Baron Sakèndhèr, Yudasara, c. 1930, #1828 (Pupuh 01–09)

1.	Baron Sakèndhèr, Yudasara, c. 1930, #1828 (Pupuh 01–09). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
2.	Baron Sakèndhèr, Yudasara, c. 1930, #1828 (Pupuh 10–18). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.

Citra

Terakhir diubah: 01-03-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

f 0,60

Baron Sakèndhèr

Anggitanipun Ngabèi Yudasara

Cap-capan kaping 2. Bale Pustaka - Batawi Sèntrêm

--- [0] ---

Serie No. 573

Baron Sakèndhèr

Anggitanipun Ngabèi Yudasara

Cap-capan kaping 2. Bale Pustaka - Batawi Sèntrêm

--- [0] ---

Wêwênangipun ingkang ngarang kaayoman miturut anggêr ingkang kapacak ing sêtatsêblad 1912 No. 600.

--- [3] ---

I. Baron Kawitparu, bapakipun Baron Sakèndhèr

1. Dhandhanggula

1. rinancanèng sarkara nujwari | Anggara Kaliwon tanggalira | kaping sapta Ramêlane | Dhukut Jimawal taun | sinêngkalan wuryaning kitir | tri aswa muni tunggal |[1] kang riniptèng kidung | wontên nakoda sajuga | dêdunung ing bawah Sêpanyol nagari | darbe siti priyăngga ||

2. ing Bukit Arbi wastaning siti | kang kadarbe dera sang nakoda | Baron Kawitparu rane | sugihira kalangkung | amunjuli para narpati | drêwya palwa kinarya | lampah dagangipun | lan padagangira kathah | darbe wisma myang gêdhong dumunung sami | wontên ing nuswa-nuswa ||

3. samya mèsi dêdagangan tuwin | pèni-pèni miwah rajabrana | ki nakoda kawiryane | tan pae lan pra ratu | kalih wêlas gunggunging rabi | sutèng priyayi samya | ing warni linuhung | sugih rencang têtumbasan | jalu èstri ingkang sami angladosi | ing siyang ratrinira ||

--- 4 ---

[...jib] | mêngku ngamal tilaran ||

5. dadya sangkin karantan ing galih | saking ardanirèng duka cipta | kongsyawis nadhah myang kule | kêkadhar yèn aturu | tanpa lèmèk sarta alêmpir | sela utawi wrêksa | duk samana antuk | wêwangsit sajroning supta | ujarira hèh nakoda yèn sirèki | kapengin awêwêka ||

6. munggaha mring Rahsamala ardi | ngriku ana ingkang mangun brata | Bagawan Mintuna rane | pintanana puniku | isarate kalawan malih | uwus pinasthi sira | nurunkên ing besuk | prajurit purusa tama | amunjuli pra nata lèn sing puniki | ing têmbe jênêng para ||

7. awêwêka rolas priya sami | tinitah gêdhe lawan sudana | ya ta sang sinung wangsite | satanginira langkung | anggarjita warta mring rabi | para garwa sadaya | anglud sukèng kalbu | nakoda wangwang sanega | sumêdya mring asrama ingkang umiring | abdi mung sawatara ||

8. samya ngrêmbat rajabrana adi | ingkang arsa kinarya rêruba | marang sang dwijawarane | wusnya rakit sadarum | ki nakoda nulya lumaris | kunêng ganti winarna | kang sumungkwèng gunung | Rahsamala mangun brata | Sang Bagawan Mintuna warni rasaksi | tilasing maha wirya ||

--- 5 ---

Johar | Thathaini sumêndhi arine malih | Rêtna Thathakuthana ||

10. Rêtna Sayêmpraba kang wuragil | yèku ingkang sami pinasrahan | ngrèh ing Nuswa Têmbinine | tilas karatonipun | ditya raja sudibya sêkti | ran Kala Singgunkara | kandhih ing sang wiku | asarana pinaeka | sang pandhita darbe kadang priya siki | măngka patihing putra ||

11. pinarnah nèng pulo gêng sawiji | ingkang winastanan Guwabadra | ditya kalangkung sêktine | pilih tandhing ing pupuh | agung wadyanira rasaksi | sami prawirèng yuda | sudira nrang kewuh | nakoda wau kocapa | ing sapraptanirèng Rahsamala ardi | tundhuk lan sang pandhita ||

12. sinambrama myang tinilas warti | ing wêwangi lan pinangkanira | nakoda wêkca ature | miwah gawok andulu | pasang rakiting dhepok tuwin | rêngganira tiningkah- | tingkah lir kadhatun | ing sakiwa-têngênira | gêdhong-gêdhong gêng-agêng sami angapit | kinarwistha ing kaca ||

13. myang panjuta lêntera mawarni | jroning taman sangkêp isinira | pêthetan miwah sarine | maneka warnanipun | bêbanjaran wèh sêming aksi | mrik arum gandanira | nanging masmu samun | nakoda sadangu lênggah | tan umiyat janma sajuga lèn saking | sang pandhita priyăngga ||

--- 6 ---

[...ja] pandhita | silakramanira kalangkung prayogi | wusnya binojakrama ||

15. sang pandhita tanya ingkang dadi | karsanira sumêngkèng patapan | nakoda wantah saure | minta isaratipun | darapon bangkita sêsiwi | awit dening wus wrêda | dèrèng asêsunu | sang dwijawara manabda | ngong nyaguhi ing pamintanira iki | lamun sira lumayan ||

16. anuruti ing panjaluk mami | rong prakara nakoda lingnyarsa | lumirig ing sakaptine | sarya atur pisungsung | rajabrana maneka warni | minăngka apratăndha | ing susêtyanipun | sang pandhita sukèng driya | anampèni pisungsung wacana manis | dahat bungah manira ||

17. sira sung pratăndha satyèng galih | dene pamintèng sun rong prakara | mau mring sira wiyose | kang dhihin sira iku | ingsun angkah sadulur mami | kapindho yèn ing benjang | sira asêsunu | manira pundhut sajuga | winênangna amilih sasênêng mami | arsa ngong ambil suta ||

18. ki nakoda anauri angling | tan lênggana ing karsa paduka | kalawan malih ing têmbe | yèn ulun asêsunu | yêkti atas sang maha muni | kang drêwya panguwasa | kawula pan muhung | darmi kewala sêsuta | sang pandhita nauri lah ênya iki | sarate tampanana ||

--- 7 ---

sapraptanira ing wisma | kinumpulkên ingkang para rabi-rabi | mung sawlas cacahira ||

20. ingkang sajuga datan sinèngi | awasta Sang Dèwi Manikara | wit sampun kinêbonake | lami antaranipun | ki nakoda limut yèn maksih | darbe rabi sajuga | kang kinêbon wau | dinunung ing lèn aswana | tinêngga ing êmban pawèstri sawiji | ya ta garwa sawêlas ||

21. wusnya pêpak dinuman nyairis | pêlêm kang saking raja pandhita | dyan binuwang pêpêloke | anèng pawuhanipun | rèhning sampun gumyah ing warti | mring para dasihira | ki nakoda wau | bab pêlêm lamun tinêdha | ing wanita yêkti lajêng anggarbini | marma Kèn Manikara ||

22. anuduh êmbanira pinurih | minta pêlêm marang ki nakoda | utawi mring pra marune | nanging tan pinaèlu | dupi nimbok êmban ningali | pêlok ingkang binucal | ing pawuhan wau | sigra ingalap binêkta | mulih lajêng umatur dhatêng sang dèwi | anggèr ulun kaduta ||

23. minta pêlêm inggih sampun nanging | datan rinèwès atur kawula | lalu binucal pêloke | anèng pawuhanipun | kula pêndhêt lah ta puniki | bêndara warninira | mênggah ujaripun | ing paribasan mangkana | iya pêlok ya pêlêm pan sami ugi | tan wontên bedanira ||

--- 8 ---

[...u] | dèn amudi de sang rêtna | kongsi brêsih wangwang winangsulkên malih | dhatêng ni nyai êmban ||

25. saking agahanira ni nyai | gya inguntal kongsi pucicilan | wusnya lami antarane | nakoda rabinipun | wau èstu samyanggarbini | dalah Kèn Manikara | lawan êmbanipun | inggih sami mangudara | praptèng măngsa garwa sawêlas anuli | sami ambabar priya ||

26. datan kêni ingucap ardaning | sukanira sang maha nakoda | de garwa pêputra kabèh | Kèn Manikara wau | wawratannya wus mijil nanging | warni kuwuk samodra | êmban inggih sampun | darbe suta nanging mêdal | warni pêlok sang dyah lan êmban tan sipi | pangunguning wardaya ||

27. dene unggyanira asêsiwi | datan kaprah sasamèng dumadya | nanging sing kumacèlune | sêsunu marmanipun | awarnia kuwuk utawi | pêlok ingupadrawa | lir bayi satuhu | tan lingên pamulasara- | nira suta sawêlas wus agêng sami | sri nata kang gumantya ||

II. Baron Sakèndhèr konangan ingkang ibu

2. Sinom

--- 9 ---

sampuning antara lami | kalihira sami darbe panggraita ||

2. awit sêsaosanira | dhêdhaharan sang sudèwi | yèn ing ratri asring murta | alapak kadi binukti | miwah kang sarwa sari | tanapi wowohanipun | tanêmanira sang dyah | kathah ingkang ical sami | kèksi labêtira angkên pinêthikan ||

3. tanya mring êmban hèh biyang | apa sira kang angambil | cawisan ngong pêpanganan | dene sabên-sabên ratri | sok ilang lawan malih | kêmbang têtanduran ingsun | myang kang rupa wowohan | ya sok padha ilang ugi | sukur lamun pakênira ingkang ngalap ||

4. ingsun mung takon kewala | nora pisan angruntiki | nyai êmban kipa-kipa | datan rumasa angambil | malar panganannèki | dhawak sring ical ing dalu | dadya kêkalihira | kamantyan eram ing galih | tan anduga darunanirèng kaniran ||

5. nyai êmban aturira | rèhning prakawis puniki | dahat wèh gawoking driya | pamanah kawula gusti | yogya inginte sami | paduka kalawan ulun | mangke ratri sumăngga | sami api-api guling | supadyane inggih sami uningaa ||

6. mring kang ngalap pêpanganan | setan punapa ta êjin | sêmbawa lamun pandunga | wit tan mamèt rajapèni | kinantên mangke ratri | sang rêtna pêthuk ing kalbu | ing rèhanira êmban | tumêkèng ratri sang dèwi | mapan nendra munggwing undhuking panjuta ||

7. sarwi putranira

--- 10 ---

ingkang | warni kuwuk dèn kêloni | ni êmban anunggil prênah | nèng daganira sang dèwi | kang sarta angêloni | anakira pêlok wau | ing wanci sirêp janma | sang dyah sru krêdyat ing galih | wontên rare jalêr kêkalih kawuryan ||

8. mijil saking kuwukira | sami lalita ing warni | kakang adhi kadya kêmbar | kang sêpuh jatmika molih | ambranyak kang taruni | samya busana linuhung | sarta kêkalihira | asikêp pêdhang nyawiji | nulya wontên rare dwi malih katingal ||

9. mijil sing pêloking êmban | prasami awon ing warni | gêng aruhur dêdêgira | cêluk-cinêluk ing nami | dene kang mijil saking | kuwuk kang kaprênah sêpuh | Baron Sukmul ranira | Baron Sakèndhèr kang ari | de kang mêdal saking pêlok wastanira ||

10. kang sêpuh Baron Suhulman | Baron Sakèbêr kang truni | nêhêr rare catur samya | mangalapi bogan sarwi | suka gêguyyan nuli | saking jro wisma umêtu | mamèti sêsêkaran | wangwang mring patirtan sami | sarya anggung dènira asuka-suka ||

11. sang rêtna lan nyai êmban | mrastawakkên ing pangaksi | ing saparanira miwah | datan wus gawok ing galih | dupi bangun anuli | rare catur sami wangsul | maring sasananira | jroning kuwuk atanapi | jroning pêlok ya ta kawuwusa enjang ||

12. Sang Sudèwi Manikara | lan êmbanira agosthi | têbih sing kuwuk donira | andikanira [a...]

--- 11 ---

[...ndikanira] sang dèwi | yèn mangkono sun iki | lawan pakênira biyung | padha drêwya nak kêmbar | paran rekanira mangkin | rèhning ingsun tan kawawa anggêtêma ||

13. sotaning wardayaningwang | kudu amêngkul ing siwi | êmban anauri sabda | bêndara kawula inggih | makatên rosing ati | datan kawawa anayut | kêdah manguswèng suta | lamun paduka suwawi | kula turi malih rewa-rewa nendra ||

14. yèn rare wus sami mêdal | dhatêng palataran nuli | kuwuk paduka bantinga | dene pêlok nuntên inggih | kawula sêbit-sêbit | darapon pra rare wau | sampun bangkit singidan | ing panggenanira mulih | kaèksia ing salami-laminira ||

15. lulusa ingêmong samya | sang dyah panuju ing galih | nulya êmban pinrih tumbas | sadêhan kang adi-adi | pancèn arsa kinardi | saosaning para sunu | praptèng ratri saksana | sami mapan lir ing nguni | sirêp janma rare catur samya mimba ||

16. saking pasênêtanira | ri sampuning sami bukti | sigra maring palataran | sang rêtna tangginas tangi | nambut kuwuk binanting | êmban nyandhak pêlok gupuh | wangwang sinuwak-suwak | satêngah kăndha ngarani | pêpêcahaning kuwuk matêmah wrêksa ||

--- 12 ---

catur kapita sigra lumayya ||

18. sumêdya uwangsul marang | pêpanggenanira malih | Rêtna Manikara sigra | mêthukkên ing putra kalih | nêhêr pinêngkul sarwi | agênti-gênti ingambung | kathah wijiling sabda- | nira pangunguning galih | lan pangudang wit tan nyana pisan-pisan ||

19. yèn sayêkti darbe putra | sarta sami pêkik-pêkik | ni êmban datan prabeda | lalwarsa ngayuh ing siwi | nging sutanya tan apti | pinêngkul yèn tan rumuhun | winehan pêpanganan | rena sumados ngêntosi | mêne ing samangsanirantuk carikan ||

20. Rêtna Manikara dahat | angêla-êla ing siwi | kinatujon barang karsa | ananging putra kêkalih | tan pati karêm maring | bogan atanapi turu | de putra ingkang nama | Baron Sakèndhèr salami | dipun êmong ibunira dèrèng miyat ||

21. dènnya bukti miwah nendra | muhung ingkang dèn sênêngi | sawarnining sêsêkaran | tanapi kang wangi-wangi | data tita winarni | ki nakoda putranipun | wus andungkap diwasa | nanging nakoda datan wrin | lamun liya saking atmaja sawêlas ||

22. maksih darbe malih putra | kêkalih ingkang anami | Baron Sukêmul kalawan | Baron Sakèndhèr kang ari | sang pandhita winarni | lumawat mring wismanipun | risang maha nakoda | dahat dènira matami | amintonkên suka pirênaning driya ||

23. miwah dahat ing pangrêpa | wit dening rumaos [rumao...]

--- 13 ---

[...s] sisip | dene sampun apêputra | tan enggal atur upêksi | dhatêng sang maha muni | Bagawan Mintuna sampun | ngaksamèng kalêpatan | lingnya praptaningsun iki | arsa wêruh mring kabèh atmajanira ||

24. lan nagih patêmbayanta | nakoda gupuh anyèngi | tanayanira sawêlas | pinintonkên mring sang yogi | nanging tan wontên siki | kang dadya pamilihipun | asmu runtik sang dwija | narka nakoda tan yukti | ningidakên kêkalih atmajanira ||

25. tan sinowanakên marang | ngarsanira sang ayogi | nakoda sru kipa-kipa | tan rumasa cidrèng jangji | tanapi anyangkibi | ing satuhu-tuhunipun | anulya sang pandhita | mêlèhkên kalamun maksih | ki nakoda adarbe rabi sajuga ||

26. kinêbonkên inggih uga | wus pêputra jalu kalih | kyai nakoda anjola | wit dahat limut ing galih | yèn darbe garwa siki | ingkang kinêbonkên wau | miwah datan rumasa | pisan-pisan amandumi | isarat kang saking sang maha pandhita ||

27. anulya sang mahardika | ngalur salir rèh ing nguni | marganira awêwêka | saking garwa kang siningkir | nakoda sukèng galih | sigra dènira anuduh | dasih animbalana | putra kêkalih kang nami | Baron Sukmul lan Sakèndhèr arinira ||

28. arsa pinintonkên marang | wau risang maha yêkti | caraka sigra umêsat | tundhuk kalawan [kalawa...]

--- 14 ---

[...n] sang dèwi | amundhut putra kalih | arsa dinulwèng sang wiku | sang dyah dahat karuna | wrin yèn suta salah siji | arsa pinèt kanthi mring yaksa pandhita ||

III. Baron Sakèndhèr kapêndhêt anak dhatêng Bagawan Mintuna

3. Kinanthi

1. akathah sêsambatipun | Kèn Manikara wit dening | arsa kapugutan trêsna | samana putra kêkalih | tansah pinêngkul ing rena | Sakèndhèr umatur aris ||

2. ywa dahat prihatin ibu | manawi salah sawiji | èstu pinèt ing sang dwija | ulun purun anglampahi | dimèn pun kakang kantuna | têngga ing paduka umi ||

3. pinasrahna badan ulun | dhumatêng Hyang Maha Suci | linilakna trusing driya | pintên banggi ta ing benjing | kulantuk pitulunging Hyang | anulya mring kaka angling ||

4. hèh ta kakang Baron Sukmul | karia rumêksèng umi | mung Si Sakèbêr ngong pinta | milyaa ing laku mami | lan pêdhang ingsun sajuga | gêgawan ngong barêng lair ||

5. iku ngong wawa ing laku | lan malih murit ngong iki | rawatana dèn prayoga | wruhanta singsim puniki | dadi panêngêranira | ing pati lan urip mami ||

6. samăngsa sotyane wêlu | amasthi ngong nandhang agring | yèn coplok saking êmbanan | utawa ilang amasthi | ingsun tumêka ing laya [la...]

--- 15 ---

[...ya] | dene lamun sira bangkit ||

7. kakang upayanên ingsun | Baron Sukmul anampèni | sêsupe sarwi karuna | Baron Sakèndhèr anuli | pamitan mring ibunira | saksana mentar sing ngapti ||

8. Baron Sukmul atut pungkur | Baron Suhulman tan kari | miwah Sakèbêr tut wuntat | sami tumutur sumiwi | dhatêng sang maha nakoda | sapraptanira ing ngapti ||

9. nakoda kagyat andulu | citrane putra kêkalih | dene pra sami lalita | lawan kang sawêlas sangli | saksana sami pinarsya | kinuswa agênti-gênti ||

10. nakoda dahat sihipun | wis tan nyana lamun maksih | darbe putra kalih ika | sang pandhita duk umaksi | mring Sakèndhèr tan prabeda | inggih kamantyan dènnya sih ||

11. ngêngudang sarwi gumuyu | mring Baron Sakèndhèr nuli | angandika mring nakoda | sapa rane putu mami | kang liningan riwusnira | atanya nama mring siwi ||

12. mratelakkên ing sang wiku | ngandika malih sang yogi | nakoda tanayanira | Si Baron Sakèndhèr iki | kang manira pilih sarta | ngong angkah putu sayêkti ||

13. ingsun gawa marang gunung | nakoda jrih nuwalani | ananggakakên kang putra | sarta waspanira mijil | Sakèndhèr tinantun turnya | mring rama sumanggèng kapti ||

--- 16 ---

[...musul] mring ardi ||

15. Baron Sakèndhèr tut pungkur | miwah Sakèbêr tan kari | sang pandhita saking dahad | mring Sakèndhèr dènira sih | arsa pinondhong supadya | menggala prapta ing wukir ||

16. nanging Sakèndhèr tan ayun | kêdah lumampah pribadi | Sakèndhèr samana lagya | jaka kumala ing wanci | ya ta kang sami lumampah | wontên ing margi winarni ||

17. kapêthuk durjana catur | sang maha yêkti lumaris | Sakèbêr anglud lumaywa | Baron Sakèndhèr pinurih | milya miruda tan arsa | sêdyanira nanggulangi ||

18. durbiksa catur pinêthuk | dèn but sakawan sang pêkik | sor kapatira pralaya | asarana dèn pêdhangi | sang pandhita duk tumingal | yèn durjana wus ngêmasi ||

19. sigra marani sang bagus | kinudang-kudang pinuji | wangwang lumajwèng laksana | tantara praptèng asrami | Sakèndhèr dahat ingêla- | êla de sang maha yêkti ||

20. dèn ugung sakarsanipun | sampun ing antara lami | pinasrahan rajabrana | sèsining patapan sami | lingnya sang raja pandhita | kulup ing pandulu mami ||

21. wus katrêm sira nèng gunung | ing mêngko sadarbe mami | iku kabèh tampanana | sira ingkang andarbèni | sèsi isining asrama | ênya tampanana iki ||

22. soroging gêdhong sadarum | ananging wêwêkas mami | mung gêdhong gêdhe ro ika | ywa sira buka salami | de madungdung loro ika | apa sakarsanirèki ||

23. manira nora tumangguh | mêne

--- 17 ---

ngong arsa lumaris | ngidêri patapan ingwang | nalitik tanduran mami | kang wasa de sato kewan | Baron Sakèndhèr nampèni ||

24. sakathahing sorog wau | enjing sang yogi lumaris | wanci sontên antukira | sabên-sabên inggih asring | mangkana pakaryanira | ya ta ing antara ari ||

25. panuju mentar sang wiku | Baron Sakèndhèr nabda ris | mring Sakèbêr pa karannya | ngong winêkas wanti-wanti | mring si kaki ywa ambuka | gêdhong ro ika salami ||

26. lah mayo padha dinulu | kang sinung ujar umiring | dyan sinorog kang sajuga | dwaranira tundha kalih | jroning kori kang kapisan | wontên pawonira kèksi ||

27. tinumpangan jèdhi agung | Sakèndhèr tanya mring dasih | Sakèbêr pa sira wikan | piranti apa puniki | kang liningan saurira | punika pancèn kinardi ||

28. anggodhog lêlêgènipun | pandugi kula sang yogi | asring-asring sade gula | suka gumujêng sang pêkik | dyan kori ping kalihira | winêngakakên tumuli ||

29. kongas bangêr gandanipun | ing jro prasada umèsi | tumpukan balung wong kathah | Sakèndhèr sumlêngrên ngaksi | tan bangkit andugèng nala | mring wau kang dèn tingali ||

30. Sakèbêr sru mungur-mungur | dadya mutah wali-wali | korining gêdhong saksana | kalih pisan wus kinancing | Baron Sakèndhèr dyan mentar | mring gêdhong jugane malih ||

31. binuka kagyat andulu [a...]

--- 18 ---

[...ndulu] | ing jro wontên ditya siki | wus sêpuh wangwang tinanya | ing namanira lan malih | darunanya winarăngka | raksasa nauri angling ||

32. Kala Singgunkara ulun | ingkang sudi amastani | tilasing wipreswaramba | nguni ing Nuswa Têmbini | wastane nagri kawula | pun Mintuna kang angêndhih ||

33. kengingipun nagri ulun | sarana dèn sampekani | marma kula pinarsada | wit pun Mintuna tan bangkit | amugut tuwuh kawula | Sakèndhèr atanya malih ||

34. mau manira andulu | ana gêdhong gêdhe siji | mèsi balung têtumpukan | lah iku balung punapi | Singgunkara anêlojar | punika pra tulang janmi ||

35. kawikana ing sang bagus | pun Mintuna măngsa janmi | têtumpukan balung ingkang | wontên ing gêdhong kaèksi | yèku sami balungira | para putraning narpati ||

36. myang sutaning priyayyagung | ingkang kadi sang apêkik | samudana pinèt putra | mring pun Mintuna sang yogi | ing lama-lama minăngsa | Sakèbêr nambungi angling ||

37. hèh linyok sirèku diyu | têka angadon-adoni | arsa akarya wisuna | ujarira angrês-rêsi | yèn wartanta iku byakta | lah pêthèkên aran mami ||

38. lan kang sêsuta maringsun | ditya gumujêng nauri | Si Sakèbêr aranira | êmban ingkang asêsiwi | malar pakênira drêwya | sadulur lanang sawiji ||

39. Suhulman panêngranipun | Sakèbêr duk amiyarsi | alatah nauri sabda |

--- 19 ---

pambatangira tan sisip | nulya sang yaksa pandhita | mring Sakèndhèr matur malih ||

40. lamun anggèr tan anggugu | ing atur kang wus kawijil | kawula darbe isarat | nguripkên salir kumêlip | ingkang sampun sami pêjah | ran toya rèh tata darmi ||

41. mugi têtumpukan balung | kang anèng gêdhong puniki | tinètèsana sadaya | sèstu sami purna jati | jati-jatining manusa | kadi duk ing nguni-uni ||

42. Sakèndhèr sru sukèng kalbu | anampèni toya urip | mentar mring doning pra tulang | wusnya binuka kang kori | tumpukan balung saksana | tinetesan toya urip ||

43. anulya bêbalung wau | tungtum mring done pribadi | puwara matêmah janma | paripurna lir ing nguni | Sakèndhèr eram ing driya | non pangwasaning tirtadi ||

44. tanapi gawok andulu | citraning pra narpasiwi | dene pra sami lalita | molih yèn trahing narpati | myang palunturing awirya | kèksi ing rèh kang winuri ||

IV. Baron Sakèndhèr kesah dhatêng Sêpanyol

4. Pangkur

--- 20 ---

[...ne] kang tinanya | lan turing ditya tan sangli ||

2. Baron Sakèndhèr saksana | gosthi lawan Singgunkara rasaksi | mênggah prayogining laku | turira Singgunkara | mrayogakkên lamun para putra wau | siningid ing gêdhong samya | mrih sang wiku ywa kongsi wrin ||

3. de entarira sang dwija | satuhune mangsan kang dèn upadi | ing samăngsa datan antuk | dènnya ngruruh mêmangsan | yêkti mêne ngarih-arih ing sang bagus | sêngadyarsa kinurisa | datan wun ambêbayani ||

4. wit linêbêtkên ing wedang | anèng jèdhi punika dènnya kardi | lamun lênggana cinukur | anulya samudana | pinurih anyêthikakên agninipun | pawoning jèdhi punika | lamun katungkul anuli ||

5. jinorogkên mring jèdhinya | marma sampun tuna prayitnèng galih | Baron Sakèndhèr mituhu | ing rèh sang yaksa dwija | para putra pinrih malbèng gêdhongipun | mangkana pamuwusira | hèh wong sanak-sanak mami ||

6. manjinga ing gêdhong padha | muwah aywa ana darbe kuwatir | ngong kang malêskên patimu | durung lêga tyas ingwang | yèn kang madhêm marang sira durung lampus | marga sing pamalês ingwang | ya ta para putra nuli ||

7. tumamèng gêdhong sadaya | Singgunkara inggih wus wangsul malih | marang jro warangkanipun | Baron Sakèndhèr sigra | mring wisma gêng sarta prayitna ing kalbu | lingên Bagawan Mintuna | saking lêlinggaran prapti ||

8. kontrèng nitya masmu abang | dyan Sakèndhèr kinudang dèn [dè...]

--- 21 ---

[...n] rih-arih | ginunturan ing sabda rum | miwah arsa kinuswa | sang apêkik tansah mendrani tanpa yun | pinarêkan dyan sang dwija | marpêki unggyaning jèdhi ||

9. andadosakên dahana | dupi wedang wus umob molak-malik | Baron Sakèndhèr tinuduh | anyêthikkên pawaka | nging lênggana dadya wau sang awiku | puwara kaku ing driya | arya mikarèng sang pêkik ||

10. rinênggêp nanging tan kêna | sanityasa ubêng-ubêngan jèdhi | wangwang tangginas sang bagus | sang raksasa pandhita | pinanduk ing pêdhang kapisanan lampus | cinêmplungkên wangkenira | ing jèdhi drawasa nuli ||

11. Baron Sakèndhèr saksana | mring unggyane Singgunkara anuli | linuwar sing wrangkanipun | kang sarta pinajaran | lamun Sang Bagawan Mintuna wus lampus | Kala Singgunkara dahat | suka pirênaning ati ||

12. naoskên prasêtyanira | wit rumaos yèn kapotangan urip | ananggakkên wandanipun | sandika lumaksana | ing saliring karsanira sang abagus | Baron Sakèndhèr wacana | Singgunkara sira mangkin ||

13. sun aku wong tuwaningwang | ngong basani kaki kalawan malih | têtêpa sira pilungguh | ana ing padhepokan | kene sarta amomonga raganingsun | Singgunkara tan lênggana | anulya pra rajasiwi ||

--- 22 ---

ingataga | sowang-sowangan umulih ||

15. mring prajanira priyăngga | mamrih sami bingah-bingah apanggih | lan wong sêpuh-sêpuhipun | miwah wandu-wandawa | Baron Sakèndhèr sampun pêthuk ing kalbu | Kala Singgunkara sigra | dhawah mring pra rajasiwi ||

16. hèh sutaningsun sadaya | karsane gustinira kita mangkin | pinrih sumusuk sadarum | mring prajanta priyăngga | kang liningan sami lênggana ing tuduh | kumêdah andasih marang | Sakèndhèr tumêkèng lalis ||

17. măngka walêsing kadarman- | nira Baron Sakèndhèr kang ngalabi | ing dhèwèkira sadarum | Singgunkara manabda | sakwèhning prasêtyanta katrima sampun | marang gusti pakênira | pangangkuhe datan pai ||

18. kita anèng prajanira | lan umiring milya sabaya pati | saksana sang ditya wiku | nyipta tăndha tingalan | lingira hèh anak-anak ngong sadarum | wêkas ingsun marang sira | têmbe yèn sira umèksi ||

19. rêrupan ingkang kadyeka | dèn padhenggal tumêkaa ing ngriki | sawadya sikêp prang pupuh | sandika aturira | tandya gênti-gênti para rajasunu | mahyakkên panrimèng driya | miwah prasêtyane sami ||

20. maring Kala Singgunkara | tuwin maring Sakèndhèr awit saking | sung margining uripipun | ri sampuning sawega | sigra sami sowang-sowangan sumusuk | mring prajanira priyăngga | Baron Sakèndhèr winarni ||

21. lawan sang yaksa pandhita | Singgunkara

--- 23 ---

amangun taki-taki | tan towang saarinipun | ditya wiku mêmêjang | mring Sakèndhèr kawijayan kadibyan nung | tanapi aji limunan | bangkit majêmur lan êjin ||

22. lan ngumbara tanpa êlar | tumpêk ngèlmunira sang ditya rêsi | maring Sakèndhèr sadarum | dadya sang pêkik mangkya | krêtarta ring kawruh awimbuh sinêru | dènira amangun brata | samana nuju ing ratri ||

23. Baron Sakèndhèr nyupêna | kramantuk putri ing Sêpanyol nagri | sawungunirarda wuyung | mring dyah kang kasupêna | sigra apêpoyan mring sang ditya wiku | wêkca ing supênanira | Singgunkara matur aris ||

24. dhuh anggèr inggih punika | marginipun paduka pikantuk sih- | ira Pangeran kang Agung | miwah sampun kaênas | paduka ing benjing dadya prawira gung | jatining purusa tama | munjuli para narpati ||

25. miwah angrèh para raja | nanging agêng sangsayanira inggih | punika wus kaprahipun | yèn janmantuk nugraha | yêkti agung inggih sêsandhunganipun | marma ywa tunèng wêweka | atur kawula kang mugi ||

26. anggèr tumuntêna mangkat | mring Sêpanyol dene kang madêg aji | adarbe tanaya wadu | sajuga lalu endah | wus linamar dening sagung para ratu | myang dipati ing ngamănca | ananging praptèng samangkin ||

--- 24 ---

[...tukramandika] | ulun anjurung sêmèdi ||

28. miwah ing salaminira | anggèn kula tapa angêngirangi | bukti atanapi turu | andika kang darbea | punika kang minăngka pamalês ulun | maring kadarman paduka | asru anêdha sang pêkik ||

29. mring wulangira sang ditya | sarta nêdya dèn èstokkên sayêkti | Singgunkara malih muwus | liya saking punika | anggèr kula naosi isarat luhung | awasta tirta kancana | salir ingkang dèn usapi ||

30. amasthi têmah kancana | nadyan sato kewan kang dèn usapi | saèstu matêmah tatur | Baron Sakèndhèr sigra | anampèni isarat sru arsèng kalbu | ri sampunira pamitan | dyan sing asrama lumaris ||

31. Sakèbêr ingkang tut wuntat | dupi sampun têbih saking asrami | nulya na taksaka agung | anjêbus sing pratala | amêthukkên lampahira sang abagus | Sakèbêr ajrih kalintang | gumêtêr dènnya ningali ||

32. ananging taksaka bisa | tata janma umatur ing sang pêkik | bêndara kang mugi sampun | ajrih dhatêng kawula | botên nêdya asikara ing sang bagus | kawula punika kadang | andika parêngan lair ||

33. nêdya ngulun ing paduka | ing salampah sumêdya atut wuri | Baron Sakèndhèr amuwus | yèn têmên-têmên sira | ngong usapi ing isarat ingsun ranu | taksaka datan lênggana | ri saksana dèn usapi ||

34. ing wau tirta isarat | sanalika sarpa atêmah rukmi |

--- 25 ---

mancorong ujwalanipun | Sakèndhèr sru sukèng tyas | angandika hèh ula mênè sirèku | balia mring sasananta | têmbe yèn ngong manggih wèsthi ||

35. sun cipta enggala prapta | kang liningan sandika turnya nuli | amblês ing pratiwinipun | Sakèndhèr lajwèng lampah | tandya wontên kuda sêmbrani maniyup | cumlorot sing dirgantara | sakawacaning turanggi ||

36. anjog ing ngarsane radyan | bangkit tata janma umatur nuli | gusti pêthuka ing kalbu | nitih ing gigir amba | ulun kadangta parêng lair satuhu | Sakèndhèr sru anggarjita | kuda wangwang dèn usapi ||

37. ing tirta isaratira | tan antara wau kuda sêmbrani | têmah tatur muncar murub | ananging dèrèng arsa | Sakèndhèr anitihana marmanipun | tansah lumampah nèng wuntat | kininthil kang nandhang brangti ||

V. Baron Sakèndhèr kêpanggih kalihan putri Sêpanyol

5. Asmaradana

1. Sakèndhèr laju lumaris | tan dangu ing lampahira | nulyana pêksi grudhane | maniyup sing dirgantara | anjog ing ngarsanira | Sakèndhèr sarya umatur | yèn prênah sadulurira ||

2. pêparênganira lair | mangke sumêdya tut wuntat | ing sapurugira radèn | kagendra dyan [dya...]

--- 26 ---

[...n] ingusapan | ingudaka isarat | saksana asalin wulu | êlar wus dadya kancana ||

3. mradipta tinon tulya sri | Sakèndhèr laju ing lampah | Sakèbêr miwah kudane | ingkang sami atut wuntat | pinayungan ing grudha | data tita kang winuwus | nata ing Sêpanyol praja ||

4. agêng karatoniraji | angrèh sasamèng narendra | sugih wadya myang branane | putranira mung sajuga | wanodya mandya endah | ing citra tuhu pinunjul | ing sasami-samining dyah ||

5. kongsi kuncara mring nagri | ing sakiwa-têngênira | wau praja ing Sêpanyol | marma kathah para nata | miwah para dipatya | sing ngamănca sami rawuh | ing Sêpanyol ngêbun enjang ||

6. nging tanna kang dèn tampèni | wau ing panglamarira | dhatêng rêsmining kadhaton | rama ibu datan pêgat | anari marang putra | nging sang dyah dahat alumuh | sumarmanira mangkana ||

7. wit nyupêna mawi krami | antuk satriya ing arga | anama Baron Sakèndhèr | lalita prawirèng yuda | sang putri dahat brăngta | mring supênanira wau | nulya anis saking pura ||

8. cipta arsa angulati | ingkang kèksi ing supêna | muhung pawongan sawiyos | ingkang umiring ing lampah | jro pura apuyêngan | samurcanira sang ayu | sing pura ing ratri kala ||

--- 27 ---

kakung | sri nata wibuh ing driya ||

10. dadya karsanira aji | andhawahkên sayêmbara | sintên kang amanggihake | kinurên lawan sang rêtna | sarta ingangkat nama | prabwanom ya ta winuwus | para ratu măncapraja ||

11. duk myarsa sayêmbara ji | sigra anuding caraka | angupadosi sang sinom | lingên kusumaning pura | wus lêpas lampahira | sing praja amurang ênu | tansah Sakèndhèr sinambat ||

12. salir kèksi myang kapyarsi | cinipta kang mawèh rimang | unining mrak panyiptane | panguwuhe kang sung brăngta | dhatêng sang lir kusuma | puspa kang anjrah ing ênu | gandanya rum nanduk grana ||

13. cinipta gandanirèki | Sakèndhèr kang kasupêna | ujaring paribasane | lêta samodra lan arga | yèn wus pinasthi dadya | jodho saèstu pinangguh | sang rêtna wangwang tumingal ||

14. gumêbyar ing awiyati | pinrastawakkên ing tingal | kèksi kaga gêng warnine | alêmpêr ing ibêrira | sang rêtna lalu ebat | anulya malih andulu | satriya juga lumampah ||

15. maksih taruna apêkik | dèn iring ing dasih juga | myang kininthil ing kudane | pinayungan ing kaga mas | sang rêtna angartika | tan samar inggih puniku | ingkang kèksi ing supêna ||

--- 28 ---

driya ||

17. supênanira katangi | Baron Sakèndhèr atanya | ing nama myang pinangkane | miwah kang sinêdyèng paran | sang dyah matur ing mula | tumêkèng wêkasanipun | Baron Sakèndhèr dyan wêkca ||

18. ing nama lan kang kinapti | cinêndhak ingkang carita | langêning wawan wiraos | Baron Sakèndhèr dyan lênggah | sumandhing sang juwita | angêrobi ing sabda rum | sang rêtna nulya ngandika ||

19. rèhning ingkang dèn ulati | ing mangke sampun pinanggya | yèn suwawi ing karsane | kula aturi sarêngan | dhatêng Sêpanyol praja | umarêk ing rama prabu | Sakèndhèr pêthuk ing driya ||

20. sang dyah tinitihkên nuli | ing kuda sêmbrani lawan | Baron Sakèndhèr karoron | alon-lonan lampahira | pinayungan ing grudha | nèng marga nêhêr kapêthuk | ing wadyanira pra nata ||

21. kang sami ngruruh sang putri | sang dyah sumêdya rinêbat | apăncakara têmahe | wadyanira para nata | kathah kang katriwandhan | dèn amuk dera sang bagus | miwah dening pêksi grudha ||

22. katiga kuda sêmbrani | sesane laya lumajar | tur upiksa mring gustine | yèn sampun kondur sang rêtna | mring pura sarta mawa | satriya juga dibya nung | digdaya prawirèng yuda ||

--- 29 ---

[...u] pinrih minta sraya ||

24. saksana sami anggosthi | sabayantaka sumêdya | ngrurah praja ing Sêpanyol | wusnya angundhangi wadya | kinèn samêktèng yuda | anulya sami adaut | prajèng Sêpanyol kinêpang ||

25. nêngna lampahe sang dèwi | karoron wus praptèng pura | ingantun Baron Sakèndhèr | anèng sajawining pura | dupi pra dasih mulat | kalamun sang putri rawuh | gumrubyug sami amapag ||

26. aragan-ragan angênting | sri nata lan pramèswara | sampun ingaturan wêroh | dening kang para pawongan | ing praptanira sang dyah | sarimbit sigra manungsung | tundhuk nèng kori lan putra ||

27. pramèswari asru anjrit | sarwi amêngkul ing putra | anglud udrasa sang katong | awit tan nyana kapanggya | wusnya tata alênggah | sang nata tanya mring sunu | prawitanya nis ing pura ||

28. wusana mantuk pribadi | sang dyah anutur sadaya | purwa têkèng wasanane | sri lalu ngungun ing driya | puwara anggarjita | andikanira mring sunu | nèng ngêndi mêne lakinta ||

29. winangsulan anèng jawi | sri dhawah animbalana | wus kerid Baron Sakèndhèr | praptèng byantara narendra | sujud angaras pada- | nira risang maha prabu | sarta dahat anoraga ||

30. sang nata rêsêp ing galih | tumingal ing citranira | Sakèndhèr bagus tur anom | ambaranyak sêmunira | dyan tinanya ing nama | miwah kawijilanipun | anggambuh ing aturira ||

--- 30 ---

VI. Baron Sakèndhèr dados Pangeran Adipati Anom ing Sêpanyol

6. Gambuh

1. pukulun sang aprabu | kawijilan kawula ing gunung | Rahsamala pun Sakèndhèr nama patik | sêdyamba mentar sing gunung | ngulun ing paduka katong ||

2. sang nata duk rumungu | ing aturira wimbuh sihipun | angandika kulup sarèhning wus dadi | punaginingsun ing dangu | sapa-sapa silih kang wong ||

3. nêmokkên putraningsun | ya nuli dadia jodhonipun | lan sun ganjar jênêng prabu anom nuli | de kang dadi karsaningsun | ngong undhangakên samêngko ||

4. Sakèndhèr dahat nuwun | ing sih nata lajêng malih sujud | sri narendra sigra nguwarkên mring dasih | lamun Sakèndhèr dhinaup | lan putranira sang katong ||

5. myang jinunjung ing lungguh | ran prabwanom sri malih amuwus | kulup rèhning nagri ing Sêpanyol iki | mêne kinêpung ing mungsuh | sumêdya aprang rêrêmpon ||

6. paran rèhira kulup | kang liningan turnya inggih ulun | ingkang ananggulang mêngsah paduka ji | mung pamintamba sang prabu | sunga pandulu sawiyos ||

7. mrih wrina tandang ulun | ing payudan sri suka ing kalbu | angandika sarupane wadya mami | prajèng Sêpanyol sadarum | adunên prang lawan mungsoh ||

--- 31 ---

8. ananging karsaningsun | sira kang dadia lajêripun | wusnya nabda mangkana nulya mêmatih | mêpak para wadyanipun | sakapraboning prang pupoh ||

9. sang dyah wangwang umatur | rama prabu kularsa tumutur | ing lakyamba magut mêngsah paduka ji | darapon bangkita wêruh | laki gêsang tuwin layon ||

10. ping kalih sarèhipun | wadya ing Sêpanyol dèrèng wêruh | dhatêng laki kawula sampun amasthi | uwas-uwas yudanipun | yèn kawula wontên tinon ||

11. yêkti ing yuda sêngkud | sri narendra mêngkul saryanggunggung | mring kawicaksananira sang sudèwi | sampun linilan tumutur | mring laki amagut mungsoh ||

12. Baron Sakèndhèr sinung | busana kaprabon wimbuh bagus | dyan pamitan akêkanthèn lawan swami | wadya ing Sêpanyol sampun | samêkta anulya bodhol ||

13. tanpa wilis kèhipun | ya ta wadyanira para ratu | măncapraja wrin yèn baris ing jro mijil | arsa nanggulang prang pupuh | nêhêr sami ngrukti ênggon ||

14. karya kalanganipun | arsa prang tandhing samya gul-agul | wadya alit muhung kewala nyuraki | Sakèndhèr sigra tumanduk | mring samadyaning palugon ||

15. nitih sêmbrani luhung | pinayungan ing kagendra tatur | asêsumbar sudira aminta tandhing | mêngsahing kang para ratu | sawadya sami sru gawok ||

16. miyat kuda linuhung | atanapi kang garudha tatur | para nata dyan magut prang gênti-gênti | wontên ingkang

--- 32 ---

asikêp hru | wênèh karbin pêdhang waos ||

17. wontên kang sikêp kêstul | sami ing sasênêng-sênêngipun | nging sakyèhning yoda tanna migunani | mring Sakèndhèr têguh timbul | yèn amalês kèh kang layon ||

18. pinrêping pêdhangipun | tuwin sinambêr kang grudha manuk | tanapi tinubruk ing kuda sêmbrani | para ratu-ratu wau | sesanira kang wus layon ||

19. nungkul sawadyanipun | wit tan wontên kuwawa tumangguh | ing yudane prabu anom nulya sami | pinintan pratandhanipun | yèn wus anungkul sayêktos ||

20. ri sampuning sadarum | sung pratăndha ing panungkulipun | dyan angirid mring kitha sumiwèng aji | natèng Sêpanyol kalangkung | suka pirênaning batos ||

21. muji sêktining mantu | lingnya sakyèhning têlukan iku | măngsa bodho sira ingsun tan ngawruhi | sakarsanta ngong jumurung | angrèh ingkang para katong ||

22. awit atasirèku | dhewe kang darbe kaskayanipun | prabu anom nuwun turnya ing sang aji | nulya para ratu-ratu | măncapraja kinèn bodhol ||

23. mantuk mring nagrinipun | sowang-sowang sabên măngsa muhung | pinrih sowan angaturkên bulubêkti | tandya para nata wau | luwaran sing kutha miyos ||

24. bodhol sawadyanipun | sowang-sowangan sami umantuk | prabu anom nèng Sêpanyol nutug mukti | wibawa sinuba langkung | wus kadi wijiling katong ||

--- 33 ---

VII Baron Sakèndhèr kautus pados wit pisang mas

7. Mijil

1. data tita kang winuwus mangkin | putrane sang katong | ing Lêburgăngsa èstri kapate | sampun sami miyarsa pawarti | yèn rama ngêmasi | amargi linampus ||

2. dening manusa sudibya sêkti | ran Sakèndhèr Baron | miwah patapanira ing mangke | wus dèn ênggoni ing raksasa ji | nguni kang wus kandhih | sarta binalênggu ||

3. putra catur wau duk miyarsi | yèn kang rama layon | sakalangkung arda prihatine | dadya sami anggênturkên tapi | arsa malês pati | angêngudi tuwuh ||

4. sang dyah kapat ing guna mumpuni | tan kewran ing kewoh | sêkti bisa manjing ajur ajèr | katarima dènnya mangun taki | saciptane dadi | mangkya duk samya hum ||

5. ingkang paman dèn aturi prapti | ditya gung kinaot | ing Nuswa Guwabajra[2] nagrine | Rêtna Sayêmpraba anganjali | nulya matur aris | paran paman prabu ||

6. aprakawis sedane rama ji | pinatèn dening wong | ingkang awasta Baron Sakèndhèr | punapa botên sakit kang galih | eman rama aji | darbe putra anung ||

7. lamun botên malês amatèni | tuna ramaningong | apêputra papat sêkti kabèh | tanapi tinilaran kamuktin | kang raka tigangling | yayi mungguh ingsun ||

8. tan kaduga angagal angrêmit | mring Sakèndhèr [Sakè...]

--- 34 ---

[...ndhèr] Baron | dene wus kasusra kasêktène | Baron Sakèndhèr prajurit luwih | tan ana nandhingi | dibyane ing pupuh ||

9. ing nguni ratu măncanagari | prajurite ewon | tan anăngga ing prang kasor kabèh | lèn sing iku yayi ana malih | ingkang sun ajrihi | Si Sakèndhèr mau ||

10. dene bisa nguripakên pati | pira bêtahan wong | sira padhêm iya urip manèh | iku isih kêna dèn wekani | wêgahe tyas mami | aduwe sadulur ||

11. garudha mas lan jaran sêmbrani | awak mas mancorong | yèn prang kuda iku tunggangane | garudha mas ingkang amayungi | mungsuh pirang kêthi | sinambêran rampung ||

12. paran unggyanira ngarah pati | ewuh panêmwèngong | lamun ora nandukkên lêmbute | ingkang rayi anauri angling | kawula kadugi | angarah ing lêmbut ||

13. nging paduka kangbok-kangbok sami | miwah paman katong | sami kantuna jagrèng purane | kados-kados wontên daya mami | pema dèn prayogi | rumêksèng kadhatun ||

14. gêdhang êmas lan galathik rukmi | panguripan ingong | gilingan mas pangurip wil kabèh | dèn prayogi rumêksane sami | yèn tiwas amasthi | datan wun alêbur ||

15. ingkang raka sami anauri | ywa watir riningong | sira dèn bisa nuksmèng lêmbute | muga bangkita amalês pati | kang paman nambungi | wus pitaya ingsun ||

16. marang sira sang

--- 35 ---

dyah awotsari | mring kang paman katong | saksana ingusap wadanane | dyan mancala warni putri adi | ayu kaduk manis | lir gambar winangun ||

17. midêra ing rat tanna tumandhing | myang mirib sang sinom | sarira lus lir gêdhah citrane | srêntêg payudara niris gadhing | madya nawon kêmit | dinulu wèh gandrung ||

18. pamit mring raka lan paman aji | wisata sang sinom | ingiring dening êmban inyane | myang parêkan sakawan tut wuri | sêsampur kinardi | kudhung mêmalad kung ||

19. samarga kèh wong kang nêningali | samya brăngta nglamong | ingkang dagang tilar dagangane | karungrungan têmah ngiring-iring | wong padesan sami | kathah atut pungkur ||

20. gancanging carita sampun prapti | sang dyah ing Sêpanyol | laju tumama ing jro kuthane | ting balêbêr kang arsa ningali | tembak urut margi | ajêjêl supênuh ||

21. kathah wong kang samya tilar panti | gumyahing pawartos | sampun katur marang sang pamase | yèn wontên wanodya anyar kèksi | citrane yu luwih | nêm pawonganipun ||

22. ngakên saking nagari ing Prêngging | siwayaning katong | tinari krama dahat tan sarèh | tinundhung têmah ngalaya bumi | awit dening ngimpi | dhaup lan sang prabu ||

23. ing Sêpanyol mêne nêdya nyèthi | dhumatêng sang katong | sri mangagnya anglêbêtkên age | nulya kerid maring kênyapuri | sang nata umèksi | panuju ing kalbu ||

24. ing salami nata dèrèng [dè...]

--- 36 ---

[...rèng] uning | wanodya yu kaot | ingkang mirib sang dyah suwarnane | duk samana wus ingangkat rabi | kinarya padêmi | jinênêngkên ratu ||

25. tansah pêpasihan siyang ratri | kalawan sang sinom | kadya mimi mintuna pamane | kalimutan mring garwa lyannèki | mung kang anyar panggih | tinêngganan tuwuk ||

26. dhomas gunggunge kang para rabi | nata ing Sêpanyol | sami putrining narendra kabèh | madungdung kang anyar wau prapti | ya ta para rabi | sabên-sabên dalu ||

27. cinarita ical siji-siji | minongsèng sang sinom | garwa padmi kang anyar praptane | Rêtna Sayêmpraba kang wêwangi | nata tan andugi | ing tyas sru angungun ||

28. ri sampunira antara lami | wau sang asinom | Sayêmpraba wagugên driyane | kewran dènnyarsa angarah pati | mring Sakèndhèr saking | sarananing alus ||

29. ugêming tyasira sang sudèwi | nandukkên panglorop | Sakèndhèr pinrih mring nagarine | badan sapata tan wun ngêmasi | pinarbutan ing wil | kang sura dibya nung ||

30. nulya beka Sayêmpraba Dèwi | mular nèng paturon | sri narendra dahat sungkawane | angrêrêpa tansah ngarih-arih | ariningsun gusti | paran kang pinundhut ||

31. kang tan ana takokna maskwari | donya ing Sêpanyol | tapis namung aywa nangis bae | mêmundhuta masthi sun têkani | umatur sang dèwi | sarwi sênggruk-sênggruk ||

32. kakang aji yèn paduka asih |

--- 37 ---

ing kawula yêktos | kinarya paran rajabranane | mung kang kawula suwun sang aji | pisang kancana di | ingkang pupusipun ||

33. cindhe aron sutra papah rukmi | ngandika sang katong | ngêndi ana ariningsun anggèr | nging mindêla sun akon akardi | pasthi nuli dadi | sang dyah muwun asru ||

34. êmoh ingkang pakaryaning janmi | kang sun jaluk mangko | gêdhang êmas ingkang urip dhewe | yèn tan antuk pasthi ngong ngêmasi | ngandika sang aji | mênênga sun mêtu ||

35. sri umiyos pinarak nèng jawi | ingayap de kang wong | ngagnya nimbali kang putra age | prabu anom wus kerid sarimbit | doh ingawe nuli | parêk awotsantun ||

36. wusnya ngabêkti saksana linggih | ing kursi mas kaot | sang nata ngling kaki sudarmane | sun timbali ngong sungkawèng galih | wit dèn jêjaluki | pinothah ibumu ||

37. nulya sang dyah prapta sarwi nangis | sumungkêm ing pangkon | sang nata ngling wis mênênga anggèr | putranira yayi kang sun tuding | upayakna kaki | ibumu wulangun ||

38. ambêbana minta gêdhang rukmi | kang pupus cindhe jo | putra matur sêmbawa wontêne | lamun botên kalawan kinardi | ngandika sang aji | upayakna kulup ||

39. prabu anom Sakèndhèr wotsari | sandika sang katong | nadyan praptèng pêjah upamine | lumaksanèng karya paduka ji | kawula andhêmi | dyan pamit umêtu ||

40. panggih Sakèbêr jinunjung linggih | sinung nama

--- 38 ---

Petor | Tumênggung Rêksanagara rane | angrèh salire kang among grami | myang sudagar sami | ing dharatan laut ||

41. prabu anom angandika aris | mring Sakèbêr Petor | payo kakang lunga sun kinèngkèn | ibu sori mundhut gêdhang rukmi | ngudi mring rama ji | Ki Sakèbêr muwus ||

42. wong nyarwètèh golèka sabumi | mongsantuk mangkono | wong abeka ginêbug tambane | yèn ajaa garwèng nata yêkti | ingsun jêmalani | kongsi têngah lampus ||

43. sigra anitih kuda sêmbrani | wus mêsat sang anom | Sakèbêr amboncèng ing wurine | pinayungan ing garudha rukmi | gumêbyar lir thathit | Sêpanyol kapungkur ||

44. silêm dharatan datan kaèksi | nèng gêgana nyêrot | sampun lêpas Sakèndhèr lampahe | tan antara patapan kaèksi | niyup dyan kapanggih | kalawan sang wiku ||

45. Singgunkara duk samana lagi | nèng crabakan lunggoh | prabu anom sinambrama anggèr | punapa basuki anèng margi | prabu nom nauri | ya bêcik ing pungkur ||

VIII. Baron Sakèndhèr kautus pados galathik êmas

8. Pangkur

--- 39 ---

[...n] paduka | pun kakyarsa malês kang sih ||

2. kawula wus utang gêsang | ing paduka tan kawasa saurip | amalês kadarmanipun | muhung pahalanira | unggyan kula cêgah bukti miwah turu | minăngkaa walêsira | kadarbea ing sang pêkik ||

3. miwah susatya kawula | arumêksa ing paduka salami | tuwin cumadhang sakayun | prabwanom angandika | ngong tarima prasêtyanira maringsun | ngong onêng lami tan panggya | Singgunkara angling malih ||

4. kang ana ing wuri sira | ki tumênggung apa ta misih bêcik | Petor Tumênggung sumaur | iya bangêt tarima | misih bêcik nanging kothong wêtêng ingsun | uwis lawas nora mangan | yoga suguhên tumuli ||

5. gumujêng Sang Rêsi Wara | iya mêngko saanane binukti | prabu anom ngandika rum | kaki kang luwih limpad | yêkti sira wus wruh ing sakarêp ingsun | gumujêng Ki Singgunkara | punapa gunane gusti ||

6. anyingkruk nèng graning arga | muhung nêdha brêbêkaning kaywaking | yèn tan wrina ing sadurung | durungira winarah | pamudyamba mugi-mugi sang abagus | tulusa mukti wibawa | pun kaki darma atapi ||

7. sanadyan praptèng antaka | tan gumingsir pun kaki anglampahi | dene ta pambatang ulun | milanggèr praptèng arga | saking sru kawagugên ing tyas pukulun | dinuta dening ramanta | ing Sêpanyol sri bupati ||

8. ngupados pisang kancana | kang apupus cindhe ron sutra wilis | bineka ing garwanipun | kang

--- 40 ---

anyar praptanira | prabu anom angling êndi ênggonipun | gumujêng Sa[3] Rêsi Wara | Singgunkara anauri ||

9. marma punika tinêdha | inggih èstu kalamun wontên ugi | nging kang darbe pisang wau | paduka kêkilapan | ibwandika satuhune putri diyu | putrane eyang paduka | raja pandhita kang lalis ||

10. rumuhun paduka pêdhang | putranipun sakawan sami èstri | sampun sami madêg ratu | asêkti mahambara | ibwandika sura sêkti sudibya nung | manjing ajur-ajèr bisa | nagrinya Nuswa Têmbini ||

11. pratiwa sami wanodya | sêkti-sêkti pilih tandhing yèn jurit | kang rumêksa prajanipun | raksasendra prawira | putra catur tan suda sotaning kalbu | lamun dèrèng malês pêjah | dhumatêng paduka gusti ||

12. malês agal tan kaduga | marmanira ingarah saking dhêmit | ibunta satuhu diyu | anyipta ayu raras | karya topèng nginggahi ramanta prabu | ing batin tuwan dèn arah | kênia pêjah sing dhêmit ||

13. prabu anom duk miyarsa | sandeyèng tyas bok angadon-adoni | wasanangling apa tuhu | kaki wacananira | Singgunkara anêlas prasêtyanipun | gusti wontên yêktinira | parèbu andika ênting ||

14. ing sabên ratri minăngsa | siji-siji mring garwa anyar prapti | radèn anggraitèng kalbu | cihna kalamun nyata | kalêbêtan pangendra sangsarèng diyu | lirnya marma ngong dinuta | angulati gêdhang rukmi ||

15. sang rêsi matur dhuh nyawa | dadi apa [a...]

--- 41 ---

[...pa] yèn tannaa pun kaki | mila paduka ingutus | linêbêtakên marang | ing loropan padukanggèr pinrih lampus | gêdhang mas darbene dhawak | kang têngga sampun winêling ||

16. samăngsa paduka prapta | kinèn ngrubut de sakwèhning rasaksi | dyan tanya paran karêpmu | sang rêsi matur gampang | wong mrih pati rinuhunan pasthi lampus | lamun anggèr datan wikan | gêdhang mas myang glathik rukmi ||

17. ingkang akurungan rêtna | panunggilanira gilingan rukmi | glathik pati uripipun | ibu andika ditya | gêdhang mas pati uriping kakangipun | de panggilingan kancana | panguripaning rasaksi ||

18. yèn kenging tiga punika | pasthi tumpês ditya tan mawi jurit | mêne dèrèng mangsanipun | muhung ingkang pininta | gêdhang rukmi ambilên dhêmit sing luhur | samăngsa kenging kang pisang | pasthi gya mundhut galathik ||

19. galathik yèn sampun kêna | panggilingan ingkang pinundhut nuli | karsane tan liya muhung | mamrih pati andika | kadi ingkang sampun kula turkên wau | marma glathik yèn wus kêna | praptèng Sêpanyol ing benjing ||

20. sampun suka yèn tinêdha | poma gusti tan wun pêjah pribadi | prabwanom nulya winuruk | ngèlmu sikir anêlas | lêlimunan bisa manjing ajèr-ajur | myang bangkit ngambah gêgana | lèn bangkit majêmur lan jin ||

--- 42 ---

[...ria] | ingsun mring Nuswa Têmbini ||

22. radèn nulya nitih kuda | sêmbrani mas apayung grudha rukmi | lurah juragan Tumênggung | Rêksanagara mojar | karia basuki kaki ngong tumutur | nauri Sang Rêsi Wara | salamête dèn ta ngiring ||

23. radèn wusnya munggwing kuda | Ki Sakèbêr amboncèng anèng wuri | turăngga mêsat lir wagyut | kalangan nèng gêgana | lampahnya sru Nuswa Têmbini tinuju | prabwanom nabda mring kuda | ingsun têkakna ing wêngi ||

24. wit ngong arsandhustha gêdhang | êmas grudha sambêrên dipun kêni | gancanging kata wus rawuh | niyup sêmbrani kuda | mring jro pura amasang sêsirêpipun | raksasa kadi tinuba | nendra datan angulisik ||

25. miwah kang kêmit sadaya | nèng jro pura sami kapati guling | prajurit èstri sadarum | ginêbyurkên ing toya | nulya mêntas samyanjêngking lajêng turu | radèn anjujug gêdhang mas | sinambêr ing grudha kêni ||

26. prabwanom wangwang sêsumbar | wong jro pura tangia klêbon maling | sun anggawa rêrêksanmu | yèn dira anusula | dyan umêsat mring gêgana arsa kondur | kang kêmit gègèr puyêngan | têtênggannya musnèng ratri ||

27. katur mring putri katiga | wus anduga yèn pinundhut ing rayi | nging tan kawijil ing wuwus | kunêng kang winursita | prabu anom ing Sêpanyol sampun rawuh | lajêng sumiwèng ramendra | angaturkên gêdhang rukmi ||

28. langkung tustha sri narendra | dene ingkang putra sêkti linuwih | anêmokkên [anê...]

--- 43 ---

[...mokkên] ing sakayun | kang garwa sinojaran | yayi iki jêjalukanira antuk | sang dyah amicarèng nala | dene Sakèndhèr tan mati ||

29. dadya arda ing pamular | dèrèng lêga tyas kula kakang aji | kalamun dèrèng pikantuk | galathik rukmi miwah | gilingan mas yèn lêpat kula anglampus | sri narendra angandika | aywa tanggung putra mami ||

30. ibumu minta glathik mas | upayakna lan panggilingan rukmi | radèn sandika turipun | nêmbah amit wus mentar | Ki Tumênggung Rêksanagara tan kantun | amboncèng nèng turăngga mas | apayung garudha rukmi ||

31. sampun mêsat kang turăngga | angumbara awor lan mega putih | Nuswa Têmbini jinujug | ing ratri wus kongkulan | radèn niyup praptèng pura sigra nambut | galathik lan kurungannya | rahadèn rêmên ningali ||

32. dyan mêsat mring jumantara | kang sinêdya ing Rahsamala ardi | byar raina praptanipun | tundhuk lawan kang eyang | Sang Pandhita Singgunkara suka muwus | dhuh anggèr paduka prapta | kula batang lêk kang galih ||

33. nauri prabu taruna | bênêr sira sanyari nora sisip | bekane kabanjur-banjur | nauri Singgunkara | măngsa wusa yèn paduka dèrèng lampus | radèn ngandika ya nyata | mêne galathik wus kêni ||

--- 44 ---

dene ta dununganira | kidul lêrês saking ngriki ||

35. wontên ing pulo gêng juga | sakwèh ditya nèng ngriku kumpul sami | têngga panggilingan wau | ratune prênah paman | mring sang rêtna langkung èwêd yèn jinupuk | awit dene kang rumêksa | sadaya ditya sinêkti ||

36. radèn angling yèn mangkana | ingsun agal ngong rêbut saking jurit | arok bănda takêr marus | sinau prang lan ditya | wus sun sêdya iki kaki pêdhang ingsun | panumpêsaning danawa | Singgunkara matur malih ||

37. kang diyu kalangkung kathah | kêthèn yutan datan kêna winilis | sayêkti paduka bingung | lan tan kêna ing pêjah | lamun datan kenging panggilinganipun | sumaur radèn amêksa | sun rêbute saking jurit ||

38. wus kaki sira karia | anjurunga puji ing laku mami | sang dwijawara umatur | inggih anggèr dèn yitna | sigra nitih sêmbrani lan ki tumênggung | pinayungan ing garudha | silêm dharat tan kaèksi ||

39. Guwabadra wus kongkulan | kuda niyup ya ta para rasaksi | nèng ngriku lagya akumpul | rajapatih sineba | ing wadya wil agosthi lampahing sunu | ing Nuswa Têmbini ingkang | lagya anandukkên sandi ||

40. nuksmèng Sêpanyol nagara | sakamantyan tusthane sang ditya ji | dyan kagyat ing rawuhipun | prabwanom tanpa sangkan | dumrojog mring ngarsa cingak kang andulu | rajapatih atêtanya | anggèr satriya ing pundi ||

41. andika tigas kawuryan | anauri [a...]

--- 45 ---

[...nauri] sun dutaning narpati | ing Sêpanyol kinèn mundhut | panggilingan kancana | jêng ibu ambêbana mring rama prabu | yèn sira dol rêga pira | manira kang minangkani ||

42. rajapatih lon turira | inggih èstu anggèr wontên ing ngriki | yèku pundhèn kula tunggu | radèn sintên sinambat | anauri prabu anom aran ingsun | Sakèndhèr kamantwèng nata | ing Sêpanyol praja adi ||

43. duk miyarsa rajapatya | anglocita ragane baya iki | kang matèni kakang prabu | abêgja kêmayangan | alah silih amarani nagrinipun | ing mêngko têka priyăngga | marene nanggakkên pati ||

44. pintêr têmên putraningwang | putri musthika Nuswa Têmbini |[4] mêngko tibane takamu | măngsa silih gagala | ngong pêpulih ing patine kakang prabu | Sakèndhèr angling hèh ditya | gilingan ulungna aglis ||

45. awèha nora awèha | ingsun jaluk budi ngong sêmbadani | apa lumaku sun rêbut | bramatya rajapatya | sruning krodha anggêrêng kadya galudhug | sabda gora kadya gêrah | drastha kengis kadi thathit ||

46. gumilar netra lir surya | asru mojar kaya lanang pribadi | Si Sakèndhèr pêksa punjul | baya bosên agêsang | sidèng kene mêngko tibane takamu | Sakèndhèr wacana sugal | sabudimu sun tadhahi ||

47. ngisis siyung mangap-mangap | radèn mojar nakota ngong tan ajrih | lah mara barênga maju [ma...]

--- 46 ---

[...ju] | ingsun rêbutên ing prang | duk ing timur ngong wus tau numpês diyu | rajapatih anggro ngatag | mring wadya ngrubut ing jurit ||

48. gadgada parêng tumandang | ngrubut nubruk naut anggêgilani | tan kewran radèn atangguh | sinaut datan pasah | lir wêsi pinukul ing timah kumêdul | binandhêm ing sela-sela | tinangkis ing asta keri ||

49. sela wangsul kapalêsat | anibani ditya kathah kang lalis | kuda sêmbrani angamuk | nepak nujah angêrah | ting sulayah ditya kacurnan kèh lampus | kunarpa susun atumpang | sang kagendra anambêri ||

50. kang kapatuk samya bêncah | pirang-pirang danawa ingkang mati | datan suda malah wuwuh | ingkang pinindho gêsang | kang kapêkan tênggêkira têmah thukul | kang jinalu ing garudha | pêjah nuli urip malih ||

51. ri sêdhêng pinarêbutan | prabu anom kewran pangamuknèki | kalawan turăngga tatur | miwah garudha êmas | kang kaparag wil tumpês ing wuri ambyuk | tan suda malah sangsaya | wuwuh ingkang angêmbuli ||

52. prabu anom angandika | sêmbrani ngong umbulna ing wiyati | sapangu ngong arsa pangguh | lan eyang Singgunkara | sigra mumbul mring wiyat grudha tan kantun | Sang Rêsi Wara wus wikan | yèn prabu nom sor ing jurit ||

--- 47 ---

[...èbêkan] | wadyane pra putra sami ||

54. duk gunêm prabwanom prapta | ing aldaka Singgunkara anuli | umatur sarwi gumuyu | nah anggèr kadiparan | punapa tan wêgah Sakèndhèr amuwus | kaki iya bênêr sira | paran pikirira kaki ||

55. umatur Ki Singgunkara | wadyanira pra putra ingkang prapti | angsahna prang lawan diyu | sayêkti tan kuciwa | yèn wus campuh ing ayuda sami riwut | yêkti sami weya ingkang | ngrêksa panggilingan rukmi ||

56. nuli sambêrên dèn enggal | panggilingan panguriping rasaksi | tumuli amukên purun | saking nginggil sing ngandhap | pasthi tumpês danawa tan mawi tatu | suka Sakèndhèr lingira | pra putra bodholna aglis ||

57. ingsun kang mêtwèng gêgana | sigra mêsat ngumbara dèn payungi | ing grudha ya ta winuwus | sagunging siwayendra | nata wadya arda tusthanirèng kalbu | dènnyarsa naur kadarman | mring kang nguripakên malih ||

58. lingnya ing samêngko baya | kalampahan nauri sihing gusti | wusnya têngara gya mudhun | sing arga saha bala | swarèng wadya wor surak atri gumuruh | gêgaman tanpa wilangan | dinulu dahat ngajrihi ||

59. lir tirta ri sêdhêng mêdal | saking rong andalêdêg tan ngêndhati | datan kawarna ing ênu | praptèng doning raksasa | ditya mulat sawega prayitnèng kewuh | ambèr lir samodra pasang | anêmpuh mungsuh kang prapti ||

60. tandangnya lir singa lodra | parêng nubruk manusa anadhahi | anrêg sinrêg parêng anduk [a...]

--- 48 ---

[...nduk] | sêndhal dugang-dinugang | anyuligi amanahana ambusur | nyakra gada ambadhama | pêdhang caruk ting carêngkling ||

61. wadyane kang para putra | anadhahi bakuh datan gumingsir | prabu anom wus aniyup | anambêr panggilingan | wus kacakup sigra mangsah atêtulung | ngiwut angamuk raksasa | kang kaparag tumpês tapis ||

62. ditya rêbah ting sulayah | awak sigar sawênèh nguwir-uwing[6] | rangkêp pat pinêdha[7] rampung | rêncêm murda tinêpak | pira-pira wangkening wil susun timbun | rajapatih wus kacandhak | pinêdhang sigar kapalih ||

63. wadyane wus têtumpêsan | ambalasah kadya babadan pacing | sesaning mati lumayu | giris ngungsi ing wana | myang ngungsi ing jurang-jurang gunung-gunung | sasirnane kang danawa | prabwanom arsa umulih ||

64. sigra mêsat angambara | kondur marang ing Sêpanyol wus prapti | laju sowan ing sang prabu | ngaturkên panggilingan | pramèswari anjêngêr tan kêna muwus | rumasa yèn katiwasan | myarsa ditya tumpês tapis ||

65. tigang pandurat tan ngucap | apuwara ngandika masmu runtik | êndi ta galathikipun | ingkang kurungan rêtna | prabu anom matur punikamba suwun | sangêt ing rêmên kawula | sang rêtna ngling aja kaki ||

--- 49 ---

[...tik] ||

67. kawula rêmên piyambak | lêng mundhuta kang tan wontên ing ngriki | sang rêtna rêngu amuwus | iku ujar nglêngkara | kang tan ana kinarya apa jinaluk | prabu anom aturira | sakarsa ibu mastani ||

68. sang nata alon ngandika | ariningsun bok angalah rumiyin | jêr wus ana ing putramu | yèn wus bosên samăngsa | sira pundhut sinaosakên wus tamtu | jêr antuk-antuke dhawak | mêne lagi dèn dhêmêni ||

69. kèndêl sungkawa sang rêtna | wus rumasa tiwas datan wun lalis | kondurira sarya muwun | niba anèng paprêman | sri narendra angrapu amêlasayun | angukih somyaning garwa | ingkang udrasa mong kingkin ||

IX. Baron Sakèndhèr katundhung saking Sêpanyol

9. Asmaradana

1. prabu anom kang winarni | angundha galathik êmas | dèn êtrapi kênur rante | yèn mibêr dhuwur sinêndhal | tiba amêgap-mêgap | sang putri niba tan emut | jro pura tangis gumêrah ||

2. Sakèndhèr nandhak galathik | dèn êdusi binorehan | galathik sêgêr awake | sang putri wungu waluya | anungkêmi sang nata | umatur ngusapi êluh | akathah ingkang katingal ||

3. kèksinipun kakang aji | prabwanom putra paduka | karoron lawan rabine |

--- 50 ---

ambêkta sêking lan gobang | nêdha ati nginum rah | katingal kula lumayu | tinututan dèn lêlarak ||

4. tinulungan ing galathik | atmajanta sinambêran | lumajêng marang purane | kakang pundhutên dèn enggal | yèn wêlas mring kawula | yèn tan suka kula lampus | paduka sampun kecalan ||

5. kewraning tyas sri bupati | tambuh raosing wardaya | dyan ngagnya mundhut pêksine | sang prabu anom lênggana | naoskên pêjah gêsang | kawêkèn sang nata mujung | pramèswari sru karuna ||

6. wagugên sri narapati | dene putra lawan garwa | sayêkti sami awrate | nadyan tansah ngusap jaja | wau prabu taruna | angundha galathik tatur | yèn muluk sigra sinêndhal ||

7. tibane satêngah mati | sang pramèswari kantaka | jro pura gumrah tangise | sang nata amangku garwa | anênggak waspanira | prabwanom galathikipun | siniraman wus waluya ||

8. anglilir sang raja nari | sri tanya apa katingal | sang rêtna sêrêt ature | kakang mung putra paduka | Sakèndhèr lawan garwa | ngure rema mawa alu | dèn iring ing rare kathah ||

9. samyambêkta sêking gapit | kawula dipun gêgila | lawan wau rare akèh | anulya jinêmalanan | kula ing tanayanta | patènana kakang prabu | wong ala ginawe apa ||

10. mung galathik kakang aji | sukaa botên sukaa | pundhutên pêksanên bae | wong siji agăndra pira | jêr paduka sang

--- 51 ---

nata | ngambil mantu wong tan arus | turuning wong tan karuwan ||

11. duk miyarsa sri bupati | rinaos lêrês kang garwa | dene mantu tambuh wonge | nênêka tanpa sasana | sigra nuding caraka | mundhut galathik lan nundhung | putra mentara sing praja ||

12. kang duta asêmu tangis | andhawuhakên dukendra | putus purwa wêkasane | prabwanom matur sandika | iya sira matura | sandika ingsun tinundhung | nging galathik ngong tan suka ||

13. ingsun rewangi tohpati | sapa-sapa kang mudhuta | yêkti ingsun nora awèh | prabu anom angandika | dhumatêng ingkang garwa | wis karia mirah ingsun | kramaa samaning nata ||

14. ingsun wong gorekan yayi | turune wong ngulandara | karia mêngku kadhaton | sang rêtnanjrit mêngkul pada | kakang mas milu ingwang | pêjah gêsang aywa kantun | kawula tan bangkit pisah ||

15. yèn tan pracaya ing mami | wêjêkên upama wastra | tan adarbe tingal loro | mung andika gusti kula | sanadyan cinuthata | kadi cacing wandaningsun | sinikakna kadya sona ||

16. kula sumaksa tut wuri | tan angetang yayah rena | mung andika pangran ingong | sêsambate mêlasarsa | prabu anom duk myarsa | kang garwa nulya sinambut | wus mindêla ariningwang ||

--- 52 ---

lumaksana ||

18. sang rêtna atilar tulis | sinèlèh ing pagulingan | nulya umangkat sang sinom | binêkta nitih turăngga | Sakèbêr anèng wuntat | turăngga sêmbrani muluk | asongsong garudha êmas ||

19. dinulu saengga thathit | pêksi galathik binêkta | ginantung ing saparane | sang pramèswari kantaka | sang nata gya parentah | anjarahi darbenipun | putra ro kang sampun mentar ||

20. pawongan amanggih tulis | ingaturkên mring sang nata | sinuksmèng driya unine | bêbuka atur pranata | kawula amit kesah | pêjah gêsang kula tumut | dhumatêng laki kawula ||

21. kula tur pemut rama ji | paduka kalêbon cidra | tur dhustha marasadune | garwa paduka kang anyar | rama dede manusa | satuhune putri diyu | sing Nuswa Têmbini praja ||

22. mila garwanta lènnèki | sabên latri ical juga | inggih punika kang amèk | pinadhêm tinaramăngsa | anjêngêr sri narendra | ing driya langkung gêgêtun | myang ngungun kesahing putra ||

23. nulya wontên tur udani | lamun kang garwa kantaka | sri bupati kèndêl bae | ya ta malih kawarnaa | prabu anom lan garwa | glathik siniram ing ranu | ingkang sarta pinakanan ||

24. pramèswari diyu nglilir | pungun-pungun angandika | adhuh lae kakang rajèng | Si Sakèndhèr ularana | susulên patènana | sri narendra tanpa muwus | kang garwa asru turira ||

--- 53 ---

25. apa gene kakang aji | têka aminggu kewala | baya mêmuhung mantune | sun lunga karaya-raya | atilar yayah rena | nora ketang ngong sinêbut | lanji akalis ing wirang ||

26. sing trêsna mring kakang aji | mêngko têmah raganingwang | têka dèn tambuhi bae | kula kakang amit pêjah | kesah saparan-paran | angandika sang aprabu | lah iya sakarsanira ||

27. duk miyarsa pramèswari | anggêro malih raksasa | angêrik lumayu age | mêdal sarwi asêsumbar | lah payo anusula | yèn sira tambuh maringsun | Nuswa Têmbini prajèngwang ||

28. natèng Sêpanyol tan isin | kambah ing sandiupaya | yèn sura nusula mrene | ing jaba padha prawira | payo abăndayuda | tan suda rosing tyas ingsun | yèn Sakèndhèr durung pêjah ||

29. lan yèn durung ngobrak-abrik | nagri Sêpanyol sadaya | asrang jro pura gègère | samya jrih mulat danawa | nata akèn têngara | nusul ditya kang lumayu | sarta kinèn amadhêma ||

30. gumuruh kêndhang gong bèri | tambur salomprèt barungan | wong Sêpanyol pêpak kabèh | sikêp sakapraboning prang | ambujung Sayêmpraba | kèndêl anèng ngalun-alun | asru dènira sêsumbar ||

--- 54 ---

wicaksana tur sudira ||

32. sigra sang putri nrang wèsthi | ngetan dinuk ing sanjata | mriyêm kumupak swarane | mimisipun sakalapa | panambure samaja | obang-abinge sapupu | tibaning mimis lir udan ||

33. nanging tan ana nêdhasi | marang Sang Dyah Sayêmpraba | sigra tinêmpuh barise | wadya Sêpanyol atadhah | nosog ing ganjur watang | suligi kalawan busur | bêngkolang wênèh amêdhang ||

34. dityèstri anunjang wani | anyampe ngidak anêpak | anaut nubruk tandange | gêgaman suh sirna gêmpang | wong Sêpanyol kèh pêjah | wangkene lajêng ginilut | bubar tan măngga puliha ||

35. sami lumayu anggêndring | sasesane ingkang pêjah | wingwrin umiyat tandange | anggro winalik kang kiswa | anjungkir lampah murda | kopèke milya angamuk | anyabêt janma kèh pêjah ||

36. dadya wimbuh sami giris | angungsi marang jro kitha | kori inginêban kabèh | dityèstri aciya-ciya | asêsambat sang nata | adhuh lae kakang prabu | minta êmban payo nendra ||

37. adhuh lae kakang aji | paran ing dosa manira | dene têka dèn nêngake | mêngko sun srênggara singa | ngong rurah kuthanira | duk miyarsa sang aprabu | gumêtêr ajrih kalintang ||

--- 55 ---

[...prang] lan ditya ||

39. yayi galathik puniki | cêkêlên yèn ingsun yuda | sayah bantingên dèn age | kang rayi matur sandika | wau Sang Sayêmpraba | angêrik-ngêrik anguwuh | arsa tumamèng jro kitha ||

40. rikating kuda sêmbrani | aniyup sampun kapanggya | Sayêmpraba sru wuwuse | dene bêgja kamayangan | Sakèndhèr sira prapta | ingsun arsa ngudi tuwuh | nagih sedane jêng rama ||

41. ing mêngko sira bilai | tibane antakanira | karasa ing tangan ingong | prabu anom angandika | Sayêmpraba majua | payo akantaran bau | sang rêtna narajang sigra ||

42. kuda sêmbrani nadhahi | pagut kêrah akuwêlan | saut-sinaut arame | dêdêl-dinêdêl sudira | sami ngadu karosan | dhêdhosokan gênti rubuh | kuda sêmbrani kasoran ||

43. prabu anom anulungi | raksasa pinêdhang sigar | tan pêjah sru sêsambate | hèh Sakèndhèr patènana | aywa wèt kolêlara | duk pinindho waluya wus | narajang anubruk sigra ||

44. prabu anom ingkang pinrih | kuda sêmbrani atadhah | anubruk kuwêl arame | radèn mêdhang bau sêmpal | pinindho paripurna | mangkana sadangunipun | radèn sêmu karepotan ||

45. galathik sigra kabanting | mring sang dyah wus kapisanan | rêmuk êndhase malopor | sarêng prabu anom mêdhang | èngêt wêlinging eyang | sigar palih awakipun | tan pinindho lajêng pêjah ||

--- 56 ---

46. sarêng kalawan galathik | kuda sêmbrani gya nepak | tibèng samodra wangkene | prabu taruna ngumbara | Nuswa Têmbini praja | jinarahan karsanipun | nêngna gantya winursita ||

47. kang anèng Nuswa Têmbini | Thathaini Kala Johar | Thathakuthana katrine | myarsa yèn kang rayi pêjah | nêdya asrah boyongan | ngrasa tan kawawa mungsuh | dyan rajabrana ginêlar ||

48. akumpul sampun sumaji | nulya gumêbyar katingal | sang prabu anom praptane | sigra mêthuk dyah katiga | ngacari wus alênggah | sang dyah katri sarêng matur | dhuh anggèr tigas kawuryan ||

49. kula kabaran umaksi | kadya dewa ingkang citra | saking pundi pinangkane | sintên pinudya ing krama | prabu anom ngandika | yèn sira tan wruh maringsun | sing Sêpanyol kentaring mas ||

1	Tanggal: Anggara Kaliwon (Slasa Kliwon) sapta (7) Ramêlane (Pasa) Jimawal: tri aswa muni tunggal (AJ 1773). Tanggal Masehi: Selasa 9 September 1845. (kembali) Tanggal: Anggara Kaliwon (Slasa Kliwon) sapta (7) Ramêlane (Pasa) Jimawal: tri aswa muni tunggal (AJ 1773). Tanggal Masehi: Selasa 9 September 1845.
2	Guwabadra. (kembali) Guwabadra.
3	sang. (kembali) sang.
4	Kurang satu suku kata: putri musthikaning Nuswa Têmbini. (kembali) Kurang satu suku kata: putri musthikaning Nuswa Têmbini.
5	samêktèng. (kembali) samêktèng.
6	nguwir-uwir. (kembali) nguwir-uwir.
7	pinêdhang. (kembali) pinêdhang.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri

Baron Sakèndhèr, Yudasara, c. 1930, #1828 (Pupuh 01–09)

Pencarian Teks

Baron Sakèndhèr

Baron Sakèndhèr

I. Baron Kawitparu, bapakipun Baron Sakèndhèr

1. Dhandhanggula

II. Baron Sakèndhèr konangan ingkang ibu

2. Sinom

III. Baron Sakèndhèr kapêndhêt anak dhatêng Bagawan Mintuna

3. Kinanthi

IV. Baron Sakèndhèr kesah dhatêng Sêpanyol

4. Pangkur

V. Baron Sakèndhèr kêpanggih kalihan putri Sêpanyol

5. Asmaradana

VI. Baron Sakèndhèr dados Pangeran Adipati Anom ing Sêpanyol

6. Gambuh

VII Baron Sakèndhèr kautus pados wit pisang mas

7. Mijil

VIII. Baron Sakèndhèr kautus pados galathik êmas

8. Pangkur

IX. Baron Sakèndhèr katundhung saking Sêpanyol

9. Asmaradana