Anglingdarma, Van Dorp, 1884, #1123 (Pupuh 01–20)
1. | Anglingdarma, Van Dorp, 1884, #1123 (Pupuh 01–20). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
2. | Anglingdarma, Van Dorp, 1884, #1123 (Pupuh 21–40). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
3. | Anglingdarma, Van Dorp, 1884, #1123 (Pupuh 41–60). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
4. | Anglingdarma, Van Dorp, 1884, #1123 (Pupuh 61–80). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
5. | Anglingdarma, Van Dorp, 1884, #1123 (Pupuh 81–97). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
Cariyos Lêlampahanipun Raja Anglingdarma ing Nagari Malawapati
--- [1] ---
Wiwit kramanipun angsal Dèwi Sêtyawati, sarta panandhangipun cintraka, punapadene anggènipun lêlana, dumugi konduripun dhatêng Malawapati, lajêng magawan, ingkang wayah anama Bambang Găndakusuma anggêntosi kaprabonipun, mawi kasêkarakên.
Kaêcap dening Tuwan: G. C. T. van Dhorêp èn Ko ing nagari Samarang Taun: 1884.
--- [2] ---
[...]
--- 3 ---
Sêrat Anglingdarma
1. Asmarandana
1. purwakanira makirti | rumancana sang pustaka | ing ari Sukra Manise | ing tanggal kaping sadasa | Rabingulakir wulan | Jimawal sangkalanipun | tri suyati bawa tunggal |[1]|
2. laksitan ingkang winarni | katanirèng Yugabuda | nuswa Jawa pituture | nadyan Buda yèn utama | linuri kang carita | duk jênêngira ing dangu | Maharaja Anglingdarma ||
3. tan ana kang nyênyiringi | kabêntaranirang nata | tri buwana kêkês kabèh | ratu winong ing jawata | kinatujon sakarsa | tuhu kalamun pinunjul | sinêbut nata bathara ||
4. prajanira sri bupati | ingaran Malawapatya | langkung wiyar jajahane | angungkurakên aldaka | ngajêngakên muara | tulus kang sarwa tinandur | eca manahing kawula ||
5. radya ing Malawapati | matyanta gêmah raharja | kacarita punggawane | dhomas samyambêk sudira | prawira ing ayuda | manggala para gul-agul | tate angêlar jajahan ||
6. wau sang sri narapati | Maharaja Anglingdarma | tan kuciwa ing listyane | dibya sakti măndraguna | prawira kinawasa | rama ibu raja ratu | eyang nata pinandhita ||
7. kadang
--- 4 ---
sinangarya sami | ratu wijiling atapa | paluntur andanawarèh | rêmbêsing madu kusuma | Maharaja Nglingdarna | maksih taruna warna nung | kadya Bathara Marmata ||
8. pêpatihira narpati | santana wêkaning warga | Bathikmadrim panêngrane | dibya sakti măndraguna | prawira ngadilaga | marmanira sang aprabu | abala sêsamèng raja ||
9. inggih Patih Bathikmadrim | ingkang angêlar jajahan | pinrêp ing yuda antuke | dadya anungkul sadaya | kang para raja-raja | sumuyud tur putrinipun | sadaya sampun kagarwa ||
10. dhomas cacahe pra putri | kang katur ing sri narendra | citrane samyayu anom | ki patih wus tinariman | santananing narendra | kaprênah misanan prabu | ayu endah warnanira ||
11. wasta Dèwi Rênggawati | adarbe ari sajuga | jalu apêkik warnane | sampun kinulawisuda[2] | jinênêngkên punggawa | rongèwu lêlungguhipun | aran Arya Wijanarka ||
12. cinarita Bathikmadrim | tunggil paguron lan nata | mila kalangkung saktine | citrane mirib sang nata | bagus prawira truna | nging kuciwa swaranipun | ragi pelat yèn ngandika ||
13. sogatanirang narpati | nata pandhita sudibya | ing ardi padhepokane | winastan ing Rasamala | Bagawan Maniksutra | yèku juluke sang wiku | sampun amindha niskala ||
14. adarbe putra sasiki | sira sang maha pandhita | Dèwi Sêtya panêngrane | jêjuluk [jêju...]
--- 5 ---
[...luk] Ambarawatya | endah datanpa sama | sami èstri lênglêng mangu | umiyat ing sang kusuma ||
15. liringe galak amanis | asri karya êla-êla | yèn cinăndra suwarnane | kurang căndra luwih warna | nadyan ratih ing swarga | jinajara lan sang ayu | kandhiha tandhing araras ||
16. midêra sasra nagari | ngulari măngsa antuka | kang umirib ing citrane | duhitanirèng aldaka | punjul ing tanah Jawa | tan ana upaminipun | tuhu ratuning kusuma ||
17. kacatur sang lir apsari | ing arga sampun alama | kagarwa marang Sang Katong | Anglingdarma ing Malawa | binakta marang praja | kinarya garwa têtunggul | mumpuni ing dalêm pura ||
18. sakathahe para putri | garwane sri naranata | sadaya wus padha karèh | marang kusumèng aldaka | nging salami kagarwa | dèrèng acarêm salulut | kalawan sri naranata ||
19. risang kusumaning puri | kêtarda cimbruwanira | salamine pêpangantèn | dèrèng kenging sapocapan | para putri sadaya | tan kêna cakêt sang prabu | miwah sêlir pêpingitan ||
20. kang kêni marêk sang aji | para babu tuwin inya | kang wayahira wus lungse | ing mangke wus tigang căndra | dènnya panggih sang nata | arda sungkawaning kalbu | enjing miyos sinewaka ||
21. tanpa mandara sang aji | miwah tan salin busana | saking sru sasmarèng tyase | wênês ijo anglongjiwa | atajin dhahar
--- 6 ---
nendra | citranira wuwuh bagus | kadya Bathara Marmata ||
22. murub ingkang cahya wingit | lir Hyang Asmara tumêdhak | sawiyosira sang katong | pinarak ing sitibêntar | pêpak para partiwa[3] | para manggalaning kewuh | sumiwèng byantara nata ||
23. supênuh kang para mantri | andhèr anèng pagêlaran | dêmang ngabèi ranggane | sinangarya kandhuruan | sirarya Wijanarka | Radèn Dayaningrat ngayun | ajajar sami santana ||
24. Tumênggung Mongpraja linggih | jajar lan Dêmang Ngurawan | Adipati Mataune | pêpak punggawèng Malawa | gêng alit sumewaka | mantri tan kêna ingitung | kadi trunaning udaya ||
25. Kyana Patih Bathikmadrim | ngandikan mring sitibêntar | praptèng ngarsa tur sêmbahe | ngandika sri naradipa | dikapara ing ngarsa | nêmbah sandika mangayun | sang nata malih ngandika ||
26. marma sira sun timbali | kakang maring ngarsaningwang | tyas ingsun sru rêncakane | kayaparan rèh manira | tanbuh sotaning driya | ingsun iki ratu agung | amung cacade sangara ||
27. kasusra ing nuswa bumi | ingsun ratu binathara | nanging sawiji cacade | tinampik marang wanodya | lawan sun mawa krama | durung acarêm salulut | apês jênêng sun narendra ||
28. akarsa ingsun rêngati | kakang patih ipenira | lalu ing pangemaningong | dene putrane sang dwija | Bagawan Maniksutra | Patih Madrim awotsantun | pukulun sampun gya duka ||
29. sampun jamaking pawèstri | dewaji [de...]
--- 7 ---
[...waji] ambêg wisuna | kêdah ingêmong solahe | manawi sampun kajiwa | yakti anut sakarsa | nistha panjenêngan prabu | yèn rêngata marang garwa ||
30. lipur tyasira narpati | myarsa ature apatya | dadyaris pangandikane | kakang sun arsa cangkrama | maring taman Bagendha | saosna dipangganingsun | sandika aturing patya ||
31. swandana sampun sumaji | wêwangon baludru rêkta | apalisir sutra jêne | apus buntut kuswaraga | kêkalung mas rinêngga | pinakwèng intên jumêrut | murub ujwalaning rêtna ||
32. dipăngga dinulu asri | kang tulale ingulêsan | sutra rêkta lawan ijo | yèn angadêg kadi teja | malang lir wigyutmala | malêngkung kadya kêkuwung | molah lir calarat warsa ||
33. sampun awahana èsthi | Maharaja Anglingdarma | kadya nir kamanusane | tinon lir Hyang Sakra têdhak | yun magut yuda mêngsah | Niwatakawaca Prabu | Ratu Ngimaimantaka ||
34. sumrêg kang wadya lumaris | budhalira saking praja | sri tinon upacarane | jajaran awarna-warna | wadya sikêp gêgaman | binusanan abra murub | tulya puspita sataman ||
35. saragêni sikêp bêdhil | wong nyutra sikêp warastra | datan kaliru prênahe | waos binang rêruwitan | cêmêng kumbala badhak | dwaja lawan umbul-umbul | daludag lêlayu abra ||
36. Dêmang Ngurawan ngruhuni | lampahira saha wadya | mring wana karya garogol | anggiring
--- 8 ---
banthèng maesa | sangsam kancil arina | laju lampahirang prabu | wus rawuh ing pagrogolan ||
37. êntyarsa sri narapati | umiyat banthèng manjangan | tandya mundhut wilisane | arsa anggrit sato wana | wus mangrênggêp warastra | andaka kathah kacundhuk | linêpasan ing sang nata ||
38. sigra ingkang para mantri | ingundhangan nitih kuda | ngêmbari maesa banthèng | gambira watêk manggala | myang para mantri sura | nandêr asru ngêmbat lawung | winatang punang andaka ||
39. akathah samya ngêmasi | mesandhanu myang andaka | Ki Arya Wijanarkane | malah putung watangira | andaka sru narajang | pêjah tinampiling mawur | mukanira ting palêsat ||
40. atyanta suka sang aji | umiyat ing pra punggawa | prawira sura tandange | miwah kang wadya sadaya | sami suka tumingal | gumuruh suraking wadu | gambira wira taruna ||
2. Sinom
1. sira sang mantri wisesa | umarêk ing sri bupati | matur dhuh gusti sang nata | suwawi kondur ring puri | kathah sangsayèng ati | ratu kulinèng wana gung | kêni ing ila-ila | tan sayogi kang pinanggih | kadhahara pukulun atur kawula ||
2. sigra kondur sang iswara | wadya sampun dèn undhangi | laju mring taman Bagendha | lampahira sri bupati | umyang têngara muni | budhal kang wadya pangayun | lir bêlah kang pratala | gadêbêging wong lumaris | asauran panjriting turăngga liman ||
3. yodèswara lumaksana |
--- 9 ---
ingkang minăngka têtindhih | Rahadèn Andayaningrat | saha busananirasri | wadyendra winitawis | kalih èwu kathahipun | sadaya pêpilihan | warnane apêkik-pêkik | trahing kartiyasa wong sudirèng laya ||
4. asikêp watang lan dhadhap | sadaya bujanèng kulit | bandera gula kalapa | ing ngarsa wong saragêni | punggawa ingkang kari | gêgamanira nèng ngayun | têngranira nèng wuntat | sakathahing para mantri | samya ngapit kanan kerining dipăngga ||
5. wong anggandhèk mantri mudha | angampil upacaraji | asawang prawata sêkar | gêgamanirang narpati | busananing prajurit | dinulu pating palancur | kasonganing raditya | ujwalanirangkên thathit | sampun kongang gapuranèng kang udyana ||
6. tuhu yèn asri kawuryan | mangkana lampahiraji | praptèng jawining gapura | kandhêg sakèhing prajurit | manjing udyana ajrih | ing jro wontên taksaka gung | kirda lan ula tampar | sumarma kèndêl kang baris | bêbêg andhèr kapita sri naranata ||
7. ngandika masêmu duka | apa ta karane iki | padha mandhêg anèng jaba | datan ambanjur umanjing | Mangunjaya dèn aglis | pariksanên wong pangayun | sigrarya Mangunjaya | manêmbah nandêr mring ngarsi | ri sampuning ki arya wau mariksa ||
8. gya wangsul marêk sang nata | makidhupuh umastuti | dewaji atur kawula | sumarma kandhêg kang baris |
--- 10 ---
jroning udyana gusti | wontên sarpa naga agung | kirda lan ula tampar | sigra tumêdhak sang aji | angandika singgahna wadya pangarsa ||
9. ingsun akarsa uninga | solahe sarpa kang lagi | akirda lan ula tampar | piyak sakathahing baris | laju sri narapati | sapraptaning prênahipun | kang kirda kasatmata | de sang nata Nagagini | rabinirang sarpendra Nagapratala ||
10. wau sang taksaka raja | sumitranira sang aji | dahat samya sih-sinihan | wus manjing sudarawidi[4] | èsmu duka umaksi | angunandika sang prabu | hèh Nagagini sira | culika apulang gati | lawan ula tampar dudu saminira ||
11. nadyan ulaha asmara | amiliha kang prayogi | samanira padha naga | nora katon majanani | lah adèna kang alit | datan wrin ing alitipun | iya bilai sira | sang nata mundhut jêmparing | wus amênthang gandewa kang hru lumêpas ||
12. ula tampar kawatgata | tênggakira tigas pacing | sang Nagagini mangkana | kasarèmpèd ponang pêthit | kagyat agya anolih | sang Nagagini andulu | yèn Raja Anglingdarma | ingkang amusthi jêmparing | Nagagini lumayu anrak laleyan ||
13. arda merang ing wardaya | ciptanira Nagagini | Anglingdarma kaniaya | matèni wong padha asih | tan lila awak mami | nora wurung sun wêwadul | mring kang Nagapratala | sun anjaluk ukum pati | Prabu Anglingdarma angungun [angungu...]
--- 11 ---
[...n] tumingal ||
14. ing solahira sang naga | aniba-niba kapati | asru dènira ngandika | abalia Nagagini | age sun usadani | buntutira ingkang tatu | malumpat pagêr bata | sang naga datan anolih | tan sumaur inguwuh dera sang nata ||
15. angartika jroning nala | tan wurung ingsun bilai | Si Nagagini yèn prapta | pasthi awadul mring laki | măngsa tutura yakti | dhandhang dèn unèkkên kuntul | ginugu mring si kakang | Nagapratala tan uning | ing purwane lah iya kinapakêna ||
16. laju lampahe sang nata | kăntramoi ta ing galih | miyat langêning puspita | dadya anênamur wingit | midêr ing tamansari | akarsa siram sang prabu | sakèhing wadyabala | sadaya amagêrsari | baris kubêng midêr sajroning udyana ||
17. amung kang para santana | tumut mring jro lan apatih | sang nata langkung kacaryan | tumingal langêning sari | saksana asêsumping | angilo marang ing ranu | ngandika ing wardaya | sun ratu anom apêkik | tanpa guna tinampik marang wanodya ||
18. baya ta angur matia | mangkana ciptaniraji | sinamur langêning taman | anjrah ingkang sarwa sari | argulo nagasari | sumarsana tunjungtutur | katêmpuh ing maruta | ruru gandanira minging | tibèng tirta tinon kadi jaladara ||
19. sangkêp saliring puspita | jalamprang gyanti kumuning | dangan pudhak lan kananga | noja mênur măndhakaki | andul gambir
--- 12 ---
malathi | srigadhing lan pacarbanyu | saruni tanjung pacar | walikadhêp nagasari | kathah lamun winarna ing guladrawa ||
3. Dhandhanggula
1. madubrata umung anambêri | angrêrêngih swara kapiyarsa | mrih sarkaraning sarine | wasana ingkang santun | tumibèng we brêmara ngukih | niba muluk ing tawang | mèsêm sang aprabu | miyat solahing sadpada | pan ginagas lêlakonira pribadi | nora pae mangkana ||
2. pêksi ngruhur awurahan muni | pratistha ring êpang nagapuspa | mawijah-wijah ing tyase | samya manungsung guyu | wikan lamun sang nata wingit | lir anglipur sang brăngta | wau ciptanipun | pêksi êtongganjrit munya | amêmangsit dhatêng sagungning[5] kang pêksi | sung sambega ing rowang ||
3. aywa sira wani angungkuli | Raja Anglingdarma ing Malawa | kêna ing cintraka gêdhe | ya ta sakèhing manuk | brasat saking pang nagasari | ajrih ngungkuli marang | sira sang aprabu | kantun kang pêksi kuthilang | maksih mencok sasomah nèng nagasari | lagya apêpasihan ||
4. sri narendra prastawèng pangaksi | èsmu runtik mring pêksi sasomah | yèn kawijila sabdane | akathah ingkang manuk | nora nana wani ngungkuli | marang sariraningwang | mung iki kang purun | tibane antakanira | sri narendra sigra anambut jêmparing | kukila linêpasan ||
5. kêni dhadhane kuthilang èstri | kapisanan kang jalu ngumbara | ya ta na swara mangkene | kapyarsa ing sang prabu | kaniaya sira [si...]
--- 13 ---
[...ra] sang aji | wong lagi pêpasihan | mêngko rabiningsun | mati sira kang nanjata | besuk sira nêmu wêwalês lir mami | tinilar ing garwanta ||
6. rikalane sêdhêng sami asih | ingkang swara sakêdhap wus sirna | dede pêksi sayêktine | jatinira Hyang Guru | lawan Dèwi Uma awarni | pêksi karya rêncana | mring sira sang prabu | sangkin pragnya ing wardaya | acangkrama kwèh sangkala andhatêngi | naranata ngandika ||
7. kakang Madrim sun tan arsa mulih | nginêp ana ing taman Bagendha | apatih atur sêmbahe | umiring ing sakayun | surup sang Hyang Kulandaragni | ginantyan ing sasăngka | nindya mantri mundur | saking ngarsaning narendra | asuwara ing wadya hèh pra dipati | kabèh padha saosa ||
8. dipun sami prayitna ing wèsthi | aja pisah sagêgamanira | wruhanira kănca kabèh | gustinta sang aprabu | anyuwani sang Nagagini | dènnya andon asmara | ing wataraningsun | lara tyase dene bedhang- | ira mati katanduk ing warastraji | sèstunira sang sarpa ||
9. datan wande awadul mring laki | saujare yakti pinracaya | mring priya tan wruh purwane | krodha ing têmahipun | sang Pratala ing sri bupati | sagung para nayaka | dèn prayitnèng kewuh | Nagapratala kawasa | anung dibya bisa ngambah agal rêpit | asakti măndraguna ||
10. samya matur sandika pra mantri | pra nayaka sigra asawega | miwah para prawirane | ênêngêna sang prabu | wontên ingkang
--- 14 ---
winarna malih | Buminata raksasa | asakti pinunjul | kang pura ing nagri Baka | ajêjuluk Mahraja Kalawêrdati | mangkana cinarita ||
11. têdhakira Prabu Kalasrênggi | kang pralaya de Sang Dananjaya | Kalawêrdati samêne | arsa amalês ukum | mring trahira Arjuna dadi | atriwikrama warna | wanodyayu luhung | sadasihe catur dasa | praptanirèng Malawa kapasang yogi | nata lagya pêpara ||
12. nèng wêdari sira wus udani | ditya raja anjujug ing taman | anyidra nata sêdyane | ing wayah têngah dalu | Patih Bathikmadrim winarni | datan eca ing driya | pangartikanipun | apa wahanane baya | sotaning tyas sasore asênig-sênig | ki patih dyan tumêdhak ||
13. kang akêmit sadaya wus guling | de kataman ing pangaribawa | ardapasa sêsirêpe | apatih alon muwus | lah ta apa wadine iki | dene kaya tinuba | wong kabèh aturu | apa Si Nagapratala | masang sirêp arsa nyidra sri bupati | iya bilai sira ||
14. lah ing ngêndi donira kapanggih | lawan naga sun măngsa wêdia | mijil kya patih yitnage | anyangking larasipun | datan ana wadya udani | praptèng jawining taman | têka rangu-rangu | ya ta ingkang kawarnaa | sira Prabu Kalawêrdati dyan prapti | maksih warna wanodya ||
15. wangwang cundhuk lan rakyana patih | alon tanya sirèku wong apa | dalu-dalu praptèng kene | kang
--- 15 ---
tinanya sumaur | ingsun iki endhang sing wukir | marma tumrah mring praja | sêdyaningsun muhung | arsa ngunggahi Mahraja | Anglingdarma kacarita saking wukir | yèn têdhaking Arjuna ||
16. Patih Madrim angandika aris | iya ingsun Raja Anglingdarma | èstu trahing Arjunane | yèn sira tuhu-tuhu | angunggahi ing jênêng mami | lah sira manêmbaha | nungkêmana suku | kang mindha èstri alatah | sanalika mulih warna raksasangrik | sawadya kawan dasa ||
17. sang yaksendra wus apurna jati | kala rupa goraya prakosa | godhèg wok simbar jajane | netra lir surya mêtu | dhrastha pinge mingis dèn isis | tinon lir braja tiksna | saryangrik amuwus | kamayangan Anglingdarma | sira panggih lawan ingsun padha siji | sêdhêng rok băndawala ||
18. praptaningsun arsa anênagih | marang sira dhihin utang pêjah | lêluhur ingsun patine | Kalasrênggi ranipun | lêluhur ta ingkang anglalis | kang aran Dananjaya | yakti mêngko ingsun | anagih marang ing sira | ulungêna pati uripira aglis | kagyat apatih mojar ||
19. mara sira têkakna rasaksi | budinira ngayoni maringwang | iya sun kêmbari dhewe | apa ta gêgamanmu | tamakêna ing awak mami | raksasendra bramatya | sarosa anubruk | sing anabda sarwi ngêrah | panaute angukih gêgulu iring | Bathikmadrim alatah ||
20. uculêna guluningsun [guluningsu...]
--- 16 ---
[...n] anjing | kêri têmên ingsun ora sotah | ilêrira ting dalèwèr | balik katganirèku | lah tarikên tamaknèng mami | dhrasthanta tanpa karya | tan tumama mringsun | Kalawêrdatyarda krodha | sigra narik badhama mêrang anitir | Madrim taman wigata ||
21. dyan winalês Sang Kalawêrdati | tinampiling mukanira bêncah | sumamburat rudirane | Sang Danawendra lampus | wadyanira sadaya sami | narajang mring apatya | Madrim ginarumung | kinêmbulan ing danawa | kawan dasa rudra parêng nêmpuh wani | kagyat apatih mojar ||
22. tadhahana jêmparingsun iki | linêpasan sakèhing raksasa | kawan dasa tumpês kabèh | rakyana patih wangsul | mring udyana wus bangun enjing | wadya tangi sadaya | tan ana kang wêruh | lamun mêntas mangun yuda | Hyang Aruna wus mijil sakèhing mantri | sumewakèng ngarsendra ||
23. kang dipăngga wus dèn palanani | yitnèng wadya bilih sang pamasa | karsa kondur mring purane | kawarnaa sang prabu | lagya wungu dènira guling | ngraos onêng ing garwa | angandika arum | kakang Madrim saosêna | gajah ingsun sandika aturing patih | sumaos kang swandana ||
24. dyan têngara umyang para dasih | budhal wijah-wijah ing samarga | punggawa pra mantri akèh | anggarêbêg ing prabu | nèng srêngganing matêngga asri | lampahira narendra | tan adangu rawuh | ing praja sigra apatya | aparentah mring sagung para bupati | aywana turwèng wisma ||
--- 17 ---
25. asaosa jroning pura sami | dèn prayitna Si Nagapratala | sakti manjing ajur-ajèr | yèn ana rupa sênuk | banthèng kidang kalawan kancil | miwah yèn rupa sarpa | tarajangên iku | pasthi Si Nagapratala | pan sinakti barang saciptane dadi | samya matur sandika ||
26. pra nayaka tan ana umulih | sri narendra praptèng panangkilan | têdhak saking wahanane | kawarnaa sang ayu | Dèwi Sêtya garwaniraji | kala samana lagya | lunggwèng panti arum | ingayap dening pawongan | nikèn inya Mandhala datan atêbih | angandika sang rêtna ||
27. biyang inya sang nata nèng ngêndi | matur nêmbah linggar apêpara | anggêrit sangsam lan banthèng | dhumatêng ing wana gung | angandika sang lir apsari | ingsun dèn timbalana | tumutur sang prabu | sapungkure gustinira | rasaning tyas onêng kayage aprapti | kapengin sapocapan ||
28. ingsun ngrasa yèn alaki gusti | Ni Mandhala suka atur sêmbah | yèn rawuh sang nata mangke | paduka yogya mêthuk | nèng wiwara sarju sang dèwi | saature ni inya | kasaru sang prabu | rawuh kang wadya gumêrah | anèng jaba sri nata tumamèng puri | garwa mêthuk ing dwara ||
29. paregolan madhêg nikêl warti | tandya nguswa padanirèng priya | sri nata kapitèng tyase | garwa lalu sinambut | astanira kinanthi-kanthi | winawèng kênya pura | pinarak nèng babud | atarap para biyada | umarêk [u...]
--- 18 ---
[...marêk] ing nata miwah para bibi | andhèr munggwing byantara ||
30. pama wintang sakèh para putri | kusumaning arga pama wulan | anêlahi ujwalane | tansèng pangkoning kakung | sakamantyan suka tyas aji | sang dyah tansah kinuswa | rinoban pangrungrum | sinambut winawèng tilam | para inya saksana atangkêb samir | mundur para biyada ||
4. Durma
1. ênêngêna sri nata lan garwanira | warnanên Nagagini | enggal lampahira | prapta ngarsaning priya | sarwi tawan-tawan tangis | angling sang Naga | lah ana apa yayi ||
2. aja nangis babo sira wêwartaa | lingnya sang Nagagini | sun maring udyana | bagendha nginum toya | sumitranira nututi | Raja Nglingdarma | asikara mrih pati ||
3. ingsun lunga malumpat ing pagêr bata | jinujul ing jêmparing | kêna buntut ingwang | wadyane padha surak | samya ngêlokakên mati | ingsun tan lila | buntutku nandhang kanin ||
4. lah dèn age adilana awak ingwang | walêsên ukum pati | Raja Anglingdarma | ika ratu dursila | angalani ing wong bêcik | kalamun sira | nora kolu matèni ||
5. maring Raja Anglingdarma ing Malawa | lah uwis ingsun amit | alêbu tumangan | awirang marang dewa | tan drêman ingsun aurip | dèn kaniaya | ing wong tan anulungi ||
6. yèn mangkono abot marang Anglingdarma | pedah apa pawèstri | Sang Nagapratala | myarsa sambating garwa | kalangkung angrês [angrê...]
--- 19 ---
[...s] ing galih | pan durung ana | cidrane Nagagini ||
7. lir sinêbit talinganira sang naga | krodha mawinga wêngis | aksinta marêkta | tinon kadi baskara | kêmbar darpa angrêrêsi | magêng bisana | ri kang buntut kumitir ||
8. lir panyukur sisike Nagapratala | upas sumirat kuning | lir murub kang netra | jihwa asawang kilat | dênta kadya lintang ngalih | sabongkoting tal | gêngira ingkang pêthit ||
9. untu rangah lir drigama wuluh wungwang | dhrasthanira lir gadhing | muka kadi parang | grana lir guwa kêmbar | ngakak swabawa ngajrihi | asru angucap | karia Nagagini ||
10. duk umijil sira Sang Nagapratala | ngambang midêr ing tasik | jihwa ngalad-alad | mêlingi swara ngakak | midêr sambaning jaladri | sigra umêdal | marang Malawapati ||
11. sampun limut dardyanira amêmitra | lawan sri narapati | arsa pinadhêman | de Sang Nagapratala | sing wisunèng Nagagini | ingkang kaetang | trêsnanira mring rabi ||
12. lir widyuta lampahe Nagapratala | sapangu nulya prapti | sajronirèng kutha | kandhêg ing panangkilan | kathah punggawa kang kêmit | pan ingundhangan | mring Patih Bathikmadrim ||
13. pra nayaka sawadyanira sawega | sakapraboning jurit | apatih lingira | hèh sagunging punggawa | dèn padha angati-ati | aywana lena | Nagapratala sakti ||
14. mèsêm sira Nagapratala miyarsa | angling sajroning galih | tandhane [ta...]
--- 20 ---
[...ndhane] yèn ala | sang Raja Anglingdarma | sakèh punggawa kang kêmit | atine jaga | padha pating bathithit ||
15. yèn arsaa Nagapratala sikara | maring punggawa mantri | pasthi têtumpêsan | ananging ciptanira | datan arsa mêmatèni | wong tanpa dosa | jrih dukaning dewadi ||
16. ya ta mundur sang naga atriwikrama | ngadêg ing wringin rakit | sajêmbaring jagad | kawasa ngidêrana | wus jêmur lan dewa rêsi | manjing jro pura | datan ana udani ||
17. nindya sakti sira sang taksaka raja | datan amawi margi | dènnya manjing pura | datan amawi swara | nèng bangsal wangunan asri | sampun prastawa | ing prênahe sang aji ||
18. têka rangu-rangu Sang Nagapratala | karantan jroning ati | dènnya amêmitra | lawan sri naranata | rikalanira alinggih | anèng pahêman | jangji kadang sayakti ||
19. kawarnaa ingkang lagya sêsarean | pratisthèng tilamsari | Raja Anglingdarma | kalawan Dèwi Sêtya | samana anulya sami | lênggah kalihan | sang dyah matur wotsari ||
20. dhuh pukulun tan eca raosing driya | sarawuh padukaji | saking pacangkrama | kadi wong duka cipta | abdine kalangkung ajrih | dèrèng uninga | sêsikuning pawèstri ||
21. kathah tuna dungkape têtiyang arga | tan wrin dugi prayogi | sru maras kawula | manawi kalêpatan | ing tindak-tanduking èstri | dèn uningakna | rèhning itikan wukir ||
--- 21 ---
22. angandika sang nata angayuh madya | dhuh atma jiwa mami | aywa salah tămpa | sungkawaning tyas ingwang | duk ingsun cangkrama yayi | banjur mring taman | Bagendha sêdya mami ||
23. arsa siram sapraptaningsun ing taman | panuju têngah wêngi | ana kang taksaka | kirda jroning udyana | gawok sakèh kang umaksi | marang gungira | kanang bujăngga èstri ||
24. lanangane ula tampar mung sakacang | tansah sru dèn suraki | sinawat tan lunga | eca apêpulêtan | wadyanira padha ajrih | dupi sun miyat | kang kirda Nagagini ||
25. tan darana sun yayi mênthang buntala | ula tampar sun ukih | pêdhot gulunira | nging Nagagini kêna | pêthite kampad lumaris | anrang laleyan | sun uwuh tan anolih ||
26. sang dyah matur jêng paduka salah karya | dadya anyênyuwani | ing wong padha karsa | sang nata ris ngandika | bênêr ujarira yayi | wêruhanira | wau Si Nagagini ||
27. kang aduwe somah Si Nagapratala | iku wus manjing dadi | kadang ingsun tuwa | tanna rasa-rumasa | sumitra sudarawidi | somahe lambang- | sari lan ula cilik ||
28. lamun ingsun ora wani amadhêma | mring ula tampar yayi | wong apa kayèngwang | mendahane gêdhea | yèn wania sun matèni | sarpa culika | ingkang amajanani ||
29. mring si kakang mangkono pangèsthiningwang | mulane sun jêmparing | ya si ula tampar | nanging pamatarèngwang |
--- 22 ---
Si Nagagini yèn prapti | ngarsaning priya | wêwadul ngaku bêcik ||
30. anglêngkara yèn atutura culika | yakti mung ala mami | kewala pinajar | yèn kuranga pariksa | kang naga mring awak mami | wastu sun pêjah | sumarma ngong prihatin ||
31. sang dyah ayu kamantyan ngungun ing driya | myarsa pangandikaji | kumêmbêng kang waspa | sarya nungkêmi pada | sri nata awlas ningali | dene sang rêtna | waspanira drês mijil ||
5. Mijil
1. dyan sinambat lungeyaning rabi | saha wacanalon | dhuh mas mirah aywa maras anggèr | dèn pracaya marang ing dewasih | tan kêna gumingsir | yèn wus jangjinipun ||
2. nagaraja kanggêk miyarsangling- | ira sang akatong | sakamantyan pangunguning tyase | dadi apa agahana mami | ngong watara mati | sidaa sun saut ||
3. kailangan kadang wuwuh manggih | dêdukaning manon | utang pati kênèng dosa gêdhe | samargane wong akarya bêcik | pasthi manggih bêcik | dhuh-dhuh yayi prabu ||
4. Nagagini acidra ing mami | saujare linyok | gawe-gawe mamrih ing dudune | yèn sidaa yayi aji mati | yakti Nagagini | sun pidosa lampus ||
5. taksakendra wus umijil saking | pakasutan katong | warna mulih kadya ing unine | swara ngakak gumêr ing jro puri | wong dalêm samyajrih | myarsa swaranipun ||
6. ciptanira tan adarbe urip | sagung wong kadhaton | nguwuh-uwuh [ngu...]
--- 23 ---
[...wuh-uwuh] Nagapratalane | mring kang rayi sang sri narapati | prênahira munggwing | kêbon alas pungkur ||
7. santinira ri sang taksakaji | mijila riningong | maring jaba ing sapangu bae | sri narendra krêdyat miyarsangling- | ira nagapati | wanti-wanti nguwuh ||
8. arsa mijil garwa ambondhèti | ri sang prawiranom | èsmu tangis sang dyah lon ature | dhuh dewaji arsa dhatêng pundi | ngandika sang aji | yayi arsa mêtu ||
9. kakang Nagapratala nèng jawi | anguwuh maringong | sang lir ratih aris ing ature | sampun age paduka manggihi | maras ingkang ati | manawi dèn saut ||
10. măngsa nganggea pariksa niti | pae silih uwong | darbe nalar akèh pariksane | sri nata ngling ywa mangkono yayi | sang bujănggapati | kadang ingsun sêpuh ||
11. saking onêngira mring wak mami | saban-saban rawoh | sing kahyangan ing kono jujuge | nadyan ingsun amanggiha pati | tan arsa gumingsir | pracayèng dewagung ||
12. wruhanira si kakang lwih sakti | tan kewran ing kewoh | agal-alit manjing ajur-ajèr | singidana jro prasada wêsi | pasthi sun kapanggih | si kakang yèn bêndu ||
13. dyah ambondhèt kêkuncaning laki | waspa drês umiyos | Sang Pratala asru pamuwuse | yayi prabu mijila dèn aglis | kadangira prapti | ya ta sang aprabu ||
14. sigra mêngkang lungeyaning rabi | umentar tan alon | praptèng [pra...]
--- 24 ---
[...ptèng] jawi panggih lan mitrane | dyan pinangku wau sri bupati | sêdhêngnya padhasih | sarpendra amuwus ||
15. dadi apa agahana mami | mring sira riningong | Nagagini byakta ing durtane | ingsun ora bangkit malês ing sih- | ira angulapi | ing kalilip ingsun ||
16. Raja Anglingdarma anauri | wacana rum alon | dipun agêng kakang aksamane | arinira dira nguniyani | karsanta nuruti | sumuking tyas bêndu ||
17. Sang Naga ngling aja sira pikir | gêng tarimaningong | maring sira ingsun tan adarbe | kadang manèh ing donya pra tuwin | ing dêlahan yakti | mung sira riningsun ||
18. datan wingwing sinêmbah ing dasih | lisyta ing citranom | sakti măndraguna wruh ing angèl | satyèng ujar lêgawa ing pati | mring mitranira sih | nora bisa ingsun ||
19. malês marang sihira yayyaji | ana kamayan ngong | Aji Suleman agung sawabe | wrin basaning kang sarwa kumêlip | baya wus pinasthi | karsaning dewagung ||
20. lamun sira ingkang andarbèni | yayi ajiningong | datan kêna rinungwèng janma lèn | payo mentar maring don kang sêpi | tumamèng wanadri | lawan wêkas ingsun ||
21. aywa kita amuruk ing rabi | poma wêkas ingong | miwah putra kawulawargane | lamun sira amulanga yayi | pasthi ngong ngêmasi | tan yogya pinangguh ||
22. amituhu sang Anglingdarmaji | wacana ngalapsor | kalingga ing murda pasihane | lèn kacancang
--- 25 ---
sapucuking wèni | dadyaa paripih | sihing kang dhumawuh ||
23. Nagaraja awacana malih | dene ariningong | lamun uwis têrang ing karsane | nêdha marang alas kang asêpi | ngong lilani yayi | nitih gigir ingsun ||
24. lênggana sang Anglingdarma aji | dyan sinambut alon | tinitihkên munggwing wugyatane | taksakendra saksana umijil | saking dalêm puri | lampah lir andaru ||
25. mung sapangu prapta ing wanadri | sang naga nabdalon | yayi prabu tumuruna age | mêne uwus prapta ing wanadri | lor kidul atêbih | tan ana kang wêruh ||
26. wus prayoga ing kene asêpi | tumêdhak sang katong | saking gigir lênggah ing ngarsane | ri sang Nagapratala nabdaris | iki aji mami | Sulêman linuhung ||
27. dèn aparêk donira alinggih | mêrêma riningong | nata datan wiyang ing karsane | samya mêrêm Nagapratala ngling | waspa adrês mijil | kasmaran sang prabu ||
6. Asmaradana
1. anulya winêjang aris | sira raja Anglingdarma | lah iki yayi êmèle | ing aji tan pati dawa | sang nata binisikan | tantara sampun anyakup | kêrtartèng kamayan dibya ||
2. wanèh surasaning galih | Maharaja Anglingdarma | beda lan saban-sabane | sawabe Aji Suleman | têrus ingkang pamyarsa | Nagapratala amuwus | yayi aji sun atanya ||
3. apa uwis labda mangkin | pracihna yèn sira bisa |
--- 26 ---
ing driya sanès raose | kang tinanya aturira | kakang barkat paduka | kawula labda satuhu | sanès sotaning wardaya ||
4. kalawan ing nguni-uni | têrus pamyarsa kawula | Sang Nagapratala linge | sukur yèn sampun kabuka | nèng guwa garbanira | payo yayyaji sumusuk | sowang-sowangan mring pura ||
5. ingkang kaciptèng narpati | muhung kusumèng aldaka | marma sinêru lampahe | panguna andikanira | yèn ingsun tan praptaa | saariki ing kadhatun | ingsun watara ing nala ||
6. garwaningsun ingkang kari | jroning pura tuwêk raga | anyêngguh kalamun ingong | pinadhêm ing kakang Naga- | pratala anèng wana | sun têtêdha ing dewagung | aywa kongsi suduk jiwa ||
7. anaa kang mituturi | rabiningsun Dèwi Sêtya | byatitanên sang akatong | kang kondur mring dhatulaya | gantya ingkang winarna | garwanira sang aprabu | kusumadi ing aldaka ||
8. lagya pinarak sang dèwi | inya mandhala nèng ngarsa | para garwa pêpak kabèh | myang sagung wong dalêm pura | para babu lan inya | andhèr ngarsane sang ayu | Dèwi Sêtya angandika ||
9. biyang kaya paran iki | gustinta nora na prapta | kang manah sru sungkawane | yèn tan rawuh sri narendra | biyang sadina mangkya | sawastu kêna ing apus | winawèng Nagapratala ||
10. pinatèn anèng wanadri | tinêtêpakên sikara | yèn èstu seda sang katong | biyang manira abela | taman wun tuwêk raga | tan drêmaningsun [drê...]
--- 27 ---
[...maningsun] tumuwuh | sang dyah kumêmbêng kang waspa ||
11. inya umatur wotsari | ratu mas atur kawula | nadyan silih gêgêbale | yèn gusti bela ing nata | abdi măngsa kantuna | sadaya bela tumutur | tan sagêd angabdi liya ||
12. miwah wong sadalêm puri | tumutur bela sadaya | nanging atur kawulanggèr | inggih sadintên punika | prayogi dèn antosna | kadhahar saaturipun | sira ni inya Mandhala ||
13. biyang wayah apa iki | kang dinangu matur nêmbah | sampuning andhap wancine | yèn suwawi Jêng Ratumas | anglêlipur ing driya | têdhaka mring kori kidul | lêlingse mêthuk ing raka ||
14. sang dyah sangkin sru prihatin | têdhak ingiring pawongan | srimpang-srimpung ing lampahe | saking darpaning sungkawa | samarga jinaganan | ing para êmban lan babu | samya kumêmbêng kang waspa ||
15. angrês ing driya myat gusti | ing dwara kidul wus prapta | jumênêng anèng tirahe | sang dyah dahat ngarsa-arsa | ing raka sri narendra | wong dalêm aglar nèng ngayun | tan têbih êmban lan inya ||
16. sang rêtna angandikaris | sarwi kumêmbêng kang waspa | biyang inya karsaningong | saupama nora prapta | sang nata sore mangkya | patrêm ngong pasthi cumundhuk | biyang ing jaja manira ||
17. sakèhing wong dalêm puri | angrês manahe tumingal | eca imbal wacanane | kasaru sang nata prapta | aris ing lampahira | sarwi ngrimong kuncanipun | lir
--- 28 ---
Hyang Asmara tumêdhak ||
18. lagya kasmaran ing ratih | Maharaja Anglingdarma | alum awênês citrane | cahyanira lir sasăngka | sêdhêngira purnama | samana kagyat andulu | lamun kusumèng aldaka ||
19. têdhak amêthuk nèng kori | amusthi patrêm pabelan | sang rêtna prastawèng panon | yèn sang nata ingkang prapta | sarêng paguting tingal | kadi panjangputra ruru | ing sela kumêpyurira ||
20. swuh rêmpu sarira kalih | gupuh lumajêng sang rêtna | sarwi ambuwang patrême | sigra anungkêmi pada | sarya maca udrasa | sêsambatira mlas-ayun | pangeran gusti kawula ||
21. tan anyana ingkang abdi | yèn apanggih lan paduka | kang manah sangêt marase | kawula sidhêp palastra | dèn măngsa ing Nagendra | anèng madyaning wana gung | pangeran cipta kawula ||
22. yèn tan praptaa dewaji | inggih sadintên punika | kawula salah kapatèn | ambelani jêng paduka | myang wong sadalêm pura | cèthine tan ana kantun | tumutur bela antaka ||
23. sang nata angandikaris | dèn pracaya marang dewa | aywana dadi sêkêle | si kakang Nagapratala | nêdya bêcik maringwang | angaku sadulur tuhu | ing donya praptèng dêlahan ||
24. balik kasukana sami | angirabêna badhaya | laju lampahe sang katong | sarwi angêmban kang garwa | tansah kinuswa-kuswa | kalangkung sihirang prabu | ing garwa kang kadi rêtna ||
25. krêdyat sang sri narapati |
--- 29 ---
miyarsa semut rêrasan | mangkana ing pangucape | batur kănca suminggaha | manawa ta kapidak | marang ing wong puranipun | abdine Raja Nglingdarma ||
26. tan na wruh ing bênêr sami | sang nata mèsêm ngandika | garwa atampi driyane | umatur maring kang raka | dhuh dewa paran marma | mèsêm tanpa karanipun | Raja Nglingdarma ngandika ||
27. marma ingsun mèsêm yayi | karasa duk anèng wana | lagya midêr-midêr ingong | lan kakang Nagapratala | ingsun miyat pragosa | rêraton dupi andulu | maringsun bubar sasaran ||[6]
28. iku èsêmingsun yayi | sang ayu lêga tyasira | wus prapta ing dalêm gêdhe | munggwing made palenggahan | sira sri naranata | pinarak pratisthèng babud | sarimbit lawan kang garwa ||
29. nulya pêpundhutan prapti | sang nata dhahar kalihan | wong dalêm suka manahe | myang sakèhe para garwa | sêsugun sru gumêlar | dene gustinira rawuh | asuka-suka sadaya ||
30. pradăngga munya ngrêrangin | mungguhing panti pandhapa | kalih lajur badhayane | wus linorod kang baksana | wangwang sri naranata | anambut ing garwanipun | binakta mring pakasutan ||
31. ni inya atangkêb samir | Maharaja Anglingdarma | anandukkên srênggarane | lir brêmara nguswa sêkar | mrih sarkaraning padma | kathah pawongan kayungyun | sawênèh mijil ing jaba ||
7. Mijil
1. sang dayita tansah rinarêmih | winawèng
--- 30 ---
paturon | lir walangkrèk sang dyah drês gitêle | dhasar kênya susila tur lagi | asih marang laki | nata nyrênggararum ||
2. baya sira pan janmaning sari | pinasthi dadi wong | sêkar sataman sêpi sarine | angalumpuk anèng sira gusti | karane kang dasih | sabyanta wulangun ||
3. sinjangira sang dyah dèn waoni | kêkêmbên kinêndhon | sri narendra angayuh madyane | sang dyah mengo anjiwit calêkit | angêdohi liring | srinrênggara arum ||
4. wus lamèngsun anahên wiyadi | de sira mas ingong | têmah karya rabasèng wandane | lir rinujit sotaning tyas mami | taman angêndhani | sangkin mawèh trênyuh ||
5. dhuh kusuma paran darunaning | bêndunira mringong | myang mewaning tyas ta mring dasihe | ingkang tadhah sakarsanta yayi | kadiparan ugi | ing puwaranipun ||
6. dêdukan ta kang tumibèng dasih | dhuh murtining sinom | muhung sira kang mawèh atmane | mring kawula kadiparan bilih | tan anglarut runtik | tan wun ingsun lampus ||
7. piyarsakna kusumaning puri | sabda pangadhuh ngong | kang prawita sing syardanta anggèr | dhuh pujan ngong nadyan angewani | animpara tuwin | anêrtua mringsun ||
8. wastu taman kêndhat ing pamundhi | kongsi praptèng layon | ngong andhêmi saindêng-indênge | nadyan sira wus rêribèng galih | mring dasih ta gusti | dardèngsun tan surud ||
9. ing salami Hyang Arka lèn sasi | gumêbyar
--- 31 ---
katongton | datan nyipta mulat dyah liyane | muhung sira swanèngsun andasih | dhuh tamèng dwijadi | musthikaning arum ||
10. tingalana sapangu kang dasih | ywa mahatma nglamong | labêt dening kabyataning sihe | mung andika bangkit ngusadani | tyas kambahing wingit | wangwang sang aprabu ||
11. tan darana sing ardaning brangti | dènnya mrih kalangon | laksminingrat lir wayang solahe | mingsêg-mingsêg kadya wong anangis | tan wrin rèh linaris | kumêsar ing kalbu ||
12. sakamantyan dènira maladsih | wau sang akatong | anoraga mangukih lunture | dardyanira kusumaning adi | satata ngrêrêmih | mawor srênggararum ||
13. ya ta kocapa murti kêkalih | lanang lawan wadon | Ki Srêpana kang jalu wastane | èstrinira wasta Ni Srêpani | pratisthèng lêlangit | karo warna pingul ||
14. Ki Srêpana angucap mring rabi | lah payo wong wadon | pulangraras ing sapangu bae | sun kapengin tiru sang narpati | canggèh ingkang èstri | anayuti kayun ||
15. Ni Srêpani lingira mlas-asih | dhuh lenggana ingong | wêtêng ingsun ana antigane | kaya priye yèn pulang arêsmi | aksamanên mami | wêtêngong anjêndhul ||
16. Ki Srêpana sumaksa ing rabi | lah mayo wong wadon | aywa maras sun irih-irihe | pasthi sira nora angêmasi | ingsun kêkirihi | dimèn aglis mêtu ||
17. murti èstri asugal nauri | bok aywa anguthoh | ingsun tau [ta...]
--- 32 ---
[...u] lêngganèng karsane | lagi mêtêng maras ingkang ati | pêcah êndhog mami | nèng jro bok alampus ||
18. Ki Srêpana kumudwa ing rabi | mamrih sapaturon | Ni Srêpani darpa lêngganane | dyan lumaris sira dèn tututi | sinaut kang èstri | tugêl buntutipun ||
19. Ni Srêpani kalara anangis | wong lanang anguthoh | nora layak binibit turune | datan wêlas marang ing pawèstri | lêng matia mami | merang dening buntung ||
20. sri umèsêm sarya tutup lathi | sande amaturon | kusumayu kapita driyane | salah tămpa matyanta aruntik | panggraitèng galih | cineda ing lulut ||
21. aglis wungu saksana alinggih | nayana acêlor | Dèwi Sêtyawati lon ature | mila mèsêm paduka narpati | baya nora sudi | anendra lan ulun ||
22. èstu kula têtiyang ing wukir | akramantuk katong | nyênyampuri kawula têmahe | datan pantês ginarwèng narpati | yèn tan kangge mami | ulihna mring gunung ||
23. apan kathah garwa padukaji | samya putri kaot | raganingsun trahing wong pracore | sri narendra angandika aris | sarya ngarih-arih | dhuh mas mirah ingsun ||
24. nadyan kèha wanodya di-adi | atmajaning katong | nora siring lan andika anggèr | ingsun pindha-pindha puspitadi | kinarya sêsumping | apantês sun suhun ||
25. sêtyanana kawula mas gusti | yèn [yè...]
--- 33 ---
[...n] tumêkèng layon | anjanmaa kongsi ping saptane | andêdasih mring sira maskwari | tan jrih nuku pati | sumiwèng sang ayu ||
26. aywa sira salah tămpa yayi | dene guyuningong | aningali ing murti yaktine | Ki Srêpana lanange kang èstri | awasta Srêpani | pinardi pulanghyun ||
27. kumacèlu solah ta lan mami | lênggana kang wadon | ingkang lanang arda pamêksane | kadrawasan sinaut kang èstri | tiba ing gêguling | tugêl buntutipun ||
28. yèn sira tan piandêl ing mami | dulunên mas ingong | iku murti wadon bêbuntute | mugêt-mugêt ruru ing gêguling | mèsêm radèn dèwi | tumingal ing buntut ||
29. sang dyah matur saha manganjali | dhuh dewa sang katong | têka wikan murti ing basane | sang nata ngling sun winêjang yayi | ing aji dipati | sumarmane putus ||
30. kakang Nagapratala kang misik | iku sogatèngong | Dèwi Sêtyawati lon ature | mung paduka sri nataning bumi | don kawula nyèthi | dèn tumêkèng lampus ||
31. datan nêdya mèngèng ing pangaksi | muhunga jêng katong | kang darbea dasih salamine | nanging ulun mêminta dewaji | wêjangên basaning | saliring tumuwuh ||
32. èsmu ngungun sang sri narapati | andikaniralon | dhuh mas mirah jiwaningsun anggèr | kabèh-kabèh pundhutên kang aji | sumăngga maskwari | nanging aji iku ||
33. nora wênang mariwara mami | marang ing wong wadon | sang
--- 34 ---
dyah asru amêksa ature | dhuh sang nata kawula mintasih | wêjangên tumuli | ing aji dipèku ||
34. angandika sang sri narapati | yayi ajrih ingong | kakang naga dahat pêpacuhe | sun pinênging amêjang ing rabi | tanapi mring siwi | payo ingsun wuruk ||
35. Janurwenda kewala kang aji | sawabe waspaos | amêmanah miwah pambêdhile | Sang Srikandhi putri Campaladi | mêmanah patitis | dening aji mau ||
36. Aji Janurwenda saking laki | Sang Arjuna kaot | sun watara mirah suwarnane | kaya sira kang aran Srikandhi | sang dyah èsmu runtik | kawula tan ayun ||
37. nora kudu bangkit ambêbêdhil | tan dadi mêranggo | Janurwendarsa winurukake | dene ta lir bojoning sragêni | kawula puniki | kapengin sang prabu ||
38. wrin abasaning sarwa kumêlip | mendah bungah ingong | dene nguni akèh prasêtyane | datan arsa mulat ing dyah malih | malah têkèng pati | anunggala larung ||
39. mangke lirwa tan tulus ingkang sih | ngandika sang katong | dhuh mas mirah kang êndi tandhane | yèn pun kakang tan tulus ingkang sih | maring sang rêtnadi | sang dyah lon umatur ||
40. de kawula anyênyuwun aji | Suleman kinaot | tan sinungan akèh sêngadine | nata mênggah angandika malih | yèn aywaa mawi | wêwalêr kang dhawuh ||
41. kakang Nagapratala mring mami | sinupatan ingong | yèn muruka marang sira anggèr |
--- 35 ---
cidrèng guru tan manggih basuki | lamun sira apti | ana ajiningsun ||
42. muwah akèh sawabe kang aji | yèn lumaku adoh | tan kangelan manjing ajur-ajèr | yakti bangkit tanna dèn kewrani | lah mara maskwari | sira ingsun wuruk ||
43. Dèwi Sêtya asru datan apti | winêjang ing katong | lamun dede Suleman ajine | cinarita wus antuk saptari | dènira angudi | sri nata akukuh ||
8. Sinom
1. arda sungkawaning driya | sapta ari sapta ratri | sri nata tan sinewaka | angarih-arih ing rabi | sang dyah sangkin angudi | sang nata tansah anamur | ing karsane kang garwa | kusumayu sangkin runtik | wadanabang kumêjot kanang talawya ||
2. asugal dènira ngucap | kadya punapa dewaji | tur kula tan sinêmbadan | karya punapa wak mami | èstri ala parunji | ulihna marang ing gunung | parandene akrama | datan antuk amintasih | angandika sang nata angayuh madya ||
3. lêbura ing astaningwang | măngsa sun ulihna maring | ngaldaka sang lir kusuma | matur asru èsmu tangis | yèn makatên sang aji | tan arsa sung pamintèngsun | lêhêng kula pêjaha | sumusuk dhumatêng wukir | ing panêdya mêhêng alêbu tumangan ||
4. merang kawula mring dewa | myang mulat samining janmi | sang nata angusap jaja | adhuh mirah ingsun gusti | pasambène sang yogi | sun kinèn among sirèku | nadyan sira lêbua | tumangan ingsun belani | datan arsa pun kakang madayèng [ma...]
--- 36 ---
[...dayèng] ujar ||
5. lêbura awor dahana | aywa pisah wong kêkalih | sang rêtna matur ing raka | animbalana pun patih | paduka kèn akardi | parbatagni ngalun-alun | watêking nata dibya | tan cidrèng wuwus kawijil | sampun surup aruna ratri kocapa ||
6. ni êmban inya miyarsa | ing pangandikaniraji | sadaya anjrit karuna | asambat sri narapati | sakèh kang para bibi | rumêngên samya sru muwun | tanbuh rasaning driya | miwah sagung para manis | kadya gêrah tangise wong dalêm pura ||
7. dhuh gusti suhunan ingwang | sintên kawula ngèngèri | para sêlir pêpingitan | akèh ingkang kontrang-kantring | anampèl-nampèl wêntis | gêlung lukar layon mawur | sêsampur kaleweran | sang nata ngandika aris | lah mênênga sadaya aywa karuna ||
8. pinasthi karsaning dewa | ingsun mati ambelani | gustimu lêbu tumangan | hèh biyang inya dèn aglis | timbalana si patih | kang kinèn nêmbah wus mêtu | prapta ing pagêlaran | tundhuk kalawan apatih | dhinawuhan Ki Bathikmadrim ngandikan ||
9. ing nata tumamèng pura | sandika turira nuli | kya patih kerid ing inya | ingawe dera sang aji | mabyantara wotsari | prapta ing ngarsa rinangkul | ing nata binisikan | kakang akaryaa wukir | dahana lan panggungan ing pagêlaran ||
10. dèn enggal nulia dadya | padha ing samêngko iki | kang liningan matur nêmbah | pukulun anuwun [anuwu...]
--- 37 ---
[...n] warti | ulun dèrèng andugi | paduka amundhut gunung | dahana lan panggungan | sintên ingkang lêbu gêni | angandika Maharaja Anglingdarma ||
11. kakang patih arinira | Kusumayu Sêtyawati | arsa alêbu tumangan | ingsun milu ambelani | kya patih awotsari | èsmu waspa alon matur | dhuh Jawatèng Malawa | jêng paduka nata lêwih | dahat nistha seda ambelani garwa ||
12. sampun wiyah ing wanita | akarya beka ing laki | nanging tan dhatêng ing prana | yèn tinêguhan kang ati | dhuh gusti sang lir ratih | sampun lumirig ing bêndu | tan yogi kang pinanggya | pêpindane[7] èstri adi | yakti anut punapa karsaning priya ||
13. akathah-kathah turira | Nindyamantri Bathikmadrim | dhatêng kusumèng aldaka | Dèwi Sêtya asru angling | lah mênênga ta patih | aywa kakehan pamuwus | lamun ora tinêkan | unggwaningsun minta aji | raganingsun suka tumêkèng antaka ||
14. pasthine karsaning dewa | sang nata èmêng ing galih | aris dènira ngandika | poma wêkas ingsun patih | yèn ingsun angêmasi | sira jumênênga ratu | sun wênangakên sira | sumilih kaprabon mami | amêngkua praja ing Malawapatya ||
15. apan sira kadang ingwang | kang sinung ujar anangis | sarwi anungkêmi pada | amular kadi pawèstri | tan bangkit dados aji | kawula sabyanta punggung | taman sagêd anjuma | ing wadya Malawapati | lawan ajrih papa cintrakaning [cintraka...]
--- 38 ---
[...ning] dewa ||
16. lan dede waris kawula | sayakti aglis kasarik | kawula madêga raja | sri malih ngandika rèhning | sirèku sanak mami | kapindhone tunggal guru | măngsa silih antuka | cintraka umadêg aji | Bathikmadrim udrasa ardasasmara ||
17. ngandika malih sang nata | lah uwis mêtua aglis | Bathikmadrim nêmbah mêdal | saking pura sru wiyadi | maksih asêmu tangis | sapraptanirèng manguntur | kagyat sagung punggawa | miyat ki apatih mijil | saking pura dene asêmu karuna ||
18. gêtêr manahing punggawa | anarka lamun apatih | kabêndon ing sri narendra | ing pagêlaran wus prapti | asêrêt dènirangling | timbalan dalêm kang dhawuh | hèh sagunging punggawa | akaryaa gunung agni | lawan panggung dèn enggal nuli dadia ||
19. ing ngarsaning pagêlaran | natarsa tumamèng agni | ambelani ingkang garwa | hèh sakèhing para mantri | padha caosa nuli | kayu lênga lawan êduk | lamun èstu sang nata | dènira anganyut urip | ingsun ingkang sumilih madêg narendra ||
20. angrèh punggawa Malawa | pangandikane sang aji | marmane ingsun karuna | kalangkung putêk kang ati | sagung punggawa mantri | gêgêtun saha kapiluh | samya matur kukila | punapa kang dados galih | sri narendra arsa alêbu tumangan ||
21. dene sarimbit lan garwa | tandya Patih Bathikmadrim | warta mring para punggawa | kang dadya prawitèng kapti | sagung [sa...]
--- 39 ---
[...gung] punggawa mantri | miyarsa sami angungun | matur para pratiwa | mring Kya Patih Bathikmadrim | kajêngipun sang rêtna nanging sang nata ||
22. suwawi sami ngaturan | sampun kongsi malbwèng agni | măngsa kiranga wanodya | kang ayu adi linuwih | para putrining aji | kang arja dadi lêliru | suwawi linamara | tumuli lamun tinampik | pinêrêp ing yuda rinurah kang praja ||
23. kawula dipun abêna | suka pêjah ingkang abdi | nglampahi karya narendra | Radèn Dayaningrat angling | hèh kakang Bathikmadrim | langkung nistha sang aprabu | seda bela ing garwa | kalamun pêthuk ing galih | nata pinrih andhahar sabda sarkara ||
9. Dhandhanggula
1. yèn tan arsa ngaturan prayogi | lah suwawi rinêbat ing kathah | inggih pra santana kabèh | lan para punggawa gung | kang ngrêbuta ing sri bupati | aywa kongsi tumêka | dènnya nganyut tuwuh | sira sang nayakawaktra | Bathikmadrim aris anauri angling | ya bênêr karsanira ||
2. nging sun ajrih yèn dèn upatani | apan atur ingsun wus akathah | datanpa pinyarsakake | marma bela sang prabu | dene garwa Kèn Sêtyawati | putraning guru nata | kaping kalihipun | sang nata wus aprasêtya | kaping tiga sêdhêngira padha asih | marma tan kêna bênggang ||
3. pra santana lèn para bupati | myarsa linge sang mantri wisesa | sru karuna sadayane | ing pagêlaran umung | malih nabda sang Bathikmadrim | uwis padha mênênga | aywana
--- 40 ---
gumrumung | pan wus karsaning Bathara | age padha tumandanga nambut kardi | panggung nulia dadya ||
4. bok kadukan ing sri narapati | para mantri saksana rumagang | sarwi angusapi luhe | tan adangu kang panggung | lan prawata agni wus dadi | miwah sampun samakta | kya patih tumanduk | mring pura atur uninga | yèn kang wukir dahana panggung wus dadi | ngarsaning pagêlaran ||
5. Dyan Kujamas ri sang narapati | lawan garwa sampun agêgănda | miwah salin busanane | kaprabon kang rinasuk | ajamang mas lan anting-anting | bêbadhong kêbomênggah | ujwalanya murub | akampuh seta pinar mas | apaningsêt gringsing sangu antakadi | kêndhit nayaka muncar ||
6. atanapi sampun alêlathi | waja gêsêng ngêlar madubrata | sumorot-sorot lawêne | akèh èstri kayungyun | miyat citranirang narpati | jin pêri parayangan | samya lênglêng mangu | kasmaran ing pêkikira | tuhu listya nararyèng Malawapati | eman tan tulus wirya ||
7. ri sang Narpa Garini wus salin | ngrasuk rajakaputrènirendah | lir Dèwi Ratih citrane | ngandika sang rêtnayu | payo biyang padha umijil | marang ing pagêlaran | ni inya wotsantun | kêrig wong sadalêm pura | samya ngiring ing sang dyah sinambut nuli | dening sri naranata ||
8. sagung pêpingitan para manis | nandhang seta sêsamaning ngarsa | angampil upacarane | kabèh tan [ta...]
--- 41 ---
[...n] ana kantun | sêdya tumut alêbu gêni | byating trêsna mring nata | suka parêng lêbur | gumêr tangise wong pura | patih êmban sumungsung ing sri bupati | anèng wijil kapisan ||
9. Sri Nglingdarma angandika aris | kakang Madrim poma èstokêna | ywa nganggo malang tumolèh | ing sawêwêkas ingsun | yèn munggah ing panggungan mami | kakang sira linggiha | sangisoring panggung | kang sinabdan tur sandika | nata sarwi ngusapi waspa lumaris | wus praptèng pagêlaran ||
10. kasat mata dening sri bupati | wus sumaji ingkang pêpanggungan | tundha tiga jajarane | prapta minggah sang prabu | marang panggung lawan sang dèwi | mubêng ingkang gêgawar | janur kuning têpung | sang ayu matur ing raka | angantosi punapa tan dèn sulêdi | ingkang wukir dahana ||
11. angandika aris sri bupati | dèn arèrèh mirah karsanira | aywa ngugung duka bae | garwa alon umatur | tan adarbe cipta kêkalih | muhung ujar sapisan | kang raka lingnyarum | ingsun iya datan arsa | aduwea ujar roro dyan sang aji | ngagnya ring mantri muka ||
12. kakang Madrim payo dèn tumuli | dhawuhana nyulêd kanang wraksa | kang liningan tur sêmbahe | lurah Gandhèk tinuduh | nyulêd sigra dèn laksanani | lir sundhul ing akasa | ngajrihi kang urub | muntab-muntab lir samodra | sang dyah matur ing rakendra lah suwawi | parêng malbwèng dahana ||
13. ingkang wukir agni wus andadi | Maharaja [Mahara...]
--- 42 ---
[...ja] Nglingdarma ngandika | tansah ing pangkon garwane | sarya rinapu-rapu | aywa age-age maskwari | mêngko barêng lan ingwang | abarênga lêbur | lawan malih kang dahana | durung pati andadi urube yayi | kunêng sri naradipa ||
14. kawarnaa Sang Hyang Gurupati | kang kahyangan ing Jonggringsalaka | lagya sinewaka andhèr | kang para jawatagung | Hyang Narada umatur aris | hèh yayi Batharendra | paran karsanipun | gègère ing Suralaya | gara-gara akathah kang andhatêngi | gora rèh păncawora ||
15. êndhut blêgdaba umob ngajrihi | tuwin kawah pun căndradimuka | sangêt kumrangsang umobe | bayubajrarda nêmpuh | wraksa magêng kathah rug dening | sindhung swuh punggêl sêmpal | kayu dewandaru | katêmpuh êpangnya singsal | rèh prakêmpa Suralaya lir ginonjing | dewa kèh kagegeran ||
16. widadara lawan widadari | samya ngili anggendhong kalasa | yayi endra paran rèhe | Sang Surapati muwus | yèn sambada ing atur mami | nêdha marang kamuksan | matur ing Hyang Guru | sigra kalih parêng mêsat | mring kamuksan cundhuk lan Hyang Utipati | alon dènnya ngandika ||
17. sira padha baya ana kardi | de lumêbu datanpa larapan | Rêsi Narada ature | pukulun ari Guru | katiwasan atur upaksi | rusaking kadewatan | tan uninga ulun | paran kang dadya prawita | Suralaya ing mangke kadi ginonjing |
--- 43 ---
pun kakang jarwanana ||
18. Sang Hyang Guru anauri aris | kakang lamun sira taman wikan | kang karya prabawa kiye | ratwarsa nganyut tuwuh | lan garwane sêdhêng samya sih | bisikan Anglingdarma | narendra dibyanung | kêkasihe sang Hyang Tunggal | kang jumênêng nata ing Malawapati | ing rat tanpa sisihan ||
19. yèku têrahing kusuma lêwih | wus tinukur purwa wasananya | Narada sru pangungune | Hyang Rudra malih muwus | kakang sira mudhuna aglis | akanthia Si Endra | wruhanira lamun | linaa Si Anglingdarma | yakti cupêt kang nêdhakkên para aji | mêngku ing nuswa Jawa ||
20. wus winêling Sang Hyang Gurupati | myang Narada wangwang parêng mentar | datan kawarna lampahe | ya ta malih winuwus | ingkang arsa anglalu pati | Maharaja Nglingdarma | lawan garwanipun | Dèwi Sêtya aturira | dhuh dewaji suwawi tumamèng agni | kang dèn antos punapa ||
21. yèn tan arsa paduka dewaji | kawula kang tumama priyăngga | karia mukti sarine | amunga para arum | mêngku prajèng Malawapati | kramaa putri endah | kang samaning ratu | karya punapa wong arga | diksura tur parunji tan wruh ing niti | candhalambêk angkara ||
22. sang dyah arsa tumêdhak tumuli | mring dahana sang nata tan suka | angapithing panyikêpe | sarya ngandika arum | mêngko mirah dipun aririh | manawana kang wêkas | rama sang awiku | rèh maring jaman kamuksan | ywa kaliru marmaningsun kèndêl yayi |
--- 44 ---
tan saking jrihing lina ||
23. angèstokkên wulange sang yogi | aywa korup ing rèh mring kamuksan | ing pati ewuh margane | akèh wong kadalurung | yèn tan awas mring tingal jati | Dèwi Sêtya turira | duk anèng kadhatun | sampun kaèsthi sadaya | sawuruke kangjêng rama sang ayogi | kamuksan ing antaka ||
24. ya ta sira sri kagyat umaksi | wontên menda gapila sasomah | datanpa sangkan praptane | nèng jaban gawar janur | kuning saha samya wawan ling | sri narendra uninga | sawicaranipun | wêdhus wadon anêlojar | mring kang lanang sun tanya wontên punapi | dahana mulad-mulad ||
25. dene gêdhene kagiri-giri | inawêran ing jêjanur jênar | tundha tiga jajarane | lan sadaya kapiluh | janma ingkang samyanjajari | sumaur menda priya | wruhanira iku | pramèswarine narendra | ingkang arsa tumamèng agni sang kambing | èstri malih angucap ||
26. pa karane ri sang pramèswari | dene arsa alêbu tumangan | kang lanang alon saure | sang putri anjêjaluk | aji marang sri narapati | nanging ora tinêkan | iku marmanipun | dadi runtike sang rêtna | marma arsa lêbu tumangan ing mangkin | sri nata arsa bela ||
27. Raja Anglingdarma ratu lêwih | sudibyanung paramartèng wadya | marma sami gung trêsnane | kambing èstri amuwus | hèh wong lanang sun arsa uning | manira iki nyidham | rong sasi kalangkung | kapengin [ka...]
--- 45 ---
[...pengin] mulat ing garwa | janur kuning sira alapna sathithik | menda priya angucap ||
28. baya ta wus jamaking pawèstri | datan wruh ing bênêr andaluya | kang ora-ora dèn ame | anjaluk janur iku | kagungane sri narapati | tur kinarya sarana | nora wani ingsun | măngsa kuranga panganan | sukêt gêgodhongan ywa sok andalêming | nuruti ati setan ||
29. kambing èstri sugal dènirangling | lamun sira tan wani ngambilna | gêgarwa janur kuninge | sayakti ingsun lampus | kambing jalu bêngis nauri | modar oraa sira | tan praduli ingsun | lah dèn age lumêbua | mring dahana sira mati ingsun rabi | lan ingsun ora arsa ||
30. anuruti ujaring pawèstri | nora kaya Raja Anglingdarma | ratu kaliwat nisthane | anut ing garwanipun | nora wurung manggih bilai | kambing èstri lingira | karia rahayu | manira lêbu tumangan | kambing lanang ika sru dènira angling | marage tumamaa ||
31. malêdhosa pinangan ing agni | ingsun măngsa kuranga wadonan | sigra lumayu èstrine | manêmpuh pawaka gung | ingkang lanang suka ing ati | asru pangucapira | lah rasakna lêbur | sira pinangan ing brama | Raja Anglingdarma nèng panggung mangarti | sawicaraning menda ||
32. dadya sira ngucap jroning galih | ika kang tinitah sato têka | kaya mangkana ambêke | ingsun narendra agung | yèn anuta karsaning èstri |
--- 46 ---
kalangkung nisthaningwang | tanpa guna tuhu | sinêmbah sêsamèng raja | ya ta têmah kêndho pamêngkuliraji | dhumatêng ingkang garwa ||
33. tan antara Sang Narpa Garini | anjog saking panggung kadya kilat | tumamèng dahana gêdhe | wandanira wus lêbur | pinangan ing prabata agni | pinulung yitmanira | dening jawatagung | Maharaja Anglingdarma | sumipining unang tyas kadi rinujit | tan wruh wijiling waspa ||
10. Mijil
1. kang nèng soring panggung kyana patih | waspanya drês miyos | Bathikmadrim Andayaningrate | Arya Wijanarka tan atêbih | punggawa tri sami | awas dènnyandulu ||
2. ingkang anjog ing prabata agni | yèn amung sawiyos | nindya mantri eca ing driyane | anarka sri wun tumamèng agni | sumarma agipih | minggah marang panggung ||
3. praptèng ruhur sri nata kapanggih | anjêtung sru wirong | tanpa nabda mawas dahanane | apitêkur waspanta drês mijil | sigra kyana patih | mêngkul sang aprabu ||
4. sarya sêsambat asru manangis | dhuh gusti sang katong | sukur maksih raharja jênênge | ingkang abdi kalangkung rudatin | ngandika sang aji | dewa dardya mring sun ||
5. yèn aywa ana dewa kang asih | sida mati ingong | ambelani mring rinira anggèr | sang liningan waspa drês umijil | matur ngasih-asih | dhuh gusti sang prabu ||
6. mugi sampun kadriya kang lalis | balikan sang katong | amundhuta dhatêng gêgêbale | putri pundi paduka karsani |
--- 47 ---
kalamun tinampik | kawula kang sanggup ||
7. ngrurah praja pinrêp ing ajurit | suka raganingong | pêjah lumaksana ing karyane | nadyan patih brastha wor pratiwi | tan arsa gumingsir | ing karsa pukulun ||
8. tan kumêdhap tingale pun patih | ngandika sang katong | sun tarima kakang prasêtyane | lêwih gampang ngulari pawèstri | de ta kakang mangkin | kang dadya karsèngsun ||
9. têtilase rinira kang lalis | impunana gupoh | pra punggawa muwah panêngkare | para mantri undhangana kardi | candhi kang prayogi | poma agnyaningsun ||
10. lawan sakèhe para bupati | kang asih maringong | padha amakajangana kabèh | atunggua mringsun datan mulih | patang puluh ari | sun ana ing panggung ||
11. arsa ngêningakên driya mami | nêgês karsèng manon | kang inagnyan dyan tumurun age | saking panggung sigra anguwari | mring para bupati | satimbalan prabu ||
12. layoning dyah anulya cinandhi | tan antara dados | sri narendra kang winarna malèh | anèng panggung wus antuk saptari | limut tadhah guling | tansah kapirangu ||
13. muhung garwa kaèsthi ing galih | waspa drês umiyos | tan lèn sang dyah tumarêm ing tyase | ngêsah sambat Sang Aksitipati | dhuh gusti maskwari | tan atolih mring sun ||
14. tan anyipta kawula akrami | kalawan sang sinom | sêdyandasih salami-lamine | tan angèsthi ing dyah malih-malih | kramaa sakêthi | sira
--- 48 ---
kang panunggul ||
15. ênêngêna kang anahên wingit | Nglingdarma sang katong | dahat mêsu norakên ragane | munggwing panggung kewala pribadi | ngendralaya mangkin | gênti kang winuwus ||
16. Dèwi Uma lawan Dèwi Ratih | pinarak karoron | sinewa ing surènggana kabèh | Dèwi Uma wuwusira aris | yayi jênêng mami | myarsa wartanipun ||
17. ing madyapada ana narpati | kasusradi kaot | Raja Anglingdarma panêngrane | prajanira ing Malawapati | kêkasih dewadi | citrane abagus ||
18. kentaring rat punjul ing sêsami | dibyanung sang katong | sakti măndraguna wruh ing angèl | kinasihan sirèng rajaniti | nanging mangke lami | kapugut tan lulut ||
19. tinilar ing garwane kêkasih | apralina obong | Anglingdarma asru sungkawane | tan arsa myat ing dyah saliyaning | amung Sêtyawati | gumantung nèng jantung ||
20. sun cacake ratu pêksa lêwih | kang asih ing wadon | sun tandhane kayapa tingkahe | Dèwi Ratih anauri angling | lah inggih suwawi | kawula rumuhun ||
21. Dèwi Uma angandika malih | yayi karsaningong | sun kang dhihin yèn ana angèle | yakti sira yayi sun parani | tan wiyang Sang Ratih | lumirig ing kayun ||
22. Uma mêsat sakêdhap wus prapti | ing gwanirang katong | ingkang maksih anahên wirage | Dèwi Uma mèsêm aningali | marang sri bupati | alênggah pitêkur ||
23. datan wikan Prabu Anglingdarmi |
--- 49 ---
praptane sang sinom | Dèwi Uma alon ing wuwuse | lah bok aywa kagungan sang aji | cèthinira prapti | tan nambramèng wuwus ||
24. pijêr ngangên-angên kang wus lalis | kapita tyas katong | dyan anolih prastawèng dulune | lamun ana pawèstri alinggih | ngandika sang aji | katambêtan ingsun ||
25. mring kusuma ingkang lagya prapti | tan wikan sayaktos | lah ing pundi sang rêtna prajane | sintên ingkang pinudya ing krami | myang sinêdyèng pundi | sang tinanya matur ||
26. yèn sang nata tan wikan ing mami | surawadu ingong | kang kahyangan ing pawidadarèn | Sri Nglingdarma angandika malih | lah punapa kardi- | nira marang panggung ||
27. Dèwi Uma saurira manis | mawongan karsèngong | amarêkan ing nata yèn kangge | garjitèng tyas sira narapati | agandês wong iki | nora pati ayu ||
28. sun sanggane ing krama wong iki | tandya nabda alon | kusumayu kawula samêne | dèrèng măntra yèn arsa akrami | amung kang wus lalis | tansah anèng kalbu ||
29. Sang Hyang Uma matur ngasih-asih | dahat angalap sor | winor ing ngèsêm-èsêm wuwuse | sampun-sampun makatên sang aji | kawula puniki | sih marma satuhu ||
30. mring paduka gustining sabumi | dene ratu kaot | kataman ing wiyoga driyane | adoh-adoh manira lampahi | bok iya ngecani | manahing wulangun ||
--- 50 ---
31. sang nata ngling sakalane mangkin | datan arsa ingong | ingkang manah kamantyan rêntênge | datan arsa myat ing dyah liyaning | mung Kèn Sêtyawati | tungtunging pandulu ||
32. sang dyah angling punapa sayêkti | pangandika katong | datan arsa myat ing dyah liyane | Garininta Dèwi Sêtyawati | sang nata nauri | tan lirwa ing wuwus ||
33. benjang krama ingsun yèn apanggih | titise kang layon | Dèwi Uma asêndhu wuwuse | lah kantuna kawula mit mulih | marang Suranadi | mêsat lampahipun ||
34. praptèng kahyanganira apanggih | lan Ratih alunggoh | lênglêng mangu sang dèwi driyane | Warsasini lawan Prabasini | samya nungsung warti | Ni Ratih amuwus ||
35. paran baya kita antuk kardi | dene aglis rawoh | Dèwi Uma aris ing wuwuse | yayi Ratih katiwasan mami | ngunggahi tinampik | ingsun ora payu ||
36. Anglingdarma tan arsa arabi | ujare kawiyos | datan ayun mulat dyah liyane | mung sundêle ingkang uwus mati | pinangan ing agni | kang dadi panglamung ||
37. Dèwi Ratih mèsêm anauri | punapa sayaktos | Anglingdarma lali ta citrane | kang tinanya anauri aris | tuhu yèn apêkik | ngrat Jawa pinunjul ||
38. Sang Dyah Ratih awacana malih | rèhning sang akatong | kêdah-kêdah ngarsarsa garwane | kula ingkang mindha-mindha warni | Dèwi Sêtyawati | Sang Uma sumaur ||
39. ya tirunên dipun angêblêgi |
--- 51 ---
lan ingkang panganggo | ywa katara ing pambancanane | ingsun uga milu bali maning | ngong mancala warni | nini-nini pikun ||
40. sigra mêsat surènggana kalih | lampahira karo | tan antara dangu ing praptane | ing panggungan prênahirang aji | Kèn Uma anuli | angandika arum ||
41. yayi ingsun kang lumêbu dhihin | yèn sare sang katong | sun gugahe Kèn Ratih dêlinge | dèn prayoga amasang wêwadi | kang amalih warni | tumanduk anguwuh ||
42. anolèha sakêdhap sang aji | wêlas têmên ingong | aningali marang sarirane | ratu agung tinilar ing rabi | kapita sang aji | tumolèh andulu ||
43. yèn ana wong nini-nini prapti | apikun wus ompong | kadya kapuk winuson remane | sang nata ngling sun atanya nini | rika wong ing ngêndi | lan sapa kanthimu ||
11. Kinanthi
1. Kèn Uma aris umatur | kawula wong suranadi | maninjêm dhatêng paduka | awlas kawula ningali | supe tadhah lawan nendra | tansah pitêkur alinggih ||
2. baya sih têmên sang prabu | mring garwane kang wus lalis | Sri Anglingdarma ngandika | sakamantyan ingsun asih | tan ana kaciptèng driya | amung Gusti Sêtyawati ||
3. ni tuwa alon umatur | kawula asuka warti | rabi andika sang rêtna | rikala alêbu gêni | sinêndhal mayang ing dewa | winawa mring Suranadi ||
4. botên pralaya satuhu | yèn wontên karsa sang
--- 52 ---
aji | kula sagah andhatêngna | mariki sami samangkin | sok agênga kang pradana | nata anggarjitèng galih ||
5. kadya siniram ing ranu | tyasira sri narapati | aris dènira ngandika | apa sira jaluk nini | sanadyan mundhuta praja | yakti ingsun minangkani ||
6. sang malih warna lingipun | gampil pinanggih ing wingking | măngsa sang nata cidraa | kawula mring Suranadi | ngaturi garwa andika | sukèng tyas sang nata angling ||
7. lah iya nini dèn gupuh | sun anti nulia prapti | wisata sang malih warna | kapanggih lan Dèwi Ratih | Kèn Uma ris wuwusira | hèh Ratih mara dèn aglis ||
8. turunana sang aprabu | Malawa kang pêksa lêwih | dèn agandês polahira | Kèn Ratih sampun winêling | wisata kalih gya prapta | ing pêpanggungan apanggih ||
9. lan nata Kèn Uma muwus | puniki sri narapati | kucumbinta Dèwi Sêtya | andika sapa tumuli | sang nata prastawèng wulat | lamun Dèwi Sêtyawati ||
10. pyuh ing wardaya kadaut | jumênêng sigra nakêti | saha ngandika ngrêrêpa | dhuh mas mirah jiwa mami | datan andipe kawula | yèn andika maksih urip ||
11. sun sidhêp sira dewarum | sirna awor prabatagni | sun adhang panitisira | kawula nora akrami | yèn tan ora kapanggiha | panuksmanira mas ari ||
12. sang malih warna amuwus | mèsêm imbane cinincing | baya wus jamaking priya | sanggupe asih kapati |
--- 53 ---
dene lirwa ing wacana | lah pundi tandhane asih ||
13. arsa pinondhong sang ayu | Kèn Ratih gupuh mendrani | cinandhak-candhak tan kêna | mèsêm sarwi ngincang alis | polahe mêmanas driya | gumrêgêt sri narapati ||
14. tinubruk-tubruk sang ayu | nginggati ngêdohi liring | sang dyah asru angandika | apa sira tasmak dhingklik | arsa ngrangkul ingsun sapa | rêraupa dèn abêrsih ||
15. ujar ta mau sang prabu | tan arsa arabi malih | antuk dêdukaning dewa | patakanira nêmahi | de sira kambah ing coba | tan ana wong mati bali ||
16. Kèn Uma asru amuwus | yayi Ratih payo mulih | aywa ngadhêp ratu dora | manawa andrawasani | bok uga sira kagiwang | ing pêkike sri bupati ||
17. Hyang Uma angandika sru | hèh kita Anglingdarmaji | kêna ing papa cintraka | ing mêngko sun upatani | nora wênang madêg raja | yèn durung tumraptèng wangkid ||
18. sun wangêni wolung taun | tan wênang umadêg aji | prajanta katona alas | bawura tingalmu mangkin | sinauran gara-gara | gêtêr patêr kèh kapyarsi ||
19. Hyang Uma sigra umabur | tanapi Kusuma Ratih | samya mulih mring Kahyangan | awirandhungan samargi | èsmu wiyadi ing driya | wus prapta ing Suranadi ||
20. mangkana wau sang prabu | kang kataman ing wiyadi | kadya padhêm tanpa brana | darpa bramintaning galih | wus bawur pangaksinira | praja katingal wanadri ||
21. kadhaton kèksi [kè...]
--- 54 ---
[...ksi] garumbul | yatna kuncanging dewadi | sang nata micarèng nala | baya ta uwis pinasthi | prajèngsun asawang rimba | sapungkure widadari ||
12. Pangkur
1. baya wus karsaning dewa | sirnanira prajèng Malawapati | kabèh wadyabalaningsun | kadi tumêkèng laya | wus winastu dewata ingkang angracut | panjênênganingsun nata | tumêdhak sri narapati ||
2. mijil Sang Hyang Prabangkara | datan kandhêg lampahirang narpati | angugung liwunging kalbu | lir lêlayangan pêgat | tanpa rarywan andina ratri lumaku | sarira sawang kunarpa | atilar tadhah lan guling ||
3. angandika jroning nala | ingsun iki dhihin narendra lêwih | angrèh para ratu-ratu | samêne kajantaka | wit tinilar ing garwa kawêlas-ayun | lêhêng sun praptèng antaka | yèn tan madêg ratu malih ||
4. sri nata anglampus jiwa | ciptanira matia ing wanadri | ya ta kasasar sang prabu | mring dhangkaning raksasa | kèndêl lampahira saha mangu-mangu | gawok tumingaling praja | agêng kalangkung asêpi ||
5. micarèng nala mangkana | lah ing ngêndi don ingsun amêmarti | wangwang miyarsa wong watuk | ing wisma gya pinaran | yèku janma nini-nini kang awatuk | lagi mijil saking longan | tan wikan marang narpati ||
6. jinawil dening sang nata | nini tuwa kagèt angucap aris | sapa anjawil maringsun | bo bab yèn ana janma | apa êjin prayangan anjawil mau | apa nora nana janma |
--- 55 ---
ing jaman kene wus ênting ||
7. sang nata aris ngandika | dudu êjin manusa ingsun iki | nanging adoh wismaningsun | nini manira tanya | iki praja ing êndi dene asuwung | tan sumaur kang tinanyan | lênguk-lênguk tan udani ||
8. tinanya ambal ping tiga | nini tuwa dhasar wuta tur tuli | anggarjita sang aprabu | wikan yèn nini tuwa | mêmalanên pangèsthinira ing kalbu | yèn nini tan waluyaa | sapa kang ingsun takoni ||
9. dadya tan antuk pawarta | duk samana yatna Anglingdarmaji | yèn nguni sampun winuruk | mring panêmbahan ngarga | aji sawabipun maraskên wong lumpuh | myang tuli wuta waluya | sigra winatêk kang aji ||
10. nini tuwa dinamonan | êmbunira mulya kang wuta tuli | kagyat mulat sang aprabu | ni tuwa gya mangrêpa | matur nêmbah tigas kawuryan pukulun | anggèr teja sulaksana | ing wingking pundi kang nagri ||
11. ing ngarsa pundi sinêdya | miwah sintên ingkang pinudyèng krami | kang tinanyan ngandikarum | sun ratu ing Malawa | Raja Anglingdarma nini wastaningsun | ni tuwa angrangkul pada | sakamantyan nuwun kang sih ||
12. ing Gusti Sang Maha Wirya | aprasasat pêjah ginanjar urip | padhanging paningal ulun | tuli kawula mulya | saking barkat paduka gusti sang prabu | punapa ulun walêsna | amung pangastawèng dasih ||
13. tulusa jumênêng nata | ing rat Jawa angrèhna kang paraji | trah asiwi wayah buyut | canggah satêdhak-têdhak | amêngkua sa-Jawa saturun-turun |
--- 56 ---
paduka sampun kaliya | sang nata ngandika aris ||
14. ya nini ingsun tarima | pamujinta dewa ingkang naidi | balik atêtanya ingsun | ngêndi araning praja | lan maninge apa ta karane suwung | asêpi tan ana janma | ni tuwa matur ngabêkti ||
15. winastan Mlayakusuma | mila suwêng sang nata kawon jurit | binêdhah ing raja diyu | prawira sugih bala | punggawane gagah prakosa nung-anung | wau sang raksasa dipa | bisikan Kalawêrdati ||
16. tumpês wong Mlayakusuma | nèng palagan parêng lawan sang aji | salalisira sang prabu | kadhaton ing Malaya | kaêndhih dènira sang narendra diyu | mangke wus dadi siluman | dhangkane sang raksasaji ||
17. Raja Nglingdarma ngandika | lah ing mêngko Raja Kalawêrdati | apa anèng jro kadhatun | ni tuwa matur nêmbah | linggar sampun sacăndra tan wontên rawuh | lan wadyane kawan dasa | dhumatêng Malawapati ||
18. sumêdya nyidra sang nata | ing Malawa anagih utang pati | kang kari têngga kadhatun | putra èstri têtiga | ingkang sêpuh Rêtna Widata ranipun | Rêtna Widati pamadya | pamêkas Rêtna Witarsih ||
19. katri samyendah ing warna | ya ta mèsêm sang ingujaran angling | ingsun nini arsa wêrwuh[8] | ing warnane sang rêtna | nini tuwa manêmbah alon umatur | gusti sampun manjing pura | manawi manggih bilai ||
20. sang putri katri prawira | sakti măndraguna mamăngsa janmi | wantu atmajaning diyu |
--- 57 ---
datan adarbe wêlas | Maharaja Anglingdarma ngandikarum | hèh nini ingong tarima | pangemanira mring mami ||
21. sukur sun pinatènana | ciptaningsun aywa wèt kawlas-asih | lah wis kariya rahayu | kang sinung ujar nêmbah | sri nata gya lumaksana mring kadhatun | dhandhang munya mawurahan | barung lan bubut umuni ||
22. manyura ngungong anèng pang | èsthinira kadi amêmèngêti | dhumatêng wau sang prabu | pangidhêping kukila | lah wangsula gusti sampum[9] mring pura rum | cabak munya lir amênggak | cucur kadya manangisi ||
23. kadarpa mawèh katrêsan | ri kang ngulung lumayang lir malangi | wau ingkang lagya rawuh | ya ta Sri Anglingdarma | laju lampahira praptèng sitiluhur | wangwang tumamèng jro pura | mangu micarèng jro ati ||
24. bênêr tuture ni tuwa | pura iki pasang rakite bêcik | kulandaragni mèh surup | nitih udayèng cala | sri narendra kacaryan dènnya andulu | rakite kang pêpêthetan | ronira samya angrawit ||
13. Sinom
1. sang nata micarèng nala | emane kadhaton iki | suwung tan ana kang ngambah | baya ta uwis alami | rusake pura iki | dene ingkang dalêm agung | wus padha karambatan | tarulata atanapi | palataran katuwuhan alang-alang ||
2. midêr sadalêming pura | sri nata tandya ningali | ing wisma soroting pandam | nêlahi dèn parêpêki | lampahnya [lampah...]
--- 58 ---
[...nya] mindhik-mindhik | lir cara-caraning pandung | prapta ing tarêtêpan | angintip pipining kori | kagyat mulat ing citranira sang rêtna ||
3. pangaksinirang narendra | kadya kancana ingukir | Maharaja Anglingdarma | têmah kataman wiyadi | èngêt langêning puri | tyasira sangkin kadaut | kamanisên ing tingal | tulya pêjah tanpa kanin | wus kagiwang dening manising sarira ||
4. ya ta Ni Rêtna Widata | samana lagi alinggih | angadhêp lancang kancana | warnane amindha sasi | asinjang cindhe wilis | kasêmêkan jingga mungguh | asêngkang nata brăngta | paningsêt mandhalagiri | wida kuning pêpilise nanggal pisan ||
5. rema mêmak sinêkaran | kananga gambir malathi | arja pupur lêlamatan | pamulu mandam kasilir | nata micarèng galih | ya nyata ayu pinunjul | anake raksasendra | emane amăngsa janmi | sri narendra kasilir ing samirana ||
6. gandanira nrus ing wisma | sang dyah amicarèng ati | mambu gandaning manusa | têka dingarèn puniki | salawas ngong nèng ngriki | tan ana manusa purun | angambah prajaningwang | Sri Anglingdarma anuli | ngêngakakên wiwara sarya adhaham ||
7. kumênyut tyasirang rêtna | mulat ing wong priya prapti | panglocitaning wardaya | iki manusa ing ngêndi | warnane anom pêkik | kadi Hyang Asmara nurun | baya wong nglampus jiwa | kasasar mring dhăngka mami | mung cacade dene
--- 59 ---
tan wruh ing dêduga ||
8. ngêndi nagarane baya | apa sêdyane mariki | lamun nyiptaa duskarta | nora amurya ring mami | lan pasêmone bêcik | sabênêre raganingsun | napaa mring sang prapta | wit ingsun kang duwe panti | Kèn Widata arum wijiling wacana ||
9. suwawi katuran lênggah | awon sirnane wong sigit | paduka anèng jarambah | tar wiyang kang sinung angling | sampun tata alinggih | sang rêtna mangu andulu | ing citrane sang prapta | luluh tyasira kagimir | kiswa lukar kasêmêkan kaleweran ||
10. wus sinugatèng pawohan | dyan mucang warna dumêling | matur Kèn Rêtna Widata | teja sulaksana singgih | tejane wong abêcik | sulaksanenggal kadulu | ngajêng pundi sinêdya | sintên kang sinêmbat ing sih | atanapi ing wingking pundi pinăngka ||
11. sang tinanyan awacana | wisma manira atêbih | ingsun ratu ing Malawa- | pati panêngêran mami | Maharaja Nglingdarmi | sang ayu datanpa muwus | ngartika jroning nala | ramaji baya ngêmasi | dènnya mentar mring radyèng Malawapatya ||
12. arsa madhêmi sang nata | samêngko prapta ing ngriki | măngsa ramaji kasora | baya ta iki kang siwi | sang rêtna matur aris | lah paran darunanipun | atilar purantara | sang nata ngandika aris | raganingsun dhapur kapêgatan trêsna ||
13. mati tunu garwaningwang | kêkasih Ambarawati | sumarma sun tilar praja | saking sru liwunging galih |
--- 60 ---
anglampus jiwa mami | kasasar anèng prajamu | lah nagrinta punika | kasêbut nama ing ngêndi | muwah anèng ngêndi ramanta sri nata ||
14. mèsêm angucap sang rêtna | ing Malaya raning nagri | ramaji sampun sacăndra | mentar mring Malawapati | angandika sang aji | yaktine ramanta lampus | anèng nagaraningwang | pêpatih ngong kang matèni | ing samêngko sun malês ukum mring sira ||
15. ingsun gocone kang prana | măngsa wurunga ngênèni | kêrisku si lalijiwa | nora watak amatèni | nanging upase mandi | sok angabuhakên wawuk | lan manèh ngong têtanya | sapa sinambating wangi | lan arinta karo sapa ingkang nama ||
16. umatur ingkang tinanyan | mèsêm sarwi ngincang alis | kawula wasta Widata | ari kawula kêkalih | pamadya ran Widati | Witarsih ingkang waruju | samya wisma priyăngga | balik kula nilakrami | arsa linggar mring pundi jênêng paduka ||
17. lamun sambada ing karsa | kèndêla wontên ing ngriki | kawula sêdya ngawula | amawongan ing sang pêkik | yèn kangge andêdasih | aris ngandika sang prabu | pun kakang tan lênggana | ing karsa kang mindha sari | lamun èstu amundhut ing kawlas-arsa ||
18. sri nata datan darana | sang ayu dèn parêpêki | sinambut kinuswa-kuswa | binakta mring tilamsari | sampun atangkêb samir | sri narendra langkung baud | nanduk gita srênggara | mangukih lunturing kang sih | sang rêtnayu solahe
--- 61 ---
karagan-ragan ||
19. ing wayah bangun raina | wusnya tumêkèng sakapti | wangwang asare kalihan | samana hyang arka mijil | ya ta ingkang winarni | Rêtna Widati wus wungu | angartika ing driya | kangbok baya durung tangi | sun wadaka saratri tan kasat mata ||
20. paranta kambah ing roga | wus siyang maksih aguling | dingarèn tan kadi saban | Widati nulya marani | wismaning raka prapti | ing latar alon amuwus | kakangbok sampun siyang | wungua kawula prapti | atêtinjo manawi paduka gêrah ||
21. Rêtna Widata miyarsa | swabawanira kang rayi | Rêtna Widati nèng jaba | wangwang awacana aris | bok iya sun panggihi | mupung sare lakiningsun | Widata sigra mêdal | kapanggih lawan kang rayi | wus alênggah pratisthèng made pandhapa ||
22. Rêtna Widati umiyat | ing raka mèsêm saryangling | kangbok dene mandhan rawa | cahya wênês amanglingi | alum kadi layoning | angsana baya ta angluh | lan malihe kawula | mambu gandaning janmadi | mulêk anèng wisma gandane wong priya ||
23. kang raka nauri sabda | anglêngkara têmên yayi | ing kene ana ajanma | sapa ingkang wani-wani | ngambah ing dhăngka mami | apa wong kapengin lampus | Rêtna Widati mêksa | patakènira angudi | ingkang raka mindêl amicarèng nala ||
24. sapolah ingsun kawruhan | angur sun walèh anuli | dadya mèsêm angandika | hèh yayi aja baribin | nalika [na...]
--- 62 ---
[...lika] sore wingi | ingsun amangguh wong kakung | bagus misih taruna | sanggupe ingsun takoni | ratu ing Malawa Raja Anglingdarma ||
25. nanging dora yèn ratua | dene tan adarbe kanthi | pangakune mring manira | purwane sah sing nagari | tinilar ing garini | liwung atine anglangut | mrene dhapur kasasar | praptane ing sore wingi | Kèn Widati mèsêm atakèn mring raka ||
26. kakangbok manira tanya | punapa sampun abukti | ing dalu wau paduka | Widata mèsêm anjiwit | sawêngi sun kêloni | yayi liwat kumalungkung | ingsun kewran ing driya | arsa nora anuruti | sru sandea manawa tinilar mentar ||
27. eman pêkike sambada | sapolahe mawèh brangti | luwês baud ing srênggara | Widati mèsêm nauri | kakangbok mêne kadi | pangantèn anyar kadulu | yèn parêng kawularsa | wruh ratwèng Malawapati | Kèn Widata nauri sakarsanira ||
28. Widati saksana mentar | tumanduk ing têpas wangi | ririh dènnya miyak gubah | kèksi citrane kang guling | kadya hyanghyang ing tulis | cahya amindha sitèngsu | sang dyah kakênan ing tyas | miyat cahyane kang guling | cipta nglalu yèn tan kinanthi ing tilam ||
14. Kinanthi
1. cangkelak anuli wangsul | Rêtna Widata tanyaris | apa sira wus uninga | marang ipèn ta kang guling | Rêtna Widati lingira | inggih kakang wus udani ||
2. tuhu [tu...]
--- 63 ---
[...hu] kalamun abagus | baya Kamajaya nitis | kawula mulat sadhela | tanbuh sotane kang ati | baya ta sariraningwang | kêna ing guna lan dhasthi ||
3. kadya andulu cêmpaluk | kapengin têmên alaki | kangbok kawula anêdha | paduka sunga nanêmpil | sanadyan angindhakana | pangugunge sun kuwawi ||
4. kang raka alon amuwus | sakarsanira Widati | ananging wêwêkas ingwang | panggarapira dèn gêmi | kang rayi suka ing nala | sêsampure dèn waoni ||
5. asalin wastra sang ayu | sêsampur daragên adi | asinjang limar panggugah | solahe anjungkar angin | lir kusumèng bauwarna | citrane Rêtna Widati ||
6. dyan tumamèng jinêm arum | Rêtna Widata Widati | kadi Ratih lan Supraba | sapraptanira alinggih | nèng dagane pasarean | mangkana ingkang aguling ||
7. wus adangu dènnya wungu | datan saraba tumuli | mangkana anulya lênggah | sang nata kagyat ningali | Widata dinuk ing sabda | lir kêmbar sira wong kalih ||
8. datan asiwah sun dulu | warnane lan sira yayi | umatur Rêtna Widata | inggih punika kang warni | kadang kawula pamadya | awasta Rêtna Widati ||
9. marma marêk ing pukulun | arsa tumutur anyèthi | kalamun kinarsakêna | dadosa garwa sumêndhi | sang nata mèsêm ngandika | sukur yayi lamun sudi ||
10. Rêtna Widati umatur | dhuh gusti kula aturi |
--- 64 ---
pinarak ing panti kula | sang nata ngandika aris | lah iya sakarsanira | pun kakang dhatêng lumirig ||
11. wangwang tumêdhak sang prabu | Rêtna Widati kinanthi | umijil dyan lumaksana | praptèng wismanira nuli | winawa marang paprêman | sampun tumangkêb kang samir ||
12. sang nata kalangkung baud | pangrungrume rêmih-rêmih | sang ayu dahat kacaryan | saratri karoron guling | praptèng wijiling aruna | warnanên Rêtna Witarsih ||
13. citranirendah linuhung | kadi kumala ingukir | arja sinjang cindhe sêkar | asampur gadhung malathi | asêkar gambir capaka | asêngkang bapang sinamir ||
14. sang dyah amicarèng kalbu | ing mêngko wus kalih ari | kangbok tan ana sêsanjan | sun tilikane tumuli | nulya mentar sang kusuma | ing panataran wus prapti ||
15. gumêndhèng dènira muwus | kangbok paran maksih guling | Rêtna Widati miyarsa | lamun ingkang rayi prapti | têdhak saking pakasutan | arsa manggihi kang rayi ||
16. maksih anendra sang prabu | praptèng natar Kèn Widati | tundhuk lawan arinira | kinanthi Rêtna Witarsih | têka mèsêm ing wardaya | yèn angucapa sang dèwi ||
17. si kakang apa ta angluh | cahyane alum awilis | kaya wong nandhang wiyoga | paran prawitane ugi | mèsêm dènira atanya | kakangbok punapa sakit ||
18. kang raka alon amuwus | bênêr panarkanta yayi | sun iki aduwe lara | kênèng tuju
--- 65 ---
wola-wali | dene larane nênêka | dumunung anèng pok ati ||
19. sawêngi tan antuk turu | Widati mèsêm ing ati | aris dènira ngandika | kangbok ingsun mambêt janmi | prênahe anèng paprêman | Rêtna Widati nauri ||
20. apa nyalêmong sirèku | angarani ana janmi | sapa kang wani angambah | prajanta aparsa mati | Kèn Witarsih angandika | kawula arsa udani ||
21. Kèn Widati malih muwus | yayi sira sun tuturi | kangbok anêmu wong priya | anom citrane apêkik | aran Raja Anglingdarma | ratu ing Malawapati ||
22. ing mêngko lagi sun sambut | anèng kene mau bêngi | iku sira tingalana | mungguhing tilam aguling | Kèn Witarsih lumaksana | amiyak mandhalagiri ||
23. kèksi warnane abagus | sang dyah datan kêna angling | kasarkaran ing pamulat | arda kataman ing brangti | wulangun mring kang anendra | emut ing rakaglis bali ||
24. sapraptanira alungguh | ngandika Rêtna Widati | apa sira wus tumingal | mring Anglingdarma narpati | Rêtna Witarsih turira | kawula tumut anyèthi ||
25. ngawu-awu ing sang bagus | tumut amitung sukoni | dadosa garwa pamuntat | apa karsanira yayi | payo manjing pasarean | sang nata kapanggih linggih ||
26. Widati marêk ing ngayun | Rêtna Witarsih ing wuri | sri nataris atêtanya | lah ta sapa iku yayi | kang lungguh ing
--- 66 ---
wurinira | umatur Rêtna Widati ||
27. inggih punika ri ulun | awasta Rêtna Witarsih | kadang kawula pamêkas | mila marêk ing sang aji | kêdah tumut amawongan | manawi kangge anyèthi ||
28. mèsêm angling sang aprabu | lah iya luwih prayogi | katri dadi garwaningwang | dèn pada lêgawèng ati | Rêtna Witarsih tur sêmbah | suwawi kula aturi ||
29. pinarak ing wisma ulun | tar wiyang sri narapati | lumaksana kanthèn asta | kalawan Rêtna Witarsih | sapraptanira ing wisma | lalu manjing tilamsari ||
30. sang ayu tansah rinungrum | saratri karoron guling | Rêtna Widata winarna | amicara jroning ati | Maharaja Anglingdarma | marmane tan ana prapti ||
31. Si Widati cidrèng wuwus | basane nyilih sawêngi | ing mêngko kongsi rong dina | mundur arsa andhèwèki | sun paranane sadhela | tumêdhak anulya prapti ||
32. kang rayi kapanggih lungguh | miro kêmbên èsmu wingit | Rêtna Widata atanya | rênguning driya sinandi | ana ngêndi lakinira | umatur Rêtna Widati ||
33. kawula anuwun bêndu | raka paduka sang aji | sinambut dhatêng arinta | pun Witarsih tumut ngabdi | dhumatêng raka Nglingdarma | tan kêna dèn suwalani ||
34. Widata manabda arum | sukur yèn mangkono yayi | alah mêmaru wong liya | dene padha kadang mami | lah payo padha linawan | wisata sang putri kalih ||
35. tantara dangu wus rawuh | kapanggih lênggah sang aji | karoron [karo...]
--- 67 ---
[...ron] lan dyah pamêkas | kang nama Rêtna Witarsih | Widata Widati prapta | sang nata angacarani ||
36. padha alinggiha masku | sang sinung ling awotsari | wus samya lênggah atata | sri nata ngandika malih | hèh yayi Rêtna Widata | mêne manira kang gilir ||
37. sadina muwah sadalu | mring wismanira mas yayi | sang dyah katri atur sêmbah | datan lênggana ing kapti | ngandika malih sang nata | yayi ingsun arsa guling ||
38. sang ayu katri umatur | inggih paduka aguling | kawula têngga ing dagan | eca tyasirang narpati | sigra tumamèng paprêman | wangwang tumangkêb kang samir ||
39. sampun anendra sang prabu | umatur Rêtna Witarsih | bêbisik dhatêng sang raka | aluwe têmên wak mami | kangbok suwawi mamăngsa | mupung sang nata aguling ||
40. wus rêmbug putri katêlu | asalin busana sami | amusthi katga badhama | candrasa angandhut sêking | mentar mring seta mandhala | tantara ing don wus prapti ||
41. kawarnaa sang aprabu | ingkang tinilar aguling | wungu têdhak saking tilam | angandika jroning galih | marang ngêndi garwaningwang | katiga pisan asêpi ||
42. samana yatna ing kalbu | tuture wong nini-nini | sigra mentar sri narendra | mring kêbon-kêbon ngulati | tanapi mring jroning wisma | katrinira tan pinanggih ||
43. sang nata micarèng kalbu | ingsun arsa angyêktèni | ujare si nini tuwa | ri saksana matak aji | wasiyatira sang tapa |
--- 68 ---
kang rama Kèn Sêtyawati ||
44. Bagawan Maniksutra nung | kang mêjang dhatêng narpati | wus awarna dhandhang seta | umêsat napak wiyati | mulat kukus aran tugan | anèng madyaning wanadri ||
45. wangwang pinaranan gupuh | sang malih warna ningali | dhandhang akèh awurahan | sambêran arêbut bukti | sang mancala warna mulat | wangkening janma wèh brangti ||
15. Asmaradana
1. sang malih warna miranti | pratisthèng êpang mandira | arsa anginjên garwane | apa nyata măngsa janma | tuture nini tuwa | tan antara sri andulu | mring garwanira têtiga ||
2. anèng pamasaran sami | ambèrèk wangke manusa | samya milih sasênênge | binakar sigra tinadhah | sira Sang Anglingdarma | awicara jroning kalbu | bênêr tuture ni tuwa ||
3. arda pangunguning galih | mulat solahe kang garwa | mangkana osik ing tyase | eman têmên sira mirah | darbe tekad mangkana | ngong godhane rabiningsun | sang malih warna dyan mêsat ||
4. Widata dinunung dhihin | punika putri kang tuwa | winêdalan ngiringane | dèn alup nèng ngarsanira | dhandhang yèn angucapa | eman têmên mirah ingsun | bok aja amăngsa janma ||
5. sang putri ngandika aris | akèh dhandhang ing pasetran | têka muhung siji kiye | ambêlêr kaliwat-liwat | ngrêregoni wong mangan | dipanjêr-panjêr êndhasmu | ri saksana inguncalan ||
6. ati glis dènnya [dè...]
--- 69 ---
[...nnya] nampani | cinangkrêm ing suku kanan | sang dhandhang sigra angalèr | Kèn Widati pinaranan | ingalup anèng ngarsa | wus inguncalan jêjantung | acukat dènira tămpa ||
7. cinangkrêm ing suku keri | Kèn Witarsih pinaranan | datan wanèh pambekane | pêgêl ing manah sang rêtna | inguncalan lêlimpa | anulya age cinucuk | binakta muluk ing wiyat ||
8. tan adangu nulya prapti | Maharaja Anglingdarma | anjujug marang dalême | Rêtna Witarsih pamêkas | sampun awarna janma | mungkabi brêsihanipun | ingkang lêlimpa pinarnah ||
9. munggwing cêcupu winoring | gêgandan lan jêjêbadan | wusnya tinutupan malèh | tandya mijil sri narendra | laju mring wismanira | Kèn Widati tandya nambut | brêsihanira binuka ||
10. ingkang jêjantung tumuli | pinarnah ing cupunira | wangwang tinutupan age | laju dhatêng wismanira | Sang Kusuma Widata | sapraptanira anambut | brêsihanira binuka ||
11. saksana atining janmi | pinarnah ing cupunira | brêsihan tinutup malèh | karsanira sri narendra | maria măngsa janma | wusnya mangkana dyan wangsul | ing prênahira anendra ||
12. darpa pangunguniraji | anutup sariranira | sakamantyan kaduwunge | akrama sutaning ditya | apa ta durung têlas | dukaning dewa maringsun | dene ta nora kayaa ||
13. bênêr tuture si nini | ingsun dhewe kang nêmaha | maido tutur
--- 70 ---
sayaktos | Maharaja Anglingdarma | wus anèng pasarean | anglês ing driya amujung | nanging api-api nendra ||
14. ya ta kawarnaa malih | kang anèng setra mandhala | wus dangu tutug karsane | tuwuk dènira mamăngsa | angling Rêtna Widata | hèh yayi paran karêpmu | apa ta wus warêg sira ||
15. aja kasuwèn nèng ngriki | manawa wungu kang nendra | Rêtna Widati ature | inggih alêrês paduka | suwawi dèn aenggal | dyah katri parêng sumusuk | datan kawarna ing marga ||
16. aglis prapta jroning puri | sang nata maksih anendra | dyah katri sukèng driyayane |[10] wus sêsotyarsa gagănda | anambut barêsihan | nulya ngungkabi cêcupu | kapitèng driya tumingal ||
17. atining janma kapanggih | ing cupu awor lan lênga | sang dyah micarèng jro tyase | apa wadine kang lênga | kaworan ati mêntah | ana rasane tyas ingsun | ati iki iya uga ||
18. kang sun uncalakên maring | dhandhang putih nèng pasetran | sampun kapanggih wadine | mring wismane arinira | Rêtna Widati wusnya | sêsotya wangwang anambut | brêsihan arsa gagănda ||
19. krêdyat sang rêtna umaksi | jroning cupu ana ulam | jantung kang dèn uncalake | mring dhandhang anèng pasetran | mangkya nèng cupunira | arda pangunguning kalbu | angraos yèn kaerangan ||
20. kang raka anulya prapti | pinapagkên anèng
--- 71 ---
natar | Rêtna Widata dêlinge | ingsun yayi katiwasan | sauwise sêsotya | ngungkabi brêsihan ingsun | ana atine manusa ||
21. rupa-rupane ya ugi | kang sun uncalkên mring dhandhang | Rêtna Widati ature | kawula datan prabeda | inggih kadya paduka | amanggih ulam jêjantung | kang sun uncalkên mring dhandhang ||
22. anèng pasetran pinanggih | majêmur lan jêjêbadan | tyas kawularda merange | umojar Rêtna Widata | hèh yayi yèn mangkana | payo maring wismanipun | yayi Witarsih ing kana ||
23. kang rada adoh asêpi | payo padha rêrêmbugan | sigra umentar kalihe | Rêtna Witarsih winarna | arda sokaning driya | dene jêjêbadanipun | kaisèn ulam lêlimpa ||
24. sang rêtnayu datan pangling | limpa kang pinèt ing dhandhang | ya ta kasaru praptane | Rêtna Widati Widata | cundhuk lan arinira | wus tata dènira lungguh | Rêtna Widata manabda ||
25. Witarsih dèn bêbisiki | yayi cêcupu manira | pinanggih ana isine | atining manusa mêntah | kèn Widati lingira | dhuh yayi cêcupuningsun | isi jantung awor lênga ||
26. Witarsih aris nauri | lisah ingwang awor limpa | katri karaos driyane | angucap Rêtna Widata | hèh yayi wruhanira | kawanguran olah ingsun | marang Raja Anglingdarma ||
27. mau api-api guling | sadargane tyas manira | tan samar mring ngong katrine | kalamun amăngsa [amăng...]
--- 72 ---
[...sa] janma | Anglingdarma kawasa | kang rayi kalih umatur | pundi margane uninga ||
28. duk tinilar maksih guling | Rêtna Widata lingira | wruhanira yayi karo | ingkang warna dhandhang seta | ika Sang Anglingdarma | limpa ati lawan jantung | wor lênga sing pakaryanta ||
29. sadarpa wirang kang ati | yayi paran karsanira | ari kalih parêng ture | dawêg kakang pinêjahan | Mahraja Anglingdarma | Widata nauri wuwus | iku dudu karsaningwang ||
30. apan ora utang pati | utang wirang naur wirang | nagih sautange bae | sun tan arsa mêjahana | mring Raja Anglingdarma | lah mayo padha tinundhung | aywa anglêlayu wirang ||
31. Rêtna Widata angambil | roning tal kinarya surat | cinitra ing kanakane | pamunya aji kamayan | panjanging ron sakilan | kalawan malih amundhut | roning tal kinarya salang ||
32. cinitrèng kanaka ciri | rêrajah janma anungsang | sêsalang cinanthèlake | nèng satêngahing wiwara | putri katri saksana | marêpêki kang aturu | umadêg anèng dêdagan ||
33. sang dyah sami matêk aji | tinarima ing jawata | Rêtna Widata dêlinge | sandhangên sira Nglingdarma | mêne wêwalês ingwang | sigra cinublês kang gêlung | ing ron tal kang mawa rajah ||
34. kagyat awungu sang aji | tandya anggurayang rema | roning tal anèng kiswane | dinudut-dudut tan kêna | anggubêt anèng rema | pragnya driyanirang prabu | aris dènira ngandika ||
35. lah sira
--- 73 ---
dudutên yayi | apa kang anèng mastaka | sang dyah asugal wuwuse | nora mambu wong sumêlap | basa yayi maringwang | lah sira lungaa gupuh | saka ing nagaraningwang ||
36. mentara padha samangkin | ingsun dahat nora sotah | mring sira nèng prajaningong | manira tan sudi miwah | tan rila sira ambah | sang dyah katri sarêng nundhung | aris ngandika narendra ||
37. paran dosaningsun yayi | dene sira siya-siya | sang putri asru wuwuse | babo dene takon dosa | bok aywa ulas-ulas | dosanta yèn ora ngaku | anginjên ing wong mamăngsa ||
38. sira rupa dhandhang putih | ambêbeka wong mêmangan | liwat dening salah gawe | sira kêna ing cintraka | ratu alaku cidra | prandene bisa gumagus | mundur ngucap takon dosa ||
16. Durma
1. mati anta bramatya putri têtiga | asru dènira angling | glis sira mentara | yèn wiyang sun badhama | sang nata aris nauri | mara tibakna | badhamanta mring mami ||
2. dene sira bosên marang raganingwang | ywa tinundhunga yakti | manira wisata | Kèn Widata anabda | lah aywa kakèhan angling | èstu manira | tan arsa ngaku laki ||
3. atanapi para ari-ariningwang | lumuh adarbe laki | wong ulah culika | Mahraja Anglingdarma | angartika jroning galih | wus kawadaka | unggwan ngong malih warti ||
4. dyan tumêdhak Maharaja Anglingdarma | ing tyas sêmu wiyadi | duk andungkap kwara |
--- 74 ---
lagyarsa sumurupa | agupuh sang rêtna katri | parêng anabda | sami angupatani ||
5. sarwyanggêtak muga ta sira dadia | pêksi maliwis putih | gumyur manahira | Maharaja Nglingdarma | ginêtak marang sang putri | nyundhul sêsalang | praptèng natar amalih ||
6. warna kanang sarira akêbak êlar | bau dadi suwiwi | angilo sang nata | anèng toya jêmbangan | kèksi sarirane dadi | cakarwa seta | tyasira lir angipi ||
7. sakamantyan pangungunira ing driya | miwah merang kapati | amicarèng nala | sun ratu binathara | siniwi samèng narpati | atilar praja | mêngko dadi maliwis ||
8. baya ta wus pinasthi karsaning dewa | ing mêngko awak mami | dadi lêlampahan | Mahraja Anglingdarma | anglampus sajroning galih | lêng palastraa | yèn tan waluya nuli ||
9. sang mancala warna amadal pratala | andêdêl mring wiyati | sang putri têtiga | marudasta sru mojar | sandhangên wêwalês mami | sira Nglingdarma | lir mas kèntir ing warih ||
17. Maskumambang
1. lingira dyah wong amirangakên mami | mêngko nêmu wirang | raganta dadi maliwis | eman têmên Anglingdarma ||
2. srênggarane Si Jênat amêmaladsih | sang dyah katri brăngta | kaduwung sajroning ati | kagagas langêning tilam ||
3. kawarnaa sira sang amalih warni | lir sundhul ing wiyat | ngumbara mêrêm kapati | merang myat sunaring surya ||
4. sangkin silêm andêdêl maliwis putih | kongsi pitung
--- 75 ---
dina | dènira mêrêm kapati | tan padwistha ing wardaya ||
5. kang cinipta karsaning dewa sumarmi | narimèng satitah | wus mêlèk sang malih warni | aningali kang rêrawan ||
6. dahat wera ing madya nuswane inggil | wetaning rêrawan | pasabinan tinon asri | kacaryan dènnya tumingal ||
7. dyan tumurun sira sang mancala warni | jumujug ing nuswa | panglocitanirèng galih | tanah ngêndi iki baya ||
8. akèh têmên ing kene êndhog maliwis | atusan kawuryan | yèn anaa janma uning | sayaktine ingalapan ||
9. sang amalih warna saari saratri | mandon nèng rêrawan | kagèt sakèhing maliwis | umiyat cakarwa seta ||
10. apocapan sabaturira maliwis | hèh ta batur kănca | wetan ikana maliwis | putih cahyane gumilang ||
11. tanpa sangkan praptane tan ana uning | lah payo kinarya | raja sang maliwis putih | anaa kang sinewaka ||
12. sadhahare payo padha dèn saosi | wus rêmbug sadaya | wangwang angumbara sami | rêbut dhucung tandangira ||
13. samya marêk ngarsaning cakarwa putih | matur kang tinuwa | pukulun sang adi warni | kamantyan kapasang yogya ||
14. yèn sambada paduka ngong karya aji | sakalir karsanta | kawula ingkang naosi | saabdinta pra cakarwa ||
15. angandika sang amalih warna aris | ya ingsun tarima | sihira mring jênêng mami | sun iki lagi apapa ||
--- 76 ---
16. nora arsa ingsun sira karya aji | mawèh susahira | sun nèng kene muhung mampir | mahyun nutugkên laksita ||
17. angulati ing saenake tyas mami | ri wusira nabda | sigra umabur ngulati | pasabinan ingkang rata ||
18. ingkang parêk desa sring kambah ing janmi | samana tumingal | sabin tandure amilis | wayahe lagi gumundha ||
19. ingkang kolah sawah sajung winatawis | aparêk lan desa | aran dhukuh Wanasari | pitung surup wismanira ||
20. yèku lalad praja ing Bojanagari | kang dhêdhêkah wasta | Dêmang Kalungsur ing nguni | mantri ing Bojanagara ||
21. purwanira kadukan dening narpati | pinarnah ing desa | măncapat lima atêbih | dene kang tumut awisma ||
22. amung wangsanira ingkang sami asih | dahat kasarakat | mesa sarakit kinardi | sêsawah sawangsanira ||
23. èstrinira sami wade godhong jati | myang èstrining dêmang | kaponakan jalu siki | Jaka Gêdhug wastanira ||
24. duk samana Ki Jaka angon mring sabin | sarwi mawa kala | sapraptanira anuli | umulat cakarwa seta ||
25. anèng galêng eca dènira salisik | tangginas Ki Jaka | galêng samya dèn pasangi | wusnya anggiring cakarwa ||
26. sang maliwis eca mèsêm jroning galih | mulat mring Ki Jaka | yèn angucapa sang pêksi | bok aywa kakehan akal ||
27. apan sêdya ngawulèng sira wak mami | marmi ta mangkana | ing nguni sri
--- 77 ---
narapati | adarbe amêng-amêngan ||
28. kadi kêmbar lan Jaka Gêdhug kang warni | sasolah tan siwah | duk anèng Malawapati | dadyasih sang malih warna ||
29. sang maliwis putih anrajang tumuli | kalane Ki Jaka | linêbêtan suku keri | Ki Jaka sigra anggêtak ||
30. wikan lamun sang maliwis putih kêni | sru suka ambapang | sigra dènnya malayoni | tanbuh saharsaning driya ||
31. sang maliwis putih tandya dèn uculi | binopong mring wisma | mesanira tan tinolih | tinilar anèng pangonan ||
32. dyan lumaris Ki Jaka suka ing ati | sun duga abungah | pama ningali maliwis | putih cahyane gumilang ||
33. praptèng wisma Ki Jaka asru dènnyangling | hèh paman kawula | angsal maliwis aputih | cahyane lir guladrawa ||
18. Dhandhanggula
1. kyai dêmang sigra anampèni | sarwi nabda mring pulunanira | mangan pira sinambêlèh | apelag warnanipun | karyakêna kurungan aglis | prayoga ingingua | adi warnanipun | sang maliwis seta mojar | hèh ki dêmang sampun andika kurungi | măngsa ngong mirudaa ||
2. kyai dêmang kagyat lir angimpi | amiyarsa wuwusing cakarwa | lalu saharsèng driyane | durung miyarsa ingsun | pêksi bisa ngucap lir janmi | wangwang sira wacana | marang rabinipun | hèh nyai gumatènana | sang maliwis putih sêmune abêcik | manawanggawa bêgja ||
3. sang maliwis awacana malih |
--- 78 ---
ngong têmua tumamèng wisaya | wit sun pama nêdya ngèngèr | maring Ki Jaka Gêdhug | datan wêlas ingsun ningali | paman marang andika | myang ing Jaka Gêdhug | sabên dina masang kala | măngsa silih cukupa andika bukti | malah wuwuh musakat ||
4. kyai dêmang anjêngêr ningali | sapandurat datan awacana | yèn kawijila wuwuse | iki wataraningsun | dudu manuk-manuk sayakti | baya wong tapa salah | anitis ing manuk | nyai dêmang suka ing tyas | dènnya myarsa wuwuse maliwis putih | cakarwa malih mojar ||
5. ngong pitutur mring andika kyai | marènana amêmasang kala | măngsa cukupa pangane | Dêmang Kalungsur muwus | apa ingkang ginawe kaskil | mojar sang malih warna | ing prayoginipun | kita nêmêna sêsawah | lan nyi dêmang aywa adol godhong jati | angur adola tigan ||
6. lah suwawi ngong atêrkên ngambil | antiganing maliwis tur kathah | lan Ki Jaka Gêdhug bae | kawula nyai wêruh | ing prênahe êndhog maliwis | duk ingsun anèng rawan | wruh sasananipun | tinurut sang malih warna | dyan umangkat Ki Jaka kalawan bibi | wus prapta ing rêrawan ||
7. tinuduhkên donira tumuli | nyai dêmang mring sang malih warna | pira-pira antigane | tumpuk angundhung-undhung | nyai dêmang suka ningali | anulya ingusungan | pirang-pirang pikul | Ki Jaka wangsul ping lima | kyai dêmang tumut amikul ping kalih | êndhog [êndho...]
--- 79 ---
[...g] dadi sajogan ||
8. sira dêmang angucap ing rabi | mentara mring pasar lan sutanta | antiga êdolên kabèh | yèn ana payonipun | atukua pacul lan arit | ingsun arsa sêsawah | maliwis sun gugu | sun marèni masang kala | nora bêcik drapon ywa sinêbut malih | aran Dêmang Wisaya ||
9. nyai dêmang umentar tumuli | lan Ki Jaka kang mikul antiga | praptèng pasar glis payune | nyai dêmang dyan wangsul | mawa buruh sadasa malih | sapraptanirèng wisma | antêlu ingusung | buruh sadasa kawratan | sapraptane ing pasar binorong dening | pra sambewara kathah ||
10. nyai dêmang sukèng tyas kapati | pêpayone antuk slawe reyal | nulya tuku sinjang age | kêmbên kalawan sabuk | atanapi nyampinging laki | wêlinge kyai dêmang | arit lawan pacul | anêmpur midhe akathah | tuku lênga kalapa kalawan ragi | arsa barêsih desa ||
11. nyai dêmang dhasar bisa laki | kadoyanirèng priya tinumbas | datan lali têtèrèke | kupat cabuk lan krupuk | têtukone dadi rong rinjing | binuruhkên maluya | angirid bêbakul | Jaka tininggal ing pasar | wus atumbas saptangan jingga tinêpi | lan sabuk bangun tulak ||
12. nyai dêmang ing wisma wus prapti | aris mojar sang amalih warna | Ki Jaka tinakokake | kang tinanya sumaur | karyèng pasar ing mau budi | anjaluk kacu jingga | sang maliwis muwus | sun arsa mapag [ma...]
--- 80 ---
[...pag] Ki Jaka | dyan ngumbara Jaka kacundhuk ing margi | sondhèr saptangan jingga ||
13. mencok munggwing pundhak sang maliwis | alon tanya marang kyai Jaka | yayi sira dene suwe | apa kang sira tuku | Jaka Gêdhug nauri angling | ingsun tuku saptangan | jingga limang suku | lawan sabuk bangun tulak | mung sajampêl lan jingga gunggunge dadi | arêga pitung sêka ||
14. nyai dêmang sampun asêsaji | antuk-antukira saking pasar | dèn sajèkkên ing lakine | kyai dêmang amuwus | payu pira dene agêlis | payu salawe reyal | reyal molu likur | ki dêmang suka ing driya | dhasare wus lami pailan jalwèstri | andhatêngakên karsa ||
15. salamine nganggur dahat miskin | mangke ing sakapti katutugan | mangan kupat kadoyane | lawuh cabuk lan krupuk | wusing ratri sami aguling | risang mancalawarna | rikalaning dalu | anênêdha ing jawata | dènira tan asare sampun alami | marma ngraos karipan ||
16. maring natar risang malih warni | dyan umabur pratisthèng wuwungan | salisik arsa asare | nglês kasilir ing bayu | myarsa swara sajroning guling | hèh Raja Anglingdarma | yèn sira nora wruh | garwanira Dèwi Sêtya | kang atunu nitis mring Bojanagari | panêngran Kèn Srênggana ||
17. marma sira awarna maliwis | marga kêna ing papa cintraka | ping catur kasisipane | kasiku ing dewagung | dhihin manah Sang Nagagini | kapindhone [kapindho...]
--- 81 ---
[...ne] kuthilang | kaping tiganipun | sira anampik Kèn Uma | kaping catur kita mirangakên maring | putraning Danawendra ||
18. dene sira benjang wus pinasthi | rabi putri ing Bojanagara | nanging dèn yitna ing têmbe | poma wêwêkas ingsun | aywa wania utang pati | marang sapadha-padha | manusa tumuwuh | aywa kurang panarima | tarimanên pasihane Hyang Pramèsthi | kinarya lêlampahan ||
19. kagyat wungu sang mancalawarni | wus kaèsthi sêsambèning swara | sadarpa panarimane | angartika ing kalbu | aksamanên sisiping dasih | muga ingemutêna | ing sadèrèngipun | samana tatas raina | kyai dêmang jalwèstri wus samya tangi | sang cakarwa nèng natar ||
20. kyai dêmang awacana aris | apa karyanira anèng natar | cakarwa seta wuwuse | kula saratri muput | anèng natar ajagi maling | mèsêm kiyai dêmang | alon wuwusipun | bilih minăngsa ing sarpa | mêngko bêngi sarea tunggal lan mami | samar akèh garangan ||
21. kacarita ing alami-lami | kyai dêmang wus adarbe kandhang | kêbone katêlu gudèl | sabên dina maluku | awacana sang malih warni | ingsun angon maesa | ngiras tunggu tandur | ki dêmang nauri sabda | aywa angon manawa ana priyayi | mundhak pinundhut sira ||
22. sang awarna cakarwa wus lami | unggwanira anèng wana sêkar | kacatur lagi adhedhe | nulyana pêksi rawuh | sêsikatan jalu
--- 82 ---
lan èstri | mencok anèng pang soka | kang lanang amuwus | balilu kang duwe omah | ana êmas rong êncèh datan udani | dèn palaur kangelan ||
23. sêsikatan èstri anauri | yèn jawane atakon ing priya | wong lanang ngêndi ênggone | sikatan jalu muwus | kapêndhêm nèng sajroning bumi | sore sakaning kandhang | kang wetan donipun | mèsêm sang amalih warna | datan samar mring basane kang kumêlip | sigra manjing ing wisma ||
24. alon mojar sang maliwis putih | paman dêmang manira tur wikan | soring kandhang ana mase | rong êncèh kathahipun | lah andika suwan tumuli | ngisoring saka wetan | ujare kang tutur | ki dêmang sugal lingira | apa sira angrêmpêlu ki maliwis | bisa agawe warta ||
25. nyai dêmang anauri aris | bok ginugu sinuwan sakêdhap | manawa têmên ujare | ki dêmang asru muwus | kaya rare atimu nyai | tanbuh kang sira gita | wicaraning manuk | yakti sauni-uninya | pae janma yèn muni kalawan arti | prandene akèh cidra ||
26. Jaka Gêdhug anambungi angling | yèn si kakang măngsa ta linyoka | suwawi sinuwan age | kadar pintên puniku | ngong pribadi kang andhudhuki | inggih kangelan pira | ki dêmang gumuyu | yèn ngong suwani tan ana | kenthol griwis ing mêngko manira gitik | ing linggis saurira ||
--- 83 ---
27. lah andika yaktèni rumiyin | dèrèng masthi lamun linyok ingwang | dumèh manuk wicarane | ki dêmang tandya mundhut | pacul suwan kalawan linggis | lah mara tuduhêna | ngêndi prênahipun | sang malih warna atêdah | dyan pinacul Ki Jaka asru anglinggis | mas mawur êncèh pêcah ||
28. kyai dêmang anjêngêr tan angling | dènnya mulat kancana akathah | pacule sinèlèhake | ambapang sukèng kalbu | Jaka Gêdhug niba anjungkir | nèng siti gêgulungan | êntyarsa kalangkung | nyai dêmang sigra prapta | sru anjêtung dangu datan bisa angling | mulat kwèhning kancana ||
29. kalih êncèh kêbak kancanadi | nyai dêmang kadya wong supêna | keragan ing pandulune | kancana dyan sinambut | binakta mring wisma sarya ngling | de tan pracayandika | marang sutèng ulun | bênêr ujare Si Jaka | sadulure ki êmas maliwis putih | nora watak dêdora ||
30. ri saksana sinambut sang mliwis | sinunggi-sunggi dening ki dêmang | cakarwa seta wuwuse | mangke udhuna ingsun | datan ilok teka dèn sunggi | ki dêmang aris mojar | anggèr kaul ingsun | pantês kawula sunggia | trusing tingal kadya pandhita linêwih | ulun anggêhên[11] bapa ||
31. aris mojar dhumatêng ing rabi | poma sira aywa wani marang | ki êmas maliwis putèh | payo padha dèn ugung | sapolahe êmongên nyai | hèh Jaka Gêdhug poma | mongên kakangamu | aywa nyipta
--- 84 ---
kumapalang | dumèh mliwis putih kalamun linêwih | têka kabêktènana ||
32. sang cakarwa awacana malih | paman dêmang wêwêkas manira | yogyandika èstokake | mungguh rèhing tumuwuh | nglêluria kang arjèng budi | miwah pun bibi dêmang | dèn ambêk rahayu | wêlasa mring wong malarat | ingkang sinung mrêti mituhu nauri | anggèr inggih sandika ||
33. byatitanên samana wus lami | sang maliwis anèng Wanasêkar | ki dêmang dahat sugihe | dadya tungguling dhukuh | langkung gêmah ing Wanasari | warunge dadi bandar | bakul akèh rawuh | wong măncapat măncalima | akèh kerut awisma ing Wanasari | wong tigang atus ana ||
34. sami suyud desa kanan keri | miwah sampun jêjaro pawisman | kadya nagara rakite | dhukuh ing Wanasantun | sira dêmang sampun amukti | kêbo sapine aglar | tanna ênggènipun | mangkana kiyai dêmang | salin wastra angangge pating saluwir | nyangking reyal satapas ||
35. muhung batur siki kang umiring | umêsat mring wismane sudagar | Ki Byantara kêkasihe | tundhuk tata alungguh | Ki Byantara wuwusiraris | ki dêmang paran karsa | marang wismaningsun | saurira kang liningan | manirarsa tuku wismanta sawiji | lamun pêthuk ing driya ||
36. Ki Byantara mojar èsmu bêngis | sakalangkung ingina ki dêmang | sarya mèsêm pangucape | rêgane wismaningsun | sèwu reyal ing ngarêp buri | kang siji yèn andika |
--- 85 ---
sun wèhkên rongatus | nora amawang sarira | baya mêndêm bêbêde pating saluwir | ngêndi antukmu reyal ||
37. rabinira adol godhong jati | kaskilira amung masang kala | ki dêmang gya ngasrahake | reyale kalih atus | Ki Byantara wau ngingkêdi | sun ora adol omah | tan awèh tinuku | ki dêmang asru angucap | apa nganti ingsun matur ing ki patih | ngong sêrêg ing parentah ||
38. de madayèng ujar wus kawijil | sun pêpoyan marang kyai jêksa | angaturkên sanalare | yakti sira kang luput | têmah kênèng patrapan adil | ajrih sira Byantara | lah andika usung | sampun matur ing parentah | kyai dêmang saksana pamit umulih | angrasaya wong kalang ||
39. ing padesan samya dèn opahi | gumarudug sêlur ngusung wisma | tinindhihan ing lurahe | padha sadina rampung | kang ngadêgkên para undhagi | wismanira ki dêmang | apelag tur unggul | sampun amukti wibawa | sakwèh janma miskin samya dèn ingoni | kapêdhakira kathah ||
40. nyai dêmang tansah ambandhani | janma ingkang kaniran utsaha | kèh mulur dadi sugihe | têtêbusanira gung | bakul kathah dèn urip-urip | sami sinung pakaryan | pêdagange agung | dadi pangungsèning kathah | jalu èstri ki dêmang mardawèng budi | titir karya kadarman ||
41. dananira gung lir toya mili | marma wimbuh-wimbuh ing kawiryan | wus dadi bandar [ba...]
--- 86 ---
[...ndar] pasare | sangkin kèhing kang kerut | wong awisma wus notog rawi | ya ta sang malih warna | samana pinangku | tan pêgat sinuba krama | pasuptane kathil kancana kinardi | ingangkah putranira ||
42. sang cakarwa awacana aris | ingsun paman akarsa umentar | saking Wanasari mangke | kyai dêmang sumaur | sampun kesah-kesah mas gusti | balikan mêmundhuta | kang sarwadi luhung | punapa kinarsakêna | lamun ana kasisipane wak mami | gusti aksamanira ||
43. lamun anggèr arsa mawikrami | kumacèlu solahing manusa | ingsun kang mikramèkake | prawan kang ayu-ayu | nadyan lima ingsun sanggupi | sumănggèng karsanira | gumujêng sumaur | wau kang amalih warna | paman uwis katêdha sih ta mring mami | ingsun tan arsa krama ||
44. benjing kula arsa krama bilih | antuk putri ing Bojanagara | Srêngganawati wastane | nanging ta raganingsun | lir ngrêmpêlu tan mawang dhiri | dupara kalakona | dene ingsun manuk | nanging sun têdha ing dewa | lamun ingsun tan bisa arabi putri | paman lêng palastraa ||
45. lon tumurun sang maliwis putih | arsa dhedhe anèng panataran | wontên kapodhang arèrèn | mencok pratisthèng kayu | mung sasomah kang èstri muni | atanya marang priya | yèn jawane muwus | hèh kakang karaning apa | yèn sun mulat ing natar ngisor kumuning | sumingêb panon ingwang ||
46. myang sênêne asingêr asari | sangandhape [sanga...]
--- 87 ---
[...ndhape] kang wraksa alêtan | hèh kakang apa wadine | kapodhang jalu muwus | wruhanira ing kono yayi | ana pêndhêman êmas | sangisoring kayu | kèhe iku rong tabêla | ya ta mèsêm wau sang amalih warni | myarsa jaring kapodhang ||
47. datan samar sang maliwis putih | mring artine kapodhang pocapan | sigra umibêr mring bale | ki dêmang sinung wêruh | paman age andika mriki | kang sinung ling gya mêdal | lan Ki Jaka Gêdhug | ki êmas wontên punapa | animbali maliwis putih nauri | andika mèta suwan ||
48. Jaka sira umalapa linggis | muwah pacul sasoring kajênar | sira dhudhuka dèn age | pan ana êmasipun | sangisoring kayu kumuning | kathahe rong tabêla | ki dêmang agupuh | ngambil pacul lawan lêmpar | Jaka Gêdhug tangginas amawa linggis | tan purun maidoa ||
49. gupuh-gupuh sami anyuwani | udakara jêmbare saasta | tutup tabêla katojèh | ki dêmang asru muwus | dhuh gustiku ki mas maliwis | nyata têrus ing tingal | saujare tuhu | Ki Jaka Gêdhug ambapang | kyai dêmang angawe-awe kang rabi | hèh nyai marenea ||
50. sang ingundang sigra amarani | dahat tustha dènira tumingal | ing tabêla kêbak mase | ri saksana lumayu | korinirèng jawi kinunci | manawa kadhatêngan | têmah kèh kang wêruh | ya ta sigra ingusungan | êmasira sampun [sampu...]
--- 88 ---
[...n] winadhahan pêthi | awor lawan sêsotya ||
51. suka ing tyas dêmang jalu èstri | sangkin karantan ing sugihira | tanbuh ênggèning bandhane | sakarsanira tutug | anêbusi Makasar Bugis | miwah Bali irêngan | Ambon lare butun | dwara sinung padaraksa | tundha tiga amawi jandela inggil | kadi wismèng bupatya ||
52. sakalangkung awibawa mukti | dhukuh Wanasari dadi praja | agêmah bandar pasare | wong dagang akèh rawuh | sang cakarwa tan kêna mijil | ki dêmang datan suka | yitnane kalangkung | manawa katur ing nata | pinundhuta pêksi putih ing sang aji | têmah kingkin ing driya ||
19. Asmaradana
1. nêngêna datan winarni | Dêmang Kalungsur kang lagya | amangun kawibawane | gantya ingkang winursita | Radyèng Bojanagara | raharja gêmah anulus | wadyalit asuka wirya ||
2. nagri êloh ajahnawi | pasir mawukir abandar | wadyalit eca manahe | murah sandhang lawan pangan | tan ana wong durjana | bisikanira sang prabu | Mahraja Darmawisesa ||
3. kacarita sri bupati | tan darbe atmaja priya | amung satunggil putrane | wanodya endah utama | ing jagad tanpa sama | lir Dèwi Ratih anurun | jêjuluk Rêtna Srênggana ||
4. rumuruha datan olih | kang mimba kusuma rara | arurus sêdhêng dêdêge | kasusrèngrat pramudita | putri Bojanagara | sumbu angyupa kinunjul | tar ana ingkang tumula ||
5. akathah [aka...]
--- 89 ---
[...thah] satriya mantri | jawi miwah tanah sabrang | samya ngêbun-êbun sore | sang rêtna wiyang akrama | lagyarsamong sarira | dinama-dama ingugung | de rama putra sajuga ||
6. wasis sakaliring kardi | putus sasmitaning sastra | lir guladrawa swarane | rikala sang dyah amaca | padha èstri kasmaran | mangkana wau winuwus | suruping Hyang Bagaskara ||
7. kulêm sumilih nujoni | purnama dina Anggara | Rêtna Srêngganawatine | pinarak ing palataran | andhèr para pawongan | sambita inya nèng ngayun | praptèng diwasaning ratrya ||
8. tan arsa kondur sang putri | pawongan turu sadaya | kusumayu nglês alinggèh | jroning anendra umiyat | murub ing ngarsanira | lan ana swara karungu | mangkana ujaring swara ||
9. hèh wruhanta urub iki | cahyane putri palastra | lêbu tumangan patine | ing Malawa prajanira | aran Ambarawatya | saksana wau kang urub | sirna tumamèng nasika ||
10. kagyat sang rêtna atangi | emut kalamun nupêna | mandya anggarjitèng tyase | rumaos sihing jawata | dhawuh gung anarima | sang dyah sigra nangi sagung | pawongan êmban lan inya ||
11. sadaya sampun atangi | ri wusira atêtoya | umarêk ing sang lir sinom | sami amicarèng nala | dene amandhan rawa | amanglingi gustiningsun | kadi puspita umêkar ||
12. cahya wênês anêlahi | tulya kirana purnama | wanèh kalawan [kalawa...]
--- 90 ---
[...n] sabane | bêbisik lan rowangira | sang rêtna ris ngandika | apa kang padha korêmbug | matur anêmbah ni inya ||
13. ingkang dipun gunêm gusti | mring abdi-abdi sadaya | dene ewah padukanggèr | warna lir angsoka mêkar | cahya amindha wulan | langêne wimbuh wèh yungyun | sang dyah mèsêm angandika ||
14. jêr sira padha aguling | nora katurunan cahya | ingsun kari mêlèk dhewe | linggih mêrêm-mêrêm ayam | sun katurunan cahya | ing wayah wus bangun esuk | wangwang kusumaning pura ||
15. umarêk ing sri bupati | wus praptèng byantaranira | ing rama sigra dèn awe | agêpah marêk ing ngarsa | angaras pada nata | sri ngayuh jangganing sunu | kinuswa êmbunanira ||
16. ngandika sri narapati | mring putra tungtunging driya | hèh nini apa karane | têlung dina ora marak | paran ta sira roga | lalu marase tyas ingsun | mèh ingsun ngagnya madaka ||
17. lan ingsun pangling umaksi | nini marang cahyanira | wênês ijo sêsunare | kadi angsana umêkar | wuwuh raras rumira | apa ta paningal ingsun | karoban ing bêsusira ||
18. sang dyah matur awotsari | ing rama sri naradipa | nutur saparipolahe | duk katurunan ing cahya | purwa madya wasana | wismaya sang maha prabu | arum wijiling wacana ||
19. hèh Sèbêtan dèn agipih | wong jro pura undhangana | yèn putraningsun ing mangke | jêjuluk Dèwi Ambara- | wati lan Si Apatya |
--- 91 ---
Purwanagara dèn gupuh | ngundhangana wong sapraja ||
20. kang kinon matur wotsari | cundhuk lan mantri wisesa | dhawuh timbalaning katong | kya patih matur sandika | sigra suwarèng bala | yèn ing mangke Sang Rêtnayu | Srênggana asilih nama ||
21. jêjuluk Ambarawati | wus misuwur wong sapraja | miwah wong dalêm purane | ya ta na gêmpalan kăndha | Brahmana saking sabrang | Ni Bramani èstrinipun | ngumbarèng Băjanagara ||
22. nèng ngriku dadi patinggi | padesan pinggiring wana | pawisman kèh raksa gêdhe | akêdhik rowange wisma | kang èstri lagya nyidham | sêdhêng pêpasihanipun | Ni Bramani ambêbana ||
23. hèh ki omah sun kapengin | mangan tawon lan madunya | bok sira upayakake | Ki Bramana aris ngucap | sarwi angaras-aras | karia yayi atunggu | wisma sun mentar mring wana ||
24. wisata Bramana sarwi | anyangking bumbung mring wana | wus sinangkêlang kudhine | dèrèng dangu entarira | ya ta kang kawarnaa | wontên gandarwo nênamur | umêdhun saking mandira ||
25. wruh lamun Bramana sêpi | sang gandarwo sêdyanira | anggora-gadha[12] rabine | sampun arupa Bramana | sapanganggene sama | tiniru anyangking bumbung | sapraptanira ing wisma ||
26. linggih ing bale rêspati | Bramani tan wrin yèn ika | gandarwo namur priyane | anyidhêp yèn kakungira | de tan siwah ing warna | miwah sabusananipun | antuk tawon lan [la...]
--- 92 ---
[...n] sarkara ||
27. kagyat angling Ni Bramani | dene enggal lampahira | antuk madu lawan tawon | kang mindha warna lingira | yayi wus bêgjanira | ing wana kang pinggir iku | ngong manggih brungkah sajuga ||
28. ana tawone sun ambil | madune liwat akathah | lawan ingsun age-age | kamantyan onêng mring sira | payo padha anendra | Bramani sigra sinambut | binakta mring pasarean ||
29. wus nirandhatêngkên kapti | gya mijil kang mindha warna | mulih marang kayu gêdhe | Ki Bramana nulya prapta | saking ing wana wasa | antuk tawon lawan madu | wangwang umanjing ing wisma ||
30. apanggih kalawan rabi | solahe karagan-ragan | angaras aris wuwuse | yayi kêkarêpanira | tawon lan madu angsal | ingsun akangên kalangkung | mring sira payo anendra ||
31. Ni Bramani datan angling | anjêngêr mijil kang waspa | yèn kawijila wuwuse | ika mau silih sapa | dadyaris awacana | sarya angusapi kang luh | manira nora anduga ||
32. pira suwene aguling | karoron lawan manira | Bramana sugal saure | apa têmên ujarira | Bramani awacana | lêng tumêkaa ing lampus | tan arsa watak dêdora ||
33. cihnane maksih puniki | tawon kalawan sarkara | durung sun olah tawone | mêgap-mêgap dènnya nabda | waspa drês lir turasan | kalangkung bunêk ing kalbu | Ki Bramana sru bramatya ||
34. dènira ngucap [ngu...]
--- 93 ---
[...cap] awêngis | lah iya wong êndi baya | wani nyidra rabiningong | apa nora kulak warta | dira nyidra Bramana | saka ing sabrang kinaduk | purun tur para sudukan ||
35. ingsun asênêt tan mamrih | balia kang laku cidra | lamun ana wong atakon | warahên ingsun nèng kitha | lêgane ingkang manah | muga ta nulia wangsul | ingkang amindha manira ||
36. sun ujane padha siji | nadyan silih asaktia | măngsa ta kandhaha ingong | lawan wong ulah culika | ngêmbuli darbèking lyan | yakti kajog ingkang kantun | têmah ngradon durtanira ||
37. lah sira karia yayi | sun sênêtan Ki Bramana | sarwi anggabus pêdhange | ya ta wau kawarnaa | sang gandarwo uninga | kalamun Bramana suwung | gya mudhun saking mandira ||
38. sêdya anênamur malih | sampun arupa Bramana | tiniru sapanganggone | mandya kacaryaning driya | dènira pêpanggihan | lan Bramani marmanipun | drubiksa tan kondur ing tyas ||
20. Durma
1. ri sapraptanira ing wisma alênggah | Ni Bramani sinandhing | sarwi ajêjegang | sarta asèndhèn saka | kalangkung suka ing ati | sang mindha warna | dènira sandhing linggih ||
2. Sang Bramana janma prastawa umulat | lamun ana wong prapti | alinggih ajajar | kalawan rabinira | madêg kasuraning ati | anarik pêdhang | wajanira ginigit ||
3. nulya mijil kapanggih ayun-ayunan | angling sarwi nudhingi | hèh
--- 94 ---
wong êndi sira | dene alinggih jajar | lawan rabiningsun anjing | tanpa dêduga | wong pantês tinampiling ||
4. kang amindha warna sru dènira nabda | sira iku wong êndi | lumêbu ing wisma | têka angliga pêdhang | wong pantês dèn balojodi | kang kaya sira | taman wrin ing dêdugi ||
5. wus angikal suduk Sang Bramana setan | Bramana janma nuli | ngikal pêdhangira | samya sudirèng nala | sumbar-sinumbaran kalih | butêng kabangan | kalihnya kaduk wani ||
6. lir parênjak tandange Bramana setan | sudukira kumitir | parêng anarajang | sira Bramana janma | pêdhang nèng asta kumitir | udrêg-udrêgan | rame asili[13] ukih ||[14]
7. sarosa srang-sinêrang silih marjaya | gantya kêris-kinêris | myang pêdhang-pinêdhang | tan ana kang tumama | arame lêmbing-linêmbing | padha prawira | kuwêl banting-binanting ||
8. wusnya rêmpu sakathahe kang gêgaman | salin gitik-ginitik | akèh wraksa rêmpak | dadya tunggang-tinunggang | arame bithi-binithi | candhak-cinandhak | sêndhal-sinêndhal sami ||
9. Kèn Bramani kêtarda èmêng ing driya | mulat ingkang ajurit | tan bisa miliha | dene jumbuh ing warna | swara myang solah anunggil | yèn angucapa | kang êndi laki mami ||
10. kaku ing tyasira puwara karuna | sêsambat amlas-asih | dhuh dewa bathara | paran polah manira | dene sun tan bisa milih | mring priyaningwang | marase ingkang ati ||
11. iya lamun mati ingkang [ing...]
--- 95 ---
[...kang] mindha warna | manawa angêmasi | lakiku kang nyata | paran ta polah ingwang | dhuh dhuh êndi laki mami | Bramani mara | mring unggwane kang jurit ||
12. asru mojar mring kang sami păncakara | kèndêla kang ajurit | sun aywa rinêbat | pan dudu rabinira | karo dudu laki mami | padha mintaa | bênêr maring nagari ||
13. Natèng Bojanagara luwih kuncara | putus ing raja niti | sapa ingkang mênang | pradata masthi dadya | laki manira sayêkti | sakarsanira | kangjêng sri narapati ||
14. apan ratu iku sêsilihing[15] dewa | bangkit akarya adil | sira padha tukar | angrêbut raganingwang | bokmanawa têmah mati | sampyuh wak ingwang | wanèh kang andarbèni ||
15. lamun sira karo padha sih maringwang | rêbutên kranèng ririh | turutên tur ingwang | payo marang nagara | Bramana manusa angling | măngsa wêdia | rèh sira rabi mami ||
16. asru mojar sira kang amindha warna | nadyan ingsun tan ajrih | mradata lan sira | jêr nyata rabiningwang | sigra umangkat lumaris | marang nagara | samarga ting barêkis ||
17. Ni Bramani lumaksana munggwing têngah | Bramana janma nganthi | astanira kanan | kang mindha warna kiwa | Bramani kêsêl anyapih | sira Bramana | janma amuwus aris ||
18. aywa samar yayi marang raganingwang | sun grajanta[16] sayakti | duk ana ing sabrang | rewangmu kawlas-arsa | tumêka ing tanah Jawi | dèn aku sira | mring wong amindha warni ||
19. Sang
--- 96 ---
Bramana setan sru nambungi sabda | aywa kogugu yayi | iku ujar kêmat | ingsun lakimu nyata | Bramani sayah anapih | dadi tongtonan | asrang lir dhandhang muni ||
1 | Tanggal: Sukra Manis (Jumungah Lêgi) sadasa (10) Rabingulakir Jimawal: tri suyati bawa tunggal (AJ 1773). Tanggal Masehi: Jumat 18 April 1845. (kembali) |
2 | kinulawisudha. (kembali) |
3 | pratiwa. (kembali) |
4 | sudarawèdi (dan di tempat lain). (kembali) |
5 | sagunging. (kembali) |
6 | sarsaran (dan ditempat lain). (kembali) |
7 | pêpindhane. (kembali) |
8 | wêruh. (kembali) |
9 | sampun. (kembali) |
10 | Lebih satu suku kata: dyah katri sukèng driyane. (kembali) |
11 | anggêpên. (kembali) |
12 | anggoragodha. (kembali) |
13 | asilih. (kembali) |
14 | ungkih. (kembali) |
15 | sêsulihing. (kembali) |
16 | garwanta. (kembali) |