Panji Wulung, Suryadijaya, 1902, #1503 (Pupuh 01-13)

[Panji Wulung]

--- 1 ---

1. Dhandhanggula

1. kulinane rarasing mêmanis | lêlabuhan mrih mardi tyas mudha | pun maspadakkên critane | bêbangun Panji Wulung | kêlamun ing carita adi | rêsêp kinarya têpa | satata rèh ayu | didada salaminya[1] | mêksih dagsiya dirya kongsi nglabêti | jarum rèh susilarja ||

--- 2 ---

[...un] | sangkalanira ingetang | jalma guna angèsthi sri narapati |[2] carita têmbung Sundha ||

3. mrih sarjuning kang makirtya nguni | radèn khaji ran Mukhamad Musa | ing Limbangan Pangulune | ngarang Srat Panji Wulung | basa Sundha jinarwan Jawi | mring Dyan Suryadijaya | Bantên Kêdhu ilut | ing mangke pirêmbagira | kang para lit lukitanipun kinardi | kacara Surakarta ||

--- 3 ---

linawan ing prang | dènira anungkul | lir winangsit ing jawata | sukêmira[3] mring Sokadana Nrêpati | Prabu Dewakiswara ||

5. patih aran Lêmbu Jayèngpati | apan maksih sêntana priyăngga | rayi misanan prênahe | nanging sru sungkêmipun | dadya nata dahat dènnya sih | mring sira sang apatya | condhong karsanipun | dènira mêngku mong praja | cinarita Sri Sokadana Nrêpati | kagungan pêpingitan ||

6. tawan sangking Blambangan nagari | warnanira pinunjul sapraja | gandês luwês sasolahe

--- 4 ---

sênêning cahya sêmu | apêparap Kèn Tunjungsari | salira lir kancana | sumunar ngênguwung | sang nata langkung sihira | lami-lami nikèn têmah anggarbini | dadya narpadayita ||

7. wancak-driya mring Bok Tunjungsari | dene wawrat sampun wolung căndra | yakti kalamun badhene | ngasorkên sliranipun | marma anggung duhkitèng galih | kawêkèn dènirarsa | mrih upaya sadu | dumadi darbèni dwistha | tarlèn amung mamrih guna tuwin dhêsthi | myang puji puja mantra ||

8. minta sraya pra ajar ing wukir | myang jru tênung wasi dwijawara [dwi...]

--- 5 ---

[...jawara] | nata kang pinrih têbahe | mring Nikèn Tunjungsantun | myang rêntahe dènnya garbini | anging sihirèng nata | tan gingsir sarambut | nir kadayaning pra guna | dadya dahat sang sori dènnya prihatin | cabar amrih sarana ||

--- 6 ---

[...t] mlarat ||

10. marma agung dènira prihatin | puja tawa tiwas tanpa karya | malah tumpês donyartane | dhinudhak para dhukun | pinlajarkên mring ajar-ijir | ujare mawèh lêjar | tan wrin manah kojur | wêkasan ninggal lumajar | kawursita narpèstri osik ing lalih[4] | arsa mrih doracara ||

--- 7 ---

[...n] sae pan sampun sawarsi | amba têmbe miyarsa ||

12. amung para parêkan myang sêlir | ingkang sampun lami dènnya mirsa | nging matur sangêt ajrihe | dhatêng paduka prabu | bokmanawi amanggih runtik | ing sabên pêpanggihan | kathah sami dulu | malah ingêdhèng kewala | langkung sangking agènipun[5] mêjanani | dhumatêng pandukendra ||

--- 8 ---

pun Tunjungsantun | botên maru kêmarogan | amba anggêp sadhèrèk sayayah bibi | rèhning atunggil karya ||

14. kaping kalih kawula sang aji | sampun tita gabug tan pêputra | ing tyas amung pangèsthine | narimah têmbenipun | suwita mring ki badhe siwi | ngong têtêdhèng Hyang Suksma | amêdala kakung | kang pêkik suwarnanira | angrênggani karaton panduka ji[7] | mijèni Sokadana ||

15. dèrèng pirsa yèn dipun rêsahi | mantri kompra murang parikrama | sawênang-wênang polahe | manrang sêngkêran ratu | kados dede

--- 9 ---

tindaking mantri | kang mêkatên punika | punapa pukulun | botên karya walang-driya | têmbenipun inggih kaki jabang bayi | yèn èstu dinaraha ||

16. yèn paduka pukulun anggalih | dora dhatêng aturing kawula | mugi dangua sagunge | pra maru-marunipun | pan sadaya sampun mangèksi | utamanipun pisan | sinêsèkna wiku | wit wiku wikan petangan | ngriki wontên paguron kasub ing warti | sakti tur măndraguna ||

17. pirsa sagung nalar kang piningit | wagêd batang saosiking jalma | myang wrin ing rèh

--- 10 ---

sadèrènge | mangkana sang aprabu | myarsa atur atêmah wingit | alăngka lamun dora | narpèstri turipun | anging sandeyaning driya | badhe karsa dangu pra maru rumiyin | tandya sri maèswara ||

18. animbali sagung para sêlir | dinangonan ing satunggal-tunggal | pra maru rêmpêk ature | kadya duk aturipun | sori nata datan nalisib | kadi wus abipraya | ubayaning ngunjuk | ngêngawon mring Tunjungsêkar | nata sigra parentah kinèn angirid | ajar kang wus kasusra ||

19. ajar sampun [sampu...]

--- 11 ---

[...n] winangsit ing wadi | dening kangjêng sang narpadayita | wus praptèng ngabyantarane | sri nata ngandika rum | hèh ki ajar manira iki | yun tanya marang sira | ing sabênêripun | wawasên ingkang waspada | sagung para kalangênan ingsun sêlir | sapa kang cidrèng karsa ||

--- 12 ---

[...lu] walik | saha kang sisik nyêlap ||

21. lamun sarat-sarat sampun mranti | nuntên kèksi saisthaning karya | awon tuwin ingkang sae | narendra sigra ngutus | ing pra wadya kang sami kêmit | ngupaya lir kang dadya | ature ki nujum | tan dangu samamptèng ngarsa | sagung ingkang sêsaji-saji sumaji | banjêng nèng pêpajangan ||

--- 13 ---

[...gal] nyandhak wastra seta | kinarukub sakêdhap wus antuk wangsit | wasitaning jawata ||

23. sru umatur mring sri narapati | mangke sampun kèksi wela-wela | para klangênan lampahe | samya pênêd sawêgung | amung wontên satunggal sêlir | kang nami Tunjungsêkar | katingalan mungkur | mungkar sangking rèh kêkêran | lambangsari lan mantri nami Panolih | malah ta sampun wawrat ||

24. mangke sampun antuk sangang sasi | kadi badhe dungkab pambabarnya | sri nata miyarsa ture | dahad dènira bêndu | madêg sura sarosa runtik

--- 14 ---

mangonêng ngunadika | tan kaya ragèngsun | cacad têmên mêngku praja | dene maksih ana wani mêjanani | nyênyamah jroning pura ||

25. kyana patih sigra dèn timbali | praptèng ngarsa nata ngandika[8] | mara dikapara kene | wus pêrak ngarsa prabu | sri narendra ngandika ririh | Si Tunjungsari ika | lunasên dèn gupuh | sadina mêngko kewala | poma ayya nuduh punggawa mantri[9] | lakonana priyăngga ||

--- 15 ---

rinêmbag rumuhun | lawan pra nayakèng praja | kang supados botên piduhung ing wuri | dhawahing pidanendra ||

27. paran katrap pêjah myang mung sakit | lamun sampun linimbang ing kathah | wontên ugi prayogine | tuwin pamyarsa ulun | ing samangke sawêg garbini | paran ta yèn kantosa | katrap kukum lampus | saklangkung owêl kawula | dene maksih manawung cêcalon siwi | sanadyan tibèng dosa ||

28. sinarèhna sawêtarèng ari | benjing sampun sêmayaning măngsa | narendra putra babare | punapa kèwêdipun

--- 16 ---

tiyang ngukum dasih pribadi | samăngsa-mangsanira | rintên tuwin dalu | ing sakarsa-karsèng nata | sintên ingkang badhe purun nanggulangi | nging amung dèn sarănta ||

29. sri narendra angandika aris | nora mamak tibaning pidana | wus ngong pikir sabênêre | purwane kênèng ukum | dene olah lêlambangsari | lan Si Panolih ika | kasêksèn satuhu | dening para marunira | myang ki ajar iki wus sajarwèng wangsit | lêlakon kang mangkana ||

30. kyana patih karaos ing galih | antuk duka dènira prayoga | dumadyanut sakarsane | janma kalih [ka...]

--- 17 ---

[...lih] gya sinung | kajinêman binakta mijil | karuna kawlas-arsa | Nikèn Tunjungsantun | karănta-rănta ing driya | dènirantuk siyasat siksaning dhiri | tan măntra mrih asmara ||

2. Asmaradana

1. sakêlangkung kawlas-asih | sira Nikèn Tunjungsêkar | tan nyana lamun têmahe | tibèng pati tanpa dosa | mung kênèng samudana | ujaring ajar kapaung | mêlok melik muluk brana ||

--- 18 ---

[...kêl] kalangkung | dènira ngêmban timbalan ||

3. de nalar maksi[10] nalisir | sarana tindak sikara | têka tumama têmahe | tumama kongsiya katrap | cacad lakuning praja | jêr ujaring ajar amung | mardi mardawèng rêruba ||

4. rubane jêng pramèswari | paran wêkasane baya | pungkase prakara kiye | upama kadawa-dawa | karsane sri narendra | tan arus de tanpa urus | panglaras raosing karsa ||

--- 19 ---

[...têse] birat duhkita ||

6. tandya Ni Bok Tunjungsari | siningitakên padesan | têbih tur trêtib papane | Panolih tinuduh mentar | sinungan sangu dinar | pinrih milih lyan praja gung | ing sasênênging wardaya ||

7. sukèng tyasira Panolih | wande katrap ing pidana | mandar sinung pasangone | amung sang mantri wisesa | ing tyas maksih sungkawa | dene dèrèng antuk lintu | karna kang katur sri nata ||

8. parimarmaning Hyang Widi | antuk wangke pakunjaran | sigra pinêrung kupinge | ingaturkên [ingaturkê...]

--- 20 ---

[...n] mring sang nata | iswara sukèng driya | dene ta punika sampun | kalêksanan sakarsendra ||

9. sumawana pramèswari | sukèng tyas marwata suta | rumăngsa sirna satrune | tan wrin saking wignyanira | anindyamantri tama | tuman kataman ing kayun | kayumananing prasêdya ||

10. arêmid dènira mingit | mring sang lalu amêmêla | ingêla-êla driyane | pinrih nir duhkitanira | winantu sandhang boga | winong ing sakarsa sinung | sinarah ing kalangênan ||

11. mangkana ing lami-lami | praptèng sêmayaning măngsa | sang jabang bayi [ba...]

--- 21 ---

[...yi] babare | sinêmbadan pujinira | kya patih mring Hyang Suksma | mijil priya langkung bagus | sumunar cahya mradipta ||

12. kya patih sinung pawarti | babare narendra putra | sukèng tyas têdhak ge-age | marang kêbon pasingitan | lan garwa lêlancaran | enggal lampahira rawuh | ing pakuwon wêwangunan ||

13. sang jabang anggung dèn liling | tuhu tan siwah kang warna | lan rama nata èstune | sênêning sêmu mrabawa | ngênguwung nawung imba | binêktèng natar sinambut | kinudang kinuswa-kuswa ||

14. lan kang garwa [gar...]

--- 22 ---

[...wa] gênti-gênti | sasat mring putra priyăngga | rêkyana patih trêsnane | sumawana ingkang garwa | tan pae lan kang raka | jabang sinungan jêjuluk | Dyan Panji Wulung sêmbada ||

15. diwasa saya ngêblêgi | ing citra sang maèswara | dalasan salêlewane | praptèng yuswa pitung warsa | limpat pasanging cipta | lungit pamalading kalbu | budyamot mring martotama ||

16. saya lumuntur ingkang sih | nindyamantri mring dyan putra | rinêngkuh anglir sutane | sinung rèhing pawitarja | jêjêring tatakrama | myang panambanging pratêmbung | panambung liding lukita ||

--- 23 ---

17. linêguta sari-sari | sambang-sambunging sabawa | kang bawani saambane | laksita arjaning jana | jinrênih saking sastra | kawi krawitan myang kidung | rumarah murangi gita ||

18. ginupita sampun wasis | saisthaning rèh sudarma | sangking lantip dhêdhasare | karêm olah yogabrata | binantu winasita | satataning tyas mêmangun | susila nala malaya ||

--- 24 ---

[...langênira] ||

20. arahên suda samangkin | kasukan nênungkul karsa | nora nana paedahe | beda budi martotama | tumane wèh utama | yèn kataman têmên sinung | nugraha sapangkatira ||

21. bratane wong olah arti | sarat sarèh seniskara | linêmparan mrih lêmpêre | awasna lèjêming sêdya | sêmune katon uga | bênêr tuwin ingkang luput | tindak-tanduk nora beda ||

22. yèn pandak dènira ngudi | budi pandumaning sêdya | dumadya nir mêmalane | malaya maluyèng angga | anggon-anggon sanyata [sanya...]

--- 25 ---

[...ta] | nyatane para kinasub | sêpên angkaraning driya ||

23. prêlambanging olah pikir | padha lan olah karosan | saka sathithik purwane | pangangkate ya pinangkat | kinawis sakuwatnya | ing sabên ari pan sinung | wuwuh sangkaning samatra ||

24. rahadèn aturira ris | langkung kasêdya ing driya | timbalan ta sakalire | nging mangke èsthining driya | kapengin puruhita | mring pra ajar-ajar gunung | karosan myang kanuragan ||

25. kya patih ngandika aris | kaki măngsa [măng...]

--- 26 ---

[...sa] mêngko iya | kèh ajar tan jujur tyase | nèng arga mung samudana | tan tulus tapanira | atule nêtêli katul | tulène mamrih barana ||

26. yèn pangrasaningsun kaki | kabèh wulang ngong mring sira | kaya tan ana sisipe | yèn kumudu pak parosa | pinunjul ing sasama | tlatènana sabên esuk | junjung sakuwasanira ||

27. kang timah kalawan wêsi | sakuwating astanira | ing wayah bangun awite | watara nganti jam sapta | sayêkti lama-lama | kadayanira pinunjul | mangkono pratikêlira ||

28. radèn [ra...]

--- 27 ---

[...dèn] tan lêngganèng galih | lumawat agnyaning rama | tinuhon sabên wancine | mega bang bangun raina | undhi tosan kang măngka | sarat sarananing bayu | mrih imbuh kadayanira ||

29. dene wawrate kang wêsi | sinami lan wrating timah | sabê[12] enjang panjunjunge | tan kêna towang sadina | dènira undhi waja | tosan tuwin timahipun | sabên ari ingimbuhan ||

--- 28 ---

[...swa] limang taun | mung limang kati kuwatnya ||

31. tosan myang timah sinami | sami nglimang kati sowang | mangkana ing salamine | ing mangke praptèng diwasa | saya lantih kang asta | tinlatèn asta wus atul | têtela punju[13] sasama ||

32. sukèng tyas rêkyana patih | ngandika dhuh sutaningwang | ing samêngko wus sêdhênge | lêlangêna alêlana | kaki mring liyan praja | supadya wruh caranipun | sawiji wijanging praja ||

--- 29 ---

rakiting lagu | sayêktine beda-beda ||

34. wong nganggo cara pribadi | kalêbu bêndana ala | nyênyuda mitra asihe | kêna uga ingaranan | bodho bundhu daluya | pêngung bingung kadalurung | gumugung punggunge dadra ||

35. lawan ta dipun pakeling | pakarti pitung prakara | poma ayya sira anggo | pan iku satruning badan | yèn pêdhak kadrawasan | madati maling manginum | andon madon ngabotohan ||

36. mêmati-mati matèni | kang tan ana dosanira | nora ana paedahe | kukume [ku...]

--- 30 ---

[...kume] luwih saarga | poma dèn eling sira | pakarti durta pêpitu | yèn cêgah yêkti raharja ||

37. umatur rahadèn mantri | wulang paduka sadaya | dadosa jimat ing têmbe | amung yèn sambadèng karsa | amba mit sapunika | lumawat lêlana nglangut | sampun kasêdya ing driya ||

38. kya patih suka ing galih | ngandika dhuh sutaningwang | tanggap mring bapa pakone | anging ingsun arsa wikan | têtêse kasantosan | paran wus sambadèng tuduh | ing samêngko jênêngira ||

39. ingsun wus lawas ngrumati | gada gêng lawan gandhewa | pêpundhèn [pêpundhè...]

--- 31 ---

[...n] nagara kene | êmbuh nguni kang ayasa | narendra kunanira | kang wasiyat loro iku | tan ana kuwawa ngêmbat ||

40. jajale ingsun arsa wrin | kaki mring kadayanira | iya sesuk-esuk bae | Kyai Laras ayonana | pênthangên astanira | lan gada rênggêpên kulup | rahadèn datan lênggana ||

41. kunêng dalu antara enjing[15] | rahadèn ngrasuk busana | tuhu pinunjul warnane | sinêmbuh srining kawaca | sêsotya nawa rêtna | kadi Hyang Asmara nurun | prabawa trahing sri nata ||

--- 32 ---

3. Sinom

1. marêk ngarsane kang rama | sira Radèn Panji sigit | rêspati sasolahira | jatmika susilèng budi | limpad graita lantip | sêdhêng yuswanta sang bagus | lagya patbêlas warsa | upama puspita lagi | mèdêm endah ing warna mandarèng slaga ||

2. kang rama alon ngandika | dhuh putrèngsun kaki Panji | iki wujuding wasiyat | gada bobot sèwu kati | dèn enggal putra mami | junjungên nganti kajunjung | rahadèn tanggap prana | kang bindi sigra tininggil | kinaryonclang ing asta kiwa kewala ||

3. kya

--- 33 ---

patih ascaryèng driya | miyat dayane kang siwi | pra janma mêmuji jaya | jayane sang jayèng jurit | kang langkap gya cinangking | asta ingkang kiwa mungguh | pinênthang kang gandhewa | gumrèt swaranira atri | miris maras sagunging wadya tumingal ||

4. kinuwatan panariknya | tikêl kang gandhewa sêbit | sasaya[16] eram ing driya | sagung kang samya ningali | măngka ta nguni-uni | akèh prawira nung-anung | tan ana kuwat ngangkat | kang wasiyat loro iki | amung radèn putra atêka kuwawa ||

5. kya patih alon ngandika | wus lêga [lê...]

--- 34 ---

[...ga] rasaning ati | dene katon kadayan ta | yakti pinunjul sabumi | ananging wêkas mami | marang jênêngira kulup | tyas ayya katabêtan | kasuran sêrênge kapti | budyangkara mêmarah murkaning nala ||

6. karana sagung manungsa | kang padha tinitah luwih | pirang kêthi pirang yuta | upama lamun winilis | dayane kudu ugi | sarèh rèrèh barang kayun | noraga parikrama | têbah cêngil mring sasami | mardi basa basukining sêdya tama ||

7. banjurna dènira arsa | lêlana sun nayogyani | marang aliyan nagara | supaya mundhak [mu...]

--- 35 ---

[...ndhak] kang budi | jatine bae kaki | ana rasane tyas ingsun | ing têmbe kaya-kaya | sira bisa madêg aji | amijèni karaton ing Sokadana ||

8. karana sri narapatya | tita nora darbe siwi | măngka ta suk iki iya | maksih mèlu darbe waris | marmanta sira kaki | sun tuduh lêlana nglangut | amèt ta têtuladan | ing praja sawiji-wiji | bênêr luput ala bêcik titènana ||

9. jêr ujaring kuna-kuna | sapa ingkang arsa luwih | ngêgungna prihatining tyas | sarana sarèhing budi | yèn pandak ing pangudi [pa...]

--- 36 ---

[...ngudi] | dadi sasêdyaning kayun | iku yèn katarima | ing panêdhanira kaki | bok ing benjang jumênêng nèng Sokadana ||

10. marma mêngko kaki sira | ayya pêgat atêtèki | talitinên mupung mudha | mungguh patitising kapti | titinên dèn akongsi | kaèksi saesthanipun | karana kaki sira | cêcalon pakuning bumi | kudu wikan kukum lawan pangadilan ||

--- 37 ---

[...yudipun] | karana narèswara | kuwate saka wong cilik | yèn suwunga wong cilik tan ana raja ||

12. natèku ngratoni janma | ing salaladaning nagri | nadyan gêdhe prajanira | yèn kurang wêtuning bumi | paran antuking asil | kang wadya cilik sawêgung | sri nata kang amriha | sarat sarananing bumi | dimèn gampang kang samya mangolah kisma ||

--- 38 ---

[...mya] | sawênang-wênang kapyarsa | mantri lintah bêtah nêsêp gêtih mêntah ||

14. yèn ora nuli pinapas | si apus ngapês-apêsi | lan wajibing narèswara | ywa melik darbèking alid | upama kang wadyalit | asimpên barang linuhung | pantês kagêm sri nata | ingaturkên măngka tampi | tinukua saajine barang ika ||

--- 39 ---

[...pal] kèrêm nangkoda anut sangsara ||

16. dene lakuning kang palwa | kang molahkên juru mudhi | sarta wasising sêtirman | wus pramèng marang ing angin | mamrih enggala prapti | paran kang sinêdyèng dunung | kumudhi ingupama | mantrimukaning nagari | kang sêtirman kang măngka para niyaka ||

--- 40 ---

bumi | yèn wus rigên ing driya gya winisudha ||

18. iku pilihan nayaka | kang sabar alus ing budi | sarta trahing witaradya | awit bakal dèn titipi | wadining narapati | patih kabèh kang angêmbun | lawanta kang abisa | mèt tyasing punggawa mantri | myang waskitha ngenaki tyasing kawula ||

--- 41 ---

lamun jaksa karêm karoban barana ||

20. bra pamingsiling prakara | prakara kang tibèng sisip | sinisêp sêpining janma | kang mangkono ngêngêmbangi | kuwuring praja yakti | tan wantah êmpaning kukum | ya mambêk nora sêtya | dènira nindakkên adil | sasat mungsuh mangsah wus umanjing praja ||

--- 42 ---

aji | kang jinêjêr munggyèng jroning pangadilan ||

22. rahadèn aris turira | mugi wagêda nglampahi | ing rèh para parimarma | pamardi wrêdining budi | langkung gèn ulun mundhi | saliri[17] sabda dhumawuh | sasat sèwu nugraha | rumaos kawula inggih | mugi-mugi wagêda nglapahi têdah ||

--- 43 ---

[...kalih] kang panakawan ||

24. nami Janggali Janggala | para ibu duk ningali | kamiwêlasên ing driya | myat putra dènnya lumaris | dene ta mindha dasih | măngka ta sabên ingugung | sinung sakarsanira | ing mêngko têka nglakoni | mindha papa paran polahe nèng têba ||

--- 44 ---

[...ling] kang maksih aring anèng pang ||

26. kang cohung mêlung ngumandhang | sata wana sabawanjrit | mlangkring nèng panging palasa | sayah nyuwara talisik | wadonira nèng siti | sarwi among kuthukipun | rahadèn suka mulat | mring sata wana kêkalih | dene têka rukun dènira mong suta ||

27. lajêng lampahira radyan | ngambah sasêngkaning ardi | anjog jurang parejengan | tan wrin prigane[18] wanadri | nalasak sungil-sungil | sêsiluking gunung-gunung | rahadèn lakung[19] rêna | ningali langêning wukir | abdi kalih umatur adhuh bandara ||

--- 45 ---

28. sumăngga ngaso sakêdhap | thekol suku kula kalih | wit têmbe lumampah wana | rahadèn wêlas ing galih | mring panakawan kalih | sigra kèndêl lampahipun | nèng ngisoring wrêksa gora | tan dangu wontên kaèksi | sima agêng mijil sangking pagrumbula[20] ||

29. nyênyiwo mring Ki Janggala | Janggali giwar anjêrit | trangginas rahadèn putra | mênthang langkapira aglis | lumêpas kang jêmparing | kasrèmpèt sima têmah nglud | Dyan Panji wus prayitna | sandhang walikat tinarik | pinarjaya kaprêmanan lêmpèngira ||

30. mong datan [data...]

--- 46 ---

[...n] măngga puliha | kapisanan wus ngêmasi | Janggali lan Ki Janggala | kalihe sami mêmuji | saktine sang pinêkik | tuhu kalamun pinunjul | iba yèn wus diwasa | sapa lawaning ajurit | ngêndi ana wong sêkti kaya mangkana ||

31. lagi iki radèn putra | digdayane nglêliwati | Janggala alon turira | kula darbe nadar inggih | lamun mong angêmasi | sami badhe angêlungsur | agêm nyamping paduka | radèn gumujêng sarwa ngling | yèn bênêre ingsun kang tămpa opahan ||

32. wit sira ingkang ingarah | marang kang tunggu [tung...]

--- 47 ---

[...gu] wanadri | arsa ginawe pacitan | lèk-lekan nèng grumbul sungil | tumulya ngong tulungi | kapêrcaya[21] macan lampus | upama yèn tan ana | pitulunganingsun pasthi | nora wurung sira dadi tai macan ||

33. Janggali lan Ki Janggala | aturira anyakikik | saupami sami pêjah | duk wau tiyang kêkalih | sintên kang badhe ngiring | dhatêng paduka sapurug | radèn alon ngandika | iya ingsun kang ngalahi | asok dhêndhan jari[22] loro lêluwasan ||

34. wastra sampun tinampenan | siji sowang [so...]

--- 48 ---

[...wang] wong kêkalih | Janggali ngling hèh Janggala | prayoga lus jarik iki | bêcike mêngko ratri | ya padha ginawe kêmul | wit gunung iki têka | atise angluwihi[23] | tikêl têlu lawan adhêming nagara ||

35. Ki Janggala sru lingira | basakneya si gêgothil | eram mring atising arga | baya nêmbe ngamba[24] ardi | Janggali lingira ris | lagyèngong marang gunung[25] | kunêng kang arêrasan | mangkana kasaput ratri | tandya sami mamrih taru rinanggonan ||

36. saya dalu kapiyarsa | swaraning sato wanadri |

--- 49 ---

samya mamrih mêmăngsa[26] | sima sabawèng asêpi | gajah wijah nujahi | ing gêlagah tuwin rayung | Janggali lan Janggala | miris marasira kengis | bokong ngoplok lambe ngèplèk wèl-uwelan ||

37. rahadèn aris ngandika | jirèh têmên sira iki | mapan ta durung karuan | bakal patinira sami | binadhog mong wanadri | angur pasraha Hyang Agung | umatur Ki Janggala | kula bontên[27] miras-miris | amung ngênês pangraos sampun dèn untal ||

38. tan antara wontên sima | mambêt gănda marêpêki [ma...]

--- 50 ---

[...rêpêki] | rumangsang mring palenggrongan | rahadèn prayitnèng galih | wangkingan gya tinarik | singa pinarjaya lampus | gumêbrug tibèng kisma | sarwi gro orêg kang bumi | Ki Janggala Janggali kagyat miyarsa ||

39. bêngok alok sima-sima | badane dèn gurayangi | bok wus cinawèl ing macan | tan wrin yèn sampun galinting | sukèng tyas sarwi angling | sira Radèn Panji Wulung | dèn sarèh napasira | apan macane wis mati | lah dêlêngên iku anèng ngisorira ||

--- 51 ---

40. wus dungkap bangu[28] raina | samya tumurun sangking wit | katri sigra lumaksana | lon-lonan anêningali | lêlangên ing samargi | ramyang-ramyang non kang rayung | tabêt mêntas kêbunan | pating parêntul kaèksi | asri tinon pindha taruning sêsotya ||

--- 52 ---

[...wan] ||

42. wus rampung dènira siram | lênggah soring kang waringin | maringan lêsuning badan | sêsambèn samya miyarsi | sabawaning kang pêksi | brakutut manggung mangungkung | myang bangkong-bangkong kungkang | munya jroning jurang trêbis | barung lawan cênggèrètnong munyèng tawang ||

43. dungkap hyang arka gumlewang | wontên katingalan têbih | janma wisata têtiga | kadyarsa sami marêki | dupi prak dèn tingali | katri samya gêng aluhur | netra bang-bang ngatirah | pantês tumbaknya pinandhi | praptèng ngarsa sami amicarèng driya ||

--- 53 ---

4. Pangkur

1. rahadèn aris ngandika | saka praja ing Sokadana mami | arsa alêlana nglangut | balik sirèku sapa | atêtanya nganggo sajak grusa-grusu | manggala begal lingira | ingsun aran Jayapati ||

2. mèt karya amung bêbegal [bêbega...]

--- 54 ---

[...l] | mêntas bae mau ngong mêmatèni | janma pitu bangkenipun | tak tumpuki kewala | dene sira lamun maksih dhêmên umur | wawanmu parènèkêna | lawan busananta sami ||

3. rahadèn mèsêm ngandika | nora gampang babo wong mamrih pati | yèn sira paksa kumudu | melik mring darbèk ingwang | mara jajal junjungên pêrbatang iku | wong têlu lamun ambangkat | ingsun asrah pati urip ||

4. ki begal myat ing prêbatang | anglêgarang gêngira anglangkungi | kadêrênging tyas pêksa yun | kayuyun busanendah | gya

--- 55 ---

ingakat[29] tiniganan ambarêngkut | wrêksa kêkêd datan obah | pinêksa nora ngalisik ||

5. Ki Jayapati ngling sugal | sira dhewe măngsa tèyènga ngungkil | gêdhene kongsi kajunjung | sun asok jiwa raga | sakarsanta tan nêdya sawalèng kayun | radèn mèsêm tan ngandika | prêbatang dipun parêki ||

--- 56 ---

[...bat] | ajrih bokêlak binabit ||

7. Ki Janggali lan Janggala | cikrak-cikrak kêkêplok-kêplok cêthik | ngucap-ucap si tan pêcus | ulate têka biyas | pama mau sida ngayonana lampus | lêpas nyawanira bablas | nora bisa begal maning ||

8. radèn ngandikèsmu duka | ayya ngucap mangko nora bêcik[30] | apa ta pedahipun[31] | sira clathu mangkana | amêmirang marang liyan tanpa ketung | apa nora simpên têpa- | têpaning badan pribadi ||

9. radèn nolih angandika | yya sumêlang tyasira Jayapati | awit [a...]

--- 57 ---

[...wit] titahing Hyang Agung | dènira sung jalaran | bêcik marang sapêpadhaning tumuwuh | ana awit saka ala | ana uga saka bêcik ||

10. ing wêkasan dadi ala | ana ala wusana dadi bêcik | lir sira lan raganingsun | iku wit saka ala | jêjalaran gonira pinurih rukun | mangkono panêmuningwang | mungguh surasaning urip ||

--- 58 ---

[...sa] ngupaya ngèlmi ||

12. umatur Ki Jayapatya | pêrak ngriki wontên ajar têtèki | nêlas aji jaya têguh | myang para kayumanan | malah mandar ing Sokadana Sang Prabu | sabên prêlu kyai ajar | tinimbalan malbèng puri ||

13. rahadèn aris ngandika | ingsun paman têka tan krungu warti | kalamun ingkang sinuhun | kagungan guru ajar | Jayapati manêmbah alon umatur | kados paduka tan pirsa | wit samangke sampun lami ||

14. botên nate katimbalan | kados datan wontên rèh kang wigati | nguni wontên nalar agung |

--- 59 ---

karya èmênging nata | awit wontên kalangênan ta sang prabu | kenging kintên bêbecangan | lan mantri nami Panolih ||

15. anging sri tan dugèng karsa | dadya nuduh nimbali kyai sidik | pinundhut tur wêcanipun | mêkatên kyai ajar | aturipun dhatêng sang sinuhun[32] | èstu kontaping pawarta | tan wontên ingkang nalisip ||

16. klangênan gya pinêjahan | laminipun dumugi ing sapriki | sampun gangsal wêlas taun | radyan kelud ing warta | angandika ngêndi prênahe kang gunung | bangêt kapingin wak ingwang | puruhita sang ayogi ||

17. Jayapati aturira [atur...]

--- 60 ---

[...ira] | sangking ngriki mung lampahan saratri | pratapan nèng lêngkèh gunung | rahadèn angandika | payo paman tuduhna ngong arsa wêruh | dadya sami lumaksana | ri sêdhêng suruping rawi ||

18. tan arsa sipêng ing marga | byar raina ing lampah sampun prapti | dhêdhepokira sang wiku | cêcantrik langkung kathah | wasi-wasi kang wus wasis mugèng[33] ngayun | rahadèn alon sinapa | sirèku satriya ngêndi ||

--- 61 ---

mangke kula mirêng warta | yèn paduka langkung sidik ||

20. kyai ajar asru mojar | iya nora sirèku bae kaki | kang padha pêksa maguru | radèn mring jênêng ingwang | lah pêdhaka ing kene nuli ngong wuruk | aji jaya-kawijayan | radèn sakêlanglung lantip ||

21. ing sabên enjang winulang | sêsarêngan kalawan para murit | rahadèn glis wignyanipun | mangkana lama-lama | radèn matur badhe nyuwun dadaripun | sagung aji-aji jaya | sang dwija arsa cinobi ||

22. sugal wuwusira ajar | têka lancang pangucap sira [si...]

--- 62 ---

[...ra] panji | paripêksa wani matur | mring guru murang krama | dudu cara wong arsa ngancari guru | yèn mangkono têtêp sira | tan ngandêl mring ngèlmu mami ||

23. lumrahe wong puruhita | kudu ngandêl kumandêl anglakoni | benjang lamun nêmu mungsuh | ing kono karyanira | radèn aris umatur dhuh sang awiku | kawula kêdah uninga | dadaripun ingkang aji ||

24. ki ajar langkung bramantya | rumăngsèng tyas têtêp yèn mêjanani | sigra barengkal sela gung | ngêntêbkên mring rahadyan | kang ingarah mukanira pinrih trênyuh | tan măntra tumamèng angga | sela singsal tibèng têbih ||

--- 63 ---

25. winalês ajar jinangkah | ing curiga kapisanan ngêmasi | cantrik tumingal têmah nglut | ngalewang ngudhi rantang | radèn panggah ayêm tangkêpe kinrubut | Japati sarowangira | anêlabung saking wuri ||

26. para cantrik sirna gêmpang | salang-tunjang binujêng kêmpis-kêmpis | kathah ingkang lajêng nungkul | amung kang para endhang | ingkang anggung karuna kapyarsa umung | Janggali lawan Janggala | bêngak-bêngok anyênyapih ||

27. rahadèn aris ngandika | Jayapati rasakna ajar iki | tan nyata ing kawruhipun | mung măngka sêsêngungan | tinêmênan tiba mati gumaluntung [guma...]

--- 64 ---

[...luntung] | apês nora darbe daya | digdayane mung ngapusi ||

28. ngèlmune ginawe kêmat | mamèt brana sagunging para pingging | ajar ujare tan jujur | dibèng kojur dinadar | iku pan wus dadi paukumanipun | tibèng pati siya-siya | têtêp siyasating Widi ||

29. Jayapati aturia | kasinggihan sabdanta sang pinêkik | nguni kathah para agung | kang sami puruhita | nanging datan wontên kang purun umatur | nyuwun nyoba mring ki ajar | sawêg paduka puniki ||

30. tan ulap wawanan sabda | sangking sampun kawêntar yèn sinakti | tuwin sami

--- 65 ---

dahat ngugung | sagunging para nata | botên nyana yèn punika ajar pêngung | mêpêng[35] yèn wontên kondangan | tumpêng tumpuk-tumpuk tampis ||

31. radèn mèsêm angandika | payo padha tumurun mupung enjing | awisata marang laut | ngupaya palwa tambang | Jayapati manadhawara tumuntur | tandya sami lumaksana | dinulur nganthi Japati ||

5. Kinanthi

1. lon-lonan sami tumurun | sangking sasêngkaning wukir | mahawan lan panakawan | lurah Janggala Janggali | tuwin Jayapati miwah | sarowangira nèng wuri ||

2. samarga-marga kayuyun | mulat [mula...]

--- 66 ---

[...t] lêlangêning ardi | tan antara kawistara | tirah-tirahing pasisir | sinêru lampahe prapta | swamipaning kang jêladri ||

3. sang wira ngandika arum | hèh ta paman Jayapati | payo padha cêcaturan | ginawe cêcagak linggih | sasêmbèn manganti palwa | lowung sinamur sathithik ||

4. sun eling kalaning dangu | sira carita mring mami | mardawane kaki ajar | ing nalika dèn timbali | Sang Prabu Dipa Kiswara | dinuk ing tudhuh metangi ||

5. mring para sêlir sawêgung | sapa ta kang dèn arani | ala kalakuanira | liring olah lambangsari | Jayapati matur [ma...]

--- 67 ---

[...tur] nêmbah | ki ajar kang dèn wastani ||

6. Tunjungsari namanipun | putri boyongan kawarti | saking tanah Balambangan | kêkasihira narpati | tinarka sae kalawan | mantri aran pun Panolih ||

7. kasaru Janggala matur | lumantar sarana tangis | dhuh sampun kadawa-dawa | babad ajar nging pidhir[36] | mindhak angrêrujit driya | nindya putra lingira ris ||

--- 68 ---

9. margi kang ibu rumuhun | garwanira sri bopati | sakêlangkung kinasihan | sakala jêng pramèswari | mèri èsmu kamarasan | sanetyasèng tyas matistis ||

10. sarêmbag lan para maru | karya paekan kang juti | srana atur kamandaka | dhatêng ramanta nêrpati | myang ngêngik ajar sajuga | jinarwan sakarsèng sori ||

11. jêng ratu dènira matur | sandi murina ing galih | pra maru saabipraya | bêbarung sami mimbuhi | ngawonkên ibu paduka | ingaturkên lambangsari ||

12. jêng ramanta sang aprabu | sêmu botên patos galih | nging narpadayita dahat [da...]

--- 69 ---

[...hat] | mêmalat atur tan aris | ramanta kinèn ngupaya | patakèn ajar kang sidik ||

13. srênge atur têmah luntur | narendra tandya anuding | nimbali dhatêng ki ajar | ajar jatinipun inggih | sampun binêsêlan brana | dhatêng kangjêng pramèswari ||

14. dupi praptèng ngarsa prabu | winasita nyandikani | sangking sampun rumat trekah | dènira amrih sêsandi | minta sêsarating puja | sêsampunipun sumaji ||

15. lajêng api-api mujung | akarukub sinjang putih | yayah tuhu matêk măntra | tan antara matur aris | manawi sampun katingal [kating...]

--- 70 ---

[...al] | ing salêbêting sêmadi ||

16. wontên olah lambangsantun | ibunta kang dèn êncêbi | kalih pun Panolih kina | ramanta gêga ing galih | nimbali patih tantara | praptèng malbèng pura aglis ||

17. sinung agnya kinèn nglampus | mring ibu paduka inggih | kya patih sangêt turira | umambêng karsa narpati | anging sri nata tan kêna | tinanggulang malah runtik ||

18. talinganipun pinundhut | wrin kêdhap patih ngecani | Panolih lan ibu tuwan | ingirid binêkta mijil | praptèng dalêm kapatihan | wêlas ramanta kya patih ||

19. dhumatêng ibu [i...]

--- 71 ---

[...bu] pukulun | rèhning botên têtêp sisip | kênèng paekan kewala | owêl yèn tumêkèng pati | sênadyan aturing ajar | datan pantês dèn ugêmi ||

20. marma nguni langkung ngungun | ramanta mring sri bopati | dèn ta nir titi pariksa | têka arsa karya pati | tan patitis êmpanira | ujar ajar dèn turuti ||

21. marma ing satêmahipun | ibu paduka sang pêkik | siningidakên kêwala | dene pun Mantri Panolih | kang dèn mentar dados ajar | dhumatêng sanès nagari ||

22. tan lami ibu pukulun | babar dènira garbini |

--- 72 ---

miyos paduka punika | pinèt putra kyana patih | ingugung dèn êla-êla | kala timurira nguni ||

23. puwara mangke kalangkung | pinardi mardawèng budi | myang pralêbdaning lukita | pinrih lêguta kang awit | benjang paduka ginadhang | gumantyèng kaprabun aji ||

24. dene ta ing prênahipun | paduka lan kyana patih | pan inggih ambapa paman | awit ramanta sang aji | lan patih sadhèrèk misan | nanging sêpuh sri bopati ||

25. radèn tyasira matrênyuh | luluh angluhing panggalih | amangu-manguning driya |

--- 73 ---

karănta ing tya[37] miyarsi | ature lurah Janggala | nanging sinamur nityaris ||

26. alon pangandikanipun | yèn mêngkono ingsun iki | pinrih Hyang anagih potang | marang ajar iku yêkti | nanging durung nyaur utang | mring jêng kyai kyana patih ||

27. sathithik pangungun ingsun | mring ki ajar kang wus lalis | paran panêmuning karsa | tuwas têmên tèki-tèki | têtruka graning ancala | culaning hawa dèn isis ||

28. mulane padha dèn emut | iya ing măngsa puniki | kèh lêlêmês lêlamisan | dhèmês [dhèmê...]

--- 74 ---

[...s] yèn arsa pakolih | ngèlmune ginawe kêmat | amèt piangsaling misil ||

29. parabdi prasamya guguk | umatur Ki Jayapati | inggih anggèr kasinggihan | limrah ing măngsa samangkin | kathah ajar abêlasar | pating talusur nalisir ||

30. radèn mèsêm ngandika rum | hèh ta paman Jayapati | lêlakonmu kuna-kuna | begal ngècu tuwin maling | ing samêngko marènana | supadyèng têmbe basuki ||

31. kèh pakaryaning tumuwuh | kang tumrah mamrih pakolih | tani atanapi lawan | dagang layar murih bathi | paman kasarane

--- 76 ---

pisan | buruh mikul gendhong ngindhit ||

32. Jayapati nêmbah matur | sih parimarma sang pêkik | mugi wagêd nglampahana | ing karya kang mrih lêstari | têbiha pitung bêdahat | sangking pandamêlan juti ||

33. tan dangu wontên kadulu | palwa gêng madyèng jêladri | dangu-dangu katingalan | labuh jangkar ngimbir-imbir | dèn lêlêti layarira | wit arsa ngupaya warih ||

34. Dyan Panji suka ing kalbu | tan antara wontên prapti | sêkoci dhatêng dharatan | narpendra sigra marêki | nêmbung numpang palwanira | nangkoda amituruti ||

35. tinanya

--- 77 ---

badhening purug | arsa dhatêng tanah Kêling | sigra sami numpang palwa | mung lawan abdi kêkalih | Japati sarowangira | samya kinèn wangsul mulih ||

36. dhatêng siti dunungipun | sarta sinungan wawêling | benjing badhe ingampiran | lamun sampun wangsul malih | sakoci mancal mring kapal | nangkoda tampi tumrampil ||

37. mapankên gèn sang binagus | baita sangking Matani | ngriku sampun wontên numpang | srinatriya tanah Bugis | sêdyanira alêlana | anama Dhaèng Brêmani ||

38. wus tan darbe rama ibu | nging

--- 78 ---

maksih trahing narpati | lagya buyut petangira | malarat kawêlas-asih | marma angluluh salira | lêlana lêlungan anis ||

39. saksana sami atêpung | radèn lan Dhaèng Brêmani | rukun dènira kadangan | kadya ta anunggil budi | rêngkuh-rinêngkuh ing driya | prêsasat sayayah bibi ||

40. ing sabên dalu winuruk | sira Ki Dhaèng Brêmani | satatane parikrama | susilane tyas noragi | mangkana ing lama-lama | prapta muarèng Patani ||

41. sigra prasamya tumurun | Dhaèng Brêmani umiring | anut saparaning karsa | lara-lapa

--- 79 ---

anglabêti | sêmana lajêng suwita | dhatêng Narendra Patani ||

42. Dhaèng Brêmani tan kantun | ing rèh tan suwalèng kapti | kandêl pasuwitanira | antara antuk sawarsi | radèn amit sakalihan | mentar mring Cêmpa nagari ||

43. natèng Patani kêlangkung | dènira sih anggondhèli | nging radèn kalih tan kêna | rinilan gya dèn sangoni | ing marga datan kawursita[38] | praptèng Cêmpa jujug maring ||

44. gèn juru tani pakantuk | ing karya kinèn sêsabin | garu amaluku miwah | anam-anam sami wasis | yèn [yè...]

--- 80 ---

[...n] dalu agung kêkadhar | nyathêti rèhing samargi ||

45. sadaya lampahanipun | cinitra dèn papèngêti | pinurwa rikalanira | wisata sangking nagari | kongsi praptèng wanawasa | lajêng mahawan jêladri ||

46. dumugi gènira antuk | sudara sinarawèdi | satriya ing Bugis praja | yeka Dyan Dhaèng Brêmani | praptane Patani lawan | ing Cêmpa wus dèn sêrati ||

--- 81 ---

[...raniratri] ||

48. gumêr gumêrah gumêrgut | ngudani sanjata mimis | satriya kalih trangginas | ngunus curiganira glis | mangênêr nrang ing bêbaya | sabiyantu lan kang rayi ||

49. kampak riwut mawut-mawut | kèh binerat morat-marit | rubuh rêbah kasulayah | pinarwasa bosah-basih | kaparah têngah rinurah | maju maksa kajumpalik ||

50. kinlewang uwang kèh putung | sinêsêk kasêlak kuntit | mingrê kèngsêr kasêrakat | pêpês apês kapalipis | kari pitu tinututan | kacandhak cinandhêt aglis ||

51. tinalikung [tinali...]

--- 82 ---

[...kung] ting prakukung | mangkana ki juru tani | miyarsa gumrah ing jaba | tandya atandang umijil | lawan para rowangira | praptèng dhadhah aningali ||

52. bangke sami gumaluntung | tan wikan ingkang mêjahi | juru tani bêngok sora | sapa iki kang matèni | marang kècu pirang-pirang | uga salong rowang iki ||

53. radèn sigra angênguwuh | kyai dèn enggal mariki | kècune sampun kabêsta | pajarana dipun aglis | bokmanawa sêlak minggat | ki juru sigra mêdhaki ||

54. sarwi mandhi oboripun | kagawokan duk ningali [ning...]

--- 83 ---

[...ali] | kang sami bikud ambêsta | mring kècu pitu kang kenging | binănda anut kewala | ingoboran ting paringis ||

55. ki juru tani lingnya rum | sapa mau kang matèni | para kampak dhadhah ika | dhuh putuningsun wong sigit | paran mau rekanira | dènira manglawan tandhing ||

56. mring kècu kang padha lampus | kongsi tumpuk tumpang-tindhih | kene têka maksih sapta | tinalikung pating pringis | paran ta pratikêlira | de sira amung wong kalih ||

57. Radèn Panji Lêmbu Wulung | mangsuli wacana aris | sangking pangrêksaning Sukma |

--- 84 ---

lan pangèstu dika kyai | juru tani suka ngakak | sarwi cêblèk-cêblèk wêntis ||

58. dhuh lae dhuh bêjaningsun | duwe putu loro wasis | amangrurah parangmuka | mèh bae ngong mau lalis | dèn ilês bangsat musibad | tiba bêt nyawaku mijil ||

6. Mijil

1. Radèn Panji sumambung sabda ris | punapa rinaos | mapan sampun basuki samine | amung kantun manah para mayit | punika prayogi | yèn sami kinubur ||

2. radèn nolih angandika ririh | hèh pra sanak ingong | kècu pitu matura

--- 85 ---

dèn age | paran nêdya mati tuwin urip | lamun arsa urip | dèn padha anungkul ||

3. lan nuruta mring pitutur mami | kang mring karahayon | kang datan nut sun lunas badhene | kècu pitu sarêng matur aris | sami nyuwun urip | srah jiwăngga kunjuk ||

4. sami matur prasêtya ing kapti | nut saliring pakon | sagah badhe mantuni sakèhe | rèh durmala mêmalaning bumi | yèn kongsi nglampahi | nuntêna pinulung ||

5. sampun têlas tulusing prajanji | nguculan lon-alon | kang têtali tlikungan [tlikung...]

--- 86 ---

[...an] astane | dene para kècu kang wus lalis | ingewenan dening | jru tani kinubur ||

6. radèn kalih gya samya umanjing | sajroning dhadhepok | kècu pitu tansah nèng wurine | wau Kyai Janggala Janggali | dèrèng sami kèksi | awit duk ing wau ||

7. sami nilip manilap sruning jrih | mring madyèng patêbon | dupi myarsa pakaryan rampunge | sukèng driya panakawan kalih | lon-lonan mêmilih | marga kang tan sirung ||

8. garumutan dènira mèt margi | kang jog mring dhêdhepok | dupi prapta krênggusan uswane | radèn putra atêtanya [atê...]

--- 87 ---

[...tanya] aris | mring ngêndi gonmu mrih | papan ingkang samun ||

9. aturira amba tan sêsingit | jêjabing nèng kêbon | dhêdhêp wontên têpining kêkalèn | badhe bantu bok kalintu dening | rowang sanès maling | têmahan kaduwung ||

10. yèn ajriha dhatêng kècu anjing | punapa dede wong | bok tinrajang acampuh èstune | radèn mèsêm alon dènira ngling | lah ya ngong kang paring | trima kasih agung ||

11. marang sira kang mêntas kêkaring | mèt urang maring rong | lir sinêntak kang myarsa gujênge | kunêng ratri kawuwusa

--- 88 ---

enjing | mêrbangbang lawêning | gêgana ngênguwung ||

12. cingcinggoling munya ngaring-aring | luhuring kêkayon | radyan sigra ngrênggêp pirantine | bubak wana kinarya sêsabin | lan parabdi tuwin | têlukan pêpitu ||

13. ngêlar talun wana kanan kering | tanêman tan towong | juru tani drêbala têmahe | sugih jaran kêbo lawan sapi | pirang-pirang panti | nênggih pantunipun ||

14. sangsayarja kèh janma kang prapti | dumulur tan anggop | mamèt papan wisma sasênênge | wana-wana binubakan sami | cinithak kinardi | dhukuh agung-agung ||

--- 89 ---

15. dadya dahat jru tani dènnya sih | mring sang prawiranom | agung winong sakarsa-karsane | saniskara datan dèn palangi | wus antara lami | radèn anèng ngriku ||

16. sajuga ri panujuning galih | kêkalih arsa non | nganglang wana ing salaladane | adan sami ngrasuk busana di | kalihira sami | kasmaran wrin purug ||

7. Asmaradana

--- 90 ---

[...jêngan] ||

2. lêlahan mamrih karêndhi | lamun wontên kang katingal | nging kantun kêtabêt bae | ing lampah kalunta-lunta | kang sami acangkrama | wus têbih sangking ing dhusun | ngambah wana ara-ara ||

3. sêdhênging surya tumiling | bantêr tinor ing bênteran | sami kumyus karingête | gumêrgut anyêngkud lampah | antara lajêng ngambah | wana ingapit gêgunung | gênêng gênggêng ingkang wrêksa ||

--- 91 ---

bayu | yayah ngayu ngayomana ||

5. sarèh kongsi wanci lingsir | kagyad dènira tumingal | janma wisata sing kilèn | alon de numpak dipăngga | palananira pelak | sakaloron lan dyah ayu | dupi pêrak kang panggenan ||

6. dirada jrum soring uwit | kusambi sigra kang nunggang | kêkalih tumurun age | dupi dyah arsa kinuswa | tumukul tangkis apta[39] | kang priya ngamêr mangimur | mardawèng sabda srênggara ||

7. karana karênaning sih | mangasih-asih kang sabda | dyah têka malengos bae | eca kawistarèng netya | lumalat [luma...]

--- 92 ---

[...lat] tanpa mulat | netya sanetyasa sirung | sêrêng sinêrang ing karsa ||

8. radèn anggarjitèng galih | bayèku putri dinustha | sèwu lăngka yèn rabine | sêmune wus kawistara | yèn samar tingkahira | bok iya ingsun têtulung | manawa antuk tarima ||

9. kaya-kaya nora sisip | kira-kiraning tyas ingwang | pêkolèh sambung rapête | upama yèn rabinira | măngsa ginawa lunga | maring madyaning wanagung | mêmêla têmên wong ika ||

10. sigra angasta jêmparing | pinanthêng ponang gandhewa | umadêg [uma...]

--- 93 ---

[...dêg] mring gêgênênge | ingayat-ayat lumêpas | jêmparing kadya kilat | ngênèni maripat butul | kagyat bêngok sarwi jola ||

11. surèng tyas sarosa ngungsir | narpat manarik curiga | ginoco trus walikate | tan bangkat têmah pralaya | gumuling munggyèng kisma | dirada nalika dulu | bêndaranira palastra ||

12. manglah anglut wrin pêpulih | manêsêk ngêsuk saksana | narpatma ayêm tangkêpe | musthi warastra winawas | yya tuna amrih tiwas | culing sanjata sumêmprung | manglanjak sirah dipăngga ||

13. ambruk rêbah [rê...]

--- 94 ---

[...bah] mèh ngêmasi | Brêmani sigra tumandang | anarik mring têtuwêke | èsthi sampun pinêdhakan | tinuwêk tanpa lawan | gajah pêjah gumalundhung | mring jurang kasangsang parang ||

14. sawusira angêmasi | dipăngga tuwin kang nunggang | rahadèn umarêk age | mring ngarsane sang kusuma | sarwi alon têtanya | anggèr sampun walang-kayun | kawula anilakrama ||

--- 95 ---

[...nusthèng] dalu | tanapi laki priyăngga ||

16. sang dyah matur sarwi nangis | kula asli sangking praja | ing Cêmpa inggih putrine | ingkang andarbèni praja | makatên purwanira | ing nguni jêng rama prabu | tumbas dipăngga punika ||

17. argi gangsal atus ringgit | sangking panglima punika | jêng rama sru karênane | asline tiyang punika | sangking tanah Banggala | satêmah pisan pinundhut | măngka sarati dipăngga ||

18. sinung lênggah dados mantri | panglima mangrèh dipăngga | kang sabin cacah salawe | karya ngiras ngupakara | dipăngga gêming

--- 96 ---

nata | sabên sontên enjing tamtu | liman binêktèng ngarsendra ||

19. dirada jrum lir sumiwi | bangkit sawasitèng karsa | miturut saliring kang ngrèh | marma sri narendra dahat | sihira mring dipăngga | lan pun panglima puniku | pinarcaya sabèng pura ||

20. anuju sajuga ari | jêng rama arsa cangkrama | bêbêrêk sangsam myang banthèng | kêrigan wadya sapraja | umiring dhatêng wana | ingkang tinilar praja gung | amung wadya sawêtara ||

21. cumpèn sacêkaping kardi | mantri tuwin pra panglima | satriya ing sawontêne | samya [sa...]

--- 97 ---

[...mya] umiring sadaya | bêbêrêk buron wana | jroning praja katon samun | kantun parèstri kewala ||

22. nyare ngantos tigang ratri | wontên ing gèn pambêrêkan | kathah angsalira banthèng | kang klêbêt bangkit priyăngga | mung panglima punika | nyêpêngi sato wana gung | tutut botên mawi băngga ||

23. sato-satoning wanadri | kèdhêp dening pun panglima | mila gampil pangangkahe | sima sangsam myang andaka | kancil mêncil mancila | jinawil kewala muncul | jinegal sikile kêna ||

24. jangkêp kawanipun ratri |

--- 98 ---

mantri panglima maluya | malêbèng pura ge-age | sarta abêkta dipăngga | sêsandi yèn dinuta | ing jêng rama sang aprabu | nimbali dhatêng kawula ||

25. dumadakaning tyas mami | mring mantri ngandêl kewala | jêng ibu punapadene | datan darbe walang-driya | dhatêng matri panglima | kados sami kenging cinthung | kula lan narpadayita ||

--- 99 ---

[...lah] binêkta ngalangut | ngantos praptèng sapunika ||

27. makatên purwaning nguni | balik andika punika | radèn sintên kêkasihe | dene wontên wanapringga | atêbih sangking desa | paran kang sinêdyèng kayun | de kayungyun lumaksana ||

28. alon dènira mangsuli | kula sangking Sokadana | mênggah sêdya kula mangke | ngumbara anut sakarsa | dene ta wasta kula | inggih Radèn Panji Wulung | sang rêtna aris ngandika ||

29. kapotangan kula niki | radèn dhatêng jêngandika | prasasat nugraha gêdhe | napa kula walêsêna [wa...]

--- 100 ---

[...lêsêna] | benjang yèn sampun prapta | nagari Cêmpa saèstu | badhe punapa kewala ||

30. kula ingkang anyagahi | radèn inggih mêmundhuta | ing rajatadi sagunge | mangsuli sang rajaputra | barana tanpa karya | wangsul kula mung nênuwun | asrah jiwăngga kewala ||

31. dhumatêng sang pindha Ratih | Ratih ratuning suwarga | sasat sari sarandune | kang dasih ingabdèkêna | dadosa juru karya | panêbah jroning jinêm rum | rumarah ing don asmara ||

32. dhuh jimat jumantên mami | punapa dèn wênangêna | nyuwun pariksa [pari...]

--- 101 ---

[...ksa] asmane | sang dyah tumungkul ngandika | kang sotah sami nyapa | dhumatêng ing wasta ulun | inggih pun Andayaningrat ||

33. wangsul radèn nilakrami | wau panêdha andika | kados tan lêpat èstune | sampun sumêlang ing driya | nanging ta dèn sarănta | rèhning nalar sampun tamtu | kapanggyèng wuri kewala ||

34. ing nguni kathah para ji | ingkang ngêbun-êbun enjang | dhatêng ing kula têmahe | datan tinampan sadaya | wit kula dèrèng arsa | jêng rama pan amung anut | tan karsa misesa kula ||

35. para nata măncanagri | kados maksih ngarsa-arsa |

--- 102 ---

dhatêng ing kula rahadèn | nanging saèstune ibra | amargi badan kula | ing mangke sampun kawêngku | wontên ing karsa paduka ||

36. Janggala ngling hèh Janggali | bakal enak iki enak | banyak untung sêga cadhong | Dhaèng gumujêng angucap | tan kayaa si kawak | kang ingucap mung wêwadhuk | ing besuk apa badhudhak ||

--- 103 ---

[...tên] dinukanan ||

38. mèsêm kang sami miyarsi | sa[41] dyah sigra ingaturan | mardhepok tan swalèng tyase | dêduluran lampahira | rasanan urut marga | diwasaning ari surup | wus sami prapta ing wisma ||

39. ki juru tani ningali | citrane sang kadi rêtna | sampun andugi galihe | yèn kang dadyojating jana | putrendra kang dhinustha | dene panglima ing dangu | gugup dènira anabda ||

--- 104 ---

[...gat] ngambara ||

41. undhange sri narapati | sapa nêmokkên sang rêtna | lan si panglima badhene | ginanjar bumi sasigar | madêg saloring pasar | dadya prabu anom sinung | sang rajaputri ing Cêmpa ||

42. manawa iki sang putri | bêgja kêmayangan sira | antuk nugraha bakale | radèn mangsuli punika | kang kamot ibyawara[42] | sang panglima sampun lampus | atandhing kalihan kula ||

--- 105 ---

[...kantuk][44] | dimèn ingirit mring pura ||

44. wit nata myang pramèswari | wus lawas padha sungkawa | lali dhahar lawan sare | karănta tininggal putra | dhasare mung sajuga | marma agung wayang-wuyung | gêdêr-atrê wong sapraja ||

45. radèn amangsuli aris | lêrês rêmbag jêngandika | nanging sang rêna[45] sêmune | sangêt sayahe lumampah | wit mau langkung têbah | lingsir kongsi praptèng surup | wisata anrus kewala ||

--- 106 ---

[...dina] duduk | têrkadhangan nora prapta ||

47. karo gêthèk ingkang pasthi | kunêng kang samya rêrasan | gantya winursita ing rèh | kang anggung duhkitèng driya | sri narendra ing Cêmpa | nimbali pêpatihipun | praptèng ngarsa dhinawuhan ||

48. mindhoni byawara malih | dimèn glis kontap ing jana | myang para nata liyane | kang nguni sami aminta | mring putri sang lir rêtna | sri nata andikanipun | rèhning samêngko wis tita ||

49. tan ana kang antuk kardi | wadyèngsun pribadi Cêmpa | bêcik amacaka manèh | kintakondhang sayêmbara [sayê...]

--- 107 ---

[...mbara] | wratakna praja liya | mananawa ana kang wêruh[46] | kalebate si panglima ||

50. patih nêmbah sandika mit | praptèng natar sitibêntar | andhawuhkên timbalane | sri nata lir kang winahya | pra wadya duk miyarsa | sami sumahab tyas sêkut[47] | gambira nglari panglima ||

51. kêbut sapraja mrih titik | ana malbèng wanapringga | jurang-jurang myang pêpèrèng | parang rong ari sinêrang | dening mantri sajuga | Andakasura ranipun | dhasare kapara lancang ||

52. mangetan dènnya ngulari | tan wrin pringganirèng marga | kapanujon ing lampahe | praptèng gèn wangkening liman |

--- 108 ---

datan pisah kalawan | panglima nèng iring gunung | sigra wau pinêdhakan ||

53. Andakasura nulya glis | amusthi kalewangira | kinêthok panglima age | kang sirah sampun ingasta | nulya ingkang dipăngga | tinugêl têlalenipun | binakta wangsul mring praja ||

54. praptaning paglaran panggih | lawan para kancanira | Andakasura sabdane | dulunên iki panglima | ngong tigas murdanira | dipanggane ya wus lampus | mung tlalene kang sun gawa ||

55. padha tamatna kang titis | paran dudu apa iya | lawan iki kang têlale | nanging [nang...]

--- 109 ---

[...ing] sang putri tan ana | êmbuh parane baya | ingkang sinabdan sumaur | karyanta iku nirdeya ||

56. bênêr sira bisa nyangking | utamangganing panglima | bon nganti ganêp sêlawe | sèkêt satêlalenira | nging sang dyah tan kogawa | yêkti nora bisa antuk | ganjarane sayêmbara ||

57. jatine manira iki | tan ngandêl mring wuwusira | awit lăngka sayêktine | panglima tuhu prawira | yèn kasor săngka sira | wuwusmu para kêlangkung | apa ta ing japanira ||

58. jaba ta yèn sira dingkik | ana iribe samatra | gumêr kang myarsa gujênge | sinapih mring

--- 110 ---

kyana patya | kang sêksi sirah sigra | ingaturkên mring sang prabu | lan têlalening dipăngga ||

59. sang nata ngandika aris | hèh mantri Andakasura | dene iki mung têlale | lan sirahe si panglima | putri ngong êndi baya | Andakasura umatur | atmajendra tan pinanggya ||

60. kala kapêthuk ing margi | amung panglima kewala | tansah numpak dipanggane | anut imbanging ancala | lampahe ngeca-eca | ulun pitakèni êru | mangsuli botên prasaja ||

61. wangsulanira nyanyêngit | kados sanès tilas kănca | pramila yuda têmahe | sangking

--- 111 ---

pangèstu paduka | katitih pun panglima | pêjah sadipangganipun | dene dêdamêl kawula ||

62. sang nata sarêng miyarsi | sangsaya prihatinira | dene kang putra têmahe | pisah lan mantri panglima | tambuh paraning sêdya | dadya rangu-kapirangu | sigêg gantya winursita ||

63. ingkang sami gumêm[48] pikir | kyai juru tani lawan | rahadèn sakarone[49] | amrih prayogining lampah | ki juru tani marah | samêne wus mangsanipun | padha sumiwèng ngarsendra ||

64. sang rêtna nyambungi angling | lêrês ture kaki tuwa | sampun angantos kêlamèn | wit ibu saiba-iba [saiba-...]

--- 112 ---

[...iba] | onênge dhatêng kula | pramila măngga dèn gupuh | sowan mring rama narendra ||

65. yèn kadangon wontên ngriki | tuwas-tiwas tanpa karya | manawi inggih ing têmbe | dados ojating bawana | kawêntar dhatêng praja | badhe sanès kilapipun | bok têmah manggih dêduka ||

66. sampun sumêlang ing galih | cidrane sabda narendra | kula ingkang nagihake | nanging padataning praja | ing Cêmpa botên cara | lamu[50] maleca ing sanggup | ajrih sikune bathara ||

67. myang kula kalaning nguni | sampun prasêtyèng wardaya | sintên wagêt ngêntasake [ngênta...]

--- 113 ---

[...sake] | sangking jroning kasangsaran | pan badhe asra[51] badan | ngandika Dyan Panji Wulung | adhuh putraning sri nata ||

8. Sinom

--- 114 ---

[...war] sangking bêbaya | ubaya botên katolih | malah-malah olah manah api lupa ||

3. nadyan kula ginanjara | pêpalihaning nagari | jumênêng prabu taruna | nanging tan ginanjar putri | luwung sabèng wanadri | lêlana nut ing sapurug | nalasak wanawasa | urut jurang iring-iring | anêrajang rêrèjèng dimèn palastra ||

--- 115 ---

[...n] duka amung gujêngan kewala ||

5. Janggali lawan Janggala | grunêngan ngraosi têbih | iku cacade bêndara | gunêman lawan pawèstri | tan nganggo dèn ngèngèhi | kêplantrang mèh kadalurung | lah payo padha pêrak | yèn mêngko mangkono maning | binanyolan darapon dadya samuran ||

--- 116 ---

[...stha] lan gajah sampun palastra ||

7. ngandika lok ingkang raka | bênêr pikirira yayi | karana sun rasa-rasa | akèh bêbayane margi | ananging karsa mami | bêcik sira kang lumaku | Janggali lan Janggala | dimène padha angiring | marang sira lowung kinanthèn wong tuwa ||

8. Dyan Panji tandya anyêrat | munggèng roning pandhanwangi | tikintate kang wilapa | pinandarèng pangastuti | kaswasing sri bopati | ing Cêmpa ingkang misuhur | mahambêk sadu dibya | martotama amênuhi | sasat sari sarekaning mangrèh praja ||

9. nahên wiyose kintaka [kinta...]

--- 117 ---

[...ka] | kawula atur udani | ing pada jêng padukendra | kalamun sang rajaputri | kang dhinustha ing nguni | ing mangke sampun karêbut | dene ta pun panglima | sampun kawula pêjahi | sarêng lawan sadipangganipun pisan ||

10. wondening ing sapunika | putra paduka sang dèwi | nyuwun tumuntên pinapag | kawula sumanggèng kapti | tamtuning ingkang ari | sakarsa ingkang dhumawuh | titi panetranira[52] | wilapa tandya pinati | sinungkên kang rayi sampun tinampan[53] ||

11. ing lampah tan kawursita | duk samana inggal prapti | pasewakaning narendra | pan nuju nata tinangkil | nèng

--- 118 ---

madyaning sitinggil | andhèr prawira nung-anung | kang rinêmbak tan liyan | amung sang raja pinutri | kang dhinustha dening sang mantri panglima ||

12. kasaru sowaning duta | sira Ki Dhaèng Brêmani | kerit dening ulubalang | praptèng ngarsa mangênjali | sarwi ngaturkên tulis | wus tinampan sang aprabu | binuka sinuksmèng tyas | langkung sukaning panggalih | kadyangganing taru karirisan warsa ||

--- 119 ---

[...ntara] datan têbih | ciptaning tyas kadya age uningaa ||

14. sakêdhap-kêdhap narendra | tansah dangu mring Brêmani | awit mulabukanira | kênane sang rajaputri | aturirèng Brêmani | salêsih wicara tutuk | marma sri maèswara | karênan tyas miyarsi[55] | mring Ki Dhaèng dene pralêbdèng wicara ||

15. Dhaèng dhasare waskitha | mèt srana ngrêsêpkên ati | sakala jêng maiswara | dhawuh mring rêkyana patih | hèh apatih dèn aglis | mataha mring wadyaningsun | mapag atmajaningwang | anggawaa tandhu joli | lan mrantia turăngga agêming raja ||

16. ing saupacaranira | kaprabon prabu

--- 120 ---

taruni | patih parentah mring jaba | sagung nayaka nêgari | punggawa para mantri | kêrigan tan wontên kantun | sampun samaktèng ngarsa | tandhu jêmpana lan joli | lan lêlayu daludag rontèk kêkăndha ||

17. marpat wadya nèng bacira | jêjêl busana mawarni | blabar anjaladri pasang | para nayakaning nagri | samya nitih turanggi | kang jêjaran galur-sêlur | sawingkinging jêjaran | tandhu jêmpana lan joli | tuwin kuda agême sang rajaputra ||

18. pêpancèn măngka caosan | titihanira sang putri | tuwin sang pinudyèng krama | cêcalon pangran dipati | ing wuri kyana [kya...]

--- 121 ---

[...na] patih | sumambung sawadyanipun | pacara mugwèng[56] ngarsa | ing wuri para wadyalit | asri tinon pindha trunaning udaya ||

19. kasêmbuh srining busana | abra sing mandrawa kèksi | kadya arga kawêlagar | kumênyar mradiptèng margi | surêm sunaring rawi | mêlêk-mulêk kang pêpêluk | lêbu kabur sumêbar | katawur sumawur kèksi | kadi ima manadukarèng marga[57] ||

20. sinêru ing lampahira | pangarsanira lumaris | mantri bopati wus prapta | ing padesan têpis-iring | kagyat ki juru tani | gupuh gurawalan mêthuk | radèn wus tundhuk asta | lan sira rêkyana patih | patih nabda kula dinutèng narendra ||

21. amondhongi jêng paduka | tuwin [tuwi...]

--- 122 ---

[...n] rayi ta sang putri | margi ramanta sri nata | sampun patêmbaya nguni | sintên kang wagêt manggih | rayinta sang rêtnaning rum | sinung praja sasigar | gananjar[58] lênggah kinardi | prabu anom jumênêng salèring pasar ||

22. tuwin jêng kusumèng pura | pinaringakên tumuli | radèn aris awacana | timbalan dalêm kapundhi | sadrêmi anglampahi | ing karsa jêng sang sinuwun | kya patih angandika | sampun sumêlang nglampahi | anggèr kula kang nanggêl dhatêng paduka ||

--- 123 ---

răngka ladrang pèlèt nglambung | wêdhung wangun larangan | kampuh cinincing sawêntis | ciptanira dadia manising praja ||

9. Dhandhanggula

1. sang lir rêtna ngrasuk busana di | sinjang songkèt apênding kancana | sinotya byor têtirahe | rasukan bêrcèn murub | kasêmêkan wungu tinêpi | sêngkang nata brănta[59] | sêsupe hèrlaut | kadya yyang-yyanging bawana | sri kawuryan saesthanira kang warni | lir Ratih kamanungsan ||

--- 124 ---

[...n] wancinipun | radèn tan lêngganèng karsa | tandya nitih turăngga sang dyah nèng joli | ingayap pra punggawa ||

3. sêsêk jajêl[60] jalu lawan èstri | kang ningali sauruting marga | kêbêk kaèbêkan gêbèl | mangkana sampun rawuh | jroning praja wadya pangarsi | sri nata gupuh arsa | ngluwari kang kaul | awit watêsing jro kutha | praptèng pura sami sinêbaran sari | gêlaran sinjang pita ||

--- 125 ---

[...an] | turuting marga gung | janma kang sami umiyat | galur-sêlur têkèng papan atap pipit | pêpêt puput mèt papan ||

5. tan antara wus praptèng sitinggil | mandhap sangking titihan jêmpana | sarimbit lawan garwane | sigra sang maha prabu | lan kang garwa mêmalajêngi | rinangkul ingkang putra | kinuswa kang êmbun | kinêmpit lungayanira | kasoking tyas sri nata lan pramèswari | têmah sami karuna ||

--- 126 ---

[...wuh] | sri nata anon ing putra | pêrak garwa sakala luntur ingkang sih | têmahan angandika ||

7. dhuh sutèng ngong babo kaki Panji | nora nyana lamun arinira | ing warna akèh miribe | lan sira putraningsun | radèn nêmbah datan mangsuli | sri nata angandika | tampanana kulup | bumi pêparoning praja | lawan sira samêngko sun junjung linggih | dadya prabu taruna ||

--- 127 ---

[...luk] | Sri Mudha Dewakusuma | sumawana sira Ki Dhaèng Brêmani | jinunjung ingkang lênggah ||

9. dadya lurah gandhèk misesani | sinung nama Dyan Dêmang Ngurawan | rongatus cacah lênggahe | mangkana kang cinatur | Ki Andakasura samangkin | arsa ingukum kisas | măngka dosanipun | dènira umatur dora | ngakên-akên mêjahi panglima nguni | prabu nèm sru turira ||

--- 128 ---

[...mpus] | sri narendra angandika | ya mulane Si Andakasura kaki | kênèng ukum palastra ||

11. awit dening goning wani-wani | matur dora mring jênêng manira | murakramèku[62] arane | lamun nora linampus | wong mêngkono amêmarahi | kaki mring kancanira | lawan turunipun | wong cidra marang narendra | iku pantês kêlamun dèn ukum pati | prabu nèm matur nêmbah ||

--- 129 ---

[...lup] | sun turut saaturira | Dakasura winêdalakên tumuli | sangking jro pakunjaran ||

13. sinung janji ayya dora malih | lamun piningkalih antuk siksa | Andakasura ature | sandika sagah mantun | nata sigra kundur mring puri | mangkana Dakasura | sakit manahipun | lolos sangking wismanira | nêdya ngungsi dhatêng nagri Gilingwêsi | saanak rayatira ||

--- 130 ---

nampik dhatêng paduka sri narapati | ulun dahat murina ||

15. lawan langkung owêling sang putri | krama angsal arahan kewala | tur sarwa saru warnine | ing nguni-uni lamun | karsaa mring paduka aji | sayêkti tan kuciwa | iba pantêsipun | anampik jêng padukendra | têka milih tiyang papa tanpa budi | sri nata duk miyarsa ||

--- 131 ---

[...rêpe] Si Cêmpala aji[64] | bêcik sun pukul ing prang ||

17. sri narendra ngandika mring patih | hèh ta patih sira dèn samapta | ing yuda samêngko bae | kumpulna wadyaningsun | saanane ayya na kèri | lan sira mirantia | gêgamaning pupuh | sun arsa ngrabasèng yuda | marang Cêmpa ambêbahak ngosak-asik | mring raja salah cipta ||

--- 132 ---

[...rănta] | anggaliha susahing para wadya lit | prayogi sinarèhna ||

19. ing karsendra kang tan sawêtawis | karya susahing wadya sadaya | yêkti kirang pakantuke | ngumbar sêrênging kalbu | datan urup lan kang pinurih | mung prakawis wanita | dede timbangipun | ngantos makatên punika | lêpat-lêpat yèn kasor anglêlisêmi[65] | ing karsa sri narendra ||

--- 133 ---

sri narendra angandika sêmu wêngis | saiki rasakêna ||

21. sira wani mambêng karsa mami | wontên mantri aran pun Sudarma | lan patih prênah arine | langkung murinanipun | arsa bela tinahên galih | sinamun samudana | sêsandi datan wruh | nanging osiking wardaya | benjang arsa malês ukum mring sang aji | nèng jroning papêrangan ||

--- 134 ---

[...hananira] | gunggung palwa sadasa amot prajurit | liyane palwa raja ||

23. lampahira rikat kênèng angin | saking wuri angidit tan kêndhat | mindha sêsawat lampahe | ing marga tan cinatur | sigra prapta plabuhan nagri | ing Cêmpa langkung pelag | pasang-rakitipun | sigra sami labuh jangkar | nata inggal mundhut titihan sêkoci | sawadya minggah dharat ||

--- 135 ---

[...kut] | kinarya pangewan-ewan | sakalangkung siyasatirèng narpati | mring para wadyèng Cêmpa ||

25. otêr-patêr gêtêr wadya tamping | sami ngili gèn gêgunungira | kerit mring pura temahe | wus katur mring sang prabu | lamun wontên mêngsah gêng prapti | sri nata langkung duka | gya nimbali sunu | wus prapta sinungan sabda | putraningsun apa tan ngrungu pawarti | yèn ana mungsuh prapta ||

--- 136 ---

[...pati] mantri satriya | kêrig lampit pêpêt nèng bacira pipit | tan nêdya mundur ing prang ||

10. Durma

1. prabu anom manêmbah amit ing rama | ngandika sri bupati | kulup dèn prayitna | ayya sira pêpeka | mungsuhira iku kaki | ratu gêgala | Sang Prabu Gilingwêsi ||

2. narpa mudha alon aturirèng rama | kadanga jawata di | inggih bêdhatia | dêdamêl sabawana | kawula tan nêdya miris | kalangkung suka | lamun tandhing ajurit ||

3. mapan sampun kasêdya ngèsthining driya | benjang têmpuking jurit | sami tandhing yuda | ijèn lawan [la...]

--- 137 ---

[...wan] kawula | nêmbah lèngsèr sangking ngarsi | narpati mudha | kampir amit ing rayi ||

4. praptèng dalêm pinapag mring garwanira | dhuh kangmas adipati | kula nyuwun warta | paran gêtrêring jaba | wontên mangsah sangking pundi | nararya nabda | săngka ing Gilingwêsi ||

5. sang dyah matur inggih pun Andakasura | ingkang karya prakawis | margi nguni gadhah | sir dhatêng ing kawula | kang raka ngandika aris | ayya rinasa | sabarang ingkang uwis ||

--- 138 ---

[...ras] | akarya walang-ati ||

7. prabu anom sigra angrasuk busana | kapraboning ajurit | angagêm makutha | pinatik nawa rêtna | barunging praba marnani | abra markata | kadya wimbaning rawi ||

8. ngagêm clana gubêgan cindhe puspita | tinêpi renda kuning | kampuh parang karna | mawi nyothe curiga | yèn sinawang tuhu kadi | Sang Suryaputra | sêdhênging mangun jurit ||

9. sampun budhal kang para wira bêlabar | lir robing jalanidhi | sang narpati mudha | anitih kang turăngga | sinung aran sêkargambir | binarong pelag | gêdhah linungsir-lungsir ||

10. ingkang [ing...]

--- 139 ---

[...kang] munggyèng pangarsaning prawiraswa | Dêmang Ngurawan nênggih | Janggali Janggala | nèng wuri numpak kuda | bêlangbuntal suri malik | kèh medanira | Janggala jêrit-jêrit ||

11. sampun prapta pasisir pêrak muara | mêngsah sami mangèksi | gya angrakit gêlar | mungsuh rowang sawega | munya têngaraning jurit | mungsuh lan rowang | surak sarosa atri ||

12. ing payudan kadya têdhuh alimêngan | mimis saengga riris | krêcêking warastra | myang krêbêting kang dwaja | sasab bêntaring wiyati | padha sudira | kang aprang mamrih tandhing ||

13. ana nyuduk sinudu[67] pêdhang-pinêdhang | wênèh bindi-binindi | ana [a...]

--- 140 ---

[...na] ta prawira | sumbaga wirutama | mangsah mung asta kumitir | manguntir mêngsah | siwat-siwut kèh sêbit ||

14. wadyèng Cêmpa lir sima krura mamăngsa | kotbuta manrang wèri | mangamuk arampak | gosok godhi kang tumbak | gumulung kiwul paksa mrih | marwasèng mêsah[68] | sasat kang banjir wukir ||

15. larut gêmpang wong Gilingwêsi kasêrang | lumayu rêbut urip | prabu nèm sakala | amêlak kang turăngga | Dêmang Ngurawan ningali | yèn narpa mudha | umangsah gya tut wuri ||

16. Sri Narendra Gilingwêsi karepotan | tinilar dening dasih | tandyarya Sudarma |

--- 141 ---

marêki prabunira | dènirarsa malês maring | pêjahing raka | nênggih rêkyana patih ||

17. sri narendra datan anyana ing driya | dene wadya pribadi | Sudarma saksana | anarik kang curiga | ginoco jajaning aji | kagyat aniba | nudingi sarwi angling ||

18. paran dosaningsun sira kaniaya | Sudarma nabda wêngis | sira ratu murka | druhaka siya-siya | matèni wong tanpa sisip | sadulur ingwang | iya si kakang patih ||

--- 142 ---

[...mane] iya | rasakna ing samangkin ||

20. pan kasaru prabu nèm ing praptanira | sang nata gya ngêmasi | prabu nèm ngandika | hèh sira iku sapa | dene ta wani matèni | mring naranata | tur ratumu pribadi ||

21. nêmbah matur sira Ki Arya Sudarma | milamba amêjahi | mring nata punika | margi sadhèrèk kula | pinêjahan tanpa sisip | têtêp punika | ratu druhakèng bumi ||

--- 143 ---

[...nas] | tan mawi krana aris ||

23. dadya mangke kawula malêskên kadang | kang sampun dèn pêjahi | natamba punika | dhasar salaminira | mahambêk duskarta yêkti | singa mrih arja | tamtu datan kinanthi ||

11. Kinanthi

1. prabu nèm ngandika arum | paran watêke ing nguni | ratunira pratelakna | dèn balaka aywa kikib | wêwatêk wantuning karsa | duk anèng prajaning nguni ||

2. Arya Sudarma umatur | mangke kawula ngupadi | inggih sêksi ingkang sêca | yèn amung kawula inggih | umatura kathah-kathah | têmahipun tanpa kardi ||

3. manawi kaparêng

--- 144 ---

ulun | badhe nglêmpakkên rumiyin | wadya kang sami lumajar | prabu nèm anayogyani | sigra wau tinimbalan | prawira ing Gilingwêsi ||

4. wus marpat ngarsa supênuh | sagung ingkang para mantri | sakarine ingkang pêjah | prasamya anungkul aris | mring sri mudha wirutama | ngaturkên kang pati urip ||

5. Arya Sudarma gya matur | wangsuli caritèng ngarsi | lagu lêlagehanira | Sri Narendra Gilingwêsi | dènira dir siya-siya | mring wadyanira pribadi ||

6. makatên nguni pukulun | watêkipun sri bopati | ing Gilingwêsi nalika |

--- 145 ---

jumênêng ngasta nêgari | langkung sangking murangkrama | ambawa karsa pribadi ||

7. sabên ari karêmipun | ngabên ayam tuwin jangrik | maesa lêmbu myang menda | trakadhangan ngabên janmi | sami cinêpêngan rotan | punika yèn pajar sasi ||

8. sawênèh ingabên gêlut | kang ajrih dipun pêjahi | kang wantêr datan ginanjar | kang kawon dipun pisakid | kang mênang mung sinung wedang | sacangkir tan mawi gêndhis ||

9. lamun arsa ngabên lêmbu | amundhut darbèking alit | pan botên mawi tinumbas | yèn ngucik dipun pêjahi | kalamun sêngit sujanma [su...]

--- 146 ---

[...janma] | tan sampun yèn tan ngêmasi ||

10. narendra murang ing kukum | dosa agêng miwah alit | tan pinangkat kang pidana | angagêm karsa pribadi | pra nayaka tanpa karya | ing karya mung ngrèh wadyalit ||

11. tuwin lamun wontên wadu | darbèstri ragi mancêning | lakinira pinêjahan | rabi kunjuk mring sang aji | makatên lakuning karya | Sri Narendra Gilingwêsi ||

12. pami lulus yuswanipun | tansah prihatosing bumi | narendra nèm angandika | hèh ki sanak Gilingwêsi | caritane Si Sudarma | iku apa ta sayêkti ||

13. sêsarêngan [sêsa...]

--- 147 ---

[...rêngan] aturipun | para mantri Gilingwêsi | dhuh gusti lêrês sadaya | samêndhang tan wontên sisip | turipun Arya Sudarma | têtêp datan angewahi ||

14. Sri Gilingwêsi kalangkung | siasatirèng wadyalit | sasat ama amêmăngsa | sangsaya saari-ari | mungkar tangkaring angkara | karana bucal palupi ||

15. amung lamun ginagunggung | sukaning driya tan sipi | nging kang gunggung tan ginanjar | malah yèn kêmba sakêdhik | pun juru gunggung sakala | kinalewang kawir-kawir ||

16. măngka wontên mantri purun | atur pèngêt mring sang aji | supados sampun kadawa [ka...]

--- 148 ---

[...dawa] | ing karsa datan prayogi | sri nata lajêng bramantya | kang matur jinuwing-juwing ||

17. sokur mangke têmah surut | suda panggrêsahing alit | èstu Ki Arya Sudarma | benjang lamun praptèng nagri | kinaulan tiyang kathah | dèn pisusung[69] siyang ratri ||

18. narendra amba pukulun | dados satruning wadyalit | awit kathah kang sumêlang | bok têmah katrap pisakit | dening nata murangkrama | prabu nèm ngandika aris ||

19. wis aja padha winuwus | apa ta wus têmah lalis | kari paran pikirira | samêngko [sa...]

--- 149 ---

[...mêngko] padha sun tari | umatur radèn prasaja | kang dadi kêncênging budi ||

20. para mantri rêmpêk matur | kêdah sami nyuwun ngabdi | dadosa pamong turăngga | datan garantês ing kapti | amung pun Arya Sudarma | katanêma Gilingwêsi ||

21. pantês jumênênga ratu | wit sabar wiyar kang budi | tur maksih darah narendra | buyut Raja Gilingwêsi | ingkang jumênêng ing kina | kuntap lamun ratu adil ||

22. ing mangke yakti tumurun | kautamaning pambudi | tuwin ta Arya Sudarma | punika ingkang mêjahi | narendramba ingkang murka | gung karya rusaking bumi ||

--- 150 ---

23. prabu nèm ngandika arum | ya ingsun bakal nuruti | mring karsanira sadaya | nanging dèn sarantèng kapti | katêmu buri kewala | payo mring jro kutha dhingin ||

24. sun sebakkên mring sang prabu | [...]kancanta[70] Gilingwêsi | kirida dening Sudarma | aturira para mantri | sandika datan suwala | ing rèh sapakèn jêng gusti ||

25. Ki Arya Sudarma sujud | saprikancanira mantri | prasêtya srah jiwa raga | mring sang wira jayèng jurit | suka sinunga pakaryan | tan suwalèng siyang ratri ||

26. prabu taruna gya dhawuh | têngara budhal lumaris | gong bèri [bè...]

--- 151 ---

[...ri] tinabuh sora | wau wadya Gilingwêsi | sagung gêgamaning yuda | sampun sami dèn bongkoki ||

27. măngka pratăndha panungkul | Arya Sudarma kang ngirid | sigra sang prabu taruna | amiji mantri tinuding | atur uninga narendra | lamun wus unggul kang jurit ||

28. kang dinuta nandêr mamprung | ing jro kitha sampun prapti | sri nata ngatura priksa | yèn putra unggul ing jurit | sigra ngrasuk busana[71] | sakaprabonira mijil ||

29. nitih dipăngga gêng luhur | pinalanan sarwa wilis | mêlês amardapa wrêda |

--- 152 ---

sumunar kang songsong asri | sampête kang upacara | garêbyêg ing ngarsa wuri ||

31. sira sang juwitaning rum | dumulur mapag ing laki | kasusu arsa uninga | ing warna sang jayèng jurit | kaya pa solahe baya | kang binayang bayong putri ||

32. titihanira sang ayu | jêmana rinênggèng rukmi | tan pati ngadi busana | amung lugas amarnani | prandene lawêning cahya | ngasorkên langên sabumi ||

--- 153 ---

33. kèh wadoning pra tumênggung | punggawa satriya mantri | kalayu sang kadi rêtna | sangking dènirarsa ngèksi | mring lagi kang mêntas yuda | prasamya wahana joli ||

34. ing samarga galur-sêlur | tandhu tundha-tundha kadi | lampahe pangantèn anyar | găngsa saturuting margi | saengga wiwahanira | mangkana ta sampun prapti ||

35. ing pakuwon sri winangun | prabu nèm sigra ngabêkti | nulya dyah sêkaring pura | mring pangran raka ngabêkti | langkung onêng-ingonêngan | kang lagya sami pêpanggih ||

36. sang narendra wrêda agung | mêmuji sang

--- 154 ---

jayèng jurit | aris dènira ngandika | dhuh putraningsun wong sigit | tan loro paraning trêsna | mung sira atmaja mami ||

37. kaki bangêt panrimèngsun | sira bangkit berat wèri | lan dahat sokur manira | iya mring Hyang Udipati | dene paring parimarma | karahayonira sami ||

38. paran ta wartane kulup | duk sêdhêng ramene jurit | prabu anèm matur nêmbah | makatên purwaning nguni | nêdhêng kèngsêre kang mêngsah | Sri Narendra Gilingwêsi ||

39. badhe ngungsi dhatêng prau | kasêlak dipun pêjahi | dhatêng wadyane priyăngga | pun Arya [Ar...]

--- 155 ---

[...ya] Sudarma nami | wit malêskên kadangira | linunas dènnya mambêngi ||

40. limrah sami aturipun | pra nayaka Gilingwêsi | ngawonkên mring prabunira | sinêbut sri datan adil | dene kang pinuji tan lyan | amung pun Sudarma yêkti ||

41. pramila panuwun ulun | lamun pinarêng ing galih | prayogi yèn pun Sudarma | ingadêgkên narapati | wontên Gilingwêsi praja | rèhning sampun pinilih[72] ||

42. kang rama ngandika arum | sarèhêna dhingin kaki | nora gampang karya raja | kudu pinikir kang

--- 156 ---

slêsih | bok ing wuri gawe susah | aja dumèh sira asih ||

43. mêngko yèn wis dadi ratu | angèl panglungsure kaki | bêcike nganggo cinoba | ingadêgkên patih dhisik | sinawang săngka kadohan | yèn bisa jinunjung aji ||

44. lan manèh pamikir ingsun | Si Sudarma iku kaki | kêna dosa ing nagara | goning matèni awani | ya marang narendranira | bênêre iku tan kêni ||

--- 157 ---

[...ra] nayaka sami ||

46. kang lumrah mangkono kulup | mungguh lêlakoning mantri | iki têka buwang nalar | wani matèni narpati | marma săngka karsaningwang | samono pan wus mantêsi ||

47. patih tan rinèh ing ratu | iku wus sasat narpati | măngka bêcik karyanira | dènira angrèh nagari | ing mêngko sêdhênge iya | ingadêgkên narapati ||

48. prabu nèm alon turipun | lêrês pangandika aji | tumraping dhatêng wiradat | kawula kalimput yêkti | de kirang titi-pariksa | nalar anggêring nagari ||

49. sangking maksih mudha punggung | dadya [da...]

--- 158 ---

[...dya] ing driya kalêmpit | tan mulur ngulari nalar | kasêsa karoban ing sih | ngicalakên subasita | tan mawi wêweka wingking ||

50. ing mangke sumăngga ulun | ing karsa jêng sang dewa ji | iya ngapa njaluk ingwang | nganggo ngaturna prajanji | sêtyaning amêngku praja | supaya bisa lêstari ||

51. lawan ta sabanjuripun | ingkang jêjêg marang adil | amrih karêksaning praja | myang tata têntrêming alit | yèn darbè tindak sawênang | nayaka wajib sung peling ||

52. mring nata kang ambêk rusuh | sung panggrêsahing wadya lit | marma ||

--- 159 ---

kurang adilira | nganggo karêpe pribadi | yèn tan kêna pinambêngan | para nayaka dèn aglis ||

53. nyuwuna salin mring ingsun | aja nganggo walang-ati | têmbung sun paring parentah | êndi ta ingkang pinilih | ing akèh umadêg nata | nanging kang turun narpati ||

54. nadya[73] putu tuwin buyut | canggah iya maksih kêni | amung aja milih darah- | ing alit nora prayogi | watêk turuning asudra | sayêkti maksih nglabêti ||

55. yèn kêbanjur madêg ratu | watake maksih nglabêti | ardaning kang mana[74] prapta | ambuwang wêlas lan adil | lir Gilingwêsi [Gi...]

--- 160 ---

[...lingwêsi] Narendra | pinandhêm dasih pribadi ||

56. kinarya pèngêt tan patut | Sri Narendra Gilingwêsi | siniksa wadya priyăngga | kunarpa tan dèn rumati | kang putra suka miyarsa | kalunturan sabda aji ||

57. ondhang ing wadyarsa kundur | gong bèri munya swara tri | kêbut saha wadyakuswa | sang rêtna wus nitih joli | sri nata nitih dipăngga | pinalanan sarwa asri ||

58. prabu anèm munggèng pungkur | nitih turăngga rêspati | binusanan kancana bra | mêndha pan mêdhar sêsirig | anut iramaning găngsa | urmatan saurut margi ||

--- 161 ---

59. kunêng lampahirèng ênu | wus prapta jroning nagari | gumuruh swaraning găngsa | pelog slendro carabali | wurahan swaraning janma | ingkang samya nêningali ||

60. hyang pradănggapati surup | ginantyan wibaning[75] sasi | praba mubyar kêkêncaran | sêdhênge purnamasidi | padhange kadi raina | dening ujwalaning rati ||

61. sri nata rawuh kêdhatun | lajêng lênggahan pandhapi | sadaya samya sumewa | satriya punggawa mantri | tuwin wadya têtêlukan | kang sangking ing Gilingwêsi ||

62. prabu nèm ngandika arum | mring Patih Cêmpa nagari |

--- 162 ---

paman kula benjang-enjang | dinuta ing sri bupati | misudha mantri wisesa | ing nagari Gilingwêsi ||

63. kănca andika sawêgung | kadhawahan sami nangkil | kinèn sami ngèstrènana | ingkang winisudha ing sih | pantêse kang pakurmatan | kula pasrah paman patih ||

64. pun Sudarma namanipun | kang badhe jinunjung linggih | kya patih matur sandika | sigra kang sumewa sami | dhinawuhan lir kang dadya | dhawahing prabu taruni ||

65. narendra putra gya kundur | kanthèn asta lan kang rayi | ginarêbêg parêkanira [parêka...]

--- 163 ---

[...nira][76] | samput[77] saupacara sri | kawuryan ing lampah kadya | Sang Hyang Asmara sarimbit ||

12. Asmaradana

1. kunêng tan winarnèng ratri | praptenjang nêmbang têngara | sabên nayaka wismane | thongthong-grit gong bèri lawan | kang puksur sêsauran | tăndha têngara dhêdhawuh | ngumpulkên pra wadyabala ||

2. gumêr gumêrah kang nangkil | marpat nèng bacira tantra | sawega sagêgamane | lêlayu lawan bandera | rontèk rantab ing ngarsa | minăngka wiwahanipun | ingkang arsa winisudha ||

3. narpatmaja arsa nangkil [nangki...]

--- 164 ---

[...l] | ginarbêg punggawanira | asri kawuryan lampahe | praptèng pagêlaran lênggah | tantara ingkang rama | miyos rawuh sitiluhur | pinarak ing dhampar dênta ||

4. prabu nèm dènira nangkil | anèng kananing palăngka | patih ngarsa samantrine | narendra mudha ngandika | hèh paman Patih Cêmpa | lamun sampun sami kumpul | saprikănca pêkênira ||

5. pun Sudarma dipun aglis | nuli jêngandika bêkta | sumiwèng ngriki samangke | lan sapirantose pisan | busana kapatihan [kapa...]

--- 165 ---

[...tihan] | kya patih nêmbah umatur | anggèr pan sampun samakta ||

6. kya patih sasmitèng wuri | Sudarma sampun binakta | umarêk ngabyantarane | ingayap para nayaka | tuwin mantri punggawa | saha saprikancanipun | ing Gilingwêsi sadaya ||

7. wus banjêng mugèng[78] sitinggil | prabu nèm madêg sigra[79] | dhawuhakên timbalane | sora sarèh kang wicara | hèh sagung pra nayaka | sangki[80] asmanta sang prabu | namtokkên mring Sudarma[81] ||

8. ing mêngko jinunjung linggih | kinarya patih wisesa | nèng Gilingwêsi prajane | ingkang sarta kaarana | Klana Suraludira [Sura...]

--- 166 ---

[...ludira] | marmanta sinung jêjuluk | mangkono ing têgêsira ||

9. basa sura iku wani | ludira têgêse darah | wani pêrang sanyatane | sigra sinung kang makutha | pratăndha mêngku praja | sinêngkakakên mring luhur | bineda pangwasanira ||

10. wus lênggah jajar lan Patih | Suraludira nèng kiwa | wadya Gilingwêsi kabèh | dadya tyas kalangkung suka | dene ta Sang Sudarma | mangkya wus têtêp amêngku | anèng Gilingwêsi praja ||

11. antara bujana mijil | dinum mring wadya siwaka | nata jêngkar mring pura ge | luwaran ingkang sumewa |

--- 167 ---

Patih Suraludira | kalilan ngaso mring kuwu | sawadyanira sadaya ||

12. Kyana Patih Gilingwêsi | tansah dènira sumewa | mring prabu anèm sêdyane | nyuwun pitêdah kang nyata | caraning mêngku praja | salaminira pan agung | winulang rèh karaharjan ||

13. samana sami pêpanggih | nèng dalêming si wayendra | prabu anom andikane | mêngko wus sêdhênging kakang | mulih mring prajanira | ananging ta wêkas ingsun | poma sira dèn prayitna ||

14. lire wong mêngku nagari | lamun adil palamarta | alus lulus [lulu...]

--- 168 ---

[...s] pamêngkune | dumadi karta kang praja | yèn abêk[82] siya-siya | sayêkti akarya kisruh | rêrusuh dumrunuh prapta ||

15. kaya upamane kali | yèn lêtuh sêsirahira | sayêkti buthêk iline | kongsi sapangisor pisan | yèn bêning kang sêsirah | iline we kang saèstu | amilu wêning sadaya ||

16. mêngkono mungguh narpati | sarat sarèh saniskara | supadya alus êmpane | parentah tanduking prana | pranatanirèng wadya | budi angkara wèh wurung | graita kang mrih utama ||

17. wong olah nalar upami | liring janma ngulik turăngga[83] | kudu [ku...]

--- 169 ---

[...du] rigên myang talatèn | dènira mrih pangajaran | ywa kongsi kurang pakan | kang minăngka boganipun | tan lyan mardi martotama ||

18. yèn turăngga kurang bukti | tuwin ta kopène kurang | sayêkti gêlis bobroke | kayat upamane prana | kurang prihatinira | tuwin ta tarimanipun | sayêkti glis tibèng papa ||

19. marma wong mêngku nagari | gêdhe cilik nora beda | ing pangolah wêwadine | upama kurang prayitna | dènira mêngku wadya | nora wurung tibèng luput | kalêmpit atêmah nistha ||

20. sarate wong arsa adil | kudu

--- 170 ---

karêm mupakatan | lawan pra niyaka kabèh | nimbang sakèhing prakara | myang sagunging dêdosan | yèn pratitis êmpanipun | sumrambah nglabêti praja ||

21. ana têpaning palupi | Nata Gilingwêsi ika | angagêm karsane we[84] | nora rêmên têtarenan | sakèhe kang kinarsan | karsa pribadi jinurung | kadlurung tibèng bêbaya ||

22. Kyana Patih Gilingwêsi | prastawèng driyantuk têdah | pangolah praja lajêre | manêmbah alon turira | ing palimarma tuwan | mugi-mugi dasihipun | sagêda anglampahana ||

23. pamintamba [paminta...]

--- 171 ---

[...mba] mring Hyang Widi | mugi sagêd nampènana | wulang tuwan sadayane | lêstantuna ing salama | dumulur ing sakarsa | dadosa jêjimat ulun | ing sabda sri nata mudha ||

13. Sinom

1. prabu nèm malih ngandika | lan kakang patih kang mugi | ngayomana pra nangkoda | asiha marang tani[85] | wit arjaning kang nagri | tarlèn saka loro iku | narendra lamun datan | ngrêksa pakolèhing nagri | yeka tăndha tan mrinani prajanira ||

2. sauruting marga-marga | wèhana kang bale panti | ayya sêpi ingkang têngga | mangkono [mang...]

--- 172 ---

[...kono] saturut margi | anaa jru pangaksi | mrih kêncênge ingkang tungguk | yèn praja tan santosa | kèh durjana ngrêrusuhi | pra nagkoda datan ana wani prapta ||

3. lamun kongsi mangkonoa | ilang pangkolèhing nagri | boga busa walastra[86] | sandaya[87] rêngganing panti | tan ana ingkang prapti | sangking praja liyanipun | têmah sami kacuwan | tan ana undhaking nagri | sangking mănca sinêbut praja tan arja ||

4. lawan sakèhe padesan | pagêre purihên rapit | saubênge

--- 173 ---

pakarangan | sinambangana wong kêmit | lan wonge sabên ari | pardinên padha anambut | satêgal sawahira | watêke wong kurang kardi | ngumbar hawa wêkasan laku dursila ||

5. marma padha kêncêngana | prihên srêgêp sêsabin[88] | sabên ana wadyanira | kang nora karêm ing kardi | patrapana dèn aglis | murwatên tibaning ukum | lan sarupaning ama | purihên sirnaning sami | ayya kêmba muriha kêrtaning desa ||

6. macan ula lawan baya | iku kang mutawatiri | ruwate santosanana | tumpêsên [tumpêsê...]

--- 174 ---

[...n] dèn kongsi tampis | yèku kang bilaèni | sênadyan kang ama tikus | kêkêsên sabên dina | aja dumèh iku cilik | yèn ngrêrampas tumpês para pari bebas ||

7. lan manèh sira mardia | gawe marga gêdhe cilik | kang trus mring liyaning nagara[89] | prêdinên ingkang prayogi | supadya wong gêgrami | gampang dènira lumaku | rêksanên sabên dina | nganglangana lamun latri | ka[90] supadya pra begal wêdi mèt karya ||

8. dalan kèh durjananira | sapa kang wani lumaris | aprêsasat dudu marga | mung panggonaning

--- 175 ---

bilai | kang wajib darbe kardi | berat sagung para dur[91] | tarlèn sang rèswara[92] | mêmalang malaning nagri | saranane anjaba mung jinangkanan ||

9. kyana patih aturira | ing sabda langkung kapundhi | kadosa jimat kawula | amung wagêda nglampahi | têdah paduka gusti | srana arjaning praja gung | inggih saangsal-angsal | linantih rèhning apingging | prabu anèm ngandika sun puji sira ||

--- 176 ---

gonira amêngku praja[93] | sun isin mring jêng rama aji[94] | kapindhoning merang marang wong ing Cêmpa ||

11. kyana patih atur sêmbah | dhuh gusti kawula darmi | nglampahi karsa paduka | mêngku nagri Gilingwêsi | raosing driya yêkti | mapan ta inggih mung gadhuh | mangkana prabu mudha | dènira mulang mring patih | sore kongsi têkèng ratri lingsir măngsa ||

--- 177 ---

iya kakang sun lilani | mung amêkas lamun Si Andakasura ||

13. kaplayu bali nèng kana | kirimna marene nuli | sun bangêt arsa uninga | yya kongsi cinêkêl mati | sandika angabêkti | sang dipati lajêng mundur | saha wadyanira[95] | sadaya sami pinaring | busanarta măngka pasangoning marga ||

14. umangkat dalu sawadya | Sang Dipati Gilingwêsi | ing lampah tan kawursita | rèhira samargi-margi | mangkana Cêmpa nagri | mangke sangêt arjanipun | durjana sami sirna | kontap marang măncanagri | têmah kathah nangkoda anggili prapta ||

15. prabu taruna utusan [utusa...]

--- 178 ---

[...n] | nimbali mring juru tani | ing sak-anak putunira | wus prapta sumiwèng ngarsi | kanthi putung satunggil | angirid para pêpikul | galur-sêlur gotongan | jinèjèr tratag mandhapi | wajik jênang jadah lèmpèng nèng karanjang ||

16. ambanjêng kang pêpikulan | anèng pinggir urut tritis | rangkêp katri têtarapan | gendhongan ngundhung nèng wuri | sinèlèhakên aglis | anèng papan munjung-munjung | binandhung dhit-indhitan | kang bêkta kasêsa ngèksi | saisthane uparêngganing suyasa ||

17. matimpuh wênèh siduwa | ana kang jawil-jinawil |

--- 179 ---

kang bisik-binisik ana | lawan ta pating taruding | nudingi barang kèksi | rowange kinèn adulu | dêlêngên ta lo ika | e lah dalah nyata èdi- | èdi kabèh barange prabu taruna ||

18. kunêng kang samya tumingal | mangkana ingkang pêpanggih | prabu nèm alon ngandika | hèh ta kaki padha bêcik | lan sira iku nini | lawas tan tinjo maringsun | jru tani matur nêmbah | pangèstu paduka gusti | ulun tuwin pun nini sami raharja ||

--- 180 ---

tumuruna tumaruntun | sampun kasêlan liya | têksiha darah sang pêkik | lêstantuna darbèni ing nagri Cêmpa ||

20. prabu nèm aris ngandika | abangêt tarima mami | kaki ing pamujinira | pinarêngna dening Widi | sasêdyanirèng kapti | juru tani lon umatur | amung ta jêng paduka | ingkang awagêd ngladosi | mring kang rama dèn miturut barang karsa ||

--- 181 ---

[...kat] sarowangira sadaya ||

22. mangkana sang rajaputra | sabên ari Sênèn Kêmis | tinamtu apirêmbagan | lawan sagung pra bupati | pinrih giliking budi | dènira nindakkên kukum | ywa nganti tibèng ina | rèhning ta kinarya wakil | mring sang nata amurih arjaning praja ||

23. ya ta ingkang winursita | anuju sajuga ari | prabu nèm tikbra ing driya | katrêsan waspa umijil | kèngêtan yayah bibi | garwa mulat inggal matur | paran darunanira | waspa paduka umijil | ingkang raka alon dènira ngandika ||

24. mangkene karananira | yayi gon [go...]

--- 182 ---

[...n] ingsun anangis | ana kang karasèng driya | iya mring sudarma mami | pisah ngong wus alami | saprene têka tan antuk | ing warta kang tatela | sugêng lan orane yayi | iku ingkang dadi rudatining driya ||

25. kang rayi angrês ing driya | miyarsa sabdaning laki | rinasa saya karasa | duk papa anèng wanadri | pisah rena sudarmi | mangkana tatêpanipun | dadya bela sungkawa | tumungkul angêmu tangis | kapisêrêng kasrawung bela karuna ||

26. asêrêt aris turira | dhuh kakang mas adipati | yèn sami sambadèng karsa | bok inggih

--- 183 ---

dipun utusi | sasêmbèn anuwèni | paran kawontênanipun | kang raka angandika | bênêr pikirira yayi | Si Janggala kewala iku prayoga ||

27. prabu nèm nolih ngandika | Janggala sira samangkin | sun duta mring Sokadana | seba marang kyana patih | ngaturkên layang mami | mangkata ing sesuk-esuk | sajabaning pustaka | kiriman ing sawêntawis | Si Janggali bae aja sira gawa ||

28. Janggala bêkis turira | kawula botên kadugi | ijèn dhatêng Sokadana | têbihipun anglangkungi | tan wande wontên [wontê...]

--- 184 ---

[...n] margi | binegal cêngêl pinênthung | karingkêl ngathang-athang | bathange cinakod anjing | kantun balung ginondhol sagawon edan ||

29. dhuh inggih mangsi kiranga | punggawa satriya mantri | têka ngutus tiyang kompra | ngandika prabu taruni | bênêr aturirèki | nanging ta piyandêl ingsung | kewala lagi sira | Janggala umatur aris | botên bingah dados piyandêl kadyèka ||

--- 185 ---

[...tur] nêmbah | langkung bingah amba inggih | dhèrèkakên rayinta Dêmang Ngurawan ||

31. Bramani gya tinimbalan | praptèng ngarsa mangênjali | prabu nèm alon ngandika | yayi mas sira sun tuding | mring Sokadana nagri | Janggala kanthinên iku | drapon duduhkên marga | gawanên kintaka mami | lan kiriman turna rama sang dipatya ||

--- 186 ---

[...dah] nglampahi karya ||

33. sukèng tyas anut sakarsa | botên garantês ing kapti | ngandika prabu taruna | prasêtyanira ta yayi | bangêt tarima mami | mapan wis dadi sadulur | prabu nèm sigra nyêrat | munggèng roning pandhanwangi | tinarbuka bêbukaning kang pustaka ||

34. punika ingkang kintaka | pinandara pangabêkti | putranta ingkang lêlana | pun Panji Wulung kang mugi | katur sang nindyamantri | sumawana para ibu | wahywaning kang pustaka | kawula atur udani | yèn samangke kawula nèng nagri Cêmpa ||

35. angsal pangèstu paduka | kamantu

--- 187 ---

dening sang aji | jumênêng prabu taruna | sinung sapalihing nagri | myang kine[96] manggalani | para nayaka sawêgung | sangking pangraos kula | kamulyan kawula inggih | tarlèn sangking nguni pamardi paduka ||

36. kang mrih utamaning lampah | kalampahan ing samangkin | dadosa èsthining manah | tumêrah kamulyan jati | milamba ing salami | badhe tansah ngemut-emut | dhatêng wulang paduka | saliring rèh kramaniti | titikane tuladan sampun têtela ||

37. yèn tulus sami raharja | kados kawula ing benjing | gumantos wontên ing Cêmpa | kalayan [kalaya...]

--- 188 ---

[...n] kula ngintuni | sapala rajapèni | katur arinta jêng ibu | dene lampahan kula | awit mangkat sangking ngriki | andangua dhatêng inggih pun Janggala ||

38. dèntên kang kawula duka[97] | punika trah Rajèng Bugis | têpang kala wontên marga | lajêng labêt lara pati | marmanta ing samangkin | ing lênggah pan sampun sinung | bêngkok mantri manggala | myang nami sampun ingêlih | apêparap inggih pun Dêmang Ngurawan ||

39. têmbe yèn bangkit kawula | gumantyèng kaprabon aji | tan lyan pun Dêmang Ngurawan | kang kula damêl pêpatih | dene ta sampun [sampu...]

--- 189 ---

[...n] titih | dhatêng para surèng kewuh | tur labêt lara-lapa | dhasar trahing narapati | pantês lamun dados mêmanising praja ||

1	Kurang satu suku kata: widadaa salaminya (kembali) Kurang satu suku kata: widadaa salaminya
2	Tanggal: Soma (Sênèn) Pon tiga likur (23) Dulkangidah Dal: jalma guna angèsthi sri narapati (AJ 1831). Tanggal Masehi: Senin 3 Maret 1902. (kembali) Tanggal: Soma (Sênèn) Pon tiga likur (23) Dulkangidah Dal: jalma guna angèsthi sri narapati (AJ 1831). Tanggal Masehi: Senin 3 Maret 1902.
3	sungkêmira (kembali) sungkêmira
4	galih (kembali) galih
5	anggènipun (kembali) anggènipun
6	Kurang satu suku kata: măngka ing tyas kawula (kembali) Kurang satu suku kata: măngka ing tyas kawula
7	Kurang satu suku kata: angrênggani karaton panduka aji (kembali) Kurang satu suku kata: angrênggani karaton panduka aji
8	Kurang satu suku kata: praptèng ngarsa nata angandika (kembali) Kurang satu suku kata: praptèng ngarsa nata angandika
9	Kurang satu suku kata: poma ayya anuduh punggawa mantri (kembali) Kurang satu suku kata: poma ayya anuduh punggawa mantri
10	maksih (kembali) maksih
11	niaya (kembali) niaya
12	sabên (kembali) sabên
13	punjul (kembali) punjul
14	Kurang satu suku kata: ayya mêmaoni cara (kembali) Kurang satu suku kata: ayya mêmaoni cara
15	Lebih satu suku kata: kunêng dalu antarenjing (kembali) Lebih satu suku kata: kunêng dalu antarenjing
16	sangsaya (kembali) sangsaya
17	saliring (kembali) saliring
18	pringgane (kembali) pringgane
19	langkung (kembali) langkung
20	pagrumbulan (kembali) pagrumbulan
21	kapêrjaya (kembali) kapêrjaya
22	jarik (kembali) jarik
23	Kurang satu suku kata: atise anglêluwihi (kembali) Kurang satu suku kata: atise anglêluwihi
24	ngambah (kembali) ngambah
25	Kurang satu suku kata: lagya ingong marang gunung (kembali) Kurang satu suku kata: lagya ingong marang gunung
26	Kurang satu suku kata: samya amamrih mêmăngsa (kembali) Kurang satu suku kata: samya amamrih mêmăngsa
27	botên (kembali) botên
28	bangun (kembali) bangun
29	ingangkat (kembali) ingangkat
30	Kurang satu suku kata: ayya ngucap mangkono nora bêcik (kembali) Kurang satu suku kata: ayya ngucap mangkono nora bêcik
31	Kurang satu suku kata: apa ta paedahipun (kembali) Kurang satu suku kata: apa ta paedahipun
32	Kurang satu suku kata: aturipun dhumatêng sang sinuhun (kembali) Kurang satu suku kata: aturipun dhumatêng sang sinuhun
33	munggèng (kembali) munggèng
34	Kurang satu suku kata: dhuh sang wiku kawula tiyang sangking (kembali) Kurang satu suku kata: dhuh sang wiku kawula tiyang sangking
35	mêmpêng (kembali) mêmpêng
36	Kurang satu suku kata: babad ajar anging pidhir (kembali) Kurang satu suku kata: babad ajar anging pidhir
37	tyas (kembali) tyas
38	Lebih satu suku kata: ing marga tan kawursita (kembali) Lebih satu suku kata: ing marga tan kawursita
39	asta (kembali) asta
40	tyase (kembali) tyase
41	sang (kembali) sang
42	ing byawara (kembali) ing byawara
43	nabda (kembali) nabda
44	Lebih satu suku kata: jujug kya patih pêkantuk (kembali) Lebih satu suku kata: jujug kya patih pêkantuk
45	rêtna (kembali) rêtna
46	Lebih satu suku kata: manawa ana kang wêruh (kembali) Lebih satu suku kata: manawa ana kang wêruh
47	sêngkud (kembali) sêngkud
48	gunêm (kembali) gunêm
49	Kurang satu suku kata: rahadèn sakarorone (kembali) Kurang satu suku kata: rahadèn sakarorone
50	lamun (kembali) lamun
51	asrah (kembali) asrah
52	panitranira (kembali) panitranira
53	Kurang satu suku kata: sinungkên kang rayi sampun tinampanan (kembali) Kurang satu suku kata: sinungkên kang rayi sampun tinampanan
54	Biasanya guru lagu i: miyarsi (kembali) Biasanya guru lagu i: miyarsi
55	Kurang satu suku kata: karênan tyas amiyarsi (kembali) Kurang satu suku kata: karênan tyas amiyarsi
56	munggwèng (kembali) munggwèng
57	Kurang satu suku kata: kadi ima manadukarèng samarga (kembali) Kurang satu suku kata: kadi ima manadukarèng samarga
58	ginanjar (kembali) ginanjar
59	Kurang satu suku kata: sasêngkang nata brănta (kembali) Kurang satu suku kata: sasêngkang nata brănta
60	jêjêl (kembali) jêjêl
61	tontonan (kembali) tontonan
62	murangkramèku (kembali) murangkramèku
63	Lebih satu suku kata: lampahira samana wus prapti (kembali) Lebih satu suku kata: lampahira samana wus prapti
64	Lebih satu suku kata: yèn mangkono karêpe Si Cêmpala ji (kembali) Lebih satu suku kata: yèn mangkono karêpe Si Cêmpala ji
65	anglêlingsêmi (kembali) anglêlingsêmi
66	wikan (kembali) wikan
67	sinuduk (kembali) sinuduk
68	mêngsah (kembali) mêngsah
69	pisungsun (kembali) pisungsun
70	sakancanta (kembali) sakancanta
71	Kurang satu suku kata: sigra angrasuk busana (kembali) Kurang satu suku kata: sigra angrasuk busana
72	Kurang satu suku kata: rèhning pan sampun pinilih (kembali) Kurang satu suku kata: rèhning pan sampun pinilih
73	nadyan (kembali) nadyan
74	manah (kembali) manah
75	wimbaning (kembali) wimbaning
76	Lebih satu suku kata: ginarêbêg parêkannya (kembali) Lebih satu suku kata: ginarêbêg parêkannya
77	sampêt (kembali) sampêt
78	munggèng (kembali) munggèng
79	Kurang satu suku kata: prabu anèm madêg sigra (kembali) Kurang satu suku kata: prabu anèm madêg sigra
80	sangking (kembali) sangking
81	Kurang satu suku kata: namtokakên mring Sudarma (kembali) Kurang satu suku kata: namtokakên mring Sudarma
82	ambêk (kembali) ambêk
83	Lebih satu suku kata: lir janma ngulik turăngga (kembali) Lebih satu suku kata: lir janma ngulik turăngga
84	Kurang satu suku kata: angagêm karsane dhewe (kembali) Kurang satu suku kata: angagêm karsane dhewe
85	Kurang satu suku kata: asiha marang wong tani (kembali) Kurang satu suku kata: asiha marang wong tani
86	Kurang satu suku kata: boga busana lan wastra (kembali) Kurang satu suku kata: boga busana lan wastra
87	sadaya (kembali) sadaya
88	Kurang satu suku kata: purihên srêgêp sêsabin (kembali) Kurang satu suku kata: purihên srêgêp sêsabin
89	Lebih satu suku kata: kang trus mring liyan nagara (kembali) Lebih satu suku kata: kang trus mring liyan nagara
90	kang (kembali) kang
91	Kurang satu suku kata: berat sagung kang para dur (kembali) Kurang satu suku kata: berat sagung kang para dur
92	Kurang satu suku kata: tarlèn sang narèswara (kembali) Kurang satu suku kata: tarlèn sang narèswara
93	Lebih satu suku kata: gonira mêngku praja (kembali) Lebih satu suku kata: gonira mêngku praja
94	Lebih satu suku kata: sun isin mring jêng rama ji (kembali) Lebih satu suku kata: sun isin mring jêng rama ji
95	Kurang satu suku kata: saha sawadyanira (kembali) Kurang satu suku kata: saha sawadyanira
96	kinèn (kembali) kinèn
97	duta (kembali) duta

1.	Panji Wulung, Suryadijaya, 1902, #1503 (Pupuh 01-13). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita
2.	Panji Wulung, Suryadijaya, 1902, #1503 (Pupuh 14-27). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita