Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084)

Judul
Sambungan
1. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998. Kategori: Arsip dan Sejarah > Galeri.
2. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 001–026). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
3. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 027–035). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
4. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 036–038). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
5. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 039–042). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
6. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 043–047). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
7. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 048–053). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
8. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 054–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
9. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 058–063). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
10. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 064–065). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
11. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
12. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 085–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
13. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
14. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 124–137). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
15. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 138–160). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
16. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 161–187). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
17. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 188–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
18. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 208–228). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
19. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 229–248). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
20. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 249–264). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
21. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 265–280). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
Citra
Terakhir diubah: 31-05-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

66. Maskumambang

1. gya sinambut binêkta mring tilam sari (508) | ginunturan sabda | sang dyah tanpa walèng[1] kapti | makam pancadriasmara ||

2. lungiding turidhèng rêsmi kang ginati | makaming Aminah | Salamah Katijah jati | makam Patimah Ngaisah ||

3. sarira nglês bêbalung lir dèn lolosi | swuh rêmpu kalihnya | tan karkat angganirèki | watgata jatining uswa ||

4. aluaran sang ayu sinambut ririh | binêktèng patistan | pan samya ashar kadasi | Cênthini anampa wastra ||

5. pungun-pungun sang ro lir sawung kapilis | pulasing sungkawa | angawêngi ingawingit | sawusira apasatan ||

6. tumama malih maring tilam wangi |[2] sarwi sêsarean | kalih kunèng[3] jinêm mrik |[4] mawarga pilutèng garwa ||

--- 3-4 : 135 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 1 dari 59

7. kinêrakêt inganggang sinabda manis (509) | Ni Kèn Tambangraras | kerup ing tyas èsmu arip | alayap kaecan nendra ||

8. dyan sinarèkakên munggèng langên sari | wanci wus anggagat | dyah kêpati dènya guling | wus ingapit kajang sirah ||

9. sang mo[5] wuyung nimbali santrinya kalih | bêktane waunya | sing Karang ki Jamal Jamil | lah ki santri payo lunga ||

10. Ki Sèh Amongraga karya surat aglis | kang thika titiga | tinêkêm wus dèn cirèni | sêtunggil mungêl mring sêrat ||

11. kang sêtunggil ciri mungêl mring kang rayi | Jèngrêsmi Jèngraga | srat ingkang sêtunggil malih | ciri mungêl mring kang rama ||

12. sinèlèhkên wulu ulone aguling | sang kakung angaras | ngling ririh kari[6] yayi | manirarsa anglêlana ||

13. ki sèh luhung Mongraga tumurun aris (510) | parèstri kang nendra | nèng jêrambah myang Cênthini | sidhêku nèng waton tilam ||

14. Sèh Mongraga alon mêngakakên kori | kang anèng panirat | Jamal Jamil gya umiring | mêdal kori bêbutulan ||

15. sêkathahe manuk ingon ingkang muni | kang putêr bênggala | pêrkutut dara parèsi | sêndhêt unine tan sora ||

16. cakikèring kate bêkisar nyaririt | isthaning wangsitan | aywa na sru-asru muni | lamun kagyat kang anendra ||

17. Sèh Mongraga kang lagya nil[7] ing rabi | kadhone tyas mêlang | amuwuhi gênging kingkin | kang arsa nis kêpalangan ||

18. mila samya unining pêksi aririh | wanèh esthanira | bêndara wurungên anis | garwanta Ni Tambangraras ||

19. pêsthi sangêt nandhang papa gung prihatin (511) | pisah lawan pria | lagya sêdhênge among sih | lamun ngucapa mêngkana ||

20. ya ta wanci wêktu subuh dènya mijil | praptèng jawi dhadhah | kèndêl satêpining kali | asalat subuh nèng sela ||

21. wus pêragat dènira asalat sami | anulya umangkat | Jamal Jamil tansèng wuri | minggah palêstrèn narmada ||

22. wus mêsat ing pèpèrèng napak têtêgil | nurut pêgalêngan | pêgudhèn pêgagan sabin | lampahe awirandhungan ||

23. pan samarga Mongraga mandhêg anolih | kêtingal kang garwa | duk tinilar mêksih guling | katon trêsnane kalintang ||

24. ya ta wau kang mahawan Sèh Mongragi (512) | lawan santrinira | tan ana baya kaèksi | eca dènira lumampah ||

25. mèh raina sêmu bang ing pajar sidik | ima malang maya | lir lungsiring tilam sari | drawela langêning wiat ||

26. ngalèr ngetan sêdya nut pinggir pêsisir | hyang surya sumirat | kawêngan pêdhut ngampaki | adhêming bun kang kêsrampad ||

27. awurahan gumêdêr swaraning pêksi | bubut lan kêpodhang |

--- 3-4 : 136 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 2 dari 59

cingcing-guling lan srigunting | cuwiun manyar branjangan ||

28. jagigèring sata wana lir ngalangi | mring kang lagya linggar | wangsula aywa ja anis | garwanta kawêlas-arsa ||

29. miwah pangwuhing sawung dhusun kapyarsi | saking pêlinggaran | tutuwuh kolik mêlingi | lir anguwuh kèn wangsula ||

30. byar raina sirat soroting hyang rawi (513) | mrabani tekang rat | ngalèbi rêngganing salir | Sèh Mongraga dènya lampah ||

31. ngancik wana têrataban anut mêrgi | rêstari tumama | mêmangun mangunêng wingit | wus kapungkur padedesan ||

32. pan angambah sasêngkan ing wana wukir | jurang jrèng mangungang | nut têmbinging lêmah miring | kêpering parung ingarsa ||

33. gêgêr mênggêr agra gugur galêgêri | lata angrêgancang | lumung lumut ambêlêti | lulut lumêkêt ing sela ||

34. lyah lwah siluk asiluluk kang alêngki | kèh pala kêsimpar | parêng ing mangsa maèsi | kawarsan ing labuh kapat ||

35. sri panjrahing sari marururum amrik | abra patra wijah | bêlasah wohing gênitri | katragan gagar sumêbar ||

36. bogêm bana cêmpakan dulan sulastri | myang kang kanigara | wilasa lan gandasuli | aglar ingkang anggrèk wulan ||

37. jangga mure argulo bang worawari (514) | patramênggala myang | landêp lawan sanggalangit | tanjung soka nagapuspa ||

38. kang sirdênta kalak kênanga kumuning | lan prabusètmata | mêlathi pudhak sisili | puspa capa lan kucila ||

39. sang mong brangta napak ing sela tumawing | tumiling nut awan | lir nambrama kang lunga nis | brêmara rèrèh manguswa ||

40. angrêrêngih rêngu mrih ruruning sari | lir karunanira | kênya pinarwasèng gati | sang monêngkung lênglêngan[8] ||

41. tan cinatur ya ta kang kantun aguling | Ni Kèn Tambangraras | kêbanjur dènira guling | kongsi byar dènira nendra ||

42. pêksi jalak cukcak guthilang lan nori | gumêdêr cêrikan | lir mumungu kang aguling | dingarèn dènira nendra ||

43. lah wungua aywa kêpati aguling (515) | tiwas rong prêkara | dhihin pot subuhirèki | pindho tinilar ing pria ||

44. Ni Kèn Tambangraras wungu dènya guling | kagyat katêrangan | hyang aruna wus umijil | myat mring kang raka tan ana ||

45. lir sinêmpal angganira tyas monêng nis | êpot ing wêktunya | nyana tinilar ing laki | ngandika mring cèthinira ||

46. kabisturon tên[9] sirèku aguling |[10] Ni Cênthini sigra | gêragapan dènya tangi | kinèn ngucali kang raka ||

47. ingulatan ing tajug panêpèn wingking | miwah ing patirtan | wus gêmêt dènya ngulati | umatur mring Tambangraras ||

--- 3-4 : 137 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 3 dari 59

48. tan kêpangguh rakanta kula ulati (516) | Ni Kèn Tambangraras | dun[11] myarsa ture Cênthini | mitênggêng tan kêna obah ||

49. tyas bêriwut supêk tan ana sêtugi | sumumpêl anênggak | napas kabêbêk ing kapti | cumêkik niba kantaka ||

50. anggadêdêr ngêcêcêng lir kayu aking | Cênthini jrit sigra | ngrungkêbi padanirèki | anangis kêlara-lara ||

51. umyang kabèh tua nom parèstri nangis | Ki Bayipanurta | kagyat sru swaraning tangis | lan garwa lumajêng ngetan ||

52. tiningalan kang putra sangêt tan eling | Malarsih karuna | kêna ngapa sira nini | têmahan sira kantaka ||

53. Kyai Bayi bêkuh-bêkuh dènya nangis | gumrah jroning wisma | kapirêng saking ing jawi | Jayèngrêsmi Jayèngraga ||

54. jalu èstri lumayu marang jro prapti | samyambyung karuna | miwah ingkang para ari | sêntana pra santri prapta ||

55. pêpêk jibêg jalu èstri samya nangis (517) | tan wruh purwanira | gumêdêr arung anangis | Tambangraras tinangisan ||

56. para tua pêngulu lawan Sêbagi | Jumêna Jêmpina | gênti nêmbur anjampèni | ting salêmprot agêbrèsan ||

57. japa suwuk sêsawanan angêcuwih | sêmbur dringo bawang | myang toya tuli ing canthing | miwah pra tuwèstri samya ||

58. anêlusur sêsalang nyênêng thi-athi | sarya akaruna | kang mêtik pating jarêlih | tanpa rungwan kang karuna ||

59. datan kêna sinapih pating jêlêrit | Kiai Panurta | ngling wis-wis aja nênangis | mundhak amuwuhi susah ||

60. Ni Kèn Tambangraras kang dangu tan eling | sinundhang pra tua | nulya kêkêtêg kêtawis | tungtum napase kêsotan ||

61. Tambangraras nulyèngngêt[12] lara anangis (518) | ingkang rama sigra | ngisêp êmbune kang siwi | sarwi alon angandika ||

62. pa mulane sira kantaka kêpati | dhenok paran sira | binêndon lakinirèki | atawa kêtiban sada ||

63. lawan lakinira Ki Sèh Amongragi | dene tan kêtingal | asênêtan anèng êndi | paran darunaning duka ||

64. Ni Malarsih angling lah matura nini | dinangu ramanta | aywa dera pijêr nangis | sarèhêna tyasmu rara ||

65. Tambangraras pêgat-pêgat matur aris | manêmbah ing rama | kaula tan sinung runtik | myang sada tumamèng angga ||

66. datan wontên dêdukanipun sêkêdhik | jêng rama putranta | tan antuk lamun ngulati | de kang dadya wod tyas amba ||

67. putra tuan lamun kawuwusa yêkti (519) | linggar ing sêsana | ngêlalu anglalana nis | tan wrin paraning kanêngan ||

68. duknya ratri dènya ngingkis sabda wingit | adrêng kaularsa |

--- 3-4 : 138 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 4 dari 59

tumuntur tan dèn lilani | sawusipun pranèng basa ||

69. samya layap sakaroron lawan mami | mênawi punika | sèstu lir linge duk ratri | de puara datan ana ||

70. Kyai Bayi anjêtung tan kêna angling | miwah sêdayanya | samya gêgêtun tan sipi | myarsa ture Tambangraras ||

71. ya ta wau kucumbi cèthi Cênthini | duk wau kalanya | atrap wiwal ing guguling | myat thika anèng sor bantal ||

72. tigang thika Cênthini kagyat ningali | anulya ingalap | ingaturkên ing jêng kyai | Ki Bayi gupuh ngandika ||

73. iku apa kang sira turkên ing mami (520) | wus katur tinampan | putra ri samya ngingsêgi | yun myarsa bukaning sêrat ||

74. Kyai Bayi ningali alamatnèki | marang Tambangraras | satunggil mring rayi kalih | sêtunggil marang kang raka ||

75. dyan binuka sastrane pegon angrawit | pan winaos sora | ungêling srat angalap sih | yayi Ni Kèn Tambangraras ||

76. manira mit karia bêktiyèng Widi | kang mutlak ing bengat | kang kupu ing suksma jati | sun lêlana andralaya ||

77. angulati marang kadangira yayi | kang padha anglunga | kaboyong kalaning jurit | duk bêdhahe Sokaraja ||

78. binoyongan marang Nayaganda sami | marmèngsun nrang papa | anggawa arinta kalih | wusana pisah lan ingwang ||

79. yayi sira kang tawakup mring Hyang Widi (521) | dèn narimèng titah | ragèngsun srahêna Widi | sêdyèngsun pan ora lawas ||

80. Kyai Bayipanurta bêrêbês mili | mêmacane magag | marêngkak sêrêt tan titis | kadho-kadho tyas kandhêhan ||

81. jalu èstri sêdaya samya anangis | netra tan ana sat | ngêmbong kumocor luh mijil | myang Jèngrêsmi Jayèngraga ||

82. tingal mabang lir hyang aruna umijil | bungkuk marawayan | tyas koncatan lir pinêthit | cipta suka kinanthia ||

67. Kinanthi

1. kang sêrat sêtunggilipun | pinaringkên putra kalih | Jayèngrêsmi anupiksa | Jèngraga tumut nungkuli | winaos sinuksmèng dria | samun tan kêtarèng lathi ||

2. pangaksamanta kang maklum (522) | yayi kang langgêng pupuji | pupusing angga toh jiwa | tanpa dharat tanpa tasik | tan kêlêm datan kumambang | misesa anèng pribadi ||

3. kadya antiganing sawung | ingêrêm titising wiji | nirna cumaning kasidan | dadya wuk maring kêjatin | nikmat rasaning galinggang | kang muhung brangti Hyang Widi ||

4. têgêse kulinèng luhung | tan milih ênggon sawiji | nèng jamane kasamunan | pasêmone kang ahli wis | Jayèngrêsmi Jayèngraga | lir pinancas tyasnya kalih ||

5. ungêling srat mring ramebu | pan anor ing atur bêkti | nuwun sukur ing pandonga |

--- 3-4 : 139 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 5 dari 59

kagalatan ing pangikis | tan kaur atur uninga | kaula limput ing wingit ||

6. kêrsaning Sang Kang Maha Gung | amba pinolah ing kêlir | winayang ing kawuyungan | marang Hyang kang maha Luwih | mangênês ing ka-ênêsan | narah kumambèng wanadri ||

7. inggih pintên bangginipun (523) | ramebu myat angga mami | mugi sukur ing Hyang Suksma | tulusing amal kang salih | sidêkah jariah[13] pitrah | kang mêlêng mumulang pêkir ||

8. Ki Bayi kêlangkung ngungun | ngêlus-êlus jenggotnèki | kang srat tiningkêm kewala | anjêtung tan kêna angling | sarwi nênggak-nênggak waspa | angling angrêrêsi kapti ||

9. ia talah kang linuhung | astag pirulah hal ngalim | sun sidhêp nora mêngkana | dene tan prêcayèng kami | sêdaya susahing dria | Ni Kèn Tambangraras nangis ||

10. wus tetela sang dyah ayu | yèn ingkang raka lunga nis | têbah jaja sambat pêjah | kêlara-lara anangis | sêdaya ambyung karuna | jalwèstri langkung prihatin ||

11. Ki Panurtèmêng ing kalbu (524) | lan uwis mênênga sami | padha pupusên tyasira | têkdir kêrsaning Hyang Widi | wedaning kaula êngam | tanpa wêkas gung prihatin ||

12. wus mênênga sira êndhuk | ywa pijêr ngiyêng anangis | srahêna maring Hyang Suksma | kandêlna tekadirèki | aywanggung siranggêng brangta | ala kang tinêmu nini ||

13. wis-wis kabèh ywa kapiluh | kewala muliha sami | aja na prihatin dahat | maring kang alêlana nis | kang padhènak nambut karya | lawas enggale pan mulih ||

14. malah kang jumurung sukur | sapakolèh muji dikir | nyêlamêtna lan sidhêkah | kang lunga lawan kang kari | ya kang padha duwe trêsna | mring kang lagya nis prihatin ||

15. ingkang liningan umatur (525) | sêndika jalu lan èstri | samya pamit wus linilan | gya mundur bubaran mulih | sêdaya soang-soangan | tan cinatur kang gung kingkin ||

16. ya ta wau kang anglangut | ngalèr ngetan wus pasisir | sira Ki Sèh Amongraga | lan santrinira kêkalih | tan arsa mampir padesan | umahas ing wana wukir ||

17. ngambah jurang pèrèng parung | parang rong miring kapering | pring ori anggrit gêrotan | sumêrit kêtiup angin | mawor krisiking cêmara | tampêking kaliang aking ||

18. ngrapak kêpidak kumrusuk | sêmpal gumropak pang garing | gigal papal kapalêsat | sumyur lir janak binênthik | kabênthak palêthoking pang | ngêrbatang ngalangi mêrgi ||

19. lir prêjurit prang kêpupu | sèmpèr katibanan bindi | bêngohing lêmbu andaka | kadya sambating akanin | jêjawi rambon andhapan | kidang mênjangan myang kancil ||

20. garêdêging sandanu[14] (526) |

--- 3-4 : 140 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 6 dari 59

anglir pambêrêging jurit | swabawaning singa nabda | krura krah anggro ngajrihi | buron wana kabêrasat | bêsot lumayu anggêndring ||

21. cênguk lutung rêbut dhucung | kikik ajag wawar wiwrin | ua-ua wêrangutan | bangkokan kapêngkok kontit | kêpalang asalang tunjang | kang nêracag mènèk mêncit ||

22. mesa lawung bêkos gêdrug | samya pasang singat lungit | myang andaka agabrêsan | kênthus mêthèngthèng amathis | lir magoli kang sasaran | andanu kadya nglajêri ||

23. anggabag samya bêk purun | êmonge ngalewa ering | anggêrêng cakar kêrukan | muringis wikrisnya ngisis | amuwus ilu nêracas | nilap kumlepat koncati ||

24. laju lampahe sang mong kung (527) | lan santrine Jamal Jamil | buron wana isthanira | basaning sato apênging | aja na wani nukarta | mring sang adi lêlana nis ||

25. sang monêng manêngkung wêtu | nèng pinggiring têlaga di | munggèng sela sumayana | rêjasa gung kang ngayomi | bakda lohor gya mahawan | awanting ing jurang curi ||

26. mêrgil rumpil papal pupul | pipil siluk-siluk sungil | asingub mangêb sumahab | dukut sresrewehan warih | tibèng parang rong grènjèngan | mabun tampuning kang warih ||

27. linut kandhasing atrêjung | rêjangan parang tumawing | nut irahing toya racah | lumut linawatan limit | praptèng kakarasing jurang | myat gua nguwêng awingit ||

28. lir rinakit rekanipun (528) | apipilar sela langking | tinub ing pakis dhêdhêkan | wisamarta lir susumping | bilung têlong lan wilada | walêdan êlo luluwing ||

29. pilang pule pulasantun | santên sengon wungu mangir | ngapit kanan kering gua | patukan sirahing kali | kang mili mring Pasuruan | bêngawan nyungap jêladri ||

30. Sèh Mongraga tyas kumênyut | myat singêbing gua wingit | wastaning gua Sirupan | palayapaning dhêdhêmit | êjin pêri pêrayangan | kayang nèng Sirupan singit ||

31. ya ta wau sang among kung | nèng pangol sela alinggih | wanci surya wus ngancala | sira Ki Sèh Amongragi | tumurun marang patirtan | santri kêkalih tan kari ||

32. samya ngambil toya wulu (529) | sawusira asusuci | sang brangta tumamèng gua | wontên lata gêng mêthalit | ambêlandhit lir sêsalang | nam-naman kadya kinardi ||

33. taru gêblèg namanipun | salêmpit kadi warnèki | pasalataning ulia | nèng gua Sirupan nênggih | anulya Ki Jamil Jamal | angadani wêktu mahrib ||

34. anutug dènira wêktu | praptèng isa bakda witir | Sèh Mongraga kajênêkan | nèng taru gêblèg amupid | swarèng ratri kèh karênga | thot thot thot rong-orong cacing ||

35. kêciting riris poh êlur | babaksalo lan rêrêngi |

--- 3-4 : 141 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 7 dari 59

têmbêlong luwing lan jongkang | jangkrik gangsir ngêrik ngênthir | thilêng dhawang bêring upa | kêkècèk lan walang kêrik ||

36. myang pêksi kang munya dalu (530) | kokolik tuwu kêdhasih | kup-angkupan atilêpan | bubut bintit lan barênggi | sribombok têkak lan cabak | wiwirog landhak angêsir ||

37. wau ta ingkang anêkung | nèng taru gêblèg tan mijil | jênêk anèng jroning gua | iktikapira ngantêpi | karsa mêdal lamun kadas | sumungku dènya nênêpi ||

38. antara wus pitung dalu | Sèh Mongraga dènya mukpid | anèng ing gua Sirupan | ngandika mring Jamal Jamil | payo mahawan lon-lonan | nuruti paraning budi ||

39. nulya umijil sang mong kung | nut têmbing sela tumawing | wus linggar saking jro gua | bakda subuh pajar sidik | hyang aruna bang sumirat | amrabani wana wukir ||

40. wurahan swaraning manuk (531) | tiupan sriti dhêdhali | srêpêt mèh nêrapad angga | isthanira lir ngaturi | kang lunga nis kèn wangsula | owêl sêpên panêpèn tis ||

41. ana lir tuduh dêlanggung | dhêdhali abola-bali | punika marga tan pringga | won[15] èmpèhe sakêdhik | gawar walêring wêlahar | aradin glis praptènginggil ||

42. Jamal nèngarsa nut manuk | dhêdhali masiti mêrgi | tinut satêngah onjotan | ngèncèng pèrèng lêmah miring | supana bana bêbanar | anon palêstrèn têtêgil ||

43. sêmangka kêrai timun | kacang kara lan kêcipir | lombok terong juwawutan | jagung ontong canthèl jali | nêdhêng andhêndhêng kang gêdhang | gumadhing turut pêpinggir ||

44. pagêr rajêg wali kukun (532) | atêngah gubugnya inggil | wit jati pat ngiras jagak | rinambat kara kêcipir | gubug kampung gêng irasan | pawon pêturon sêsisih ||

45. kang tunggu gubug akukuk | ngoraki pêksi prit pêking | ayêm sarwi gêgambangan | kêndhangan gambang mêlingi | kamuktène wong gunungan | sona jugug lir nyindhèni ||

46. namaning dhukuh ing Cadhuk | pagrianing jurukunci | anama Ki Nitinala | sêmana lagi adhangir | têgale pèpèrèng jurang | Nitinala duk ningali ||

47. wong lumaku aruruntung | nut pèrènging jurang têgil | nêrka yèn dudu wong ala | Nitinala têtanya ris | gus dalêm kèndêl sakêdhap | kula takèn mring gus katri ||

48. ya ta ingandhêgan wau (533) | alon lênggah Sèh Mongragi | anèng soring sidawayah | matur wau saking pundi | sang monêng alon turira | sing gua sirahing kali ||

49. nênêpi mung pitung dalu | nèng oyod gêng ambêndhalit | gêgêtun Ki Nitinala | matur suawi mring panti | Sèh Mongraga datan arsa | kêrsa laju lêlana nis ||

--- 3-4 : 142 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 8 dari 59

50. Ki Nitinala agupuh | matur dalêm kèndêl ngriki | aglis mulih maring wisma | nak bojone kèn angrukti | susuguh saananira | tan dangu wus dènya cawis ||

51. ngatag pawong baturipun | kinèn bêkta dhulang aglis | wangsul prapta ing gwanira | dhêdharan sumaos ngarsi | pala godhogan bakaran | jagung tela wi gêmbili ||

52. Nitinala alon matur | sumangga katur puniki | sawontêne sumapala | supaya jampi tyas pêrih | sang monêng mèsêm ngandika | gih bangêt tarima mami ||

53. bok sampun susah asuguh (534) | nulya dhinahar kang uwi | sacuwil wusnya dhinahar | linorodkên Jamal Jamil | uwi gêmbili sêpanjang | jagung myang kêtela abis ||

54. sêmunira durung tuwuk | dhasar mênta[16] pati gêni | Sèh Mongraga ris ngandika | dika punapa pêtinggi | matur kaula punika | won-awon pan jurukunci ||

55. gua ing Sirup puniku | ingkang kaula tênggani | yèn wontên tiang tirakat | sêbarang kang dadya kingkin | kêkirangan sandhang pangan | myang arsa dadya priayi ||

56. asring kula kang jinujug | trêkadhang sring angsal kardi | luar tyase kang sungkawa | sêkadar ngulih-ulihi | dene kang gua Sirupan | punika kêlangkung wingit ||

57. lia kula kang mêriku (535) | tan kêna sinêngka prapti | asring kabujêng têksaka | pun taru gêblèg kang mawi | katingal sawêr lêkêran | mangap naut mring kang prapti ||

58. punika kêramatipun | ing waliulah sinêkti | Kangjêng Sang Sèh Mahalaya | nèng riku amati ragi | mila angkêre kêliwat | tan ana wani kang prapti ||

59. rumiyin wontên wong mriku | neneman sutaning mantri | nèng taru gêblèg anendra | pitêkur lajêng ngêmasi | agawat sangêt kang gua | tan kenging kambah ing janmi ||

60. paduka kuwawa mriku | kangsi sipêng pitung ratri | inggih anglangkungi bêgja | têmtu yèn punjul sêsami | Sèh Mongraga lon lingira | lah gih paman jurukunci ||

61. asuguh sarta pitutur (536) | wus bangêt tarima mami | kula laju nut sêparan | muga bêrkata kang kari | tulusa pandhukunira | angingoni anak rabi ||

62. Ki Tinala dhêku-dhêku | sumanggèng karsa lumaris | Jamal Jamil wus pamitan | mahawan Sèh Amongragi | ngalèr ngetan lampahira | nut jurang têrbis wanardi ||

63. angambah têlatahipun | ing Prabalingga wana writ | kathah papaning pêtapan | lêbak punthuk sêndhang bêlik | parêrêbaning iktikap | nèngriku bêkti Hyang Widi ||

64. kèndêl lampah lamun wêktu | wus ba[17] salat lumaris |

--- 3-4 : 143 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 9 dari 59

mahas ing wana wulusan | tan kewran gyan nendra mantri | têrkadhang dalu lumampah | pupunthuk kang singit-singit ||

65. pan siang dalu alaju (537) | sumêngka ardi gêng inggil | anênggêl arga inancab | pupucaking ardi Gêndhing | praptèng pucak kajênêkan | asimpar banar nrang kapti ||

66. nèng sela sumayana lus | ingapit ing gua guling | pêpangol angêtuk toya | rêmbês[18] sarta awêning | kinubêng wit manisrêja | lan paponan asasêling ||

67. tan ana lianing taru | tuwuhan pucaking ardi | manisrêja lan paponan | nêdhêng wohira andadi | abungah Ki Jamil Jamal | kang thêng-ithêng dèn undhuhi ||

68. katur ing bêndaranipun | sang brangta dhahar sakêdhik | pinaringkên Jamil Jamal | anêmên lir mangan nasi | wus têlas nulya ngupaya | wohing manisrêja malih ||

69. dèn iras nèng uwitipun (538) | niungkên pang amilihi | kang ithêng-ithêng kewala | tuwuk tan kalirên bukti | mangan wohing manisrêja | arêna Ki Jamal Jamil ||

70. ya ta wau kang manêkung | nèng pucaking rêdi Gêndhing | pan wus kawan dasa dina | sira Ki Sèh Amongragi | minggu tan kêna ngandika | lyan angling nging puji dikir ||

71. dènira kasud ambuntu | amrih babaring kêjatin | pinulang pêlênging dria | datan nadhah tan aguling | gugulung ing kalênglêngan | minta luar ingalangip ||

72. kêrsaning Sang Kang Maha Gung | durung pagut ing mangsèki | mêksih lilabaning mangsa | musêng dènira anganti | sêmining jati gêlinggang | langgênge maring kêjatin ||

73. Ki Sèh Mongraga amuwus | payo tumurun sing ardi | santri ro matur sêndika | nulya tumêdhak sang pêkik | silo sulak aluklukan | lukak-lukik sêngkil sungil ||

74. tumurun ing jurang trêjung (539) | buntu kêcuthêlan mêrgi | margi têlas ing jujurang | jurange kêlangkung bangbing | bangbinge angrong angungang | nguwêng-uwêng sêmu wingit ||

75. nulyanon oyod susulur | silar ngêlun ing walulin | walan wêlon lir wèh dalan | gandhu kadya angandhani | kang arsa mêdhun ing jurang | trêbis tan kambah ing janmi ||

76. kang andon lampah tumanduk | mêdhun nut oyod walulin | gendholan sobrah mêrambat | gênteongan ngontang-anting | praptèng karasing jêjurang | nyêkodhong ngêdhung angêndhil ||

77. angêluwêng mangêb singkub | kracahan rêmbês naritis | angrèwès ing adal-adal | tumètès kadi garimis | tibèng tirta pakêdhungan | têlaga sirahing kali ||

78. kali Gêntung sirahipun (540) | bêngawan tanah Bêsuki | anyungap marang samodra | tuking kali ardi Gêndhing | gua Cêrong aranira | tan lêbêt kambah ing janmi ||

--- 3-4 : 144 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 10 dari 59

79. kêlangkung sirung acêrung | cêbrik cêrabakan warih | umês tan ana kang dhahas | nglulumut kabèh tan aking | kèbêkan ampu kêkajar | pakis galar nut pêpinggir ||

80. Sèh Mongraga ragi ngungun | ngubêngi dhampèng gua writ | tan ana padhas kang dhahas | sêdaya kacrakan warih | sang monêng sukur tyasira | pangunadikaning galih ||

81. kang gua upaminipun | wanodya pêrawan sunthi | tan tate pinotha-potha | ing pria pinolah ing sih | ing mangkya lagya tinêkan | janma di minangka krami ||

82. lire dede pancènipun (541) | kang gua kambah ing janmi | krana kèh kang dadya bahya | ulêr lingsêng ula uling | latêng kêmadhuh adhakan | Sèh Mongraga angubêngi ||

83. sajêmbaring gua singub | dangu dènira kuliling | ngambah jêrambah tan asat | myang pinggir tan ana aking | wanci lohor arsa salat | rikuh ngupaya kang aking ||

84. sêkala nulya andulu | jêrambah kang têlês garing | salampit kasah kang asat | lulumut garing arêsik | kandêl êmpuk lir kasuran | Mongraga sukur ing Widi ||

85. sèstu palaling Hyang Agung | pinaring papan ngabêkti | nulya samya lohor salat | ajênêk Sèh Amongragi | antara ing pêndhak dina | nèng Calêrong Sèh Mongragi ||

86. ya ta wanci bakda luhur (542) | saking Calêrong umijil | Jamal Jamil tan kêna sah | lumampah nèngarsa wuri | lon-lonan tindak tan kongang | tan bukti ing pitung ari ||

87. anêrang jurang aparung | pêparang pèrèng arumpil | anètèr praptèng bêbanar | agiran sukuning ardi | munggah tumurun sêparan | laju nênggêl ardi malih ||

88. apan mêksih têpang suku | Sêmèru lan ardi Gêndhing | Sêmèru kang êlèr wetan | gêng ngungkuli ardi Gêndhing | kêlangkung angantak-antak | Mongraga dènya ngunggahi ||

89. pêpêncu pating pênjutu | kathah wawêkaning ardi | Ki Sèh Mongraga ararywan | kêdalon anèng ing kêndhit | arga Songsong pasipêngan | ing papan langkung miranti ||

90. balumbang watu angêtuk (543) | toyanya kêlangkung wêning | dhampènging sela awirya | mot janma sèwu ngênggoni | sela blêg datan lilapan | nyakêdhung sela ngaubi ||

91. ataman tinon maharum | sangkêp sêsêkaran asri | anggrèk wulan argulo bang | landêp noja wora-wari | pêlasa patramênggala | cilung sikatan bang putih ||

92. mambak sri sarinya ruru | brêmara kwèh angrêrêngih | ngrurah mring maduning sêkar | winigar amjar ing siti | sela lus lir pinahyasan | panjrahing puspita mamrik ||

93. pudhak sisili gandanduk | mulêk ambêlêk ing angin | Mongraga têpêkur ing Hyang | kêlangkung sukur ing Widi | dènya karya kaelokan | ngandika mring Jamal Jamil ||

--- 3-4 : 145 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 11 dari 59

94. mahluking Hyang Kang Maha Gung (544) | janma kang tinitah urip | wong ana sajroning praja | durung sukur ing Hyang Widi | beda wong kang anèng arga | yèn ora anèng jêladri ||

95. wruh salir kelokanipun | kwasaning Kang Maha Suci | kaya ta kie panggenan | kang watu angêtuk warih | majade tan ana toya | lan sangkêping sari-sari ||

96. kadya gêng rumasanipun | myat kelokan kang kaèksi | tuduh yèn Allah tangala | lêwih kêwasa pribadi | dadyèngsun ngrasa kapurba | drêma pinolah ing kêlir ||

97. Jamal Jamil matur nuhun | mêngkana Sèh Amongragi | antara ing têlung dina | nèng sela Songsong amupid | ing bakda subuh anulya | manjat nênggêl pucak wukir ||

98. kathah pêpangol sela gung (545) | sêgajah-gajah tumawing | sêgênthong-gênthong ngêrakal | kitrine ingkang ngêbêki | manisrêja lan paponan | sidawayah jegot rêsi ||

99. kang dukut sulanjana rum | gandapura rum awangi | gandarêsmi rêsmijiwa | juatan lan sumantali | muntri pakis wisamarta | kencor kajar pujêr jori ||

100. manjat malih sing sela gung | watês pupucaking ardi | palêsta wêdhi kewala | tan kenging tinampêk sikil | kêrikil luntur laradan | pakewuh Ki Jamal Jamil ||

101. tan bisa manjat mindhuwur | dening lunturing kang wêdhi | malinthas apucak pisan | tan ana kitri lyan malih | mung pandhan rang-karang ngarang | lan dhukut gulung galindhing ||

102. kang sukêt gulung-gumulung | gêlundhung kêtiup angin | Sèh Mongraga kewran ing tyas | samya tan bisa mênginggil | nulya na watu sablungkang | kesisan wêdhi mêndhêlis ||

103. Sèh Mongraga napak watu (546) | sablungkang narithik nginggil | pinancad kêkah tan obah | kang watu lir angandhani | lêga tyasira amancad | anulya prapta inginggil ||

104. pucaking rêdi Sêmèru | namung sêdina sêwêngi | kêpotan wuluning salat | mung toya mum lêbu suci | ing tyas tan pati pitaya | nulya mudhun Sèh Mongragi ||

105. laju jiarah ing gunung | Sêmèru dipun ubêngi | wêkane sêtunggal-tunggal | lèring arga Songsong wukir | aran arga Telamamaya[19] | kang lèr wetanipun malih ||

106. ngardi Bugangin ranipun | kidul wetanipun malih | ardi Rêntêng pêlawangan | ngapit wukir Selamanik | ing lambung têlaga muncar | mandrawas gêbyoging wukir ||

107. rèjènging jurang atrêjung (547) | dhung aro sirahing kali | narmada nyungap samudra | bêngawan kèh anêmpuri | jog tanah ing Pênarukan | maro sungaping jêladri ||

108. antaranya laminipun | nèng Sêmèru Sèh Mongragi | sêwulan langkung tri siang | turun ing Sêmèru wukir |

--- 3-4 : 146 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 12 dari 59

laju maring Pênarukan | angayam alas wanadri ||

109. tan ana drigama ketung | trêkadhang kêpapag janmi | kang mrêjurit myang wong dagang | sumimpang nêlasak mêrgi | tan arsa yèn tinakenan | lamun kapagutan titik ||

110. têmah mêwahi papa gung | mêngkana ingkang sêdya nis | umahas wana wulusan | anglangut lampahira ris | jujurang sêngkan linakwan | anênggêl ing ardi Putri ||

111. parange rumpil aparung (548) | lilingiran watu putih | cucuri kêrakal pêthak | tan ana kitri ngagêngi | pandhan rangkang lan kucila | jêlapa parijatha sri ||

112. walikadhêp lan trikancu | kancuh cukil lan kacumpit | utit tale lan widara | papas têpus lan kulampis | sira Ki Sèh Amongraga | praptèng kêndhit têngah ardi ||

113. myat lawang gua aciut | sapipisan wiarnèki | satêkên inggiling lawang | karungkuban dukut grinting | lamuran mrak katêmbagan | simbar kajar pakis wiring ||

114. kêtutupan sela gênuk | gêng sêgajah watu putih | kanan kering kori gua | pan watu sumbul angapit | rong prangkul ananjung pêthak | Jamal Jamil angrêsiki ||

115. sukêt kang nasabi pintu (549) | sumilak katon arêsik | Sèh Mongraga gya tumama | mring guaning ardi Putri | gua kawidarèn ranya | kêlangkung dènira wingit ||

116. bênêre pupucakipun | bolong wiar amadhangi | dadya tan pati limutan | saisining gua kèksi | sajroning gua matirta | karang bang lumbang botrawi ||

117. patuking tirta sing ruhur | tumètès ingkang ngrêmbêsi | wontên rakite lir tilam | sela sumayana putih | gigilang lir watu lintang | pêsalatan ingabrangti ||

118. sang monêng ing kung sumungku | kukuwu kulinèng sêpi | antara sêdasa dina | dènira dadalon nêpi | èngêt lamun anglêlana | jiarah ing ardi-ardi ||

119. ngandika mring santrinipun (550) | payo mêtu Jamal Jamil | nulya mijil saking gua | mêngetan bênêr lumaris | glagah pangalang-alangan | bobondhot bandhil ri sisir ||

120. tanjung maja kulampis pung | kêmarung kèngkèng ngor cangkring | pring ori gadhung riwana | rigulo pandhan pênjalin | suruda rêjêg rèndhètan | Jamal Jamil dimik-dimik ||

121. anabrang bêngawan agung | kali glawèng wus kawingking | ngambah wana têrataban | têtêgil dhusun pêminggir | kadhang kèn mampir tan arsa | milalu laju mêgat sih ||

68. Dudukwuluh

1. ngetan bênêr lampahe saya anglangut | apan turut ing pêsisir | wana tratab kêtêb sampun | gabus dhaon lan pi-api | rayung gêlagah gêlonggong ||

2. sabên-sabên kêpapag wong alêlaku (551) | sang mongkung namur nimpangi |

--- 3-4 : 147 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 13 dari 59

mênawa asalang wuwus | mêmanguri dènira nis | sinamun lamun kêbrojol ||

3. pan lêstari rahayu ing lampahipun | nulya nabrang kali malih | nyungap sawanganing laut | kali Bilorong ranèki | wus liwat saking Bilorong ||

4. langkung wana pan apanas angêlangut | kêdhik kitri salianing | mung nanas lan pandhan rungkud | sawêr liwêran gung alit | Jamal Jamil grigah-grigoh ||

5. kidih-kidih samarga sring kagyat jumbul | slosoring sawêr ngawêri | warni-warni kang kadulu | dumung gadhung wêlang wêling | bandhotan lan ula koros ||

6. kayu buhu dhiwêl dhudhak jangan banyu (552) | rareangon talipicis | cabe lêpe kadut luwuk | macan sapi sawa konyit | samarga pating sêlosor ||

7. nulya nabrang kali manggalang aciut | nanging nyungap ing jêladri | tapêl watês tanahipun | Panrukan lan pasitèning | ing Bêlambangan ing kono ||

8. apan kali manggalang wakidanipun | kali tan ana nêmpuri | sirah saking ardi Ruyung | Ruyung sirah kali kalih | kalihe kali Bilorong ||

9. laju ngetan Sèh Mongraga lampahipun | jurang sêngkan jro wanadri | ingkang kasêdyèng ing kalbu | ardi Sêdana kang pinrih | tanah Blambangan pinggir lor ||

10. ing kaupês trêmbuku ujunging gunung (553) | pêpangol mungal jêladri | Sèh Mongraga praptèng suku | ing ardi Sêdana nênggih | nulya manjat nênggêl lakon ||

11. tan patya gêng andêdêr panjatanipun | sinêngka panuntungnèki | Jamal Jamil ngangsur-angsur | rêkasa dènya ngunggahi | satindak rong tindak aso ||

12. akesotan wong ro samya kêmpus-kêmpus | sira Ki Sèh Amongragi | anyêngka manjat mindhuwur | wlas myat marang Jamal Jamil | arêmbên rambatan oyod ||

13. dangu-dangu nulya praptèng pucak gunung | lênggah tambining kusambi | pêlatar banar amunggul | lêrêsing laut kaèksi | baita cêlak doh katon ||

14. dadya pulas pêpaèsing samudra gung | wau Ki Sèh Amongragi | sêkala tyasira lipur | myat kèhing jong ting saliri | tan kaèngêtan yèn wirong ||

15. Sèh Mongraga anèng sapucaking gunung (554) | antara pan pitung ratri | papaning pucak acukup | pala kang kêna binukti | kêtela gantung nêdhêng woh ||

16. bêndha lawan sarangan jambu kêluthuk | kang binukti Jamal Jamil | siang dalu urub-urub | bêbênêm kang dadi bukti | lan wontên toya anyarong ||

17. nèng calowoking padhas atos angêtuk | sangandhaping sela aling | sandhing sela langking alus | gigilang nistha pêsagi | papan pêsalatan manggon ||

18. sawusira iktikap sêdasa dalu | ya ta Ki Sèh Amongragi | ngling mring santri payo mudhun | sêndika Ki Jamal Jamil | tumurun lampahira lon ||

19. praptèng suku agiran aluran têjur (555) | anut bangbinging atrêbis | ngidul nut sukuning gunung | anusup wana pringga writ | anjujur ing jurang jêro ||

--- 3-4 : 148 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 14 dari 59

20. kang sinêdya ing ardi Janriliridhuk | timpah samya suku ardi | kang kilèn ardi Wotruyung | inggil Riliridhuk wukir | gêng arga Wotruyung kulon ||

21. Sèh Mongraga nèng ardi Janriliridhuk | apan tri ari tri ratri | laju mring wukir Wotruyung | antara ing pitung ari | Sèh Mongraga dènya manggon ||

22. wusnyèng riku nulya laju malih ngidul | nabrang lèpèn Toyawangi | bêngawan nyungap ing laut | tinurut sirahing kali | sadintên dènya mêngulon ||

23. pan kapangguh sirahing kali Toyarum (556) | rêrawi wiar nglangkungi | ing wana Sandi ranipun | kêkayon tan lia cangkring | toyanya hêlangku[20] nyarong ||

24. sapêndêlêng wiaring rawa anyamut | nyamut lirap-lirap wêning | Toyawangi sirahipun | rawa gung ing wana Sandi | namung sêdalu nèng kono ||

25. bakda subuh laju lumampah mêngidul | lêpas lampahe sang brangti | tan ana ardi kadulu | tan etang durgamèng mêrgi | kèh sato wana kaprêgok ||

26. singandaka jêjawi maesandhanu | mênjangan kidang lan kancil | andhapan sonajag lutung | landhak luak lan trênggiling | kêthèk wa-uwa mêlangkrong ||

27. angathingkrang madal wang wrangutan lutung | lir gêtun anjêtung kikin[21] | marang ingkang andon wuyung | wênèh kadya nêmbramani | wangsitan samining sato ||

28. aywa na kang wani-wani nukarta dur (557) | ngandhêg kang sêdya lêstari | kaya dudu wong kur-ukur | wani ngambah wana Sandi | sèstu yèn wong wus winongwong ||

29. anrêng adrêng andarung tan anut lurung | sining wana kèsi-kèsi | saonjotan kaywa taun | sadêdêl wuluh rampal pring | kadhang sadhèng èdhèng bondhot ||

30. sadungkapan têrataban glagah ruyung | sapêndhêngêt pala kitri | nangka kuwèni kêpundhung | rambutan pijêtan manggis | klayu bêndha gowok kêtos ||

31. pêlêm pakèl durywan lan kêtela gantung | kêmlaka carême wuni | kamal kêmlandhingan sêntul | pace kêluak kêmiri | pêtêt pête lawan jengkol ||

32. karoya prèh waringin bulu lan nyamplung (558) | gumrah swaraning kang pêksi | johan bèthèt lan pêlatuk | slindhit kêdhawa kêdhasih | cikaklak lan gogik rangkok ||

33. kulilinga ulung tèngkèk sunggi lêsung | sêpahan busit prit gantil | kêpodhang barênggi bubut | êmprit pêking lan gulathik | cocak colak-calik mencok ||

34. jalak êngkak bango buthak nèng kaywa gung | atat jaka tua nori | guthilang putêr drêkuku | pênthèt kèkèd lan srigunting | darès bêluk bidho manol ||

35. duksa kakap kokokbêluk jakawuru | sandhanglawe cangak bintit | cukcak munyèng pang abarung | cicithu tutuwu kolik | sata wana mrak nyêngungong ||

36. tanpa rungwan swaraning pêksi gumuruh (559) | kadya ngaturkên pêmbagi | marang kang rarywan awêktu | samya marma angaturi | rêrêba ingkang kalêson ||

--- 3-4 : 149 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 15 dari 59

37. Sèh Mongraga sèndhèn tambining gurda gung | myarsa swaraning kang pêksi | prêkutut manggung angungkung | cumêngklung ngumandhang bêning | tanduke ajêg nêropong ||

38. asauran manggung lan tanduk kang ngungkung | kumênyut tyase Mongragi | kêgagas duk waunipun | muktyèng nèng Sokaraja di | tuwin nèng Wanamartènggon ||

39. sakêdhap pan èngêt ing garwa ramebu | myang mring Jèngrêsmi Jèngragi | tua nom samya sumungku | sêdesa mring Amongragi | kang garwa nandhang lara bot ||

40. angrês ing tyas kêrasèng garwa kawlas-hyun (560) | tinawêkêlan ing kapti | sabil ing nala têwakup | tinunjêmakên ingilmi | sêkala nir tyasnya kepon ||

41. bakda luhur wusnya rêrêm dènya rawuh | nulya umangkat tan sari | samêrgi tana potipun | daimira mring Hyang Widi | sêparan angonjot-onjot ||

42. sapêndêlêng pêjatèn kewala ngayun | sagrêngan wana tua writ | sagêthak bubulak nglangut | saegregan bana êri | lêstari lampahira lon ||

43. nabrang lèpèn kali Lêntang bênawi gung | kèh narmada kang nêmpuri | anyungap ing samudra gung | kêdhung jro tan pati mili | kathah bajule mêncongol ||

44. aliwêran kang dhedhe ngambang mêncungul | kang lagya abyagan warih | jumêgur ambyur sing pathuk | kadya wrêdu anèng warih | anggigilani yèn tinon ||

45. tuking kali bêngawan Lêntang puniku (561) | ing têlar sirirahnèki[22] | alas bana kumbat nêngguh | tapêl watês tanahnèki | ing dhukuh Blambangan kono ||

46. ngidul bênêr lampahe kêlangkung darung | kêdalon tansèng wanadri | bakda subuh byar lumaku | sêdintên tana lianing | namung kêmiri kang ngradon ||

47. ngambah wana wasa ing kabanan agung | wana lampahan saari | tan ana lianing wuluh | lawan pring mawarni-warni | pêtung wulung gêndan ijo ||

48. rampal ampèl apus tutul ori ganjur | bonjor dêling gadhing lêgi | lêpas lampahe mêngidul | nulya nabrang kali malih | sih tanah Blambangan kono ||

49. sirahipun kulupapang ing wana gung (562) | nglojok tanah Jêmbêr nagri | apan tapêl watêsipun | wêlahar wiar saari | ing Gambiran rane rêko ||

50. Sèh Mongraga tansah nusup ing wana gung | ing wana Saran asingit | wêrit ruwêt bondhotipun | taru malata mulêti | kêkayon curab-carub wor ||

51. tapêl watêsing wana kisma Nojajung | nulya mêngetan sang brangti | wana Grojogan ranipun | ingkilkan sirahing kali | kali Prowa kang kinaot ||

52. saking sêndhang ingkilkan botrawi watu | toyanya kêlangkung wêning | wana sri kèh palanipun | kirna kang kêna binukti | kayu buratan angradon ||

53. kêpuh gunung tinja cêndhana lan garu | sidawayah myang mêsoyi | kêningar sintok sêprantu | pulasari kayumanis | majakan kacêngkèh ayom ||

54. pala jênggi ganthi têgari lan pucuk (563) | purwa rêrawis tumangir | adas kêtumbar tapèn rum- | aruman lan jaha kêling | widasari winong waron ||

--- 3-4 : 150 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 16 dari 59

55. kapulaga cabe mêrica kumukus | jongrahab mungsi sêsawi | kulabêt puli sipunggu | randhujênar lan kumuning | myang sangkêping êmpon-êmpon ||

56. wusnya nabrang ing kali Prowa mêngidul | pan tanah ing Jalamanik | wana tana lianipun | tiris kêlapa mawarni | limrah gêng-agêng kang tabon ||

57. tanah Bêlambangan kang pêsisir kidul | pathuk gêbyugan jêladri | sang brangta osik ing kalbu | tan pantuk papan panêpis | nulya lampahira menggok ||

58. wangsul ngalèr nut pêsisir lampahipun (564) | nabrang kali Prowa malih | ing Jalamanik kapungkur | mêngilèn angambah curi | nèngriku lamun kêdalon ||

59. sèkêt wêktu salat sêdintên sêdalu | tangat sunat dèn antêpi | sarta tan pot dhikiripun | daimira mring Hyang Widi | pêmawasing tyas wus mansoh ||

60. karungrungan anut parang curi cêrung | kacaryan dènya ningali | gêbyuging alun jumêgur | muncrat sumirat nyoroti | nabun malêdug tatampon ||

61. ngulon bênêr nut têpining samudra gung | anulya nabrang bênawi | kali Sabrang wastanipun | nyungab sawangan jêladri | tanah ing Jajungkis manong ||

62. pan winongwong ing Suksma lêlampah[23] lêstantun (565) | tan ana durgamèng mêrgi | gya nabrang lèpèn Bêdhadhung | tapêl watês tanahnèki | Lumajang lampahnya menggok ||

63. ngidul ngilèn nut karang kajang parlidhu | pêpathuk pangol jêladri | Sèh Mongraga lèrèn ngriku | ngandika mring Jamal Jamil | prie karêpira mêngko ||

64. manirarsa mring pulo ingkang kêdulu | paran kaisèn ing janmi | lan sêpine sun arsa wruh | pikirira kadipundi | tan ana baita katon ||

65. Jamal Jamil wau alon aturipun | yèn paduka anuwèni | agêbyur[24] gèthèk nut alun | mênawi punika kenging | Sèh Mongraga lingira lon ||

66. ia bênêr lah mara ngambila kayu | gèthèk balok tinambir pring | Ki Jamal Jamil agupuh | dhasar gêng-agêng kang êpring | tan susah mami[25] gêlondhong ||

67. êpring limang lonjor kewala pan rampung (566) | wus anêgori pring ori | arit bapang adan rampung | kinili tinalenan wis | ingêrut ginodhi kukoh ||

68. wusnya katur gèthèk ginêbyurkên nglaut | nitih gèthèk Sèh Mongragi | wus samêkta wong têtêlu | samya mêlahi pribadi | manjur kang gèthèk pitados ||

69. maju mundur kang gèthèk kabêktèng alun | mèh prapta gya wangsul malih | gèthèk kabuncang ing alun | alun agêng anglangkungi | kêtanggor ing karang pangol ||

70. sru jumêgur magora gèthèknya sumyur | ambyar mêlêsat gèthèk pring | wong tri kagêbyur ing alun | kumocak kang jalanidi | mawalik[26] samodra rob ||

71. Sèh Mongraga kêpapa kabayèng laut (567) | winasuh swuh ing jêladri | ingulêng alun angêlun |

--- 3-4 : 151 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 17 dari 59

alin-alin tan kalilin | lalu laraning kalêson ||

72. lila lina angganira sèh Mongwuyung | wiyang kawayang ing Widi | wadining wadaka sinung | saniskaraning pangèksi | pucuk babaring cêcalon ||

73. acacalan cêla cilaka kacêluk | calak kacêkak ingilmi | ngulama lami ngalimut | ngalamat maot ing lair | luhur akerate manggon ||

74. langkung papa Sèh Mongraga kawlas-ayun | dadya sarahing jêladri | tumimbul kombuling alun | ting karêmpul Jamal Jamil | nèng lautan Nusabarong ||

75. barêng pancabaya lan bêndaranipun (568) | Jamal Jamil tansah dikir | gulagêpan misih junun | sira Ki Sèh Amongragi | têwakup marang Hyang Manon ||

76. wus mêngkana nulya tinêngêl ing alun | binuncang tumibèng tasik | ing lêsta têbih sing laut | ngalumpruk tan bisa osik | anèng pawêdhèn andheprok ||

77. wus antara sêsangat dènira kantu | Sèh Mongraga tyasnya tistis | kadya gêlagah tinunu | brêsihing dria mawêrdi | wus aso dènya andhoko ||

78. Sèh Mongraga alon dènira amuwus | èh Jamal Jamil sirèki | dangdana manèh dèn gupuh | gèthèk pring jumana malih | nabrang maring Nusabarong ||

79. Jamal Jamil sigra karya gèthèk bambu (569) | sinunduk kêlawan tali | cinancang anèng pêpathuk | sarèh karsane sang brangti | sarèhning wêktu kêdalon ||

80. pan iktikap sêdalu nèng karang plêdhu | pêpangol munggul jêladri | nêlaskên tangat ing dalu | nimpah mring kang among wingit | sasmitèng tyas wus cumêplong ||

81. bakda subuh Sèh Mongraga nulya mudhun | nitih gèthèk mring jêladri | bènèh lune lan kang wau | gèthèk lampahe lêstari | praptèng pulo Nusabarong ||

82. sukur ing tyas narimèng sihing Hyang Agung | rakiting pulo rêspati | kèh pêpangol sela munggul | nut pinggir saengga ardi | kitri mawarna nêdhèng woh ||

83. angayangan tirisan kêlapa puyuh (570) | lêgi wilis rêkta gadhing | kumlingking mepug mapuyuh | miwah payoming gayam prit | cok barat bobot kumalot ||

84. dhêmpul lêlêt duhêt gamêt pêtêt umbut | bondhot kêmarung pring ori | timaha wanitan garu | êgang wrêgu gora agring | cêndhana tinja mêntaos ||

85. dhadhap kokap cacap kêcapi kuciput | myang pala kêna binukti | ciptakêna anèngriku | kitri asri samya sêmi | kamal prêdapaniranom ||

69. Sinom

1. sira Ki Sèh Amongraga | nèng Nusabarong pulo lit | suwung tan kambah ing janma | mung kirna kang amêpêki | anêdhêng woh andadi | anggêlasah samya runtuh | tan ana kang amangsa | lia sato lawan pêksi | puspita rum ruru sarinya mêngambak ||

2. wontên ingkang kêtingalan (571) | candhi gêng sela ingukir | wontên kucur tirtantara | saking wukir sela alit | jog balumbang botrawi | trap kosok pinatra gêmpur |

--- 3-4 : 152 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 18 dari 59

talundhag lus pinasah | togog sela sumbul ngapit | êkong sela itêm alus bêlimbingan ||

3. undhakan saking paeran | mêrgèng natar sela ringgit | maring langgar pamidikan | pêsagi batur susun tri | watu bang trap jinobin | pacrabakaning manguntur | pagênthan pakêlèngan | ingriku pamrikanèki | sanggar tajug pêsagi candhèn nêsthastha ||

4. dhanyang sangga janggut praba | ingukir patra angrawit | kadya rêmêk ginêrayang | binintulu tinulya sri | wus kalumutan wilis | simbar mênjangan angrêmbyung | simbar songsong sumangsang | ing saka kadya sêlumpring | Sèh Mongraga mulat lulut kawilêtan ||

5. lumalat marang langgatan (572) | tabêt labêting budarsi | amêmaha ing pauman | amèpèd dènira mupid | nèng pamêlêngan candhi | candhi Cêndhana ranipun | sira Sèh Amongraga | mirungga rêngganing candhi | acêcandhang nêgês kêrsaning Hyang Suksma ||

6. miwah santri Jamil Jamal | karênan kèh kang binukti | tan watir lalurat pangan | pala gumantung mêpêki | sang adi Sèh Mongragi | kajênêkan anèngriku | tanah Nusakambangan | tan kocap gantya winarni | ya ta ingkang kantun anèng Wanamarta ||

7. sira Ki Bayipanurta | nuju ing dina sawiji | tinarab nak putunira | kajat sidhêkah kêndhuri | mumule para nabi | lan slamête anak putu | sadesa Wanamarta | sawusnya nadhah kêndhuri | barêkate kèn ngulihkên baturira ||

8. pêpakan putra pra kadang (573) | Jayèngrêsmi Jayèngragi | Suarja lan Wiradhustha | Panukma Panamar tuwin | Kulawirya wuragil | myang pra tua ki pêngulu | Sêbagi lan Jumêna | Jêmpina Lawatan tuwin | pra bundhêl santri magêrsari sudagar ||

9. Ki Bayi alon ngandika | marang ingkang putra kalih | sirèku paran miarsa | wartane paranirèki | ki sèh ngalim Mongragi | dènira anis anglangut | baya wus kêrsa Allah | dene tan ana tinolih | èh ya talah kakangira Sèh Mongraga ||

10. bisa têmên mêdhot trêsna (574) | lan sakèhe kang samya sih | sumawana mring rabinya | myang ibumu lawan mami | kabèh lagya nêdhêng sih | puara tinilar nglangut | kadya sêsapu wudhar | lir mina kasatan warih | aprêsasat juragan kêpatèn bandha ||

11. sêdaya ngungun miarsa | pangandikane Ki Bayi | samya kumêmbêng kang waspa | kêraos katrêsnan mami | tan ana bisa angling | kang nginang mingkêm tan idu | kang udud tan ngakêpan | dènya sangêt samya kingkin | Kyai Bayipanurta malih ngandika ||

12. apa bayèku sidaa | lungane Sèh Amongragi | ia marang Nayaganda | ngulati kadange kalih | paran ngulon mring Kawis | apa marang gunung kidul | lawan wus pirang candra | sapêrene duk lunga nis | Jayèngrêsmi sumêrêp matur ing rama ||

--- 3-4 : 153 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 19 dari 59

13. paduka andangu dènya (575) | kesahipun Sèh Mongragi | tatkala ing wulan Rajab | sampun gangsal wulan mangkin | Dulkangidah puniki | nênggih gangsal wulanipun | mênggah kabar tan angsal | sèstune kang dèn purugi | kaping kalih tan kaur pitakèn warta ||

14. kaula lamun kèngêtan | mring putranta Sèh Mongragi | akathah ingkang kêrantan | kaula lawan pun adhi | asangêt nahên brangti | mèh-mèh sring kêpotan wêktu | kang rama ngling tigapar | astagpirulah halngalim | ia nora maido sun marang sira ||

15. yèn ta mungguha wowohan | kakangira Amongragi | wêruh rasane lir kilang | amangan lagi sairis | gugal ing jurang trêbis | cua durung kongsi tuwuk | andhingkluk sêdayanya | rumaos kadya jêng kyai | alon muwus malih marang para kadang ||

16. mara ta padha usula (576) | mênawa antuk pawarti | têka lambung kering mitra | sanak-pêsanakan têbih | yèn olèh kabar yakin | mênawa kêna sinusul | manira nora bêtah | mulat rabine kang kari | ia Ni Kèn Tambangraras kawlas-arsa ||

17. umatur kang para kadang | tan wontên angsal pawarti | ki wuragil Kulawirya | matur ing raka jêng kyai | kaula angsal warti | tiang titiga kang tutur | kabar pyambak-piambak | putranta Sèh Amongragi | inggih nunggil yèn kabaripun mêngetan ||

18. kanca santri padhêkahan | wus ngaos kula ingriki | punika ju[27] tumingal | mring putranta Sèh Mongragi | wana ing ardi Kawi | nênggêl Leyama kang gunung | lan malih kang pawarta | sêdhèrèk ètèr gêgrami | pan kêpêthuk wontên tanah Pênarukan ||

19. nimpang tan arsa papagan (577) | kang sêtunggilipun warti | dinugi lajêng kewala | mring Bêlambangan pêsisir | sawêg pandugi mami | mantuk wontên laminipun | mênawi karaharjan | ing lampah dènya nênêpi | Kyai Bayi anjomblong miarsa warta ||

20. wusana aris ngandika | sirèku glis olèh warti | budimu lêkas anjangkah | wruh lide wong wus lunga nis | matur tan lêpas budi | sawêg parêng wontên tutur | sira Bayipanurta | pangandikanira aris | payo padha bubaran sayah wus awan ||

21. sêdaya matur sêndika (578) | nulya mundur saking ngarsi | putra kalih lan pra kadang | sudagar lan magêrsari | miwah pra lurah santri | sêdaya wus samya mêtu | mantuk asoang-soang | Ki Bayi malbèng wismèki | têkên êcis sarwi anyangking salêpa ||

22. ya ta Ni Kèn Tambangraras | kang lagya anggung prihatin | sakesahe Sèh Mongraga | anajin nadhah myang guling | sarira kuru aking | tulanging salang saluku | lêkane angga latha | tan luntur labêting warih | lir sudama karêmêngan ing jaladha ||

--- 3-4 : 154 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 20 dari 59

23. asinjang seta lungsêtan | sarwa putih tan ginanti | gantung kêpuh nèng sarira | rurukuhan siang ratri | miwah cèthi Cênthini | sarwi pêthak kulu-kulu | tan pêcat rukuhira | tan kêdohan nèngarsi[28] | Tambangraras tansah andêdarus kur'an ||

24. tan darbe têkiar lian (579) | mung salat kêlawan ngaji | yèn wus ngaji nulya salat | sukuran kewala bukti | tan pati angarêpi | tadhah gulinge sinêrtu | panêdhanirèng Suksma | ing siang kêlawan ratri | rahayune lakinira Sèh Mongraga ||

25. tinêkana kang sinêdya | sarta apuraning Widi | dinohna rêncana dunya | godha pêngawening iblis | pitêdah ing sêsami | lia ganjaran Hyang Agung | mungguh takdir panduman | mênawa manggih yomani | ing akerat suka nênggalang ing pria ||

26. sabên ing dina Jumungah | Sênèn Kêmis Gara Kasih | tan êpot dènya sidhêkah | mumule pra nabi wali | pra ratu kang wus swargi | minule myang pra luluhur | sêlamêting agêsang | sapêpadhaning aurip | mumule kang para bumi tanah Jawa ||

27. yèn mumule pra ambia (580) | sinuci pangolahnèki | kang olah mèt toya kadas | tan kêna sukêr jalwèstri | junub anggarap sari | èstri kang wus luas marus | kang sarta lawan kadas | lawan tan kêna ngicipi | sêkul anggi binumbon kèju mêrtega ||

28. ulame ayam kang menyak | lalab cabe uyah pasir | kêndhi wêwadhah sarwanyar | sêkar konyoh lisah wangi | slawat pat puluh picis | kutug tumpêr kayu garu | sêdaya kang kondangan | amaca sêlawat sami | kang saèstu ingatasing lawarga[29] ||

29. yèn mumule waliulah | tan pae pangolahnèki | wuduk ulame lêmbaran | ayam mulus ingkang putih | lombok uyah kang rêsik | widasari lawan kutug | sêlawat patang yatra | kêndhi kang anyar dèn bêki | yèn mumule para ratu kang wus swarga ||

30. bras putih ingkang laslasan (581) | wosing pari sokanandi | pan sêku[30] golong antêban | pêcêl pitik jangan mênir | lam-ulaman mêpêki | asarwa labanipun[31] | konyoh sêkar roncenan | kutug gantal sadak rawis | kêndhi anyar lambaran slawat pat uang ||

31. lan malih yèn kirim donga | mumule luwur jalwèstri | sêkul angi ing ambêngan | jangan pindhang abang putih | ulam sarwa mêpêki | sêkar koncoh[32] lawan kutug | sêlawate rong yatra | yèn mule ing bumi langit | sêkul tumpêng golong liwêt lan mêgana ||

32. ulam pêksi lawan kewan (582) | ulam loh kali jêladri | jangan lawan jêjanganan | sakèh mawarna mêpêki | sêlawuhing abukti | sarwana sêdayanipun |

--- 3-4 : 155 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 21 dari 59

myang warnane wowohan | juadahan datan kari | lah-olahan di-adining warnan pasar ||

33. ki pêngulu sabên dina | Basarodin mituturi | marang Ni Kèn Tambangraras | kinèn sidhêkah kang asring | milane kèh kêndhuri | ki pêngulu pakènipun | pan inguja kewala | sakêcape dèn turuti | ki pêngulu kêsêl wira-wiri prapta ||

34. saking krêp pindho sêdina | kadhang ping tiga saari | nyêlamêtakên dina[33] | gêng-agêng ambênganèki | dhasar wus dèn kajati | tan ngeman bandha sang ayu | mung mupangat kang ketang | ki pêngulu Basarodin | dadya datan mantuk-mantuk maring wisma ||

35. nèng wismane Tambangraras (583) | tugur anèng masjid alit | miranti kêlasa bantal | ki pêngulu Basarodin | mulih-mulih yèn dhongdhing | sêkêdhap wangsul kukuwu | nênggih Ni Tambangraras | kang lagya mangsud angaji | ya ta wau ingkang rama ibu prapta ||

36. ingiring pawonganira | Sumbaling lan santri Luci | sira Ni Kèn Tambangraras | nangkêbkên kur'anirèki | mingsêr dènya alinggih | wus pinarak kalihipun | Kyai Bayipanurta | myat putra langkung prihatin | kadho-kadho alon dènira ngandika ||

37. mring kang putra Tambangraras (584) | wus luluara[34] sira nini | gènira manting sarira | angarang marang ing laki | sêdhêng boting[35] èstri | subrangta satêngah taun | dodonga mring Hyang Suksma | mamrih rahayuning laki | lakonana nini nuli tutur ingwang ||

38. tan mêmalangi dènira | bêkti ing Hyang lan mring laki | sumungkunira ngibadah | sun sukur datan maoni | namung gyanira kingkin | awakmu kongsi alumut | abêcik rêrêsika | nganggea wastra kang suci | wirongira nini datan kawistara ||

39. Tambangraras ris aturnya | mring rama saha tur bêkti | inggih langkung kasinggihan | wulang paduka jêng kyai | sih marma wlas ningali | mring jasad kaula anggung | papa durakèng pria | ganjaran Hyang Kang Ma Suci | inggih nuwun kapundhi wulang paduka ||

40. nanging ing mangke kaula (585) | dèrèng sagêd amangsuli | pan dèrèng bongbong tyas amba | ambengkas raosing galih | sopunika[36] kang mugi | maklum tuan kang kasuhun | kewala nuwun gungan | sêkadar darmi nglampahi | kapurbèng Hyang lagya kinarya lampahan ||

41. sira Ki Bayipanurta | myarsa ature kang siwi | sidhakêp ngungun sasmita | mring garwa Ni Kèn Malarsih | kang rayi brêbês mili | sarya ngling mring putranipun | dhuh Ni Kèn Tambangraras | ywa sira manggung prihatin | pituhunên pituture ramanira ||

42. anganggea sawêtara | raganira kopêpati | tan pêgat rukuh mêkêna | musêla ing siang ratri | bangêt angêtarani | ing rina wêngi rurukuh |

--- 3-4 : 156 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 22 dari 59

ia bênêr ngibadah | pênggawe luwih utami | nanging kudu bêcik nganggo kira-kira ||

43. kêrana sira supaya (586) | aywa kêdarus ing kingkin | wêlasa sariranira | kari bêbalung lan kulih[37] | wau Ni Kèn Malarsih | pitutur sarwi rawat luh | tyasira Tambangraras | kadya kumala kinikir | datan rêmpid malah sangsaya sêntosa ||

44. wusana alon turira | ibu paduka mênawi | wêlas myat marang kaula | kewala ugungên ugi | pintên banggi ing mangkin | sagêd luar ing papa gung | kang rama ris ngandika | wis aja sira waoni | dongakêna sêkajate sutanira ||

45. sêpuluh wus kêrsaning Hyang | adil ganjaran wus têkdir | pèk mêngkono pira-pira | winahyu bisa nglakoni | ywa ambodhokên kapti | kêncênging niat aplalu | lan manira lèh warta | parane Sèh Amongragi | kang lèh kabar adhimu Si Kulawirya ||

46. kang tutur marang Si Wirya (587) | santra[38] lan sêjuga grami | kêpapag nèng Pênarukan | sawetane gunung Gêndhing | dinuga laju maring | Bêlambangan kang jinujug | tan gèsèh kang wêwarta | wong têlu tuture sami | dene bièn tuture mring Nayaganda ||

47. Malarsih myarsa dènira | pêwartane jêng kiai | umatur marang kang raka | kang punika kadipundi | kêrsa paduka mangkin | punapa pênêd sinusul | punapa ta botêna | Ki Bayi ngandika aris | ia mêngko rinêmbugna putu kathah ||

48. ngling malih marang kang putra | sirèku olah punapi | apa arêp sidhêkahan | kang putra umatur aris | inggih mêkatên ugi | kajat mumule pra ratu | mangke malêm Jumungah | Ki Bayi nauri aris | ia sukur alkamdulilah utama ||

49. tutugna gyanmu lah-olah (588) | sun mulih karia nini | Sumbaling bae milua | ngrewangi karya kêndhuri | gupuh kang sinungan ling | gya mantuk lan nyainipun | kang olah sidhêkahan | ngratêngi sarwi susuci | anèng panjang giri gêng rolas ambêngan ||

50. sinamir sarwa prayoga | wus rumat tanggungan mahrib | ingangkah bakdaning isa | wêdale ingkang kêndhuri | wus tinata miranti | kang lampit kêlasa alus | agêlar nèng jêrambah | dhasar sinêrbetan putih | sinêbaran sêkar campur-bawur ngambar ||

51. ing wanci wus bakda ngisa (589) | Ki Luci kinèn ngaturi | mring kang rama myang pra paman | para tua kèn ngaturi | miwah kang rayi kalih | lurah-lurah ingkang mungguh | santri Luci gya mentar | angaturi sêdayèki | tan adangu ingaturan sami prapta ||

52. wus tata têpung akapang | kang samya ngêpung kêndhuri | Ki Bayi alon ngandika | bêcik kataman utami | bismilah Basarodin | takabal lalahu minkum |

--- 3-4 : 157 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 23 dari 59

sinauran sêdaya | mina wa minkum ya karim | Kyai Bayi kang miwiti maca ngama ||

53. sêtamate surat ngama | wusnya têkabal anuli | nulya Jayèngrêsmi sigra | amaca surat wanaji | tamat gya Jayèngragi | surat ngabasa puniku | tamat nulya têkabal | gya pêngulu Basarodin | kang maca surat ada samsu kuirat ||

54. wus tamat ramya têtabal[39] (590) | gantya Swarja suratnèki | ida samaun patarat | tamat gya Wiradhusthèki | waelul munta pipin | tamat nulya Panukma wus | ida samaun sakat | tamat gya Panamar aglis | surat wasamai datil burud nulya ||

55. tamat gya Ki Kulawirya | wasamai wastariki | tamat lajêng urutira | Sêbagi surat sabikis | tamat Jumêna nuli | alkataka suratipun | tamat gupuh Jêmpina | amaca surat walpajri | tamat atakabal nulya Ki Lawatan ||

56. surat lauksimu tamat | gya modin Ki Talabodin | srat wasamsi walu kaha | tamat nulya Nursukidin | kang surat walaèli | ida yagsa tamatipun | anulya Ki Murtala | surat waluka gumanti | bagus Kanjir maca surat alam nasrah ||

57. sêdaya maca têkbiran (591) | gumuruh arahab sami | pan laillaha ilalah | hu Allah hu akbar walil | lahil kamdu anuli | bagus Ngajujir sumambung | surat watini nulya | surat ikrak gus Tabyani | sabên surat tinêkbiran ingakathah ||

58. gus Menot ina anjalna | gus Soleman lamyakunil | gus Dawud idajul sigra | gus Ilyas walngadiati | anulya gus Jamjani | kang surat alkaringatu | alha kumut gus Nurya | Amadasra walngasêri | Amadulah surat waelul winaca ||

59. Amadinsan alamtara (592) | li-ila Ahmadjahnawi | Amadiman arah aetal |[40] ina aktaena Mad-ngali |[41] kulya-ayu Mad-supi | ida-ja-a Amad yunus | Matahir surat tabat | katam mukadam anuli | surat kulhu winaca ping tri wong kathah ||

60. nulya surat palak binas | surat patekah mungkasi | nulya ki pêngulu Basar | ingkang dadya bawa ratib | langkung rahabirèki | santri kèh barung gumuruh | nutug sêtamatira | sawuse ramya adikir | nulya donga santri nasib gantya-gantya ||

61. pêragat dènya ratiban | slawatan salaman sami | Ki Bayi alon ngandika | Luci pandumên dèn aglis | sigra ki santri Luci | ametak ambênganipun | pra santri sigra kapang | mapatan nêmi moloni | adan lêkas pikantuk dènira nadhah ||

62. wus antara dangunira (593) | dinum bêrêkat wêradin | santri pêmburi bubaran | kang kantun pra kyai-kyai | bêrkat mêksih sinandhing | kang nginang nocoh audud | Ki Bayi lon ngandika | payo rêrêmbugan sami | bab kabare dhèk wingi Si Kulawirya ||

--- 3-4 : 158 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 24 dari 59

63. ia Ki Sèh Amongraga | dènira anglêlana nis | prie padha rêmbugira | mungguh bêcike pinikir | apa ngèstokên sami | apa ta bêcik sinusul | kang putra aturira | miwah ingkang para ari | pan sumangga punapa kêrsa paduka ||

64. umatur Ki Kulawirya | punika lamun suawi | prayogi dipun susula | mênawi sagêd pinanggih | yèn parêng jêng kiai | kula prayogi kang nusul | Jèngraga nambung sabda | paman lan kula pribadi | angluluruh ingkang mêksih among raga ||

65. pra ari samya wêcana (594) | tan pae lan sira sami | nanging ta mênawi ana | ing kêrsane jêng kiai | kinèn nusul ngulati | mangsa abota ing kalbu | Jayèngrêsmi asojar | puniku kula anêmpil | ing rêmbuge paman Swarja Wiradhustha ||

66. Ki Bayi alon ngandika | sakarêpira amikir | dospundi mênggah pun ua | Sêbagi nauri aris | kang sami rêbat pikir | inggih sami lêrêsipun | kang kêpanggih ing kula | prayogi datan linari | sanès lawan lampah kipayah kal dunya ||

67. tiang ujlat ing Pangeran (595) | tan kenging dipun iloni | mênawi wontên wadinya | mêmanguri ing pangèksi | kêdhik pikantuknèki | luhung kinèndêlkên sampun | enggal lamine prapta | dumugi ingkang kinapti | wa mêkatên mangsa borong ingakathah ||

68. pundi rêmbag kang kinarsan | sumangga kêrsa jêng kyai | pan inggih pundi kang eca | micara Ki Basarodin | gih lêrês Ki Sêbagi | jèh wong montên nika wau | wontên kula piambak | wa têpa sami nglampahi | yèn ta dawêg lagi punapa-punapa ||

69. anolèh Ki Kulawirya | mring pêngulu Basarodin | gumuyu sarwi angucap | yèn muwus Ki Basarodin | tangèh sun tan agrêti[42] | sapa sintên kang sumurup | wiwitan lan wêkasan | ngalênthar nora pakolih | angêlampra ilang talêring wicara ||

70. yèn kang pêngulu kêjaba (596) | amikir babing kêndhuri | iku pikire kang gênah | tan nganggo bliwur samênir | gumuyu sêdayèki | ki pêngulu mèsêm muwus | run wudhu yèn klêrêsan | rèhning gih sami mêningi | yèn tan wudhu dèn rani sêtunggil nika ||

71. gêr ginuyu ingakathah | Ki Kulawirya nudingi | mawi ngriki sintên ingkang | sêrêp basane Ki Rodin | kèh wêwangsalanèki | sêtunggil nika prèhipun | têgêse lir punapa | ngling mangsa borong mêstani | yèn kaula winastan bugêl kewala ||

72. sangsaya dadya paguywan | Ki Bayi ngandika aris | bênêr Ki Rodin mêningan | sabisane urun angling | pira-pira ngudhoni | amêtu sêmono iku | arane wong rêmbugan | sadhêngahne ya kang dadi | ana bênêr luput bêrkate wong kathah ||

73. Kulawirya garunêngan (597) | andêlna yèn ngingiloni | durung sêpisan kewala | manira yèn dèn iloni |

--- 3-4 : 159 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 25 dari 59

ngling malih jêng kiai | sun rasa-rasa kang rêmbug | kang kêtêmu tyas ingwang | mèlu kaya wa Sêbagi | ia padha kewala andodongaa ||

74. sêlamête kang alunga | tumuli bisaa bali | sami abungkuk sêdaya | tan ana kang amaoni | mêngkana dènya pikir | putra ri lan para sêpuh | kèh kang rêmbug nusula | ana ingkang angrêmbugi | ing wêkasan wus samya kinèn nêlalah ||

75. nganti praptane priangga | lawas enggale pinuji | sêntana lan kulawarga | tansah sidhêkah bên ari | sêdesa ganti-ganti | ngalujêng[43] kang anglangut | ya ta samya bubaran | saking ngarsane Ki Bayi | tan cinatur kingkine ing Wanamarta ||

76. warnanên ingkang lêlana (598) | sira Ki Sèh Amongragi | nèng pulo Nungsakambangan | sampun kawan dasa ari | dènira taki-taki | nèng Nusabarong amojud | sumungku ing paoman | tan katimpah ing panilib | lêlêb tan kalaban loba labêtira ||

77. sêprandene angganira | tan rêkasa dènya najin | Mukaram kaping sêdasa | jangkêpe pat puluh ari | nèng paoman budarsi | malêm Jumungah ing dalu | amangsudakên tangat | palilah ing pila eling | linglung luyut ngênêngakên kaênêngan ||

78. tahajud rolas rêkangat | lan rolas rêkangat têsbih | wuse pêragat tangatnya | amupid dènira wirid | salasilahing dikir | nganasir sira Hyang Agung | tariah rêskandiah | barjah jalalah wus ramping | ripangiah panguyahing pancadria ||

79. alus panglêpasing napas (599) | anpas tanapas nupusi | pêmapaning pamupusan | pamungkasing kas kawasi | sadêrah ing ngin-angin | pangoning angên-angênku | buntu tanpa kêrana | mancad layaping pangèksi | ngèksi ganda cipta pininta wêkasan ||

80. wus amurba purbaning Hyang | tan purba-pinurba asih | sah jaman wus tan kaya pa | tan sipi datan kawiji | miwah datan kêkalih | kaluluhanira jumbuh | jiwa tanpa jamuga | galethak kadya kaywaking | kang kawêngku wawêngkone kawalean ||

81. kêjêp liyêping kanêngan (600) | sêsangat guling gulinting | apan tigang èwu napas | dènya suhul ing Hyang Widi | tan weda wadinèki | nalikanira akantu | tan sirna tan wêrana | panane maring kêjatin | wus antara tarêki tanajulira ||

82. pajalu lianing napas | aring pangikalirèki | sambunge datan kêsotan | sawêtaranira aris | bakda dikir anuli | andonga sukur Hyang Agung | sawusira dodonga | asujud sumungkêm siti | takrub asru têpêkurira nêlangsa ||

83. rumasa kinarya titah | bedaning kaula Gusti | lir lêbu kêlawan me |[44]

--- 3-4 : 160 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 26 dari 59

bantala lawan wiati | [...] |[45] dhêndhaning papa kapupus | pasrah rèh kadariah | siningsalakên salirning | cipta ingkang bidêngah kibir jubria ||

84. wus jrênih nèng pasujudan (601) | anjunjung mêstaka tangi | sarwi maca rong kalimah | iaka nak budu tuwin | waiaka nastangin | bakda dènira têpakur | pupungun kawimbuhan | ingkang sucian[46] Hyang Widi | lir sasangka katrangan ing imamawan ||

85. pitêkur dènira lênggah | jatmika tan obah osik | alun gêng anêmpuh parang | jumêgur gumuruh atri | tanpa rungwan mawêrdi | mawukir alun gumulung | nulya cipta swabawa | mêne munaning jêladri | wanci bangun angungun sang monêng ing tyas ||

86. swaraning pêksi kapyarsa | mrak manguwuh nyangungongi | jagigèring sata wana | tutuwu kolik mêlingi | thongthongsot angêlungi | cabak bêluk bêlkêtupuk | têkak êngkak bêrduak | dhècu cingling[47] srigunting | tèngkèk-buta lir bobolèh isthanira ||

87. dhuh sang monêng Amongraga (602) | sêdhênge linggar singriki | pan wus têrang pinitayan | kang mara bumi jêladri | ing têmbe mulyèng tasik | wahyaning mangsa ingayun | binabar nèng tunjung bang | luntur ing papa prihatin | tèngkèk-buta lir mupakatkèn carita ||

88. blêktupuk lir nambung basa | luntur pisan iku benjing | mangsa wus akir kêtiga | mèh labuh kapat nukuli | wêka mataning kunci | niscaya ambabar luhung | thithik mêksih sêsangat | tutuwu lir angiani | yan-yanane têmtu ing têmbe kasidan ||

89. kêdhasih milu rêrasan | ia bênêr iku benjing | minulya ing kaênisan | nanging yèn pangkating cili[48] | cilaka lairnèki | batine sapa kang wêruh | sabab jalaran dosa | kulawangsane prihatin | tan sumurup yèn dadi mêrganing mulya ||

90. mulyaning ahli ulia (603) | sênêt kêratoning gaib | dudu jamaning wong jamak | mukmin kas ingkang jamani | gêmak mêlung mêlingi | sêrawungan nambung wuwus | pêpancèning ganjaran | kaulanira Hyang Widi | apês kuat wus tinêkdir tulisira ||

91. karêm rahmat ing dêlahan | karêm rahmat ing dunyèki | iku Ki Sèh Amongraga | tan karêm rahmat ing lair | donyane dèn singgahi | mung muhung marang Hyang Agung | yèku tekad utama | tumanêm tinêmu luwih | sampurnane kapurba prabu Mataram ||

92. mêngkana pêksi isthanya | kang samya mungêl ing ratri | ana kang ngitung laminya | nèng Nusabarong Mongragi | wus kawan dasa ari | apan langkung kalih dalu | jangkêp pitung Jumungah | bèthèt maido madoni | gumarêjêg kang ngetang ngajak totohan ||

93. tan wun ujaring pêksika (604) |

--- 3-4 : 161 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 27 dari 59

sêsangat dènya kapyarsi | nulya umrês ing samodra | gumêgur nêmpuh prang curi | ing wanci pajar gidib | nulya ngangkat wêktu subuh | sawusira akadas | Jamal Jamil angadani | wusnya salat pêrlu subuh pupujian ||

94. bakda ing pajar sidik byar | hyang aruna mêrbawani | karya ujwalèng samodra | myang isining wana wukir | sira Sèh Amongragi | asalat loka sumungku | rolas rêkangat salam | sabakdanira anuli | midêr-midêr nèng têpi tirahing karang ||

95. non kitri pinggir samudra | tiris kucila kêcapi | wohe kang tiba samudra | pan dadi ulam jêladri | sang monêng ngling jro kapti | apa baya wahyanipun | wohing puyuh kang tiba | myang woh kucila kêcapi | ingkang runtuh dadi ulam ing samudra ||

96. Sèh Mongraga lon ngandika (605) | hèh ki santri Jamal Jamil | dulunên wohing kêlapa | kucila lawan kêcapi | dadi ulam loh sami | mara ta dulunên iku | Jamal Jamil tumingal | woh kang dadi ulam warih | matur inggih woh dadi ulam samodra ||

97. wong roro gumun rêrasan | apa wis adate iki | woh kang tiba ing sêgara | padha dadyulam jêladri | sang monêng mèsêm mèksi | ing sasmita wus kêdulu | dêdalaning kasidan | kang kasêdya siang ratri | pêmbabare woh daday[49] ulam samodra ||

98. mêngkana aris ngandika | dangdana gèthèk dèn aglis | nutugên paraning dria | ngêlangut ngupaya budi | sigra Si Jamal Jamil | dangdan gèthèke kang wau | ingêrut kinukuhan | tan antara wus miranti | Sèh Mongraga saking Nungsabarong linggar ||

99. tumurun maring samodra (606) | nitih gèthèk pring lêstari | nut alun ngrambang ngarumbah | kêbuncang prapta ing pinggir | pan wus tumamèng tasik | laju kewala anglangut | mêngalèr mahas wana | anabrang ing kali Kêting | lêpas kang sinêdya marang ardi Pigang ||

100. apan tanah ing Lumajang | lan ing Jêmbêr tunggil wangkid | mêngkana ing lampahira | Sèh Mongraga nênggêl ardi | prapta kèndêl ing kêndhit | nèng gua mirong sêdalu | kêlangkung jro awiar | jroning gua wontên ardi | alit sawêtara nulya ingunggahan ||

101. pucak rata lir pinapar (607) | gigilang gêng sela langking | sêdalu dènira kangat | enjing nulya sa[50] mijil | umangkat manjat malih | nênggêl wukir pucakipun | praptèng lungiding arga | arêrêm ing tigang ratri | wus mêngkana tumurun Sèh Amongraga ||

102. jurang-jurang kinandhasan | anètèr ing parang rumpil | aluklukan ing lêlêka | lêmpar laju lampahnèki | ngalèr nusup wanadri | kêdalon tansèng wana gung | marang ing ardi Iang[51] | mêksih tapêl watês nagri | ing Jêmbêr kang wetan kang kulon Lumajang ||

103. prapta dhepoking parbata |

--- 3-4 : 162 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 28 dari 59

guane kêlangkung wingit | gua Dalêm namanira | pêtênge anglilimputi | sigra Ki Jamal Jamil | ngagar kaywaking karya puy | kang gua ingoboran | kathah parane kaèksi | alurungan ngidul ngulon ngalor ngetan ||

104. kalih dalu anèng gua (608) | enjingira samya mijil | laju manjat ingaldaka | kêkayon kèh anggi-anggi | sêkar sangkêp mawarni | panjrahing sari rum ruru | gandapura ngayangan | sukêt sulanjana mamrik | mêmêrakan êmêr sêre kamijara ||

105. pakis galar kasimbaran | wisamarta jenggot rêsi | kucila lan katilampa | talompe tampèl lan tangkil | prijatha kajar kêji | lung wana lan kencor wulung | malelu kumlandhingan | bilungan lan adhêm ati | kaywan inggil manisrêja lan paponan ||

106. wau Ki Sèh Amongraga | ngancik sapucaking wukir | myarsa swaraning pêpasar | umyang tumawon kapyarsi | dièngane dhêdhêmit | apêpasaran gumuruh | sang monêng gya istigpar | sirna swaraning pawèstri | lir mirangrong kawanguran janma tama ||

70. Wirangrong

1. ya ta Ki Sèh Amongragi (609) | nèng ardi Iang amanggon | pupucaking arga ting pêcucu | bubucuning wukir | pan sela kumalasa | kayone mung manisrêja ||

2. lan paponan sapênginggil | kèh dhampèng ronging pêpangol | Ki Sèh Amongraga andudulu | kabèh dèn ubêngi | pasang patuting arga | lir makuthaning Rawana ||

3. anjajah wêkaning wukir | calowokaning lêlêmpong | kèh tilasing dupa labêt kutug | pamujaning janmi | sang monêng linging dria | karane si gunung Iang ||

4. akèh wong kang anênêpi (610) | gunung awingit minanon | pantês yèn angkêra yêktinipun | sêmune kang ardi | kèh papaning pamuja | wong nênêgês ingagêsang ||

5. sang monêng ningali malih | pêpêncu sawiji mojok | apan jilma mara jilma lampus | sato mara mati | pan iku Pêkarêman | tan kêna kambah ing janma ||

6. Sèh Mongraga anganjati | mring Pêkarêman manrono[52] | santri Jamil Jamal tansèng pungkur | mèh prapta inginggil | sira Ki Jamil Jamal | arip ngantuk arênggotan ||

7. matane lir dèn puluti | lèrèn gêloso angorok | wong roro sêngguran padha turu | sang monêng ningali | santrine padha nendra | karo samya ginugahan ||

8. kagyat garegah atangi (611) | Jamal Jamil matur alon | yèn parêng ing kêrsa luhung wangsul | raose tyas mami | ambaliur[53] kewala | punika mring Pêkarêman ||

9. lamun sinêngka tan kenging | pêsthi datan wande poso |

--- 3-4 : 163 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 29 dari 59

sapele ing lampah apan têmtu | padhêm wong dhêdhêmit | sang monêng lon ngandika | kang ora-ora rinasa ||

10. payo padha manjat nginggil | ywa kêwatir sira karo | pikirmu kang tatag aja korup | mring rêsrêsing budi | Jamal Jamil ngandika[54] | [...] |[55]|

11. anênggêl prapta ing nginggil | anggarêmbêl kang kêkayon | baga bibis kroya kêpuh bulu | sengon lawan têkik | sêlingan têpung gêlang | têngah mêlatar awiar ||

12. arêsik lir dèn saponi (612) | tana kalianging godhong | alêkok ing têngah lêbêtipun | sapênggayuh kudhi | buwêng bêngkah mêrapat | ambêlumbang sapêmbalang ||

13. Sèh Mongraga aningali | isining bêlumbang kono | wulu pêksi kathah lan balung[56] | sato kewan pêksi | minangka wuh rarahan | lan tulang cumplunging janma ||

14. Sèh Mongraga datan wingwrin | myat pêngalapaning sato | pêksi miwah janma alum tungtum | mêngkana sang brangti | nèng lungid Pêkarêman | ngayêngi pucaking arga ||

15. Sèh Mongraga nulya linggih | sigra gogodha tumêmpoh | mêndhung agiungan têdhuh lesus | bayu bajra ngidid | ngasutsut pancawara | udan angin alimêngan ||

16. adrês mamrês brêsing riris (613) | pracalita lindhu gênjot | agonjat-ganjitan manggut-manggut | magêntur gora tri | wrêksa sol singsal sêmpal | kaprapat pracandha gadha ||

17. tan pêcat angoncat-ancit | papancit wukir lir cêpot | arga lwir rug gigal ringgang-ringgung | wawar erawati | gêtêr patêr putêran | pêtêng dhêdhêt alimêngan ||

18. lindhu kêtug onggrak-anggrik | gumaludhug dhêgdhêr gêdhor | kumupak poking kang kapêlupuh | prahara wor riris | ampuhan kras mrawasa | amusus isining arga ||

19. sang monêng Sèh Amongraga |[57] tan keguh tyase tinêmpoh | ing gora gadha[58] gra tyas rahayu | tan watir samênir | tyasnya wantah wêlaka | mumucung pamuncangira ||

71. Pucung[59]

1. ya ta dangu mawrêsing nyca[60] nèng gunung (614) |[61] antara sêsangat | sindhung riris sampun aris | godha pancabaya sêdaya wus sirna ||

2. kayu watu pulih tan ewah lir wau | pan malah sangsaya | mindhak ron prêdapa sami | myang rêsike ngarga kadya sinaponan ||

3. wulu balung pêksi kewan janma tungtum | sirna tan wêrana | nulya na sasmita kèksi | narmada gung numpak umpaking samodra ||

4. tan myat gunung laut gung ingkang kêdulu | têngahing samudra | sêkar têrate bang kèksi | Sèh Mongraga istigpar astagpirulah ||

5. sirna luyut ingkang nyêlani pandulu (615) | nulya myat wanarga | tan ewah lir wingi uni | Sèh Mongraga gangsal latri anèng arga ||

--- 3-4 : 164 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 30 dari 59

6. ngandika rum lah payo padha tumurun | wus lêga tyas ingwang | antuk sasmitaning Widi | Jamal Jamil samya umatur sêndika ||

7. samya mudhun Sèh Mongraga saking gunung | lawa[62] santrinira | praptèng gua Dalêm nênggih | sipêng sêdalu byar enjing nulya mangkat ||

8. lampahipun mêngalèr nusup wana gung | sadintên lumampah | mung raryan salat ing mêrgi | kang sinêdya minggah marang ardi Cawang ||

9. praptèng suku ing ardi Cawang sêdalu | kêkêndhiting arga | parerenan wong anêpi | sela janggut piranti adupa-dupa ||

10. lire lawang ing arga ing sela janggut | tan kêna lajua | yèn laju ambêncanani | mila kêdah sela janggut adudupa ||

11. enjingipun amanjat minggah mindhuwur (611) |[63] ragi ngantak-antak | tan praptèng nginggil tumuli | pan kêpara andêdêr têngahing arga ||

12. datan luhur tan agêng ardi puniku | myang kayon tan ana | mung kayu kang alit-alit | glagah rayung lang-alang wrata sasakan ||

13. praptèng luhur wau ta ingkang kadulu | satêngahing pucak | gua dêdalaning angin | angaluwêng kadya sumur langkung wiar ||

14. pinggiripun kinubêng sela sêlumbung | myang sêgajah-gajah | sigra yasa prau konthing | samya gawing tumawing luwêng liwêngan ||

15. pan kêdulu sapêngisor selanipun | tinon lir tan kêkah | tancêbing siti sakêdhik | mangol ngungkang kadya amblêng ingêncikan ||

16. sumarubud ngidid putêran anglesus | pan ing gunung Cawang | angêtuki angin-angin | Jamal Jamil ngrawud glagah alang-alang ||

17. uwuh ngrayung inguncalakên agupuh | kabur maring tawang | sakêdhap datan kaèksi | Sèh Mongraga mèsêm myat mring Jamil Jamal ||

18. pan cinatur tigang dalu anèngriku | ya ing gua wawar | mancal sapucaking wukir | alon-lonan jêjambak sukêt mêrakan ||

19. dènya têdhun gya prapta ing sela janggut | sêdalu araryan | nêlaskên tangat ing ratri | Jamal Jamil koncatan mangan wowohan ||

20. bakda subuh byar enjing mankat[64] lumaku | ngidul ngilèn dènya | lumampah nusup wanadri | kang sinêdya ardi Cêmpaka Nglamongan ||

21. jajaripun ardi Arjuna lit patut (618) | praptèng suku ngarga | laju umanjat mênginggil | tan rêkasa kêkaywan wana sarwana ||

22. sangkêp sagung wowohan pala gumantung | myang pala kêsimpar | kêpêndhêm lan sari-sari | miwah kajêng anggi kang amawa ganda ||

23. mamrik arum anduk pudhak cêpakandul | pucang babar mayang | ngayangan mayêng mawangi | lir winangun langên taping palakirna ||

24. Sang Mongluhung prapta saluhuring gunung | kacaryan ing pucak | myat pala sarwa mêpêki | pan sêdasa dalu nèng ardi Cêpaka ||

25. kèh tuk ranu tan susah dènira wêktu | myang Ki Jamil Jamal | tan susah dènya bil bukti | nulya mudhun nut lingiraning parbata ||

26. ngandhas trêjung jurang pèpèrèng prang parung | lan lengkong timpahan | aluran sukuning ardi | ardi Cêpaka lawan ardi Arjuna ||

--- 3-4 : 165 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 31 dari 59

27. lampahipun manjat sumêngka mindhuwur (619) | praptèng pucak ngarga | wana Siluman ing pêncit | apan dièng pêkarêmaning asrama ||

28. ya ta wau Sèh Mongraga anèngriku | sakêdhap-kêdhap pan | tumêngal[65] èstri yu luwih | awêwayang yèku pêri pêrayangan ||

29. kang kadulu gantya-gantya praptanipun | panguncanging dria | wus adate ingasrami | lamun ana janma kapaung kagiwang ||

30. pragodhayu tan akuat dangu-dangu | dènya angêtingal | mung sakêdhap netra kèksi | mring Mongraga tan tuma[66] merang musna ||

31. tan kadulu pêri pêrayangan takut | Ki Sèh Amongraga | sêtêngah wulan nèng pêncit | nêlasakên anjêjyajarah[67] ing arga ||

32. kèh kadulu botrawi bêlumbang luhung (620) | bêlumbang sêsanga | winindu ing sela langking | warna-warna toyaning bêlumbang sanga ||

33. putih dadu jênar rêkta lawan wungu | cêmêng kapuranta | biru lawan toya wilis | kathah kèni-kènine ardi Arjuna ||

34. sawusipun têlas dènira dudulu | angling mring santrinya | payo mudhun Jamal Jamil | tur sêndika nulya tumurun lon-lonan ||

35. wus tumêdhun Mongraga lan santrinipun | laju lampahira | ngalèr ngilèn maring ardi | pan sêdintên sêdalu dènya lumampah ||

36. kang jinujug ardi Lawang kang kadulu | prapta ing panjatan | lajêng sumêngka mênginggil | kakaywanya kayu jambon angayangan ||

37. sapêndhuwur tan ana lianing kayu (621) | mung jambon kewala | ing pucak longkang pêsagi | sela kumalasa wiar amêlatar ||

38. ting pêndhukul wêrata sami ngêlumut | katrapan katepan | sumilak miyêk awilis | Sèh Mongraga sêdasa dalu nèng arga ||

39. sawusipun dènya tirakat nèngriku | tumurun sing arga | kêlawan Ki Jamal Jamil | praptèng sela kêping sukuning parbata ||

40. lajêng ngidul nut kêndhêng anjujur gunung | kang sinêdyèng dria | ardi Maya Darawati | tapêl watês Lumajang kêlawan Antang ||

41. ardi Tunjung Sumbita lan gunung Prunggu | apan jajar lima | mêngalèr sami gêngnèki | sining wana sangkêp sawarnane ana ||

42. anèngriku Sèh Mongraga laminipun | kalih têngah candra | kèh langêning wana wukir | mudhun laju ngalèr ngilèn lampahira ||

43. kang kahayun ardi Drêkila kêdulu (622) | dalan nut padarga | sabên gua dèn ampiri | tuwin watu pêlatar ingkang asimpar ||

44. sipêng riku nênêpi papan kang patut | apan sinipêngan | sêdalu kang kalih latri | nulya praptèng panjatan ardi Drêkila ||

45. kèndêlipun kêdalon rêrêb sêdalu | nèng sela rorodan | byar enjing manjat mênginggil | turut kucur grajagan tirtèng têlaga ||

46. wastanipun Têlaga rêtna puniku | kêlangkung kawuryan | anyarong toyane wêning | aparangan pêtung tumiung ing toya ||

47. amalêngkung pucuke nêrampad ranu | têpining têlaga | winindu sela ingukir | cêlangaping windu binitulu patra ||

--- 3-4 : 166 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 32 dari 59

48. têngah ranu sela langking gilang alus (623) | sira Sèh Mongraga | kacaryan miat têlagi | kayu teja kang ngayomi ing têlaga ||

49. myang sêkar rum maruru awra ing ranu | kadya imamawan | sakêp[68] sêkathahing sari | Sèh Mongraga ngungun rakiting têlaga ||

50. tigang dalu dènya nèng têpining ranu | tansah kang kêtingal | wanodya yu angerami | namung saklebatan tan awèt kêtingal ||

51. tan têrtamtu ing pênggodha sèh Mongluhung | kêluhuran tama | wus nir agama budarsi | datan wimbuh anggambuh Sèh Amongraga ||

72. Gambuh

1. ya ta wau winuwus | Sèh Mongraga laju lampahipun | mring pucaking ardi Drêkila kang wingit | mring gua Kamuksan samun | dènyarsa manggon ing kono ||

2. prapta tumamèng pintu (624) | pacrabakan watu canthèng nêngguh | sela itêm patêmbayaning aundhi | wowolu sagênuk-gênuk | kasêlangan dening oyod ||

3. saundhak malihipun | pintu sela rêntêng bale kêncur | undhak ngayun ing bale rante kang kori | undhakan wêkasan pintu | mangunêng rèrèn samya so ||

4. Sèh Mongraga andulu | pasang rakit kori tundha pitu | kantun lawanging gua ran Sangupati | kanan kerine ing pintu | kayu walikadhêp ngayom ||

5. Sèh Mongraga angungun | ngunandika jro wêrdayanipun | iki labêting janma mêksih budarsi | Sang Dananjaya linuhung | mangun wibawa duk wirong ||

6. aminta raganipun (625) | sêmadine nèng Drêkila gunung | jênêk sênêt murwèng gua Sangupati | pangikising tyas têtês hyun | madhêp antêpe andhepok ||

7. mêngkono siking kalbu | Sèh Mongraga nèng mangunêng pintu | tan antara wontên prêtandhaning wingit | tanpa udan anginipun | adhêm anjêjêt kêraos ||

8. Jamal Jamil angukud | kêlangkung asrêp kongsi anjêkut | raosipun madhani pitung padhidhing | wong roro samya kêkêmul | ngêkêp dhêngkul andhêrodhog ||

9. pating kêrêsês muwus | bilah nora jamak adhêmipun | dene nora nana udan lawan angin | awakku kongsi nyangkêrung | dudu sêdaening raos ||

10. Sèh Mongraga andulu (626) | mring santrinira samya angruntuh | atêpakur dodonga marang Hyang Widi | luputing pancabayèku | godha dhêm kang karya repot ||

11. mêngkana dangu-dangu | luar prêbawaning adhêm ngukud | wong roro wus bisa ngêgarkên jariji | cêtha dènira cêlathu | mari plokplokan dhêrodhog ||

12. Sèh Mongraga amuwus | lah payo Jamal Jamil umangsuk | tur sêndika santrine roro tut wuri | malêbèng jro gua sampun | nèng Sangupati amanggon ||

13. madalêm wingitipun | ing têngah sela gigilang wulung | sumayana alus patute pêsagi | lêkok tilasing alungguh | mêksih tabêt pupon-pupon ||

14. Mongraga ngling ing kalbu (627) | ia talah tapaking aluhung | istijrade duk jaman kuna budarsi | Sang Parta Dananjaya nung | awirong nèng gua sigrong ||

--- 3-4 : 167 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 33 dari 59

15. murwèng[69] kayun | kayumanan maring dewanipun | wus angèsthi ing pati-pati patitis | tusthaning kalbu kabubu[70] | bubuhane mangsah mungsoh ||

16. dinulur ing Hyang Agung | saking antêping tapa papa gung | pinitayan yuwananing jayèng jurit | rêtnaning rananggana nung | sih Hyang Manon wus wong-winong ||

17. mêngkana ciptanipun | Sèh Mongraga têpêkur Hyang Agung | dènira sung kamurahan sarta asih | ing dunya dêlahanipun | tan pilih ing sawiji wong ||

18. wus tetela saèstu | purbaning Hyang Gusti Kang Ma Agung | anglimputi sêgala kang titah urip | kang kinarsan kinarya nung | tandha watu kongsi lêkok ||

19. sawusira kadyèku (628) | Sèh Mongraga ngubêngi andulu | pasang rakiting gua akèni-kèni | ana rakit lir tilam rum | sêdayane watu wutoh ||

20. wontên watu anggênuk | pinggir padurêsa ingkang kidul | amumundri mêmêt lir kumala langking | kumucur angêtuk ranu | kumrancang toyanya nyarong ||

21. mapan duk waunipun | paèranya[71] sang dwijarsa ranu | anèngriku pêngambilan toyastuti | Mongraga tyas sangêt sukur | mring kang karya labêt elok ||

22. wau ta Sang Mongluhung | dènya midêr-midêr andudulu | têpung gêlang jroning gua Sangupati | nulya myat gigilang alus | mèpèt kêpering amojok ||

23. lèr kilèn prênahipun (629) | Sèh Mongraga alênggah nèngriku | pan pikantuk asasanèng sela langking | têntrêming tyas sira mèpu | pasênêtanira manggon ||

24. iktikape têwakup | sumungku ing kaênênganipun | kajênêkan anèng gua Sangupati | nêlas suhul ing Hyang Agung | nêgês kêrsaning Hyang Manon ||

25. laminira cinatur | Sèh Mongraga dènira amasud | nèng Drêkila gua sapucaking ardi | satus dina dènya suhul | mring Hyang Agung kang waspaos ||

26. têlase kêrsanipun | Sèh Mongraga angandika arum | wus luaran payo mijil Jamal Jamil | santri sêndika turipun | nulya mêdal sang wiranom ||

27. praptèng mangunêng pintu (630) | Sèh Mongraga pan lajêng tumurun | saking ardi Drêkila sampun kawingking | ya ta laju lampahipun | nut suku kêndhêng lêlengkong ||

28. kang sinêdya ing kayun | ardi Sêmpora ingkang jinujug | inganjatan sumêngka pucaking wukir | tan ana kaywan lyanipun | mung pêlasa lan timaos ||

29. Sèh Mongraga nèngriku | tan pati rêna mung kalih dalu | nulya mudhun lan santrine Jamal Jamil | ngilèn mêksih tunggil suku | gunung Rajêgwêsi kulon ||

30. tan ana kayonipun | watu kewala pating pêndhukul | sela agêng munggul ing pupucak wukir | alunyu labêt ngêlumut | katepan lawan kêrokot ||

31. umês kewala ranu (631) | Sèh Mongraga namung kalih dalu | dènya nêpi anèng gunung Rajêgwêsi | anulya samya tumurun | praptèng suku nut lêlêmpong ||

--- 3-4 : 168 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 34 dari 59

32. alaju malih ngidul | nulya manjat gunung Andong nêngguh | pan sêdalu anèng sapucaking wukir | Sèh Mongraga gya tumurun | pan laju andudukwuloh ||

73. Dudukwuluh

1. pan anênggêl sumêngkèng ardi Pêrunggu | kêkaywaning wana wukir | kumuning lawan tri kancu | sengon pilang lawan têkik | jambon telok lan timaos ||

2. grênging wana kathah warnaning kang kayu | bondhot kêmarung pring ori | rampal atanapi wuluh | kumuning lan purwa kuning | myang kaywagêng ayom-ayom ||

3. praptèng pucak Sèh Mongraga lampahipun | nêtêpi amung saratri | têlasan nulya tumurun | tan kari Ki Jamal Jamil | laju lampahira gupoh ||

4. manjat malih ardi Pêgat pucakipun (632) | nênêpi mung kalih ratri | mudhun laju lampahipun | ngidul ngilèn tanah Rawi | nusup wana wasa bondhot ||

5. Sèh Mongraga ya ta lêpas lampahipun | ingkang sinêdya ing galih | ardi Kêlud kang kêdulu | apan tanah ing Kêdhiri | sêmarga lamun kêdalon ||

6. tansèng wana ngupaya kang simpar samun | wus napak tanah Kêdhiri | manjat suku ardi Kêlud | kinubêng ardi lit-alit | kathah namaning pupuncon ||

7. gunung Buthak gunung Gombak gunung Kuncung | gunung Kutug gunung Kêndhil | gunung Bèsèr gunung Pêrung | gunung Bêngkak gunung Kucir | gunung Payung gunung Mendhong ||

8. praptèng kêndhit ararywan ing sela pingul (633) | pêpangol mèh pucak wukir | ing pênggiking ran gunung |[72] punthuk mugul sela putih | minangka punika regol ||

9. datan pati agêng luhur ardi Kêlud | nanging amêncil pribadi | tan kêsamur kyèhning gunung | dadya wêwêkaning wukir | pawukiran ti[73] pandhosok ||

10. ardi Kêlud dadya paenganing gunung | liring aèng sangêt wingit | angkêr pribadi ing Kêlud | tan antara mrêtandhani | mobah kang prabata gênjot ||

11. gumêlêgêr gêtêr patatêr[74] gumaludhug | lir gêlap abubungkaki | swara jumêgur gumuntur | pêtêng dhêdhêt ngawiati | agiungan lan swarangrok ||

12. sanalika riris lêbu udan awu | dêrêsira sawêtawis | sêsangat dènya mêlêtuk | mambak ngalilipi pêksi | pêksi runtuh ting talêdhok ||

13. miwah buron wana kèh kêbrasat gunung (634) | bilulungan tan umèksi | gobag-gobig numbuk-numbuk | sira Ki Sèh Amongragi | nèng sandhaping sela pangol ||

14. kidang kancil sangsam samya ngungsi purug | lêlangkong dhampèng pinurih | ngabyak marang sela pingul | andhêsêk mring Amongragi | Jamal Jamil ja[75] mengkod-mengkod ||

15. kadhang krasa kidang kagêpok ing sikut | anjumbul mèpèd ngêkêti | tan etung mung rêbut aub | kang sato dènira ngungsi | dadya dhêsêkan kemawon ||

16. Sèh Mongraga myat buron wana kadèku[76] | dhêsêkan lan Jamal Jamil | mès[77] èsmu wlas andulu |

--- 3-4 : 169 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 35 dari 59

mring sato kewan wanadri | andodonga mring Hyang Manon ||

17. muga anaa pitulunging Hyang Agung (635) | luar ing pancabaya gring | pêksi kewan ing wana gung | ingkang mawa mêlarati | mring sakèhe kang tumuwoh ||

18. wus antara gya têrang kang udan awu | gêmpang katiup ing angin | wus tan ana labêtipun | buron kang samya angungsi | lumayu pating parêkos ||

19. Sèh Mongraga nèng sela pingul sêdalu | enjing gya manjat mênginggil | yun wikan sananing lêbu | kang mawa jawah awu sring | sabên sing gunung Klud kono ||

20. lamun datan janma kang sampun linuhung | kèh pancabayanirèki | kawangsul ing udan lesus | trêkadhang kang banjur mati | kêparag ing lêlês jorong ||

21. ya ta wau Sèh Mongraga duk andulu (636) | pasang rakiting gua writ | lir amblong sapucak gunung | sumêrot amawa angin | sela gung tumpuk anandho ||

22. kang sêgajah saomah sêlumbung bandhung | lêlêmpènging luwêng limit | kêdamon ing angin sesus[78] | tan kenging ngancikan janmi | êmbêl lêbu sapêngisor ||

23. ingubêngan pipinggiring gua lêbu | wus tamat dènya ningali | luwêng pucak gunung Kêlud | nèngriku pan tigang ratri | mêlinthas panas tan kayon ||

24. lamun salat lalurat[79] ngambil toya mum | tan ana warih saprintis | awulu kewala lêbu | wusnya tri ratri anuli | sigra tumurun mêngisor ||

25. angubêngi jajah sawêrnining gunung | pêpêncu pating pêndhisil | wêradin sêdayanipun | ngupaya gon kang prayogi | myat pêpêncu ardi Mendhong ||

26. pênggik kidul kilèn Mendhong prênahipun (637) | sarwa sri patut pribadi | pêpangol gua asingkub | sela tiungan tumawing | angêtuk ranu kumocor ||

27. wus amanggon Sèh Mongraga anèngriku | rêrêb rêrêm dènya nêpi | anjungkung sêmèdinipun | bêktinira mring Hyang Widi | jênêk nèng pupunthuk Mendhong ||

28. santrinira samya suka rênèng kalbu | kèh pala kêna binukti | pêndhêm kasimpar gumantung | nyamikan wana mênuhi | tan kuatir ing kalêson ||

29. sêdya lami Sèh Mongraga anèngriku | wau ta datan winarni | ya ta malih kang winuwus | dhusun ing Wanamartèki | Ki Bayi kang winiraos ||

30. sabakdaning Jumungah tan ana mantuk (638) | lajêng akêpung kêndhuri | sawusing luar majêmuk | putra kalih lan pra ari | pêngulu modin mêrêbot ||

31. miwah para kamisêpuh anèngayun | angandika Kyai Bayi | marang putra kalihipun | myang mring rayi sêdayèki | paran lèh warta kang yêktos ||

32. kang liniring sêdaya samya umatur | kathah ature tan sami | wontên angsal warti ngidul | ana ngetan wartinèki | kabar ngalor wênèh ngulon ||

33. Kyai Bayipanurta alon amuwus | nora têlanjêr kang warti | lah êndi kang bênêr iku |

--- 3-4 : 170 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 36 dari 59

mundhak sêmpêlah kang ati | prie Wirya sirèng kono ||

34. adatira kang sumbon lèh warta tuhu | Kulawirya matur aris | duka dalêm lêrêsipun | angsal kaula pawarti | putra tuan kang lungandon ||

35. Sèh Mongraga wartinya nèng gunung Kêlud (639) | tiang tan sêtunggil kalih | ingkang warti anèngriku | nging punika dugi-dugi | sabab kinintên kemawon ||

36. tiang pênggik ing Putat wastane dhusun | wontên titiang mêrtapi | sapucaking ardi Kêlud | mangke kang dipun dhepoki | pangol pucak ardi Mendhong ||

37. rencangipun kalih ngangge sarwa wulung | kang mratangpi[80] sarwa putih | mila dinugi saèstu | yèn putranta Sèh Mongragi | kang kukuwu andhedhepok ||

38. Kyai Bayi myarsa atur manthuk-manthuk | wusana wêcana aris | ya talah Wirya sirèku | layak ya iku sayêkti | pantês kabarmu amencok ||

39. amungayan têmên pawartamu iku | kaya yèn ia sayêkti | cêse tyas manira milu | nora maido ing warti | lah padha rêmbugên kono ||

40. rèhning padha pinadhangakên ing ngèlmu (640) | prêsasat uga amurid | marang Sèh Amongragèku | kapindho wêlasa maring | ingkang tinilar wirangrong ||

41. Tambangraras kêlangklung kawêlas-ayun | prie enake kang bêcik | susulên bae dèn gupuh | sira kulup Jayèngrêsmi | mangsa bodhoa ing kono ||

42. ingkang putra kalih sêndika turipun | Kulawirya matur aris | pan inggih sayêktosipun | kula wus mawan pribadi | mring rêdi Kêlud upados ||

43. tankèn[81] mring wong dhusun kang cêlak ingriku | ing Putat Kêpuh Wanasri | agêmêt pitakèn ulun | inggih kang wau sayêkti | anèng Kêlud ardi Mendhong ||

44. nanging sapuniki tan wontên kadulu (641) | kilap têksih botênèki | dinugi wus kesah nglangut | yèn tan mêkatên wus mati | sirna nèng Kêlud kemawon ||

45. pan mêkatên caturipun tiang dhusun | pawukiran kêndhit pênggik | judhêg patakèn kula wus | tita datan angsal kardi | mantuk samêrgi angrempong ||

46. Kyai Bayipanurta langkung gêgêtun | anjêngèk ngungun lingnya ris | yèn mêngkono sira iku | uwis lumaku pribadi | kadèknèn tan katon-katon ||

47. e jawane lunga tirakat angruruh | ya talah Wirya sirèki | tetela lêpas jangkahmu | prawira nglêgakên ati | Ki Kulawirya ambungkok ||

48. matur inggih bakah[82] paduka kasuwun (642) | mêngkana kang sami linggih | sêdaya kêlangkung ngungun | mring ture Kulawiryèki | tan nyana lamun mêngkono ||

49. Kyai Bayipanurta malih amuwus | ya wus sun trima sirèki | gus Wirya ing salakumu | ing mêngko manèh pinikir | mênawa olèh pawartos ||

50. andongaa bae sêlamêting laku | wis payo bubaran mulih |

--- 3-4 : 171 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 37 dari 59

matur sêndika sêdarum | Ki Bayi kondur sing masjid | putra ri pra santri bodhol ||

51. soang-soang mantuk marang wismanipun | Ki Bayi praptèng wismèki | ngandika mring garwanipun | tanapi marang putrèstri | Tambangraras kang gung wirong ||

52. kinabarkên lir ture kang rayi wau | wit têkèng wêkasanèki | garwa putra arawat luh | kadya winêjêk kang galih | saking dahat tyas suh kepon ||

53. Tambangraras karuna sarwi umatur (643) | mênawi parêng jêng kyai | kaula mit arsa nusul | ing putranta Sèh Mongragi | wus sêdya milalu luloh ||

54. Kyai Bayi prêmbèh-prêmbèh nangis ngrangkul | sarwi ngandika dhuh nini | sarèhêna tyasirèku | kêprimèn manira kari | ibumu pêsthi anglamong ||

55. Ni Malarsih karuna mêngkul ing sunu | sarya ngling aywa lunga nis | manira tan bisa kantun | kaya mati tanpa budi | sira wêlasa maringong ||

56. Tambangraras rinapu mring rama ibu | wontên lilihe sakêdhik | nging tyas mêksih sangêt linglung | kalangan dening sudarmi | pêtêk tyas mrêngkêk kêpêngkok ||

57. myang Cênthini anangis nungkêmi suku (644) | antara dangu wus lilih | lêga tyasing rama ibu | kukuwu anèng pawingking | wisma sapungkuring gandhok ||

74. Pangkur

1. wau Ki Bayipanurta | datan arsa kondur mring wismanèki | tansah kang putra tinunggu | kêlamun sampun lêjar | mêksih asring dhinayohan siang dalu | mêngkana datan winarna | mangsuli kang kocap malih ||

2. sira Ki Sèh Amongraga | ingkang lagya sênêt nèng pucak wukir | Kêlud kidul kilènipun | ardi Mendhong dènira | numpa pangabêktining Hyang Kang Ma Agung | akarêm nèng jroning gua | laminira sèkêt ari ||

3. ya ta wau Sèh Mongraga | kêrsanira linggar saking ing wukir | ngandika mring santrinipun | payo madal panjatan | matur inggih sumangga nulya tumurun | nuruti lingir gêntingan | jurang pèrèng lêmah miring ||

4. manapis wana gêrotan (645) | pan kêpranggul wong dhêdhampalan sami | mèt cokol godhonging umbut | ngrampêd rambanan wana | samya cingak ningali mring kang lêlaku | anêrka yèn janmotama | mêntas mahas wana wukir ||

5. mawan wana têrataban | wontên punthuk wukir alit arêsik | tan ana pêncu mênjutu | amundri pucak papak | atêtambi lilingiran suku gunung | winastan ing gunung Padhang | ingampiran tan asari ||

6. praptèng pucaking prawata | rata lêmpar lir pinapar rêspati | wontên sanggarira patut | kantun rêgang kewala | rinambatan bilungan lawatan ngrêmbyung | bolu têkik lan papasan | êmêr saga sanggalangit ||

7. katêlêng lan katimunan (646) | sisindhêtan galing lawan wêdani | kasimbukan katigubug | dêdêl myang adal-adal | buntêt slimpêt lung wana gadhung kêmarung | rawe cao ci-ucian | sakêthi galing pongpongging ||

--- 3-4 : 172 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 38 dari 59

8. lir pinayu ing wilisan | têpung pucuk lung kadya mêstakani | lung gadhung ngayuh kêtiup | lir ngawe ingkang putra | Sèh Mongraga karênan tyas anèngriku | têlaga Patukan toya | nyarong kirihan umili ||

9. tan ana wowohan endah | dhuwêt jambu kêluthuk lan kêcapi | ondhe-ondhe lan kilayu | gowok kêmlaka kamal | langkung rahmat binuka têranging kalbu | kalaban labêting tapa | nèngriku sêdasa ari ||

10. nulya mangare Mongraga (647) | lan santrine Jamal Jamil tan kari | laju lampahira ngidul | mahas wana wulusan | têlêngipun ing Lodhaya dènya darung | sima lir kewan ingonan | ngarsa wuri ting sêliri ||

11. sima tan ana nukarta | pan lêstari lampahirèng wanadri | kêdalon tansèng wana gung | mèt papan kang asimpar | siang dalu swaraning sima agêlur | kadhang sring sima anendra | Jamal Jamil kual-kuil ||

12. lêpas lampahira mahas | sêdyanira amantog ing pêsisir | linampahan tigang dalu | lon-lonan lampahira | tan rêka[83] mung satitah ingkang laku | wana writ grêng agêrotan | liwat ing ardi Sakêthi ||

13. tan ana bêbananira (648) | aluklukan lêlêmpong wana wukir | tan petungan ting pêcucu | lit-alit pupunthukan | kawit saking tanah Lumajang kang punthuk | sapêngilèn pawukiran | praptèng tanah ing Magiri ||

14. ajêjêl saengga gria | alit-alit punthuk ardi Sakêthi | kathah gua ting cêlungup | pan samya ingampiran | kang sêdalu kalih dalu tigang dalu | kèh araning gua-gua | gua Rante gua Wringin ||

15. gua Sit gua Larangan | gua Genggong gua Prit gua Têrik | gua Carat gua Karug | gua Bang gua Lawak | gua Lawèh gua Sopal gua Sruput | gua Muntêl gua Samas | gua Warèng gua Putri ||

16. gua Ranjam gua Sakap (649) | gua Depok gua Kêrèk gua Mis | gua Juata puniku | sakèh ingkang kamargan | ingampiran kang sakêdhap ingkang dangu | mêngkana Sèh Aamongraga |[84] prapta pinggiring pêsisir ||

17. ing Karangburêng gêbyugan | pan tri latri masiking galih katri | tyas tan ana lianipun | namung sawiji nikmat | ing coploking saking agal maring lêmbut | kang uwus tan kawistara | têrang têratean pati ||

18. patitise mring kasidan | sêdangunya umèksi ing jêladri | datan aningali laut | pan kêtingal dharatan | pan mêngkono paningal pasêmonipun | mèh-mèh bisa amisesa | ing agal dhatêng ing rêmpid ||

19. myang rêmpid dhatêng ing agal | agal rêmpid kadi datan kalêmpit | kalimputan ing Hyang Agung | amuhung kasidikan | Sèh Mongraga bakda kasud ing tri dalu | linggar sing sasanèng parang | laju wangsul ngalèr malih ||

20. sampun lêpas lampahira (650) | punthuk ardi Sakêthi wus kawingking | tapis grênging wana sêpuh | langkung wana trataban | ara-ara bulak wiar angêlangut |

--- 3-4 : 173 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 39 dari 59

sêlan wana têrataban | tanah ing sêgara wêdhi ||

21. linampahan kalih dina | ngêncêng ngalèr mring Wajak Watuurip | Bantal Padhomasan gunung | praptèng sukuning arga | apan lajêng kewala manjat mindhuwur | winastanan ardi Kêthak | nèng pucak namung salatri ||

22. tumurun nurut ingiran | jurang sêngkan timpahan suku ardi | anjujur sukuning gunung | anulya malih minggah | wukir Selandaka tan nênggêl prapta wus | nèng sapucaking aldaka | ing Selandakan tri ratri ||

23. kathah macan kewan-kewan (651) | banthèng cèlèng mênjangan kêbo sapi | rêca pêksi sawung puyuh | rêca bêthara naga | candhi Alit candhi Mêrak wastanipun | arêngkêt wana bondhotan | pêtung ganjur lan pring ori ||

24. gya tumurun saking arga | nut aluran lêlêngkong lukak-lukik | luklukan munggah tumurun | trêkadhang kêpranggulan | janma dhêdhampalan wêwanan buburu | samya kukuk akikkikan | sona jugug ambêdhagi ||

25. banene olèh bayangan | suka surak-surak gumuruh atri | sênjata munya lèr kidul | miwah kang kitêr sima | pan wus adat kang dadi kamuktènipun | wong ing Bantal Padhomasan | lan wong Wajak Watuurip ||

26. sira Ki Sèh Amongraga (652) | ningêd lampah mênawa na manguri | murang ing marga anusup | katon sakalebatan | wus dinuga mring wong kathah yèn wong luhung | tirakat nèng gunung Wajak | mring cêmpurung pucak wukir ||

27. apan Dièng Pêkarêman | kêbuyutan ing cêmpurung awingit | mêngkana manduginipun | ya ta Sèh Amongraga | pan sumêngka anênggêl manjat mindhuwur | wana grêng bondhot gêrotan | kayu taun sapênginggil ||

28. praptèng pucaking parbata | amêlatar sela kumlasa rêsik | kinubêng ing kayu taun | santên baga jêmpina | katimaha wanitan goraya garu | jati jambon wungu laban | kumuning lan randhu kuning ||

29. kilèn sela gêng umungal (653) | winastanan sela dalêm awingit | pinggir kidul wetanipun | sela itêm mathethah | kadi wadhuk mêlêmbung kumucur ranu | sumrèwèh mili mêngandhap | ingaranan Watuurip ||

30. toyanjog ing sêndhang Wajak | raning dhusun ing Wajak Watuurip | toya Wajak sawabipun | pan dadya patimbulan | lamun nuju Gra Kasih Jumungahipun | muruh mili kadi lênga | wong ngalap sami nginumi ||

31. wau Ki Sèh Amongraga | anènginggil pan amung kalih ratri | prêbawa mawi têtêruh | udan angin tirêban | datan bisa pênthèr hyang surya ngêndhanu | timbang pêdhut ngampak-ampak | patari angêmu riris ||

32. ngêndhuruk Ki Jamil Jamal (654) | tinêruhan timbang ing kawan ratri | Sèh Mongraga gya tumurun | saking ing Pêkarêman | lawan santrinira kalih tansèng pungkur | nut lingir aluran jurang | dènya mirangrong andhampi ||

75. Wirangrong

1. ya ta Ki Sèh Amongragi | nèng sêndhang Wajak ing kono |

--- 3-4 : 174 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 40 dari 59

dènira tangat[85] kalih dalu | sawuse anuli | minggah sakêdhap mara | malêbèng ing gua Menak ||

2. nèng gua sêdasa ari | dènira rêrêm mirantos | maksudakên tangat mring Hyang Agung | ingkang Maha Suci | sinêrang tranging sangat | têlênging dria prioga ||

3. gua punika anunggil | dadya kêbuyutan ing wong | pedah kabudayan têguh timbul | janma kang lèh gaib | Wajak Waturip gua | têlung gon puniku samya ||

4. ana panêngêranèki (655) | wong olèh widayat kono | yèn ing sêndhang Wajak ngombe ranu | kang kêtrima pêsthi | buthak bun-bunanira | mêlinthas praptèng ngunyêngan ||

5. yèku têguh tanpa aji | prêtandhaning gua rêko | kang wus pinitayan cacadipun | tèngèng gulunèki | de kang olih widayat | saking Watuurip ngarga ||

6. abudhêg cacade malih | wus ila-ilane kono | lamun no[86] cacad têguhe mung | sêdina sawêngi | bêgja yèn kongsi cacad | tèngèng miwah budhêg buthak ||

7. têguh sêlamine urip | tan ana braja tumeplok | sira Sèh Mongraga santrinipun | wong ro Jamal Jamil | dumadakan idayat | Ki Ja[87] tèngèng gulunya ||

8. Jamil buthak bunanèki (656) | watês kucir mêlong-mêlong | ya ta sawusira laminipun | pan sêdasa ari | nulya mijil Mongraga | tumurun angalèr ngetan ||

9. nut lêkêring suku ardi | nèng gunung Buthak mêngalor | anyêngka panjatan praptèng luhur | mung sari[88] saratri | apan laju kewala | nut gênêng sukuning arga ||

10. ngayam alas ing wanadri | anjujur jurang parang rong | anètèr tataran wontên gumuk | sasukuning ardi | ran gênêng ing Baratan | anon gua ingampiran ||

11. winastan gua Kumitir | tri ratri dènya amanggon | jro gua awiar alulurung | pan apanti-panti | wontên tirta karihan | mili lir kali tikungan ||

12. wus antara nulya mijil (657) | Jamal Jamil tan kêna doh | nusup wana wasa lêbak undhung | andarung lumaris | araryan lamun salat | wêktu tan jamak tan kala ||

13. lêpas lampahirèng mêrgi | dènya mahawan mêngulon | rarywan sor kêkaywan isis eyub | uwiting kusambi | nèng sela sumayana | Sèh Mongraga ris sabdanya ||

14. paran purwane hèh Jamil | êmbunmu buthak mêtholos[89] | Jamil aturira waunipun | duk tuan anêpi | anèng ing sêndhang Wajak | kaula nuju kasatan ||

15. kêsêsa anginum warih | tan kantèn ngokop kemawon |

--- 3-4 : 175 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 41 dari 59

raose lir pendah lisah latung | tuwuk dalah mangkin | duka dalêm punika | buthake sirah kaula ||

16. Ki Jamal liningan aris (658) | apa mulane sirèko | tèngèng gulunira alon matur | duk paduka wingi | malbèng ing gua Wajak | dèrèng sêdalu nèng gua ||

17. apan kaula ningali | sêtunggil wukusan[90] ampo | lajêng kula têdha kantos tuwuk | nuntên dalunèki | supêna binorehan | mring tiang èstri wus tua ||

18. wanci têngah tuwuh angling | sira dimèn mari ngêthok | mêkatên wuwusnya dhatêng ulun | gya kaula tangi | lajêng tèngèng kewala | mèsêm Ki Sèh Amongraga ||

19. wus payo padha lêstari | ngêncêng kewala mêngulon | nulya sami lampah sêdyanipun | marang gunung Wilis | tanah ing Pranaraga | kêrsanya anjajah desa ||

20. ing Trênggalèk wus kawingking (659) | ngancik suku ardi Tropon | jyarah[91] pwakiran punthuk-punthuk |[92] ting pêthuthuk inggil | kèh wêka-wêkaneka | samya ran piambak-pyambak ||

21. kabèh samya dèn unggahi | ardi Cawêt ardi Waron | ardi Jatingarang ardi Puru | ardi Bayangkaki | ardi ing Watutunggal | ardi Kidang ardi Tawang ||

22. ardi Mayang ardi Pêncil | ardi Gawar ardi Bagor | ardi Pêlawungan ardi Biru | ardi Nagasari | ardi ing Pênjalinbang | ardi Tumpak ardi Kêndhat ||

23. ardi Soka ardi Curi | ardi Mayat ardi Puyoh | ardi Katêguhan ardi Manggul | ardi ing Drêpati | miwah ing ardi Liman | winêratan sahadaya ||

24. kang tri ratri pitung ratri (660) | dènira mayêng dhedhepok | tana kêliwatan sêdaya wus | anèng ardi Wilis | kongsi sêlikur dina | anèng pucaking aldaka ||

25. anulya tumurun aris | ngalèr ngilèn nut lêlêmpong | tirahing agiran luran trêjung | ampahaning wukir | anètèr ing lêmparan | bana bêbanar mêlatar ||

26. kêrsanira Sèh Mongragi | mring têlaga Bêl kinaot | samining têlaga tan kadyèku | pan agêng pribadi | nèng pucaking parbata | praptèng sukuning panjatan ||

27. suku lèr kilèn kang mêrgi | sumêngka lampahira lon | ngèndêl anèng Ngêbêl bale batur | patute lir panti | caritanipun tiban | nèng Ngêbêl tibèng panjatan ||

28. rèrèh sakêdhap nulya glis (661) | margyanggênting ngatos-atos | wiare rong pêcak sapêndhuwur | lwah jro kanan keri | ing lampahira randhat | samar mamar mênga gawat ||

29. dangu gya prapta ing wukir | sira Ki Sèh Mongraga lon | rarywan gêbyog arga Balelatu | nulya manjat malih |

--- 3-4 : 176 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 42 dari 59

nut lêmponging ancala | wukir Calamagung ranya ||

30. minangka korining wukir | ing têlaga Ngêbêl kono | ya ta Sèh Mongraga praptèngriku | sapucaking ardi | tumingal kang têlaga | kadya wêkaning samudra ||

31. alirap toyanya wêning (662) | kêlangkung langên yèn tinon | kinubêng kêkaywan kayu taun | pinggire apasir | rêsik tana kaliang | myang têlaga tanpa sarah ||

32. ingidêran wukir-wukir | wukir magêr lir anggêbyog | apan têpung gêlang ting parêncu | tan pêgat apipit | wau Sèh Amongraga | mayêng pinggiring têlaga ||

33. kacarywan dènya ningali | ing têlaga kang kinaot | kongsi têpung jamang ingkang kidul | cêlangap umili | mêngisor mring pêdesan | kinarya anggadhu sawah ||

34. ya ta wontên wong nênêpi | nèng cêlangap mêgok-mêgok | Sèh Mongraga tanya lah sirèku | wong apa nèngriki | umatur kang tinanyan | saking girise tyas kula ||

76. Gurisa

1. Sèh Mongraga angandika (663) | lah apa kang sira sêdya | dene wus kêpara tua | lawan sapa aranira | umatur inggih kaula | tiang ingriki kewala | winastan dhusun ing Saba | Angganala ran kaula ||

2. kang dadya susah tyas amba | awit kêpailan têdha | sêsami kula sêsawah | kiwa têngên kawêdalan | apan sampun kawan mangsa | kaula tiwas priangga | têgal jangan jarak kapas | kapêsan kêparag ama ||

3. tan kêwasa nêdha upa | datan sagêd asung kaya | ingonipun anak rayat | sadêrbèk kaula têlas | kêdamêl wêragat sawah | tuwin têlas kang tinêdha | saking tiwase kaula | têmah mêlarat kêliwat ||

4. milane kaula nekad | tirakat anèng têlaga | yèn angsal angalap bêrkah | kang mara bumi têlaga | yèn kaula asêsawah | mung sagêda kawêlan[93] | sampun kongsi kenging ama | punika susah kaula ||

5. Sèh Mongraga wlas tumingal (664) | ngandika mring Jamil Jamal | tulungên ing kawruhira | sarat sêlamêting sawah | mênawa lamun kêtrima | Ki Jamil matur sêndika | majêng sarya ris anabda | inggih wakne Angganala ||

6. agampil yèn mêkotêna | mangke kula amitêdah | sarate sêlamêt sawah | pan buntuting walang kapa | apan linandhean carang | inggih caranging pring krêsna | sabên suruping hyang surya | pinandhi anèng sêsawah ||

7. ingidêri ing galêngan | watêse sawah andika | dèn kongsi atêpung gêlang | sabên pojoking galêngan | landhean tumbak lang kapa | pinanthêng keblat sêkawan | niki pane[94] apalna | ama sulak balak-balak ||

--- 3-4 : 177 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 43 dari 59

8. yèn si ama nora balak (665) | tan balak mati sun tumbak | ilang nora na pa-apa | kêtulak tumbak lang kapa | marêp ngidul matêk japa | marêp ngulon matêk japa | marêp ngetan matêk japa | [...] |[95]|

9. insa Allah kawêdalan | kiwa têngên kênèng ama | dika sêlamêt priangga | lah yêktènana ing benjang | panêdha kula mring dika | amung awèha pitêdah | sacacah lêkêring arga | prayogi matur kang gênah ||

10. namane sêtunggal-tunggal | ingarga Êbêl punika | kang liningan langkung suka | myarsa tuture Ki Jamal | Sèh Mongraga ris ngandika | ya sira Ki Angganala | lah mara payo tuduhna | kang sinung ling tur sêndika ||

11. gya lumampah anèngarsa (666) | umatur inggih sêndika | ardi ngubêngi têlaga | kawit ingkang kidul pisan | namanipun ardi Karang | nuntên lèripun punika | nama ardi Selaawak | nuntên ardi Selapanggêl ||

12. nuntên ardi Selatambak | anulya ardi Tunggangan | nulya ardi Watukowok | nuntên ardi Manoara | nulya ardi Balelatu | nulya ardi Calamagung | nulya ardi Sampèlwatan | anuntên ardi Patukan ||

13. anuntên ardi Pathokan | anuntên ardi Kêkêndhêng | anuntên ardi Pêragak | anuntên ardi Kumambang | anuntên ardi Sêdhacin | anuntên ardi Bunglêgi | punthuk kang mubêng têlaga | anênggih atur kaula ||

14. kathahipun sêdayanya (667) | punika apan pitulas | dening mêrgi mring têlaga | pan inggih namung sêkawan | kilèn cêlangap sêtunggal | ing Calamagung sêtunggal | ing Êbunglêgi sêtunggal | [...] |[96]|

15. lêrês wetan ing cêlangap | magi[97] marang Kêbuyutan | tumurun kêdhik mêngandhap | dhatêng sumbêr Selapati | nênêm kathahe kang sêndhang | anuntên malih mêngandhap | dhatêng ing sumbêr Padusan | tumurun malih mêngandhap ||

16. dhatêng ing sumbêr pun Upas | gih nênêm kathahing sêndhang | sakêlangkung angkêrira | wus datan kêna sinaba | pun tlaga Ngêbêl punika | manut sumbêr Selapati | lamun kocak tumut kocak | tuwin warnane ing toya ||

17. buthêk wêning pita rêta (668) | têlaga bêl nut kewala | sumbêr Selapati wenya | Sèh Mongraga ris ngandika | payo padha pinaranan | manira ayun amirsa | sira lumakuwèngarsa | prênahing sumbêr tuduhna ||

18. kabèhe kang sira pajar | umatur Ki Angganala | inggih sêndika sumangga | nulya lumampah mêngandhap | lingir anggênting kang mêrga | jurang jro ing kanan keri | Jamal Jamil kêdumêlan | ambakna mêrga tan kaprah ||

19. bok amba thithik genea | ya talah nyana manira | mung kae bae kewala | alon mawon kang Ganala | ati kula tan pitaya |

--- 3-4 : 178 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 44 dari 59

êmbène manira ngambah | mêrga sailating kadhal | kang inujar cêlumikan ||

20. èh êmpun kèh dèn wicara (669) | ingriki pan botên kêna | ngaruh-aruhi sêbarang | Jamal Jamil saurira | botên angangkah punapa | sêdya sêlamêt kewala | mêngkana dènya lêlampah | sampun prapta prênahira ||

21. ing sumbêr Selapatika | Sèh Amongraga kacaryan | mulat praping[98] pasumbêran | ngunandika jroning nala | iki jawane kang aran | sumbêr Selapati endah | pantês dadya kêbuyutan | watu blêg angêtuk toya ||

22. majade datan kadyèka | dêstun bêbêlik sêlumpang | iki ana sabêlumbang | kêwasaning Hyang Wisesa | karya eloking tumitah | iba-iba ing akerat | baya pirang kaelokan | pandalih kang endah-endah ||

23. ya wus kêrsaning Pangeran (670) | Mongraga têwakup ing tyas | kêlangkung sukur ing Suksma | mêngkana Sèh Amongraga | tri ratri nèng Selapati | maksudkên wêktu myang tangat | sawusnya nulya akêrsa | marang sumbêr pasiraman ||

24. wangsul mubêng mêrginira | ingkang lèr kilèn prênahnya | pojoking mêrgi tikungan | nèng karang gêng sela pêthak | tuking toya ambêlumbang | tan bundêr datan pêsagi | pan lonjong enggok-enggokan | miring pasanging bêlumbang ||

25. toya nut miring tan wutah | wêning nyarong kilah-kilah | Sèh Mongraga praptèng sêndhang | mèsêm kacaryan mulat we | elok saking majadira | Jamal Jamil arêrasan | niki prèhpun kang Ganalah[99] | bêlumbang miring tan wutah ||

26. toyanya turut kikisnya (671) | bêlumbang saba gumiwang | inggih lêrês sawêtara | botên amajade tan[100] | tumut iringing bêlumbang | kang limrah ngênyêng[101] piambak | lir toya kang kathah-kathah | kang liningan saurira ||

27. wikana niku kang mawa | wong pun sêlami-laminya | critane kang tua-tua | puniku padusanira | widadari Suralaya | mila ragi miring ngetan | kèh siram nèng pinggir wetan | mila toya nut bêlumbang ||

28. kêrsanya kang sami siram | ngiras angilo ing toya | katêlah dêlasan mangkya | kalih yèn anuju jawah | tan amor toyaning sêndhang | jawah mêlèsèd kewala | kêtawis larining jawah | lir dhawah ing lumbu patra ||

29. wikana mangke yèn cawar (672) | jênate kakyanggamêja | mêksih mêningi uninga | sumbêr Padusan punika | tan wontên purun cêlaka | botên kêwawa ing godha | sring nuntên kêpaung sirna | saras-sarase angomyang ||

30. dalah mangke datan ana | sêdya mring sumbêr Padusan | samya jrih lamun kêsarad | kaula puniki yèn ta |

--- 3-4 : 179 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 45 dari 59

sampuna kapêksèng lampah | asangêt ajrih kaula | sabab tigang gèn punika | dhihin sumbêr Selapati ||

31. ping kalih Sumbêr Padusan | ping tiga ing sumbêr Upas | sami wasta pêkarêman | mila yèn parêng ing kêrsa | ywa jênêk nèng pêkarêman | gêng kêwatos tyas kaula | mênawi apês ing lampah | têmah susah tanpa pedah ||

32. nêlalah nèng tanah tulah | tan kambah ing janma kathah | Jamal Jamil latah-latah | lah botêna kang Ganala | lèh dika sorah wêwarah | dêlênge kongsi anggrêsah | kula ngriki botên susah | mila kesah inggih ngangkah ||

33. anjajah marganing pêjah (673) | dika kojah kathah-kathah | nadyan pêjah tan suminggah | manut ing manah kêconggah | mangsa kenginga dèn ampah | pasrah mring kang karya titah | angandêl lawan ngibadah | gêmah rusak insa Allah ||

34. ginênah lawan mujadah | derah dalil ing akirah | sadêrah tan kêna owah | Mongraga mèsêm ngandika | aywa na dadya tyasira | padha bênêre kewala | sakèhe wus sun tarima | Ki Angganala sung marma ||

35. Ki Jamal angandêl ing Hyang | tyasira aywa sumêlang | sêdya yu ia yuwana | wus samya matur nambrama | ngêrêpa sumanggèng kêrsa | ya ta Ki Sèh Amongraga | anèng ing sumbêr Padusan | tri ratri nêlaskên sangat ||

36. asru suhulirèng Suksma (674) | wus prapta ing tigang dina | Sèh Mongraga lon ngandika | lah payo Ki Angganala | tumurun mring sumbêr Upas | sira lumakuwèngarsa | kang sinungling tur sêndika | gya lumaku ngirid lampah ||

37. nut gêgêntinganing jurang | wus prapta ing prênahira | ing sumbêr Upas mirantya | kathahipun nêm sumbêran | kang jajar kidul titiga | kang anèng lèr jajar tiga | toyanya abeda-beda | ana seta pita rêta ||

38. ijo biru lawan wêning | panggenaning sumbêr Upas | winastan ing Sitiabrit | toya ngêtuk ing lêmpung bang | sira Ki Sèh Amongraga | sêdalu nèng sumbêr Upas | ing papan tan pati simpar | kathah dukute rokoban ||

39. mêmêrakan kalamênta (675) | têmbagan sulur oyodan | bondhot gêlagah lang-alang | wus têlas pamriksanira | ngandika lah payo munggah | kang liningan tur sêndika | sira Ki Sèh Amongraga | umanjat angraras dria ||

77. Mijil

1. sang mong wingit lampahira ririh | anon ing jurang jro | anrês jrênihira kataman rèh | anèng tirahing gênting tumawing | saking Selapati | nuntung sapêndhuwur ||

2. dangu dènira manjat mênginggil | sadêdêlan aso | Jamal Jamil rêkasa unggahe | kawan tindak nêm tindak ngandhêgi | mawan ngirih-irih | wang-awangên dulu ||

3. nulya prapta ing têlaga wukir (676) | ing Bunglêgi menggok |

--- 3-4 : 180 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 46 dari 59

ngalèr ngilèn lukikan mêrgine | praptèng wetan ing cêlangap warih | rarywan ngaring-aring | nèng têpining ranu ||

4. tan antara prêbawaning ardi | têlaga bêl umok | sru kumucak sumirat toyane | pêdhut ngampak-ampak anampêki | wukir mogak-magik | ranu lir kinêbur ||

5. pancawara mêsês awor riris | wawar gora bajro | kayu gêtêr maputêran trage | bumi gênjot ngulèt ngoncat-ancit | jat jêt sru swaranjrit | lir pangriking diu ||

6. mamrês umrês têtêruh swuh tarik (677) | katrak ingrat angrok | pêtêng dhêdhêt erawati dhèdhèt | kêlab aliwêran kilat thathit | kathah lir kapêthit | that thèt thêt jumêthut ||

7. tanpa rungwan saking swuh tan sisih | gora godha gêdhor | dhêgdhêr gumaludhug ambalêdhèg | orêg ragrêg kadya rug kang wukir | manggruk onggrak-anggrik | gumruh guntur kêtug ||

8. kontrag runtag mumak plêk nampêki | koplak glap kumêplok | pok pang sêmpal kêprapal siwal rèh | ron-ron ruru manjrah tibèng siti | cawêt cawarating | pracalita lacut ||

9. gara-gara gora rèh kagiri | wukir kadya cêpot | kasrêg ing pracandha gung tan mêndhe | Jamal Jamil muji andrêmimil | Ki Angganalanjrit | pukulun-pukulun ||

10. nuwun luar gih pun kirik gudhig (678) | sangêt susah repot | amba janma pada hong ilahèng | hong hong jati wênang hyang astuti | thiri-thiri guthi | hong ilahèng luhung ||

11. Jamil mèsêm sarwi muji myat mring | Ki Angga anggêmbor | dene cula-culu cêlathune | Sèh Mongraga minggu datan osik | wus datan sak-sêrik | têguh ing godha gung ||

12. ngingkis dria amusthi pangèsthi | sênêt ing pandulon | nitih jaman kaênêngan nungge | nênggêl pratisthaning tyas matitis | watês tan wêtawis | têwajuh anjêngglu ||

13. wus atimpah têmpuh ing godhardi | ardaning pakewoh | datan ana sawiji-wijine | swara kayu watu bumi langit | wus tan angregoni | gyanira aminggu ||

14. gora godha riris sampun aris (679) | sirna kang gorangrog | mak blas kabèh tan ana labête | pawukiran tan owah lir nguni | kang sol gêmpal gêmpil | myang kang bajra jawuh ||

15. nir sêdaya swabawaning wukir | wus nora na katon | hyang dipèngrat umijil wus pêntèr | ya ta wau Ki Sèh Amongragi | luar tyasnya lêngit | tidhêm ing pandulu ||

16. samya lêga manahira katri | myat maring sang wirong | Angganala kêtuwelan ngomèl | ih tujune botên anèng gênting | yèn wontên ing gênting | mati kagêlundhung ||

17. waune mila kula tuturi (680) | ande sok maido | dawêg prèhipun wau rasane | yèn ta kula sampuna dhêridhit | dalah mangke tan wis | pêsthi kang saya sru ||

18. saprandene dèn guguyu mami | kongsi kêkêl wong ro | Jamal nauri sarta guyune |

--- 3-4 : 181 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 47 dari 59

lah gih talah gèn dika anjêlih | mawi kirik gudhig | sêrana pa niku ||

19. mawi thathi mawi hong dospundi | suwene ting kêr hong | anauri pan wus pirantine | tiang kenging bêncana ing ardi | kêdah angênjali | sumuruding pahum ||

20. pahum niku lah kadipunêndi | saurira alon | pahum montên minta sih artine | kêdah mêkotên caraning ardi | tan kenging lianing | basa kang kadyèku ||

21. Sèh Mongraga mèsêm ngandika ris (681) | ya wus adat mono | nora kêna manèhi carane | kêjabane wong kang wus amiji | maring Hyang pribadi | kang wus man linuhung ||

22. samya andhêku tumurun ajrih | Mongraga nabda lon | saenggane agawea gèthèk | manira yun uning têngahnèki | toyaning têlagi | jêro cêthèkipun ||

23. agawea kewala gèthèk pring | kang liningan gupoh | Jamal Jamil sigra karya gèthèk | mêcok bangbu pring ara[102] kinardi | ginambang ginapit | rinukti têtangsul ||

24. Angganala bikut analèni | dinuga wus kukoh | alang ujur tumpange ginêndèr | nulya sinorogên ing têlagi | samya matur aris | sumangga ing kayun ||

25. suka tyasira Ki Sèh Mongragi (682) | kang gèthèk mirantos | nèng têpining têlaga nulya ge | Sèh Mongraga alon anitihi | wong têlu tan kari | linampahkên gupuh ||

26. satang carang wêlah sigaran pring | kayuhan wong roro | gèthèk nêngah tan ngokop toyane | angayêngi wiaring têlagi | langkung sukèng galih | dènya lumban ranu ||

27. têpung gêlang dènira ngubêngi | dangu dènya langon | Sèh Mongraga alon andikane | pira jêroning têlênging warih | Ki Angga turnya ris | punika sang bagus ||

28. têlêngipun têlaga Bêl nênggih | kang sêpalih kulon | wontên patukanipun toyane | pan titiga ran sumbêr Ngarnining | ngumum kang pawarti | tiang sêpuh-sêpuh ||

29. sisih wetan sêkawan kang bêlik (683) | êtuk toya nyarong | apan sumbêr Bêthara namane | gunggung pitu kathahe kang bêlik | salêbêting warih | kandhasan ing ranu ||

30. lêbêtipun wikana puniki | tan wontên kang wêroh | naming crios kewala kabare | kala alam jênate pun kaki | wontên kang nyilêmi | kalih padang dangu ||

31. kang sêlulup wasta Ki Jakêrti | ingkang sampun kang wong | lia Ki Jakêrti tan purun rèh | sabab ingkang dadya jurukunci | naming Ki Jakêrti | priksa lêbêtipun ||

32. Sèh Mongraga angandika aris | ia yèn mèngkono | mara cobanên ngambila age | oyod-oyod lan pênjalin cacing | sambungên dèn bêcik | kang dawa luripun ||

--- 3-4 : 182 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 48 dari 59

33. Jamal Jamil matur sêndika glis (684) | mêntas ngambil oyod | lan pênjalin kathah pamêndhête | samya sinambung saengga tali | sigra dèn kayuti | matur anèngayun ||

34. winotakên ing gèthèk miranti | angumbuk wus kawot | winêlahan mêntêngah nulya ge | praptèng lêrês ing têlêng têlagi | kang tali pênjalin | binandhulan watu ||

35. cinêmplungkên têlênging têlagi | tali anêlotok | inguluran adangu kandhase | têlas têtali dènya nguluri | nulya minggir malih | mêcok ngirat bangbu ||

36. Jamal Jamil wus dènya ngayuti (685) | têlas têlung lonjor | nulya katur winot ing gègèthèk | wus sinambung ing uluran aglis | prandene mèh abis | kèndêl uluripun ||

37. sigra tinarik dipun dhêpani | kèndêl gèthèk manggon | Sèh Mongraga salat nèng gègèthèk | wêktu luhur pan salat pribadi | nutug dènya mupid | bakda salatipun ||

38. mapan têksih tali dèn dhêpani | rêkasa wong roro | kinèn lèrèn salat agêgêntèn | Angganala ingkang anikêli | dangu dènya narik | bandhul tan tumimbul ||

78. Maskumambang

1. kawit wisan-gawe dènya anjajagi | lêbêting têlaga | kongsi lingsir luhur akir | malah manjing wêktu ngasar ||

2. wus antara bandhul tumimbul tinarik (686) | Sèh Mongraga nabda | jroning pirang dhêpa iki | samya matur kang liningan ||

3. kalih atus dhêpa langkung sèkêt kalih | dhêpa lan sêbêlah | lêbêting têlêng têlagi | babagan sumbêr Bêthara ||

4. dene ingkang babagan sumbêr Ngarnini | pan sami kewala | kaot tiga sêbêlah thil | pan lêbêt sumbêr Bêthara ||

5. kalih atus sèkêt kang sumbêr Ngarnini | kang ragi bang wetan | pan akathah kaotnèki | satus kawan dasa dhêpa ||

6. langkung pitung dhêpa saasta puniki | kang kidul lêbêtnya | satus tigang dasa katri | de kang kilèn lêbêtira ||

7. satus dhêpa langkung sèkêt lêbêtnèki (687) | Sèh Mongraga nabda | yèn mêngkono wukir iki | dhuwure kandêling toya ||

8. upamane lir dangdang binêkan warih | jêroning têlaga | ing Ngêbêl luwih pribadi | tan ana kang mêngkonoa ||

9. ya wus êntasêna sêkathahing tali | sigra Jamil Jamal | lan Angganala tan kari | samya ngêntasakên tambang ||

10. mèyèk-mèyèk wong têtêlu ngêntas tali | binuang ing jurang | gya wangsul mring gèthèk malih | anutug dènya lulumban ||

11. cinarita Sèh Mongraga nèng têlagi | kalih têngah wulan | nèng gèthèk têngah têlagi | minggu datan angandika ||

12. Jamal Jamil asring mêntas maring wukir | ngupaya nyamikan | Angganala kang nudingi | prênah panggonan wowohan ||

13. palakirna gumantung samya ngêmohi (688) | kapêndhêm kasimpar | gadhung suwêg wi gêmbili | kimpul jugul karayana ||

--- 3-4 : 183 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 49 dari 59

14. kêpêl pêlêm kêmlaka pakèl kuwèni | myang sawo sarangan | kokosan duryan lan manggis | gowok kêtos bêntis nanas ||

15. mundhu andhi-andhi kêleca kêcapi | pucung pace pucang | kucacil dhuku myang wuni | wênèh bêndha dhuwêt nangka ||

16. kang jambu wèr kêlampok kluthuk ngêmohi | maja jêram gayam | sêmpu sêntul pukianjing | widara wrêsah rambutan ||

17. pête jengkol kumlandhingan ale usit | suka Jamil Jamal | tan sagêd mangke sisirih | sarwana ingkang pinangan ||

18. samyambêkta wowohan saangsalnèki (689) | ginembol ing sinjang | wangsul mring gègèthèk malih | tinatèng ron rundamala ||

19. sinaoskên nèng wurine Sèh Mongragi | wowohan mawarna | sêgêran kang manis-manis | nanging Ki Sèh Amongraga ||

20. siang dalu tan arsa wuwus kawijil | wiwal ing kaanan | dènya salat miwah dikir | datan kawêdhar ing lesan ||

21. namung isimulah angluhurkên daim | kusta ismu ngalam | ngalamat mêrdika jisim | tan mangèn[103] pinangeran ||

22. angganira anggêlèthèk nèng gèthèk pring | sira Sèh Mongraga | raganira lir kaywaking | dadya wêktu jamak kasran ||

23. pêndhak subuh panaul suhul ing Widi | bengatirèng Suksma | layap liêping pangèksi | bakda saking kaluyutan ||

24. nanging mêksih minggu kewala tan angling (690) | nalika têrkadhang | dhahar wowohan sakêdhik | tan langkung tigang kêlêdan ||

25. sawusira sinungkên Ki Jamal Jamil | pan samya tinadhah | wong têtêlu tuwuk bukti | anggambuh Sèh Amongraga ||

79. Gambuh

1. mêngkana dènya minggu | Sèh Mongraga anèng têlaga gung | kajênêkan kakênthang anèng gèthèk pring | yèn siang tan manggih seub | dalu tan kauban wangon ||

2. Jamal Jamil yèn dalu | kathah warnane ingkang kadulu | sru swaraning têlaga myang wana wukir | kang kumrosak kang jumêgur | ulam gêng-agêng akoyok ||

3. kang alit ting kêcubuk (691) | samya molah amilar baliwur | tibèng gèthèk gumalebag lir dèn sungi | marang ingkang mara ranu | kang miat pating dêngongok ||

4. sabên kalane surup | têksaka gêng alit samya mêtu | saking ronge anglangi samya kaèksi | ingkang ngalèr ngilèn ngidul | ngetan gêng alite katon ||

5. wong têlu sukèng kalbu | sring ambakar ulam lêt sêdalu | ulam palung kêpaung pamilarnèki | tibèng gèthèk pring tinubruk | rêbutan ulam mêncolot ||

6. mêngkana èsthinipun | ulam kang nasar pamilaripun | yèn janmaa nyaoskên angganirèki | kadhahara sèh mongluhung | kula punika ing raos ||

7. agurih tanpa bumbu (692) | anyir tan manasak[104] daging ulun | dhuh suawi enggal dhaharên wak mami |

--- 3-4 : 184 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 50 dari 59

mina mêngkana liripun | lumaku dhinahar mêngko ||

8. Jamal Jamil gêgêtun | palung kang pinangan raosipun | samya muwus ya talah wak palung iki | rasane asor binumbu | agurih anyir acumlong ||

9. Angganala sumaur | dhasar wus adate raosipun | ulam ngriki sanès ulam kali rawi | tur puniku tan binumbu | matênge mung kinalopok ||

10. Jamal Jamil sumaur | inggih lêrês gèn dika ututur[105] | dhasar enak iwake ing Ngêbêl niki | Jamal Jamil tuwuk-tuwuk | mangan iwak themal-themol ||

11. sabên dina nora wun | ulam kang milar mring gèthèkipun | pan wus dadya rijêkine Jamal Jamil | ya ta Sèh Mongraga wau | sêdya wus luaran ing don ||

12. wusana ngandika rum (693) | mring Ganala dèn kêparèngayun | lah wis payo mêntas saking ing têlagi | sira mulihèng wismamu | manirarsa lunga andon ||

13. padha andum rahayu | kajatira sêlamêt mêmacul | ia muga-muga yèn sira sêsabin | tulusa kang sira tandur | ia bisaa kawêton ||

14. dene sira atugur | ring manira sumungku tutunggu | ya wus bangêt tarimèngsun mring sirèki | Angganala matur nuwun | inggih mugi kang sayêktos ||

15. kaula sal pangèstu | sabda paduka kaula suwun | Sèh Mongraga pangandikanira aris | ya padha-padha bae wus | pinggirna gèthèkmu gupoh ||

16. gya winêlahan gupuh (694) | gèthèk manjur mring pinggir kang kidul | nulya prapta mantog ing gisik têlagi | samya mêntas saking ranu | gèthèke nulya binodhol ||

17. wus tatas talinipun | rut gêlamit ing gèthèk wus rampung | tan antara kocak toyaning têlagi | mawa lun ing samodra gung | ombak maputêran umok ||

18. sigra kang gèthèk larut | sirna kabèh tan ana kadulu | sawusira gêmpang gèthèk pring tan kari | arèrèh ombaking ranu | wus pulih dhêndhêm anyarong ||

19. Sèh Mongraga nabda rum | êndi mêrgane kang bêcik mudhun | arsa laju kaula mêngidul mami | Ki Angganala umatur | ing Selapati kemawon ||

20. wontêna rumpilipun (695) | kêdhik nanging wontên enggalipun | lamun parêng paduka amba aturi | mêngalèr mêrgi kang wau | mring wisma kaula manggon ||

21. asarèh anèng dhusun | ing Watusaba rêrêb karuwun | sawontêne kaula badhe nyaosi | yèn sagêd sêkul sênanjung | Sèh Mongraga ngandika lon ||

22. wus bangêt tarimèngsun | marang sira Angga prasêtyamu | namung untapêna tuduhêna mêrgi | kewala kang laju ngidul | umatur sêndika gupoh ||

23. lumampah anèngayun | ing ardi Bunglêgi mêrginipun | anjog mêrga ing Gênting tawang tumawing | rêmbên dènira tumurun | praptèng Selapati menggok ||

24. ngidul ngetan tumurun (696) | mêrgi siluk rumpil likak-likuk | wus kêliwat ing gênting lingir tumawing | mêlipir têmbing jrang cêrung | rèjèng pèpèrèng parang rong ||

--- 3-4 : 185 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 51 dari 59

25. anjujur suku gunung | nulya praptèng pêdhukuhan dhusun | ing Cama lan ing Wotarèn pinggir mêrgi | wus èmpèh anjog mêrga gung | Sèh Mongraga ngandika lon ||

26. ing kene bae uwus | sun tarima lèhmu ngatêr laku | bokmênawa kêtrima gonmu sêsabin | yèn ana sanakirèku | susah sawah tan kawêton ||

27. wèhana wiji pantun | têlung wuli kewala ya uwus | wong ing Watusaba kang bisa sêsabin | tinub ing anak putumu | kang adoh-adoh mêrono ||

28. Angganala andhêku (697) | dhêku sarwi matur nuwun-nuwun | inggih nuwun kêlangkung kapundhi-pundhi | kaula mêstaka ulun | tumanêm anèng pêpanon ||

29. ya wus padha rahayu | payo sêsalaman lumastantun | Angganala gupuh nêmbah-nêmbah mundhi | asta pinundhi ing bathuk | angalap bêrkah tuajoh[106] ||

30. sawusnya salamipun | gya Jamal Jamil salaman gupuh | inggih sami kewala andum bêsuki | bêgja têmên dika niku | pinaring sabda kawêton ||

31. tamu puniku besuk | dika dadi pangungsèn nak putu | sêkathahe wong tani kang cêlak têbih | mring dhusun Ngêbêl mêriku | ing Watusaba angênor ||

32. pan dadi panjang kidung (698) | wong tani kang arsa sawah tulus | mring Watusaba minta wiji mêjani | gêdhang ayu suruh ayu | krêp lèh slawat jambe suroh ||

33. gih wakne sukur-sukur | dika sagêda barêkat cumpu | Angganala andhêku ngling inggih-inggih | mugi yêktosa ing besuk | wusnya sêsalaman karo ||

34. Sèh Amongraga laju | wus tinuding anjog ing mêrga gung | tatiwangan mahawan ing wana wukir | angêncêng sukuning gunung | gênêngan jujur jurang jro ||

35. andêdêr dalan ngidul | kang dumugi mêrgi Lorogpanggul | kadhang asring kêpapag tiang agrami | kang ngunthul miwah pipikul | Sèh Mongraga mimpang menggok ||

36. andarung lampahipun | lamun kêdalon tansèng wana gung | sabên punthuk gua-gua dèn ampiri | praptèng tanah Lorogpanggul | ardi Sêkêthi kumroyok ||

37. tan ana longkangipun (699) | tandhês mring pasisir pisan kidul | ardi Pusêr ardi Topèng ardi Munjit | ardi Goang ardi Wungu | ardi Cula ardi Wangon ||

38. ardi Brok ardi Têlu | ardi Danyang ardi Marabangun | ardi Sitirêbah ardi Banakaki | ardi Pura ardi Pugut | samêrga andudukwuloh ||

80. Dudukwuluh

1. Sèh Mongraga nèng tanah ing Lorogpanggul | anjajah ardi Sêkêthi | myang kang wontên guanipun | mèh sabên kang wukir-wukir | ana guane mêlongo ||

2. gua Bèkèl gua Pacêl gua Rêngu (700) | gua Jangglêng gua Rêmik | gua Sèdhèng gua Sumbu | gua Krèwèng gua Gupit | gua Lètèr gua Cerong ||

3. gua Sangsang gua Karag gua Tarub | gua So gua Sêmpati | gua Burêng gua Racun | gua Tuak gua Lapis | gua Bêntur gua Brondong ||

4. miwah gua Sêjana gua Kumukus | kang saratri kang tri ratri |

--- 3-4 : 186 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 52 dari 59

kêtrima lampahirèku | tan ana pancabayèki | sêsasi nèng tanah Lorog ||

5. kadhang wontên wong ngampirkên marang dhusun | Sèh Mongraga datan apti | sring kèh janma amumunjung | sêkadare wong ing wukir | Jamal Jamil warêg sugoh ||

6. ya ta wau ngalèr ngilèn lampahipun | umanjat sumêngkèng wukir | pucakipun ardi Dumung | kêlangkung rumpil ing mêrgi | arang kang bisa mêrono ||

7. sinêngkaa saking êlèr saking kidul (701) | kilèn wetan apan sungil | sela gêng-agêng amathuk | magol amêpêti mêrgi | kabunton sela kang mangol ||

8. angêrèkèl mêrgi rumpil nut pêndhukul | nètèr pinggir jurang bangbing | lêmpong tumiung nyakêdhung | ngadhuwêng ngaluwêng dhêmping | lampahe angayut oyot ||

9. wus animpah saking lêngkong bangbing trêjung | lajêng umanjat mênginggil | sela bênthèt sapêndhuwur | tapis lapis ingkang siti | samya bêlêdhag nêla jro ||

10. rêrongkobing lang-alang gêlagah rayung | dhukut mrakan lan gêrinting | myang kaywagêng-agêng taun | bondhot rèndhèt bendha bandhil | gadhêl butrawali wowo ||

11. wêwalêdan olad-alid wawal wuwud (702) | walulin pênjalin cacing | rêngkêding ardi grêng rungkud | Jamal Jamil dimik-dimik | prandene asring kêblowok ||

12. Jamal lamun kêjêblos Jamil kang dudut | Jamil tiba Jamal narik | wong roro pating bêrêkuh | têla sasab tan kêtawis | blêng kagyat lamun kêjêblos ||

13. watês cêcangklakan tangane angayut | gujêngan sêcandhaknèki | sarta tinulungan wau | Jamal Jamil kawlas-asih | sikil tan kandhas mêksih jro ||

14. Sèh Mongraga mring Jamal Jamil wlas dulu | sring kalêbèng têla wukir | nabda ywa sira kêsusu | kèh têlane jro acuri | ati-atinên kang alon ||

15. samya matur punika inggih kêlangkung (703) | kêdah kauntal ing siti | sabab têla tan kadulu | dede dêdalaning janmi | pantês dalaning rong-orong ||

16. lah wus payo kang alon manjat mindhuwur | kurang thithik nuli prapti | umatur sumanggèng kayun | sumêngka lampahira ris | praptèng pucak wukir manggon ||

17. pan ambathok makurêb[107] pucaking gunung | wit kusambi gêng sawiji | lingiring tambi sêprangkul | oyod mawalikan tindhih | witing kusambi gêrowong ||

18. kadya gua nguwêng-uwêng sumaruwung | jrone growonging kusambi | wontên rêca têksaka gung | anglir têksakarsa mijil | si têla minangka êrong ||

19. Sèh Mongraga dènya sênêt anèngriku (704) | wiarira winatawis | kawot tiang wolu likur | Jamal Jamil ciptèng kapti | tumingal rêca anèng rong ||

20. layak kiye manut jênêng ardi Dumung | patut lan sajaking ardi | cinatur pan pitung dalu | anèng gua wit kusambi | tangat toya mum ngêlowong ||

21. swusira nutug dènira sumungku |[108] kitrah ing tyas pitung ari | luaran dènya adunu[109] |

--- 3-4 : 187 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 53 dari 59

Sèh Mongraga ngandika ris | lah payo mudhun mêngisor ||

22. samya matur sêndika nulya tumurun | ngulati mêrgi lianing | mênawa na kang tinurut | kang èmpèh ampahanèki | nalika wontên pêpangol ||

23. Selagêdhêg minangka sêkèthèngipun (705) | tumpuk pasang sumbulan tri | sad-sêd lir obah kumluthuk | agumun Ki Jamal Jamil | dèn waspaoskên miraos ||

24. kêna ngapa watu banene gumluthuk | de tan ana kêlah-kêlih | dene tumpukane kukuh | rag-rêg lir dèn ogak-agik | apa wis date mêngkono ||

25. nulya laju lêstari dènya tumurun | andalir mêrgi agampil | Sèh Mongraga kêrsanipun | ngidul ngilèn amêsisir | samêrgi-mêrgi rèrèn dhon ||

26. wus kasêdya gua pawukiran agung | gua wukir dèn ampiri | kang sêdalu kalih dalu | babagan wukir Sakêthi | kathah pêncu ting pênyonyo ||

27. ardi Kidêr ardi Bungkêr ardi Angkus (706) | ardi Tumpêr ardi Suri | ardi Tawas ardi Wuku | ardi Lumpang ardi Sêmbir | ardi Barat ardi Groyok ||

28. ardi Daka ardi Jara ardi Bakung | gua Cabe gua Mantri | gua Jaya gua Jungut | gua Mèdhèng gua Kêling | gua Candhang gua Bongos ||

29. gua Tapak miwah gua Balelumut | tanah ing Pacitan sami | gua[110] wukiran agung | angayêng dènya nênêpi | trêkadhang pranggul lan uwong ||

30. nèng pucaking ardi jroning gua samun | kang sami lampah nênêpi | doh-adoh pinangkanipun | santri pranakan priayi | samya mumucung lungandon ||

81. Pucung[111]

1. ya ta wau Sèh Mongraga lampahipun | nut jurang sasêngkan | sêdyanira amêsisir | wus angancik tanah wana Kabarehan ||

2. watêsipun wana Kabarehan iku (707) | kinubêng ing arga | ngêndhêng ngêtuwêng nêpungi | kulon wetan wêkasan pantog samudra ||

3. têpinipun jêladri ngêndhêlong nyamut | ran sêgara anak | ngêlojok ngalor angêndhil | babagan kang êlèr kêtangkêban arga ||

4. mêksih laju angrong jo[112] gêbyaging alun | sêdhasaring arga | jroning êsong winatawis | apan wontên tigang pêmbandhil dohira ||

5. lampahipun Sèh Mongraga nulya rawuh | anèng ardi Lima | wetaning sêgara siwi | apan ngongkang pangol suku ing samudra ||

6. anèngriku Sèh Mongraga kêrsanipun | anjajah guarga | nèng Selagênthong tri ratri | ardi Lima kathah kêbuyutanira ||

7. anèng Watukêmbul apan kalih dalu (708) | nèng Dièng kanêngan | nêm ratri angalih malih | anèng luwêng sirah blêrêng kawan dina ||

8. malih laju mring luwêng upas sêdalu | anèng patungtuman | sêdalu anèng Pringgadhing | sarêtri[113] gya nèng sumbêr Pusêr sadina ||

9. kalih dalu nèng karêman Jatiwuyung | anèng Sidalaya | gangsal dina linggar malih | nèng Kêmaya pucake ing ardi Lima ||

--- 3-4 : 188 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 54 dari 59

10. pan puniku samya kêbuyutanipun | dhanyang mêrkayangan | kawingitan mara bumi | ing salêbak wukire wana Barehan ||

11. sawusipun nulya ngalèr manjat gunung | urute ingambah | gua wukir kang ngidêri | wana Kabarehan jinajah sêdaya ||

12. kawitipun saking ardi Lima laju (709) | nulya ardi Lanang | ardi Sêpa ardi Dêling | ardi Suralaya ardi Samapura ||

13. ing cêmpurung ardi Gêmbêl ardi Buyung | lan ardi Kukusan | miwah ardi Linggamanik | ardi Bahang ardi Bathok ardi Braja ||

14. ardi Kucur ardi Mêrang ardi Kukus | myang ardi Kukusan | lawan ardi Tamansari | ardi Mêlong ardi Pilang ardi Malang ||

15. ardi Kêmpul miwah ardi Watudhukun | myang ardi Songbanyak | ardi Bongkot ardi Klumpit | ardi Krokoh lan ardi Paranggumiwang ||

16. ardi Mungkur ardi Bale ardi Punjung | ardi Sanggarama | ardi Wogan ardi Guling | ardi Besèk ardi Bras ardi Pongkalan ||

17. ardi Bawur lawan ardi Luwêngsèwu (710) | myang ardi Balega | ardi Lorèng ardi Puntir | ardi Bawang ardi Cèkèh ardi Kala ||

18. ardi Jurung ardi Layang ardi Runtung | myang ardi Wawaran | ardi Crêma ardi Wati | ardi Kisi ardi Rumbi ardi Saba ||

19. ardi Tulus ardi Pusêr ardi Tukung | lan ardi Rancakan | ardi Dangu ardi Rantri | ardi Kadiloka ardi Sarasêja ||

20. ardi Gêmpung ardi Caluk ardi Pasung | myang ardi Têbêkan | ardi Wok ardi Cêmêthi | ardi Busur ardi Kênur ardi Pêgat ||

21. ardi Kayut ardi Kêmpul ardi Munggut | myang ardi Carura | ardi Depok ardi Manik | ardi Sapu ardi Tênga ardi Barak ||

22. ardi Jêmbul ardi Bang ardi Kumêndhung | ardi Kalantaka | ardi Gada ardi Dèwi | ardi Tua ardi Dalêm ardi Lola ||

23. ardi Undhuk ardi Taluh ardi Têpus (711) | myang ardi Jaruman | ardi Kêbut ardi Candhi | ardi Tirêb ardi Conthang ardi Rêmbat ||

24. ardi Rêgu ardi Karanggajah nêngguh | pantog ing samodra | pagêbyuraning jêladri | kèhing ardi gunggung sangang dasa sanga ||

25. gunung-gunung watês kang ngidêri têpung | wit ing ardi lima | wetan pinggiring jêladri | wêkasane têpung ardi Karanggajah ||

26. samya munggul jog kacob ing samudra gung | langaping sêgara | pandhêlonge winêtawis | yèn ta dharat lêlampahan saonjotan ||

27. anrêmbuku pungkasing ardi puniku | Lima Karanggajah | sêmune angkêr awingit | praptèng parang amirangrong Sèh Mongraga ||

82. Wirangrong

1. anèng saandhaping wukir (712) | pêpangol ing kidul kulon | aningali gua kadung-kadung | mêrgine asungil | karang sela lêmpitan | pangol mungal ing samudra ||

2. Sèh Mongraga widak-widik | tanpantuk mêrga kabunton | tan kêna winawan langkung ewuh | wagugên ing galih | lir satarsa matêrang | tirah-tirah ingayêngan ||

3. miwah sira Jamal Jamil | pating kulithih wong roro |

--- 3-4 : 189 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 55 dari 59

angupaya mêrga tan kêpangguh | Sèh Mongraga ngungkih | solahe lir brêmara | angingsêp sari kincipan ||

4. gua kang minangka sari | pagolan mêrga pakewoh | pisah kumpul pêncar wong têtêlu | angupaya mêrgi | aso sami ararywan | nèng sor wit nila kucila ||

5. riringa angaring-aring (713) | sarya myat gua kêtonton | cat kêtingal kadhang tan kêdulu | kacobing jêladri | kêlamun alun êrad | lawanging gua kêtingal ||

6. yèn rob aluning jêladri | lawanging gua tan katon | sira Sèh Mongraga ngandika rum | marang Jamal Jamil | lah paran karêpira | kang êndi mêrga mring gua ||

7. umatur Ki Jamal Jamil | sumanggèng kêrsa kemawon | amba tan lênggana pan tumutur | nadyan têkèng pati | datan nêdya suminggah | kèmêngan Sèh Amongraga ||

8. anulya wau ningali | oyod pupunton maring sor | mubêd lir anaman sulur pêngkuh | kukuh tan kêwatir | kacob ing tirta sobrah | oyoding nila kucila ||

9. mèsêm lêjar Sèh Mongragi (714) | jalaring mêrga kêpanggoh | nulya Sèh Mongraga gya tumurun | nut oyod aririh | sigra Ki Jamil Jamal | samya tumurun tan samar ||

10. nuju alun angêrodi | prapta ing kandhasan alon | lêmpiting dhampengan anglululumut[114] | liniwatan limit | minggah sela panjatan | mênginggil undhak-undhakan ||

11. rikat lampahe wus prapti | tumama marang gua jro | sigra alun gora gumaludhug | kumucak nangkêbi | mêngkana Sèh Mongraga | nèng jroning gua Sraboja ||

12. kathah tilasing ngalêwih | lawang kang minangka regol | sawetaning lawang wontên ranu | tuk tawa ambêlik | kêbêk tan mili lukak | awêning nyarong lir kaca ||

13. karênan Sèh Amongragi (715) | nèng gua Sraboja kaot | langên tiningalan rakitipun | tan wontên kang mirib | lawang jro tundha tiga | kanan keri lir tuwuhan ||

14. pisang tundhun têbu cêngkir | rekane kadya sayêktos | lamun cinêlakan ukur-ukur | tan pati kaèksi | mangsuk malih Mongraga | ing wiwara kaping tiga ||

15. sangsaya pêtêng kaèksi | kêtampêk pêksi saking jro | pêksi lawèt karab ambêrubul | swaranya gora tri | gumrêbêg tanpa rungwan | lir salaba abubulan ||

16. samya anglawat umijil | sabên suruping surya yom | lawètan anglawat sabên dalu | dènya kambu mijil | enjing masuk ing gua | ya ta Ki Sèh Amongraga ||

17. nimpang sarwi salat mahrib (716) | praptèng bakda ngisa mansoh | sawusnya atangat tatrap suhul | têwakup ing Widi | anèng pipining lawang |

--- 3-4 : 190 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 56 dari 59

tar wang[115] wêngwênging gua ||

18. cinatur sêdasa ari | nèng kamaring gua manggon | arêmêng kewala datan limut | sêbarang kaèksi | akathah kanthanira | sangkêp sining pêkamaran ||

19. lukitaning kèni-kèni | reka lir sayêkti tinon | sagotra-sagotra karang ulu | sarwana sêkalir | sêkathahing rêrênggan | agiris Ki Jamil Jamal ||

83. Gurisa

1. myat rekaning karang-karang | kamaring gua Sraboja | lir patilaman narendra | saupacaraning pura | mêngkana Sèh Amongraga | sumungku nèng jinêm karang | maksud bengat kaênêngan | alayap panaul pana ||

2. pêndhak subuh dènya kasran (717) | wêktu subuh luhur ngasar | mahrib kongsi praptèng isa | aplal bangidan jamingan | kasran min layu gayiran | acipta utamèng titah | sukuping wêktu sapisan | ing dalêm saratri siang ||

3. sigêg munthu datan obah | mêrdika pancadrianya | cuthêl thokthêl tanpa ulap | lêpasing tyas wus watêsan | sucining Hyang Maha Mulya | campuh sampurnaning tingal | kêtingal tan tiningalan | awujud tan kawujudan ||

4. amuna tan munasika | manggon tanpa ênggon gyanya | mênêng datan kaênêngan | êninge Sèh Amongraga | arêgu datan mirugu | asênêt dènira sunat | sanitya tyasing kasêtyan | purbaning Hyang sanalika ||

5. kang sasmita kasatmata (718) | kusuma kang sumaringah | têrate tuwuh ing lawang | asri mayêng mayang-mayang | pan anggitan surèngpatya | angroronce rêrancangan | lir orehan sutra jingga | sakêdhap tan kêtingalan ||

6. rambah ingkang kawistara | wontên thathit nèng samudra | ubêding thathit sastra Rab | surat eklas pan tetela | sastra kilat kilah-kilah | maya-maya amêrkata | Sèh Amongraga nuksmèng tyas | têwakup sukur ing Suksma ||

7. nulya nis sasmitaning Hyang | luar ing paningal wantal | bakda subuh wayahira | Sèh Mongraga ris ngandika | payo sêdhêng aluaran | lan pirang dina nèng gua | umatur Ki Jamil Jamal | pan sampun sêdasa dina ||

8. gya umangkat Sèh Mongraga (719) | linggar saking jroning gua | praptèng kori jawi pisan | nganti roding lun samodra | sigra mijil nampak parang | nulya nyandhak taru lata | rumambat anut tungtungan | [...] |[116]|

9. nêracah gya alun prapta | nêmpuh parang magêbyuran | mabun ambêlêdug gora | jumêgur muncrat sumirat | gumulung lun mawalikan | isthaning alun upama | kadya janma têtamuan | Mongraga kala nèng gua ||

10. pangêsuking alun kadya | nututi akèn wangsula | cua lir tan kalanggatan | ya ta Ki Sèh Amongraga |

--- 3-4 : 191 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 57 dari 59

wus praptèng pasir dharatan | nèng kêndhiting Karanggajah | sasor wit nila kucila | samya ararywan sêsangat ||

11. ya ta wontên wong kang prapta (720) | kulambi erean jala | abêbêd pelah rajungan | asabuk polèng balêdhak | ikête sogan wus luas | anyêngkêlang arit bapang | wau Ki Sèh Amongraga | ya ta sarwi atêtanya ||

12. lah dika katuran sabda | ing wingking pundi pinangka | ngajêng pundi kang sinêdya | dene nèngriki alangka | tan wontên ingkang puruna | anèng kêndhit Karanggajah | pancèn tan kambah ing janma | Sèh Mongraga lon ngandika ||

13. yèn dika tanya maringwang | manira santri bêbara | ulungan angulandara | sêdya tirakat kewala | anusup wana wulusan | pan aran santri kewala | ro puniku kancaningwang | runtungan sêparan-paran ||

14. arane Ki Jamil Jamal (721) | nulya bage-binagean | Ki Jamal nambung têtanya | ki raka sintên sinambat | saking tambête manira | lan pundi wisma andika | nauri kang sinung ujar | bagus tanya wisma kula ||

15. punika ing gunung Lima | Arisbaya ran manira | milane manira prapta | jêge baguse punika | siyèn anèng ardi Lima | andêlajah pêkarêman | nut kêrsa sêparan-paran | antara lêt tigang dina ||

16. kula tututi tan ana | anyana lamun palastra | adat kang wus kêlampahan | awis kang bisa mantuka | lajêng kêpulung kewala | salèh anèng pêkarêman | mêrkanyang nèng Kabarehan | mangke tan nyana kêpanggya ||

17. anèng ing nila kucika[117] | ngriki gih tan kêna kambah | gus saking pundi wau ta | Sèh Mongraga ris ngandika | manira saking jro gua | nênêpi sêdasa dina | tan ana janma kang prapta | anjurudêmung nèng marga ||

84. Jurudêmung

1. Arisbaya duk miarsa (722) | sangêt dènira gêgêtun | ngunandika jroning kalbu | wong iku dudu wong ala | sayêkti janma linuhung | sun tanya nora pêsaja | amêndhêm kula wong iku ||

2. baya trahing wong utama | pasang pasêmon sumunu | antêng jatmika aruruh | solahbawane kêtara | mêngkana grahitanipun | Ki Arisbaya norraga | tumungkul aris umatur ||

3. botên anyana ing lampah | kêlamun manggih rahayu | datan wontên wong kang purun | lumêbêt gua Srêboja | saking ikêre[118] kêlangkung | mangka paduka punika | nèng gua sêdasa dalu ||

4. wilujêng tan kabêncana (723) | ya[119] angsal idayat ingriku | kaula langkung jumurung | Sèh Mongraga angêndika | paman sun tanya satuhu | winastan gua punapa | Arisbaya aturipun ||

--- 3-4 : 192 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 58 dari 59

5. mila ran gua Sraboja | warti duk kala rumuhun | wontên panjênêngan ratu | ratu sabrang angêjawa | wasta Prabu Sasrabau | praptane nitih dipanngga[120] | lan pra garwa dyah yu-ayu ||

6. winot anèng ing pêlana | jujuge ing ardi kidul | ardi Katongan mêngidul | anjog ing Samparpalihan | ngambil pawèstri warna yu | mila ran Samparpalihan | nyampar milihi dyah ayu ||

7. kathah parèstri binêkta (724) | laju ngetan lampahipun | kèndêl pupunthuking Pênggung | rêrêb sapucaking arga | sagarwa wadya nèng Pênggung | winastan jati cangcangan | nèng nginggiling ardi Pênggung ||

8. nulya ngetan mring Kêlayar | rarywan ngabên-abên sawung | karang gêng têpining laut | Karangdalêm wastanira | lan Karang pêngabên sawung | duk kinarya pêngabênan | kêsukan lan balanipun ||

9. gya praptèngriki punika | pan anêbar balanipun | sakèhing para tumênggung | wisma ngubêngi ing praja | ajèjèr kubêng atêpung | pêpatih kang wêkas wetan | nulya bupati sumambung ||

10. anulya dadya prajarja | kêlangkung panjang apunjung | winastanan prajanipun | nêgari ing Kêbarehan | lami arjaning praja gung | lami-lami kang nêgari |[121] sirna tan kongsi tumurun ||

11. mekrad wus akarya tilas (725) | ingriki sêdayanipun | pan salêbak wukiripun | ing Kêbarehan punika | wukir Karanggajah anjrum | ing suku kacob samudra | ing samudra sukunipun ||

12. mila ran gua Sraboja | pajungutane Sang Prabu | Sasrabau kinanipun | ngêdhaton nèng Kêbarehan | mila angkêre kêlangkung | kêtêlah dalasan mangkya | gua Sraboja puniku ||

13. sangkêp kêprabon narendra | saupacaraning ratu | wong kang wus sinung pandulu | kêtingal sawentehira | barang sakèh kang kêdulu | sira Ki Sèh Amongraga | amirangrong denyandulu ||

--- [193] ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084): Citra 59 dari 59

Pratelaning kalêpatan ing panyithakipun.

[Ralat dari redaksi sudah dimasukkan langsung ke dalam teks].

 


tan sawalèng. (kembali)
Kurang satu suku kata: tumama malih maring jro tilam wangi. (kembali)
§ prayoginipun kulinèng. (kembali)
Kurang satu suku kata: kalih kulinèng jinêm mrik. (kembali)
§ prayoginipun: mong. (kembali)
§ kirang sawanda, kawêwahan: a [karia]. (kembali)
§ kirang sawanda, kawêwahan: ap [nilap]. (kembali)
§ kirang sawanda, kawêwahan: a [alênglêngan]. (kembali)
§ prayoginipun: têmên. (kembali)
10 Kurang satu suku kata: kabisturon têmên sirèku aguling. (kembali)
11 § prayoginipun: duk. (kembali)
12 nulyèngêt. (kembali)
13 jariyah (dan di tempat lain). (kembali)
14 § kirang sawanda, kawêwahan: me [mesandanu]. (kembali)
15 § kirang sawanda, kawêwahan: tên [wontên]. (kembali)
16 § prayoginipun: mêntas. (kembali)
17 § kirang sawanda, kawêwahan: kda [bakda]. (kembali)
18 § kirang sawanda, kawêwahan: a [arêmbês]. (kembali)
19 § langkung sawanda, kabucal: ma [Telamaya]. (kembali)
20 § prayoginipun: kêlangkung. (kembali)
21 § prayoginipun: kingkin. (kembali)
22 sisirahnèki. (kembali)
23 § langkung sawanda, kabucal: lê. (kembali)
24 § prayoginipun: anggêbyur. (kembali)
25 § prayoginipun: mawi. (kembali)
26 § kirang sawanda, kawêwahan: an [mawalikan]. (kembali)
27 § kirang sawanda, kawêwahan: ga [juga]. (kembali)
28 § kirang sawanda, kawêwahan: a [anèng ngarsi]. (kembali)
29 § kirang sawanda, kawêwahan: ku [kulawarga]. (kembali)
30 § prayoginipun: sêkul. (kembali)
31 § kirang sawanda, kawêwahan: la [lalabanipun]. (kembali)
32 § prayoginipun: konyoh. (kembali)
33 § kirang sawanda, kawêwahan: sê [sêdina]. (kembali)
34 § langkung sawanda, kabucal: lu [luwara]. (kembali)
35 § kirang sawanda, kawêwahan: bo [boboting]. (kembali)
36 sapunika. (kembali)
37 § prayoginipun: kulit. (kembali)
38 § prayoginipun: santri. (kembali)
39 têkabal. (kembali)
40 Lebih satu suku kata: Amadiman arah etal. (kembali)
41 Lebih satu suku kata: ina aktena Mad-ngali. (kembali)
42 angrêti. (kembali)
43 § kirang sawanda, kawêwahan: kên [ngalujêngkên]. (kembali)
44 § kirang sawanda, kawêwahan: ga. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: lir lêbu kêlawan mega]. (kembali)
45 § kirang sêlarik, kawêwahan: tiniti apatitis. (kembali)
46 § prayoginipun: ing kasucian. (kembali)
47 § kirang sawanda, kawêwahan: gu [cingguling]. (kembali)
48 § prayoginipun: cilik. (kembali)
49 dadya. (kembali)
50 § kirang sawanda, kawêwahan: mi [sami]. (kembali)
51 Iyang (dan di tempat lain). (kembali)
52 § prayoginipun: mêrono. (kembali)
53 ambaliyur (dan di tempat lain). (kembali)
54 § prayoginipun: ngandikan. (kembali)
55 § kirang sêlarik, kawêwahan: tandya sami lumaksana. (kembali)
56 § kirang sawanda, kawêwahan: bê [bêbalung]. (kembali)
57 Biasanya guru lagu i: Amongragi. (kembali)
58 godha. (kembali)
59 Variasi dari nama tembang: Pocung. (kembali)
60 § panca? (kembali)
61 Kurang satu suku kata: ya ta dangu mawrêsing panca nèng gunung. (kembali)
62 § prayoginipun: lawan. (kembali)
63 Nomor halaman naskah 611 tidak urut, semestinya 616, dan tidak ada nomor halaman 617 berikutnya. (kembali)
64 mangkat. (kembali)
65 tumingal. (kembali)
66 § kirang sawanda, kawêwahan: ma [tumama]. (kembali)
67 anjêjiyarah. (kembali)
68 sangkêp. (kembali)
69 § kirang 3 wanda, kawêwahan: ingkang a- [ingkang amurwèng]. (kembali)
70 kabubuh. (kembali)
71 pahèrannya. (kembali)
72 Kurang satu suku kata: ing pênggiking aran gunung. (kembali)
73 § prayoginipun: ting. (kembali)
74 § langkung sawanda, kabucal: ta. (kembali)
75 § langkung sawanda, kabucal: ja. (kembali)
76 kadyèku. (kembali)
77 § kirang sawanda, kawêwahan: êm [mèsêm]. (kembali)
78 § prayoginipun: lesus. (kembali)
79 § prayoginipun: walurat. (kembali)
80 § prayoginipun: mrêtapi. (kembali)
81 § prayoginipun: takèn. (kembali)
82 § prayoginipun: bêrkah. (kembali)
83 § kirang sawanda, kawêwahan: sa [rêkasa]. (kembali)
84 Lebih satu suku kata: mêngkana Sèh Amongraga. (kembali)
85 § kirang sawanda, kawêwahan: a [atangat]. (kembali)
86 § kirang sawanda, kawêwahan: ra [nora]. (kembali)
87 § kirang sawanda, kawêwahan: mal [Jamal]. (kembali)
88 § prayoginipun: sare. (kembali)
89 § prayoginipun: mêntholos. (kembali)
90 § prayoginipun: wungkusan. (kembali)
91 § prayoginipun: sêjarah. (kembali)
92 Kurang satu suku kata: sêjarah pwakiran punthuk-punthuk. (kembali)
93 § kirang sawanda, kawêwahan: da [kawêdalan]. (kembali)
94 § kirang sawanda, prayoginipun: japane. (kembali)
95 § kirang sêlarik, kawêwahan: marêp ngalor matêk japa. (kembali)
96 § kirang sêlarik, kawêwahan: sêtunggalipun ing? (kembali)
97 § prayoginipun: margi. (kembali)
98 § prayoginipun: traping. (kembali)
99 Ganala. (kembali)
100 § kirang sawanda, kawêwahan: da [datan]. (kembali)
101 § prayoginipun: ngêncêng. (kembali)
102 § prayoginipun: ori. (kembali)
103 § kirang sawanda, kawêwahan: ra [mangeran]. (kembali)
104 § prayoginipun: minasak. (kembali)
105 § prayoginipun: atutur. (kembali)
106 tuwajoh (dan di tempat lain). (kembali)
107 § prayoginipun: mêngkurêb. (kembali)
108 Kurang satu suku kata: sawusira nutug dènira sumungku. (kembali)
109 adunung. (kembali)
110 § kirang sawanda, kawêwahan: ing [guwa ing]. (kembali)
111 Variasi dari nama tembang: Pocung. (kembali)
112 jro. (kembali)
113 sêratri/saratri. (kembali)
114 § langkung sawanda, kabucal: lu [anglulumut]. (kembali)
115 § kirang sawanda, kawêwahan: wang [wangwang]. (kembali)
116 § kirang sêlarik, kawêwahan: tan antara lampahira. (kembali)
117 kucila. (kembali)
118 § prayoginipun: angkêre. (kembali)
119 § langkung sawanda, kabucal: ya. (kembali)
120 dipangga. (kembali)
121 Biasanya guru lagu a: nêgara. (kembali)