Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 054–057)

54. Lonthang

1. nulya kang gumanti ing taun Jimawal | tanggalipun sasi Sura dintên Tumpak | Wage wuku Julungwangi nulya wulan ||

2. Sapar tanggal Sênèn Wage Mandhasia (122) | wulan Mulud tanggal Slasa Pon Marakèh |[1] nulya wulan Rabingulakir tanggalnya ||

3. Kêmis Êpon wuku Wuye nulya wulan | ing Jumadilawal tanggale Jumuah | Paing kang awuku Wugu sarêng tanggal ||

4. wulan Jumadilakir tanggale Akad | Paing wuku Sinta nulya wulan Rajab | tanggal Sênèn Lêgi wuku Tolu tampa ||

5. wulan Ruwah Rêbo Lêgi tanggalira | wuku Julungwangi gya wulan Ramêlan | tanggal Kêmis Kêliwon wuku Langkirnya ||

6. wulan Sawal Sêptu Kêliwon tanggalnya | wuku Kuruwêlut wulan Dulkangidah | tanggal Akad Wage wuku Wuye ika ||

7. wulan Bêsar Sêlasa Wage tanggalnya | wuku Wugu wus tamat sêtaunira | nulya kang gumantya taun Je kang tampa ||

8. tanggalnya ing Sura Rêbo Pon punika (123) | wuku Watugunung nulya wulan Sapar | tanggal Jumuah Pon Kurantil wukunya ||

9. wulan Mulud Sêptu Paing tanggalira | wuku Warigagung anulya kang wulan | Rabingulakir tanggal Sênèn Paingnya ||

10. wuku Langkir gya wulan Jumadilawal | tanggal Slasa Lêgi Kruwêlut wukunya | Jumadilakir Kêmis Lêgi tanggalnya ||

11. Maktal Rêjêb Jumuah Kliwon tanggalnya | wuku Bala nulya wulan Sakban tanggal | Akad Kêliwon wuku Watugunungnya ||

12. wulan Ramêlan Sênèn Wage tanggalnya | wuku Kurantil nulya ing wulan Sawal | tanggal Rêbo Wage Wrigagung wukunya ||

13. wulan Dulkangidah Kêmis Pon tanggalnya | wuku Kuningan nulya ing wulan Bêsar | tanggal Sêptu Êpon wukunipun Pahang ||

14. gumanti taun Dal tanggale ing Sura (124) | apan Akad Paing wukunipun Maktal | sasi Sapar Sêlasa Paing tanggalnya ||

15. wuku Bala nulya wulan Muludira | tanggal Rêbo Lêgi Dukut[2] wukunira | sasi Rabingulakir tanggal Jumuah ||

16. Lêgi wuku Wukir anulya kang wulan | Jumadilawal Sêptu Kliwon tanggalnya | wuku Warigalit anuntên kang wulan ||

17. Jumadilakir Sênèn Kliwon tanggalnya | kang wuku Kuningan nulya sasi Rajab | tanggal Sêlasa Wage kang wuku Pahang ||

18. sasi Sura Kêmis Wage tanggalira | wuku Mêdhangkungan gya wulan Ramêlan | tanggal Jumuah Êpon wuku Prangbakat ||

19. wulan Sawan[3] Akad Êpon tanggalira | wuku Dhukut nulya wulan Dulkangidah | tanggal Sênèn Paing wuku Wukirira ||

20. sasi Bêsar Rêbo Paing tanggalira (125) | wuku Warigalit tamat sêtaunnya | wondene nênggih ing taunipun ngarsa ||

21. gantya taun Êbe tanggale ing Sura | pan Jumuah Paing wukunya Galungan | sasi Sapar Akad Paing tanggalira ||

22. wuku Pahang nulya sasi Muludira | tanggal Sênèn Lêgi wuku Mêdhangkungan | anulya kang wulan Rabingulakirnya ||

23. tanggalnya Rêbo Lêgi wuku Prangbakat | sasi Madilawal Kêmis Kliwon tanggal | wuku Landêp anulya ing wulan Rêjêb |[4]|

24. tanggal Akad Wage Wrigalit wukunya | sasi Ruwah Sêlasa Wage tanggalnya | wuku Galungan nulya wulan Ramêlan ||

--- 3-4 : 39 ---

25. tanggal Rêbo Pon Julungpujud wukunya | sasi Sawal Jumuah Pon tanggalira | wuku Tambir nulya wulan Dulkangidah ||

26. tanggal Sêptu Paing Manail wukunya (126) | sasi Bêsar Sênèn Paing tanggalira | wuku Kulawu tamat sêtaunira ||

27. gantya taun Wawu tanggale ing Sura | tanggal Sêlasa Lêgi Landêp wukunya | sasi Sapar Kêmis Lêgi tanggalira ||

28. wuku Gumbrêg gya wulan Rabingulawal | tanggal Jumuah Kêliwon wuku Sungsang | Rabingulakir Akad Kêliwon tanggal ||

29. wuku Julungpujud sasi Madilawal | tanggal Sênèn Wage Tambir wukunira | Jumadilakir Rêbo Wage tanggalnya ||

30. wuku Manail nulya ing wulan Rajab | tanggal Kêmis Êpon wukunira Wayang | Ruwah tanggal Sêptu Êpon wuku Sinta ||

31. sasi Pasa Akad Paing tanggalira | wuku Gumbrêg anulya ing wulan Sawal | tanggalnya Sêlasa Paing wuku Sungsang ||

32. Dulkangidah Rêbo Lêgi tanggalira (127) | wuku Mandhasia nulya wulan Bêsar | tanggal Jumuah Lêgi Mrakèh wukunya ||

33. gantya taun Jimakir tanggal ing Sura | Sêptu Kliwon wuku Wuye sasi Sapar | tanggalnya Sênèn Kêliwon wuku Wayang ||

34. sasi Mulud Sêlasa Wage tanggalnya | wuku Sinta nulya Rabingulakirnya | tanggal Kêmis Wage Tolu wukunira ||

35. Jumadilawal Jumuah Pon tanggalnya | wuku Julungwangi anulya kang wulan | Jumadilakir Akad Pon tanggalira ||

36. wuku Mandhasia nulya wulan Rajab | tanggal Sênèn Paing Marakèh wukunya | nulya Ruwah Rêbo Paing tanggalira ||

37. wuku Wuye nulya ing wulan Ramêlan | tanggalnya Kêmis Lêgi Wugu wukunya | nulya Sawal Sêptu Lêgi tanggalira ||

38. wuku Watugunung nulya Dulkangidah (128) | tanggal Akad Kêliwon Tolu wukunya | nulya wulan Bêsar tanggalnya Sêlasa ||

39. Kêliwon Julungwangi nuju wukunya | wus jangkêp sawindu dintên kang nèng tanggal | sabên taun Alip anggêr taunira ||

40. Kêmis Kliwon parêng tanggal sasi Sura | wuku kalih kang lumampah gantya-gantya | Alip wuku Kulawu Alip Langkirnya ||

41. taun Ehe Sênèn Wage tanggal Sura | wuku Tambir lan Kurantil ganti mara | taun Jimawal Sêptu Wage ing Sura ||

42. wuku kalih Mandhasia lan Prangbakat | taun Je Rêpon[5] sarêng tanggal Sura |[6] Watugunung Julungpujud gênti mara ||

43. taun Dal Akad Paing tanggaling Sura | wuku Maktal Gumbrêg samya gênti mara | taun Be Jumuah Paing tanggalnya |[7]|

44. wuku kalih Galungan Wugu pan gantya (129) | taun Wawu Slasa Lêgi tanggal Sura | wuku kalih Landêp Kuruwêlut gantya ||

45. taun Jimakir Sêptu Kliwon ing Sura | wuku kalih Wuye Warigalit gantya | sampun tamat kalih windu kang linampah ||

46. dene windu kathahipun mung sêkawan | windu Kunthara windu Adi kalihnya | Sancaya tri kapate windu Sêngara ||

47. pan punika lampahe tapriking tanggal | kawan kurup kadhang sami nuntên slaya | ingkang kêncêng namung kurup arbangiah ||

48. mênggah babing wulan Siam mêgênganya | wa mêkatên ngulama satunggal-tunggal | apan kêdah nyidikkên timbuling tanggal ||

55. Maskumambang

1. Kyai Bayipanurta têrang tyasnèki | myarsa wuwusira | kang putra Sèh Amongragi | nuli malih atêtanya ||

2. mênggah nangasing tanggal punika pundi (130) | kang putra turira | nangasing wulan sêtunggil | apan sêpisan sêwulan ||

--- 3-4 : 40 ---

3. apan sangêt piambak nangasing sasi | sêbarang pakaryan | lamun anêrak tan bêcik | cilaka tur miskin pangan ||

4. kêrananya ing dintên punika lagi | nênging rijalulah | pan nangas agêng pribadi | tan kenging maha anêrak ||

5. wiwit wulan Sura nangas gung saari | pan tanggal wolulas | wulan Sapar nangasnèki | apan tanggal ping sêdasa ||

6. wulan Mulud tanggal ping pat nangasnèki | Rabyalakir nangas | tanggal tiga wêlas nênggih | kang sasi Jumadilawal ||

7. tanggal kaping tiga nangasing gêng nênggih | Jumadilakirnya | tanggal kaping tiga nênggih | anulya ing wulan Rajab ||

8. tanggal kaping wolu likur nangasnèki | wulan Sakban samya | wolu likur nangasnèki | nulya ing wulan Ramêlan ||

9. tanggal pisan nangasipun agêng nênggih (131) | dene wulan Sawal | tanggal pindho nangasnèki | ingkang sasi Dulkangidah ||

10. tanggal kaping tiga wêlas nangasnèki | de kang wulan Bêsar | tanggal kaping wolu nênggih | jangkêp nangas gunging wulan ||

11. Kyai Bayipanurta têtanya malih | anakmas manira | tyas têksih cua sakêdhik | dunungipun rijalulah ||

12. Ki Sèh Amongraga aturira aris | mênggah prênahira | ingkang rijalulah haib | manut ing dintên ênggènya ||

13. lamun dintên Akad rijalulah haib | kidul bênêr gènya | Sênèn rijalulah haib | anèng wetan lêrês gènya ||

14. lamun dintên Slasa rijalulah haib | nèng lor wetan gènya | Rêbo rijalulah haib | anèng langit ênggènira ||

15. lamun dintên Kêmis rijalulah haib (132) | nèng lor bênêr gènya | Jumngah rijaluloh haib | anèng kulon bênêr gènya ||

16. lamun dintên Sêptu rijalulah haib | kidul kilèn gyanya | jangkêp rijalulah haib | punika ngèlmi kapiat ||

17. ihtiaring kaulèng Hyang ngam puniki | lamun manggih karya | mêdal gyan rijalulahi | nadyan tiang kekesahan ||

18. kang ngilmi kapiat kêdah dèn sarati | mênawi kesahan | sarat tumêngèng wiati | wêtara ing pitung dina ||

19. mênawi mangkat ing dintên Sênèn nênggih | pan sarat amangan | tigang pulukan abukti | yèn mangkat dintên Sêlasa ||

20. sarat nikêl kayu lamun mangkat malih | ing dintên Rêbonya | sarat jêjak lêmah ping tri | kêlamun mangkat lulungan ||

21. dintên Kêmis manggang tangan saratnèki (133) | yèn mangkat Jumuah | sarat akêkêmu warih | lamun mangkat dintên Tumpak ||

22. sarat tigang dintên akukudhung jarit | Akad susumpinga | yèn kesah têbih ywa lali | utawi yèn anglurug prang ||

23. pinandêng prênahing rijalulah haib | ingulukan salam | ngalekum rahmatulahi | wakalara rijalulah ||

24. sarta angênggèni keblat prênahnèki | ingkang rijalulah | lamun wontên lèr gènèki | sarat mêngidul lakunya ||

--- 3-4 : 41 ---

25. lamun rijalulah gaib anèng langit | mudhun ing jog-jogan | nèng kidul mêngalèr lari | lamun nèng kilèn mêngetan ||

26. lamun anèng wetan mêngilèn lumaris | lamun nèng lèr wetan | mêngidul ngilèn lumaris | kidul kilèn ngalèr ngetan ||

27. tamat lampahipun rijalulah haib (134) | Ki Bayi asuka | kêlangkung lêga tyasnèki | ningali kang mantu tama ||

28. sakèhe kang myarsa sêdaya pupuji | mring Sèh Amongraga | miwah kang ibu Malarsih | rumaos rahmat tyasira ||

29. Wiradhustha Jayèngwèsthi Jayèngragi | Panukma Panamar | Kulawirya Basarodin | cipta guguru sêdaya ||

30. samya pada tyas tan sumêlang samênir | kaluhuran sabda | dening sang anom kakiki | kang tua majaji samya ||

31. tan kumlamar dènya nganggêp guru yêkti | mring Sèh Amongraga | sumungkêm toh lair batin | suka anjurudêmung |[8]|

56. Jurudêmung

1. ing wanci pukul sêdasa | Ki Bayipanurta muwus | sêdhênge bubaran lungguh | maklum mring kang duwe karya | karipan mênawa ngantuk | kang rayi matur sêndika | Ki Bayi sung salam gupuh ||

2. kang putra Sèh Amongraga (135) | ngaturkên asta andhêku | wusnya gya pra pamanipun | gantya-gantya atur salam | Wiradhustha Panukmèku | Panamar myang Kulawirya | anulya kyai pêngulu ||

3. atur salam miwah marang | Jayèngwèsthi Jèngragèku | wus wêradin salamipun | sigra Ki Bayipanurta | lan kang garwa samya kondur | para ri ngiring sêdaya | wangsul paregolanipun ||

4. samya mantuk sowang-sowang | ya ta wau ingkang kantun | Mongraga lan garwanipun | malbèng wisma lajêng marang | tajug panêpèn ing pungkur | linangse manjêthi seta | awingit simpar asamun ||

5. sang ro wus tumamèng sanggar | cèthi Cênthini tan kantun | Ki Jayèngraga wus mangsuk | ing wisma lan ingkang garwa | wau ta kang anèng tajug | Mongraga lan Tambangraras | dhêdharan sumaos ngayun ||

6. Cênthini nata ingayun (136) |[9] Sèh Mongraga ngandika rum | yayi dèn kêparèng ngarsa |[10] pan iki ana wirayat | ing waliulah linuhung | yogya iku kawruhana | ingèlmu rasaning wuwus ||

7. anulya kang rayi prapta | Jèngraga lan garwanipun | samya mrih cêcadhang wuruk | saking masud wong kalihnya | prapta aririh nèngayun | kang raka mèsêm ngandika | punapa botên kawayun ||

8. kang rayi ro aturira | tan angraoskên baliur | Sèh Mongraga lingira rum | mring kang rayi Jayèngraga | alkamdulilah aplalu | inggih kang cêlak kewala | sami ngraosakên ngèlmu ||

--- 3-4 : 42 ---

9. kaula sawêg anabda (137) | ing bakyu andika sang rum | umatur sarwi tumungkul | kaula maklum kewala | ing wuwulang mring bok ayu | manpangat dhatêng kaula | ri paduka ngayun-ayun ||

10. Sèh Mongraga lon lingira | mring garwa lon madu juruh | yayi pamuwusku mau | mungguh sasmitaning gêsang | wajib kang ahli ing surup | wus jamaking waliulah | ingkang angyêktèni kawruh ||

11. iki yayi kawruhana | mulya jatining pamuwus | Hyang sêdya Suksma kang wibuh | parêk ing Hyang sasolahnya | lir atma nèng angganipun | dènira among ing kêrsa | tan pantara ing sêkayun ||

12. paèsan wahya jatmika | ingakên rasa Hyang Agung | rasaning Hyang purbandulu | andulu piambêkira | lir anopèng paminipun | solahing raga kawangwang | adoh ing tingal kêdulu ||

13. ilapat puniku tingal (138) | tingalira mring Hyang Agung | arêgêp dulu-dinulu | dènya molah mong-winongan | winong ing pribadinipun | kadya wahya lan jatmika | liripun[11] ||

14. kang liring kang liniring tingal |[12] lingling-linglingan pêndulu | ngling liningan ing pamuwus | têmah ilang tanpa nora | tunggal samudananipun | solah ing jati kawangwang | kang andulu kang dinulu ||

15. datan kalunturan tingal | lir dhêpdhêp[13] lan mun-amun | pisah kumpule tan ngantu | dene kang durung waspada | pênganggêpe kadung-kadung | pan anggayuh-gayuh tuna | tuna liwat kèh sinêngguh ||

16. saking tan wruh jatinèka | jatine tanpa srirèku | sariranirèku dudu | jatining Hyang sêdya Suksma | among jiwa jatinipun | jiwangga tana sarira | sopana pipindhanipun ||

17. gatha rêtna madu raswa (139) | kêtarèng jaba dinulu | saciptanira ing kawruh | lan grahita lan sasmita | alpèng wangsit awas dulu | kêlawan tampining dria | dèn akatrêm anèng kalbu ||

18. kadya sêkar toyèng kentar | tan sêlaya sarirèku | apan sarêng solahipun | lir sêrati nunggang liman | têkèng lampah èsthinipun | kasariran solah kita | yayi kaya ta wong punggung ||

19. tan wruh yèn anèng sarira | anggung dèn ulati ngênu | ingulatan tan kêpangguh | tansah[14] angaya apa | lir pandung kalane dalu | antya rêgêpa sirêpan | gurayang tan wruh gonipun ||

20. pangling tan kêna ngulatan | ciptane kadya nênêmu | balolokên ing pandulu | kapêtêngan ingasuka | yèku wong tan wruh ing kawruh | têmah papa sia-sia | yayi kang dadya puniku ||

21. pijêr angas ing Pangeran (140) | amêsthèkên ingkang durung | tyas kêdarung kadya lurung |

--- 3-4 : 43 ---

kêlurung ngambah larangan | tan owêl uripe larung | tan wruh rasaning angarang | kang kasurang-surang wurung ||

22. kang wus tan samar ing mêrga | mêngkana punang andulu | topèng lan kang nopèng iku | tan ana lyaning pêningal | srênggaranya asung lulut | dènya nusung guyunira | guyune ingkang andulu ||

23. kênèng lungiding sasmita | mèh-mèh lir milu angludrug | kang bêsur kêkêl gumuyu | kapêjêng-pêjêng alatah | kabyatan wangsiting ludrug | kapênêdan ing paningal | arda sèdhêt wuryaningrum ||

24. kadi kilat pamaneka | mung sakêdhap padhangipun | tan jênêk kêkêl punang wruh | pan paliwara kewala | sakèhing kang[15] andulu | banyole Ki Gambuh lêbda | singa dèn banyolkên patut ||

25. sapa wruha araningwang (141) | lamun lan pribadinipun | ngaranana dhèwèk iku | yèngsun gambuh ingkang wignya | yayi ywa kêliru surup | kang myat dêrma ngèstokêna | sampurnane ing pêndulu ||

26. si rupa kang rinumpaka | tan ana kari kêdulu | katon kang angrumpaka yun | sêktine amisesèngrat | ana ora ing sirèku | wus mêngkono kêrsaning Hyang | lulutira onêng wuyung ||

27. anjatèni jinatenan | asung wruh ing sira tan wruh | mangke paman sun angetung | saking sira mêrganipun |[16] kadya pamisiking kalbu | rungonên bae manira | nyananingong pangundangmu ||

28. andananingkung ing nala | kêgugu ing siang dalu | tan wun kêsambat sirèku | tan arah yuktining lampah | yayi yèn sira wus surup | tutupana ing sarengat | tarekatira dèn brukut ||

29. lan kakekat kang sêntosa (142) | makripat ingkang aluhur | Tambangraras tyasnya sukur | karênan wulanging raka | toh tyas syuh sêdya tumutur | tar pae Ki Jayèngraga | lan garwa ngartati tutur ||

57. Dhandhanggula[17]

1. ya ta wau ingkang lagya prapti | Jayèngwèsthi lawan ingkang garwa | lajêng tumamèng ngarsane | Jèngraga mingsêr lungguh | Sèh Mongraga mingsêd sarya ngling | yayi sawêg kularsa- | arsa nuntên rawuh | Jayèngwèsthi aturira | sakêlangkung kaula cua duk enjing | tan katon angsal wulang ||

2. Amongraga angandika malih | marang ingkang garwa Tambangraras | miwah mring kang rayi dene | yayi ujar kang iku | mêtu têka ing kitab Jawi | kidunganing ulia | waliulah luhung | lambang lèlèjêming rasa | kang kalingling ing siang kêlawan ratri | surasaning agêsang ||

3. rinasanan kêlawan pribadi (143) | mungguh wêkasaning kêdadean | ngèlmu sêrengat jatine | apan iku pitutur | tur utama ran kabar yakin | tarekat jatineka |

--- 3-4 : 44 ---

anglilimbang catur | caturing para suhada | dalil kadis kususe kêlawan yakin | dene ngèlmu hakekat ||

4. sêjatine kêdah angyêktèni | kabar ingkang wus kusus muktamat | ayun wruh ing sayêktine | makripat jatinipun | yun waspada maring kêdadin | dadine kang sampurna | purwakaning kawruh | wêruha kasatmataa | iku yayi tan kêna kêlawan sêksi | namung thok dhawakira ||

5. nora kêna apepeka pikir (144) | iku sêmune wahya jatmika | jatining wahya budine | jatmika jatinipun | apan badan kita puniki | aran kang bangsa êrah | kulit daging balung | sungsum sêngsêming jatmika | mikanana ing pati sajroning urip | kêlawan ênêngira ||

6. ênêng iku yayi ingkang êning | êning punika tanpa jamuga | mungguh kita kumambange | akêlêm ing asamun | pasamune kasaman jati | jati kang tan tumitah | muhung ing Hyang Agung | kewala jatining wênang | wênang amisesèngrat birat ngrakêti | tan ana napi isbat ||

7. iku yayi sêjatining êning | yèku ingkang[18] sajroning gêsang | gêsêng ing ati tatrape | milane kang wus luhung | bisa mati sajroning urip | urip tan kênèng pêjah | matitis ing kawruh | tan kawruhan ingakathah | wus kukutha waskitha pêpêsthèn haib | mêngkono kang wus tama ||

8. gunung katon têgal katon yayi (145) | ewuh katone wahya jatmika | yèn tan lawan paesane | paesan iku ngèlmu | upamane wong ngilo yayi | kudu ngupaya kaca | kang wêning sumunu | lamun goroh kacanira | ingkang ngilo gèsèh rupa jroning cêrmin | gèsèhe saking kaca ||

9. milane pêrlu talabul ngèlmi | ngèlmi papat puniku paesan | sarengat lan tarekate | hakekat makripatu | kudu ngêningakên kang ngèlmi | yèn luput tampanira | yayi maring èlmu | iku kaca goroh ranya | wahya jatmika wisesa ing carêmin | gorohe lan yaktinya ||

10. kêdah ngati-ati ingaurip | arêp wêruh rasaning sarira | ana Suksma ing awake | tan sipi parêkipun | nanging arang ingkang ngawruhi | dahat dene asamar | tan kêna dinunung | ananing Hyang tan dunungan | anon tinon marmane tan aningali | alingan ing paningal ||

11. lamun sira yayi angabêkti (146) | kang tumêka sampurnaning tunggal | tunggalêna ing karone | aywa kèh kang kêdulu | dulu tunggal iku kang jati | pan sampurnaning tunggal | tan dulu-dinulu | andulu ing dhawakira | tan anunggal tinunggalan ing lianing | têgêse lia ika ||

12. nora kawoworan pikir kalih | atawa yèn kasiwo ing kathah | ethe thekle panêmbahe | yayi sira yèn yun wruh | sampurnaning panêmbah jati | iku mêrganing sunya | nugraha kang wêruh |

--- 3-4 : 45 ---

marang sêjatine ngora[19] | nora kêna rewa-rewa anggêgampil | papalên ing palêsta ||

13. padhêm kayon yayi pangabêkti (147) | pan tan ana ingkang kêtingalan | anging ananira dhewe | pan siji jatinipun | datan ana kaula gusti | cêp tan kêna kinêcap | lêyêting aluyut | pêngangrêmaning nugraha | pamêdharing sih tan[20] kêna dinalih | tan wiwit tan wêkasan ||

14. upamane yayi raga iki | kadi pandam kurung pancakanya | roh ilapi lir urube | kang ilmu anglir kukus | dat mutêlak panasirèki | puniku kawruhana | pisah kumpulipun | urub lan panase ika | wruha pisah kumpuling panas lan gêni | pan tan kêna pinisah ||

15. aywa ngaku yayi angabêkti | rungsit trape mungguh panarima | lara kang tan wruh jatine | mapan tan kênèng mundur | lamun kondur aja agingsir | nistha lamun kondura | awèt ginaguyu | alara rêke ing tiba | lamun kondur ing tiba tan kêna tangi | nistha tanpa puara ||

16. ingkang sura lêgawa ing pati (148) | sopanèng don mungguh ananing Hyang | tan dinadèkakên dene | datan dulu-dinulu | nora sêbut-sinêbut yayi | atawa nguripana | sêsêk jagat iku | jail yèn amatènana | ananing Hyang Maha Suci haib yayi | langgêng tanpa kêrana ||

17. tan kajaba tan kajêro yayi | datan keri kanan ananira | pêsthi langgêng pribadine | tan rame tanèng samun | amung kang wus kinarsèng Widi | nubuah[21] ing sarira | angganira wibuh | taha lamun yèn sonyaa | ananing Hyang anèng kuna awal akir | nèng sêdurunging awal ||

18. anèng sauwise akir yayi | poma dèn tumanêm ing wêrdaya | sêdaya napi isbate | ingkang garwa sumungku | saha sêmbah umatur aris | ingkang bêrkah jêng tuan | sung idayat wahyu | jasat kaula prêsasat | wus kaêntas saking sasanèng yomani | luar saking nêraka ||

19. Amongraga sasmitèng ri kalih (149) | Jèngwèsthi Jayèngraga kêlawan | Turida Rarasatine | samya nêmbah tumungkul | aturira anor ngalap sih | kêlangkung dening rahmat | wulang paduka wus | dadya pamusthining manah | datan mèngèng sadrah pinara sakêthi | kapusthi ing wêrdaya ||

20. Sèh Mongraga ningali parari | kalih pisan saha ingkang garwa | Turida Rarasatine | miwah mring sang lir madu | kanêm marang cèthi Cênthini | tranging tyas wus pitaya | kaidayat ngèlmu | Sèh Mongraga tan sumêlang | pamulange ring garwa ri miwah cèthi | Cênthini wus kawilang ||

21. samya cêcalon nugrahèng èlmi (150) | sajroning desa ing Wanamarta | wowolu mukmin[22] kèhe | èstri gangsal tinuwuh | Tambangraras lawan Malarsih |

--- 3-4 : 46 ---

Rarasati Turida | Cênthini kucumbu | pria Ki Bayipanurta | lawan sira Jayèngwèsthi Jayèngragi | cêcawangan olia ||

22. mila dhusun ing Wanamartèki | langkung arjanira pinardika | tan samèng desa kabèhe | saking mangunahipun | jalma luwih wolu winali | isining kang desarja | ing Wanamartèku | kasanga Sèh Amongraga | mukmin êkas sinidikarèng desaji | karajan Wanamarta ||

23. ya ta wus siang bêdhug kang wanci | Ni Kèn Turida matur ing raka | myang Rarasati ature | mring kang raka sang galuh | kaularsa asaos bukti | wanci wus têngah siang | Sèh Mongraga nambung | yayi paran dera sabda | Ni Turida Rarasati matur aris | kaula saos dhahar ||

24. Amongraga angandika aris (151) | apuranipun yayi kalihan | tan kêwawa nandhang sihe | wa mêkatên ingriku | rakandika yayi kêkalih | Jèngwèsthi Jayèngraga | aturipun nuwun | pan têksih tuwuk duk enjang | kang raka ngling yayi mas lamun tan bukti | dawêg wêktu kewala ||

25. gupuh dènya[23] anyêndikani | nulya kang raka mring pakadasan | angambil toyastutine | sêdaya sigra wulu | mring patirtan sawusnya suci | samya aminggah salat | kang pra ari makmum | ing raka Sèh Amongraga | langkung jênêk rahab dènira abêkti | maring Hyang Murbèng Jagad ||

26. wus antara praptèng salamnèki | dumugi pupujianira sah | dikir rêmpêg ririh rèrèh | atasing kalih atus | wusnya nulya donga utami | limang wêktu kataman | sukur mring Hyang Agung | lajêng sunat bakdiatan | bakda sunat atatrap wirid hakiki | mutlak kaking panêmbah ||

27. tan sêlaya dènira trap wirid (152) | birainya brangta ing Pangeran | pan sami pasang rakite | pangguyêrira wuru | wiwarane wêrana napi | lir kuda ngrap pandêngan | sanalika luyut | alayap ing pasênêtan | mancat saking kusta daim ismu ngalim | ngalimput ahli pana ||

28. rêntah saking palinggihan sami | tanpa keblat labête kalaban | purbaning sih nugrahane | dadya saujaripun | apan tanpa papan pon papin | tanpae paekanya | dènya samya suhul | padhêm anèng padhêmitan | guyêngira angayêngi jroning gaib | kaêbab ka bibullah ||

29. dangu dènira pralinèng èlmi (153) | sang kapitu monêng kaênêngan | kang anênga ing dhèwèke | saobah osikipun | apan dadya sêmbah lan puji | puji minangka tilam | ingkang amrik arum | paworing èstri lan pria | nalikaning campuh tibaning raswèki | wus jumbuh tan prabeda ||

30. patêmoning kaula lan Gusti | nèng sajroning puji jinêmira | rasa lir wujud karone | tan ana kaotipun | nir tan ana puji-pinuji | rasa-rinasa datan | asêbut-sinêbut |

--- 3-4 : 47 ---

sêmbah-sinêmbah wus nora | lire ilang tan ana kaula Gusti | sabab jênêng tan beda ||

31. êlidipun pan puji-pinuji | samya rasa-rinasa bêlaka | sêmbah-sinêmbah tan pae | apan sêbut-sinêbut | sabab dening roroning tunggil | lamun datan kêlawan | sakarone bukung | cuthêl tan ana kang ana | nahan wau kang lagya jênêk amupid | nèng jaman kanyênyêtan ||

32. sira Ki Sèh Imam Amongragi (154) | luar dènira suhuling Suksma | sèwu napas antarane | wus wantah ing palungguh | atêpakur sukur ing Widi | miwah kanêm ngawirya | pan lajêng têpakur | nalasèng tyas ing Pangeran | wus pêragat dènira sami awirid | sêgu Sèh Amongraga ||

33. samya sêsalaman sêdayèki | wangsul gyanira wau alênggah | Amongraga lon dêlinge | dawêg yayi ingriku | awon kèndêl sami nyênyamik | rêrayapan kewala | krana'llah ing ngèlmu | kang rayi matur sêndika | nulya sami sapikantuk anyênyamik | nutug dènya dhêdharan ||

34. wau ingkang rayi Jayèngwèsthi (155) | lawan kang garwa Ni Kèn Turida | nêmbah atur pamit lèngsèr | linilan ing raka wus | samya mundur lan Jayèngragi | manêmbah wus linilan | lawan garwanipun | lèngsèr lajèng malbèng wisma | maring tilam kawayon ing ratri arip | nendra tan winursita ||

35. ya ta wau ingkang tatakrami | Ki Suarja kang mêmajang wisma | rinayap kulawangsane | dènyarsa ngundhuh mantu | pupulunanira Mongragi | rinowa kurmatira | dadya amêmantu | tri ari dènya trap karya | ing sawêngi pan mawi midadarèni | asêlur wong nunumbang ||

36. jalu èstri samya busana sri | sêdintên tan kandhêg ingkang prapta | kang numbang lajêng tan mulèh | badhe samya amêthuk | ing pêngantèn Sang Amongragi | ya ta sampun ngalêmpak | bodhol èstri jalu | prapta ing ka Jayèngragan | wus samêkta myang pêngulu Basarodin | Jèngwèsthi Jayèngraga ||

37. wusnya pêpak nulya tan asari (156) | bodhol umangkat sang pinangantyan | gumêrdêg kang ngiringake | santri slawatan ngayun | asri tinon lampahing mêrgi | jêjêl kang wong niningal | tan ana gopipun | wis prapta ing wismanira | Ki Suarja gupuh manggihi têtami | anèng pêndhapanira ||

38. sang ro tama nèng pajangan mamrik | ingayaping para èstri kathah | kang anèng pêndhapa rame | têpung gêlang alungguh | sinugata pawohan sami | patehan wus wêrata | cinaran sêdarum | samya nginang nginum wedang | nulya ambêng kêndhuri majêng ingarsi | wus cukup ambêngira ||

39. jawi lêbêt wêradin tan kari | jalu èstri nutug dènya nadhah | wus binagi kêndhurine | sêkul pangananipun | samya kathah barêkatnèki | Ki Suarja lingira | sanak ngong sêdarum | mêngko wanci bakda ngisa | prayogine sami wangsula mêriki | samya dikir muludan ||

--- 3-4 : 48 ---

40. kang liningan sêdaya nanggahi (157) | wanci mèh surup samya mit bubar | rêbat pêrlu ing mahribe | jalwèstri bubar mantuk | wênèh ana ingkang tan mulih | santri samya lajêngan | kewala ingriku | wêktu mahrib samya salat | kang ngimami ki pêngulu Basarodin | kang makmun santri kathah ||

41. sêsaking masjid natar pêndhapi | Sèh Mongraga asalat nèng wisma | ngimami parèstri akèh | gandhok kilèn gyanipun | samya rahab lêlagon puji | wus praptèng bakda ngisa | sêdaya kang wêktu | tata wangsul ing pêndhapa | miwah ingkang wau mantuk sami prapti | Jèngwèshi Jayèngraga ||

42. lan sagarwanira datan kari (158) | lan pra ari sêkawan wus prapta | myang pra santri sêdayane | wus pêpakan sêdarum | santri bêkta nuskah pribadi | adan lêkas sêlawat | singir dikir mulud | datan mawi tarêbangan | nulya ingkang raka Jêng Kiai Bayi- | panurta ingkang prapta ||

43. wusnya panggih lan putra Mongragi | sakêdhap nulya mêdal ing jaba | kang alênggah samya mire | nulya lajêng anutug | dènya samya dikir muludi | lik-êlikan jor-jinoran |[24] samya arêbut sru | wong nonton arêbut papan | datan ana mêndha bosêne ningali | andon rena niningal ||

44. tan wun ucapên kang suka singir | kurmat nabi kita kang mustapa | nutug saruktining gawe | ya ta Sang Amongingkung | sawusira bakda tangati | atêsbèh ing palilah | lan tangat tahajud | saking langgar pêsamunan | tajug alit asimpar rêsik awingit | kondur Sèh Amongraga ||

45. malbèng wisma lawan ingkang rayi (159) | Tambangraras lan kucumbunira | Cênthini tansèng wurine | miat ing pêndhapa wus | bubar ingkang sêlawat dikir | samya mantuk sêdaya | kang rama wus kondur | kantun ingkang darbe wisma | Ki Suarja nèng pêndhapa lawan santri | miwah rerehanira ||

46. Amongraga lajêng mring tilamrik | lan kang garwa Ni Kèn Tambangraras | sampun tumangkêp samire | Cênthini tansèng ayun | mèpèd anèng waton patani | sang ro datan anendra | mêksih mulang ngèlmu | marang garwa Tambangraras | Sèh Mongraga pangandikanira aris | yayi ni kèn wruhanta ||

47. lamun sira anêmbah amuji (160) | sêjatining puji kawruhana | iku pêrlu makripate | yèn durung wruh ingriku | mêksih tiron bae kang puji | puji tan paja-paja | sampurnaning kawruh | kang garwa matur norraga | inggih mugi amba paduka jatèni | ing puji kang sampurna ||

48. wruhanira sêjatining puji | dudu lapal kang muni ing lesan | swara lawan kumandhange | pan unèn-unèn dudu | dene puji sêjatinèki | pan ia harêpira | kang suci sumunu | pangidhaming kêrsa juga | ingkang datan kajêg-kajêg iku yayi | yèn kajêg iku aral ||

49. sêmangsane aral iku yayi | unine sami lan swara kewan |

--- 3-4 : 49 ---

puji gugumyahan bae | mundhak ngèlmu têkabur | tuas êrak gundhange salit | pujine tan sampurna | malah saya luput | lupute kang ahli tama | nora sêdya gêmbar-gêmbor amumuji | ngur turu tan kangelan ||

50. kang mêngkono puji tanpa kardi (161) | tan manpangat ing donya akerat | sabab puji awèl-awèl | iku yayi dèn emut | sucèkêna karêpirèki | karêp mring kêluhuran | mardikaning tuwuh | iku sênêting ulia | kang minangka kang jêmparing pasopati | puji kang wus muslim kak ||

51. ia karêpira ingkang suci | ia maha suci jatinèka | tunggal wujud ing dununge | paguting tingal luhung | anèng kono suhuling Widi | wadakaning agêsang | yèn durung sumurup | ing sêjatining pujika | dadya nora asih ing uripirèki | awèt dadya paguywan ||

52. Tambangraras sumungkêm ngabêkti | ing pada dêlamakaning pria | wus kêsanggêm jroning tyase | tan ana kang kêlimput | malah mêksih kirang kang wiji | tyas mêksih ombèr longgar | saking gênging wahyu | tinitah wali wanita | Tambangraras rêrasan ngèlmi winilis | sasmitaning ulia ||

53. pajar gidib wayahe kang wêngi (162) | putêr bênggala munya sauran | kêluruk ayam arame | barung swarèng pakswarum | mrak jag-jagan nèng payon muni | isthane lir anggugah | marang santri subuh | kêtampèn sasmitaning mrak | santri samya tangi ngambil toyastuti | adan ayat-ayatan ||

54. miwah sakwèh tajug masjid-masjid | kanan keri cêlak ragi têbah | samya sarênti adane | angalik-alik arum | anênangi langêning wêngi | tan ewah lawan saban | saban wêktu subuh | mêngkana Sèh Amongraga | dènya subuh angimami para èstri | nèng gandhok kilèn gènya ||

55. praptèng byar enjing bakdanirèki | samya bubar kang makmum sêdaya | samya trap sêsaosane | Sèh Mongraga sih jungkung | tangat luka nêm salam nênggih | sawusira pêragat | dènira akasud | kondur lênggah ing jêrambah | sinaosan wedang dhêdharan mawarni | Suarja nèng pêndhapa ||

56. pan ingadhêp para lurah santri (163) | rare cilik nèng natar paguywan | dolan sêkarêp-karêpe | tamburan kumarusuk | bênthik bengkat myang cirak umbris | gendhongan miwah jajan | sêga ramês pincuk | ingkang nglawatakên dara | kinêplokan myang kokoplok gumruh atri | wus lumrah wong sêdesa ||

57. ingkang dadi kêbungahanèki | suka samya nglawatakên dara | sinawangan ngang-ngang ngèng-ngèng | wus adat sabên esuk | myang wong tua samya ngêploki | samya toh gêgêthikan | ingkang bêblês muluk | kang bêtah anglawat mênang | kang glis mudhun darane kalah ginêthik | samya atêtandhingan ||

58. sabên esuk kumruwuk ngêploki (164) | jalu èstri miwah rare samya | samya ngêploki darane | kêplok koplok kumruwuk |

--- 3-4 : 50 ---

barung bendrong kothekan atri | kêkênthong agejogan | kang mêntas anutu | kang mutêr sru agêritan | karya lênga anggathok myang kang amipid | wor ramening asurak ||

59. Ki Suarja angandika aris | èh gus Menot daraku si tawang | apa wus kolawatake | gus Menot matur sampun | ilon nglawat kalih pun Kanji | pan ibêripun ewah | tan pati amuluk | Ki Suarja mudhun nglatar | angêploki darane uningèng wangsit | andêdêl ingawiat ||

60. ya ta wau ingkang raka prapti | Kyai Bayipanurta lan putra | Jèngwèsthi Jayèngragane | saha sagarwanipun | samyambêkta dhêdharan enjing | Ki Bayi lon ngandika | apa sira iku | lagi angêploki dara | Ki Suarja kagyat gêpah aningali | yèn ingkang raka prapta ||

61. lan putra Jèngwèsthi lan Jèngragi (165) | nulya ngaturan lênggah mêndhapa | klasa lampit pinêrantèn | Sèh Mongraga andulu | yèn kang rama lan ibu prapti | gupuh mijil umarak | lan kang garwa wau | praptèng ngarsa sêsalaman | nulya nyai Suarja gupuh nyaosi | dhêdharan jing-enjingan ||

62. Ni Cênthini ingkang nglêladèni | wêwah dhêdharan bêbêktanira | lajêng tinatèng ngarsane | wus aglar anèngayun | nulya ki pêngulu kang prapti | ingiring modinira | nèng pêndhapa lungguh | lajêng atur sêsalaman | nulya Ki Panukma Panamar kang prapti | lawan Ki Kulawirya ||

63. sagarwa bêkta dhêdharan sami (166) | praptèng pêndhapa lajêng salaman | dhêdharan tinata age | kêlangkung rukunipun | among-winong dènya samya sih | sajêg tan ana rêngat | rakiting sêdulur | tulus dènira kêkadang | nadyan maring sêntana kulawargèki | tan ana kang kuciwa ||

64. sêdaya wong ing Wanamartèki | tan ana rêbut kastori congkrah | lulus pangupajiwane | sarta ngibadahipun | wus mêngkono ahlinirèki | samya ulah kamuktyan | rahayuning kalbu | pan saking mêngunahira | Jêng Kiai Bayipanurta kang mawi | numusi arjèng desa ||

65. ya ta wau kang anèng pêndhapi | jalu èstri royom lalênggahan | Ki Bayi lon andikane | marang sêdayanipun | payo padha sèmèkan enjing | kang liningan agêpah | samya nadhah kêmbul | jalu èstri kêroyokan | nutug dènya anadhah ing wanci enjing | kinèn andum barêkat ||

66. jalu èstri tan pra beda mawi (167) | barêkatan wus samya luaran | kang adhahar sêdayane | Ki Bayi ngandika rum | èh pêngulu ki Basarodin | mungguh rêrasan riba | êndi bakunipun | ki pêngulu aturira | mangsa borong paduka kula umiring | nulya ngling mring kang putra ||

67. inggih anakmas Sèh Amongragi | kados punapa lampahing riba | kang putra alon ature | wondene bakunipun | lapal riba punika nunggil | babaganipun karam | sami cêgahipun |

--- 3-4 : 51 ---

pan inggih tigang prêkara | kang rumiyin karam bangsa badan nênggih | lan karam bangsa lesan ||

68. kaping tiga karam bangsa ati | dene karam ingkang bangsa badan | lamun kathah maksiate | purun nganggea tiru | tiru pênganggene wong kapir | sasolah pênganggenya | kapir kang tiniru | punika ribaning badan | kaping kalih asring kêrsa ngalap bukti | kang makruh miwah karam ||

69. têgêg tunggal mangan lan wong kapir (168) | sêpta aniru olah-olahan | tuwin ngèmpêr agamane | pêngupajiwanipun | angundhakên artanirèki | undhake lan bicara | tanpa dol tinuku | nadyan tuku yèn babagan | ingkang bêras tinumbas kêlawan pari | sêkul tinumbas ing bras ||

70. apan riba punika samining | ribaning lesan ingkang kadyèka | kaping tiganipun malèh | ribaning tyas puniku | tyas kêsusu kêdah glis-aglis | amêsthèkên bicara | ingkang dèrèng mojud | dènya ngambil kauntungan | pinrih mêtu saking bicaraning jangji | pamèting tyas pitênah ||

71. dènya mèt untung amêlarati (169) | tuwin kang maha atilar wawrat | nêrak kang awrat jangjine | totohan saminipun | dènya ngambil kasil tak misil | apan rusak-rinusak | papa têmahipun | amêsthèkên untungira | ingkang dèrèng kantênan kinarya mêsthi | melik ing kauntungan ||

72. amèt papan tan satitahnèki | tan nêdyayu ing sêsama-sama | riba tyas dening murkane | wa mêkatên puniku | pêpangkatan kalih prêkawis | ahli dalil akerat | lan ahli donyèku | yekang ahli donya wênang | anglampahkên tingkah riba ing pakarti | kêwatir ing kapêsan ||

73. ingkang ahli dalil akerati | riba cêgah malah têkèng karam | tan kenging riba kasabe | duraka ing Hyang Agung | datan antuk ganjaran ngakir | tan bisa ahli swarga | ngulamane wurung | malah ginantungan siksa | yèn wong karêm mangan riba ing donyèki | pan dede palalira ||

74. ratu pêndhita wus bagi-bagi (170) | ahli donya lan ahli akerat | tingkah pae paekane | pan sanès dalilipun | ratu murba pêndhita sidik | punika pan sumangga | mênggah kususipun | Ki Bayi alon ngandika | yèn mêngkono riba iku Basarodin | pasal manut ing tingkah ||

75. mungguh titah sira lawan mami | nora kêna kêtempelan riba | murungakên ing kêdadèn | beda lan maksiat wus | titah donya melik donyèki | titah kerat melika | ingakeratipun | jawane saking wutanya | he ya Allah astagpirulah halngalim | kumêmbêng waspanira ||

76. saking kapasuk kêrasèng galih (171) | dadya angumpah nutuh sarira | saiprêt kacipratane | riba rèmèh kur-ukur | kêplêtikan sukêr sêthithik | pinapas tyas wus kipa- | kipa nora gêtun | kêtèmpèl sêtêngu riba | pan ingangkah pangati-atining ngarsi | kang durung kêlampahan ||

--- 3-4 : 52 ---

77. sêdayanya ningali Ki Bayi | gumun ngungun ngêlulun ulatnya | Ki Basarodin andomble | kraos kèh kuthuhipun | kèh mangane riba pinanggih | nabda Ki Kulawirya | kang pêngulu niku | rayat dika bokyu têngah | kèn marèni angsale prealan mêrgi | sok amakêm wilangan ||

78. ngong angrungu wong kang adol anggris | wus lumrah[25] nêmlikur uwang | punjul patang dhuwit kèhe | winilang wongsal-wangsul | pan wus gênêp rêganing anggris | sêmangsa tutug ngomah | jêbul kurang ditung | kurang krotèng kurang suwang | ra-orane pêsthi kurang pitung dhuwit | pêmakême bok Basar ||

79. Basarodin anauri aris (172) | dede kula ingkang gadhah pokal | apan tiang èstri dhewe | gih niku dika wuruk | narik marang riba binukti | Ki Suarja lon mojar | mring Sèh Mongragèku | mênggah sucining pajiwa | ingkang pundi kasab kang tan mutawatir | kang manpangati nêdha ||

80. Sèh Mongraga aturira aris | inggih wontên mapan ingkang wênang | linampahan utamine | tandho barang tinuku | manut mangsa mirah lan awis | rêgi bêkta piambak | sêbab mangsanipun | kados tetiang anguyang | pantun samêt punapa mupakatnèki | rêgining tigas gagang ||

81. tinandho prapta ing mangsa winih | dinol salimrahipun ing rêga | wontên piambak rêgine | anèng mangsa ingriku | dados botên adamêl rêgi | ngruba gini punika | ribaning pamuwus | wuwus yèn kèh ribanira | anumusi kang sinandhang kang binukti | dadya riba sêdaya ||

82. kang myarsakên padhang tyasnya sami (173) | angsal murad sucining akasab | utama linampahake | Ki Bayi manthuk-manthuk | kêluhuran sêbdaning siwi | rinasa pan utama | lampahing tumuwuh | rèhning ngupaya pajiwa | Kyai Bayipanurta ngandika aris | mring pra ari sêdaya ||

83. miwah maring putranira kalih | Jayèngwèsthi lawan Jayèngraga | iku prayogane kabèh | lakokna mura[26] iku | wong sêdesa Wanamartèki | kabèh parentahana | sarerehanamu | aywa na kasab kang riba | ingkang padha suci lèhe nambut kardi | aja na dora-cara ||

84. sêdaya matur sêndika sami (174) | kêtujon ing manah sarjunira | ngumum ing wong desa kabèh | Ki Bayi malih muwus | payo padha bubaran mulih | anulya sêsalaman | sêdaya wus mundur | samya mantuk soang-soang | tan cinatur ya ta kang amangun kardi | wau Ki Wiradhustha ||

85. amêmajang wisma wus miranti | ambêladhah tarub tutuwuhan | rinayap sarerehane | kabèh kang buka warung | samya tugur anambut kardi | rumat ing tigang dina | karya ngundhuh mantu | siang dalu abusêkan | kèh kang numbang sami ngangge-angge adi | adi-adining desa ||

--- 3-4 : 53 ---

86. sêdalu mawi midadarèni | samya jagongan langkung samoha | tan ana kuciwèng gawe | ya ta ing siangipun | jalu èstri kang samya prapti | mêrabot sêdayanya | kang badhe amêthuk | ing pêngantyan ngandhap ngasar | wusnya pêpak sêdaya kang jalu èstri | bodhol mapag pêngantyan ||

87. ing Suarjan tamu wus miranti (175) | Jayèngwèsthi Jèngraga sagarwa | pêngulu Kulawiryane | prapta kang samya mêthuk | Panukma Panamar pangarsi | wus tata ing pêndhapa | kabèh wus sinuguh | kêndhuri samya kondangan | wus luaran kêndhuri nulya binagi | wrata samya ambrêkat ||

88. nulya Ki Panukma matur aris | amitêmbung rèhipun dinuta | nuwun sang ro pinangantèn | wusnya mêngkana wau | sigra bodhol ngarak pêngantin | ngarsa santri slawatan | lampah sri dinulu | suka sakèh wong niningal | jêjêl uyêl tan antara anèng mêrgi | praptèng ka Wiradhusthan ||

89. nèng pêndhapa wus tata alinggih | sinugatan miwah kêndhurinya | rinumatan sêdayane | jaba jro datan kantun | ramya eca samya abukti | nutug tuwuk kondangan | luar nulya dinum | kabèh samya ambarêkat | sawusira sami pamit pan winêling | wangsul ing bakda ngisa ||

90. budhal sêdaya jalu lan èstri (176) | rêbat wêktu ing mahrib asalat | mungêl bêdhug dhêng mahribe | santri sêdaya wêktu | samya adan ramya sarênti | kanan kering araras | adat sabên wêktu | praptèng wanci bakda ngisa | ingkang samya ingacaran sami prapti | santri badhe muludan ||

91. nutug dènya sêlawatan dikir | Kyai Bayipanurta pinarak | tan cinatur sêdangune | ramening dikir mulud | tuwin ingkang gênging kêndhuri | sawusnya samya nadhah | bubaran sêdarum | ya ta Ki Sèh Amongraga | sawusira bakda layap tangatnèki | têsbèh tahajudira ||

92. kondur marang wisma ing jinêm mrik (177) | lan kang garwa Ni Kèn Tambangraras | Cênthini nèng jawi langse | tumangkêp samiripun | ni bok Wiradhustha wus mijil | wor nendra lan kang raka | nèng pêndhapanipun | dinuga sang pinangantyan | anèng tilam sacarêm karsikan ring tis | kang cêlak ginusahan ||

93. namung kantun sawiji Cênthini | kori jêrambah wus tinutupan | maklum sasmitèng pêngantèn | kang anèng tilam arum | Tambangraras lan Amongragi | datan adat anendra | dèrèng wêktunipun | kang raka aris ngandika | pyarsakêna mungguh ngamaling aurip | apan patang prêkara ||

94. patang prêkara puniku mijil | ia ing dalêm sawiji iman | kawruhana satuhune | wal ngamal karijatun | wabil sarengati imani | yayi karyaa sira | ngamale kang pêrlu | ngamal sarengating iman | ing lakune salat sujud rukuk yayi | jakate pan sidêkah ||

95. tapane sarengat iku yayi (178) | pan puasa ing wulan Ramêlan |

--- 3-4 : 54 ---

dene yayi kapindhone | kang lapal wal ngamalu | karijatun biltarekati | imani akaryaa | ngamal kang wajibu | ngamal tarekat ing iman | ing lakune amuji maring Hyang Widi | jakate jrih ing Allah ||

96. tapane tarekat iku yayi | pan têpakur ing dalu lan siang | de yayi kaping têlune | wal ngamal karijatun | wabil hakekati imani | yayi karyaa ngamal | kang utamèng tuwuh | ngamal hakekating iman | lakunipun asih suhul ing Hyang Widi | jakate tan pepeka ||

97. tapaning hakekat nora milih | ping pat wal ngamalu karijatan | bil makripati imane | akaryaa sirèku | ngamal ingkang sampurnèng urip | ngamal makripat iman | dene lampahipun | angujlat maring Pangeran | jakatipun pan sukur maring Hyang Widi | tapa tan ngroro tingal ||

98. yèku yayi ngamale kang salih (179) | kêranane yèku kakêndhangan | ing waliulah makame | poma kang titis kalbu | aywa mangmang sirèng pangèksi | yèn tyasira wus nyungap | kang sarèh ywa susu | supaya yayi wahyunta | lan panglawêdira marang rasa jati | jatining kênyataan ||

99. ingkang garwa wus pratamèng tampi | anampèni sasmitaning raka | tan cawêngah sasiptane | lir galêpung jinuruh | pan ingolah ngalamat manis | mung kurang sadungkapan | pan dèrèng kinukus | matêng lawan ginênenan | Tambangraras rarase wus ngrêspatèni | tinungge gama mulya ||

100. wus mrêtêlu wayahe kang wêngi (180) | pêksi sikatan munya susitan | sabawèng bêkisar kate | tutuhu ngantu-antu | asauran lan pêksi kolik | sêmune lir anggugah | tangia wis bangun | padha ngabêktia ing Hyang | barung munya pêksingon lir angrêmbugi | pagugahing sêmbahyang ||

101. tumulya na sêbawaning santri | ragi têbih adan lamat-lamat | landhung lir suling swarane | angayut nganyut-anyut | wontên malih adan nauri | siji roro nulya wra | lir sawung kêluruk | wus adat ing Wanamarta | sabên wêktu mahrib subuh ting karêlik | dadya srining desarja ||

102. tan wus ucapên wêktuning santri | pajar gidib gya pajar sidik byar | bakdaning subuh sakèhe | pan kathah langênipun | adat enjing kamuktènèki | sira Sèh Amongraga | tangatira kasud | sawusira bakda luka | pan wus linggar saking langgar lan garwèki | kondur malêbèng wisma ||

103. Wiradhustha lênggah nèng pêndhapi (181) | wus miranti saos palinggihan | uningèng sabên rakite | miwah saosanipun | papatehan myang wedang kopi | dhêdharan jing-enjingan | acêcadhang tamu | nulya ingkang rayi prapta | Ki Panukma Panamar Kulawiryèki | sagarwambêkta dharan ||

104. nulya ki pêngulu Basarodin | sarêng prapta lawan Ki Suarja | sarayat ngirid dhulange | praptèng pêndhapa lungguh |

--- 3-4 : 55 ---

ni bok Wiradhustha nampèni | lajêng tinatèng ngarsa | aglar mawarna wus | tan dangu kiai prapta | garwa putra Jayèngwèsthi Jayèngragi | samya bêktèng dhulangan ||

105. mudhun sêdaya ingkang alinggih | Amongraga mijil lan kang garwa | marêk ing rama praptane | wus kinèn sami lungguh | gupuh ingkang kinèn alinggih | samya asêsalaman | sêdaya tap ngayun | Ki Bayi alon ngandika | payo padha bêbacutan bae bukti | abancakan kewala ||

106. kaya sabên barêng jalu èstri (182) | Cênthini lan Sumbaling wasisan | kabèh kono lan bok ipe | bêcik padha akêmbul | kuwe sisan pra lurah santri | Luci Nuripin sira | ing kono kang têpung | têpunga lan Jamil Jamal | pan aenak padha krana'llah abukti | payo lêkas bismilah ||

107. kang liningan gupuh samya wanting | adan lêkas sêsarêngan nadhah | royom samya pakolihe | parèstri sukèng kalbu | nêmbe wor lan jalu abukti | kêlangkung amirasa | pan sami pikantuk | anutug dènira nadhah | samya buruh ngumbah tangan awêwanting | ambêng kinèn dum bêrkat ||

108. wus wêradin dinum jalu èstri (183) | nulya dhêdharan lumadyèng ngarsa | pamangsêg sapikantuke | anyênyamikan tuwuk | wusnya nutug kinèn ambagi | pan wêradin sêdaya | sami pandumipun | Ki Bayi alon ngandika | buh kang mawa wong wus tua baya iki | esuk kudu amangan ||

109. wuwuh royoman mundhak pakolih | kacèk lan takêrku saban-saban | ki pêngulu nambung ture | inggih sayêktosipun | tiang sêpuh tan bêtah ngêlih | sanès duk sih neneman | sangêt kaotipun | Ki Bayi angling ya talah | kang wus lumrah yèn sira tan pati salin | adrêmba biyèn mula ||

110. gêr gumuyu sarêng jalu èstri | Ki Kulawirya ngling latah-latah | kang pêngulu katujune | sêdyane arêp umuk | dhèk ênome bêtah tan bukti | pati gêni rong wulan | ambisu sêtaun | nuli kwèh prawan kedanan | teplak-teplok Ki Bayi gumujêng angling | lah ya iku dhèk kapan ||

111. bobote pasa pêrlu sêsasi (184) | durung nutug sadina-dinaa | sok pasa ngasar sajêge | ing saiki ta êmbuh | mênèk bisa nutug saari | matur mênawi kula | sampun pancènipun | myat tiang bêtah ing lapa | apan inggih sangêt gèn kula kêpengin | nanging tan kêdurusan ||

112. kenthol Kulawirya amêstani | bêtah pati gêni kalih wulan | lah punapa botên jidhèd | tan mangan kalih tangsu | ginaguyu kang sami linggih | Ki Bayi lon ngandika | kadospundinipun | anakmas Sèh Amongraga | mênggah tiang siam Ramêlan puniki | sahipun kang punapa ||

113. Amongraga aturira aris (185) | saking siam tan kenging winastan | tri prakawis ing kadise | kang dhihin siamipun | mukmin êngam liripun nênggih | siamipun makruhan | purun udud susur |

--- 3-4 : 56 ---

adus wuwung kadhang nginang | kêmu kilêm sumawana êsak-sêrik | dèntên genipun buka ||

114. sêsurupe srêngenge abukti | lamun saur purun wêktu pajar | yèn dèrèng mêdal srêngenge | pan mêksih purun saur | limrahipun mukmin ngam sami | siamipun kadyeka | kaping kalihipun | mukmin kas dènya asiam | datan arsa kalêbêtan kang makruhi | binatalkên sêdaya ||

115. sinucèkên siame saari | udud susur nginanga pan batal | adus kilêm kêkêmune | nadyan ngising anguyuh | sumawana ingkang sak-sêrik | mimikul mukul batal | marma ngising nguyuh | cewoke kang mawa batal | sabab toya manjinge maring jopnèki | punika batalira ||

116. lamun buka yèn ta dèrèng manjing (186) | wêktu ngisa icaling sirat bang | tan purun buka myang ngombe | mêksih siang kumipun | barang mêkruh dipun kawruhi | kados ta yèn wontêna | tiang cukil untu | sogok untu kinêcapan | lan anggugut lingsaning tuma sawiji | sami lan mangan sêga ||

117. lamun saur wanci maro ratri | têngah dalu yèn wus babêdhugan | tan purun saur sababe | wus siang kukumipun | dènya siam duk mêksih ratri | wus limrah pra mukmin kas | siame kadyèku | kaping tiga mukmin kawas | dènya siam tan batal tan makruh tuwin | tan buka saur pisan ||

118. siam ing dalêm tri dasa ari | buka ing tanggal sapisan Sawal | pan mêkatên ing siame | mukmin kawas linuhung | pan sumanggèng kêrsa jêng kyai | pundi ingkang tinekad- | akên siamipun | Ki Bayi padhang tyasira | amyarsakên kang putra dènya muradi | sucine ing Ramêlan ||

119. Kyai Bayipanurta ngling aris (187) | padha rasakna ing kono sira | pirabara ing kawase | lagi kaslam ngamipun | sidhang-siring kewala pinrih | samya sumanggèng kêrsa | kaula tumutur | angandika mring kang putra | Sèh Mongraga matur punika mênawi | kadugi linampahan ||

120. supaya mrih êkas sawêtawis | siamipun ing dalêm sasiang | ing ngatos-atos êkase | aywa purun ing mêkruh | sêsamine kang mutawatir | kandhangan badhe batal | sabab maha makruh | ingkang ngam ngamal kewala | mila kêdah êkas puasa saari | mung siange kewala ||

121. dene dalunipun tan mangêni (188) | anganggea têbiating êngam | yèn buka surup srêngenge | yèn ta puruna sahur | wanci enjing ing pajar gidib | dèrèng mêdal kang surya | taksih ke[27] sahur | ing dalu botên rinaksa | namung siangipun dipun ati-ati | supaya dadya êkas ||

122. samya padhang sêdaya tyasnèki | Kyai Bayipanurta lingira | murad iku sêmajade | kuat sêdya pinêsu | anucèkên siamirèki | dadya tan bèrèt bea | wus kangelan wurung | emanên rêkasanira |

--- 3-4 : 57 ---

kang liningan suka sukur anglampahi | pinrih agama mulya ||

123. tuwin parèstri kang samya myarsi | sinatmatan mring pra prianira | pirêna tan nêdya mèngèng | sêdya manut ing kakung | Ki Panurta ngandika malih | payo sêdhêng bubaran | ing rêmbug wus kusus | padha sêdyaa tumandang | pan utama tokid maring dalil kadis | anulya sêsalaman ||

124. sawusira wau Kyai Bayi (189) | lajêng kondur mulih sowang-sowang | tan winuwus ing solahe | ya ta kang ngundhuh mantu | Ki Panukma amangun kardi | tan pae lan kang raka | dènya pasang taru[28] | kèh kang numbang myang rerehan | ing wong jagal lan sakèhe ingkang prapti | badhe mapag pêngantyan ||

125. wusnya pêpak bodhol sêdayèki | jalu èstri prapta Wiradhusthan | wus miranti lir sabêne | umangkat tan asantun | pan ingarak asri nèng mêrgi | prapta ing wismanira | Panukma asugun | sugatan wus rinumatan | wusnya rampung dènira ngingon-ingoni | mèh mahrib abubaran ||

126. samya rêbut ing wêktu mahêrib (190) | santri adan santri ing sadesa | kêlangkung asri swarane | praptèng bakda ngisa wus | ingkang sami kinèn abali | samya dhatêng sêdaya | lir saban kang rawuh | Jêng Kyai Bayipanurta | wus nèngriki lan garwa myang putra kalih | arahab sêlawatan ||

127. nutug dènya sukur kurmatnèki | samuaning kêndhuri wus pragat | lingsir dalu ing bubare | ya ta ingkang nèng tajug | Sèh Mongraga garwa kucumbi | sabakdanire[29] tangat | têsbèh lan tahajud | lajêng kondur maring wisma | lan kang garwa Tambangraras tumamèng ing | tilamsari nginêban ||

128. sang ro langkung asihirèng krami | Sèh Mongraga tansah mulang garwa | manis arum andikane | yayi ki ana kawruh | ingaurip pêrlu ngawruhi | panjinge agameslam | pan sawêlas wuwus | pêrlu daim saprêkara | ping ro niat daim ping tri salat daim | ngèlmu daim kaping pat ||

129. kaping lima yayi salat daim (191) | kaping ênêm makripat daimnya | tokid daim kapitune | iman daim ping wolu | junun daim ping sanganèki | sêkarat daim dasa | pati daim uwus | jangkêp sêwêlas prêkara | lire basa pêrlu daim iku yayi | kang tansah elingira ||

130. mring Hyang Agung dene niat daim | ingkang tansah sihira maring Hyang | kang salat daim têgêse | ingkang tansah angêgung | mring Hyang dene kang ngèlmu daim | kang tansah maklumira | mring Hyang Kang Maha Gung | sadat daim têgêsira | ingkang tansah paworira mring Hyang Widi | makripat daim lirnya ||

131. ingkang tansah pandêngirèng Widi | tokid daim têgêse kang tansah | antêpira mring Hyang dene | iman daim liripun | ingkang tansah madhêp Hyang Widi | junun daim têgêsnya | kang tansah cêngêngmu |

--- 3-4 : 58 ---

maring Hyang Kang Maha Mulya | sêkarat daim kang tansah panrimèki | sira maring Hyang Suksma ||

132. pati daim têgêsipun yayi (192) | ingkang tansah nikmatira marang | Hyang Agung kang karya kabèh | poma yayi puniku | prabot gêdhong mutyara adi | malige pasênêtan- | nira Hyang Maha Gung | sira Ni Kèn Tambangraras | atur sêmbah maring raka anuwun sih | kaikêt kakekat tyas ||

133. wanci bangun sêdhêng angin ngidid | pajar gidib asri kang swabawa | pêksyèng wana lan ingone | sabên esuk wit bangun | wong sêdesa dènira tangi | kathah kang kapiarsa | santri adan subuh | ting karêlik tanpa rungwan | Sèh Mongraga subuh ngimani parèstri | pinarnah kadya saban ||

134. anèng gandhok kilèn pinaranti (193) | praptèng bakda subuh byar atangat | sawusing bakda lukane | mi[30] lan garwanipun | nèng pêndhapa lan paman linggih | angrukti bok Panukma | sêsaosanipun | dhêdharan enjing-enjingan | gya pêngulu Ki Bayipanurta prapti | para ri garwa putra ||

135. samyambêkta kadi sabênèki | bucu kupat lêgandha dhêdharan | wus tata pêlungguhane | dharan tinatèngayun | Kyai Bayi ngandika aris | sarwi nyarakên wedang | myang dhêdharanipun | nulya samya nyênyamikan | jalu èstri nulya angandika malih | anakmas Sèh Mongraga ||

136. mênggah rukuning eslam puniki | kadi punapa utamanira | linampahan supayane | ywa galat ing tumuwuh | Sèh Mongraga umatur aris | utaminipun ingkang | Islam rukunipun | liripun gangsal prêkara | sadat salat jakat apuasa haji | apan pêrlu sêdaya ||

137. kang rumiyin ngagêsang puniki (194) | pêrlu angucap kalimah sadat | kawan prêkawis pêrlune | sidik lan taklimipun | kurmat lawan tilawat nênggih | sidik ngawruhi marang | Pangeran kang agung | kang dadèkên sêdayanta | lan nêksèni jêng nabi kita puniki | têtêp utusaning Hyang ||

138. taklim tumêmên maring Hyang Widi | tan nêdya mungkir ing dalilulah | kurmat maha sucèkake | maring Hyang Maha Ruhur | tilawat mumule Hyang Widi | ping kalih pêrlu salat | ngagêsang puniku | kêdah nêmbah ing Hyang Suksma | kang rumasa tinitah kita puniki | kinarya badalulah ||

139. kaping tiga pêrlu jakat nênggih (195) | sung sidêkah mring pêkir kasihan | pitrah sarta lan jakate | kang manjing ngisabipun | lamun jêne wawrat sêtail | ngisabipun ing jakat | wrat kawan sagèku | dadya pangumbahing kasab | samya suci kang sinandhang kang binukti | tan wontên kang sumêlang ||

140. ping pat pêrlu ngaurip puniki | siam ing dalêm wulan Ramêlan | ingkang amuklis siame | tan batal datan makruh | mrêtandhani utamèng urip | pêngrusake kang hawa | luamah ati dur | mila pinrih asiamnya |

--- 3-4 : 59 ---

kaping gangsal apan pêrlu minggah kaji | mring Mêkah kang kuasa ||

141. gangsal prêkara kuasanèki | kang dhihin wus kêncêng niatira | ping ro kuasa sangune | sangu binakta laku | wontên sinungakên ing rabi | ping tiganipun angsal | idine sang Ratu | ping pat idine gurunya | kaping gangsal wèh têrang talak mring rabi | lila palakinira ||

142. tan anambang mring rabinirèki (196) | pan punika rukunipun Islam | gendhong-ginendhong pêrlune | sêdaya sukèng kalbu | Kyai Bayi gumujêng angling | ngèlmu rukuning Islam | tan wuwus-winuwus | nanging durung padhang pisan | lagi kie murad tan[31] sumêlangi | utama sinantosan ||

143. lah wis payo padha sèmèk bukti | kaya sabên bae kêroyokan | nulya tinata ambênge | pinire dharanipun | wus akêpung golonganèki | lah wus mara bismilah | sigra sami wisuh | adan lêkas samya nadhah | nutug sami pikantuk dènira bukti | sawusnya cinarikan ||

144. pamangsêgan dhêdharan binagi | wêradin jalu èstri ambêrkat | Ki Bayi lon andikane | sêdhêng bubaran mundur | sêsalaman wus samya mulih | tan ucapên solahnya | ya ta kang winuwus | kang lagya amangku karya | Ki Panamar rinayap rerehanèki | wong tandho tugur karya ||

145. kèh kang numbang prapta jalu èstri (197) | tan prabeda lan kang raka-raka | dènyarsa ngundhuh mantune | nalika wus ngêlumpuk | ingkang badhe mapag pêngantin | ing wanci bakda ngasar | dènya samya mêthuk | nulya prapta ing Panukman | wus miranti têtamu kadang myang siwi | têpung pênuh pêndhapa ||

146. wusnya sinugatan sêdayèki | rampung[32] kêndhuri binêrkatan | sigra budhal sêdayane | rame slawatanipun | langkung langên dinulwèng mêrgi | prapta ing Panamaran | busêkan abikut | tamu wus tata alênggah | sinugata pawohan wedang weradin | sarta kêndhurinira ||

147. rame dènira nadhah pra santri (198) | nutug nulya ambêng binêrkatan | jaba jro wus rumat kabèh | nulya bubaran mantuk | pan kêsusu surup mèh magrib | kang pandam sinumêdan | abra ting pêlancur | santri nulya minggah salat | waktu mahrib kèh kang adan ngêlik-êlik | ramya sri dènya salat ||

148. wusing bakda ngisa para santri | kang winêling wangsul sêdayanya | tan ewah kadya sabêne | samya dikir maolud | langkung rahab akurmat nabi | nutug dènya singiran | myang kêndhurinipun | wus praptèng singir sêlawat | gya rinumat pikantuk dènira bukti | luaran binêrkatan ||

149. sawusira nulya bubar mulih | ingkang kantun mung rerehanira | angrêksa ing dangdanane | ya ta kang anèng tajug | sawusira tangat ing ratri | têsbèh tahajudira | kondur mring wismèku | lajêng tumamèng jro tilam |

--- 3-4 : 60 ---

lan kang garwa myang Cênthini datan kari | nèng sajawining gubah ||

150. Sèh Mongraga angandika aris (199) | marang garwa Ni Kèn Tambangraras | yayi kawruhana kie | ingkang garwa umatur | pan sumangga tuan paring sih | ya yayi pirsakêna | kang tumanêm kalbu | kêrana kang ahli rasa | ing rêrasan ngèlmu kêlangkung arungsit | tan kêna kêcorok tyas ||

151. sampurnaning sêmbah lawan puji | tan andulu mungguh ananing Hyang | tan dinulu ing anane | papan tulis wus lêbur | sipat ing ro tan ana kari | mung mantêp ananira | apa kang dèn dulu | pan nora na paran-paran | ia iku yogya kawruhana yayi | sampurnaning panêmbah ||

152. lamun maksih anêmbah amuji (200) | kawruh iku pan lagya satêngah | durung tumêka kawruhe | aywa gupuh gumuyu | lamun dèrèng wêruh ing jati | aja rêna winêjang | ing warah lan wuruk | pan iku mêksih rêrasan | sêjatine kang mari nêmbah amuji | lawan kêdaling lesan ||

153. namung ênêngira ingkang dadi | lire ênêng ywa dadi tuladan | mring dalil kadis kuduse | miwah tuturing guru | guru iku mung mumucuki | tan nguwisi lêlakyan | sabab iku dudu | ingkang ingaranan dhalang | dede dhalang anguwisi ing sêjati | thok thil mung dhawakira ||

154. ingkang gawe lêlakon pribadi | pocapane luruh lan dugangan | lan jalwèstri ya dhèwèke | dhalang lan ringgitipun | apan mêksih tarik-tinarik | wayang manut ing dhalang | solahbawanipun | dhêdhalang manut ing wayang | pratandhane bu[33] tan muni Srikandhi | mêksih roroning tunggal ||

155. durung sampurnaning sêmbah puji (201) | sabab mêksih korup swara rupa | dadya kadho mring karone | saiki apa iku | keron budi ing isbat napi | isbat upama wayang | napi dhalangipun | yèku sih kuasaning Hyang | durung jati kang sêjati-jatinèki | tan ana jatineka ||

156. iku luwih bangêt gawatnèki | ing rêrasan tan kênèng rinasa | tan kêna ginurokake | yèku yayi dèn rampung | ênêng onêngira kang êning | sungapaning lautan | kang[34] tanpa têpinipun | pêlayaran ing kasidan | anèng sira dhewe tan lyan iku yayi | ênêng êning wardaya ||

157. Tambangraras ngaras padèng laki (202) | saha sêmbah umatur ing raka | mugyantuka pangèstune | sih tuan kang kasuhun | kang tumanêm ing iman mupti | sêngsêm sumungkêm ing tyas | kaula tawajuh | ing donya praptèng akerat | datan mèngèng kang dasih tur pati urip | lêbura nèng padanta ||

158. payo yayi ngambil tayostuti[35] | myarsa wangsiting putêr bênggala | wus akir bangun wayahe | sêdhêng awêktu subuh | mumpung awal amrih utami | wau ta sang ro nulya | mijil lan kucumbu | mring patirtan samya kadas | lajêng maring gandhok adan angimami | parèstri sêdayanya ||

--- 3-4 : 61 ---

159. nulya kathah sabawaning santri | ingkang sami adan agalikan | miwah sêdesa langêne | kapyarsa mawèh rungrum | datan ewah srining desa di | subuh praptèng bakda byar | mêngkana sang bagus | sawusira bakda luka | lajêng mijil mring pêndhapa lan kang rayi | lênggah lawan kang paman ||

160. ni bok Panamar gupuh nyaosi (203) | patehan myang dharan jing-enjingan | Cênthini kang ngladèkake | tan dangu ingkang rawuh | para kadang lan Kyai Bayi | pêngulu lan pra putra | sarêng praptanipun | sêdaya wus sêsalaman | tata lênggah sagotra jalu lan èstri | Ki Bayi angandika ||

161. mring kang putra kalih myang pra ari | prie kono padha rinasakna | daliling kur'an lapale | kulu sein wadhahu | durung olèh murad kang ramping | putra ri sêdayanya | tumungkul mabukuh | sumanggèng kêrsa paduka | pan kaula dèrèng kêdugi miradi | mênawi kasêlayan ||

162. ngandika ris ring putra Mongragi (204) | prayogi minuradan anakmas | Sèh Mongraga lon ature | punika miradipun | kulu sein wadhahu nênggih | ing pangandikaning Hyang | kang wus tinartamtu | têtêping Hyang pinardika | datan singgan-singgun sakèhe dumadi | tan karya pêjah gêsang ||

163. tan kêrsa bagi ingkang dumadi | tan angganjar nugraha lan siksa | datan ngowahi sakèhe | ing dalêm pancènipun | tan ngêlongi datan muwuhi | wus rampung ing sapisan | tan kapindho kang wus | tan sêkuthu ing asya-a | yèn ta lamun ing papêsthèn ngaping kalih | tan têrang tuajêhah ||

164. sabab dalil lapal kulu sein | wajêhahu têntrêm ing babagan | ing dalêm nèng pêpêsthène | sêkuthu tan sêkuthu | ing kaula kêlawan Gusti | tan kumpul datan pisah | sigêg nalaripun | wontên ing raos piambak | nalirahe paworing kaula Gusti | wontên piambakira ||

165. samya ngalulun tyasira wêning (205) | myarsakakên ing dalil muradnya | suka sukur têrang tyase | Ki Bayi lon amuwus | durung ana murad kang ramping | pra ngulama rêrasan | kaya durung tutug | saiki wus manggih padhang | ing murade kakangira Amongragi | samya nuwun sêdaya ||

166. angling malih payo padha bukti | sèsèmèkan ran wus manggih murad | kang samya liningan age | nulya sarêng tuturuh | adan lêkas kêmbul abukti | nutug dènya anadhah | wus luaran dinum | tinundha bukti mangsêgan | sapikantuk nyênyamikan gya binagi | wusnya nulya bubaran ||

167. tan cinatur ingkang samya mulih | ya ta ingkang lagya majang wisma | kang badhe ngundhuh mantune | jor-jinor rakitipun | apan tonjok-tinonjok sami | ingkang numbang akathah | ing tiang sêdhusun | nadyan pêrapating desa | ingulêman kanan keri sami prapti | mrêtamu samya numbang ||

168. anglangkungi kang raka ing kardi (206) | rakiting tarub pajang tuwuhan | rinayap sarerehane |

--- 3-4 : 62 ---

wong tandha kang atugur | apan samya wong sugih-sugih | dhasar Kulawirya[36] | pêradhah bèr kalbu | anutug rerekanira | dènya mantu mèh mirib raka jêng kyai | traping wong nambut karya ||

169. myang pra tamu ingkang samya prapti | samya berag mêrabot asinang | nganggo-anggo saduwèke | samya amubra-mubru | duk ing ratri midadarèni | akathah ingkang prapta | Jayèngraga[37] mratamu | mawi gamêlan lirihan | ginêndhèngan Sênu Surat dènya linggih | wurine Jayèngraga ||

170. sagêndhingan edhang ganti-ganti (207) | gus Suratin gêndhing pathêt sanga | Gambirsawit lan ladrange | Lompongkèli kalulun | Sênu gêndhing manyura wasis | genjung goling aniba | ginonjing ngajap kung | swara rum mrit muluh rêmak | apupunton lan swaraning rêbab suling | nganyut-anyut mêdhot tyas ||

171. Kulawirya bisa trap kamuktin | karya wiraga mring wong jagongan | myang santri samya brêgèngèng | myarsa gamêlan arum | wor pangliking gêndhèng amanis | sêmbada rekanira | alangên dinulu | kayungyun kang wong niningal | myat rakiting pajangan tulyendah asri | myang sinang ing pêndhapa ||

172. pandam sèwu warananing kori | pinalêngkung binakan cêlupak | pêndhapa kanan kerine | sabên sêsakanipun | tutuwuhan pandam arapit | myang pandaming daluang | rinujit bang wungu | samya winayang putêran | anèng tarub mrapit ngubêngi pêndhapi | tan wun ingucapêna ||

173. sakenjing mila kathah kang prapti (208) | samya numbang pan lajêng ngalêmpak | kang badhe mapag pêngantèn | dangu pan wus ngalumpuk | jalu èstri sampun miranti | ing wanci ngandhap asar | kinèn umangkat wus | jalu èstri sêdayanya | praptèng Panamaran tamu wus mêpêki | tata anèng pêndhapa ||

174. sinugatan sêdaya wêradin | sawusira ambêng binêrkatan | anulya sang pinangantèn | umangkat kang sêdarum | arantaban asri nèng mêrgi | santri kang sêlawatan | lumampah asêlur | myang kang bêkta kêmbar mayang | nulya prapta ing Kulawiryan arakit | kurmate sinamoa ||

175. saking jêrambah dumugi kori (209) | ginêlaran kêlasa lus pêthak | sinawur sêkar campure | Kulawirya amêthuk | anèng kori ngirid pêngantin | lajêng tumamèng wisma | sêdaya wus lungguh | atêpung anèng pêndhapa | sinugatan pawohan patehanèki | samya awewedangan ||

176. nulya kêndhuri lumadyèng ngarsi | wradin jalu èstri myang urakan | wus cinaran sêdayane | nutug pênadhahipun | santri cilik rêbat kêndhuri | sabên-sabên mêngkana | santri bocah rusuh | wus luaran ambêngira | binêrkatan kabèh samya nuli pamit | mantuk rêbat wêktunya ||

177. wus winêling bakda ngisa bali | antara prapta bakda ngisanya | samya prapta sêdayane | wus samya tata lungguh |

--- 3-4 : 63 ---

Kyai Bayipanurta prapti | Jèngwèsthi Jayèngraga | myang kyai pêngulu | pêpakan kang para kadang | nulya lêkas ramya sêlawatan dikir | maulud langkung rahab ||

178. nutug dènira akurmat nabi (210) | antara praptèng singir sêlawat | wus rinumat kandhurine | anadhah sêdaya wus | ambêngan gêng nulya binagi | pêragat sami bêrkat | samya bubar mantuk | ya ta Ki Sèh Amongraga | sawusira bakda tangat tahjud tasbih | nèng langgar panêpenan ||

179. kondur maring wisma lan kang rayi | lajêng tumamèng ing tilam raras | Cênthini nèng jawi langse | tumangkêp samiripun | kang parèstri mijil mring jawi | samya maklum pêngantyan | mênawa mong lulut | dinuga wus kacarêman | tan wruh lamun dèrèng katêrasan ing sih | mêksih jêjaka kênya ||

180. Sèh Mongraga nèng jroning tilam mrik (211) | lan kang garwa Ni Kèn Tambangraras | Sèh Mongraga lon dêlinge | yayi pyarsaknèng wuwus | patitising layaping wirid | apan tigang prêkara | yayi kang karuhun | layaping dat layap sipat | layaping apêngal jangkêp tri prêkawis | dene layape ing dat ||

181. datan ana ing ananirèki | tan ngrasa darbe solah priangga | tansah kapurbèng solahe | solahe Sang Maha Gung | tan sêkuthu marang pribadi | dene layaping sipat | tan ana ripipun | uripe tansah ing suksma | tan ana kang kuat ing urip puniki | namung kêlawan ing Hyang ||

182. napon layaping apêngal yayi | tan rumasa ing pênggawenira | kula tana ihtiare | tan wun pamilihipun | pan tan ana osik sirnèki | kumambang ing priangga | mung Hyang Kang Murba Gung | yayi ing têlung prêkara | iku ingkang rampung sanalikanèki | purnanên blas sêkala ||

183. pandikane waliulah mupti (212) | sapa wonge anêmbah ing asma | tan dèn kawruhi maknane | dadi kapir puniku | lamun tan wruh ing maknanèki | makna iku kang nyata | musamaranipun | kang nêmbah ya kang sinêmbah | wong kang nêmbah ing makna tan dèn kawruhi | mring asma iku kopar ||

184. sabab nora wruh kang dèn arani | krana asma iku sêjatinya | asma wajibul wujude | kang nyata maknanipun | dadi wajib kita ngawruhi | lair batin ya batal | batale yèn lumuh | wus tan kêna tininggala | asma lawan maknane tan kêna kari | sing sapa wruh ing makna ||

185. lawan asma kang hak dèn kawruhi (213) | iku mukmin êkas kang sampurna | ngawruhi lair batine | jênênge êning iku | ati suci tan ngaro pikir | jênênge lair ika | sucining pamuwus | yèku ran iman sahadad | wong kang wus wruh ing asma lan makna yayi | mukmin ngarip kang kusna ||

186. panglêburan ing papan lan tulis | bisa amrat tulis anèng papan | bisa nganggo sêkarone | myang salah sijinipun | bisa nirnakakên ing kalih | wruh sêjatining tunggal | wruh jatining suwung |

--- 3-4 : 64 ---

jatining tunggal pan êsir |[38] sêjatining suwung pêsthi ananèki | anane tan kinarya ||

187. tan wiwitan tan wêkasan pêsthi | datan mamak datan kasatmata | pan ana anane dhewe | anèng ênêngirèku | ênêng ingkang mêrdika suci | dene jatining tunggal | sirna kalihipun | kula gusti tan kawêdhar | datan kêna dinuga kêlawan ati | tan kêna kinayapa ||

188. roro iku sira lan sirèki (214) | ing atunggal namung dhawakira | iku patitis layape | yayi layap puniku | rong prêkara jamane nênggih | dhingin jaman adhakan | kaping kalihipun | layap jaman kaelokan | ingkang layap jaman adhakan puniki | layape wong anendra ||

189. lagya lêse kala durung ngipi | ping ro layap jaman kaelokan | layape wong pana salèh | kalanira asuhul | kudu turu prasanak pati | iku tunggal babagan | sami nikmatipun | yèku yayi dèn kadria | Tambangraras cumêplong tyasira wêning | winêjang ingkang raka ||

190. miwah cèthi Cênthini adêling | kacathêtan panjuming wêrdaya | dènya myarsakên anungge | ya ta wus gagat bangun | sinasmitan sikatan muni | mijil mring pawarihan | ngambil toya wulu | lan garwa kucumbinira | wusnya suci Sèh Mongraga angimani | nèng gandhok pra wanodya ||

191. barung santri samya dan sarênti (215) | agalikan umyang ing sêdesa | asri ing sabên subuhe | Mongraga dènya wêktu | sabèn subuh wêwacanèki | wusing patekah surat | sujada asujut | kang akir pan surat kasar | dangu dêge parèstri kang makmum sami | karênan tyasnya rahab ||

192. kang rêkangat mawi dèn sujudi | samya cipta anèh lan pra iman | sêdaya tan kadya kie | rasa-rasa yèn uwus | kanikmatan kang makmum sami | swara ngalêp ngêmandhang | ulêm manis arum | miwah ing tawajuh ing tyas | kang parèstri sêdaya awêdi asih | mring Mongraga ngulama ||

193. bakda subuh sidik ing byar enjing (216) | bubar kang makmum nyandhak pakaryan | Mongraga lajêng lukane | sawusira akasud | mijil mring pêndhapa sarimbit | alênggah lan kang paman | kang bibi abikut | saos dhêdharan enjingan | lan Cênthini angladèni anèngarsi | dharan asri mawarna ||

194. nulya para kadang ingkang prapti | Ki Suarja lawan Wiradhustha | Panukma lan Panamare | sarêng dènira rawuh | pan sêrayat lir sabênèki | samyambêkta dhêdharan | myang kupat bubucu | praptèng pêndhapa salaman | lan Mongraga sêdaya kang bibi-bibi | samya asêsalaman ||

195. ni bok Kulawirya anampèni | dhêdharan lajêng tinatèng ngarsa | wus samya tata lungguhe | nulya jêng kyai rawuh | sarêng lan kang putra kêkalih | saha garwa ambêkta | dhêdharan pakintun | samya mudhun sing pêndhapa | Kyai Bayi gupuh ngacarani siwi | suawi sami lênggah ||

--- 3-4 : 65 ---

196. nulya sampun tata lênggah sami (217) | matumpa tumpêng anèngarsa |[39] Ki Baywalon andikane | payo kono wedangmu | sarap banyu ngêt mumpung enjing | anulya wontên prapta | wau nyai Jambul | ngirid dhêdharan rong jodhang | sêkul ulam myang pêpanganan mawarni | sêdaya anêmbrama ||

197. Ki Baywangling lah ngriki nyai cik | praptèngarsa nêmbah sêsalaman | miwah salam sêdayane | dingarèn nyai Jambul | matur mila marêk ingarsi | tutuwi ing putranta | sang pinangantyan rum | saha ngaturkên dhêdharan | sumapala sêkul ulam pangabêkti | katura ing paduka ||

198. Ni Malarsih sigra anampèni (218) | lajêng winantu tinatèngarsa | rampadan nèng lancarane | Ki Bayi lon amuwus | lah anakmas Sèh Amongragi | mênggah sunat apêngal | kadospundinipun | Sèh Mongraga aturira | ingkang sunat apêngal punika nênggih | tan kenging yèn tinilar ||

199. nêm prêkawis dhihin sunat têrtib | kabliatan lawan bakdiatan | ping kalih sunat wabine | nêm rêkangat puniku | tigang salam tan kenging kari | kang dhihin wabin pakat | kaping kalihipun | awabinakaplil iman | kaping tri awabina istakarati | jangkêp wabil apêngal ||

200. kaping tiga sunat minal witri | rakangatal witri pan apêngal | tri rêkangat ro salame | ping pat sunat tahajud | kalih wêlas rêkangat nênggih | nêm salam pan abêngal | niate gumulung | kaping gangsal sunat luka | namung kalih rêkangat sêsalam nênggih | kaping nêm pêrlu jumngah ||

201. pan abêngal jumungah puniki (219) | sunat abêngal pan inggih wênang | niat parlan usaline | jumungah kang wus têmtu | tinêtêpkên pêrlu linuri | kêlawan malih wênang | anggugurkên luhur | mênawi botên muadah | jumungahe lamun muadah tan kenging | pan mêksih linohoran ||

202. ingkang sampun êkas ing agami | usaline ing sunat abêngal | sêdaya pinarlokake | sunat nênêm puniku | kang wus mashur namung sêtunggil | jumungah kang[40] milya | ing pra imam agung | ngêgungkên kadising jumngah | carita sli saking kitab markum mupti | nutur sunat abêngal ||

203. Kyai Bayipanurta nganthuki (220) | asasmitèng putra ri sêdaya | sarya nor pangandikane | priye kono sirèku | rasakêna ingkang amupid | santosaning ibadah | mênawa winahyu | kuat mêrlokên abêngal | ingkang putra myang pra ari matur aris | mugi pilalêna[41] ||

204. lah ya alkamdulilah pinikir | sarèhning misil luwih utama | matur nuwun sêdayane | anulya malih muwus | lah wis payo padha abukti | akêmbul bêbancakan | kadi sabênipun | gupuh wijik kang liningan | adan lêkas pikantuk dènira bukti | samya nadhah royoman ||

--- 3-4 : 66 ---

205. wus antara luaran kang bukti | kêndhuri sêkul ulam panganan | cinarikan dinum age | wêradin èstri jalu | miwah lurah lerehanèki | tuwin santri panua | kang anèng ingayun | kang anèng[42] sor wus winêratan | Ki Baywangling payo wus bubaran mulih | nulya samya bubaran ||

206. tan cinatur gantya kang winarni (221) | ki pêngulu Basarodin ingkang | lagya mêmajang wismane | dènya ngundhuh mantu[43] | pan rinoa kurmating kardi | rinaya tinuguran | sarerehanipun | sakèhing wong Pêkauman | miwah santri magêrsari kang kêdhaging[44] | kang binubuhan karya ||

207. gêng-agêngan dènya nambut kardi | anêrêg tarub tutuwuhan |[45] pan wus uning lêlajone | kang para ngundhuh mantu | pan rumaos Ki Basarodin | kaula kawêraga | wus binalung sungsum | rahmat pinaringan nikah | ki pêngulu sêbobotipun ing cilik | muktyanèng Wanamarta ||

208. gêng bawahe ngungkuli para ri (222) | saking sihe Ki Bayipanurta | kacumbu alit milane | kikinthil datan kantun | kinêrêngan sangêt tan gingsir | mila gêng trêsnanira | Ki Bayi mring Bawuk | kaetang mung puguhira | lami-lami wus balèg dèn tarimani | angsal sêntana misan ||

209. pinaringan nama Basarodin | dadya pêngulu ing Wanamarta | wus cukup sandhang pangane | ing mangke ki pêngulu | manahira anglir punagi | dènira mangku karya | ing dalêm tri dalu | anonjok murwat pinatah | pan asêlur myang dènya ngulêm-ulêmi | ing prapat manca lima ||

210. kathah prapta kang numbang anggili | jalu èstri wong ing Wanamarta | sangang dintên panumbange | myang dènya mubra-mubru | ngangge-angge adi-adining | desa datan rêkasa | namung bungahipun | ki pêngulu kêrsanira | kalih dalu dènira midadarèni | pênuh ingkang jagongan ||

211. dènya nambut damêl tigang ari (223) | mragat maesa têlas limalas | kêjawi bèbèk ayame | pan agung tamunipun | pan sadintên kang numbang mintir | lajêng sami ngalêmpak | jalu èstrinipun | ing wanci wus bakda ngasar | kinèn mapag kang badhe mapag pêngantin | lan bêkta kêmbar mayang ||

212. ki pêngulu piambak angirid | lan rayate ni pêngulu tua | kang ngirid pra wadonane | lumampah sêdaya wus | praptèng Kulawiryan miranti | têpang tatèng pêndhapa | supênuh asukup | nulya samya sinugatan | pawohan lan patehan sampun wêradin | nulya kêndhurinira ||

213. wus pininta saambêngirèki | ingacaran kang samya kondangan | nulya samya nadhah kabèh | sêdaya pan pikantuk | nutug dènya sami abukti | luaran cinarikan | kêndhuri wus dinum | wêradin miwah wong rucah | wusnya nulya ki pêngulu Basarodin | nabda mring Kulawirya ||

214. gati prapta kaula ingarsi (224) | nuwun sang ro pinangantyan tama |

--- 3-4 : 67 ---

mugi parênga samangke | panuwun kula ngundhuh | mantu dalêm ing wisma mami | Kulawirya lingira | gih sumanggèng kayun | tan beda pitêmbungira | ni pêngulu wuwuse marang kang èstri | nêmbung nuwun pêngantyan ||

215. wusnya parêng gya budhal parèstri | pra pria nèng ing pêndhapa mangkat | wus miranti sêdayane | santri slawatan umyung | sinauran kang sêdayèki | dadya dudulwèng mêrga | kang nonton matimbun | tan antara nulya prapta | Pakauman ki pêngulu Basarodin | rumiyin lan rayatnya ||

216. lumayu ingkang Ki Basarodin (225) | arsa parentah wus ginêlaran | klasa prapta ing korine | dhatêng jêrambahipun | sinawuran ing bungah ramping | gêlaran rinangkêpan | sêrbèt putih alus | ki pêngulu nèng pêndhapa | amiranti dènya manggihi têtami | nulya pêngantyan prapta ||

217. lajêng tumamèng jro wismanèki | kang ngarak wus tata samya lênggah | kêpung akapang pipite | nulya pawohanipun | myang patehan sampun wêradin | nulya kêndhuri mêdal | wus pininta cukup | jaba jro miwah urakan | datan ana ingkang kêliwatan siji | ngajêng ngacaran nadhah ||

218. langkung samoa ambêngirèki | opor bêtutu bêsngèk bêkakak | ulam-ulaman sarwa kèh | nulya kabèh tuturuh | ramya pating karêpyèk bukti | antara cinarikan | binarêkatan wus | sawusira abubaran | jalu èstri sêdaya wus samya mulih | pan sampun winêlingan ||

219. samya rêbat wêktunipun mahrib (226) | sawusira wanci bakda ngisa | samya wangsul sêdayane | apan tiang sêdhusun | sêdagaran lan magêrsari | miwah pêrapat desa | kang winêling wangsul | sami tata nèng pêndhapa | tan kêliru sagogolonganirèki | banjêng têpung akapang ||

220. pêpak sêdaya tan ana kari | tuwin Kiai Bayipanurta | rawuh lawan pra arine | pêpakan anèngriku | miwah ingkang putra kêkalih | Jèngwèsthi Jayèngraga | myang santri sêdarum | wus tata anèng pêndhapa | sinugatan pawohan patehan sami | adan lêkas sêlawat ||

221. langkung ramya sêlawatan dikir (227) | tan ana ingkang nganggur sêtunggal | samya muni sêdayane | anutug singiripun | turun-turun sajakirèki | tan wun ucap ramenya | dènya dikir mulud | praptèng akir katam ramya | ki pêngulu andonga kataman dikir | santri anasib ramya ||

222. bakda dhikir kêndhuri sumaji | agêng samoa sarta akathah | ki pêngulu sidêkahe | wus dinongan rasul |[46] nulya samya eca abukti | nutug sasukanira | wus antara dangu | luaran gya cinarikan | apan dinum barêkat sampun wêradin | sêsalaman bubaran ||

223. tan cinatur ingkang samya mulih | ya ta kang bakda tangat palilah | tasbèh tahajud sawuse | Ki Sèh Mongraga nêngguh | kondur saking pênêpènèki |

--- 3-4 : 68 ---

laju tumamèng wisma | lan garwa kucumbu | wus jênêk anèng jro tilam | kang parèstri sêdaya sami sumingkir | ringga cêlak ing tilam ||

224. ingkang lênggah nèng jro jinêm amrik (228) | sira Ki Sèh Mongraga ngandika | yayi kawruhana kie | mungguh sêjatinipun | sipating Hyang ingkang sêjati | kang purna anèng kita | tanpa wangênipun | Tambangraras aturira | inggih ingkang mugi aparinga dêling | kang raka angandika ||

225. ia yayi pyarsakna sayêkti | sipat rongpuluh sêjatinira | kang nèng lapal kalipahe | muptadane ingriku | la illaha illalah nênggih | kang manjing lapal êla | lilima kèhipun | wujud kidam lawan baka | miwah mukalapatul[47] kawadisi | kyamu binapsi ika ||

226. ingkang manjing illaha puniki (229) | apan nênêm samak basar kalam | samingan basiran rêke | mutakalimanipun | ingkang manjing nèng illa nênggih | sipating Hyang sêkawan | kodrat iradatu | ngèlmi kayat jangkêpira | kang nèng lapal Allah lilima sayêkti | kadiran lan muridan ||

227. ngaliman kayan wahdaniati | dene keat[48] kayun têgêsira | jasad jisimira dhewe | rupa kêlawan mahluk | ingaranan ya angarani | lan malih ingkang sipat | lèlmu[49] lan ngalimun | yèku ati lan kalbunta | apan cipta-cinipta rêrasan ati | rêrasan lan Pangeran ||

228. sipat kodrat kadiran puniki | têgêse tangan karo lungguhnya | obah osik tan talangke | kêlawan Hyang Maha Gung | de iradat muridan yayi | yèku nyawa lan suksma | parêng karsanipun | karêpe ingkang kinarsan | ingkang sipat samak samingun lirnèki | talingan lan pamyarsa ||

229. sipat basar lan basirun nênggih (230) | têgêsipun netra lan paningal | dulu-dinulu tan pae | kalam mutakalimun | têgêsira ulat lan uni | pêngucap lan suara | pan uwus-winuwus | kumpul nèng sipat sêkawan | ingkang dhihin sipat salbiah mangani | kêlawan maknawiah ||

230. lawan yayi kawruhana malih | mungguh salat wêktu subuh uga | tuduhe rèhulah rêke | bunbunan wêdalipun | warna abang lintange ugi | kamare kang minangka | turuning wahyèku | salating kêkêtêg dhadha | Nabi Adam rêkangat kalih puniki | witing kumpul roh jasad ||

231. ing wêktu luhur tuduhe nênggih (231) | pan ing utêk wêdaling talingan | akuning ika rupane | pan johar lintangipun | Nabi Brahim ingkang darbèni | salatipun punika | kêtêge atimu | rêkangat papat punika | nyatanipun nèng makripat kalih iki | lawan talingan uga ||

232. wêtu[50] ngasar pan tuduhe ugi | ing lilimpa wêdale kang grana |

--- 3-4 : 69 ---

aputih ika rupane | pan lintangipun samsu | Nabi Yunus ingkang darbèni | salatipun punika | kêtêg pusêripun | rêkangat papat punika | nyatanipun ing dhadha kêlawan gigir | lambung kiwa têngênya ||

233. ing wêktu mahrib tuduhe nênggih | pan ing nyawa wêdale punika | têgêse ing awak kabèh | pan ijo warnanipun | apan lagi asipat urip | lintange mutakarab | salate puniku | ing kêtêg gulu punika | Nabi Ngisa rêkangat têtêlu yayi | nyatèng tutuk lan grana ||

234. ingkang wêktu ngisa tuduhnèki (232) | ngula-ula mêdale punika | saking ora dadyanane | pan irêng warnanipun | lintangipun juhrata yayi | nyatane anèng kial | salate puniku | anèng kêkêtêg lêlatha | Nabi Musa rêkangat papat puniki | tangat rolas sukunya ||

235. minalwitri pan kêkalih yayi | rêkangate tuduhe punika | ananing kula gustine | lintangipun puniku | johar awal punika yayi | nabine nabi kita | Muhammad Jêng Rasul- | ulah ngalèhi wasalam | kang darbèni rêkangat kalih puniki | anèng dubur lan dakar ||

236. rakangatal[51] iku yayi | rêkangat[52] sêsalam punika | tuduhe tan ana manèh | anging Allah Kang Agung | kang misesa raina wêngi | salatipun punika | ing kêkêtêg wibuh | nyata ing gigithok uga | yèku yayi ywa kalêmpit sêmbah puji | dèn awas ing panêmbah ||

237. ingkang garwa umatur nuwun sih (233) | ya ta ing wanci pajar gidiban | asri bêkisar pangwuhe | nulya mijil tuturuh | lan kucumbu cèthi Cênthini | sawusnya sami kadas | mring gandhok kilèn wus | Sèh Mongraga dènya adan | nganyut-anyut landhung swara rum amanis | myang pra santri kèh adan ||

238. tampan-tinampan angalik-alik | sêdhêng ramya sêbawaning desa | myang pêksi-pêksi munya kèh | praptèng bakda byar esuk | kèh solahe jalma jalwèstri | raryalit rêbut paran | ing saparan umyung | ya ta Ki Sèh Amongraga | sabakdaning sunat luka nulya mijil | sêrimbit lan kang garwa ||

239. ki pêngulu mudhun ing pêndhapi (234) | gupuh mapag mundhuk atur salam | wong wus kinèn linggih age | kêpering dènya lungguh | ni pêngulu anglêladèni | papat pisan anata | sêsaosanipun | dhêdharan enjing-enjingan | nulya Kyai Bayipanurta kang prapti | lan putra kalihira ||

240. saha garwa sarta apangirid | pikantuk sêkul ulam panganan | jing-enjingan lir sabêne | sêdaya sami mudhun | ingkang rama gupuh nyarani | nulya samya alênggah | asêsalaman wus | tan adangu para kadang | Ki Suarja Wiradhustha Panukmèki | Panamar Kulawirya ||

241. lan sêrayat tan ewah lir wingi | lan nyai Jambul sarêngan prapta |

--- 3-4 : 70 ---

rong jodhang bot gêgawane | samya marêk ingayun | atur bêkti salaman sami | nyai pêngulu papat | nampèni pamunjung | lajêng tinata ingarsa | samohandhèr rampadan awarni-warni | sêkul ulam panganan ||

242. Kyai Bayi angandika aris (235) | bok wis payo padha sèsèmèkan | mumpunga esuk enake | mara ta kono wisuh | kaya sabên bae abêcik | sigra ingkang liningan | samya atuturuh | adan lêkas samya nadhah | jalu èstri pikantuk kêmbulan bukti | tan ana ringganing tyas ||

243. sira ki pêngulu Basarodin | tunggil saambêng lan Jamil Jamal | tinuluskên punagine | wong têlu samya thêkul | Kulawirya sêsambèn angling | lah kang pêngulu Basar | dika niku kaul | punapa wus dika coba | ing kojahe têtamba Ki Jamal Jamil | Basarodin turira ||

244. kula coba pan inggih sayêkti (236) | suku kula wus mantun tan lara | Kulawirya ngling kadèkne | wingi bisa lumayu | ngêmpêt bangêt pan kêbat mêri | ingkang dene rêkasa | ukur mingkug-mingkug | wakne kang wadon akêbat | gèsèh têmên kang pêngulu Basarodin | kang wadon lan kang lanang ||

245. ingkang wadon bangêt kuru aking | ingkang lanang bangêtên lêmunya | kang myarsa gumuyu kabèh | ki pêngulu umatur | kula timbang lan waunèki | tan sagêd mlajêng pisan | suku kula ribug | kêdhik-kêdhik lêhêng mangkya | botên grigah-griguh wah sagêd lumaris | saking dhi Jamil Jamal ||

246. he lah layak[53] yèn punagèni | Jamal Jamil marasakên lara | mêksih kuciwa kaule | iwake kèh kang wayu | êmpal bawuk dèn sungkên Jamil | pan sêrampadan pisan | kabèh padha bawuk | Jamal Jamil aturira | botên wontên kang bawak-bawuk sêtunggil | ki pêngulu anjola ||

247. sarwi kêdumêlan angling ririh (237) | dawêg nêdha mawon ywa pinirsa | Jamil mêngarti sêmune | jênênge ki pêngulu | Basarodin Bawuk dhèk cilik | kêtarèng guyunira | sêdaya aguyub | Kulawirya malih nabda | niki kang pêngulu opor bêsngèk pitik | kang botên bawuk mangkak ||

248. ki pêngulu mêlêruk nauri | botên ilok nyêmoni anjangkar | tan marèni sêmbranane | Kulawirya gumuyu | kang pêngulu kula rumiyin | kèn damêl bawak dika | mangke punapampun | ki pêngulu saurira | punapa takèn têmênan bawak yêkti | mênawi sasêmonan ||

249. yèn sayêktos dèrèng dados mangkin (238) | kantun anglus dorane kewala | lawan ancêpe tandhinge | Ki Kulawirya muwus | bok dèn êmpunakên tumuli | niku ga kanti lawas | bawak kongsi bawuk | pêngulu ngling lah apa ta | jarku apa dhasar wong arêp moyoki | samya ginuywèng kathah ||

250. saya kaecan dènira bukti | sinambi samya apagujêngan | Mongraga mèsêm myat dene |

--- 3-4 : 71 ---

kang samya banyol wuwus | pan sinamur tanpantuk bukti | pamulukira arang | alit kêpêlipun | sapêntil tanjung kêrengga | ginêlintir kongsi atos ngip[54] aking |[55] gutuk kêpêl atobnya ||

251. sêdhêku sikut tumungkul bukti | pêmamahe tan kêtarèng waja | minamah kaping sêlawe | antara kongsi lêmbut | kêcap pisan pêngêlêdnèki | tan pati dhahar ulam | sêcuwil mung paru | sinêlan lawan lalaban | cokol laos têmupoh lêmpuyang kunci | tan kathah sawêtara ||

252. sêdangunira dènira bukti (239) | anyêngka angsal sangang pulukan | samya micarèng jro tyase | adat têmên sang mong kung | wus tan nêdya sêsambèn bukti | sêlaminya nadhah[56] | royoman kadyèku | lagyèki kèh-kèhing buktya | wus tetela ulia Sèh Amongragi | tan lumrah lan wong kathah ||

253. têka mêngkana tyase jalwèstri | wus antara dangu dènya nadhah | anti-inganti uwise | nulya samya tuturuh | ngumbah tangan awijik wanting | ambênge cinarikan | dinum bêrêkat wus | wêradin sêdayanira | jalu èstri lurah santri magêrsari | kang samya nèng pêndhapa ||

254. dalah pawongwong tan ana kari (240) | nulya mangsêgan lumadyèngarsa | nyamikan sapikantuke | sêdaya sami nutug | nulya luar dharan binagi | bêrkat kèh enak-enak | sami pandumipun | jalwèstri ciptanya rahmat | sabab sajêgipun dèrèng anglampahi | royoman kang kadyèka ||

255. Kyai Bayi angandika aris | kadipundi anakmas Mongraga | mungguh kal dunya pêrlune | lan kal akeratipun | pêrlunipun kadipunêndi | Sèh Mongraga turira | lon mring ramanipun | ingkang kal dunya pêrlunya | apan gangsal prêkawis ingkang rumiyin | karya bèt sêsananya ||

256. kaping kalih nampurnakên mayit | kaping tiga anglakèkên anak | èstri pilih tumuntêne | kaping pat nrapkên kukum | ingkang sampun katrap ing sisip | ping gangsal naur utang | pêrlu rikatipun | tan kenging sinabarêna | lamun nyabarakên batal kal dunyèki | têmahan dadya wisa ||

257. al-akerat pan gangsal prêkawis (241) | kawit talabul ingèlmi papat | sarengat lan tarekate | kakekat makripat wus | kaping kalih angibadati | ing salat gangsal wêdal | kaping tiganipun | kipayah dusing mayita | sarta nyalatakên pisan datan pilih | kang prayoga lan nistha ||

258. ping pat sabar tawêkal tan gingsir | tan opèn ing lian mung dhawaknya | sarèh-rèrèh rahayune | de kaping gangsalipun | tapa têpa tanpantuk bukti | tan tomah rajah tamah | namung antêpipun | tan alincak alicikan | kang wus singsal ing misil sandhang lan bukti | namung nungge Pangeran ||

259. Kyai Bayi manthuk-manthuk angling (242) | jawane wus babagan piambak | kang ahli kal dunya kie |

--- 3-4 : 72 ---

lan ahli akeratu | pan wus palalira pribadi | andhêku kang sinojar | ing wuwus jinurung | lingira Bayipanurta | mring kang putra kêkalih miwah pra ari | lah iku anakira ||

260. pupungkasan le padha punagi | dadi lakune nak putunira | kari sapisan ko sore | pan mulihe malêbu | ing wêngine akurmat nabi | iku parentahana | sarerehanamu | samya umatur sêndika | angling malih payo padha bubar mulih | sêdhênge tata-tata ||

261. sami sêsalaman sêdayèki | lajêng kondur Ki Bayipanurta | putra ri samya andhèrèk | wangsul ing korinipun | putra kalih lan para ari | mantuk sowang-sowangan | wau ta cinatur | ya ta Ki Bayipanurta | lan kang garwa Malarsih amangun kardi | parèstri olah-olah ||

262. Ki Baywangling marang santri Luci (243) | he Luci kabèh sira priksaa | tarub myang tutuwuhane | sulamana dèn gupuh | êndi ingkang rusak tan bêcik | lan manèh andadaka | kêmbar mayang arum | kang bisa maune sapa | konên gawe santri Luci matur aris | inggih pun Kêndhayakan ||

263. lah ya kokono[57] mara ta dèn aglis | tur sêndika Luci sigra mentar | pêparentah mring santri kèh | tapung samya anambut | anulami kang tan prayogi | jalu èstri busêkan | mragat mesa lêmbu | wêdhus banyak bèbèk ayam | rinampungan têngange ngingon-ingoni | kèndêl lohor sêmbahyang ||

264. bakda luhur tatrap nambut kardi | rinayap ing anak putu kathah | purna sêdayaning gawe | ngajêngkên ngasaripun | ingkang sami kinèn wus prapti | kang putra kalihira | lan pra kadangipun | myang magêrsari sudagar | jalu èstri sêntana lan lurah santri | samya prapta sêdaya ||

265. wus pêpakan anèng ing pêndhapi (244) | Ki Bayi lênggah pinggir lèr têngah | nèng lampit kadêmangane | Ki Bayi alon muwus | apa uwus pêpak prasami | kang para ri turira | kados inggih sampun | nulya muni bêdhug ngasar | angling malih payo padha salat dhingin | sêdhêng mêngko bakda sar ||

266. nulya sami salat maring masjid | masjid Mangu dènira asalat | myang dhèrèk mring tajug bae | lan para èstri wêktu | salong kantun tan salat sami | maksih ngrukti pakaryan | samya rasan muwus | lan rowange nambut karya | ia talah ing kêrsane jêng kiai | ringkês wêkasan roa ||

267. ringkêse namung nora nyuruhi (245) | mring priayi ia gêdhe uga | mung tan natab gangsa bae | ia bênêr sirèku | yèn ngong dêdêg sajaking kardi | kêlamun tinêksira | rongatus tan cukup | bêgjane Kèn Tambangraras | tan krama kongsi kêlangkahan kang rayi | lêkas krama tan jamak ||

268. kinurmatan para kyai-kyai | prêsasat dèn mantokên ping sanga | atumpa-tumpa bêgjane | kang sawiji sumambung | wus tan kêna dilalahnèki |

--- 3-4 : 73 ---

mangunahe kang garwa | Mongraga linuhung | he pêsthi ta iku uga | ingkang mawa ing gawe anèh sêsami | kaya ta wong anumbang ||

269. dadi kaping sanga sabênèki | wiwitane le padha anumbang | nuli maring Jayèngwèsthèn | mring Jèngragan kang ngundhuh | gantya-gantya sêlajêngnèki | Suarjan Wiradhusthan | Panukman ingriku | Panamaran Kulawiryan | mring pêngulon wong numbang tan ana sêdhih | têka bungah kewala ||

270. gawok ingong wong tan duwe picis (246) | samargane dumadakan gampang | lah arta sinumbangake | sêlawase mêmantu | jêng kiai tan kadi iki | iba dipun roaa | mendahne yanipun | mêngkana dènya rêrasan | lan roange nambut karya jalu èstri | ya ta ing Pêkauman ||

271. ki pêngulu Basarodin linggih | nèng pêndhapa lan Ki Jamil Jamal | ki pêngulu lon wuwuse | dhi Jamal ragi maju | dèn mariki lan kula linggih | sampun wigih mangarsa | wontên pêrlunipun | Ki Jamal Jamil agêpah | majêng ngarsa wus majêng kèn majêng malih | tinarik tanganira ||

272. dadya adu dhêngkul dènya linggih (247) | wong têtêlu samya dhêdhêkêtan | Ki Basar malih têmbunge | kula takèn satuhu | mring andika Ki Jamal Jamil | mênggah kula punika | kadospundinipun | sangêt kêpengin susuta | lamun parêng lêga galihe pun adhi | kang mugi pitulunga ||

273. saratipun mrih sagêd sisiwi | sampun tanggêl gèn angakên kadang | ing donya praptèng akire | ing batin ngong guguru | inggih dhatêng pun adhi kalih | sok uga katrimaa | gyandika sung tulung | pan agêng punagi kula | kalih dhene[58] pêrlune ngong tanya malih | bab pakuating dakar ||

274. manthuk-manthuk Jamal Jamil angling | punapa pês tan gulawat pisan | pêngulu mèsêm saure | inggih bêlakanipun | botên apês têngèn pan nanging | tan pandak mung sakêdhap | sangêt rikatipun | sêtun dangu gangsal grêgan | nuntên makbrol sangêt cuane kang ati | kalihe sami cua ||

275. sin-isin punapa lan pun adhi (248) | mapan kula wus nêdyèng pêsaja | Jamil angling gih-gihane | dospundi lajêngipun | ki pêngulu apajar malih | punika bakyundika | yèn ngong darbe kayun | papat pisan kawêratan | gih puniku cacade saênyèk mijil | lagya jathok brol mêdal ||

276. bakyu dika kabèh mêmoyoki | winastan lir kambangan kewala | sarta apanas tibane | mila sami amuwus | bakyu dika maoni mani | apan cuwèr kewala | ganda lêtêng langu | winastan niku kang mawa | mila sangêt susahe tyas kula adhi | mugi wlasa maringwang ||

277. Jamal Jamil anauri aris | yèn mêkotên ywa dadi tyas dika | kula yun priksa wêrnine | pêngulu èsmu guyu | kadipundi ngisin-isini | èwêd têmên kaula | sangêt awonipun | angling gih ngangkah punapa | tiang sampun sami pêsaja tan kêlir | tan wangên-winangênan ||

--- 3-4 : 74 ---

278. anauri kadipundi adhi (249) | wontên ngriki kêjawi angiwa | inggih sumangga nulya ge | maring surambi tajug | wong têtêlu sami alinggih | ampingan tan kêtingal | nulya ki pêngulu | saking pêrluning patanyan | lingira lon kula alim dalêm adhi | amiak nyampingira ||

279. Jamal Jamil jumbul aningali | samya gumuyu alatah-latah | arsa sinasab tan awèh | lo kajênge ta sampun | kula grayangane rumiyin | ki pêngulu mathethah | isin pinêksa wus | Ki Jamal gumuyu mojar | bilah dene kaya kodhok dhêkêm iki | lir cêpuk kayu kawak ||

280. gêdhe bangêt bangêt cêndhaknèki (250) | tan sêmbada gêdhe lan dawanya | layak yèn copotan bae | tan sagêd kandhas masuk | maring uwêl jajambu jroning | ijêp asmaragama | sarwi tinêkêm wus | satutup kêpara mangang | Jamal Jamil wong roro gyan anêkêmi | gumuyu guligikan ||

281. darbèk dika anèh têmên niki | mêlulu kêpala thok kewala | nulya bêkayang guthule | mêlêng-mêlêng awungu | bêkuh mêngkirig pêngulu ngling | makbrol kamanya mêdal | macothot thêr thur thur | anyoroti tanganira | Jamal Jamil kidih-kidih angusapi | dèn waspadakên pisan ||

282. kamanira Kyai Basarodin | Jamal angling gih bênêr kang sojar | mêstani kopyor manine | sarwi samya tuturuh | pan wus sami wisuh bêrêsih | Ki Jamal wuwusira | mring kyai pêngulu | kula apajar kewala | dene saratipun amrih kuat rêsmi | sranane oyod kakas ||

283. ingukur dèn sami panjangnèki (251) | lan dakare dèntên racikanya | marica sunthi lan cabe | pipitu ingkang wungkuk | uyah lanang lan arêng jati | gula rèn pinêrapat | pinèt saprapat mung | pinipis têngahing latar | nuju wanci têngange pipisanèki | rinajah-rajah kêlar ||

284. yèn wus giling winatêg puniki | sang dewa sênjata akas-akas | kurang baga lwih akase | kurang baga akukuh | ora ana patine nuli | jêjamu dipun untal | sa Allah puniku | dene sarat maring kama | supaya mrih mani tan mêtu tumuli | tlutuh pisang bênggala ||

285. kunir lanang lawan murmak daging (252) | uyah lanang lisah wijèn ika | tinoyan jêruk lilange | mangka nuli inguyup | adatipun sampun sring-asring | dene amrih supaya | agadhaha tuwuh | babakan dalima wantah | lan êndhoging sawung kate lisah wijin | pinipisa cangkangnya ||

286. lan tètèsing sarêm sawêtawis | ingurutkên saking kawêtira | wit saking silit kodhoke | majêng mring dakaripun | sabên sontên suruping rawi | lan malih kang inguntal | pêli bajing gêndhu | racik sininjong kêdhikan | siji cabe wungkuk bongkot pucuknèki | tan mawi sinarêman ||

287. lamun sampun lêmbut pan pinipis | winorkên sajroning dhoging ayam | kate têmbean sarate | nguyup sing cangkangipun | pêndhak Gara Kasih jêjampi |

--- 3-4 : 75 ---

sampun akêndhat-kêndhat | yèn dèrèng tutuwuh | insa Allah inggih uga | gadhah tuwuh mantun grewal-grèwèl iki | têmtu jênak atanak ||

288. wa samantên botên ngrumiyini (253) | ing dalêm pêsthi kêrsaning Allah | nanging ihtiar wajibe | kêtrima botênipun | langkung bêgjanipun pribadi | apan walahu alam | tan kawasèng tèngsun | nitik kang wus kêlampahan | dèrèng wontên kang madal saking satunggil | kang pêluh dadya akas ||

289. ki pêngulu lêgèng tyas ngungun ling | adhuh sêdulurku Jamil Jamal | muga kêtrima kojahe | yêkti kula pituhu | mugi sagêd nadar tumuli | mangke kula awakap | sapêngadêgipun | mring pun adhi kalih pisan | nulya nuding mundhut sapêngadêg jarit | tan dangu sinaosan ||

290. lah puniki krana'llah dhi Jamil (254) | prêtandha saking katrêsnan kula | Jamal Jamil lon saure | puniku kula nuwun | botên purun manira tampi | sadèrènge sampunnya | sihe ki pêngulu | sangêt panarimaningwang | botên watak angupaya ing wêjani | mung krana'llah kewala ||

291. kula puniki tiang kêkalih | langkung drêmba tadhah kula pangan | sami lan tiang gangsale | prandene kula lampu | angêlikik luwe tan bukti | lamun datan sinungan | pangan mring sang luhung | putrandika Sèh Mongraga | sanadyan kantosa pintên-pintên ari | lamun tan kinèn nadhah ||

292. inggih botên ngajêng-ajêng bukti | nadian sandhang yèn tan sinungan |[59] saking putra dalêm dhewe | kaula datan purun | salin sinjang lian kang paring | pêngulu kêgawokan | gêgêtun agumun | lah inggih dhi sakalihan | kula narah kewala kêrsane adhi | punapa pinarêngan ||

293. lah wus dika wangsul ing pêndhapi (255) | kula adus mring kulah sakêdhap | lamun kasêlak praptane | pêngulu sigra adus | pan jinabat kurujil mani | satêngah dènya siram | kêsêlak kang rawuh | têtamu ingkang amapag | ing pêngantyan gumarêdêg jalu èstri | prapta tatèng pêndhapa ||

294. tarap têpung adu dhêngkul linggih | ki pêngulu kêsusu dènira | siram nulya dandan age | srewad-srewod agupuh | gupuh dènya manggihi tami | wus prapta ing pêndhapa | toya têksih kumyus | sêmu malêm busananya | Kulawirya waspada dènya ningali | têtanya mring Ki Basar ||

295. ki pêngulu wau saking pundi | punapi kesah têbih wau ta | kongsi kêbês kêringête | mencong dumancungipun | kêmancêpên kirang jêngginik | sarwi sasmitèng kathah | kang mulat gumuyu | dalih saking tan kaopan | ki pêngulu kewuhan dènya nauri | sinamur pêparentah ||

296. angenggalkên pasugatanèki (256) | pawohan wedang kasinomanya | wus wêrata sêdayane | Kulawirya amuwus | kang pêngulu wau king pundi | matur tan kesah-kesah | punapaa kumyus | sumangga mangsa boronga | sarwi ngingêr kêthu kang mèncèng jininggring |

--- 3-4 : 76 ---

kumocor toyanira ||

297. andêrèwès nêlêsi kulambi | saya ginuyu maring ing kathah | mandah wartia ngartine | wusnya nginang sêdarum | nulya ambêng kêndhuri mijil | jaba jro wus rinumat | tan ana kang kantun | wus samya ngacaran nadhah | adan lêkas sêdaya anutug bukti | luar ambêng dinuman ||

298. binarêkat wradin sakathahing (257) | jalu èstri sawusnya mêngkana | Jayèngwèsthi lon dêlinge | lampah ngong man pêngulu | pan dinutèng rama jêng kyai | kinèn mundhut pêngantyan | tinimbalan kondur | kabêktaa ing manira | aturira ki pêngulu Basarodin | inggih dhatêng sumangga ||

299. tan prabeda pitêmbungirèki | Turida mring ni pêngulu tua | nulya majêng lon ature | matur mring sang linuhung | Mongraga tan sêwala kapti | sigra pawèstri mangkat | myang jawi sêdarum | jajaran songsong wus mêgar | Sèh Mongraga Kèn Tambangraras kinanthi | umangkat saking wisma ||

 

---

1	Biasanya guru lagu a. (kembali) Biasanya guru lagu a.
2	§ prayoginipun: Dhukut. (kembali) § prayoginipun: Dhukut.
3	§ prayoginipun: Sawal. (kembali) § prayoginipun: Sawal.
4	Biasanya guru lagu a. (kembali) Biasanya guru lagu a.
5	§ prayoginipun: Rêbo Pon. (kembali) § prayoginipun: Rêbo Pon.
6	Kurang satu suku kata: taun Je Rêbo Pon sarêng tanggal Sura. (kembali) Kurang satu suku kata: taun Je Rêbo Pon sarêng tanggal Sura.
7	Kurang satu suku kata: taun Êbe Jumuah Paing tanggalnya. (kembali) Kurang satu suku kata: taun Êbe Jumuah Paing tanggalnya.
8	§ kirang sawanda, kawêwahan: nya. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: suka anjurudêmungnya]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: nya. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: suka anjurudêmungnya].
9	Biasanya guru lagu a. (kembali) Biasanya guru lagu a.
10	Biasanya guru lagu u. (kembali) Biasanya guru lagu u.
11	§ kirang nêm wanda, kawêwahan: kadya mêngkana. (kembali) § kirang nêm wanda, kawêwahan: kadya mêngkana.
12	Lebih satu suku kata: kang liring-liniring tingal. (kembali) Lebih satu suku kata: kang liring-liniring tingal.
13	§ limrahipun: dhêk-êndhêk. (kembali) § limrahipun: dhêk-êndhêk.
14	§ kirang sawanda kawêwahan: da [datansah]. (kembali) § kirang sawanda kawêwahan: da [datansah].
15	§ kirang sawanda kawêwahan: ing [ingkang]. (kembali) § kirang sawanda kawêwahan: ing [ingkang].
16	§ prayoginipun: mêrganira. (kembali) § prayoginipun: mêrganira.
17	Nomor pupuh asli: 37, diganti menjadi 57 sesuai dengan urutannya. (kembali) Nomor pupuh asli: 37, diganti menjadi 57 sesuai dengan urutannya.
18	§ kirang sawanda, kawêwahan: nèng. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: nèng.
19	nora. (kembali) nora.
20	§ kirang sawanda, kawêwahan: da [datan]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: da [datan].
21	§ prayoginipun: nurbuah. (kembali) § prayoginipun: nurbuah.
22	§ kirang sawanda, kawêwahan: e [mukmine]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: e [mukmine].
23	§ prayoginipun: dènira. (kembali) § prayoginipun: dènira.
24	Lebih satu suku kata: lik-likan jor-jinoran. (kembali) Lebih satu suku kata: lik-likan jor-jinoran.
25	§ kirang 2 wanda, kêwêwahan: e pan [ lumrahe pan]. (kembali) § kirang 2 wanda, kêwêwahan: e pan [ lumrahe pan].
26	§ prayoginipun: murad. (kembali) § prayoginipun: murad.
27	§ kirang sawanda, kawêwahan: nging [kenging]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: nging [kenging].
28	§ prayoginipun: tarub. (kembali) § prayoginipun: tarub.
29	§ prayoginipun: nirèng [sabakdanirèng]. (kembali) § prayoginipun: nirèng [sabakdanirèng].
30	§ kirang sawanda, kawêwahan: lu [milu]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: lu [milu].
31	§ kirang sawanda, kawêwahan: da [datan]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: da [datan].
32	§ kirang sawanda, kawêwahan: ing [rampunging]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: ing [rampunging].
33	§ kirang sawanda, kawêwahan: ta [buta]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: ta [buta].
34	§ langkung sawanda, kabucal: kang. (kembali) § langkung sawanda, kabucal: kang.
35	toyastuti. (kembali) toyastuti.
36	§ kirang sawanda, kawêwahan: ki. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: ki.
37	§ langkung sawanda, prayoginipun: Jèngraga. (kembali) § langkung sawanda, prayoginipun: Jèngraga.
38	§ (êsir pan jatining tunggal). (kembali) § (êsir pan jatining tunggal).
39	Kurang satu suku kata: matumpa tumpêng ana ing ngarsa. (kembali) Kurang satu suku kata: matumpa tumpêng ana ing ngarsa.
40	§ kirang sawanda, kawêwahan: ing [ingkang]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: ing [ingkang].
41	§ kirang sawanda, kawêwahan: na [pinalalêna]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: na [pinalalêna].
42	§ langkung sawanda, kabucal: a [nèng]. (kembali) § langkung sawanda, kabucal: a [nèng].
43	§ dènyarsa ngundhuh mantu. (kembali) § dènyarsa ngundhuh mantu.
44	kêdaging. (kembali) kêdaging.
45	Kurang satu suku kata: anêrêg têtarub tutuwuhan. (kembali) Kurang satu suku kata: anêrêg têtarub tutuwuhan.
46	Kurang satu suku kata: wusing dinongan rasul. (kembali) Kurang satu suku kata: wusing dinongan rasul.
47	§ kirang sawanda, kawêwahan: lil [mukalapatulil]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: lil [mukalapatulil].
48	§ prayoginipun: kayat. (kembali) § prayoginipun: kayat.
49	§ prayoginipun: ngèlmu. (kembali) § prayoginipun: ngèlmu.
50	§ prayoginipun: wêktu. (kembali) § prayoginipun: wêktu.
51	§ kirang 2 wanda, kawêwahan: apan. (kembali) § kirang 2 wanda, kawêwahan: apan.
52	§ kirang sawanda, kawêwahan: e [rêkangate]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: e [rêkangate].
53	§ kirang sawanda, kawêwahan: e [layake]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: e [layake].
54	§ prayoginipun: ngintip. (kembali) § prayoginipun: ngintip.
55	Kurang satu suku kata: ginêlintir kongsi atos ngintip aking. (kembali) Kurang satu suku kata: ginêlintir kongsi atos ngintip aking.
56	§ kirang sawanda, kawêwahan: a [anadhah]. (kembali) § kirang sawanda, kawêwahan: a [anadhah].
57	§ langkung sawanda, kabucal: ko [kono]. (kembali) § langkung sawanda, kabucal: ko [kono].
58	dene. (kembali) dene.
59	Kurang satu suku kata: nadyan sandhang yèn datan sinungan. (kembali) Kurang satu suku kata: nadyan sandhang yèn datan sinungan.