Panji Marabangun, Anonim, tengahan abad ke-19, #1298 (Pupuh 22–42)

1.	Panji Marabangun, Anonim, tengahan abad ke-19, #1298 (Pupuh 01–21). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
2.	Panji Marabangun, Anonim, tengahan abad ke-19, #1298 (Pupuh 22–42). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.

Citra

Terakhir diubah: 03-07-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

22. Durma

1. kunêng tindakira Pangran Rawisrêngga | gênti ingkang kawarni | samadyaning wana | wontên andaka dibya | gêng luhur galak ngajrihi | pindha dirada | sungu panjang anglungid ||

2. cêmêng buntal suku pancal kapat pisan | ponang andaka srênggi | nèng sêlaning arga | megung ngandhaping [ngandhap...]

--- 123 ---

[...ing] gurda | sato lyan tan ana wani | warak myang sima | andanu samya nêbih ||

3. sênuk mèmrèng kancil lan kidang mênjangan | gusis ing kanan kering | datan purun cêlak | ing andaka kêng galak | sadhenga mara binêrik | warak kapurak | macan dèn incim-incim ||

4. najan sami banthèng datan purun cêlak | ingkang andaka srênggi | mrih margining lena | myang jalma datan ana | wong ing pagunungan wingwrin | kang marga pêjah | gawat anglaliwati ||

5. tindakira wau sang raja pinutra | tan ana baya kèksi | nasak wanapringga | urut iring ancala | tilas marga rungkud awrit | datan kaetang | ingkang kaciptèng galih ||

6. namung garwa Kusuma Căndrakirana | trêsnanira kalingling | Sang Dèwi Onêngan | tan pêgat minta raryan | têrkadhang ginondhong gênti | mring para kadang | rêreyongan samargi ||

7. Ki Prasănta mulat margi langkung gawat | gya matur mring Dyan Panji | dhuh gusti sumăngga | ngupados marga liya | punika sêmune wêrit | wus datan kambah | kados wontên kang mawi ||

8. lêpat begal inggih sato sami galak | dadya pêjah kang margi | Dyan Panji ngandika | sokur kakang onoa | buron galak kang mrih pati | miwah wong begal | yèn ingsun tan kêpanggih ||

9. iya lawan adhimu Căndrakirana | ingsun plaur ngêmasi | ya ta kêng andaka | kang megung soring gurda | amambêt gandaning jalmi | kagèt janggirat | tangi dènira guling ||

10. bêkas-bêkos mulat marang kering kanan | sigra awas ningali | yèn wontên satriya | lêlampah rantab-rantab | kêng banthèng micarèng ati | iki manungsa | liwat pasaban mami ||

--- 124 ---

11. apa nora wêruh yèn marga wus pêjah | dene asugih wani | baya gege lena | lah iya ayonana | sira mati dening mami | ponang andaka | krora giro netyandik ||

12. nujah kisma anggambul wit plasa rêbah | buntutira kumitir | ngawêt giro gibrah | nandêr mring rajaputra | pra kadeyan awas ngèksi | wontên andaka | darpa nandêr mangincih ||

13. aprayitna majêng ngarsaning dyan putra | pêksa nanggulang wèsthi | Sang Dèwi Onêngan | ginendhong mring Prasănta | binêkta ngungsi atêbih | Ki Lurah Bancak | amènèk wrêksa mêncit ||

14. sarwi nguwuh lah mrenea banthèng bêlang | ênggon ingsun wus inggil | ya ta kêng andaka | kêparêng dènnya liwat | soring Ki Cêkruk kang mêncit | wrêksa ginudag | orêg mèh sol ingkang wit ||

15. sadulumur ngêthapêl langkung jrihira | minta tulung jlah-jêlih | tansah apêntiyungan |[1] kirang kêdhik mèh sêmpal | pang wrêksa kang dèn emploki | Ki Lurah Bancak | mrêm mêlik kêthip-kêthip ||

16. kang andaka anrajang para kadeyan | tinadhahan tan gingsir | Dyan Jayamiruta | panggah banthèng cinandhak | kêng singat agobag-gabig | narik curiga | banthèng ginoco wanti ||

17. tan tumama kêlangkung ing têguhira | radyan ginudag kuntit | Radèn Carangwaspa | têtulung narik katga | ginoco banthèng tan osik | Dyan Jayèngrana | miwah Dyan Wukirsari ||

18. sarêng nrajang kêng andaka linarihan | tan ana kang nêdhasi | banthèng saya krura | mamuk kagila-gila | dyan tiga siningat kuntit | sami malêsat | mangsah Dyan Jayèngpati ||

19. banthèng nêmpuh tinadhahan sungunira | cinandhak ngasta kalih | dêdrêg maputêran [ma...]

--- 125 ---

[...putêran] | dêdêl-dinêdêl panggah | banthêng binithi tan osik | sênsaya galak | Rahadèn Jayèngpati ||

20. kuwalahên ingungkil kongkal kabuncang | Radèn Punta nulungi | andaka pinapag | radyan binijig panggah | siningat kuwat tan rêpit | banthèng cinandhak | kêng singat gobag-gabig ||

21. sru binithi andaka datan wigatya | banthèng saya krora ngrik | angantêp kang rosa | wau Rahadèn Punta | binêrik kungkal tininggil | binuwang kentas | bêndu Dyan Wanèngpati ||

22. kadangira sami kêplajêng sêdaya | dening andaka srênggi | gya mênthang gandhewa | jêng kyai sarotama | tuhu jêmparing linuwih | banthèng sinipat | pathakira ngênèni ||

23. kawatgata banthèng pêjah kapisanan | gumabrug tibèng siti | kuwănda gya sirna | ya ta babar manungsa | bagus prakosa ngajrihi | dêdêg nung sarat | godhèg rawis sungsun tri ||

24. wastanira Rahadèn Malangsumerang | mangsuli witing nguni | rahadèn pranyata | atmanirèng pandhita | pêrtapan Sampora ardi | wiku sudibya | têngranira sang rêsi ||

25. Panêmbahan Sidikpêrmana minulya | tuhu pandhita luwih | trus paningalira | sidik ing pangandika | sêbarang cinipta dadi | mandi kang sêbda | tan kenging ginêgampil ||

26. mila radyan kenging ing papa cintraka | warni andaka srênggi | pan kenging upata- | nirèng rama sang tapa | mangkya wus mulya kêng warni | sangking satriya | lêlana nèng wanadri ||

27. Radèn Malangsumerang sru sukèng manah | ruwat cintrakèng dhiri | lir latri lêlampah [lêla...]

--- 126 ---

[...mpah] | kapêthuk ngabor mubyar | kêlangkung padhanging galih | sêdya marêka | mring satriya kêng prapti ||

28. sru mangrêpa ing tanduk tansah noraga | dhadhap dènnya lumaris | sang raja pinutra | ngungun banthèng sirnanya | pra kadang wus ngumpul sami | marêk ing ngarsa- | nira Dyan Wanèngpati ||

29. Dyah Onêngan prapta gya nungkêmi pada | sarwi alara nangis | ketang marmèng raka | dènira mêntas yuda | lawan kang andaka srênggi | myang Lurah Bancak | wus tumurun sangking wit ||

30. dhatêngira Rahadèn Malangsumerang | sru mabukuh nèng wuri- | ning kang pra kadeyan | kagèt sang narpaputra | kadeyan anolèh sami | Dyan Rawisrêngga | sêbdanira amanis ||

31. sira sapa satriya kang lagi prapta | kagèt ingsun ningali | dening tanpa sangkan | ana têngahing wana | sirnaning banthèng kang mati | sira ge prapta | tan duga roning wèni ||

23. Sinom

1. Rahadèn Malangsumerang | matur sarya awotsari | dhuh gusti sang maha dibya | dêlape ingkang mêstani | Malangsumerang mami | sayêkti amba sang ulun | ingkang warni andaka | kenging cintrakaning bumi | wit ngupatan dhatêng pun rama sang tapa ||

2. dene sudarma kawula | Pandhita Sampora ardi | ngran Wiku Sidikpêrmana | ngungun sang narendra siwi | myarsa turnya kang prapti | miwah kadeyan sêdarum | ngungun sru kaebatan | myat kang mêntas mindha warni | dibyanira duk mêksih mujud andaka ||

--- 127 ---

[...ksa] andika gudag ||

4. reyang pan lagi uninga | gadhungan banthèng puniki | kang lumrah pan namung macan | ana gadhungane ugi | nêdha andika kyai | dadi malih andaka gung | manirarsa uninga | rekane asalin warni | paran sangking buntut punapa sing sirah ||

5. mèsêm kang para kadeyan | Dyan Sumerang sêbdanya ris | ki lurah yêkti manira | wit dadya andaka srênggi | murang kramèng sudarmi | rèh gadhungan tan sumurup | tan wegya malih dadya | tanbuh karsaning dewa di | manthuk-manthuk Ki Cêkruk gumun ing manah ||

6. wau Dyan Gagakpêrnala | mring kang prapta manêmbrami | nuwun kang sinungan sêbda | miwah pra kadeyan sami | nêmbrama gênti-gênti | Dyan Sumerang tansah nuwun | malih sang rajaputra | pangandikanira manis | hèh Sumerang paran wit kênèng supata ||

7. sira marang ramanira | kang sinung sêbda ngabêkti | dhuh gusti marma kawula | mring yayah dèn supaosi | lêpat amba pribadi | wantu mêksih rare ulun | kathah wulanging rama | kasantikan ulah jurit | karêmênên dasih ngèdhèng kaprawiran ||

8. bungah ginunggung ing kathah | angsring angayon-ayoni | puthut wêwasi ing arga | kang sami ulah kasêktin | kawula tanpa tandhing | pan kalajêng arda ulun | sangking kiranging mêngsah | ngantya ambêbegal mami | tan mrih brana tan lyan mêntarkên kadibyan ||

9. ngantya mêjahi pasaban | kêkês pra cantrik wêwasi | pun bapa sangêt dukanya | titamba datan mêrduli | ulun dipun wêstani | kadya banthèng murang tutur | sêksana amba dadya | andaka angadhang margi | pan alami têmahan panggih paduka ||

10. sampuna jêng gusti prapta | angruwat cintraka mami | kados kêlajêng patikbra | dadya andaka [anda...]

--- 128 ---

[...ka] salami | nêbda sang rajasiwi | bênêr ramanta sang wiku | dudu tingkahing titah | ngumbar arda murang niti | sayêktine wong kêng ulah kasantikan ||

11. mung dadya srananing gêsang | nyalangi jabaning pêsthi | tan kêna ingandêlêna | kêsiku ing bêthara di | pratingkah gêdhag-gêdhig | sêpira karosanipun | pan mêksih kuwat nalar | kang tan nimpang ing sastra di | Dyan Sumerang wrin sêbda sang narpaputra ||

12. tumungkul sangêt jrihira | ngandika malih Dyan Panji | paran mêngko karêpira | sira wus têmahan jati | Dyan Sumerang turnya ris | mangrêpa saha wotsantun | gusti sang maha dibya | yèn parêng ambarsa ngabdi | mring paduka manglêbur tilasing pada ||

13. sêdya amalês kawula | ruwate cintrakèng dhiri | sangking gusti sang sudibya | kunjuka kêng pati urip | mring paduka jêng gusti | lêpating dasih pukulun | pun patik nilakrama | dêlape kêdah udani | mring paduka gusti asaling satriya ||

14. ing ngajêng pundi sinêdya | sintên pinudya ing wangi | ngandika Dyan Rawisrêngga | yayi gon ingsun ngarani | bangêt tarima mami | sirarsa milu maring sun | sêdya malês kraharjan | tinrimoa ing dewa di | sira arsa wêruh ing wijil manira ||

15. sêka nêgara Jênggala | atmane sri narapati | têngran Kuda Rawisrêngga | de kabèh satriya iki | sadulur ingsun sami | dening ta panêdyaningsun | dhapur ngupaya garwa | putri adi ing Kadhiri | lunga nglangut awit rada pêputungan ||

--- 129 ---

dhatêng sang rajaputra | dhuh gustiningsun sang pêkik | yèn mêngkatên gusti sun aturi tindak ||

17. dhatêng dhepoke pun bapa | pêrtapan Sampora ardi | têrkadhang sagêd pun rama | amadhangakên kang galih | ing adat ragi têsdik | de garwa dalêm Dyah Galuh | dèrèng tamtu kang pêrnah | mundhut pitêdah sang rêsi | kalihdene gusti prakawis patikbra ||

18. paduka ywa kêtanggêlan | paring pitulung mring mami | gusti mundhutna apsama | lêpat amba mring sudarmi | ngandika sang pinanji | mring kang raka Radèn Wirun | lah kakang Jayèngrana | paran pêryogane iki | ing ature si yayi Malangsumerang ||

19. sun pinrih marang pêrtapan | tatêmu lawan sang rêsi | matur Radèn Jayèngrana | jêng paran langkung prayogi | tindak tuwan ngulati | kantênan ingkang jinujug | Jêng Radyan Rawisrêngga | kêlangkung lêganing galih | nulya tindak sêdya mring ardi Sampora ||

20. Rahaden Malangsumerang | nèng ngarsa atêdah margi | lan pêrapat kalihira | pra kadeyan tansèng wuri | kunêng Rahadèn Panji | gênti malih kang winuwus | pulo ing tanah sabrang | nênggih Maguwa nêgari | ratu agung ing sabrang tan ana madha ||

21. amarentah sami nata | jêjulukira nêrpati | Mraja Klana Sewandana | ya Jayapamuja Aji | kalih atus nêgari | kang kabawah ing sang prabu | Siak Ngacih ing Padhang | Bonjok Minangkabo nagri | Lampung Siyêm nagri Banjar Sokadana ||

22. Lipuru Butun ing Dhayak | ing Ambon Mêkasar Bugis | Kêrnate Bandhan Saparwa | Madhêndha Magada nagri | kêng kathah [ka...]

--- 130 ---

[...thah] tan kawarni | dene ta pêngagêngipun | kang minăngka wêdana | Madhêndha Magada Aji | ginadhuhan kulisèning para raja ||

23. tuhu andêl sri kalihnya | ing Sang Kêlana Nêrpati | wau Sang Prabu Madhêndha | ngran Pujangkara Sang Aji | pêrnah paman nêrpati | mring Sewandana Sang Prabu | narendra ing Magada | ngran Surapêrmuja Aji | pan kapêrnah raka mring Risang Kalana ||

24. malih raja andêling prang | sasorannya nata kalih | wau Sang Prabu Mêkasar | ngran Kraèng Pragora Aji | digdaya ing ajurit | ing dharat miwah prang laut | lan ing Bugis Narendra | ngran Mraja Dhaèng Maluwi | julig ing prang ing sabrang tos tau-tatal ||

25. anracak gunging pra raja | sami digdayèng ajurit | mila wong agung Maguwa | saya kèringan ing bumi | pra andêl mitadosi | gilig ing pakarya kêmbul | pamoting praja wira | pamungkasing bicara di | Radèn Patih Kêlana Jayapuspita ||

26. tuhu arining narendra | pinardi ulah utami | anjum pêrdatèng wikara | marentah ing nungsa bumi | trus kapratignyan ngênting | titih pasah ngagal alus | wadyabala Maguwa | sêdaya langkung jrih asih | mring Dyan Patih Jayapuspita mong dana ||

24. Asmaradana

1. wadya Maguwa nêgari | akathah warnining băngsa | tanpa wilangan kathahe | sêkèt mliyun prajuritnya | kêjawi pra dipatya | miwah wadyaning pra ratu | myang para mantri samara ||

2. tuhu agêng kang nêgari | Ngatasangin tanpa timbang | kagiri-giri kratone | pranyata ambaudhêndha | kèringan pramudita | tuhu narendra pinunjul | dibya sêkti kinawasa ||

--- 131 ---

3. istrijad kasosrèng bumi | kêkês ingkang parangmuka | lyan nungkul tan lawan prange | atur prêsèn kumawula | mring Sang Prabu Maguwa | brana miwah putri ayu | tuhu Sang Sri Sewandana ||

4. putraning pandhita luwih | Sang Rêsi Bramanakăndha | ngarga Jêmbangan dhepoke | tatiga sêdhèrèkira | kênya dwi kakung juga | kang priya warnanya bagus | ya Radèn Jayapuspita ||

5. kang ngiras kinarya patih | ya Dyan Klana Tunjungseta | kang putri endah warnane | Sang Dyah Têgaron kêng wêdrah | ayu manis sêmbada | wiraga gandês ing têmbung | kang anèm Sang Dyah Wêrdeya ||

6. nglungid gandhang karya brangti | bambang awak pamulunya | jagêr-jagêr pangadêge | sang dyah kalih sêdhêng măngsa | ngangkat birainira | nging dèrèng krama sang ayu | karsaning raka sang nata ||

7. ngêntosi sri narapati | pranyata Prabu Maguwa | dèrèng adarbe patmine | mangkya Sri Jayapamuja | anggalih arsa krama | mirêng pawarta sang prabu | yèn ing pulo tanah Jawa ||

8. nêgari ing Bauwarni | sang nata darbe atmaja | wanodya endah warnane | têngran Dyah Kumudaningrat | pan arsa linayaran | ngiras karsanya sang prabu | angradin ing nungsa Jawa ||

9. kinarya pêpucuk jurit | yèn wangsul panglamarira | sokur kêtampèn sêrate | dhasar sinêdya akrama | sêmana wus aminta | duta bêkta sêratipun | wau Sang Prabu Magada ||

10. sawadya layar mring Jawi | sri narendra ing Maguwa | wusnya caraka budhale | kang raka Rajèng Magada | gya nungkak saha bala | layar mring rat Jawi daut | kang têngga praja pininta ||

11. sêdasa mliyun prajurit | lawan raja tigang dasa | sanèsnya dhèrèk sang katong |

--- 132 ---

risang dyah kalih binêkta | biyada kawan dasa | sacèthi pawonganipun | kêbut dhatêng nungsa Jawa ||

12. niskara datan kawarni | sri narendra ing Maguwa | wus ngancik Jawi tlatahe | myang sawadyabalanira | makuwon rakit kitha | nèng muara lèpèn Dhadhung | tinata bitinganira ||

13. sangking kathahing wadya ji | bêlabar lir tasik bêna | ngèbêki pasir wukire | andhêsêk mring desa-desa | tampingan Bauwarna | gègèr jalmanya sumawur | jrih mulat untabing bala ||

14. wau Sang Magada Aji | lampahira sampun prapta | nagri Ngurawan sang katong | kocap wus katur sêdaya | sarèhira dinuta | ya ta wau jêng sang prabu | Maha Sri Lêmbupangaran ||

15. langkung kampita ing galih | sarêng kang putra linamar | Sang Dyah Kumuda sang sinom | dening kêlangkung lênggana | tinantun datan arsa | dadya kang duta tinanggung | sinandèn sarèh kewala ||

16. Surapêrmuja Sang Aji | taksih anganti kewala | têrangirèng wangsulane | tugur anèng Bauwarna | sajawining nêgara | kunêng gênti kang winuwus | ywantên babakan carita ||

17. pêrtapan Sampora ardi | Bêgawan Sidikpêrmana | tuhu pandhita kinaot | trus tingal sidik ing sêbda | istijrad ing sakarsa | mandi ing sasêbdanipun | dadi barang kang cinipta ||

18. tuhu wus mungkur ing pati | angrasuk wisening Ywang |[2] tan kewran ing ajur ajèr | piniji ing Suksmantaya | kinasihan ing dewa | dadya paguron pra wiku | tekat pandênging kamuksan ||

--- 133 ---

19. kathah kêng cantrik wêwasi | manguyu kang puruhita | dhatêng sang pandhita kaot | tigang atus winatara | andhèrèk maratapa | arja ing Sampora gunung | asri rakiting prêtapan ||

20. lir kayanganing dewa di | dhepokira sang pandhita | pêpujan saniskarane | ngajênging sanggar sinungan | botrawi midêr pelag | kinubêngan ing wrat santun | pêpak ingkang sasêkaran ||

21. kêng soka ayom ngayêmi | kênonga kalak cêpaka | sridênta kanigarane | anjrah têpining talaga | lèn trate bang myang seta | sêdhênge ambabar santun | asri tinub ing brêmana ||

22. kapuwanan gandanya mrik | ngajênging tlaga gapura | kubêng banon capurine | gya pasowan pêcabakan | goning cantrik umarak | kiwa têngên pondhok pênuh | dhepoking wasi jêjanggan ||

23. papêthetanira asri | sêparan-paran kêng tirta | anjog ing jurang gumrènjèng | pêpèrèng sukuning arga | juwawut jali gaga | gênggêng gandum canthèl jagung | nêdhêng ngêmohi kang măngsa ||

24. sêkawan lurahing cantrik | juga ngran Puthut Sumăndha | Puthut Lahoto kalihe | tiga ngran pun Cantrik Yasa | catur ngran Kêrtisuta | cantrik sêkawan wus mangsud | kasarira mring sang tapa ||

25. linilan babarkên ngèlmi | mêmulang mring cantrik kathah | bêbinaon sêmadine | sêmana sang pinandhita | lagya mêdhar kêng tapa | lênggah nimbali pra puthut | nèng pasowan pêcabakan ||

26. ngandika sang maha yêkti | dhatêng Ki Puthut Sumăndha | hèh cantrik kaya kapriye | mêngko kabèh kancanira | kang padha puruhita | apa padha wus sumurup | pandênging mangsah mêmuja ||

27. matur nêmbah kang sinung [si...]

--- 134 ---

[...nung] ling | dhuh gusti sang maha dibya | kănca-kănca sêdayane | wontên ugi kang wus limpad | tampi wulang paduka | nging kathah dèrèng sumurup | sami kandhêg kăntha warna ||

28. awis kang têdhas ing ngèlmi | bawur èsthining kamuksan | sang tapa ngandika alon | lah puthut ing wruhanira | angèl wong ulah puja | yêkti tan kêna winuruk | landhêp padhanging wêrdaya ||

29. mêtu sing nugraha jati | lah iya Puthut Sumăndha | bènèh kang sun rasakake | baya ta wus pirang căndra | putrèngsun Ki Sumerang | dènira kênèng babêndu | rupa banthèng banjur lunga ||

30. ki puthut matur ngabêkti | dhuh gusti èngêt kawula | tri madya căndra sêmangke | nêbda Ywang Sidikpêrmana | Sumăndha bênêr sira | lah puthut sira dèn gupuh | gêlara babut myang klasa ||

31. sêbarana sari-sari | ingsun bakal dhêdhayohan | putra narendra kinaot | pêpakuning nungsa Jawa | sasat katêkan dewa | ki puthut agupuh-gupuh | sadhiya dhandhang tamunya ||

25. Dhandhanggula

1. tan antara sêdaya wus rakit | datan dangu Dyan Malangsumêrang | lawan parêpat kalihe | praptèng ngarsa sang wiku | radyan gêpah-gêpah nungkêmi | padanirèng sudarma | karuna mlasayun | aminta-minta apsama | wit dinukan nguni dadya banthèng srênggi | sang tapa rum ngandika ||

2. wis lungguha kulup putra mami | aja akèh-akèh kang rinasa | sokur wus mulya siranggèr | mung elinga ing pungkur | aja manèh-manèh ta kaki | nikêlakên pitêdah | kang amrih rahayu | nuwun kang sinungan sêbda | Radèn Malangsumerang wus tata linggih | dhêku pasilanira ||

3. nulya matur [ma...]

--- 135 ---

[...tur] sarwi awotsari | dhuh jêng rama pan kauningana | margi ruwat cintrakèngong | satriya sudibya nung | alêlana anèng wanadri | putra nata Jênggala | Radèn Marabangun | ing mangke marêk paduka | kèndêl jawi ngandika sang maha rêsi | kulup age turana ||

4. aja nganti kasuwèn nèng jawi | Dyan Sumerang mêdal sigra-sigra | tan kantun parpat kalihe | praptèng ngarsa sang bagus | dyan manêmbah turira aris | gusti paduka radyan | ingaturan laju | kewala dhatêng pun bapa | rajaputra tan wiyang sêksana manjing | lawan kang para kadang ||

5. sang pandhita duk mulat sang pêkik | nulya têdhak sing plênggahanira | mêthuk sang prapta ge-age | radyan cinandhak gupuh | astanira dhatêng sang yogi | Rahadèn Rawisrêngga | sru mangêrpèng tanduk | kinanthi jajar lumampah | nulya tata lênggah Ywang Pêrmanasidik | rajaputra ing ngarsa ||

6. Dyah Onêngan tan pisah nèng kering | pra kadeyan anèng wuri aglar | Radèn Sumerang sêdene | parpat tunggil pra puthut | sarawuhnya Dyan Kêrtapati | anèng ngarsa sang tapa | amicarèng kalbu | iki Ywang Sidikpêrmana | nyata luwih sêmune luhur awingit | gêdhe prabawanira ||

7. pantês nora kêna dèn gêgampil | sasêbdane dadi barang karsa | baya bisa madhangake | pêtênge atiningsun | angulati nimas Kadhiri | wau sang pinandhita | èsthinirèng kalbu | tan samar saniskaranya | jagat dewa bêthara kabêgjan mami | kêdhayohan satriya ||

8. pêpakuning pulo tanah Jawi | tuhu wuwuh kanugrahan ingwang | dene

--- 136 ---

têka kadingarèn | panjilmaning Ywang Wisnu | kêsamaran sêsmitèng bumi | layak yèn mêngkonoa | karsaning kang luhur | lagi kinarya lampahan | angandika Bêgawan Pêrmanasidik | anggèr sang rajaputra ||

9. kaaturan ingkang palakrami | nahing anggèr rawuh ing aldaka | pun kaki raosing tyase | lir kêbanjiran madu | jêng paduka panggih pun kaki | nêbda sang rajaputra | kêlangkung anuwun | eyang kang sih palakrama | sang pandhita nêbda malih manêmbrami | dhatêng kang para kadang ||

10. gênti-gênti nuwun kang sinung ling | sang pandhita malih aturira | dhatêng Dyan Kêrtapatine | anggèr sing tambêt ulun | jêng paduka rawuh ing ngriki | dene langkung dupara | satriya linuhur | pusakaning tanah Jawa | lan pra kadang miyos sangking ing nêgari | tindak mring wana sonya ||

11. lah punapa kang dipun karsani | mendah sêpining nagri Jênggala | baya ramanta sang katong | kêlangkung sêkêlipun | jêng paduka angendra pati | miwah sagunging wadya | prihatin sêdarum | umatur sang rajaputra | panêmbahan patikbra prayasa èsthi | sadèrèng ulun jarwa ||

12. kados-kados wus kapirsa sami | jurit mala sadarganing driya | myang purwa madya wêkase | mèsêm sang maha wiku | ngandika lon dhuh putu mami | lêrês tarka paduka | paran luwihipun | pun kaki amaratapa | manrang brata mucak mirangrong nèng wukir | yèn tan wruh ing sasmita ||

--- 137 ---

nanging satindak paduka | kados-kados pun kaki ugi mangêrti | pitulunging jawata ||

14. dening anggèr kasêkêlan galih | angulati garwa putri Daha | Sang Dyah Galuh sang lir sinom | lêrês ubayanipun | badhe dhatêng ing Bauwarni | nanging tan kêlampahan | wontên singkêlipun | sangking pamayanging dewa | jêng paduka lajênga mring Bauwarni | tan wande benjang panggya ||

15. anggèr lawan garwa sang rêtna di | nanging kêdah kathah lampahira | paduka namura mangke | ywa katon satriya gung | amba ingkang nyulap suwarni | laju asuwitoa | Ngurawan Sang Prabu | nging paduka utusana | nukma dhatêng pêsanggrahan ing pasisir | wontên ratu gêng prapta ||

16. sangking sabrang Maguwa nêgari | sêdya nglamar putri Bauwarna | benjang dadya aprang gêdhe | paduka tandhingipun | ragi awrat yudaning aji | yèn sampun kadhinginan | sinlusuban wadu | ènthèng sinanggi ing aprang | narpaputra myarsa jarwaning sang rêsi | langkung padhanging driya ||

17. alon aturira radèn mantri | kasinggihan sêbdaning sang tapa | wus lami ulun ngupados | garwa amba Dyah Galuh | mangke wontên têdah sang rêsi | najan kathah kêng lampah | tan wigih pukulun | punapa sak rèh paduka | namun tindak ugêr wêkasan kêpanggih | lawan putri ing Daha ||

18. lawan malih tur amba sang rêsi | putra tuwan pun Malangsumerang | pan kêdah tumut maringong | sumăngga sang awiku | mung paduka tulusa kang sih | ngapuntên lêpatira | kang sampun kêlakun | angsala pangèstu măntra | sinungana kasuselan tyas basuki | miriba ing paduka ||

19. angandika Ywang Pêrmanasidik | lah na anggèr pun Malangsumerang | wus amba apuntên mangke | mugi ywang juwata gung |

--- 138 ---

dèn trus paring nugraha jati | mugi angsala barkah | paduka sang bagus | sinunga manah raharja | dene kêdah dhèrèk paduka sang pêkik | pan wus kasêdyèng manah ||

20. mila arsa ngong saoskên ngabdi | monakawan anggèr mring paduka | sagêda ulah prajane | sumăngga sang abagus | ulun titip suta satunggil | pêjah gêsang katura | mêmulang ywa wiguh | nuwun Radèn Rawisrêngga | sang pandhita ngandika marang kang siwi | kulup Malangsumerang ||

21. dipun bisa angawula kaki | sira marang radèn dhawuh marma | iku satriya kinaot | gadhangan ratu agung | ing rat Jawa pusakèng bumi | bênêr saciptanira | suwita sang bagus | dirèng malês karaharjan | purwa sira ruwat cintrakaning dhiri | sangking sang rajaputra ||

22. yêkti abot kapotangan ing sih | yèn ta aja ana narpaputra | sira tulus dadi banthèng | sênsaranira nutug | ing dêlahan siya pinanggih | sirikaning wong tapa | nitis dadi satu | bêgja sèwu sira ruwat | iya-iya pitulunging dewa luwih | nanging jalaranira ||

23. sêka Radèn Panji Wanèngpati | babo apa ing wêwalêsira | tan lyan patinira anggèr | aja wigih nrang kewuh | anglakoni karsa sang pêkik | Radèn Malangsumerang | wotsêkar umatur | jêng rama mugi angsala | sêbda tuwan dèn kuwat sagêd nêtêpi | pawulang mêgat yitma ||

26. Mêgatruh

1. kocap lami Radèn Putra Marabangun | wontên ing Sampora ardi | pêndhak dintên dungkapipun | wau sang narendra siwi | èsmu kacaryan ing

--- 139 ---

batos ||

2. wontên wukir Sampora sing asrinipun | lir kayanganing dewa di | sang rêsi istijratipun | barang pinirsa ngrêsêpi | myang sang dyah ragil sang sinom ||

3. langkung rêna pinarantèn papanipun | miwah kang parpat kêkalih | Ki Songgèng lan Sadulumur | langkung kêrasaning ati | tan kurang bukti sang karo ||

4. gandum otèk canthèl miwah jali jagung | myang wowohan warni-warni | kêng tansah ngladosi tamu | pangarsa puthut kêkalih | rigên Ki Cantrik Lahoto ||

5. lan Ki Cantrik Tiyasa sisihanipun | sêmana sang rajasiwi | umarêk dhatêng sang wiku | miwah kêng kadeyan sami | aglar ing ngarsa sang kaot ||

6. rajaputra Sang Apanji Marabangun | wau wus dèn lih kêng nami | dening kang eyang sang wiku | Dyan Madubrăngta wêwasi | sarta busana winaon ||

7. pan acara sinatriya trahing wiku | saya kuwangwang kêng sigit | wingit kang ujwala luhur | Sang Dyah Onêngan Sang Dèwi | ngran Turuntangis sang sinom ||

8. myang pra kadang ingirib busananipun | lan Dyan Wasi Madubrangti | tênapi pêparabipun | sêdaya ingalih sami | Dyan Sêsimping sang wiranom ||

9. Dyan Undhakan Astracapa tuhu patut | Rahadèn Prabatasari | Dyan Astradana sang bagus | Dyan Jayèngrana ingalih | Maesa Tankungkih sang nom ||

10. Dyan Andaga ngran Maesa Jayèngkewuh | wau Radèn Jayèngpati | Maesa Jêladri mungguh | Dyan Jayamiruta ngalih | Maesa Antaka kaot ||

11. Dyan Sumerang tan ewah ing namanipun | Ki Prasănta [Prasă...]

--- 140 ---

[...nta] akêkasih | Kêbo Kalandan apatut | Ki Sadulumur kêkasih | Kêbo Wanèngbukti munggoh ||

12. sang pandhita sêmèdinira pinêsu | lan bêsmi dupa pêpagil | kang wayah-wayah sêdarum | pinuja sulaping warni | panglinga kang sami anon ||

13. ywa kêtawis yèn putra narendra sagung | kabul pujaning sang rêsi | sêkala ewah kêng pasmun | tan paja-paja kêtawis | dhasar busana winaon ||

14. sang pandhita anêlas wawêlingipun | dhatêng Radèn Madubrangti | winangsit panggenanipun | kang garwa Dyah Sêkartaji | radyan sru padhanging batos ||

15. ing sapangrèh mèstuti wêling sang wiku | Radèn Sumerang sang pêkik | mring rama nêlas winuruk | rèhing suwita dyan wasi | jinarwa utamaning wong ||

16. babo-babo Ki Sumerang putraningsun | dèn bisa ngawula kaki | mring Madubrăngta sang bagus | abote kulup wong ngabdi | yèn tan ngrasa kapurbèng wong ||

17. pênganggêpe barang kauripanipun | sêka bisane pribadi | tan ngrasa barêkahipun | gusti kang dèn kawulani | iku sèwu luput kang wong ||

18. dadya ngènthèngakên barang prentahipun | sêjatine wong angabdi | ing lair batin kawêngku | gusti kang dèn kawulani | dadya tan wiyang sêpakon ||

19. abot ènthèng linakon parentahipun | ywa wiguh alabuh pati | dadya gustinira kolur | asih trêsna tur nitèni | sêtya antêp idhêping wong ||

20. Radèn Malangsumerang umatur nuwun | kathah wulangnya sang rêsi | kacakêp sêdayanipun | ya ta Radèn Madubrangti | gya pamit mangkat sang anom ||

21. arsa atur bêkti sang tapa tanpayun | namung pra kadeyan sami | manêmbah ngusapi lêbu | gênti-gênti [gênti-...]

--- 141 ---

[...gênti] angabêkti | wusnya gya mangkat sang anom ||

22. tumrun sangking prêtapan Sampora gunung | sêdya dhatêng Bauwarni | arêmbên ing tindakipun | pra kadeyan datan têbih | lèn Dyan Sumerang sang anom ||

23. anêrajang wona trataban sang bagus | mêne gênti kang ginupit | ing Bauwarna praja gung | Lêmbupêngaran Sang Aji | langkung rudatin sang katong ||

24. laminira kang putra sang kusuma yu | Rêtna Kumuda Sang Dèwi | linamar ing ratu agung | sang dyah tan arsa nglampahi | èmêng ing driya sang katong ||

25. duk ing nguni murcaning putra kang sêpuh | Kusuma Cindhaga Dèwi | tan dadya sungkawèng kalbu | dening putra murang krami | dhasar warna langkung asor ||

26. mangkya sangêt sang nata prihatinipun | dirèng putra têlênging sih | dèrèng tamtu jadhonipun | linamar ing narapati | langkung lênggana sang sinom ||

27. arsa nulak panglamarira sang prabu | tan wande dadya ajurit | ngraos tan bangkat ing pupuh | sangking sru karoban tandhing | jitus timbanging wadya sor ||

28. mila sangêt sang nata kampitèng kalbu | ya ta mamintèng dewa di | nèng sanggar tansah manêngkung | pinêsu kang pujabrangti | tandya tinrimèng Suksmanon ||

29. nulya wontên sasmita swara karungu | hèh nata ing Bauwarni | sira kapêtêngan kalbu | prakara ratu kang prapti | kita sru kewran ing batos ||

30. sêdya pasrah atmaja datan pênuju | arsa ngukuhi ing siwi | ering têmahaning pupuh | de luwih karoban tandhing | mula bênêr sang akatong ||

31. wruhanira ratu ingkang lagi rawuh | dinulur ing jawata di | dhasar balanira

--- 142 ---

agung | abala para nêrpati | pilih tandhing ing palugon ||

32. pocapane wadya Ngurawan sêdarum | cawêta têkan kang èstri | durung năngga yudanipun | dene tandhinging ajurit | mintoa sraya ingkang wong ||

33. alêlana kawijilan sêka gunung | têngran Wasi Madubrangti | iku kang ngêntasi pupuh | sênajan karoban tandhing | têmbe unggul ing palugon ||

34. nulya sirna kêng swara wus tan karungu | sang nata ngungun ing galih | nglêm banawi pancu sokur | mring Maha Ywang Utipati | sujud manêngèng pada nor ||

35. sigra luwar kundur malêbèng kêdhatun | sêksana miyos tinangkil | mêpak wadyabalanipun | ki patih sumiwèng ngarsi | Jêksanêgara mabukoh ||

36. Radèn Sinjanglaga tan têbih ing ngayun | dêmang paningron sumiwi | pêpak pratiwa nung-anung | dhêdhêp sênêning nêgari | narendra ngêmu wirangrong ||

27. Wirangrong[3]

1. sang nata ngandika manis | patih kayaparan mêngko | kancanira Ngurawan | antêpipun | prakara nini putri | Kumuda pan linamar | nanging kaliwat lênggona ||

2. kongkonan sun sêsondèni | sêdhela yêkti angantos | lamun nganti alawas | ubayèngsun | kapriye saur mami | tan wurung anêsêga | paran mrih wêkasing lampah ||

3. upama wêca tinampik | tan wurung ngrêbasèng pupoh | gajêg ora anăngga | wadyaningsun | ewa sêmona patih | sun ora sêja ngêndhak | kasuraning kancanira ||

4. yèn ana sanggup tumandhing | dadya dhadhaning palugon | lah iya apa [a...]

--- 143 ---

[...pa] manèh | sokur sèwu | matur nêmbah kya patih | dhuh gusti sri narendra | sadèrèngira ngandika ||

5. sêdaya kănca ngong tari | tan wontên puruning batos | nanggulang mêngsah nata | samya guyub | ngaturkên pati urip | sang narpa malih nêbda | lah iya Jêksanêgara ||

6. sira lungoa sun tuding | ngupoyoa sraya kang wong | ingaran Madubrăngta | trahing gunung | lah iku uga wangsit | mênawa nora cidra | kang bakal ngêntasi karya ||

7. nanging dèn enggal ywa lami | duta ing Maguwa Katong | pan bakal ingsun undang | ngong paring wruh | yèn panglamar wus dadi | namung nganti sadhiya | sumêktaning bojakrama ||

8. nguni ing sêsandi mami | dening putrèngsun sang sinom | tan kêna tinaria | durung kolur | mêngko arsa nglakoni | ubaya madya căndra | sêdhêng sadhiya sumêkta ||

9. mung saungkurira patih | kanca-kancanira gung wong | Ngurawan kon sadhiya | tratag tarub | amanguna nêgari | karya sêmanging gêlar | katona têmêning rêmbag ||

10. nanging lunganira patih | ywa gawa bala kèh kang wong | dèn bisa namun lampah | hèh dèn gupuh | mangkata dina iki | kang liningan tur sêmbah | lèngsèr sangking ngarsa nata ||

11. tan mawi mantuk ki patih | mung kèndêl salin pênganggo | wontên ing pangurakan | ngrucat kampuh | busana cara mantri | lumampah pasisiran | gya mangkat catur kêng wadya ||

12. sang nata mêksih tinangkil | pan agalih dandos-dandos | sumêktaning wiwaha | tratag tarub | kang nampèni sêbda ji | Kyai Paningron Dêmang | lan Dyan Arya Pênyangkringan ||

13. kunêng Sang Sri Bauwarni | wau Sang Kêlana Katong | nglampahakên caraka | situ-situ | mring Sang Magada Aji | kinèn nêgês ing karya | Surapêrmuja Sang Nata ||

--- 144 ---

14. gya mêsat malbèng nêgari | enggal-enggalan sang katong | nitih kareta siyas | tanpa wadu | mung walu wadya langsir | Sang Prabu Bauwarna | mêksih dènira pinarak ||

15. Suraprêmuja Sang Aji | praptèng pangurakan gupoh | têdhak sangking kareta | apan laju | mung sêkawan kang dasih | ngampil sês lawan gantyan | songsong alit jênar tlacap ||

16. sang nata mulat gung jalmi | rame sami dandos-dandos | angartika ing driya | sang aprabu | iki wong nambutkardi | baya dadi kang rêmbag | lakuningsun antuk karya ||

17. laju minggah mring sitinggil | tanpa larapan dumrajog | ing ngarsa Sri Ngurawan | sru mabukuh | pinarnah anèng kursi | Sang Nata Bauwarna | alon ingkang pangandika ||

18. kisanak andika prapti | baya wontên karya gatos | matur Rajèng Magada | dhuh sang prabu | lampah kawula manjing | mugi kauningana | putranta Maguwa Narpa ||

19. utusan nêrang karsa ji | sande atênapi siyos | panglamaring putranta | sang aprabu | wangsul miwah kêtampin | Sang Sri Lêmbupangaran | alon dènira ngandika ||

20. kisanak Magada Aji | rèh panglamaring putrèngong | siyos manira tampi | de rumuhun | dèrèng kenging sun tari | sangking kogunging manah | marma manira sumaya ||

21. ing mangke purun nglampahi | manira ingkang sumados | sangking samadya căndra | laminipun | sêdhêng sadhiya sami | sakadar-kadarira | arsa ingsun bojakrama ||

22. Sang Surapêrmuja Aji | kêlangkung sukaning batos | kêlampah wus tinampan | lon umatur | sêbda narpa kapundhi | ulun wus pinitayan | amutusi kang bicara ||

23. sapangrèh amba lumiring | punapa karsa sang katong | lan kawula dinutèng | putra prabu | rèh prakawis [prakawi...]

--- 145 ---

[...s] wus dadi | yayi Prabu Maguwa | mangkya nyaosi pratăndha ||

24. saha kang patiba sampir | kunjuka paduka katong | akathah warnanira | kêng brana gung | pèni kang rajapèni | busananing wanodya | sêngkang mêntul myang kalpika ||

25. sêrat lan paniti pênding | klatbau gêlang kana byor | sêdaya sinasotya | ajinipun | pan kalih yuta rispis | miwah amêng-amêngan | dhakon mirah simbar rêtna ||

26. tuwin kêng gilingan rukmi | jăntra mas katur sang katong | tanapi kang pêkakas | meja agung | kêng sendhok parok rukmi | sirpis sami kêncona | sarta kang warni titihan ||

27. jêmpana rinênggèng rukmi | sakêmbaran lan ingkang wong | pênandhon sami ngrêmbat | malihipun | dipăngga gêng sarakit | lan rata Paktariyah | sêpasang lan kudanira ||

28. ngalih kêstèl sami Pirsi | sumăngga karsa sang katong | wau Prabu Ngurawan | duk myarsa tur | angartika ing galih | iku kang rajabrana | lamun ingsun tampanana ||

29. yèn prakara nora dadi | yêkti nistha jênêng ingong | lamun ingsun tampika | kang pisungsung | pêsthi dadi pêrkawis | ingran nulak panglamar | bêcik dhingin sun titipna ||

30. alon ngandika sang aji | sanak andika kinongkon | masrahakên kang brana | marang ingsun | lah ta langkung katêdhi | mugi dadosa tăndha | katrêsnane mring pun rara ||

31. nanging ta pêrkawis gampil | yèn sampun cêlak kimawon | lamun kirang sadina | panggihipun | manirarsa nampèni | mangke titip mring dika | pamrihing karya tan kêmba ||

32. Risang Magada Nêrpati | lămba sru suka

--- 146 ---

ing batos | sêmana gya pamitan | nuwun mundur | linilan mêsat nuli | nèng jawi nitih kreta | akras praptèng pêsanggrahan ||

33. gya minta caraka aglis | dhatêng muara pakuwon | tur wrin Prabu Maguwa | saliripun | panêgêse ing kardi | ing mangke wus kêtampan | trustha Sri Jayapamuja ||

34. Mraja Kêlana duk myarsi | sru sukaning tyas sang katong | dhasar lami kêsmaran | mangkya wimbuh | kadi katon sumandhing | tansah kunjana papa | sang prabu ing Bauwarna ||

35. saunduring Magada Ji | tansah angungun sang katong | kêng ketang mung apatya | lampahipun | mênawa tantuk kardi | baya langkung sansara | nulya kundur sri narendra ||

36. luwaran sagunging nangkil | kunêng gênti winiraos | Patih Jêksanêgara | lampahipun | wus têbih sangking nagri | ngambah wana trataban | ki patih kewran ing manah ||

37. tanbuh kang sinêdyèng ati | dènnya ngulati srayèng wong | kang aran Madubrăngta | trahing wiku | ya ta kaparêng nuli | kapêthuk lampahira | lan wasi duta sri nata ||

28. Sinom

1. Radèn Kuda Madubrăngta | sakadeyanira ngiring | lumampah arantab-rantab | ki patih sarêng ningali | sinatriya lumaris | sajak ngardi bagus-bagus | sêksana pinarpêkan | sêdya arsa dèn takèni | sarêng cundhuk dyan wasi lawan apatya ||

--- 147 ---

[...ra] bagus | saumur durung mulat | kêng sigit kaya puniki | tur jêtmika alus tejane ngambara ||

3. kêng timbanging bagusira | namung Radèn Kêrtapati | putra nata ing Jênggala | baya kêmbar yèn tinandhing | nging kacèk solah liring | lan sumbaga mirib wiku | têkan kadeyanira | nracak padha pêkik-pêkik | pasêmone atos matêng tapanira ||

4. lah muga iki ya mana | kang ran Wasi Madubrangti | ki patih alon turira | nah anggèr pun bapa ugi | dêlap anilakrami | teja lêksanèng ngrèh ayu | tejane têmbe panggya | lêksananing satriya di | kasinggihan sintên sinambat ing nama ||

5. ing wuri pundi pinăngka | paran sinêdya ing ngarsi | sêbda Radèn Madubrăngta | paman gon ingsun mastani | andika tanya mami | dêlape kang sudi nguwuh | ngran Wasi Madubrăngta | sing pêrtapan Samporardi | yèn sêmbada sêdyèngsun arsa ngawula ||

6. marang kang jumênêng nata | kêpengin ulah praja di | sang adipati duk mirsa | jarwaning Dyan Madubrangti | langkung lêganing galih | kalêrêsan lampahipun | nêbda Dyan Madubrăngta | paman amba nilakrami | jêngandika priyayi pundi pinăngka ||

7. ing ngajêng paran sinêdya | sintên sinambat ing wangi | nangling[4] Ki Jêksanêgara | anggèr têtanya ing mami | amba yêkti pêpatih | ing Bauwarna praja gung | wasta Jêksanêgara | karya kawula sang pêkik | pan ingutus mring ramanta sri narendra ||

--- 148 ---

Ayu | dhasar sang dyah tan arsa | linamar ing narapati | rama tuwan inggih sêmu wrat ing driya ||

9. de winawrat têmahira | ratu sabrang ingkang prapti | panggusthining gagênthongan | tan namung sinêdya krami | arsa ngradin ngrat Jawi | marma sungkawa kêlangkung | rama andika nata | wangwang mêthuka ing jurit | dirèng dahat karoban tandhinging yuda ||

10. lan mashur pawartènira | Sang Sewandana Nêrpati | langkung kadigdayanira | ing sabrang datanpa tandhing | mila nglantrah ngêjawi | sangking wudhu yudanipun | ramanta sri narendra | sangking sru sungkawèng galih | muja brăngta sêmèdi mring dewanira ||

11. wontên sasmita kapyarsa | kinèn minta srayèng jurit | kêng ran Wasi Madubrăngta | punika yogya tumandhing | ratu sabrang kêng prapti | mangke paduka sang bagus | kang ran Dyan Madubrăngta | cacog sêsmitèng dewa di | punapanggèr yun pininta srayèng yuda ||

12. mangrurah ratu kang prapta | yèn èstu anggèr dyan wasi | ngundurakên parangmuka | agêng ganjaraning aji | tinriman putri adi | lan sêpalih kang praja gung | malah dugi kawula | yèn sang nata wus udani | mring paduka kados langkung sih pracaya ||

13. kados ingakên atmaja | kinarya putra pangarsi | krana kangjêng sri narendra | dama putra langkung kêdhik | kang priya mung satunggil | Dyan Sinjanglaga sang bagus | kados dèrèng prayoga | têmbe ginadhanga aji | sangêt sungkro punggung tur kirang jlagêdhag ||

14. nêbda Wasi Madubrăngta | lah ta paman adipati | ywa susah mawi ingêbang | dhasar [dha...]

--- 149 ---

[...sar] wus kasêdyèng ati | arsa suwitèng aji | sokur mêningi karya gung | ayahan ngrurah yuda | yèn sêmbada wade kardi | tanbuh gêsang kêng ketang mung labuh pêjah ||

15. yèn taksih pun Madubrăngta | ratu sabrang kang ngêjawi | arsa angglung parentahan | tangèh klampahana ugi | tanbuh yèn sun ngêmasi | langkung bêgjaning sang prabu | ulun darmi lumampah | ki patih duk mirsa kang ngling | sagahira Radèn Wasi Madubrăngta ||

16. kêlangkung sukaning manah | dyan wasi rinangkul ririh | sarwi manis angandika | adhuh anggèr sang apêkik | mandah ramanta aji | yèn priksa mring sang abagus | baya sru sukèng driya | sumăngga gèr amba irid | malbèng praja sowan kangjêng sri narendra ||

17. ya ta Ki Maesaboga | ki patih cinènèng ririh | mèsêm alon wuwusira | dènira ngrangkul bok uwis | sêmune kyai putih | rada adawa kang irung | mênèk nyunyuk bêndara | pêngrangkule mambu ati | nulya mundur ki patih mèsêm wêcana ||

18. ki lurah kang ora-ora | ngantia nyium dyan wasi | sing bungah-bungah ing manah | tuhu antuk karya mami | pra kadang suka sami | ya ta kerid sang binagus | dhatêng sang adipatya | adulur sami lumaris | kunêng marga gênti malih cinarita ||

19. sang prabu ing Bauwarna | sapêngkêrira kya patih | ing galih tansah sadhiya | miranti kêprabon jurit | para andêling aji | wus winangsitan sêdarum | gêgabah prajuritnya | tan subawa ting kalêsik | glar ing ngarsa tata badhe bojakrama ||

20. sabên ari nambutkarya | rêrêsik pura myang jawi | wau [wa...]

--- 150 ---

[...u] kangjêng sri narendra | langku[5] dènnya ngarsi-arsi | lampahira ki patih | tan antara dhatêngipun | Risang Jêksanêgara | ngirid Radèn Madubrangti | sakadangnya anjujug ing kêmagangan ||

21. gya katur ing sri narendra | gêpah-gêpah dèn timbali | Dipati Jêksanêgara | myang Dyan Wasi Madubrangti | sakadangira sami | mring èmpèr bangsal kang kidul | sapraptaning ngarsendra | Radèn Kuda Madubrangti | sru tumungkul muka lir konjêm ing kisma ||

22. miwah kang para kadeyan | bukuh silanira sami | sang nata sarêng tumingal | mring Dyan Wasi Madubrangti | sakadangira tuwin | langkung kêsamaranipun | dibyaning sang pandhita | Bêgawan Pêrmanasidik | myang dyan wasi kang tansah pinancêr tingal ||

23. narpa sru rêsêp ing driya | mring Dyan Wasi Madubrangti | datansah winangwang-wangwang | lir mulat têpa palupi | ya ta ngandika manis | Sri Lêmbupangaran Prabu | hèh ta Jêksanêgara | sira matura dèn aglis | sang dipati nêmbah matur ngêmu brăngta ||

29. Asmaradana

1. lampah kawula dewaji | ingutus aminta sraya | kêng kadi wêling sang katong | satriya sangking aldaka | ngran Wasi Madubrăngta | bêgja paduka sang prabu | kalêrêsan sêdayanya ||

2. sarema datan salisir | punika kawula angsal | satriya sing arga wite | wasta Radèn Madubrăngta | kêparêng sêdyanira | milarsa suwitèng prabu | magang mrih awrating karya ||

3. nêlas turira ki patih | dirèng kêsagahanira | dyan wasi nanggulang prange | sang nata suka miarsa | saya luntur ing driya | myang pra kadeyan sêdarum | wus dinangu namanira ||

--- 151 ---

4. nêlas turira kya patih | miwah kêng kadang wanodya | lèn parpat wus katur kabèh | narpa saya trusthèng driya | sokur mring dewanira | kênyatan sêsmitanipun | uga angêntasi karya ||

5. sêmana Dyan Madubrangti | pan wus ingakên atmaja | sarta pininta lênggahe | salêksa cacahing karya | lan pinaringan nama | Cakranêgara Tumênggung | winuryan busananira ||

6. kadya putraning nrêpati | kêlangkung rinaja-raja | pinarnahakên dalême | tan têbih lan dhatulaya | ngumpul sakadangira | ya ta wus tinundhung mêtu | manggèn dhatêng dalêmira ||

7. kocap ing wau duk prapti | Radèn Wasi Madubrăngta | Rêtna Kumuda Sang Sinom | ngintip nèng lêbêting wrana | wêspada salirira | wontên kang kaciptèng kalbu | Dyan Undhakan Astracapa ||

8. kadangira radèn wasi | dhasar Sang Rêtna Kumuda | lagya mêmpêng biraine | nguni duk tinantun krama | lawan Prabu Maguwa | sangêt lênggona sang ayu | dening sang dyah myarsa warta ||

9. yèn Sang Kêlana Nêrpati | kasar gêng inggil dêdêgnya | sarta anggrothal tingkahe | têbih ing galih sang rêtna | linampu têkèng lena | najan kang antuk sih prabu | Tumênggung Cakranêgara ||

10. tan dadya raosing galih | namung kadange taruna | Sang Astracapa Rahadèn | gumantung têlênging driya | sapangribawanira | tanbuh solahnya sang ayu | gandrung-gandrung nandhang brăngta ||

11. ngèsthi paraning kang margi | sagêdnya wawuh lan Radyan | Undhakan Astracapane | sêmana sri naranata | kêlangkung asihira | dhatêng kang putra sang bagus | Tumênggung Cakranêgara ||

12. pêparêngira amintir | angsring-angsring winiyosan [winiyosa...]

--- 152 ---

[...n] | mring dalêmira sang anom | nêlas ing katrêsnanira | narpa dhatêng ing putra | kadya atmaja satuhu | sangking rêsêping wrêdaya ||

13. sangking sagêdnya sang pêkik | ngawula dhatêng sang nata | sêmbada lêmbah manahe | dhasar Sang Sri Bauwarna | langkung dama atmaja | wontên juga putra kakung | Radèn Arya Sinjanglaga ||

14. tan dhanganakên ing galih | narendra arsa sawêca | têmbe kang ginanjarake | yèn wus kasor Sri Maguwa | èwêding tyas sang nata | lamun dede karsanipun | putra Dyan Cakranêgara ||

15. sêmunira sang apêkik | tan galih Sang Dyah Kumuda | sanès kêng kaciptèng tyase | tan lyan kusuma ing Daha | Sang Dyah Căndrakirana | derarsa nanggulang pupuh | tan mrih ganjaran wanodya ||

16. narendra waskithèng liring | dadya tan arsa ngandika | angêbang wanodya têmbe | tan lyan pamikating karya | trus ingakên atmaja | sinrahan raruwêdipun | nêgari ing Bauwarna ||

17. nanging Sang Dyah Turuntangis | sakêdhap-kêdhap ngandikan | dhatêng sajroning kêdhaton | kinadangakên sanyata | lawan Sang Dyah Kumuda | pamulèning tyas kêlangkung | kusuma ing Bauwarna ||

18. dhatêng Sang Dyah Turuntangis | tan sita pangrakêtira | sang dyah mintir pêparinge | kalpika myang wastra-wastra | sêkar lèn gănda wida | pamikating tyas sang ayu | kênoa dadi jaruman ||

19. lan kadangira sang pêkik | Radèn Kuda Astracapa | kathah sandining kêrsane | pêparing pinrih kagêma | mring Radèn Astracapa | radyan wus kraos ing kalbu | yèn putri ing Bauwarna ||

20. ing tanduk tan mêsajani | sêmu mrih pêpucuk yuda | kanyinèng [kanyi...]

--- 153 ---

[...nèng] gănda widane | praptane tanpa ukara | srêbêde mambu brăngta | kaprananing tyas kumênyut | Radèn Kuda Astracapa ||

21. kang rayi tansah tiniti | yèn sangking lêbêting pura | niskaranira sang sinom | Kusuma Kumudaningrat | warna myang solahira | Turuntangis Sang Rêtnayu | ngênting jarwane mring raka ||

22. Dyan Astracapa sang pêkik | duk wrin turing arinira | kêgagas ketang brangtane | dhatêng sang dyah ing Ngurawan | lir katon sumandhinga | ya ta nêmpuh byat sang bagus | tandya akarya supatra ||

23. badhe katur ing sang dèwi | sawusira ingulêsan | gya sinungkên ing jro badhe | ingkang rasukan badhidhar | sêdasa elo endah | lan lisah mawar nêm cupu | gya nimbali arinira ||

24. prapta Sang Dyah Turuntangis | Dyan Astracapa ngandika | sira yayi prayogane | bêcik malês nyaosana | marang Sang Dyah Kumuda | jêr paringira wus agung | dhenok kêng marang ing sira ||

25. matur Sang Dyah Turuntangis | lah iya kakang prayoga | olèhira ngêndi kuwe | kang raka manis ngandika | yayi gon ingsun lilang | ana koja prapta nunut | têkane Prabu Maguwa ||

26. bukak toko lagi wingi | sang dyah pan sampun atămpa | gya mangkat malbèng kêdhaton | kang dhèrèk cèthi sêkawan | tan dangu sampun prapta | ngarsèng Kumuda Sang Ayu | kumêpyur ing tyas sang rêtna ||

27. duk mulat Dyah Turuntangis | èngêt kang sêdhèrèk priya | gêpah-gêpah pêndangune | yayi Turuntangisira | esuk-esuk mring pura | lan anggawa apa iku | sêmune aèng barangnya ||

28. matur Dèwi Turuntangis | punika sing dêlap amba | nyênyaosi

--- 154 ---

sang lir sinom | badhe rasukan badhidhar | tênapi lisah mawar | Rêtna Kumuda Sang Ayu | saosan nulya tinampan ||

29. binuka kêng wastra isi | supatra ngulêsan jênar | saya kumrutug driyane | Kusuma Rêtna Kumuda | kêng srat tandya binuka | mêngkana udayèng têmbung | arum tanduking ukara ||

30. pèngêt bêbukaning tulis | sangking Radèn Astracapa | warnèn lurah mantri anom | katura mring sang kusuma | sêsotyèng Bauwarna | Rêtna Kumuda Sang Ayu | kang putus saliring karya ||

31. tur rampunging susela di | tuhu sasêkaring pura | kang tansah karya wirangrong | wiyose gusti kawula | sing kabyatan ing brăngta | dhatêng paduka sang ayu | yèn parêng pun Astracapa ||

32. kaabdèkna ing sang putri | kapengin sinarwe sêbda | dadosa pamurung layon | dirèng pun dasih wus lama | nandhang asmara brăngta | dhatêng paduka wong ayu | titi niskarèng supatra ||

33. kasêrat Isnèn Wagya ri | wulan Ruwah ping patbêlas | Jimakir ing sêngkalane | èsthi sêbdèng puja warna |[6] sang dyah dènnya nupiksa | ing sastra wadi kang sêmu | tan măntra kawêntar sêbda ||

30. Mijil

1. sang kusuma wusnya nukmèng tulis | nirbyat pyuh ing batos | ngartikèng tyas i i i i dene | angkuh têmên mantri anom warnin | lir hèr tohing bruswik | jumênêng gupêrnur ||

2. dene ngajap dadine ing jurit | wantêring palugon | kaya andêling prang litnan kolnèl | ambêk têmên si bungkêr nyênyêngit | mendah antuka sih | jumênêng tumênggung ||

3. têlung mono pêngrangsanging ati | pêcak mantri anom | pan

--- 155 ---

sêpira lungguh myang bayare | sêtun rolas rupiyah yèn dadi | pêksa rabi putri | gumune tyas ingsun ||

4. sang dyah rêtna nulya anênulis | saèsthining batos | pan wus kawrat ing jro palupine | gya tiningkêm binuntêl arêpit | dènira nênulis | angiwa sang ayu ||

5. sinungakên jroning gajah nguling | kang sêrat awados | sinamun ingkang sêkar-sêkare | gêgubahan miwah bungah ramping | nèng jro tambor alit | sinêrbetan pingul ||

6. gya sinungkên mring Dyah Turuntangis | dyah sarwi nêbda lon | yayi iku karyanên lèh-olèh | kakangira kang kinarya warnin | mantri anom jawi | sêmune mlasayun ||

7. durung singgih tanna kêng ngopèni | nuwun sang lir sinom | Sang Dyah Turuntangis pamit age | sampun mêdal sangking jroning puri | ngarsèng raka prapti | wau sang abagus ||

8. Radèn Astracapa duk ningali | kang rayi sang sinom | sangking pura kathah sal-angsale | kaot lawan ing sabên duk manjing | kumêpyur ing galih | gêpah sêbdanya rum ||

9. iku apa olèhira yayi | de akèh lah dhenok | sang dyah jarwa ing sawawêlinge | Dyah Kumuda mring raka angênting | wau sang apêkik | duk mirsa kêng atur- ||

10. irèng rayi Sang Dyah Turuntangis | kumênyut ing batos | ingkang sêkar nèng tembor angsale | gya pinundhut binêkta sumingkir | mring kamar asêpi | sêkar binuka wus ||

11. jroning sangsangan gajah anguling | wontên srat awados | tatingkêman duk mulat rahadèn | kumarutug ing driya sang pêkik | srat binuka aglis | udayaning têmbung ||

12. pèngêt ingkang bêbukaning tulis | malêm baik [bai...]

--- 156 ---

[...k] ingong | Sang Dyah Rêtna Kumudaningrate | tumêkoa marang sira ugi | Astracapa warnin | kêng kagêdhèn angkuh ||

13. angungkuli kang dadya bupati | magang mantri anom | mendah antuka sihing sang rajèng | pitung mono ambêke si bênthing | têka ngajak mati | si disambêr kupu ||

14. kaya Si Klana angkuhing ati | pêksa mondhong mring ngong | nyakrawati ing kawantêrane | kaya jendral raf andêling Prangkrik | yèn ta dhasar wani | mêngko pukul walu ||

15. lumêbua mring ujwana sari | kuloning kêdhaton | ingsun arsa tatêmu dhèwèke | titi kang srat ri sêdhêng tinulis | ing Sênèn Wagya ri | siyang jam sêpuluh ||

16. ari sêlawe ing wulan Juni | ăngka tauning wong | sèwu wolung atus lan sèkête |[7] kêtandhaning Dyah Kumuda Dèwi | wusnya maos tulis | wau sang abagus ||

17. lir ingunggar brangtanirèng galih | ciptanya sang anom | baya iki margèngsun patine | sêka Sang Dyah Ayu Bauwarni | nora pilih margi | yèn kudu rahayu ||

18. ya ta puluh-puluh awak mami | nêmpuh bêbaya bot | uga asab nglabuhi patine | kasênsara amarga wong kuning | sêmana kêng wanci | ywang arka wus surup ||

19. pan kagêntyan padhanging kêng sasi | purnama mêncarong | dungkap pukul walu ing sêmangke | Dyan Undhakan Astracapa aglis | mangkat mring ujwani | kadya wêlingipun ||

20. sang kusuma kêng kawrat ing tulis | lir jinurung ing don | ing jawata lêstari lampahe | kocap sang dyah sasêkaring puri | wus sontên sang dèwi [dè...]

--- 157 ---

[...wi] | mring ujwana santun ||

21. mila sang dyah wus dèn pêrantèni | mring rama sang katong | ujwanendah asri lêlangêne | sinung dalêm niskaranira di | sang dyah nèng ujwani | cèthi kang tut pungkur ||

22. mung sêkawan kang sami binatin | wau sang lir sinom | lênggah anèng sor sumarsanane | mênggêp abusana sarwa adi | dhasar yu kang warni | lir mukswa dinulu ||

23. jagêr-jagêr awijang mathinthing | gilig tur mêncarong | kadya gandhewa dênta astane | mêndal-mêndal madyane amêngkik | sru manasbarani | ungaling pêmbayun ||

24. sotya jait amandam kasilir | akarya wirangrong | singa mulat kapilêng driyane | mila kasosra sing lyan nêgari | tur ayu mumpuni | kêmpyange karya kung ||

25. sang kusuma alênggah ing kursi | sru nganti ing batos | kêng ubaya kawrat ing sêrate | ciptaning dyah paran si nyênyêngit | si ludhês wong bênthing | kêng kagêdhèn angkuh ||

26. apa nyata wani labuh pati | warnèn mantri anom | sang dyah nêbda dhatêng ing cèthine | biyung êmban sira ingsun tari | kapriye ta mami | sun linamar ngratu ||

27. ing Maguwa apa angrêmbugi | ni êmban wotsinom | gusti ulun langkung suwawine | kasinggihan paduka sang dèwi | akrama nêrpati | timbang drajat luhur ||

28. dhasar Prabu Sewandana Aji | langkung gênging kraton | dunyanira tanpa wilangane | yèn klampahan mendah mukti mami | sang rêtna nêbda ris | tan sêmono ingsun ||

--- 158 ---

[...n] pêlaur lampus ||

30. yêkti ingsun têmah laki olih | warnèn mantri anom | nyai êmban angungun ature | kadyaparan paduka sang dèwi | nampik narapati | amilih pênèwu ||

31. mung tigang ju[8] lênggahe yèn dadi | lurah mantri anom | dene-dene wus atêtêp mangke | Radèn Astracapa lagya warnin | sêtun kêrsa milih | raka dyan tumênggung ||

32. Cakranêgara pantês akêdhik | sande krama katong | ragi asab dhaup bupatine | tur nglangkungi sihing ramanta ji | dyan warnèn pinilih | tanpasil satuhu ||

33. datan wande sêngkang myang paniti | kinarya têtombok | bêtahira kalêbêt ing gadhèn | măngsa sagêda nêbus tumuli | kadar kang lêlinggih | pan naming tigang jung ||

34. Radèn Astracapa kang winarni | wus dangu sang anom | dènnya malêbêt anèng tamane | pan malumpat ing banon duk manjing | praptèng jro sang pêkik | nèng sor nagasantun ||

35. ampingan wit tansah ngintip-intip | tinata kêng batos | radyan saya kabyatan brangtane | mulat Sang Dyah Kumuda Sang Dèwi | mêloknya dumêling | lan basănta jumbuh ||

36. mênggah-mênggah ing driya sang pêkik | sru kewran ing batos | tansah mèsêm myarsa rêrasane | sang kusuma lan kang êmban cèthi | nêmpuh byat sang pêkik | mrih nganthi sang ayu ||

31. Kinanthi

1. alon dhèhèm sang abagus | kêng swara rum pait gêndhis | kagèt adining kusuma | trataban tumrun sing kursi | pra cèthi jumbul sêdaya | langkung jrih ingran mamêdi ||

2. dene pêtêng ênggènipun | nèng pangyoming nagasari | lyan cèthi [cè...]

--- 159 ---

[...thi] nekad têtanya | lah sapa kang dhèhèm iki | apa dhêmit apa jalma | de tanpa sangkan duk prapti ||

3. apa kêmit bumi tungguk | yèn wong ngatona tumuli | Dyan Astracapa ngandika | nyai sun jalma sayêkti | mantri anom warninira | prapta sêdya labuh pati ||

4. sang dyah duk myarsa ing wuwus | yèn ngakên pênèwu warnin | trataban ing galihira | wus dinugi sang apêkik | Dyan Undhakan Astracapa | maras rikuh awor brangti ||

5. ngeja wêkas sang rêtna yu | pangandikanira manis | biyung padha sumingkira | sun takonane pribadi | hèh wong prapta angatona | aja singlon kaya sandi ||

6. nulya ngatingal sang bagus | parêng paguting pangliring | lan Sang Dyah Rêtna Kumuda | lir gêlas tumibèng curi | kumêpyur sang kalihira | lir tanpa jiwa upami ||

7. mung yitma paworing èstu | èstu brăngta rêjasèng sih | sinêksèn kênyaring căndra | parênging kakung lan putri | sarira darmi amolah | sang dyah sêbdanira manis ||

8. sira sapa ingkang mêlbu | mring taman asugih wani | lan kapan dènira prapta | umatur alon sang pêkik | kawula pun Astracapa | lurah mantri anom warnin ||

9. prapta kawula sang ayu | duk wontên sêngkang paniti | sami kalêbêt gantosan | sang rêtna mèsêm ing galih | wau Radèn Astracapa | datan sêrănta sang pêkik ||

10. tandya pinondhong sang ayu | ngayang-ayang kusuma di | tan osik Dyan Astracapa [A...]

--- 160 ---

[...stracapa] | sarwi gunturi mêmanis | wus binêktèng pasarean | nulya tumangkêb kang samir ||

11. dumugi ngoswèng puja kung | kongas pambukèng mêmanis | drêsing riris mêrdu sumyar | sumawur jrah ing jinêmrik | kapupugan kalihira | kunêng paworing brăngta sih ||

12. kawimandraning jinêmrum | kusuma ing Bauwarni | miwah Radèn Astracapa | aluwês wêspadèng rêsmi | dhasar wasis minta raras | kangjêng tuwan komasaris ||

13. myang prajanjinira nutug | palêkat kontrak kêkancing | mupakat jisim kalihnya | sinaidan kasursari | sosrah kabêrbah ing aprang | luwaran kêng andon jurit ||

14. Dyan Astracapa sang bagus | wus mêdal sangking ujwani | sang dyah gya kundur mring pura | kêng wanci wus bangun enjing | cèthi sêkawan tan pisah | sêdya ngalingi mring gusti ||

15. tan arsa matur mring prabu | sangking gêng kawratan ing sih | dhatêng adining kusuma | labuh rusak nalar silib | sêmana karsaning nata | dènira mêdakèng janji ||

16. dhatêng Maguwa Sang Prabu | dèrèng sawêca anampik | nganti ing sumêktanira | dènnya sadhiya ing jurit | wau Sang Prabu Magada | tansah sinamun kang galih ||

17. Dyan Sinjanglaga sang bagus | kang tinuduh angrapêti | dhatêng Sang Prabu Magada | radèn arya angsring-angsring | dhatêng pakuwon Magada | lan Kyai Supatrangrawit ||

18. Dêmang Paningron tan kantun | têrkadhang sarêng sang katri | sami main salikuran | têrkadhang [têrka...]

--- 161 ---

[...dhang] wawuron sami | kêtungkul Sang Sri Magada | tan singgun nalar kalêsik ||

19. wau Jêng Radyan Tumênggung | Cakranêgara kawarni | tansah pamit ing sang nata | karsa ambanjêl ing jurit | nanging dèrèng linilanan | ngantya ing sawêtara ri ||

20. dadya Rahadèn Tumênggung | Cakranêgara tyas ririh | lumembak karsaning nata | kêng tansah kaciptèng galih | mung Sang Dyah Căndrakirana | èngêt onêngnya sang pêkik ||

21. datansah sinamun-samun | sabên dalu main uwis | kang ngladosi karsanira | Dyan Astracapa sang pêkik | miwah Radèn Astradana | Radèn Maesa Tankungkih ||

22. Jayèngantaka sang bagus | mangkya wus ragi mangêrti | Rahadèn Malangsumerang | mêksih sinaon sang pêkik | winulang mring Astradana | mêlani sabêtan main ||

23. kadhang omêr mainipun | Dyan Sumerang dèrèng bangkit | pan namung sowan kewala | mring Dyan Astradana nêmpil | Jêng Radyan Cakranêgara | main sêprandêr sring-asring ||

24. main kanto têmah unggul | sring ngasta sipadhilihi | awis-awis dènira pas | Dyan Astradana sang pêkik | awis prah dadya angsring pas | lan èsmu gidhuh ing galih ||

25. kêrêp dèn jawil sing pungkur | mring Dyan Sumerang yun bangkit | sakêdhap-kêdhap têtanya | ngadhêkês dènira linggih | Rahadèn Jayèngantaka | mulat mèsêm sarwi angling ||

26. Dyan Astradana riningsun | sêmune susah kang galih | tan kabêr-kabêr main prah | pijêr ananduki ing ngling | lan ringkês sêmune ri mas | cêdhak lan Sumerang yayi ||

27. tau dladag ariningsun | apês arsa

--- 162 ---

dèn ragangi | mring yayi Malangsumerang | mèsêm Radèn Wukirsari | pra kadang gumujêng samya | gya luwar dènira main ||

28. jam kalih ing wancènipun | mêngkana ing sabên latri | wau Radèn Astracapa | sabên bubar dènnya main | têrkadhang malêbèng taman | marêk Dyah Kumuda Dèwi ||

29. wau Jêng Radèn Tumênggung | Cakranêgara wus uning | sasolahing arinira | nanging sinamun ing liring | pangartikaning wêrdaya | katujune laku mami ||

30. tan sanggêm pangêbangipun | duk ki patih anjarwani | bakal ginanjar wanodya | yèn ana ungguling jurit | sisane si yuyu kangkang | kusuma ing Bauwarni ||

31. ya ta sêmana winuwus | Dyan Cakranêgara arsi | duta nukmèng pêsanggrahan- | nirèng Maguwa Nêrpati | kêng kadang rayi tatiga | pan sarta winêling-wêling ||

32. Dyan Astracapa sang bagus | Dyan Astradana tênapi | miwah Dyan Malangsumêrang | gya mangkat satriya katri | sêdya sami angawula | mring Sang Kêlana Nêrpati ||

33. ginancar rêngganing kidung | sêmana pan sampun prapti | pêsanggrahan ing Maguwa | kêtampèn dènira ngabdi | mring Prabu Jayapamuja | suwitanya gambuh aglis ||

32. Gambuh

1. kanggêp pamagangipun | dyan tiga dhatêng sang prabu | Dyan Undhakan Astracapa atênapi | Astadana sang abagus | kinarya wêdana jêro ||

2. tunggil ing damêlipun | lan êmban kêkalih wau | Răngga Thono-thono Răngga Thona-thani | dyan kalih luwês ing tanduk | lair sumungkêm mèstu nor ||

3. sang nata sru sihipun | mring satriya kalih

--- 163 ---

wau | dhasar sami bagus kêng ujwala manis | wadya Maguwa sêdarum | tan ana mirib dyan karo ||

4. namung arining prabu | dyan patih mirib kêng bagus | namung dèrèng ngungkuli satriya kalih | kantun kêng pasêmon luhur | lan luwês wiraganing wong ||

5. mila wong jro sêdarum | jalwèstri sami kayungyun | dhatêng Radèn Astracapa sang apêkik | myang Astradana sang bagus | lulut rêrehanira wong ||

6. parèstri kathah wuyung | cèthi biyada myang manggung | kang piningit sangking jro angintip-intip | ya ta arining sang prabu | Rêtna Wêrdeya Têgaron ||

7. kèlu nginjên sang ayu | dyah kalih sami kapencut | dhatêng radèn wêdana kêng anyar dadi | siji sowang anèm sêpuh | tanbuh tingkahnya sang sinom ||

8. Radèn Sumerang wau | kinarya wêdananipun | kapêtêngan prajurit sèwu pinilih | lintang pracayaning kalbu | lulut kancanira gung wong ||

9. kunêng Maguwa Prabu | gênti malih kang winuwus | tindakira Sang Dyah Rêtna Sêkartaji | kang tansah anglangut-nglangut | mring Ngurawan sêdyèng batos ||

10. nanging tinuju bingung | sang dyah kepyan margènipun | lir kinincang ing jawata kang linuwih | tansah ngambah wana gunung | langkung kaswarsa sang sinom ||

11. tan pêgat amênggak luh | sru ketang sungkawanipun | pisahirèng lan raka Dyan Kêrtapati | mangu mênggah ngêsah gandrung | merang-merang gêng wirangrong ||

12. dening raka sang bagus | akrama palson Dyah Galuh | rasa-rasa kang sarira kangge malih | krana lami tan sinusul | dadya anglampus sang

--- 164 ---

sinom ||

13. pasrah ing dewa luhur | ngèli ing pamayangipun | suka lila yèn binanjuta tumuli | langkung eklas sang dyah ayu | tuhu wanodya kinaot ||

14. kasuselanya têrus | gêng sêtya pêrcayèng kakung | èstu kasihing bêthara sang rêtna di | rinêksèng kadudonipun | sêparanira sang sinom ||

15. ngambah ing wana gunung | lêstari satindakipun | kèhing cira-ngacira katrajang wingwrin | sato galak dadya tutut | katrajang gubar angadoh ||

16. bayak-bayak adulur | lir jajari isthanipun | gumrah ingkang kukila amăngsa bukti | rêntah lir nêmbramèng sang rum | sêkar nêdhêng babar sinom ||

17. kongas gandanira rum | kamarutan mrik sumawur | ramya ingkang brêmara angoswa sari | kang puspita mêksih kudhup | dèn ingsêp kumbang darpèng ron ||

18. akathah solahipun | kumênyut ing tyas sang ayu | sru kêgagas langên asmaraning laki | dadya karuna Dyah Galuh | ngusapi waspa kang miyos ||

19. dhasar wanodya luhung | sangêt anandhang kaswayun | ing sêkala dhatêngakên prabaya tri | gora rèh bayu bajra rug | prahara gumrit wrêksa sol ||

20. prakêmpa bumi miyud | linang-linang gona têdhuh | teja maya wangkawa myang obar-abir | gègèr isining wana gung | kunêng malih winiraos ||

21. wadyèng Maguwa wau | kang pinatah karyanipun | jêjampangi marga kang mring Bauwarni | têpis wiringing praja gung | yèn wontên sandining kewoh ||

22. sangking liyan pra ratu | mênawa atambung [ata...]

--- 165 ---

[...mbung] laku | aywa nganti kadhinginan ing prakawis | wadya sèwu tindhihipun | răngga dwi andêling kewoh ||

23. lan mantri patang puluh | tindhih sajuga ranipun | ngran Maesa Nabrang prawirèng ajurit | Lanjakprakosanipun |[9] sami andêling palugon ||

24. miranti saha wadu | dènnya baris nèng wêkasipun |[10] tlatah nagri Ngurawan cêlak wanadri | kocapa ing tindakipun | Căndrakirana Sang Sinom ||

25. duk dungkap sang rêtna yu | pinggir desa soring gunung | ciptaning dyah sêdya asalin wêwangi | ywa kêtawis putrèng ratu | upama tinakon ing wong ||

26. badhe ngakên wong nglangut | tanpa panti sagènipun | Sang Dyah Citralangênan ingkang wêwangi | satindakira lêstantun | samarga tansah angrimong ||

27. wadyèng Maguwa wau | pra kuli pangiritipun | dènnya cari rumput pan sami anêbih | mring larog sêlaning gunung | wênèh kuli sami anon ||

28. wontên wanodya langkung | sru endah suwarnanipun | gêbyar-gêbyar ujwala kasrang ing rawi | lir bênggang sing kisma tuhu | pra pêkathik mulat dongong ||

29. kapilêng ing cahya nrus | kang dhugal mêpêki sang rum | apan sarwi lêlewa mèsêm dènnya ngling | bêdhès-bêdhès bujug-bujug | rika lah wong ngêndi dhenok ||

30. payo mring wismaningsun | eman dèn măngsa ing satu | Sang Dyah Citralangênan kêlangkung ajrih | sarêng kapêthuk jalma gung | gumêtêr wus ngèsthi layon ||

31. pasrah mring dewanipun [dewani...]

--- 166 ---

[...pun] | kang marna saliring tuwuh | ya ta kuli kang nêdya purun sang dèwi | kenging pêngaribawa gung | gya jungkêl niba tan alon ||

32. wontên malih yun ngrasuk | kêng tangan cikêr nulyambruk | sami giris sêdaya para pêkathik | wong nênêm bubar lumayu | anarka dede suwados ||

33. kêranjang sami kantun | asipat kuping lumayu | mring pakuwon matur bêndaranya sami | gêtêr kang sinungan wêruh | gya matur mring răngga karo ||

34. Maesa Nabrang gugup | myarsa wontên wanodya yu | milalati gêpah muwus mring kang rayi | Lanjakprakosa riningsun | iki ana dyah kinaot ||

35. dèn sarèh ywa marucut | lah kêpungên wong akèh gupuh |[11] lamun ana kang duwe bojo nututi | poma ywa nganti karêbut | sun takonane sang sinom ||

36. gya mêsat kang pra wadu | pêkathik lumakyèng ngayun | praptèng gyaning sang dyah gya kinêpung nuli | sapêmbalang têbihipun | kang ngêpang dhandhang gumantos ||

33. Dhandhanggula

1. Sang Dyah Citralangênan Sang Dèwi | sarêng kinêpung ing baris kathah | saya pinêsu tingale | cêngêng sinambi lungguh | mung dewane ingkang kaèsthi | tan samar sang kusuma | sêjatining suwung | nging suwunge padha ana | ananira tan kadi sawiji-wiji | kêjatèning wisesa ||

--- 167 ---

[...baning] dewa gung | jamak wong antuk nugraha | luwih gêdhe coba rêncananing bumi | wêkasan luwih mulya ||

3. lakonana sakarêping jalmi | wong Maguwa kang ngêpung mring sira | pêsthi rinêksèng dudune | sira mring jawata gung | lawan iku margane nini | têmu lan bojonira | kaki Marabangun | Sang Rêtna Citralangênan | saya asrêp ing driya miarsa wangsit | sarambut tan kumêdhap ||

4. aningali untabe gung jalmi | ya ta wadya Maguwa kang ngêpang | sami anjêngêr duk anon | dhatêng sang kusuma yu | lêngêr-lêngêr kawuron warni | ciptanya warna-warna | lyan narka apsantun | wênèh mastani jin mambang | ingkang têngga ing wana mila awingit | agêng prabawanira ||

5. Răngga Lanjakprakosa sarêng wrin | ing sang rêtna kêlangkung kêsmaran | tan tahan nandhang brangtane | mêrpêki gupuh-gupuh | mèsêm-mèsêm sêbdanira ris | dhuh mirahe pun kakang | sêmune mlasayun | payo mring kuwu manira | sarêng arsa anyandhak sang kusuma di | kenging pangaribawa ||

6. sêkala mrêm netranira kalih | suku asta mangkêrêd sêdaya | aniba nèng kisma age | sangêt panangisipun | adhuh biyung biyung sun mati | wong ayu warasêna | kapok yayi ingsun | wani-wani marang sira | Sang Dyah Citralangênan sêbdanira ris | hèh wong nêdya sikara ||

--- 168 ---

[...suma] minta waluyaning dhiri | nuwun sih pangapura ||

8. ri sêksana waluya kang sakit | nulya mundur mlajêng dhêrakalan | gumêtêr sangêt ajrihe | Kêbo Nabrang amuwus | mau mula sun kon aririh | agahan pêksa ngroda | kêng walat tinêmu | pinadha lan jalma rucah | kaya arsa nyêkêl wong dol rakok wangi | tan mawang jalmanira ||

9. kabèh kănca aja wani-wani | wadon iki dudu sêbaenya | pantês sinêmbah ing ngakèh | baya trahing aluhur | yogya dadi garwa nêrpati | gya nêbih pra punggawa | andhadhok sêdarum | Ki Răngga Maesa Nabrang | amêrpêki mêrdapa dènnya lumaris | prapta ngarsanirèng dyah ||

10. silanyanor matur awotsari | dhuh sang rêtna teja sulêksana | tejane têmbe katonton | lêkasaning wong luhur | ngajêng paran sinêdyèng galih | wingking pundi pinăngka | kawuryan sang ayu | sintên sinambat ing nama | sang dyah nêbda sira atanya mring mami | sun ran Citralangênan ||

11. tanpa asal titahing dewa di | kandhang langit katêmu lan mega | tan ana sinêdyèng tyase | lir sarahan nèng laut | pan angèli lembaking warih | Răngga Maesa Nabrang | wotsêkar umatur | yèn parêng karsa sang rêtna | ngong aturi dhatêng pakuwon pasisir | panggih ratu kawula ||

12. sang kusuma sêbdanira manis | lah ta mayo ing sakarêpira | ki răngga suka manahe | ngrasantuk karyanipun | dhatêng gustinira sang aji | amundhut kêrmun sigra | sang dyah nitih sampun | mangkat sangking wanawasa | Ki Maesa Nabrang angirid pribadi | lan sêpalih punggawa ||

13. Lanjakprakosa kang têngga baris | pan lêstari sang rêtna binêkta | dhatêng [dha...]

--- 169 ---

[...têng] muara pakuwon | gênti malih winuwus | amangsuli kandhaning nguni | sang prabu ing Jênggala | sapêngkêring sunu | Radèn Panji Rawisrêngga | sakadeyanira nusul angulati | Dyan Kuda Narawăngsa ||

14. sakêlangkung sungkawaning galih | tansah tajin dhahar lawan nendra | kêgagas ing katrêsnane | wadya ngulati kêbut | jajah wona arga kêng inggil | mêksa datan kêpanggya | Radèn Marabangun | wau Radèn Brajanata | pamit ngrama ngupaya dhatêng ing rayi | bêkta kadang sêkawan ||

15. Radèn Kuda Gadhingan sang pêkik | Radèn Panji Undhakan Jêjêtan | Kuda Layaran malihe | Dyan Antuna kacatur | wolung dasa abdi pinilih | samya akêkapalan | lami tindakipun | Rahadèn Nila Prabăngsa | jajah desa anasak ing wana ardi | tansah kalunta-lunta ||

16. sabên-sabên Radèn Wanagiri | ngampir-ampir ing wong maratapa | tanya kang rayi parane | nanging dèrèng pênuju | wontên wiku wegya jarwani | puruging arinira | Radèn Marabangun | wiguh Radèn Brajanata | dening lami ngupaya datan amanggih | sêmana myarsa warta ||

17. lamun wontên pandhita linuwih | anèng pucak ing ardi Sampora | langkung gêntur sutapane | wêspadèng tingal têrus | têngran Wasi Prêmanasidik | Rahadèn Brajanata | gya minggah mring gunung | rayi sêkawan tan pisah | sawadyanya prapta dhepoking sang yogi | cantrik kalih kêng mapag ||

18. Ki Lahoto lan Tiyasa nênggih | gêpah-gêpah tur wrin ing sang tapa | Dyan Brajanata praptane | tandya sang maha wiku |

--- 170 ---

miyos sangking sanggar anuli | lênggah ing pacabakan | manggihi têtamu | Rahadèn Nila prabăngsa | wus ngaturan prapta ngarsaning sang rêsi | arsa mangaras pada ||

19. kipa-kipa Ywang Pêrmanasidik | nulya sami tata lênggah jajar | rahadyan bukuh lênggahe | wusnya nêmbramèng têmbung | sang pandhita sêbdanira ris | dupara jêngandika | anggèr minggah gunung | putraning narendra dibya | wontên karsa punapadene agati | matur sang rajaputra ||

20. panêmbahan kang langkung winong sih | ing jawata pan saèsthi praya | sang wiku alon dêlinge | anggèr sang rajasunu | lêrês sêbdanira sang pêkik | punapa langkungira | wong mêrtapèng gunung | tan wruh lèjêming cipta |[12] jêng paduka ngulati kadang taruni | Dyan Panji Rawisrêngga ||

21. atur amba anggèr sang apêkik | datan kenging ing mangke panggiha | lagya sinimpên dewane | lamun arsa kêpangguh | jêngandika mring Bauwarni | benjang nagri Ngurawan | wontên aprang agung | anggèr nimbrunga ing yuda | pêsthi panggih arinta Dyan Kêrtapati | wau Dyan Brajanata ||

22. duk miarsa jarwaning sang rêsi | langkung padhang asrêp ing wêrdaya | gya pamit dhatêng sang kaot | mundur tumrun sing gunung | sakadangnya catur tan kari | kunêng gênti kawarna | Maguwa Sang Prabu | Sri Klana Jayapamuja | ingkang tansah kunjana papa sang aji | nandhang asmara brăngta ||

34. Asmaradana

1. ri sêdhêngira tinangkil | sri narendra ing Maguwa | munggèng paglaran sang katong | pinarak kursi kêncana | pinatik [pi...]

--- 171 ---

[...natik] nawa rêtna | abra busananing prabu | akampuh rèjèng rinêngga ||

2. paningsêt renda surati | rinangkêp cindhe puspita | sinampir dhuwung kêprabon | lancingan cindhe pinrada | èpèk rinaja mulya | anting-anting kêlatbau | rineka nagendrasmara ||

3. amakutha binuka sri | jamang sungsun tri kêncana | garudha mungkur cundhuke | sinawur sinanggèng praba | sangsangan surèng patya | rumbing sêsotya hèr laut | mênggêp kang badhong kêncana ||

4. nèng jaja mubyar minanik | bintang gêng nèng jaja kiwa | dhapur purbanêgarane | aciri Ywang Siwahboja | tuhu sidyaning dewa | sirna kamanungsanipun | lir pendah Bêthara Brama ||

5. supênuh wadya kêng nangkil | niyaka myang para raja | kadi sêgara rob tinon | busananya warna-warna | amyang lir ardi Bêsma | kênyaring rêtna sumawur | myang rukma pêrgil suwasa ||

6. liwêran angilat thathit | kasonar ing diwangkara | wimbuh srining pasowane | pajêm măndra-măndra lumrang | teja maya sumirat | kongas manuhara pênuh | pasmon luhur-linuhuran ||

7. neka busananing nangkil | kêng tapong pindha gupala | myang sakempol gêng gilige | tinurut pasmèn satêbah | kêng badhong rukma sinang | sawanci-wanci gêngipun | jamang sungsun warna-warna ||

--- 172 ---

sêmunya pindha ||

9. macan gêng dèn bêbasahi | wênèh lir dirada mêta | lyan pindha garudha barong | wênèh lir mênjangan ranggah | adha sapêrti badhak | ana lir wrangutan murus | kathah warnaning punggawa ||

10. kang munggèng ngarsa nêrpati | Dyan Patih Jayapuspita | pra raja nèng kursi andhèr | Rahadèn Malangsumerang | tan têbah lan dyan patya | Dyan Astracapa sang bagus | miwah Radèn Astradana ||

11. tan têbih lawan sang aji | wor lan êmban kalihira | sira Răngga Thono-thono | lawan Ki Răngga Juwana | myang Tagog Sarahita | kanan keringing sang prabu | ing wuri gung upacara ||

12. ingampil biyada cèthi | kajinêman ngering nganan | sikêp pêdhang tawok tamèng | wurinya wadya èrdênas | dwi wêlas wong bênggala | wor slomprèt miwah panjidhur | Sang Prabu Jayapamuja ||

13. sêlamènira ngêjawi | kêng tansah kaciptèng driya | derarsa gêlung jagate | sangking gêng kêratonira | ngraos tanpa tandhinga | wontên pulo dèrèng manut | sêdya rinadin sêmana ||

14. sarta arsa palakrami | dhasar sang nata jêjaka | dèrèng adarbe padmine | dènnya kêsmaran mring sang dyah | Kusuma Bauwarna | lir wus wrin sawantahipun | kadi katon sumandhinga ||

15. sêbarang ingkang kaèksi | pinindha Sang Dyah Kumuda | dangunya miyos sang katong | tan jênak ing lênggahira | kadi kunjana papa | lênggah tumurun sang prabu | kathah solahing abrăngta ||

--- 173 ---

[...nawang] rinungrum-rungrum | mangkana sêbdaning nata ||

17. dhuh masmirah ingsun yayi | Kusuma Rêtna Kumuda | kang tansah karya wirangrong | katon têmên warnanira | gumawang ing pangeswa | sarwi jumênêng sang prabu | sêsaka pinindha-pindha ||

18. kêng kunca winiwir-wiwir | sarta gunturi srênggara | dhuh masmirah jiwaningong | payo gusti ingsun êmban | anggèr angandikoa | sakêcap sun têbas sèwu | sun gawe têtămba brăngta ||

19. sirap siti sun wêstani | biyadane wong Ngurawan | gumêndhèng kagungan bae | sineba nora ngandika | gubug dhuwur jro pura | tumbak tulup wong angrangkung | amanggung angkuh kewala ||

20. manistra mantraning brangti | bênguk alit mawa wisa | kêpengin dasih sinarwe | ing sang asor wilutama | rêngkulu pujwasmara | parikudu awak ingsun | amba tali asta kiwa ||

21. sarwi gumujêng sang aji | kathah solahing sang nata | sru kepyan rèhing kêprabon | rusak wanguning narendra | siyal makuthanira | sosrah kaluhuranipun | ratu nglanggar parikrama ||

22. Răngga Thono Răngga Thani | tan nêdya mambêngi karsa | malah ngêmpyangi brangtane | wau Radèn Astracapa | tansah mèsêm ing driya | mulat tingkahnya sang prabu | dènira kunjana papa ||

23. ketang wus sobat pawor sih | lan Sang Dyah Rêtna Kumuda | radyan kêng kaciptèng tyase | dènnya nukmèng sandipaya | badhe silib ing yuda | kang dèn ngon ing tyas sang bagus | pigunaning wong Maguwa ||

24. Dyan Astradana sang pêkik | miwah Dyan Malangsumerang | tan prabeda prayitnane | wau

--- 174 ---

Dyan Jayapuspita | tan pêgat aturira | dhatêng raka sang aprabu | mrih èngêt ing sri narendra ||

25. sêmana sri narapati | èngêt ing purwa duksina | yèn lagya siniwakandhèr | gya tata lênggah sêksana | sarwi alon ngandika | jagat dewa bêtharèngsun | hèh yayi mas Tunjungseta ||

26. kaya wong edan kinardi | yayi jênênge pun kakang | bênèh kang sun rasakake | prakara Prabu Ngurawan | dènnya ubaya dina | mêngko petung sun wus tutug | kakang prabu ing Magada ||

27. durung ana tur udani | katêranganing prakara | apa ana pakewuhe | matur nêmbah radèn patya | mênawi sri narendra | Ngurawan sanès kêng kayun | wontên dhadhakaning rêmbag ||

28. sang nata ngandika malih | yayi patih karsaningwang | yêkti sun antèkkên manèh | tri dina sêmayanira | upama wus antara | pêsthi sun rêbut ing pupuh | biyadaning Bauwarna ||

29. najan tan sêlayèng kapti | Sang Prabu Lêmbupangaran | tan wurung sun wêngku têmbe | dhasar sun sêdya amurwa | ngrata nêgara Jawa | sêmana tandya kasaru | Maesa Nabrang praptanya ||

30. bêkta wanodya yu luwih | Sang Rêtna Citralangênan | nèng krêmun laju lampahe | amiyak sagung siwaka | sang dyah dèn dhêg ing jaba | praptèng byantara mabukuh | kagèt nêbda jêng sri nata ||

35. Sinom

--- 175 ---

[...mêksèng] karya | jampangi ing têpis wiring | Bauwarna patikbra manggih wanodya ||

2. wasta pun Citralangênan | wontên madyaning wanadri | ugi piturun sing swarga | tan ngakên asaling kang wit | kang warnendah nglangkungi | kawula tan sagêd munjuk | lir gambar jro supêna | sor wiyat tan wontên mirib | tur sêmbada wingit gêng prabawanira ||

3. pun yayi Lanjakprakosa | duk wrin sêdya nyêngkramani | kenging walating sang rêtna | tangan cikêr myang kang sikil | mrêm netranira kalih | kados-kados jêng sang prabu | nugrahaning jawata | dhatêng paduka nêrpati | paring garwa jêr gusti dèrèng akrama ||

4. nanging ta atur kawula | yèn arsa anyêngkramani | dèn ririh karsa narendra | dening langkung milalati | sang nata duk miarsi | sru krêncungan galihipun | langkung marwata suta | sêkala supe sang aji | brangtanira dhatêng Sang Dyah Bauwarna ||

5. gêpah dènira ngandika | Maesa Nabrang dèn aglis | lêbokna mring pêsanggrahan | sêksana tandya dèn irid | Ki Răngga Thona-thani | kang nampèni sang dyah ayu | lawan cèthi pawongan | sarêng kang krêmun umanjing | gandaning dyah mêlêk kantun nèng paseban ||

6. tuhu adining kusuma | kang riwe asor kêsturi | nglangkungi wangining sêkar | cingak sagunging kang nangkil | katrajang gănda minging | têmah jrih dadya tumungkul | miwah Sang Sri Kêlana | ngantya mingêr dènnya ngèksi | ponang krêmun prapta jroning pasanggrahan ||

7. Sang Dyah Têgaron Wêrdeya | kang mêthuk sang kusuma [kusu...]

--- 176 ---

[...ma] di | têdhakira sing wahana | sang rêtna tandya kinanthi | kêng asta kanan kering | dyah kalih sangêt jrihipun | mring Sang Citralangênan | dening kang ujwala wingit | sarèhnya rum ayune tanpa ngupama ||

8. pra cèthi manggung biyada | kêbut marêk naningali | dhatêng sang rêtna kang prapta | ebat ayune kêng warni | lir piturun sing swargi | Sri Sewandana Sang Prabu | jêngkar dènnya sineba | luwaran sagunging nangkil | sri narendra kundurnya enggal-inggalan ||

9. Radèn Kuda Astracapa | myang Astradana sang pêkik | kinon dhèrèk malbèng pura | ningali sang dyah kang prapti | tuhu ingandêl sami | dyan kalih dhatêng sang prabu | kadya êmban kalihnya | Ki Thono lawan Ki Thani | sri narendra duk mulat sang dyah kêng prapta ||

10. kumrutug sru brangtanira | kadyarsa mondhong tumuli | sang dyah arsa cinêlakan | gya mingsêr lênggahnya nêbih | mênggah sri narapati | gya tata lênggah sang prabu | Têgaron Dyah Wêrdeya | tansah nglalipur sang dèwi | Radèn Astracapa Radèn Astradana ||

11. sowan anèng ing têratag | lan Ki Thono Răngga Thani | wau Radèn Astradana | duk mulat sang dyah kêng prapti | datan samar ing galih | yèn kang êmbok Sang Dyah Galuh | kumêpyur mênggak waspa | mêngkana ciptaning galih | dene iki kakang bok Căndrakirana ||

--- 177 ---

[...si] | ing Sampora Bêgawan Sidikprêmana ||

13. upami Si Sewandana | pêksa angroda ing rêsmi | marang kakang bok sang rêtna | krasa dening tangan mami | Dyan Astracapa tuwin | tan prabeda ciptanipun | kadya Dyan Astradana | Citralangênan Sang Dèwi | sarêng mulat ri kalih sami ngawula ||

14. dhatêng Sri Jayapamuja | kumêmbêng sang kusuma di | mangkana èsthining driya | iki si yayi kêkalih | padha ngawulèng aji | pisah lawan kadangipun | dyan kalih sarêng mulat | kadange sri narapati | Sang Kusuma Têgaron Sang Dyah Wêrdeya ||

15. kumênyut kabyatan brăngta | sêpuh anèm main liring | dhasar sang dyah kalihira | wus lami kêsmaran sami | juga-juga raka ri | dyan wêdana kalihipun | mangke ujung pangeswa | calong-cinalong ing liring | dupi pagut sarêng tumungkul ing jăngga ||

16. dyan kalih èsthining driya | tan jamak prayayi iki | kapan-kapan Si Kêlana | kêtungkul sun grumut pêsthi | wau sang kusuma di | Citralangênan gya mundur | sang dyah kalih tut wuntat | sang nata mênggah ing galih | angandika dhatêng Ki Răngga Juwana ||

17. bapa lah sira matura | mring gustinira sang dèwi | yayi Têgaron Wêrdeya | kon matur bakyune nuli | nêrang tamtuning karsi | gêlême ngladèni mring sun | sêmune wrat ing driya | yèn ana dadya pêpanggil | sun turuti kang ana dèn tambuhana ||

--- 178 ---

[...mut] layu bandera | aparang turăngga èsthi | sun têkani wong ayu pamintanira ||

19. mung gêlêm angladènana | ki răngga mêsat wotsari | prapta ngarsaning sang rêtna | mring Dyah Têgaron turnya ris | gusti amba tinuding | ing rakamta jêng sang prabu | paduka umatura | mring Citralangênan Dèwi | parandene tan arsa ngladosi karsa ||

20. ing rakamta sri narendra | yèn wontên raosing galih | punapa pêpanggilira | pêsthi sang nata dhatêngi | sêdaya katur sami | timbalanira sang prabu | myang dhatêng Sang Kusuma | Citralangênan Sang Dèwi | sang kusuma alon dènira ngandika ||

21. hèh Têgaron umatura | mring kakangira sang aji | gêlêm ingsun ngladènana | nanging anjêjaluk mami | dèn kêmarua ing sih | iya lawan sang rêtna yu | putri adi Ngurawan | upama wus dèn têkani | sêmangsane sun ladèni kakangira ||

22. mundur Têgaron Sang Rêtna | nêbda mring Ki Răngga Thani | kadya sêbdaning sang rêtna | ki răngga marêk sang aji | matur niskara titi | ya ta Sri Kêlana Prabu | duk mirsa yèn sang rêtna | Citralangênan kêng panggil | minta maru Kusuma Rêtna Kumuda ||

23. langkung sukaning wêrdaya | gumujêng anampèl wêntis | latah sarwi angandika | mirah ingsun wong akuning | sêpele kang pêpanggil | lan anèh kudu dèn maru | tur wus dadi kang rêmbag | nglamar putri Bauwarni | yèn katêkan mung aja mungkur kewala ||

36. Pangkur

1. nulya miyos sri narendra | dyan wêdana kalih tan wontên kari | myang êmban kadwi tan kantun | lênggah ing sewasana [sewasa...]

--- 179 ---

[...na] | gya nimbali dyan patih lèn pra nung-anung | raja sêntana dipatya | kêpala rat van yèstisi ||

2. gagêdhug andêling yuda | saha angsal ridêr pratăndha luwih | pamungkasing bicara gung | pra anung kalih wêlas | raja tiga kapat Sang Magada Prabu | nanging tan milya ngandikan | de lagya nèng Bauwarni ||

3. dadya mung narendra tiga | Sri Madhêndha Rajèng Mêkasar Bugis | catur kang sêntana agul | Radèn Jayaprabăngsa | Dyan Sudirga Radèn Arya Jayènglaut | Dyan Riya Pragotasura | Dyan Sumerang datan kari ||

4. miwah sêkawan bupatya | angandika kangjêng sri narapati | yayi patih ana rêmbug | myang pamaning Madhêndha | nimas Citralangênan mangkya jêjaluk | kudu dipun kêmarua | lan putri ing Bauwarni ||

5. iku yayi rêmbug gampang | dhasar ingsun wus anglamar sang putri | namung kêdhik wagêlipun | ubayaning sang nata | ing Ngurawan apa sarèha rumuhun | paran kinêras ing lampah | priye rêmbugira yayi ||

6. dyan patih matur anêmbah | kaka prabu kêng karsa yèn marêngi | prayogi sarèh rumuhun | sawêtawis tri dina | nanging utusana dhatêng kaka prabu | Magada anêrangêna | mring nata ing Bauwarni ||

7. sumambung Prabu Madhêndha | anak patih ingkang kêpanggih mami | sarèh sumăngga rumuhun | nanging prayoganira | anak prabu Maguwa ngaliha kuwu | majênga mring Bauwarna | tunggil pakuwonira ji ||

8. anak prabu ing Magada | pamrihira upamining prakawis | tinampik panglamaripun | ywa têbih magut ing prang | yèn katampèn [katampè...]

--- 180 ---

[...n] wus cêlak pangarakipun | nambungi rajèng Mêkasar | itu lah bêtul sadhikit ||

9. tapi misih bêlum enak | tuwan raja banyak rêndhah sama ji | dhari lah lama têlalu | Raja Jawa Ngurawan | mentak tempo main gila sunggu-sunggu | baik pur bêklahi saja | main sabêl èn banjênit ||

10. dèrèng dangu agupita | gya kasaru wontên caraka prapti | sangking Sang Magada Prabu | saha mundhi nuwala | dumarajog anèng ngarsaning sang prabu | duta matur sarèhira | ingutus nyaoskên tulis ||

11. gya pinundhut kêng supatra | mring sang nata binuka kêng kintèki | mangkana udayèng têmbung | pèngêt kang sêrat saha | puji taklim pun kakang Magada Prabu | awiyos atur uninga | dhatêng paduka nêrpati ||

12. mangke Sang Sri Bauwarna | tuhu silib sêdya madayèng janji | dènnya tata tratag tarub | kinarya samudana | sêjatine sadhiya sikêping pupuh | ting kalêsik dhadhêmitan | wêspaos sêpiyun mami ||

13. kang sarta aminta sraya | prajurit tos satriya sangking ardi | Madubrăngta wastanipun | langkung pangrêngganira | ngambil putra jinunjung dadya tumênggung | wasta pun Cakranêgara | sagah mêngsah paduka ji ||

14. sumăngga karsa narendra | paran nuntên pinukul ing ajurit | yèn wus parêng karsa prabu | tan susah binantonan | ulun pyambak ingkang angrêmak praja gung | sakănca rencang kawula | kados ambangkat ing kardi ||

15. titi kang sêrat pratăndha | Sri Magada Surapramuja Aji | kasêrat ing dintên nuju | Rêspati Wage Ruwah | ping tri likur Jimakir sêngkalanipun [sêng...]

--- 181 ---

[...kalanipun] | èsthi gora swara tunggal |[13] utawi ing wulan Juli ||

16. ri tiga angkaning warsa | sèwu wolung atus sèkêt marêngi | ya ta Sang Kêlana Prabu | wusnya maos supatra | langkung duka netyandik ăngga kumutug | miyud kêng kursi kêncona | akêras dènira angling ||

17. ora talah Sri Ngurawan | mêndhak-mêndhak alingan padhang yêkti | tan kêna ginawe ayu | kêpengin karusakan | prajanira măngsa ta nora kêlakun | dadak aminta sêraya | lah golèka bantu maning ||

18. rongpuluh Cakranêgara | najan kadang dewa ingsun tan wêdi | ya nadyan êndhasa sèwu | ingsun nora kumêdhap | kaya apa suwarnane si dêdohun | kang aran Cakranêgara | sêkrabi anggege pati ||

19. hèh yayi Jayapuspita | têngoroa sun arsa tindak jurit | dyan patih gêpah umatur | mangrêpa sarwi nêmbah | kaka prabu sampun kasêrêng ing bêndu | dèrèng măngsa jêng paduka | nyalirani ing ajurit ||

20. tanpa damêl kang pra raja | miwah amba owêl tuwuk amukti | benjang paduka umagut | yèn ulun wus pralaya | dutanira Sri Magada nêmbah matur | gusti kangjêng sri narendra | lêrês arinta dyan patih ||

21. murwating nagri Ngurawan | sêtun kathah gangsal lêksa prajurit | dene ta sêrayanipun | kang ran Cakranêgara | amba sampun priksa têtiyanganipun | tan pantês prakosanira | kêpara alit tur ringkih ||

22. mung sigitira kalintang | kados ingkang dèn andêlkên ing jurit | gênturing sutapanipun | maling si pamulunya | kados [kado...]

--- 182 ---

[...s] wadya paduka sêdasa mliyun | kewala wus ngrobi yuda | rakamta Magada Aji ||

23. wêwah akêdhik kewala | uga têdhas ngrêbasèng Bauwarni | Rajèng Madhêndha sumambung | matur ing sri narendra | anak prabu lêrês rinta aturipun | miwah unjuking caraka | yèn parêng karsa nêrpati ||

24. amba priyăngga lumampah | ambantoni anak Magada Aji | lan Mêkasar Bugis Prabu | lan raja lit sêkawan | Ngambon Dhayak myang Raja Lipuru Butun | kănca ing lêbêt ywa obah | rumêksèng paduka aji ||

25. myang anak mas radèn patya | inggih dèrèng măngsa nindaki jurit | yèn taksih amba sang prabu | sumambung Sri Mêkasar | Umadhêndha kasih unjuk lêbih bêtul | tuwin rik bistir trak susah | pur pigi pêrang sêndhiri ||

26. kalu misih kita orang | saya ponya banjênèt misih buni | dhan misih sa ponya idhup | tuwanku konêng bêsar | mau kawin dhuwa musthi dhapêt sunggu | ya ta wus dadi kang rêmbag | anggêrgut kang para aji ||

27. anulya inum-inuman | kêng para rat kurmat dadining jurit | mangkrak Sang Mêkasar Prabu | lawan Bugis Narendra | kaduk minum èngêt kasudiranipun | kalih tumrun sing pahêman | arsa main pêdhang sami ||

28. tur tabe sang kalih raja | mring Sri Klana wusira mundur nuli | narik pêdhang kalihipun | mawêntus ujung pêdhang | sami wasis sami wulêd kulitipun | wusnya gya inum-inuman | tandangira gêgirisi ||

37. Girisa

1. Sang Prabu Jayapamuja |

--- 183 ---

akras dènira ngandika | hèh duta sira matura | mring kakang Prabu Magada | ingsun tan mangsuli sêstra | sira pan wêruh priyăngga | mung wêkas sun poma-poma | aja nglingsêmi ing yuda ||

2. yèn kanti kuciwèng karya | mandah ènjêpe sang rêtna | Kusuma Citralangênan | tênapi nimas Kumuda | ingaran cabar manira | dudu lanang wong Maguwa | tan bisa mondhong biyada | angur padha pêpinjunga ||

3. caraka matur sandika | gya pamit mêsat sing ngarsa | gêgancangan lampahira | wau Sang Prabu Madhêndha | myang Mêkasar Bugis Raja | wus pamit mundur sing ngarsa | nèng jawi sami sadhiya | sawadya apartisara ||

4. gumrah swaraning kuswala | wadya gung pitung nêgara | Lipuru Butun ing Dhayak | Ngambon myang Bugis Mêkasar | Madhêndha aguling aprang | kathahing baris ingetang | sangang mliyun amirantya | maryèmnya gêng wolung dasa ||

5. sinarad ing gajah unta | wusira sami sumêkta | gya budhal Sang Sri Madhêndha | tênapi kang para raja | sêdya dhatêng Bauwarna | ngumpul pakuwon Magada | anglarug lampahing bala | tan antara sigra prapta ||

6. pêsanggrahaning Magada | wau têbihnya sing kitha | wolung pal antawisira | Sang Prabu Suraprêmuja | wus lami sumêktèng yuda | sarêng kang duta wus prapta | sangking pakuwon muara | katur saniskaranira ||

7. sukèng tyas sri naranata | linilan panuwunira | mring rayi Prabu Maguwa | ngrurah nagri Bauwarna | sarta kang rayi sang nata | datan tumindak ing yuda | namung binanton kewala | raja pitu kêmbul karya ||

--- 184 ---

8. dadya wau Sri Magada | kumpuling baris sêdaya | sêdasa mliyun mirantya | sri astha saeka praya | gilig rarêmponing yuda | gya rinakit barisira | saperang-perang atata | bêlabar ing ara-ara ||

9. umèb lir jêladri bêna | ya srang têngara gurnita | gègèr desa-ingadesa | kadhêsêk baris Maguwa | dhasar wus nêdya tan arja | kula lit rinayah samya | jalu èstri dèn plêksana | sumyur jalma Bauwarna ||

10. wau Dyan Cakranêgara | pamit ing rama sang nata | arsa magut ing ayuda | tandya linilan sêmana | miranti sakadangira | wadya gung ing Bauwarna | dhasar wus lami sadhiya | timbalanira sang narpa ||

11. dhatêng sagunging niyaka | pra andêl mênggalèng laga | kapya kinèn mèstutia | mring Radèn Cakranêgara | salêbêting bitutama | linilan ganjar aniksa | miwah Ki Jêksanêgara | tuwin Radèn Sinjanglaga ||

12. kawêngku prentahanira | mring Radèn Cakranêgara | gilig wadya Bauwarna | mituhu mring senapatya | pêrcayèng kadibyanira | Tumênggung Cakranêgara | kumpuling baris wêtara | nêm lêksa asura sara ||

13. kêng baris pinara sanga | gangsal èwu perangira | de kêng kalih bêlah lêksa | minăngka gununganira | pinangku ing senapatya | Jêng Radyan Cakranêgara | kêng saperang tindhihira | Dipati Jêksanêgara ||

--- 185 ---

[...dyan] | nindhihi saperangira | miranti apartisara ||

15. wau Rahadèn Maesa | Jayèngkewuh mangku wadya | myang Radèn Jayèngantaka | Radèn Maesa Jêladra | sami ngirid gangsal sasra | wusira sami sumêkta | gya daut sangking jro kitha | muntab pan kadi hèrnawa ||

16. kang dadya cucuking yuda | Rahadèn Jayèngantaka | dupi praptèng jawi praja | mulat baris ing Magada | wus aglar ing ara-ara | anggênggêng lir tasik bêna | sigra dhèdhèr gêlar tata | mungsuh rowang aprayitna ||

17. wong sabrang gêrgut tandangnya | wus rinakit barisira | ingaran dirada mêta | kang măngka têlalenira | Raja Ngambon lan ing Dhayak | gadhingnya Butun Narendra | lawan ing Lipuru Raja | sawadyanira gambira ||

18. Sang Prabu Kraèng Pragora | dadya pênjawat ing kanan | sabala asura sara | Rajèng Bugis munggèng kiwa | saha wadya wingkridita | măngka sirah Sri Madhêndha | sabala sumrêg gambira | kang dadya awaking gêlar ||

19. Sang Prabu Suraprêmuja | ngêdhangkrang anèng matêngga | sinungsungan kartas jênar | kinubêng para prawira | tan sanès Sri Pujangkara | munggèng èsthi songsong pita | kang sami dèn ănta-ănta | tan lyan Dyan Cakranêgara ||

20. wadya gung ing Bauwarna | garudha nglayang glarira | kang minăngka cucukira | Rahadèn Jayèngantaka | sabala lir saradula | dene kang minăngka dhadha | Dêmang Pangrawitsupatra | lan Paningron sêbalanya ||

21. Maesa Jêladri Radyan | kang dadya suwiwi kanan | Dyan Jayèngkewuh minăngka |

--- 186 ---

suwiwi kering sabala | Maesa Tankungkih Radyan | sawadyanya dadya sirah | lawan Radèn Sinjanglaga | Jêng Radyan Cakranêgara ||

22. kang măngka awaking gêlar | kinare wadya pratistha | munggèng kuda dhawuk seta | wasta kyai endracapa | songsong gilap tunggul rêtna | lir arsunaba tumiba | urub prabaning sumbaga | wimbuh sênêning ujwala ||

23. nêlahi ing ranagona | surêm kênyaring radetya | sirna kamanungsanira | Jêng Radèn Cakranêgara | kadi Sang Ywang Girinata | tumêdhak langlang buwana | enggar manahing kuswala | ngandêl senapati dibya ||

24. yèn tinimbang mêngsahira | jitus tandhinging ayuda | prandene ngênting suranya | prabawaning senapatya | tan wangwang tandhing sumêngka | kadya rinowang ing dewa | parêpat kalih tan pisah | wau Kya Jêksanêgara ||

25. minăngka buntuting gêlar | sawadya rumêksèng wuntat | yèn wontên cidraning mêngsah | lan ngrêksèng pêkakasing prang | wusnya sami tata gêlar | mungsuh rowang sarêng nrajang | Rahadèn Jayèngantaka | nrêg wadya tan gumingsira ||

38. Durma

1. wadyèng sabrang mariyêmira pinasang | suwidak barêng muni | wadya Bauwarna | sinungsun kêng gurnada | lir gêlap sakêthi tarik | angrok gumêntar | kadya ngrubuhna langit ||

2. cucuk dhadha têlale myang kering kanan | parêng anêmpuh wani | gêdêr magênturan | tinggar lir ardi bêntar | kêng kokap aglap nglimputi | gagap-gagapan | tan ana kêng gumingsir ||

3. long-linongan mungsuh rowang tan ingetang | kang sura murang-muring | miring-miring manrang | nurung [nu...]

--- 187 ---

[...rung] mangawur tinggar | saya akathah kêng kanin | mimis lir jawah | maawun-awun agni ||

4. gutuk api ting calarot kadi kilat | sumiyut angênèni | saya kèh papêjah | mungsuh rowang gêlasah | pêpetaran gênti ngisis | sikêpaning prang | murub katiban mimis ||

5. payung dwaja lêlayu pêdhot manglayang | lir kuwung tibèng siti | wahana kèh pêjah | turăngga liman unta | mariyêm kèh magok sami | mungsuh lan rowang | tan ana kêng gumingsir ||

6. wadyèng sabrang dhasare mangrobi lawan | tan pêjah tan kêtawis | wadya Bauwarna | kathah têguh yuwana | prabawaning senapati | sinihan dewa | yèn ta aja winong sih ||

7. ing jawata tan nganti satêngah êjam | rusaking baris jawi | dèn urugi tinggar | rèh sru karoban lawan | sudibyaning senapati | panggah ing aprang | wadya ing Bauwarni ||

8. tinggar pêjah caruk watang lêmbing pêdhang | limpung nênggala piling | bêdhama căndrasa | slirik bodhik myang dhêndha | kêng surak angrok mêlingi | ramya gumêntar | têmpuhing astra siring ||

9. ting carêngkling kumêngsring kêmprang gumênjrang | kumêpruk dhêndha tangkis | ana sêsangkuhan | wênèh papor-poporan | lyan gêlut banting-binanting | cêngkah-cinêngkah | jambak-jinambak untir ||

10. mungsuh rowang saya akathah kêng pêjah | mèh sadhêngkul kang gêtih | jêbog kèlês ing prang | kang sura têkên watang | wangke lir babadan pacing | wadya Maguwa | prangira tan ngudhili ||

11. ingkang wau langkung ngrobi tandhingira | mangkya wus timbang jurit | wit wadya Ngurawan | kathah timbuling braja | wong sabrang gamoh kang kulit | dadya rame prang | sura ungkih-ingukih ||

--- 188 ---

12. Radèn Jayèngantaka manêngah ing prang | sabala ngamuk wani | Sri Ngambon ing Dhayak | kalindhih yudanira | sêmpal têlalening baris | mawur sumêbyar | Rajèng Butun pêpulih ||

13. myang Lipuru mangamuk sabala galak | Dêmang Supatrangrawit | lan Paningron mapag | sawadya ramya ing prang | kuciwa Supatrangrawit | Paningron miwah | Dyan Maesa Tankungkih ||

14. tulung ing prang miyak bala anêrajang | nèng kuda sikêp biring | kang sinêrang gêmpang | wadya nututi nêngah | têmpuh lan wong Butun jurit | Lipuru miwah | Sinjanglaga sang pêkik ||

15. arsa nêngah miris mulat bangke kathah | dadya namung kêng dasih | pinêlak manunjang | wênèh binuntar watang | sangkut lan wong Butun titih | Rajèng Mêkasar | mulat wadya kalindhih ||

16. langkung duka gya mangsah lan andêlira | pra ajidan tan têbih | sawidak nèng kuda | nèng sabrang wus kasosra | tanpa lapak yèn ajurit | pasêr sikêpnya | lyan tawok langkung mandi ||

17. nêngah ing prang nêmpuh kang suwiwi kanan | Dyan Maesa Jêladri | balanya kèh pêjah | dèn amuk Sri Mêkasar | Sang Kraèng Pragora Aji | nirbayèng laga | sikêp pêdhang nèng wajik ||

18. singa ingkang katêrajang anggêlasah | Dyan Maesa Jêladri | bramantya kotbuta | mangsah nglancangi bala | dharat mamuk ngobrak-abrik | mung karo asta | nêndhang jagur babarji ||

19. apuyêngan wong Mêkasar bubar-bubar | kang magok angêmasi | Si Kraèng Pragora | bêndu mapulih yuda | andêl suwidak ngêbyuki | ing Dyan Maesa | Jêladri datan osik ||

20. pasêr tawok tan ana ingkang tumama | saya wringut sang pêkik | nyandhak maryêm sigra [si...]

--- 189 ---

[...gra] | kinarya mupuh mêngsah | dhêndha maryêm mobat-mabit | andêl suwidak | gêlasah jur wor siti ||

21. têkan kudanira sami tugêl sêmpal | Dyan Maesa Jêladri | langkung bêk sarosa | wus kawuron ing yuda | Sang Kraèng Pragora Aji | langkung bramantya | wadyanira sirnanting ||

22. ngêtab kuda dyan arsa sinambêr pêdhang | Dyan Mae Jêladri |[14] kêbat ngikal dhêndha | sinabêt Sri Mêkasar | kêng kuda rêmak ngêmasi | nata malumpat | ngikal pêdhang mawêngis ||

23. Dyan Maesa Jêladri sinabêt pêdhang | wanti-wanti tan busik | tikêl kêng mastaran | musthi pistul kandhutan | kêng mimis kêncona katri | radyan sinipat | kêng jaja datan titis ||

24. mimis luluh nèng pêrnaja kadi bintang | ebat Mêkasar Aji | Dyan Mesa Jêladrya | solah dhêndha gurnada | jinangkah sri narapati | winaglut sigra | Kraèng Pragora kuntit ||

25. sru binanting ing kisma datan gulawat | jaja ingidêk wanti | kêng sirah tinêndhang | Sri Mkasar wus pêjah |[15] supit kering wus wèr[16] jurit | Bugis Narendra | lan Radèn Jayèngwèsthi ||

26. wadya Bugis wus kathah longe kang pêjah | lyan mundur sami kanin | kantun wolung dasa | sami tos gêgangsingan | binêrêg mangamuk wani | wong Bauwarna | sosrah mawur kêng baris ||

27. Dyan Maesa Jayèngkewuh sru bramantya | mangsah nglancangi dasih | mangamuk lir yêksa | dèn êbyuk nora kewran | rinampog ing ganjur lêmbing | datan rinasa | malês dhupak ambithi ||

28. kasulayah wadya Bugis kathah pêjah | lyan sinikut kapilis | ngrênggut driwa pêgat [pêga...]

--- 190 ---

[...t] | lir Radèn Gathutkaca | giris sakarining lalis | mirut mêlarat | Mraja Dhaèng Maluwi ||

29. krora mangkrak amêncak ngikal talêmpak | Rahadèn Jayèngwèsthi | mawanti tinumbak | kang jaja nora kenjak | jinangkah Sang Rajèng Bugis | muka tinêpak | kapisanan wus lalis ||

30. kang pênjawat kanan kering sirna gêmpang | Dyan Maesa Tankungkih | Dyan Jayèngantaka | sarêng angantêp yuda | Rajèng Dhayak Butun tuwin | Lipuru Nata | sampun samya ngêmasi ||

31. dening Radèn Maesa Jayèngantaka | Dyan Maesa Tankungkih | wadyèng sabrang sosrah | dèn amuk wong Ngurawan | undurnya anganan ngering | dening kapêlak | Sang Madhêndha Nêrpati ||

32. baris sabrang sêdasa mliyun wêtahnya | ing mangkya sêtun kari | kalih mliyun kirang | wadyèng Jawi kêng gêmpang | sêtun salêksa gêng alit | Rajèng Madhêndha | Magada langkung runtik ||

33. mulat wadya ing Maguwa karisakan | ketang lingsêming galih | mring Sang Sri Kêlana | merang lamun uripa | yèn tan bêdhah Bauwarni | sang kalih raja | gya anrêgakên dasih ||

34. sarêng mangsah wadya Madhêndha Magada | rame malih kang jurit | asêrang-sinêrang | Radyan Cakranêgara | sing wuri nrêgakên dasih | gumulung ing prang | gambuh wong Bauwarni ||

39. Gambuh

1. têmpuh prasami purun | wêntus pêdhang gada ganjur | limpung kunta nênggala căndrasa piling | lintang ramening apupuh | brêg-binrêg mangukih layon ||

2. wadyèng Madhêndha gêrgut | sru binrêg ing sang aprabu [apra...]

--- 191 ---

[...bu] | saya nunjang tan ana angeman pati | wong Jawa tadhah ing pupuh | mungsuh rowang kathah layon ||

3. dhêdhêl ngarsa wuri byuk | pêpati-pati atumpuk | wêwukiran saengga babadan pacing | Cakranêgara sang bagus | langkung bramantyaning batos ||

4. mulat wadya kèh lampus | gya ngêtab turăngga mamprung | musthi têmbung prabawa praneda gusthi | nrutus mêngsah glasah sumyur | cinamêthi sirah pagog ||

5. kinêmbulan tan wiguh | radyan sakudanya têguh | tusan ewon kang pêjah dening sang pêkik | rinampêd pangamukipun | kêng wadya nututi manrod ||

6. ing yuda saya kiwul | pra kadeyan nungkêb ngêbyuk | saha bala anunjang sing kanan kering | myang ki patih marsèng ngayun | sawadya mangamuk galong ||

7. kunêng kang rame pupuh | Dyan Brajanata winuwus | kang ngulati kang rayi Dyan Kêrtapati | lampahira mangke rawuh | nagri Ngurawan sang anom ||

8. duk wrin swaraning pupuh | sinêrang ing tindakipun | kang kacipta mung wêlingira sang rêsi | Pandhita Sampora gunung | kinèn nrombol ing palugon ||

9. tansah kapêrgok wau | undurnya kang sami tatu | ting balacor ana kang pêjah ing margi | wadya sabrang kêng kapêthuk | radyan angênting têtakon ||

10. kêng dadya rowang mungsuh | duk wêspaos jarwanipun | Dyan Prabăngsa arsa anglambung sing kering | Sri Magada kang dèn rundhuk | sabala angatos-atos ||

11. sêmana Sang Aprabu | Madhêndha kesisan wadu | pan dèn amuk ing Radèn Cakranêgari | tumpês kèlês wadya gisus | mung kantun sèkêt wadya tos ||

12. Sang Sri Magada Prabu | mulat kêng paman sang prabu [pra...]

--- 192 ---

[...bu] | ing Madhêndha nglela kesisan ing dasih | drêg wadya arsa têtulung | Dyan Nila Prabăngsa gupoh ||

13. mangsah sawadya nêmpuh | kagèt wong Magada sumyur | bilulungan dèn amuk sangking ing kering | akathah tatu myang lampus | mapulih-pulih kapêngkok ||

14. wadyèng Jênggala gêrgut | lir yêksa pangamukipun | Radèn Brajanata mangsah ngobrak-abrik | myang rayi catur asêngkud | nigas mancas nêndhang jatos ||

15. kinêmbulan tan wiguh | putra Jênggala atêguh-têguh |[17] sêbalanya wolung dasa sura sêkti | wadya Magada samliyun | sosrah dèn amuk kèh layon ||

16. sangking kagèt gung wadu | tinugêl ing lampahipun | sru kapêngkok akiwul-kiwul kêtangsil | tusan ewon ingkang lampus | lyan caruk padha rowang wor ||

17. dadya dhadhal lumayu | sisaning pati sumawur | Sri Magada bêndu katunjanging dasih | matêngganira agrupyuk | mung wadya sèkêt kang magok ||

18. tindak sêntona sagung | tan oncat sumêdya labuh | wadyanira Rahadèn Panji Tohpati | mung kalih kêng nandhang tatu | lan kuda kathah kang layon ||

19. tan kandhêg pamukipun | sabala akuthah marus | Sri Magada panggah tan nêdya gumingsir | sawadya sèkêt gumulung | rame têmpuhing palugon ||

20. Surapramuja Prabu | mangsah anglancangi wadu | mandhi gada pratistha swandana èsthi | DyanTohpati marsèng ngayun | têdhak sing kuda tan alon ||

21. amandhi bindi mungguh | sêdya rarêmponing pupuh | kêng para ri myang wadya gêrbêg ing wuri | panggya Sang Magada Prabu | asru sêbdane sang katong ||

--- 193 ---

22. prajurit saparanmu | cidrèng prang atambung laku | kaya dudu prawira nênungkul jurit | Dyan Brajanata nêbda sru | sira atakon maring ngong ||

23. sun putrane Sang Prabu | Jênggalamanik praja gung | atmajane kaponakan paman aji | Ngurawan dene ran ingsun | Panji Tohpati Sang Katong ||

24. lah sira saparanmu | paran sêdyanira pupuh | sru ngandika Sang Surapramuja Aji | ingsun ing Magada Prabu | Surapramuja ran ingong ||

25. ingsun ngrêbasèng pupuh | ngrêbut putrane sang prabu | Dyah Kumuda yèn mêngkono sira ugi | pranyata trubusing satru | numbras silib ing palugon ||

26. pamanira sang prabu | luwih-luwih cidranipun | sandi tarub yêktine miranti jurit | mintra sraya prajurit tus | kaya dudu tingkah katong ||

27. Dyan Brajanata bêndu | ngikal bindi sigra nêmpuh | Sri Magada sinabêt kang ponang èsthi | kumbaning dirada rêmuk | liman pêjah sang akatong ||

28. mlumpat sru kurdhanipun | mutêr gada nrajang gupuh | Dyan Tohpati prayitna atangkis bindi | parêng wêntusira murub | rame ujung dhêndha karo ||

29. wadya surak nèng pungkur | kang yuda sami kyatipun | dangu jangkah-jinangkah tan nguciwani | yèn liwat pamupuhipun | tibêng kisma bumi gênjot ||

30. yèn nuju dhêndha wêntus | mubalkên dahana murub | najan nêmpuh sarira tan ana osik | tuhu sami dibyanipun | dangu-dangu sang akatong ||

31. sayah pênangkisipun | kasliring nulya pinupuh | astanira rêntah gadanira aglis | winuwung sirah pinupuh | jungkêl ing kisma sang katong ||

32. kêng wadyarsa têtulung | gêpah wong Jênggala ngêbyuk | miwah radèn catur mangamuk mangungkih | wong Magada sèkêt gisus | sami tatu jaja kang wong ||

--- 194 ---

33. Surapramuja Prabu | lêstari pralayèng pupuh | pêjah dening Rahadèn Panji Tohpati | wau Sang Madhêndha Prabu | wadyanya wus kathah layon ||

34. dene ing pamukipun | Cakranêgara Tumênggung | sakadangnya myang wadya ing Bauwarni | saya ngrobi tandhingipun | mawut sasisaning layon ||

35. wadyèng Madhêndha sumyur | giris myat ing pamukipun | Radèn Cakranêgara anggêgilani | tan kanti indha gung wadu | cinamêthi sirah pagog ||

36. myang kadeyan agêrgut | têtumpêsan kang dèn amuk | wong Madhêndha salêksa wus sirna gusis | kantun wadya patang puluh | tan nêdya gingsir palugon ||

37. tan pisah gustènipun | Sang Sri Pujangkara Prabu | langkung duka dèn angkus kang ponang èsthi | mindha gada Sang Aprabu | Dyan Cakranêgara gupoh ||

38. nyamêthi kudanipun | wus panggih lawan sang prabu | kras ngandika Sang Pujangkara Nêrpati | lah ta sapa sira bagus | kang mapagakên yudèngong ||

39. kêmaki sira kuncung | anênggulang lakuningsun | Radèn Cakranêgara sêbdanya wêngis | aja tambuh iya ingsun | srayèng nata asmarandon ||

40. Asmaradana

1. kang pinutra danu mami | rinêngga Raja Mênggala | senapatining palugon | têngran Dyan Cakranêgara | kinudang nyirnakêna | wong sabrang sêdayanipun | sêka ing nêgara Jawa ||

2. lah sira sapa wêwangi | apa Si Jayapamuja | ratu sabrang panggêdhene | nêbda kras Rajèng Madhêndha | sun dudu Sri Kêlana | pan kapêrnah pamanipun | pilungguh nagri Madhêndha ||

3. ngran Pujangkara Nêrpati | ingsun kang

--- 195 ---

kinarya wawrat | nèng sabrang tanpa tandhinge | kalingane babo sira | srayane wong Ngurawan | dene cilik klumar-klumur | atotmu rêga rong gobang ||

4. de sira luwih kêmaki | gêlêm dèn pinta sêraya | andhadhani ing palugon | mungsuh lan Prabu Maguwa | bangêt datanpa ngrasa | dumèh wadyèngsun wus gêmpur | sira gêdhe atinira ||

5. lamun ingsun mêksih urip | tangèh dhadhaling barisan | kaya tan têkèng ngarsane | anak prabu ing Maguwa | sun eman babo sira | mapagakên yudaningsun | pêsthi sira nora năngga ||

6. ngur nututa mumpung urip | ulungna putri Ngurawan | awêl lamun têkèng layon | bagus anom warnanira | sira anèng Maguwa | baya dèn sihi sang prabu | kinarya dhidhêkamira ||

7. langkung bramantya sang pêkik | asru dènira ngandika | ora talah sira rajèng | ingsun sira kon nutututa |[18] dene luwih dupara | dene ing pakaryaningsun | sêdya mungsuh wong Maguwa ||

8. balane wuwuha maning | ngêbêkana Bauwarna | yèn sun rinêksèng dewane | tan ulap tandhing ayuda | utawa kaya sira | bisoa rupa sapuluh | tan nêja oncat ing rana ||

9. bramantya sri narapati | gya ngikal gada bisana | radyan winuwung karsane | sangking luhuring dirada | tinangkis ing praneda | kêng gada rêntah sang prabu | saya sangêt kurdhanira ||

10. gya nyandhak panuwak karbin | mimis kêncona sinandhang | radyan sinipat jajane | tan gigrig wulu salămba | punglu luluh

--- 196 ---

nèng jaja | mêwahi ridêr amungguh | dinulu agêbyar-gêbyar ||

11. Sri Madhêndha èsmu miris | mulat Dyan Cakranêgara | gya ingangkus dipanggane | dyan arsa rinênjah ngliman | kudanira kinêtab | midêr ngubêngi sang prabu | kewran Sang Sri Pujangkara ||

12. èsmu kapêngkok sang pêkik | kudarsa tinunjang gajah | gya sinabêt kang têlale | myang gadhingira jur rantas | nglumba ponang matêngga | kuntal Sri Madhêndha dhawuh | nèng kisma aburangkangan ||

13. tinututan dèn camêthi | kêng sirah crah kapisanan | ngolang-ngaling diradane | nulya rinampog ing kathah | kang liman sampun pêjah | wong Madhêndha kantunipun | ngamuk sampun kêtadhahan ||

14. dening wadya Bauwarni | tumpês jalma kawan dasa | gusis wong sabrang sagunge | sisaning pati lumajar | mring wana jurang arga | wênèh mring barisan agung | pêsanggrahaning muara ||

15. wadyabala Bauwarni | kathah dènira bêbandhang | tênapi parpat kalihe | Ki Wanèngbukti Kaladan | bungah sami jêjarah | tuhu unggul yudanipun | Rahadyan Cakranêgara ||

16. Kya Jêksanêgara Patih | lumajêng mêrpêki sigra | Radyan Cakranêgarane | miwah Radèn Sinjanglaga | sami têdhak sing kuda | rêrangkulan tiganipun | tan nyona mêngsah sirnanya ||

17. ki patih èngêt ing galih | mêngsah kang nèng wuri pisan | tan ana wêruh dhadhale | sêmana sami tumingal | wontên baris tan obah | sakêdhik lir dede mungsuh | ki patih nulya utusan ||

18. Ki Dêmang Supatrangrawit | numpak kuda nandêr sigra | amriksa [amri...]

--- 197 ---

[...ksa] baris kêng katon | duk ragi cêlak lampahnya | sapandêlêng dohira | tan samar paningalipun | lamun Radèn Brajanata ||

19. putra ing Jênggalamanik | tan nganti tumrun sing kuda | gya nulak nandêr lampahe | prapta pêrnahing ki patya | tumrun sangking turăngga | matur sarèhirèng ngutus | mriksa baris kêng katingal ||

20. lamun Dyan Panji Tohpati | lan kadang sawadyanira | kya patih duk wrin ature | yèn Radèn Nila Prabăngsa | pan wus dinugèng driya | kang têtulung ing apupuh | ngrisak baris kang sapăntha ||

21. pêpangkonira sang aji | Mahraja Surapramuja | myang sang nata wus tan katon | ugi pralayèng ayuda | dening Dyan Brajanata | sukèng tyas kang prawara nung | sami andugi mangkana ||

22. nulya ki rêkyana patih | miwah Radèn Sinjanglaga | lawan Ki Dêmang Paningron | myang Ki Angrawitsupatra | sami mêrpêki sigra | Dyan Tohpati tilar wadu | gêgancangan munggèng kuda ||

23. tan dangu anulya prapti | pêrnahing Dyan Brajanata | sami tumrun sing kuda ge | lumajêng dupi pêpanggya | Radèn Nila Prabăngsa | gêpah prasami rinangkul | ketang onênging wêrdaya ||

24. kêgagas rêntênging nagri | praptaning kang parangmuka | ki patih alon dêlinge | anggèr Radèn Brajanata | pun bapa datan nyana | kêpanggih madyaning pupuh | sokur sèwu jêng paduka ||

25. rawuh atêtulung jurit | sampuna paduka prapta | dangu kang mêngsah dhadhale | dening langkung agêngira | punika dèrèng paja | pêngangênging ratunipun | dèrèng obah barisira ||

--- 198 ---

[...wa] gung | têngran Wasi Madubrăngta ||

27. mangkya ginanjar lêlinggih | wasta Dyan Cakranêgara | dadya bupati mijine | sarta ingakên atmaja | na anggèr jêng paduka | paran purwa wêkasipun | rawuh wontên Bauwarna ||

28. marêngi têmpuhing jurit | ngandika Dyan Brajanata | paman manira purwane | prapta nagri ing Ngurawan | dhapur ngupaya kadang | pun yayi mas Marabangun | kesah sing nagri Jênggala ||

29. kendranya margi ngulati | garwane Căndrakirana | lami manira ngupados | angsal têdahing pandhita | kinèn mring Bauwarna | cinêtha wontên prang agung | ngong kinèn nrombol ing yuda ||

30. punika kêpanggih mami | lan yayi Gagakpêrnala | wusana tan wontên katon | pun yayi mas dhawuh marma | punapa ta cidroa | pandhita kang angsung tuduh | ngungun Ki Jêksanêgara ||

31. myarsèng jarwa Dyan Tohpati | wêkasan alon turira | yèn mêngkatên lah jêng anggèr | prayogi dèn antosêna | pitêdahing pandhita | dene wontên yêktosipun | ngriki lagya bitutama ||

32. mênawi ta benjing ugi | bilih mêdalipun Klana | wontên madyaning palugon | kêpanggih rayi paduka | Dyan Panji Rawisrêngga | dèrèng dugi lampahipun | mêngsah wingking saya awrat ||

33. dene ing mangke sang pêkik | kawula aturi sowan | ing pamanta jêng sang katong | mendah sukaning sang nata | anggèr paduka prapta | lagya wontên mêngsah agung | saya asrêp ing wêrdaya ||

34. srayanya tan nguciwani | wêwah jêng paduka radyan | ugi wus têrtib laire | rumêksa ing Bauwarna | lan lèjêming wong sabrang | tan ngamung ngangkah Dyah Ayu | Kumuda putra srinata ||

41. Sinom

1. milarsa ngrata rat Jawa | bêbuka anglamar [angla...]

--- 199 ---

[...mar] putri | pun Kêlana Sewandana | nèng sabrang datanpa tandhing | yèn tamtu angsal putri | dènnya ngrèh sinangkan ngalus | pinawong pasobatan | lamun panglamar tinampik | pan wêspaos anggèr sêpiyun kawula ||

2. tuhu arsa ngrêbasèng prang | kang wadya dèn sumêktani | untabe kadi samodra | ngèbêki ing pasir wukir | cacahirèng prajurit | nênggih kawan dasa mliyun | dene kang sampun gêmpang | sêdaya mliyun gêng alit | kèhing nagri sêdaya wus tinêlikan ||

3. Singasari myang ing Daha | tênapi Jênggalamanik | èwêd gampile ing papan | kathah kêdhiking prajurit | malah pamirêng mami | yèn Ngurawan sampun gêmpur | laju dhatêng Jênggala | kang badhe rinurah jurit | lah sumăngga anggèr sowan ing sang nata ||

4. lan panggih rayi paduka | Cakranêgara sang pêkik | dirèng wus manjing sudara | sêtya tuhunya nglangkungi | tan wigih labuh pati | anggèr paduka sang bagus | kang mugi nimbangana | anggêping pamanta aji | dhatêng Radèn Tumênggung Cakranêgara ||

5. wau Dyan Nila Prabăngsa | duk wrin jarwaning kya patih | lamun Sang Prabu Maguwa | sêdyarsa ngrata rat Jawi | talingan lir sinêbit | kudya ge anglanggar pupuh | dhatêng pakuwonira | ngandika mring kyana patih | paman Jêksanêgara gampil ing benjang ||

6. sowan jêng paman narendra | yèn wus kantênan ing jurit | kang dadya raosing manah | ardane pun Klana Aji | arsa ngradin ngrat Jawi | dening langkung kumapurun | manirarsa panggiha | kewala lawan pun yayi | putra angkat Tumênggung Cakranêgara ||

--- 200 ---

7. jêr punika wakilira | paman Aji Bauwarni | ambarsa giligkên rêmbag | ajêng unduring ajurit | suka ing tyas kya patih | rumajong karsa sang bagus | ya ta sami lumampah | tan dangu anulya prapti | pêpanggihan lan Radèn Cakranêgara ||

8. kumêpyur ing tyas duk mulat | wau Radèn Wanagiri | dhatêng Dyan Cakranêgara | adangu liningling-lingling | gajêg-gajêg kang rayi | Radèn Putra Marabangun | gajêg sanès satriya | pasmon lan subawa salin | sêjatine sinulap mring sang pandhita ||

9. Bêgawan Sidikpêrmana | dadya pangling gunging ngèksi | miwah dhatêng Radèn Punta- | pêrtala miruta buntit | samya kilap ing warni | têmah Dyan Tohpati mangu | mênggah arsa ngrangkula | kandhêg kacaryan ningali | manglêmbana mring Radèn Cakranêgara ||

10. mèstu pênganggêping nata | ingangkat putra pangarsi | dènira apêpanggihan | dèrèng sami tata linggih | wontên madyaning jurit | wusirèng jêjarwa putus | saha apirêmbagan | pratikêlirèng ajurit | nulya nitih kuda arsa mêsanggrahan ||

11. aturing rêkyana patya | ingaturan angêbrêki | pêsanggrahaning Magada | tumurut kang para siwi | daut sakuswa latri | sangking pabaratan kêbut | kasaput latri tandya | mênggah angupaya margi | ing saparan-paran mung mayid lawan rah ||

--- 201 ---

marêngi | pan sumilak padhange kadi raina ||

13. ki patih sampun utusan | tur uningèng sri bupati | ing sasaniskarèng lampah | unggulira ing ajurit | arja risaking dasih | tanapi sarawuhipun | Radèn Nila Prabăngsa | sang nata suka ing galih | amiarsa kang putra unggul ing yuda ||

14. ya ta Dyan Cakranêgara | miwah Dyan Panji Tohpati | rawuh pakuwon Magada | sabala laju ngêbrêki | kiranging gyaning dasih | bêlabar mring dhusun-dhusun | wau laju kumpulan | pra anung nèng păncaniti | angandika Tumênggung Cakranêgara ||

15. kakang mas Nila Prabăngsa | paran prayogining jurit | punapa nglanggar ing aprang | paran ta tadhahing jurit | ngandika Dyan Tohpati | yayi mas lamun pênuju | prayogi anglaraga | dening karoban ing tandhing | bilih kuwur wadya kadhinginan lampah ||

16. sanès yayi lamun minggah | gêrgut saute gung dasih | tan ngetang tandhing sumêngka | langkung-langkung kang tatindhih | wegya ngangsahkên jurit | kalêrêsan gêlaripun | kadya kang wus kêlakyan | tumpêse baris kang ngarsi | lamun lêrês ing lampah mayaring aprang ||

17. ya ta wus dadi kang rêmbag | suka pra anung miarsi | gêndhingnya Dyan Brajanata | tamtu badhe nglanggar jurit | anulya bujana tri | kêmbul kêng para nung-anung | meja kursi wus gumlar | pêkakas panggihan sami | agêmira Sang Prabu Surapêrmuja ||

--- 202 ---

dhahar larih | pan kèngêtan onêngira mring kang garwa ||

19. Kusuma Căndrakirana | kang winayang ing dewa di | lami pisah tanpa krana | radyan arsa lampah sandi | mring kuwunira aji | Sang Kêlana Maha Prabu | lan parpat kalihira | Ki Kaladan Wanèngbukti | laju tindakira Dyan Cakranêgara ||

20. kunêng ingkang sêdya nukma | kocap kang tansah gêng kingkin | Kusuma Citralangênan | nèng pura kuwu pasisir | atajin dhahar guling | mêmuja mring dewanipun | luwarnya sing sungkawa | panggiha kang gurunadi | narpaputra Radèn Panji Rawisrêngga ||

21. salaminira sang rêtna | kacakup dhatêng sang aji | tangèh arsa cinêlakan | yêkti pinlaur ngêmasi | ping kalih dèn pêrpêki | sang dyah narik patrêmipun | sang nata mulat mênggah | dhasar kenging prabawa di | sabên nêdya mubêng panoning narendra ||

22. dadyèsmu miris ing driya | narpa kang tansah ginalih | mung ubayaning sang rêtna | dènira arsa ngladosi | yèn wus dèn maru ing sih | lan Dyah Kumuda Sang Ayu | tansah nganti sang nata | bêdhahe sing Bauwarni | lampahira kang pra raja ngrurah kitha ||

23. Sang Dyah Têgaron Wêrdeya | kang tansah kinèn ngladosi | wau Sang Citralangênan | tan pêgat amuja brangti | dadya sang dyah kêkalih | mung têngga nèng jawi pintu | pan sinambi mêmaca | rêrêpèn kidung kêkawi | kang rinêngga dyan wêdana kalihira ||

24. Sang Dyah Têgaron èsthinya | Dyan Astracapa sang pêkik | Kusuma Rêtna Wêrdeya | kang dadya paraning brangti | Dyan Astradana nênggih | tansah rinênggèng kakidung | sang dyah wus sami jarwa | sêpuh nèm saeka kapti | gêgên pada lir rukma timbul ing toya ||

42. Maskumambang

1. Dyah Têgaron [Têgaro...]

--- 203 ---

[...n] cèthi juga kang binatin | ngran Biyang Tarimah | nate adol rakok wangi | kêmbul ing karya tan arja ||

2. Dyah Wêrdeya juga pawongan binatin | ngran Nyai Guledhag | nate laki soldhat pyonir | ajulig tingkah bosiyang ||

3. nora kurang mêmanis malah ngaduki | yèn marna rarênggan- | ira dyan wêdana kalih | wau Dyah Citralangênan ||

4. tansah anèng kamar amuja sêmèdi | angnir păncadriya | ngrasuk wisesèng Suksma di | nêgês gaibing jawata ||

5. tan lyan minta panggih ing raka Dyan Panji | lami tarak brăngta | sarira nglayung nglalêntrih | kadi pêrdapa sinêmpal ||

6. ujwalanglong saya mimbuhi mêmanis | prabawèng sang rêtna | abantêr kang puja brangti | angênakakên prabawa ||

7. angin têdhuh mangkara duta mawanti | pakuwon Maguwa | dadya linud ing pagêring | mutah mising sakitira ||

8. kathah pêjah kang tan lina lami sakit | kêdhik ingkang saras | prajurit maguwa tintrim | kathah atilar barisan ||

9. wong tri dasa mliyun mung kantun sêpalih | ingkang taksih saras | nyêpêng karbin milya baris | kampita kang para raja ||

10. kawarnaa kang manukma lampah sandi | Dyan Cakranêgara | lir dinulur ing dewa di | dindakira[19] sampun prapta ||

11. sajawining pura pakuwon sang pêkik | sêksana malumpat | dhatêng sajroning capuri | cinangking ingkang parêpat ||

12. rawuh ing jro matêk limunan sang pêkik | pan sampun kawawas | pêrnahira sang rêtna di | pan arsa mindha jawata ||

13. saparêpatira tan ana kaèksi | sang raja pinutra | prapta gyaning [gya...]

--- 204 ---

[...ning] sang dyah kalih | rahadyan mèsêm ing driya ||

14. amiarsa rêrasanira sang dèwi | tan lyan kang dèn ucap | namung ingkang rayi-rayi | Dyan Undhakan Astracapa ||

15. juga ingkang dèn ginêm ing asmara di | Radèn Astradana | guyub kang pawongan sami | parpat kalih sukèng manah ||

16. amiarsa dongènging cèthi kêkalih | Dyan Cakranêgara | lumêbêt ing kamar aglis | sang rêtna tan ana wikan ||

17. namung gandanira kang anrus kadêling | kagèt sang kusuma | Sang Dyah Têgaron nêbda ris | lah yayi Rêtna Wêrdeya ||

18. ingsun mambu gănda luwih dening wangi | baya jin prayangan | kang tunggu ing kamar iki | srêbêding gănda mrik kongas ||

19. kaya dèn mênciri lopèndêr sathithik | baya kêng prayangan | anyalong mring toko angsring | umatur Sang Dyah Wêrdeya ||

20. lêrês kangbok wontên gănda anrus minging | dingarèn pranyata | sêmune anyalawadi | dangu-dangu sanès gănda ||

21. sapunika ambête lir wêdhus wiwi | baya jin bêgondhal | sang dyah tutup grana sami | miwah cèthi kalihira ||

22. kirig-kirig mithês irung kang pra cèthi | dènnya cinêlakan | dhatêng parêpat kêkalih | wimbuh ngêntut Ki Kaladan ||

23. Bok Tarimah binêkêm irung pinêndir | saya balukean | sru kêkêl parpat kêkalih | kesah nulya sami ngiwa ||

24. Bok Tarimah sasotira andruwili | jin kêna ing tulah | si pongkrang dipun rasani | malah êntute pinasang ||

25. sang dyah kalih gumujêng atutup lathi | Têgaron Sang Rêtna | pangandikanira manis | wis biyung aja

--- 205 ---

rinasan ||

26. Radèn Cakranêgara pan sampun prapti | ngarsaning sang rêtna | Citralangênan Sang Dèwi | kang tansah amuja brăngta ||

27. sang kusuma tan paja-paja udani | mring kang mindha dewa | tansah anungku sêmèdi | Rahadèn Cakranêgara ||

28. sarêng mulat sang dyah ingkang tarak brangti | tan samar ing driya | saèstu lamun kang rayi | Kusuma Căndrakirana ||

29. mênggah ngusap jaja tyas kadya rinujit | ciptaning wêrdaya | jagat dewa bêthara di | dhuh nah anggèr mirah ingwang ||

30. dene bangêt kaswarsa rusaking dhiri | tuhu nora cidra | Bêgawan Pêrmanasidik | nguni wangsite maringwang ||

31. pantês gustiningsun aduka mring mami | jêr sun kalêpatan | anganggêp wong adol nami | ngaku Dyah Căndrakirana ||

32. ya sênadyan mêngkono sun durung gingsir | tumimbanging trêsna | tan lyan mung sira wong kuning | kêng kacipta ing asmara ||

33. najan ngrasuk pakeyan pindha gupêrnir | sun sumiwèng tilam | lah ya sun gunjake dhingin | dyan nêbda mindha jawata ||

34. lah ta putuningsun kang nandhang kaswasih | apa sêdyanira | mamintèng dewa linuwih | dene wis luwih wibawa ||

35. krama ratu agung prakosa sinêkti | Sang Sri Sewandana | kratone kagiri-giri | yèn nêjoa ayu sira ||

36. warnanira sêjagad tan ana tandhing | kagèt sang kusuma | wontên swara kapiyarsi | gya mêdhar sêmèdinira ||

37. wus dinugi tinurunan dewa luwih | tumrun anoraga | umatur sarwi wotsari | hong yangyang siwah aboja ||

38. dewanirèng jawata kang maha murti | sumuruping netra | kang mindha dewa nêbda ris |

--- 206 ---

hong nirdahna sirantuna ||

39. pinrasêbda sahasah amigênani | nini sun tarima | ambagèkakên mring mami | lah babo sira matura ||

40. marang ingsun apa sarasaning ati | sang dyah atur sêmbah | eyang kang langkung udani | patikbra saèsthi praya ||

41. nanging ulun tan paja-paja angimpi | puruna dèn garwa | mring pun Kêlana Nêrpati | kawula lampu pralaya ||

42. yèn tan panggih lawan gurunadi mami | suka têkèng lena | nêbda kang mindha dewa di | nini putri bênêr sira ||

43. iya apa kluwihaning bêthara di | yèn tan wruh kêng samar | jatine sira nèng ngriki | sêthithik wit pêputungan ||

44. lan lakimu putra ing Jênggalamanik | dirèng kaki putra | mèh kêna cobaning bumi | sinalimur ing paningal ||

45. ana èstri ngaku Sang Dyah Sêkartaji | kanggêp aturira | têmah sira angendrani | kacêkêl mring wong Maguwa ||

46. nanging bojonira kaki Kêrtapati | ing salunganira | têmah nusul angulati | nèng marga binegal baya ||

47. têkèng lena wit ngulati sira nini | ya ta sang kusuma | duk wrin kang raka wus lalis | gya mêrbêng mijil kang waspa ||

48. narik patrêm sang dyah arsa bela lalis | kêbat rajaputra | sang dyah rinangkul sing wuri | sarwi gunturi srêngkara ||

43. Dhandhanggula

--- 207 ---

supraba ||

2. witne ingsun rêkendra ta yayi | rasa-rasa yèn darbea yogwa | kabyatan ing gêng wirangrong | atilar praja nglangut | anrang baya nêmah kaswasih | ketang sihira nimas | guruning wong ayu | ing mangke têmah pêpanggya | pasrah jiwa pun kakang sumiwèng rêsmi | lila tadhah dêduka ||

3. sang kusuma sumawur ing èsthi | kapratisthan lêngêsing asmara | sumiram mawur rungrume | rèhning tikswara rampung | kêpagutan drêsing mêmanis | pamurtirèng kalangyan | ing swang campur madu | yangyang pudya winartama | pangrubasèng dirèng yudyayaning sandi | drês rênaning kusuma ||

4. kunêng ingkang manguswèng onêng sih | kawarnaa Radèn Astracapa | lan Astradana Rahadèn | lami samya wulangun | dhatêng arinira sang aji | tur angsring ujung tingal | radèn kalih wau | ugi wus kapadhan cipta | carêming tyas kênyatan ing solah liring | pikate mangun brăngta ||

5. ya ta rêmbagan satriya kalih | arsa nêmpuh byat malêbèng pura | nênungkul ing jêng sang katong | gilig dyan kalih wau | gya malumpat jroning capuri | kêng purnama sumilak | radyan lampahipun | mlipir yoming papêthetan | wus kawawas pêrnahnya sang dyah kêkalih | ririh pinarêpêkan ||

--- 208 ---

[...mirêng] mami | Undhakan Astracapa ||

7. mêdanani miji lawan ngampil | sarta niyaga pasindhèn dhalang | malih nêbda Dyah Têgaron | apa bisa puniku | amarangi ing tumbak kêris | sênajan ta bisoa | sun duga ing kalbu | yèn lagi marangi tumbak | lamun ana wong wadon liwat amêsthi | kabêlèr tanganira ||

8. jêr yèn dulu wong wadon ngluwihi | panglirike lir kucing tumingal | ing tikus kudu măngsa ge | ingsun nèng ngarsa prabu | yèn wong ika dipun timbali | liringe tan pêsaja | lir mêcahna bathuk | nambungi Nyai Tarimah | gusti lêrês sêbda paduka sang dèwi | mila Dyan Astracapa ||

9. langkung lèmèrira dhatêng èstri | datan kenging mancêning kewala | tan sampun ing pangarahe | mring kawula sih langkung | angsring-angsring dèn pêparingi | priksa abdi paduka | tan wus yèn dêdangu | amba sayah nyaurana | barang-barang lèjême tan mêsajani | mèsêm sang dyah miarsa ||

10. Rêtna Têgaron ngandika malih | yayi Wêrdeya Si Astradana | kaya ngapa pawartane | matur sang kusuma yu | lah kakang bok ingkang satunggil | nênggih pun Astradana | mêdanani wau | gamêl sêrati kêmasan | myang patehan tuwin panakawan alit | tan sanès lèmèrira ||

--- 209 ---

[...stri] ingkang nglangkungi | lamun Dyan Astradana ||

12. dalah dhatêng priya ingkang sigit | inggih rêmên angsring gêgonjakan | pramila sugih mijine | wontên rare wêwalu | pinilihan kang dhandhing-dhandhing | kang cêmêng tuwin jênar | bambang awak ngrayung | sêdene dhatêng wanita | datan tampik najan sampun luwas gêtih | ugêr ayu pan arsa ||

13. sangêt-sangêt panguthuhing galih | radèn kalih wrin dènnya rêrasan | gumujêng gêgêt lathine | sang dyah malih nêbda rum | yayi dèwi ingsun pêpikir | apa wani mêlbua | wong roro puniku | anrang sêsikuning nata | Dyah Wêrdeya aturnya mêthuki galih | kakang bok ulun duga ||

14. lêrêsira purun labuh pati | saupami batên mêngkatêna | eman-eman ing baguse | tan purun takêr marus | lah bok sampun sok nglirik-lirik | damêlipun punapa | tan mrih wêkasipun | ya ta radyan kalihira | saya datan sêrănta raosing galih | dhèhèm sarêng ngatingal ||

15. langkung kagèt sang rêtna kêkalih | sami jumênêng apalingkuran | maras-maras sênêng wonge | sang dyah nulya sinambut | sowang-sowang raka lan rayi | pinondhong ngayang-ayang | tan osik sang bagus | gya binêktèng pêsarean | Radèn Astracapa mring raka sru tan wrin | Radèn Cakranêgara ||

16. lamun wontên sajroning jinêm-mrik | akalihan Dyah Citralangênan | arsa lumêbêt karsane | ya ta sinapa gupuh | dhatêng raka sêbdanira ris | sapa iku nèng jaba | kang arsa malêbu | sru kagèt Dyan Astracapa | datan samar lamun kang raka Dyan Panji | pan wus dinugèng driya ||[20]

1	Lebih satu suku kata: tansah pêntiyungan. (kembali) Lebih satu suku kata: tansah pêntiyungan.
2	Kurang satu suku kata: angrasuk wisesaning ywang. (kembali) Kurang satu suku kata: angrasuk wisesaning ywang.
3	Pupuh Wirangrong ini tidak sesuai dengan aturan tembang macapat umum. Gatra ke-3 yang biasanya 10u menjadi dua gatra: ke-3 (7a) dan ke-4 (4u); dan gatra ke-5 yang biasanya 6i menjadi 7i. Variasi ini tidak dicatat sebagai catatan-kaki. (kembali) Pupuh Wirangrong ini tidak sesuai dengan aturan tembang macapat umum. Gatra ke-3 yang biasanya 10u menjadi dua gatra: ke-3 (7a) dan ke-4 (4u); dan gatra ke-5 yang biasanya 6i menjadi 7i. Variasi ini tidak dicatat sebagai catatan-kaki.
4	angling. (kembali) angling.
5	langkung. (kembali) langkung.
6	Tanggal: Isnèn Wagya (Sênèn Wage) patbêlas (14) Ruwah Jimakir: èsthi sêbdèng puja warna (AJ 1778). Tanggal Masehi: Senin 24 Juni 1850. Biasanya watak bilangan kata "warna" adalah 4 (empat). (kembali) Tanggal: Isnèn Wagya (Sênèn Wage) patbêlas (14) Ruwah Jimakir: èsthi sêbdèng puja warna (AJ 1778). Tanggal Masehi: Senin 24 Juni 1850. Biasanya watak bilangan kata "warna" adalah 4 (empat).
7	Tanggal: Sênèn Wagya (Wage) sêlawe (25) Juni: sèwu wolung atus lan sèkête (1850 M). Sebagaimana disebut dalam Pupuh 29.33 di atas, hari Senen Wage jatuh pada tanggal 24 dan bukan tanggal 25. Maka, mungkin tanggal yang dimaksud adalah Slasa 25 Juni 1850 M. (kembali) Tanggal: Sênèn Wagya (Wage) sêlawe (25) Juni: sèwu wolung atus lan sèkête (1850 M). Sebagaimana disebut dalam Pupuh 29.33 di atas, hari Senen Wage jatuh pada tanggal 24 dan bukan tanggal 25. Maka, mungkin tanggal yang dimaksud adalah Slasa 25 Juni 1850 M.
8	jung. (kembali) jung.
9	Kurang satu suku kata: lan Lanjakprakosanipun. (kembali) Kurang satu suku kata: lan Lanjakprakosanipun.
10	Kurang satu suku kata: dènnya baris nèng wêkasanipun. (kembali) Kurang satu suku kata: dènnya baris nèng wêkasanipun.
11	Kurang satu suku kata: lah kêpungên wong akèh dèn gupuh. (kembali) Kurang satu suku kata: lah kêpungên wong akèh dèn gupuh.
12	Kurang satu suku kata: datan wruh lèjêming cipta. (kembali) Kurang satu suku kata: datan wruh lèjêming cipta.
13	Tanggal: Rêspati (Kêmis) Wage tri likur (23) Ruwah Jimakir: èsthi gora swara tunggal (AJ 1778). Tanggal Masehi: Rabu 3 Juli 1850. Perbedaan satu hari (Rabu versus Kêmis) sering terjadi dalam konversi tanggal Jawa. Terdapat juga dalam gatra-gatra berikut tanggal Masehi: tiga (3) Juli: sèwu wolung atus sèkêt (1850). (kembali) Tanggal: Rêspati (Kêmis) Wage tri likur (23) Ruwah Jimakir: èsthi gora swara tunggal (AJ 1778). Tanggal Masehi: Rabu 3 Juli 1850. Perbedaan satu hari (Rabu versus Kêmis) sering terjadi dalam konversi tanggal Jawa. Terdapat juga dalam gatra-gatra berikut tanggal Masehi: tiga (3) Juli: sèwu wolung atus sèkêt (1850).
14	Kurang satu suku kata: Dyan Maesa Jêladri. (kembali) Kurang satu suku kata: Dyan Maesa Jêladri.
15	Kurang satu suku kata: Sri Mêkasar wus pêjah. (kembali) Kurang satu suku kata: Sri Mêkasar wus pêjah.
16	wor. (kembali) wor.
17	Gatra ke-2 ini merupakan pengecualian dari aturan tembang Gambuh dalam naskah ini. Lihat catatan kaki di Pupuh 7 di atas. (kembali) Gatra ke-2 ini merupakan pengecualian dari aturan tembang Gambuh dalam naskah ini. Lihat catatan kaki di Pupuh 7 di atas.
18	Lebih satu suku kata: ingsun sira kon nututa. (kembali) Lebih satu suku kata: ingsun sira kon nututa.
19	tindakira. (kembali) tindakira.
20	Bait berikutnya memulai dengan "lamu[...]" lalu halaman selanjutnya tidak ada. (kembali) Bait berikutnya memulai dengan "lamu[...]" lalu halaman selanjutnya tidak ada.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri