubang jingga | lathi malik bêbathuk monyong sacêpuk | Kumitir tandya lumajar | kadya wong krêramas gêtih ||
31. Dyan Layangseta sru mojar | Damarwulan aja tamèng pawèstri | payo tadhahana ingsun | Anjasmara angatak | tuman bae kangmas papagna dèn gupuh | mara mara kakang mara | gya sang dyah Dyan Săngka ngarsi ||
44. Durma
1. tinadhahan pêdhang mring Dyan Layangseta | Damarwulan tan osik | Dyan Săngka[88] lumumpat | mêdhang sarya amilar | mawanti pêdhang tinitir |
--- 135 ---
saya sru ngucap | hèh mati sira mati ||
2. Dyan Sêsăngka tan nglawani kyating sura | pinêdhangan tinitir | manangkis sing asta | radyan èsmu mangrêpa | putrê maputrê makitir | pêdhang lir kilat | gègèr kang para cèthi ||
3. ting bilulung tangisira mawurahan | sêsambat mring dyan mantri | Rêtna Anjasmara | mrêpêki mring Dyan Săngka | kang mas malêsa dèn aglis | lah kangmas mara | gya pijrê dèn pêdhangi ||
4. Layangseta kinayang pamêdhangira | milar mêdhang manamsir | pêdhang gya tinampan | pinutung sampun patah | Dyan Seta sigra narik kris | nuduk kêtampan | tikêl wus anggêlali ||
5. Seta milar wus prapta jawining lawang | manahirasmu tintrim | wadya kajinêman | wolu kinè[89] manrajang | Dyan Săngka mêdal sing kori | wus tinadhahan | kinarutug ing bêdhil ||
6. punang mimis tan tumêka ing sarira | sinosog ganjur lungid | rahadyan apanggah | tansah wayang-wayangan | wong kawan dasa ngêbyuki | ngêdrèl manumbak | tan ana kang ngênèni ||
7. Anjasmara nututi mring Dyan Sêsăngka | asung talêmpak aglis | sêksana tinampan | radyan sarya mangaras | tandyèng umangsah dyan mantri | wong kajinêman | binuntar akèh mati ||
8. pêjah tatas mapicil netra macuthat | usus manguwir-uwir | singa maju pêjah | kang mundur nandhang brana | Palonsêbda Ginggong aglis | nrombol umangsah | sangking umpêtan gupit ||
9. sêdangunya nèng pawon ngrikiti iyan | sêmana amarêngi | kang bêkathok jangan | anèng kuwali panas | miwah sambêl gorèng mêksih | panas nèng ngyaja[90] | sak wadhahnya cinangking ||
10. Palonsêbda Ginggongnaya sarêng mêncak | wong kajinêman sami | sasisaning pêjah | mukane siniratan | ing jangan bêkathok aglis | wênèh kinêpyak | ing sambêl gorèng wanti ||
11. bilulungan wênèh jungkêl myang lumajar | gègèr mawur magusis | Dyan Seta nguncalan | ing kuwali kêng sirah | kumêpruk kalung kuwali | mamrêm lumajar | Layangkumitir gêndring ||
12. tinututan mring Ginggong sigra binalang | ing sambêl gorèng aglis | gêgrênya gêgubras | sênsaya nêbas-nêbas | gègèr wong
--- 136 ---
sajroning puri | kadya ampuhan | tangis pating jalrêrit[91] ||
13. kyana patih saklangkung ing dukanira | wong kêpatihan aglis | pinêpak wus prapta | baris nèng palataran | wong dhomas asikêb biring | sawênèh tigar | towok pêdha[92] myang tamsir ||
14. tau jitus asikêp lamêng myang kantar | iya wong talangpati | kya patih wus ngasta | waos agêm pusaka | surya sumirat kang wanci | sapirang-pirang | natar kèbêgan baris ||
15. kyana patih lumêbêt ing kubon sêkar | ingapit talangpati | kêsaru praptanya | Kumitir Layangseta | kalih samya tawan tangis | matur wotsêkar | sasaniskara titi ||
16. saya sangêt kya patih brêmantyanira | talingan lir sinêbit | mangsah gurewalan | lawan wong talangpêjah | Anjasmara kang winarni | tansah karuna | ambondhèti dyan mantri ||
17. buntar ingkang sinjang sampun binundhêlan | lan koncanya dyan mantri | Sêbdapalon lawan | ni êmban wus gandhengan | ni inya gandhèngan kalih | pun Ginggongnaya | wus samya ambêk pati ||
18. Anjasmara ngandika mring Dyan Sêsăngka | kakang mas sun labuhi | payo barêng pêjah | nigan sapêtarangan | aja sêlaya ing pati | sokur jêng rama | awlasa marang mami ||
19. kang supaya tulusa apalakrama | gêsang tumêkèng pati | anèng syarga nraka | aja pisah lan sira | mangsuli Dyan Damarsasi | sakarsaning dyah | nah anggèr sun labuhi ||
20. ri sêksana sang kalih kêkanthèn asta | sêdya mrak ing sudarmi | lan ni êmban inya | Ginggong lan Palonsêbda | Naya sarêng kyana patih | kêsaru putra | ginarbêg talangpati ||
21. lawan Seta Kumitir lumampah ngarsa | sang dyah patrêm tinarik | wus ambêk palastra | tan ana kang kacipta | liya sing rahadyan mantri | praptèng byantara- | nira sudarma patih ||
22. sang kusuma sarya amănca udrasa | rangkulan lan dyan mantri | kya patih duk myarsa | mênggah-mênggah prênaja | grêrêng-grêrêng kewran galih | dene ta sang dyah | rangkulan lan dyan mantri ||
23. Anjasmara sambatnya kadya gurantang | rama ulun ngêmasi | yèn panduka duka | dhatêng Radyan Sêsăngka | yêktine darma nglampahi | mapan kawula | ingkang adarbe karsi ||
24. rama rama lêhêng ulun [u...]
--- 137 ---
[...lun] pêjahana | èstri rêgêding bumi | cidra ing asmara | rêmên pêkathik desa | anistha tur kawlasasih | putraning uwa | Maundara ing nguni ||
25. jrê ing mangke sampun murca amrêtapa | mila Dyan Damarsasi | tuwan siya-siya | awon ing sirnanira | tinundhung sing Maospait | alane apa | ing mangke nyidrèng rêsmi ||
26. ngong labuhi wong roro datan sêlaya | gêsang tumêkèng pati | kawula tur asab | pêjah lawan kakang mas | sokur yèn panduka sudi | abti[93] ngambila | mantu dhaup lan mami ||
27. puluh-puluh jrê rama kawula trêsna | mring kangmas Damarsasi | tur trahing atapa | dhasar anunggil băngsa | ewa mêkatên dèn suprih | ing dudonira | sayêkti sun labuhi ||
28. lan sêdene wong roro lan babu inya | samya darmi nglampahi | datan darbe ala | witning lir cocak măngsa | dènnya mambêngi mring mami | ulun tan kêna | milalu miring kapti ||
29. mila-mila rama ulun dhoking ala | yya tanggung têkèng pati | yèn panduka duka | lamun tan kolu rama | amêjahi dhatêng mami | jaja kawula | ulun suduk pribadi ||
30. sinuraka ulun dene ing juwata | yèn ingran wêdi mati | mijil sing trahira | Jêng Êyang Gajahmada | cacade dadi pawèstri | pun Anjasmara | lanang angrata bumi ||
31. dhasar lumuh ing karya pênggawe nistha | tan watak amrih silip | sênadyan rêmêna | dhatêng Radyan Sêsăngka | dhasar nglabuhi kasyasih | datan kuciwa | kangmas sun kawulani ||
32. amawia têmbung dhatêng ing panduka | mendah panduka yêkti | tangèh nurutana | mindhak saya niaya | dhatêng kangmas Damarsasi | kula tur măngsa | sandea akêpanggih ||
33. mendahane kakang Kumitir lan Seta | dènira amrih pati | mring rakamta radyan | lir satru kabuyutan[94] | ulun tur tan wurung mati | nglabuhi kangmas | mila ing mangke syawi[95] ||
34. untapêna rama ing pêjah kawula | yèn lingsêm ngakên siwi | dhatêng Dyan Sêsăngka | ya ta rêkyana patya | myarsa sambate sang dèwi | pan èsmu waspa | jroning tyas langkung kingkin ||
45. Asmaradana
1. wagugên rêkyana patih | ketang trêsnaning mring sang dyah | Anjasmara sang lir sinom | tur putra [pu...]
--- 138 ---
[...tra] dinama-dama | ngrampungi saliring karya |[96] pradhah budya sarèhnyarum | sagêd ngadani nêgara ||
2. ing rèh kabupatèn wêgig | kêna tinantun ing karya | sok dhasar dèn monga bae | tau nigas karya prana | bèr donya prangwêdana | nalar ing pagunêm putus | ing tindak tanduk pêsaja ||
3. tur bisa amujanggani | ruwêt rêntênging sudarma | kêna jinujug wadyane | sêdaya wong kêpatihan | kêng samya kêkurangan | mring sang dyah pangungsènipun | wignya angecani manah ||
4. mila kogêl sang apatih | wusana arum ngandika | Seta Kumitir nak ingong | ewuh têmên manah ingwang | marang si Damarwulan | yèn sun pêjahana èstu | Anjasmara bela pêjah ||
5. matur Dyan Seta Kumitir | inggih sênadyan atmaja | yèn awon yêkti pinatèn | akarya rêntênging praja | nistha kalokèng jana | nyênyampur manah rahayu | alêgêg rêkyana patya ||
6. wusana ngandika aris | kulup iya karsaningwang | yogya kinunjara bae | gampanging pamburènira | ing mêngko Anjasmara | kêlawan si Damarsantun | ing ngêsiasat[97] kewala ||
7. êmban inya prêpat kalih | iya padha siniasad[98] | jrê padha panunggalane | ngubungi pênggawe ala | wêdi malangi karsa | bok iya tutur maring sun | wong dhaplok datanpa karya ||
8. angrojongi nalar sisip | padha rantenên kewala | iya pirangbara têmbe | kaki ingsun olèh nalar | kang yogya dadi tilas | nanging saikine kulup | mêngkono ing karsaningwang ||
9. sang dyah aturnya kasyasih | yèn kalih Dyan Damarwulan | yêkti tan lênggana ingong | dhatênga ing lara pêjah | nglampahi ing sakarsa | kyana patih sêbdanyarum | lah ta babo putraningwang ||
10. sira lan si Damargagi[99] | ing mêngko ingsun kunjara | dèn narima sira anggèr | witning sun iki kalintang | trênaningsun[100] mring sira | tur cotho sakarsaningsun | sira anèng ing kunjaran ||
11. yèn sun tan trapna nini |[101] agawe pangewan-ewan | ambubrahakên wong akèh | ngubungi nalar kluputan | ingsun kang katêmpuhwan[102] | rêrêntênge praja besuk | kêtarik ing nalar sabar ||
12. kang amilih-milih [ami...]
--- 139 ---
[...lih-milih] adil | amerang-merang ing tindak | iku lêlarangan gêdhe | tinagih ing sukmanăngsa | ing rèh sadarbèng praja | yèn tan katrapa putrèngsun | ginrayangan tyas tan raharja |[103]|
13. ya ta kusumaning adi | bêbisik mring Dyan Sêsăngka | lah ta kangmas sira priye | karsane jêng rama patya | pan sami kinunjara | tan pisah sira lan ingsun | rahadyan mangsuli sêbda ||
14. sumăngga andika gusti | katrap sajroning kunjaran | sok sampuna pisah bae | gêpah Rêtna Anjasmara | tandya matur ring rama | inggih sakarsa pukulun | kawula datan lênggana ||
15. sok sampun apisah ugi | ulun lan Radyan Sêsăngka | rêkyana patih dêlinge | iya tan sun pisah sira | aran sêpadha-padha | tur dadi panrimanipun | yèn mati tunggil kunarpa ||
16. Dyan Seta Layangkumitir | tan arsa mulat arinta | datansah malengos bae | ya ta sang rêkyana patya | garwanya tinimbalan | praptèng ngarsa wus tinutur | ing rèh saniskaranira ||
17. purwa wusana tênapi | karsanira kyana patya | kang garwa asru tangise | nungkêmi ing putra sang dyah | sêsambate mlasarsa | nanging wus narimèng pandum | sarya panyêrênging raka ||
18. sêbdanira kyana patih | mara yayi putranira | si Anjasmara dèn age | lêbokna ing pakunjaran | lawan si Damarwulan | anèng pungkuran dèn gupuh | kuncinên têka ing jaba ||
19. dene parêpat kêkalih | hni[104] êmban lawan ni inya | padha gandhèngên ing rante | sêdene sira Ki Seta | Kumitir amilua | manjingkên kunjaran gupuh | ngrante si êmban si inya ||
20. tanapi parêpat kalih | pramesyari lumêksana | lan Seta Kumitir Radèn | wus kerit Dyah Anjasmara | lawan Radyan Sêsăngka | prêpat kalih ban inya wus | binêktèng kubon pungkuran ||
21. Anjasmara lan dyan mantri | sêmarga kêkanthèn asta | awirandhungan lampahe | rahadyan mangrimong kănca | yang yang parta sungkawa | singa mulat mijil kang luh | kathah ucaping wanita ||
22. kênoa dipun talangi | dukane rêkyana patya | sun gêlêm dèn sulihake | manjing sajroning kunjara |
--- 140 ---
owêl Radyan Sêsăngka | lawan Kusumaning Ayu | Rêtna Dèwi Anjasmara ||
23. sawênèh ucaping èstri | iku si pilara apa | nèng kunjara tunggal bae | malah ta maro mrêtiga | nutug dènnya asmara | tunggil manahira sêngkud | angêntèkkên samatian ||
24. adoh elok dèn layari | samya larig-linarigan | iya amrih pêdhadhune | sun têtêdha ing juwata | kalihe muga-muga | inggala angsal pitulung | luwara sangking kunjara ||
25. ingsun kaul angladèni | nora kudu apa-apa | sok panena matang bae | sawênèh ujaring jalma | Sang Rêtna Anjasmara | mendahane anonipun | anulan[105] Radyan Sêsăngka ||
26. ya ta sêmana dyan mantri | lan sang dyah wus kinunjara | asri tinon lêlangsène | sêsareannya apelak | sang dyah tansah rangkulan | lan rakanta sang binagus | kadya mimi lan mintuna ||
27. narima ing juwatadi | katrap dene ing siasat | labêting rèh tan krahayon | amurang tataning praja | nyidrani ing apatya | ing mangke wus praptèng pandum | sokur ring Yyang Sukmanăngsa ||
28. ni êmban inya wus sami | rinante cinancang soka | tuwin kang parêpat karo | rinante cinancang sarya | bêlênggu cinêngkalak | gêgulu samya dhinadhung | ing êduk ingkang kinarya ||
29. Si Radyan Layangkumitir | saklangkung asiya-siya | dhumatêng Ki Nayaginggong | datan pêgat jinotosan | sarya dinulang lêmah | ginêpyokan ing kêmadhuh | sarya siniram ing toya ||
30. Nayaginggong jêlah-jêlih | mêmisuh sarya karuna | sinêlanan alêlagon | Sêbdapalon tinèrèkan | angus mring Layangseta | sinambêl mêmatanipun | sarya ingidonan dubang ||
31. Ki Sêbdapalon anangis | datansah apêngkrêrêdan[106] | sawiyah-wiyah pisuhe | ya ta risang pramèsyara | Kumitir Layangseta | wus kondur mring prênahipun | mêgatruh ingkang gumantya ||
46. Mêgatruh
1. gantya ingkang winarna sang maha wiku | kang pilênggah ngarcamanik | sinuji ing juwatagung | wus băngsa dewa tan pêsthi | kèksi ing sêsamaning wong ||
2. ngraga sukma pan sampun wiku winêngku | tiningalan [ti...]
--- 141 ---
[...ningalan] aningali | wignya amarna ing suwung | suwungira amimbuhi | sêbarangira sih pawor ||
3. Sang Yyang Rucibrăngta ing kênyatanipun | atuwuk datanpa bukti | kawiryan sampun kagadhuh | tan krêrana kapiyarsi | akulit tanpa kalêson ||
4. ing sadhepokira tan pêsthi kadulu | pamujude kêlawan sir | sirna kamanungsannya wus | bisikanira sang yogi | Yyang Bêthara Murti kaot ||
5. Yyang Bêthara Murti ya Sang Yyang Suwendu | iya Yyang Srêngkara Manik | Yyang Tunggul Winênang wiku | iya Yyang Kumandhagiri | ya Yyang Ciptamaya kaot ||
6. Yyang Sêkontha Yyang Ganasyara sang wiku | iya Sang Yyang Tunggulmanik | watak nawa sanga sampun | lininggihan mring sang yogi | rad paringing juwatanon ||
7. mila ingran bêthara murti sang wiku | angluhuri ing sêkalir | mila ingran Yyang Suwendu | awas karsaning sukmadi | kang durung kênyataning wong ||
8. mila Sang Yyang Srêngkaramanik jêjuluk | langgêng wus mungkur ing pati | mila pêparab sang wiku | Yyang Tunggul Winênang dening | jinurung ing Yyang Sukmanon ||
9. malih Yyang Kumandhagiri jêjuluk |[107] dene kawrat ing dumadi | tur tan kungkulan kêng kawruh | Yyang Ciptamaya wêwangi | wus wêruh sakrêtêging[108] wong ||
10. pramilanya juluk Sang Sêkontha Wiku | lamun ningali ing wêngi | jumbuh lan rahinanipun | tan padhang sing surya sasi | tan pêtêng katingal kêgon ||
11. apêparab Gonasyara Sang awiku | wruh caturing widadari | myang pra juwata sêbdarum | miwah jim prayangan prêri | kapyarsa ing sang kinaot ||
12. miwah Tunggulmanik ingkang ajêjuluk | awas karsa kang piningit | wruh kang samya băngsa alus | singa kinarsan kaèksi | ing sawantahnya patêmon ||
13. langkêp lomba wahana wasonganipun | pêparabira sang yogi | tan bêkta kalaning timur | Maundara tan kawarni | ing rèh jisim wus kagêntos ||
14. pamulunya namung lan nugrahanipun | ing mangke sang maha yêkti | cinatur adarbe sunu | mêmuja kalaning nguni | pêparinging Yyang Suksmanon ||
15. alanturan Yyang Sambona Mahaguru | Yyang Kumajaya lan Ratih |
--- 142 ---
ingkang pinuja binêsut | winujudkên warna kalih | Yyang Cakrakêmbang sakaron ||
16. upamane sari ingambil ingkang rum | sêkarnya Yyang asmaradi | lan ratih dene rumipun | kinarsan pinuja dadi | atmaja endah sêkaron ||
17. winadhahan ing kuncimanik tirta nrus | Yyang Kanekaputra Rêsi | Sang Yyang Manikmaya tumrun | maringakên punang kunci | sawusnya binuka alon ||
18. kalih warna priya kang satunggal bagus | Tanpa kang wêwangi |[109] ya Yyang Kumajaya jumbuh | ingkang satunggal pawèstri | Endah lan Ratih apan wor ||
19. Tanpauni anênggih kang arum-arum | sarining Yyang Kumasari | sarining Ratih pinrêskung | ing purwa atmaja kalih | sêjagad tan antuk anon ||
20. dene Sang Yyang Kumajaya Ratih sampun | sinimpên anèng syargadi | apan kantun sêkaripun | arume sampun tumitis | anèng sang yogi ingêmong ||
21. ya Tanpauni Tanpauna sang rum |[110] nanging ta maksih piningit | nèng sajroning kunci cupu | pambabarira anganti | ing jagat kang ponang lakon ||
22. pan ing mangke Sang Sêkăntha Maha Wiku | lagya kapêtêngan galih | rèhning nagri Majalangu | sigra Sang Yyang Nrada prapti | lan Yyang Êndra sêbdanyalon ||
23. hèh ta babo putraningsun sang awiku | prêkara ing Majapahit | atas karsane dewagung | titahing yyang prabu dèwi | lagya kinarya lêlakon ||
24. lan sêdene yoganira Damarsantun | lagya kinarsan dewadi | anglampahi ing kasyayun | ing rèh bakal mutrê bumi | mila sinung karya abot ||
25. kang supaya dadia sasêpuhipun | ing sasêdyanira kaki | lir glugan sinusur santun | kawimbuhwan[111] amrêtapi- | nira atmanta sang anom ||
26. dhasar wijènira wus pinêsthi ratu | amarentah nungsa Jawi | mhembah[112] kêng puja măntra nrus | pamintanta ing suksmadi | iya pawong sanak ingong ||
27. wimbuh kongas angluputi ing sêkayun | nanging atmanta pribadi | mêksih kurang papanipun | sayêkti anguciwani | awrat wong jumênêng katong ||
28. bênrê alus sira wus pinêsthi luhur | raga durung nêmbadani [nê...]
--- 143 ---
[...mbadani] | akathah kuciwanipun | rèh padha rosaning kaki | alus lan wadhag tan golong ||
29. kang sawênèh nugrahan kawêngku ngalus | wênèh kapurba ing jisim | rong prakara pajonipun | dene kang kapurbèng jisim | ing nguni alusing asor ||
30. nanging wadhagira kang atapa gêntur | akèh tapaning jisim |[113] ana tapa kurang turu | ana tapa kurang bukti | ana tapa mrih krahayon ||
31. yèn si dhasar têmên-têmên ing dewagung | aluse kapurbèng jisim | nadyan andhap sinung luhur | sangking pêmangsuding uji | sinung murah ing sukmanon ||
32. kang sawênèh wadhag kapurbèng ing alus | tur asor wujuding jisim | ing pangrèh datan rahayu | sing têmên-têmênnya luwih | alus minulyakkên kaot ||
33. sadurunge wus pinêsthi băngsa luhur | kawêsesan punang jisim | nugrahan puning[114] alus |[115] sinung murah ing sukmadi | iku pawong sanak ingong ||
34. utamane babu titahing dewagung | nyawane nyawa kang luwih | tur papêsthèn băngla[116] luhur | jisime kang nêmbadani | tur warnanira kinaot ||
35. gêntur tapa sasolahing rèh rahayu | wimbuh sinurung ing puji | utawa puji kêng wus wruh | awas ing kahanan jati | sumbaga panglêmbanèng wong ||
36. myang panggunggung sagung titahing tumuwuh | tuwuhe angraharjani | lawan sih drêrajatipun[117] | tumindak lan nugra jati | marma pawong sanak ingong ||
37. putra kita Ki Damarwulan sêklangkung | pinrêtapakkên nèng bumi | sabab gêgadhangan ratu | aja kawisiksèng bumi | ing nyawa jisim dèn golong ||
38. wadhag alus dèn trêrus nugrahanipun | yya krêrana dèn murahi | mulyaa lan tuhonipun | sêmbada lan kêng pamuji | iya pawong sanak ingong ||
39. Sang Sêkăntha wotsêkar umatur nuwun | Yyang Panji Nrada ngling malih | babo-babo mitraningsun | karsane Sang Yyang Pramèsthi | pan ing mêngko kita kinon ||
40. manjingakên Si Tanpauna dèn gupuh | mring atmanta Damarsasi | dene Tanpauni iku | panjingna mring prabu dèwi | ing Majalêngka kêdhaton ||
--- 144 ---
41. Sang Srêngkara wotsêkar umatur nuwun | sapakèn dasih lumiring | ya ta Yyang Manikmaya wus | mêsat lan Yyang Êndrasasi | sri natanira gumantos ||
47. Sinom
1. ya ta Sang Tunggul Ngasmara | wus marêm ing tyas mèstuti | mêsat dhatêng Majalêngka | gantya winursitèng kawi | si Radyan Damarsasi | kinunjara lan sang ingrum | Kusuma Anjasmara | saklangkung dènnya lulut sih | anujoni ing dina Anggara Mulya ||
2. lingsir dalu wayahira | Dyan Săngka eca ing galih | kagyat duk anon gumêbyar | cumlorot sangking wiyati | ujyala mindha sasi | praptèng jro kunjaran lungguh | gandanya amrik kongas | titising mring sapta syargi | Dyan Sêsăngka mangrêpa nêmbramèng sêbda ||
3. pukulun sintên kang prapta | amrêpêki ing kasyasih | arum dêlingnya sang prapta | ya kêkasihing dewadi | sira tanya mring mami | Sang Yyang Tanpauna ingsun | titising Kumajaya | piturun sangking syargadi | babo arsa manjing marang garbanira ||
4. umatur Dyan Damarwulan | paran gèn tuwan margani | lan ing pundi prênahira | amanggèn sajroning jisim | rèhning wus pênuh sami | kagungane yyang sukmagung | lan ing pundi kang marga | ing rèh sami darbe kardi | Tanpauna manêbda sing lesan kita ||
5. umatur Radyan Sêsăngka | sang pukulun lesan mami | rinowang sêbda mring dewa | Sukmana kang luwih adi | Yyang Tanpauna angling | sangking netra marganingsun | matur Radyan Sêsăngka | pukulun netrangong kalih | darbe karya mulat ing kahanan tunggal ||
6. Yyang Tanpauna ngandika | iya kaki sangking kuping | umatur Radyan Sêsăngka | karna ulun darbe kardi | myarsakkên syarèng bumi | tur syara sangking dewagung | Yyang Tanpauna nêbda | sangking grananira kaki | Dyan Sêsăngka umatur grona[118] kawula ||
7. pan sampun adarbe karya | gănda kyasaning sukmadi | tur tan dadya pêlawangan | nêpsu têtalining urip | Yyang Tanpauna angling | iya kaki sangking êmbun | matur Dyan Damarwulan | êmbun kawula sayêkti | panggenane ing budi kang luwih mulya ||
--- 145 ---
8. Yyang Tanpauna ngandika | iya sangking pusrê kaki | matur Dyan Damar Sêsăngka | pusrê kawula sayêkti | wus andarbèni kardi | nênggih pakumpulanipun | sagung kang sipat samar | kang alus sajroning jisim | anèng pusrê atas sangking Yyang Wisiksa ||
9. Yyang Tanpauna ngandika | sangking jajanira kering | umatur Dyan Damarwulan | kang jaja kering sayêkti | pasênêtaning urip | kang urip lawan pangèstu | tur èstuning sukmaka[119] | prêsasad[120] Sang Yyang Dewadi | angêdhaton anèng soring susu kiwa ||
10. manêbda Yyang Tanpauna | yèn mêngkono Damarsasi | sira sun tunggu sing jaba | Dyan Săngka umatur aris | dadya datanpa kardi | tuwan arsa nitis mring sun | têmah wayang-wayangan | tanpawor sarosèng urip | tanpa karya ngêmadheyan sanès raga ||
11. Yyang Tanpauna ngandika | yèn mêngkono Damarsasi | ingsun manjing guwa garba | awor lan alusmu kaki | dene margèngsun yêkti | iya sakêduganingsun | rèh ingsun sipat samar | măngsa kewuhana margi | Dyan Sêsăngka arum amangsuli sêbda ||
12. inggih Sang Yyang Tanpauna | pukulun nukmèng jro jisim | kados pundi esthanira | raga siji nyawa kalih | Tanpauna tan pangling | Yyang Sêkontha tandya rawuh | angintip ing kunjara | mèsêm sang amaha yêkti | mirsa dènnya umatur Radyan Sêsăngka ||
13. dhatêng Sang Yyang Tanpauna | ya ta Sang Srêngkara Manik | pinêsu kang puja măntra | cinipta Dyan Damargagi | sêksana anglimputi | Yyang Dewa Ruci gya rawuh | mijil sangking ing grana | kumutug raga tan kèksi | wus kagêntyan ing wujude Rucibrăngta ||
14. Dyan Săngka sampun murcita | kalimputan dene ing sih | wrêrangka manjing curiga | curigane Dewa Ruci | Yyang Tanpauna aglis | ingatag dhatêng sang wiku | payo klayatan apa | Tanpauna dipun aglis | rlah[121] racutên aluse Ki Damarwulan ||
15. dènnya nêbda sang pandhita | sinurung lawan sêmèdi | ginêlak sing puja măntra | Sang Yyang Tanpauna aglis | ngrasuk pawor panitis | wimbuh kawimbuhan sampun | karo-karoning tunggal | lir kilang pawor [pa...]
--- 146 ---
[...wor] lan manis | padha alus-aluse tanpa wangênan ||
16. pawor punang cipta rasa | rasane wus dadi siji | Tanpauna Rucibrăngta | kalimput ing Yyang Sukmadi | iya yyang dewa luwih | kang mêngku saliring suwung | suwunge wus kênyatan | ing aluse Damarsasi | alusira jumênêng kêla wadhag |[122]|
17. wadhagira Dyan Sêsăngka | sangkane jumênêng urip | uripe tanpa krêrana | krêrana Dyan Damarsasi | kang sêmbah kang pamuji | marang ing pamujènipun | liyan Dyan Damarwulan | tan beda sagunging urip | amung kari ing sih kang kasrah kewala ||
18. maha wiku tandya muksya | ya ta Radyan Damarsasi | ragane wus paripurna | aluse wus angrêsêpi | wujud kêlawan jisim | ya ta sira sang binagus | cêngêng duk kalênglêngan | rumasuk kalane kang sih | sumyar-sumyar kang cahya saya gumawang ||
19. kadya ta purnama wulan | sumyak manglela nêlahi | padhang sajroning kunjaran | kongas kang gănda mimbuhi | asor jêbat kêsturi | sarining Yyang Kumasantun | dewa mulya ing syarga | pinuja ingkang wêwangi | wus kêrasuk ing Radyan Damar Sêsăngka ||
20. ya ta Rêtna Anjasmara | sêdangonira aguling | sarêng nglilir kagyat mulat | padhang sajroning piranti | kasênênan cahyaning | rakamta Dyan Damarsantun | mêncangrong[123] Dyan Damarwulan |[124] sêdhênge purnamasidi | tanpa gănda arume ngèbêki papan ||
21. ngungkuli wangining sêkar | ngambar lan jêbat kêsturi | kênyatahan ruming syarga | sangking sih nugraha jati | sang dyah saya lulud[125] sih | ing rakamta sang binagus | sang dyah tan nyipta krama | ing sama-samaning jalmi | anggêpira angabdi juwata mulya ||
22. sêdene ni êmban inya | tênapi parêpat kalih | kagyat mulat jro kunjara | nyana yèn katiban sasi | saha gănda sumrah mrik | samya anjêngrê duk dulu | wêkasan suka ing tyas | rumaos badhe angsal sih | samya sokur ing Maha Yyang Sukmanăngsa ||
23. malih ingkang kawarnaa | maha sang narendra dèwi | kang tansah èsmu sungkawa | sare anèng măndragini | lami datanpa guling |
--- 147 ---
kagyat ing mangke sang ingrum | eca dènira nendra | pinêtêkan Rarasati | prabu rara amujung kampuhe jingga ||
24. andungkap bangun rahina | Rarasati tanpa guling | kagyat aningali cahya | lir wulan sangking wiyati | kongas gănda nrus minging | mangambar ngèbêki arum | cumlorot tibèng jaja- | nira sang narendra putri | Prabu Rara murub mubyar kang sarira ||
25. kantar-kantar kang ujyala | mawulat jroning jinêm mrik | sumuk ingkang dhatulaya | Rarasati anungkêmi | cêngêng ngênglêng ningali | kanikmatan ing sumrah rum | kadya datanpa jiwa | kasonar ring cahya adi | tandya wungu maha sang prabu wanodya ||
26. pêpungun carêming driya | kadriyan-driyan sumrah mrik | upama lêbu katiga | anrang kabêntèring rawi | tandya katiban riris | siram-siram sing tawang rum | rumêsêp kanikmatan | nikmating sih juwatadi | duk pawore Tanpauni lan alusnya ||
27. ketang sajroning supêna | lir samêloknya kaèksi | sukur ring Yyang Sukmanăngsa | karênan pinaworing sih | matur Dyah Rarasati | duk myarsa kang cahya murub | cumlorot sangking ngyiyat | tibèng jaja lir kabêsmi | manrus sumyak jinêm rum dadya pawaka ||
28. prabu rara angandika | sajatine ingsun ngimpi | rinasuk ing widadarya | aran Sang Dyah Tanpauni | sarining Dèwi Ratih | pinuja dening dewagung | kinèn nitis maring wang | sawuse pawor lan mami | rasa roro wus dadi karoning tunggal ||
29. yayi ing cipta manira | ingsun ya Ratih ing syargi | Tanpauni iya ingwang | Kêncanawungu ya mami | tur sinung gănda mami | kênyatahan ing syarga gung | kumaraning kayangan | Yyang Cakrakêmbang ing syargi | pustakane wus kagadhuh marang ingwang ||
30. iya ta măngsa bakala | nguni Yyang Kaneka Rêsi | ingutus Yyang Jagatnata | marna karsaning sukmadi | baya mèh mêmungkasi | lêlakoning Majalangu | cahyane wus tumiba | kêng bakal mêngku rat Jawi | duk ing ariloka wus têtanggoningwang ||
31. ping sapta sapta anjalma | yayi tan murungkên panggih | pêngajab pan ingsun [ing...]
--- 148 ---
[...sun] tawang | kang piningit ing dewadi | sêdene sira yayi | pinêsthi dening dewagung | barêng mukti lan ingwang | anduwèni Majapahit | nora bakal anglabuhi lakoningwang ||
32. sarèhning sira tumingal | praptèngsun sarta mbêkta sih | nugraha jati Wisiksa | pan ing têmbe sira yayi | barêng lara lan mukti | Larasati matur nuwun | ing tyas marwata suta | Rêtna Dèwi Rarasati | langkung dènnya kapencut ing madu brăngta ||
48. Dhandhanggula
1. kawarnaa enjing prabu dèwi | samya cingak sagunging tumingal | gumilang-gilang cahyane | ngambar gandanya arum | sakêdhaton ing Maospait | pênuh kèbêkan raras | sira sang lir santun | samya anyana ing manah | prabu rara katurunan nugra jati | sinung sih ing Sukmana ||
2. duk sêmana Ki Menak Giyanti | lawan Răngga Minangsraya prapta | sampun katur ing lampahe | radyan kalih kêcakup | miwah wadya ing Maospait | kathah longe kang pêjah | wong wetan samyalut | dene têtindhihing lampah | Angkatbuta Kotbuta digdayèng jurit | bala wêndran ayutan ||
3. malah sampun ngancik ing Kêdhiri | mambêng Kalangbrèt Trêsona Ngrawa | ing Ngyajak wus nungkul kabèh | sarêngat wus kêcakup | para menak lumayu tintrim | ngumpul mring Majalêngka | kawratan ing mungsuh | dhasar ngajrihi tilasnya | kawimbuhan rinêmpak kiwul tanpa sih | kosik kambah kabrêbah ||
4. sarêng katur mring sang prabu dèwi | sakêlangkung sang dyah dukanira | mring para dipati kabèh | nanging wusananipun | gya sêmendhe mring dewa luwih | sasolah bawaning rat | kawêngku dewagung | wimbuh sang prabu wanodya | mawangdeya amaya sucipta brangti | brăngta ing têtanggonya ||
5. nguni jakanira MayaManik | Panji Putra iya Sang Yyang Nrada | duk mêksihnya Rănggalawe | nguni sampun tinutur | dènnya krama bêbantên jurit | sarah wukir kêpala | asêgara marus | ing mangke wus kêlampahan | kawimbuhan Tanpauna Tanpauni | wus tumrun Majalêngka ||
6. punang cahya pan [pa...]
--- 149 ---
[...n] sampun umanjing | mring sang lagya winayang ing dewa | nanging kêsamaran mangke | Tanpauna trusipun | mila sang dyah sri narapati | mawas-mawas sing tawang | nawang-nawang tutur | titising Yyang Tanpauna | duk sêmana kusuma sang prabu dèwi | kapêtênganing driya ||
7. tandya minggah ing sanggar panêpi | anênêdha ing Yyang Sukmanăngsa | ing rèh wagugên ing tyase | Yyang Kaneka gya rawuh | panêmbrama sang prabu dèwi | hong Sang Yyang Siwahboja | sing netra kadulu | nir dahna pinara sêbda | drêma-drêma suruping nata priyogi | Yyang Carik Widinagra ||
8. linging Nrada hong sirantun asih | sahasah migêna namanana | ya kêkasihing Sukmanon | babo ingsun ingutus | dene Sang Yyang Jagat Pramèsthi | apa ta karanira | kita yogyèng ulun | sira amêmuja brăngta | amintaa kamuktèn sira wus mukti | mintoa warna endah ||
9. sira nini wus punjul sabumi | sakurêbing akasa tan ana | kang mèmprê mirib dhèwèke | apa ingkang dèn suwun | ing Yyang Sukmanăngsa Dewadi | matur sang prabu rara | inggih yyang satuhu | nagri Maospait risak | yèn tan wontên sih pitulung ing Sukmadi | dasih langkung sungkawa ||
10. hong Yyang Siwahboja lawan malih | sintên ingkang mapak Menakjingga | sêklangkung surèng palugon | andêl kawula sampun | atêlasan kuciwèng jurit | lan Sang Yyang Siwahboja | pun dasih minta wruh | ing Sang Yyang Padya Bêthara | sintên titah kang dadya têtanggon mami | angling Yyang Panji Nrada ||
11. babo babo kasihing Sukmadi | kasihing Yyang Jagatnata Samba | kasihing juwata kakbèh[126] | babo kêkasih ulun | aprêkara rusaking nagri | lagya kinarsan dewa | juwata kang luhur | iya saiki mangsanya | Yyang Sukmana anitahakên prajurit | kêkasihing juwata ||
12. iya iku kang bakal mêjahi | iya mring Si Bêthuh Menakjingga | Tanpauna panitise | sang dyah duk myarsèng wuwus | sira Sang Yyang Kaneka Rêsi | ing tyas [tya...]
--- 150 ---
[...s] marwata suta | sêksana umatur | inggih Yyang Padya Bêthara | Tanpauna sintên ingkang dèn titisi | tênapi wêwanginya ||
13. lan ing mangke Sang Yyang wontên pundi | titisira Sang Yyang Kumajaya | latah Yyang Nrada dêlinge | lah aja nini ratu | sira tanya ingkang wêwangi | dene ing prênahira | adoh yèn rinuruh | yaiku têtanggonira | sapa sing wong ingkang bisa amatèni | marang Si Menakjingga ||
14. iya iku Yyang Asmara yêkti | Tanpauna kinarsaning dewa | iku jodhonira anggèr | Ratih Asmara nurun | angêdhaton ing Majapait | Sang Yyang Nrêrada[127] mêsat | ya ta sang lir santun | wus marêm raosing driya | mêne gênti ingkang kawarnaa malih | Dyan Arya Menak Koncar ||
15. lan arinta sang atmajèng Tubin | samarga-marga dènnya lêlampah | asri tinon gêgamane | sagarwa sêlir daut | dhatêng nagri ing Maospait | datan kawarnèng marga | sêmana wus rawuh | têlatah nêgari Daha | kawuwusa Buta Kotbuta patih |[128] kang samya bêbarisan ||
16. sawetane nagri Majapahit | sakidulnya wus biluk sêdaya | wus pinacak budhatine | ana pinara têlu | kang sawênèh ingkang nêgari | ana pinara lima | myang pinara walu[129] | ana pinara sêdasa | kyana patih baris anèng ing Kadhiri | parentahnya Sri Bêsma ||
17. tan kalilan ngrêmpak Maaspait[130] | kinèn angênês-ênês kewala | prabu rara dêdimène | nungkul sangkaning alus | Angkatbuta Kotbuta patih | tansah sinewagara | rina wêngi nayub | kang gêndhing surak gumêntur |[131] para menak dhaèng răngga myang ngabèi | tansah asukan-sukan ||
18. ya ta kathah andêling ajurit | sabên aprang macak răngga menak | kang wus katonton karyane | sêngkud krah lawan mungsuh | Singadara pun Gajah Srênggi | lan Menak Trajudhêndha | Menak Dhêndhakètu | Macanlaut Karungkala | Antulaut Wedang Sêgara tuwin |[132] Menak Malang Sêmbawa ||
19. pun Ngrupêksa Drubêgsa tanapi | Sura Ditya lan Ditya Sêmbawa | pun Bubut Pêksi jajare |
--- 151 ---
lan Menak Sandhung Gunung | Sampar Mega Mêndhung Jêladri | lan Menak Citrajatha | Menak Citrabasu | lawan Menak Gala-gala | Drêmamoha Lêmbu Giyêng Potha-pathi | Menak Dora Sêngara ||
20. Kêbo Gêdrug Kêbo Wora-wari | Kêbo Singat lan Singat Sêdasa | pun Kêndhangantru jajare | Menak Kêndhang Gumulung | Malang Krêndha myang Darubêksi | lan Mek Têpakmuka |[133] lan Pawaka Laut | Menak Palwa Menak Blungka | lawan Menak Cikumêt kêlangkung julig | lan Babah Anggadăngsa ||
21. sêdaya gagêbêngan bupati | nora tampik singa kang digdaya | dadi menak răngga dhaèng | ngrêracak samya têguh | têguh sura tur wani mati | cêkak para sumbungan | ing pakarya labuh | sêdaya wong Bêlambangan | samya kurang dinuga akaduk wani | wantrê-wantrê[134] brangasan ||
22. dan kêsaru wong picalang prapti | gurewalan[135] ngarsanirèng patya | atur uninga lampahe | Dyan Menak Koncar rawuh | têlatahnya nagri Kêdhiri | anrajang pabarisan | wadyalit kèh mawur | kang samya ngadhangi marga | kathah gubar ingkang sinêrot magusis | wênèh kêcandhak pêjah ||
23. maju pêjah mundur nandhang kanin | samya sinrang wadya ing Lumajang | Dyan Menak Koncar lampahe | arsa mring Majalangu | sarta bêkta atmajèng Tubin | sagarwa sêlirira | sêmarga masêlur | sira Buta Angkatbuta | duk miyarsa brêmantyanya tan sipi |[136] sigra suwarèng bala ||
24. sarta têngara mangrêmpak jurit | syara gumrah lir ombak samodra | sigra daut sawadyane | para menak tumênggung | răngga dhaèng miwah ngabèi | wadya sêkar sêtaman | sêmarga manggrêgut | kadya buta amêmăngsa | rêbut dhucung dhasare mangrobi tandhing | tan sêdya mundur ing prang ||
1 | gêtêring (dan di tempat lain). (kembali) |
2 | Kurang satu suku kata: prapta ing trukan wana. (kembali) |
3 | têratag. (kembali) |
4 | mêrak. (kembali) |
5 | Lebih satu suku kata: kinanthi ing pra rabi. (kembali) |
6 | angenyut-enyuti. (kembali) |
7 | wedang. (kembali) |
8 | Menak. (kembali) |
9 | Kurang satu suku kata: ulun nuwun burat arum. (kembali) |
10 | arinira (dan di tempat lain). (kembali) |
11 | akalpika. (kembali) |
12 | Lebih satu suku kata: akalpika siji sisih. (kembali) |
13 | kinonyohan. (kembali) |
14 | tumungkul. (kembali) |
15 | gumêr (dan di tempat lain). (kembali) |
16 | pangunandikaning. (kembali) |
17 | Kurang satu suku kata: gya ngliring sang lir kusuma. (kembali) |
18 | panruse. (kembali) |
19 | sinêrasah. (kembali) |
20 | sinêpuhan. (kembali) |
21 | Kurang satu suku kata: luwês mêsêsira pan rolas pêdhati. (kembali) |
22 | takêr (dan di tempat lain). (kembali) |
23 | myang. (kembali) |
24 | barang. (kembali) |
25 | ingsun. (kembali) |
26 | Kurang satu suku kata: wong mênyunyang amurang ing krama. (kembali) |
27 | Kurang satu suku kata: ramanta pukulun. (kembali) |
28 | ngèsi-èsi. (kembali) |
29 | Lebih satu suku kata: lawan gêthing wong ulah sêmèdi. (kembali) |
30 | gêthing. (kembali) |
31 | Lebih satu suku kata: gêthing wong sinyan ratu. (kembali) |
32 | cumêri-cêri. (kembali) |
33 | Kurang satu suku kata: nimban inya agupuh. (kembali) |
34 | layung-layung. (kembali) |
35 | Căndradimuka (dan di tempat lain). (kembali) |
36 | Lebih satu suku kata: sêmêkan bangun tulak pinrêsmi. (kembali) |
37 | Lebih satu suku kata: kancing manyura rinêngga hèr gni. (kembali) |
38 | mêncorong (dan di tempat lain). (kembali) |
39 | cêngkir. (kembali) |
40 | Lebih satu suku kata: wimbuh karêngga ing busanadi. (kembali) |
41 | lumêr (dan di tempat lain). (kembali) |
42 | Kurang satu suku kata: yèn tan panggiha padha saiki. (kembali) |
43 | Kurang satu suku kata: sira êmban umatur wotsari. (kembali) |
44 | kaot. (kembali) |
45 | sitarêsmi. (kembali) |
46 | amêrêm. (kembali) |
47 | polah. (kembali) |
48 | lênyêping. (kembali) |
49 | Kurang satu suku kata: sun takonane si kakang. (kembali) |
50 | kurang satu suku kata: nglilira wong abênthing. (kembali) |
51 | mulyaa. (kembali) |
52 | dasihe. (kembali) |
53 | Lebih satu suku kata: kasmêkannya sang dèwi. (kembali) |
54 | kêplorot. (kembali) |
55 | awlasa. (kembali) |
56 | Kurang satu suku kata: nglindhung ing Yyang Juwatagung. (kembali) |
57 | kadangmu. (kembali) |
58 | ugêring (dan di tempat lain). (kembali) |
59 | Lebih satu suku kata: kang nelakkên sihing Widi. (kembali) |
60 | iki apa. (kembali) |
61 | kuning. (kembali) |
62 | kagimir. (kembali) |
63 | mingsêr. (kembali) |
64 | Lebih satu suku kata: duk ingajêngkên sang dyah. (kembali) |
65 | Biasanya guru lagu a: ngadêg wuluning griwa. (kembali) |
66 | Kurang satu suku kata: yusya dasih katur. (kembali) |
67 | Kurang satu suku kata: biyadaning kêpatihan. (kembali) |
68 | Biasanya guru lagu a: wol-êwolan. (kembali) |
69 | rêtnyawor. (kembali) |
70 | ningali. (kembali) |
71 | Kurang dua suku kata: grêgêtên ing manahira. (kembali) |
72 | gêbang. (kembali) |
73 | pagêr (dan di tempat lain). (kembali) |
74 | ingayap. (kembali) |
75 | Kurang satu suku kata: saos anèng lawang parêpat kêkalih. (kembali) |
76 | Lebih satu suku kata: andadèkkên badhiyan. (kembali) |
77 | Kurang satu suku kata: cêngêng lênglêng kalênglêngan. (kembali) |
78 | măngsaborong. (kembali) |
79 | Kurang satu suku kata: dirèng wulangun pêngrarasing dyah. (kembali) |
80 | Kurang satu suku kata: lir brêmara misudèng ing sih. (kembali) |
81 | Kurang satu suku kata: titising pasêmun. (kembali) |
82 | Sindura. (kembali) |
83 | imbal. (kembali) |
84 | mangwuh (dan di tempat lain). (kembali) |
85 | kêrsane. (kembali) |
86 | têrus (dan di têmpat lain). (kembali) |
87 | manangkis. (kembali) |
88 | Seta. (kembali) |
89 | kinèn. (kembali) |
90 | waja. (kembali) |
91 | jalêrit. (kembali) |
92 | pêdhang. (kembali) |
93 | apti. (kembali) |
94 | bêbuyutan. (kembali) |
95 | swawi. (kembali) |
96 | Lebih satu suku kata: ngrampungi liring karya. (kembali) |
97 | wêsiasat. (kembali) |
98 | siniasat. (kembali) |
99 | Damarsasi (dan di tempat lain). (kembali) |
100 | trêsnaningsun. (kembali) |
101 | Kurang satu suku kata: yèn sun tan trapêna nini. (kembali) |
102 | katêmpuhan. (kembali) |
103 | Lebih satu suku kata: ginrayang tyas tan raharja. (kembali) |
104 | ni. (kembali) |
105 | anunggal. (kembali) |
106 | apêngkêrêdan. (kembali) |
107 | Kurang satu suku kata: malih Yyang Kumandhagiri ajêjuluk. (kembali) |
108 | sakrêntêging. (kembali) |
109 | Kurang dua suku kata: Tanpauni kang wêwangi. (kembali) |
110 | Kurang satu suku kata: iya Tanpauni Tanpauna sang rum. (kembali) |
111 | kawimbuhan. (kembali) |
112 | embah. (kembali) |
113 | Kurang satu suku kata: akèh sutapaning jisim. (kembali) |
114 | punang. (kembali) |
115 | Kurang satu suku kata: kanugrahan punang alus. (kembali) |
116 | băngsa. (kembali) |
117 | dêrajatipun (dan di tempat lain). (kembali) |
118 | grana. (kembali) |
119 | Sukmana. (kembali) |
120 | prasasat. (kembali) |
121 | lah. (kembali) |
122 | Kurang satu suku kata: alusira jumênêng kêlawan wadhag. (kembali) |
123 | mêncorong. (kembali) |
124 | Lebih satu suku kata: mêncorong Damarwulan. (kembali) |
125 | lulut. (kembali) |
126 | kabèh. (kembali) |
127 | Nêrada. (kembali) |
128 | Kurang satu suku kata: kawuwusa Buta Kotbuta kya patih. (kembali) |
129 | wolu. (kembali) |
130 | Maospait. (kembali) |
131 | Biasanya guru lagu a: gumêntar. (kembali) |
132 | Kurang satu suku kata: Antulaut lan Wedang Sêgara tuwin. (kembali) |
133 | Kurang satu suku kata: lan Menak Têpakmuka. (kembali) |
134 | wantêr-wantêr (dan di tempat lain). (kembali) |
135 | gurawalan. (kembali) |
136 | Kurang satu suku kata: duk miyarsa brêmantyanira tan sipi. (kembali) |