Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123)

Judul
Sambungan
1. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998. Kategori: Arsip dan Sejarah > Galeri.
2. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 001–026). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
3. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 027–035). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
4. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 036–038). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
5. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 039–042). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
6. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 1-2: Pupuh 043–047). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
7. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 048–053). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
8. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 054–057). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
9. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 058–063). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
10. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 064–065). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
11. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 3-4: Pupuh 066–084). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
12. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 085–108). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
13. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
14. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 124–137). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
15. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 138–160). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
16. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 161–187). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
17. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 188–207). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
18. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 208–228). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
19. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 229–248). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
20. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 249–264). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
21. Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 7-8: Pupuh 265–280). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini.
Citra
Terakhir diubah: 31-05-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

109. Mijil

1. datan wangwang dènira ajarwi (152) | tatasing wiraos |

--- 5-6 : 43 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 1 dari 39

wasi Wrêgasana lon dêlinge | yèn paduka tanya ngudi-udi | pakêming maharsi | kang sampun linuhung ||

2. kang ginulang jatining aguling | anggêgêrgrit totor | kang pinusthi anggusthi pêpêsthèn | kamulyane ing dalêm sawiji | nèng sajroning pati | patitising laku ||

3. kang tan nilib ngariloka benjing | wor jawata manggon | tunggal laku tunggal panuksmane | tunggal paribawa lan dewa di | kang kadya cakraning | gilingan lumintu ||[1]

4. ing dêlahan ing marcapadèki | pamilihing ênggon | ing bantala ngakasa tanpae | ingkang botên inang panuksmaning | Hyang Soman manjanmining[2] | manising[3] ratu ||

5. mila ratu punika linuwih (153) | punjul sakèhing wong | sabab jiwa jawata wèntèhe | jawata pan atmaning maharsi | wiwinih barêsih | sukêre wus tunu ||

6. suksmaning rêsi dadya badaning | ratu kang kinaot | suksmaning ratu Hyang Soman mêne | Narayana ya Hyang Wisnumurti | Janardana nitis | sup mapulung-pulung ||

7. maring ratu dadya nugrahaning | jawata winongwong | Hyang Manon mring ratu panjanmane | ratu ingkang wus badan suksmarsi | langgêng salamining | saturut kadyèku ||

8. wus lir satu lan rimbaganèki | rêsik lan Hyang Manon | tan lyan marang ratu panuksmane | mila maharsi anggêntur tapi | mumuja sêmadi | benjang muksanipun ||

9. supaya tan nilib ing panitis (154) | têtêse mring katong | andhingini dwija panusupe | jawata di nitik ing maharsi | maharsi anitik | panuksmaning ratu ||

10. yèn rêsi tan wagêd nèng nêrpati | luput ing pênggayoh | Hyang Manon tan kêrsa nuksma dhewe | yèn tan lambaran lawan maharsi | kalihe tan dadi | nuksmane mring ratu ||

11. marma gêntur ing sêmadi êning | pan tan kenging bengkong | ing panêkung jinukung pujane | datan bunar angênêr nêrpati | ing pati patitis | panitising ratu ||

12. dadya tan kêna ingaran mati | kewala ngalih gon | mila aran kêdhaton samine | lawan wana wilisan kang wingit | tan kenging ginampil | janma mring kêdhatun ||

13. lia kang wus winênang nêrpati | ngambah ing kêdhaton | sami lan ngambah wana wukire | kêratone maharsi ing wukir | wukir sup anitis | kadhatoning ratu ||

14. dening panitis isining wukir (155) | angkêre kemawon | ingkang nuksma mring kêdhaton rajê[4] | saisining nagri sining wukir | tan ana anilib | sêdaya mêriku ||

15. kerut maring panuksmaning rêsi | tan têlangke mawor | manon-manon ing lêbak pundhunge | masup dadya kagungan nêrpati | nyawaning maharsi | daya badan ratu ||

--- 5-6 : 44 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 2 dari 39

16. pan punika gêgathêkanèki | kang pra gêntur totor | tan pepeka tan nimpang pahume | Sèh Mongraga mèsêm ngandika ris | yèn mêngkono ugi | kawruhe wong gunung ||

17. luwih dening rêkasa binudi | wêkasane dhompo | tan maoni sun saking kèh-kèhe | kaulaning Hyang Kang Maha Suci | asnapun mawarni | titahing Hyang Agung ||

18. nora kaya agama jêng nabi (156) | dutaning Hyang Manon | nucèkake rahmating kêpatèn | Nabi Muhammad Rasululahi | tan mawi mimilih | wus pêpancèn sinung ||

19. ing ganjaran nut ahli tinaksir | kang ènthèng kang abot | datan kêna selak nampik milèh | ingkang kêdhik kathah anèng adil | kang akèh dosèki | agêng siksanipun ||

20. ingkang bêcik gêganjaranèki | anèng swarga manggon | tanpa kira-kira tanpa tondhe | nugrahaning pitung dunya iki | mêksih luwih ngakir | kang sinung swarga gung ||

21. nikmat bae langgêng ing kamuktin | tan kêcangkol-cangkol | tan rêkasa sêlawas-lawase | luput sukur luput ing sak-sêrik | barang kang kaèksi | tan ana kang saru ||

22. kang kapyarsa aririh dumêling (157) | tan blêbêgi rungon | kang binukti tan ana paite | kang ginanda tan ana mis bacin | kèh rasa tan risi | tan kêpalang kayun ||

23. warêg bae sêlaminirèki | nir tang walangatos | yèn wus luhung amal jariahe | kaote lan wong ahli ing ardi | mênggilingan nitis | susah nusup-nusup ||

24. yèn mungguha èlmu sarak nabi | ambêk kang mêngkono | luwih saking sasar pangidhêpe | owêl tapanira ingkang uwis | mungguha kaywaking | mung kari anunu ||

25. iba-iba wruha Pangeraning | kang amurbèng tuwuh |[5] baya-baya luwih utamane | kawruh rika iku ki wêwasi | lamun sisip-sêmbir | mati kaping pitu ||

26. krana èlmu ajar sun kawruhi (158) | kamuksan praptèng don | kaya nora kalêmpit ngong rêke | ingkang dadi ugêring kêdadin | duk lagi angikis | ing panggênturipun ||

27. cabar tiwas bênêr lawan sisip | anèng gantur[6] kono | nora kêna bêngkung salilabe | jroning gêntur amusthi sawiji | lir ulêr upami | lagya ambubuntu ||

28. angkêrira pinêpêt apipit | angin tan mêrojol | saking sangêt si ulêr sêdyane | bosên dadi ulêr ambêk pati | kêpati kêpengin | salin dadya kupu ||

29. pan anyuthêl pangan nyuthêl budi | anyuthêl lêlakon | dadya mungkêr saulêr nalare | nora mingsêr ngêningkên sêkalir | lagya madya sasi | gatra dadi antung[7] ||

30. prapta ing sêtêngah sasi malih (159) | pêndhak tanggal dados | ulêr mijil saking pang ênthunge | pêpak busana sungut larnèki | ambabar wus dadi | kukupu abagus ||

31. yèn tan rapêt amêpêtirèki |

--- 5-6 : 45 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 3 dari 39

ungkêre sumrowong | tanpa dadi ulêr pangênthunge | sabab mêksih kêpanjingan angin | têmah kanin posit | nora dadi kupu ||

32. kaya mêngkono uga rêsyardi | tan beda lan gêndhon | yên ta luput iku panggênture | yèn tan sura lêgawa ing pati | anguk ulêr bêcik | bisa dadi kupu ||

33. lamun ijih ajar ajêjêrih | nora wani obong | ajar nora manjing ajur ajèr | tan mituhu ujaring kêjatin | jatining panitis | têtêsing pênggayuh ||

34. ingkang lumrah pra ajar ingardi (160) | dènya samya obong | sauwise padhêm paobonge | amêmêkas duk mêksihe urip | yèn benjang sun mati | tununên ragèngsun ||

35. sapatine gêni awunèki | titikên ing kono | yèn awu iku ana tapake | tapak bayi arêpe mring ngêndi | yèku pêsthi mami | manitis ing ratu ||

36. lamun tapak janma iku mami | pan panitis ingong | maring patih mantri bêr-abêre | dene lamun lia tapak janmi | tapak sato pêksi | tununên dèn gupuh ||

37. lamun mêksih ya tununên malih | ping pitu angobong | yèn ta ilang ya uwis pêsthine | ulatana yèn sira sêdyapti | nut tapak kang kèksi | tandha panuksmèngsun ||

38. ya mêngkono punapi tan sisip | kang kadya ling ingong | Ki Wêwasi Wrêgasana sumèh | matur inggih sèstu yèn kadyèki | saryangling jro galih | ah èdi wong iku ||

39. surup tata sabasaning ardi (161) | anjantur lêlakon | sasuwene ujar tan acèwèng | Wrêgasana ewah dènya linggih | marèpèh sêmu jrih | pagutan pandulu ||

40. nundha atur mring Sèh Amongragi | kang mugi sang anom | kula nyuwun lajêngipun malèh | supaya trang tyas kaula myarsi | Sèh Mongraga angling | ujar kang puniku ||

41. pratingkahe kang samya ambêsmi | kêliru lè obong | tuna dungkap jênggan panitise | nora antuk pangupaya yêkti | karahayon yêkti | tuas dadi awu ||

42. atma sasar wiwinih anisir | sire tiba asor | sabab luput saking paobonge | atma dadi wuta nora titis | tapak molah-malih | tan kêna binêstu ||

43. prêtandhane tan bênêr kaèksi (162) | yêktine kêblaso | kêkandhangan iku yèn tiwase | nandhang mati kaping pitu pêsthi | rêkasaning pati | têmah bliwar-bliwur ||

44. yèn wus mati kaping pitu nuli | nitis maring uwong | wong ing gunung dadya tapa manèh | anggêgêntur pratingkah inguni | dene kang sun angling | pati kae mau ||

45. rupaning pati ping pitu iki | dadi kewan sato | pêksi nuli dadi sadhengahe | lalêr ulêr myang rêsrêsing bumi | salin rupa yèn wis | jangkêp kaping pitu ||

--- 5-6 : 46 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 4 dari 39

46. yèku cakraning gilingan pati | pati kang mêngkono | kangsi praptèng sêlawas-lawase | lamun tan kabênêran ing pati | mubêng bola-bali | kadya ika mau ||

47. ana ingkang mênggilingan bêcik (163) | mênggilingan awon | nora kêna binêstu bêcike | krana saking abote cinangking | wêgah anglakoni | ras-arasên nyangkul ||

48. wus mêngkono prêbawaning bêcik | sru saguhe linyok | kaya ia-iaa niate | nuli mêngkene bae ya uwis | arang kang nuhoni | mila sasar-susur ||

49. beda lan kang maharsi linêwih | tan ana pakewoh | ambêk sura lêgawèng patine | pangugêre anggêntur pangiksi | waskitha ring pati | tan inang sêrambut ||

50. yèn wus munthuk ing dina sawiji | tahên gya tinotor | pinauman gêntha kêkêlènge | puthut manguyu gocara cantrik | endhang angendhangi | rabuk ratus arum ||

51. wus rinukti sakèh cantrik-cantrik (164) | pêrantinya obong | sarta samya angastuti kabèh | samya santi thiri-thiri guthi | hong ilahèng ahing | hêm hêm pahum-pahum ||

52. sêdhêng andadi urubing agni | akatar tang totor | nir tang kukus urube anungge | sang maharsi nulya marêpêki | mring gêni sêmadi | ngêningkên pandulu ||

53. tan antara ana kang kaèksi | nèng sajroning totor | janma cahya awor lan urube | kawistara nêrpati mandhiri | nèng sajroning gêni | sakêprabonipun ||

54. kèksi wantah lir prabu tinangkil | maharsi duk anon | ingkang dadya dêlinge ciptane | tan têlangke umaksanèng agni | murub anguladi | angganya mahapuy ||

55. yèku gwaning panukmanira ring (165) | ratu kang kinaot | wus pancaka tan ana labête | nora ngangge tapak kang tinitik | sanalika wus nir | sampurna ingriku ||

56. nora kumalêndhang wus anunggil | panuksmaning katong | dadya nora samar panitise | maring ratu kang minulyèng bumi | manikingrat yêkti | panjênêngan ratu ||

57. kang mêngkono maharsi sêjati | wasis mrih tumuwoh | Wasi Wrêgasana nalikane | myarsa sabdaning Sèh Amongragi | gigal tyasirèki | kaluhuran wuwus ||

58. ngunandika jroning tyas ki wasi | sayêkti kinaot | kaya trahing maharsi kang gêdhe | tatas maring sabda ginêng nênggih | sun durung miarsi | kawruh kang linuhung ||

59. sira wasi Wrêgasana aglis | linggihe mêlorod | tunggil lungguh lan Jamal Jamile | saha sêmbah atur pati urip | panggusthining kapti | mring Sèh Amongluhung ||

60. aturira sarwi ngasih-asih (166) | dhuh giungan ingong | mulyakêna jiwamba ing mangke | sumanggèng kêrsa tuan asung sih | ing wong kawlasasih | tumutur sêkayun ||

--- 5-6 : 47 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 5 dari 39

61. kaula nut rèh paduka yêkti | sumarah kemawon | anêtêpna amêcata dene | pan kaula darmi anglampahi | ingkang mugi-mugi | asunga pituduh ||

62. Sèh Mongraga mèsêm lingira ris | mring ki wasi alon | yèn mêngkono karêpira kuwe | asalina ing agama suci | sarengating nabi | duta kang linuhung ||[8]

63. anêbuta ya kalimah kalih | ki wasi wus sagoh | gya winuruk agama Islame | wus mêngkana Islam ki wêsasi | Sèh Mongraga angling | ngaliha aranmu ||

64. sun arani sira Wrêgajati (167) | wus pantês mêngkono | Wrêgasana sêndika ature | pan sêkenjing dènira pêpanggih | kangsi asar ngakir | Sèh Mongraga wêktu ||

65. Wrêgajati umantuk sung warti | mring nak rayat kang wong | pan wus samya mangêrti tuture | sigra kinèn angrukti sêsaji | aresan mawarni | pala boga agung ||

66. kalih jodhang dènira miranti | rencange anggotong | praptèng sela prabakesa gwane | Sèh Mongraga ingaturan bukti | namung angenaki | sarat kusung-kusung ||

67. suruping surya asalat mahrib | Jamal Jamil wong ro | amuruki salat pratingkahe | maring Wrêgajati wus ginati | pan manut ingarsi | enggok-enggok lumbu ||

68. kunêng dalu kawarnaa enjing (168) | bakda wêktu suboh | Sèh Mongraga alon andikane | wus karia sira Wrêgajati | sun arsa lunga nis | anutukên kayun ||

69. Wrêgajati aturira aris | nuwun yêkti lumoh | datan nêdya kantun sêparane | amba sampun dhumatêng ing sakit | nadyan praptèng pati | kewala tumutur ||

70. Sèh Mongraga suka myarsa turing | Wrêgajati sagoh | tega tilar marang sêsanane | adan mangkat saking Pringgadani | ingiring santri tri | amirangrong laku ||

110. Wirangrong

1. mahawan sandhaping wukir | andulur nurut lalêmpong | minggah pèrèng jurang ing rurungkud | anètèr ing bambing | Wrêgajati nèngarsa | atuduh mêrga têrusan ||

2. prapta ing balumbang mêrgi (169) | mudhun mêngilèn mring Pancod | mêrganya abanar kèh kadulu | ing pêgagan asri | janma ing pêgunungan | mêruput mêgawe samya ||

3. mabang Hyang Aruna mijil | mingip sêparo mêncorot | ngênani kanangrat nir tang têdhuh | kaujwalwèng rawi | kêkaywan kaididan | ing angin sêdaya mobah ||

4. kèngêl kadya angindhani | tiunging pang kêtêring ron | lir enggar gêmbira kayu-kayu | kang katubing angin | surya pênthèr wèh raras | janma kèh samya kuduran ||

5. mêluku pangirid sapi | myang kang tugar amêmêncong | kang babad trataban glagah rayung | binubak pinurih |

--- 5-6 : 48 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 6 dari 39

dadya pangupajiwa | amanja têgal pêgagan ||

6. kang lagya nguluri wiji | jêwawut myang lombok terong | pan aneka-neka boga jagung | tiningalan asri | bêrambang ingêlaran | sapêndêlêng bêbajêngan[9] ||

7. ingarug pinggir arêsik (170) | risig pinagêran wuloh | kinalèn tungtasan buncang ranu | kinirih mring têmbing | sumrambah ing pakisan | rêna kang duwe brambangan ||

8. amarik muyêk awilis | pinalisir jagung ontong | sangkêp jêjanganan kacang wulung | kara lan kêcipir | linanjaran ing carang | biyêt ngêmohi wohira ||

9. kang duwe bungah ngundhuhi | bocah lan wong lanang wadon | ramya samyambêkta cêthing wakul | tumbu sênik rinjing | ngundhuh-undhuh kumrayap | asuka ngrêmbang têgalan ||

10. akathah kang dèn tingali | palêstrèn pèrèng sri tinon | lêstari lumampah nèng mêrga gung | kèh papaganèki | kang samya pêpasaran | andulur iring-iringan ||

11. ya ta Ki Sèh Amongragi (171) | asêngsêm lampahira lon | kathah kang kapyarsa kang kadulu | langêning samêrgi | myang têgal pêsawahan | pêpèrèng ingare desa ||

12. swarane ngabani sapi | kang maluku anggêgaron | kang tamping tulakan amêmacul | tan ana mangsèki | tandur malêncut mapak | sawênèh lagya gumundha ||

13. kang mrêkatak mêmping kuning | miwah kang wus panèn kang wong | kang lagya têbalan wênèh mupuk | myang wus lêbar dami | tan wus dèn ucapêna | langên mahawan mawarna ||

14. kêpungkur pèrènging wukir | wus langkung ing pasar Pancod | nabrang kali Sara laju ngidul | ngilèn anut mêrgi | sukuning ardi Kandhang | mrih mêrga cêlak pêdesan ||

15. tan kêrsa sup ing wanadri (172) | mahwan têgalan kemawon | kang wukir alitan ardi Bangun | nèngriku Mongragi | kêkênthang pucak ngarga | tan ana kêkayonira ||

16. antara sêtêngah sasi | dènira nimpang nèng kono | pucaking arga[10] santrinipun | tan tumut nènginggil | nèng dhusun ing Lêmahbang | ngubalakên èlmi ojrat ||

17. supaya ngupaya bukti | ngiras muruk Wrêgajatos | sarak guna Islam pan wus pundhuh | bisa anglakoni | sasurasèng sarengat | mêngkana wong desa-desa ||

18. kathah ingkang sami prapti | samya guguru mêrono | kèh mumulenira kêndhuri gung | angrasulkên sami | sêkul wuduk lêmbarang[11] | myang wowohan kang prayoga ||

19. gêdhang rambutan lan manggis (173) | pêlêm kuwèni lan sawo | kokosan srikaya myang kêpundhung |

--- 5-6 : 49 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 7 dari 39

tan tuang bên ari | siang dalu sidhêkah | wibawa Ki Jamil Jamal ||

20. kathah kang samya angaji | ojrat lanang miwah wadon | kang samya winulang ngèlmunipun | pan kalimah kalih | masalah sala-silah | ojrat samya linagonan ||

21. sêlawatan dèn èmpraki | lan trêbang gêng alit roro | kêlangkung ramyanya wong dêdulu | akathah kang prapti | sarta janma uninga | mring Ki Wasi Wrêgasana ||

22. mangke ngalih Wrêgajati | sangsaya kèh suyud kang wong | samya masuk ojrat ya ta wau | sira Jamal Jamil | mamèrkên pangeraman | gêgabus antêb-antêban ||

23. mangunah ingkang ripangi | wong desa katêmbèn tumon | raryalit wong tua anggêgabus | sênadyan pawèstri | samyemprak têb-antêban | kang pasah ana wêntala ||

24. kang mati bisa rip malih (174) | kang wêntala tan kêraos | kèh pêtinggi desa samya kerut | umasuk birai | asèlèh kabêkêlan | milulu ojrat dul-dulan ||

25. Jamal Jamil Wrêgajati | lir kêkaul mumah-mumoh | wus kasêbut kathah kyai guru | sira Jamal Jamil | minule mring pra sabat | samya mumucung punjungan ||

111. Pocung

1. sakêlangkung dènira mukti wong têlu | ing dalêm sêpasar | kabèh kang masuk birai | lamun siang winulang ing salasilah ||

2. lamun dalu lêlagon ripanginipun | samya sisingiran | sêlawatan dèn empraki | jalu èstri wor-winor tan winangênan ||

3. sabatipun wus ngêrti yèn kyai guru (175) | agadhah bêndara | awasta Sèh Amongragi | anèng pucak arga Binangun tirakat ||

4. kyai guru pan iku sêkabatipun | mring Sèh Amongraga | kang guru samya ngêntèni | pan sinambi mumulang anèng Lêmahbang ||

5. saya wuwuh pra sabat ing sungkêmipun | maring Jamil Jamal | samya tumut nganti-anti | mandah apa sêktine bêndaranira ||

6. ya ta wau kang anèng ing arga Bangun | Ki Sèh Amongraga | wus sapta ri sapta ratri | dènya jamak krasan tan batal wulunya ||

7. dènya nêkung sumungku ing siang dalu | angukih wêkasan | mulyane sajroning pati | jalarane manjanma jaman walikan ||

8. wali kutub kang kêtiban wahyu luhung | linurièng dria | mêngkana Sèh Amongragi | sanalika wontên sasmitaning Suksma ||

9. pan andulu tunjung pêsat saking ranu (176) | tumuwuh ing tawang | têrate sinurèng pati | uripira kang tunjung tanpa têlaga ||

10. bakda subuh sajroning bengat têpakur | poting kaênêngan | mêdhar panguswaning galih | nora gêlah-gêlah sêmoning sasmita ||

11. kêrsanipun tumurun saking ing gunung | lon-lonan dènira | tikungan lampahira ris | pan amiak gêlagah ruyung kewala ||

12. ardi Bangun alit numpêng patutipun | andêdêr dêgira | tinênggêl lampah tan kenging | munggah mudhun ing lampah kêdah luklukan ||

--- 5-6 : 50 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 8 dari 39

13. dènya mudhun praptèng ngandhap ardi Bangun | Ki Sèh Amongraga | raryan soring kayu wungli | wrêksa gêng kang wetan wrêksa kêlampean ||

14. tan adangu wontên wong sawiji mriku (177) | ningali sujanma | nèng sandhaping kayu wungli | wus dinuga ing tyas yèn Sèh Amongraga ||

15. sêmunipun kêwayon sarira lêsu | gya wangsul cêngkelak | gupuh prentah bojonèki | kinèn angêliwêt sêkêdhik rikatan ||

16. karo rabuk uyah gorèng bae uwus | lan dhèngdhèng bakaran | loro gêpukên kang garing | nulya nuding ing bocah mènèk dawêgan ||

17. tan adangu dènira angrukti sampun | binêkta priangga | nèng panjang ilang tup saji | sêkul anèng piring alit sinucenan ||

18. mundhuk-mundhuk prapta sila anèngayun | umatur punika | kaula nyaosi kêdhik | dhahar sêkul tanpa ulam sumapala ||

19. nulya gupuh binuka tup sajinipun (178) | kang lagya kaleswan | dènira ngandika aris | ia bangêt tarimèngong marang sira ||

20. dene pêrlu sih rika akusung-kusung | suguh ring manira | ingêndi wismanirèki | lan maninge ia sapa aranira ||

21. alon matur kaula inggih ingriku | dhusun ing Lêmahbang | santri kasêntanan nagri | milêt marang ing Pangeran Jayaraga ||

22. apan macung piambak kagunganipun | dèntên ran kaula | winastan pun Sutagati | awon-awon pêtinggi dhusun Lêmahbang ||

23. lingira rum ia paman bage sukur | sih rika maringwang | muga winalêsing wingking | tiningalan cangkingan sugatanira ||

24. kêndhi sêkul ulam dawêgan nèngriku | lan pisang sêlirang | suluh têlung ulêr kuning | Sèh Mongraga ragi dhangan kêrsanira ||

25. sêkulipun angêt lawan dhèngdhèng gêpuk (179) | rabuk yah gorengan | pikantuk dènira bukti | namung rabuk sarêm gorèng kang dhinahar ||

26. tan adangu bukti sangang puluk tuwuk | aturuh lantingan | nginum toyanya sêkêdhik | pisang raja sêtugêl ulêr tan têlas ||

27. kaduk tuwuk atobe kaping sêpuluh | alon angandika | paman pa wruh santri mami | wong têtêlu Wrêgajati Jamil Jamal ||

28. alon matur inggih uninga nèng dhusun | kula ing Lêmahbang | sawêg amumulang èlmi | amba nyabat mring Ki Guru Jamil Jamal ||

29. anak putu akathah ingkang guguru | ojrat salasilah | inggih sampurnaning pati | jalu èstri sêpuh anèm sami nyabat ||

30. mring Ki Guru Jamal Jamil pan sumuyud (180) | wus dêling pawarta | paduka nèng pucak wukir | samya sangêt ngarsa-arsa jêng paduka ||

31. yèn panuju ing kêrsa paduka nêngguh | katuran mring wisma | Sèh Mongraga ngandika ris | manira tan arsa nèng kene kewala ||

32. mung sirèku bae muliha mring dhusun | Sutagati sigra | anyarik dhaharan aglis | lèngsèr saking ngarsanira Amongraga ||

33. praptanipun ing wisma nulya umatur | mring guru Ki Jamal | wus katur sêdayanèki | Jamil Jamal agambuh lêga tyasira ||

112. Gambuh

1. alon dènira muwus |

--- 5-6 : 51 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 9 dari 39

yèn mêngkono iku sang linuhung | wus luaran dènya sênêt anrang kapti | nèng pucaking ardi Bangun | wus pitung dina samêngko ||

2. lah payo padha nusul (181) | apanjatan marang ardi Bangun | gya lumampah Jamal Jamil Wrêgajati | tan adangu praptèngayun | Sèh Mongraga mèsêm tumon ||

3. alon andikanipun | sira lagya pa anèng ing dhusun | Jamal Jamil umatur kaula inggih | amumulang awon nganggur | kang sami rêmên angaos ||

4. ing birai ojrat dul | ngalap bêrkah ing paduka nêngguh | jalu èstri kang samya masuk birai | pan sangêt sumuyudipun | Sèh Mongraga lingira lon ||

5. lah ia sakarêpmu | wong kang padha kajat ngaji èlmu | salasilah birai ojrat ripangi | banjurna gwanmu mumuruk | ing ilmu mring sakèhing wong ||

6. manira arsa wêruh | kumpulêna kabèh pra sabatmu | gêdhe cilik manira arsa udani | Jamal Jamil nuding gupuh | tinimbalan sêdaya wong ||

7. tan dangu prapta gupuh (182) | tua anom lanang wadon sampun | pêpak anèngarsane Sèh Amongragi | langkung bingah manahipun | Sèh Mongraga ngandika lon ||

8. èh Jamil kêrsaningsun | ingong arsa yasa masjid agung | kang supaya rahaba sakèhing santri | ya kabèh para sabatmu | iku kang wus padha mansoh ||

9. ia maring èlmu dul | ing salasilah ripangi iku | Jamal Jamil parentah sigra nandangi | karya masjid apan sampun | pagêr myang batur binanon ||

10. tan lami dadosipun | saengga pupujan masjid wau | sing katrimanira Ki Sèh Amongragi | dinarbo lajêng binatur | ing dintên Kêmis pinayon ||

11. pagêr bêlumbangipun (183) | ingilenan toya wêning sampun |[12] datan ana labête anyar kinardi | kadya wus dadya sêtaun | Sèh Mongraga nulya manggon ||

12. malêm Jumungahipun | inganyaran sêlawatan agung | wus kawarta ngakathah yèn Sèh Mongragi | amumuja masjid agung | ing sami sêdintên dados ||

13. mêngkana dalunipun | kathah kang prapta samyandudulu | dhusun kiwa têngên urut ing Mêtesih | mring Lêmahbang dalu-dalu | pêtêng samyambêkta obor ||

14. ing sontên wancinipun | bakda ngisa wus samya ngêlumpuk | santrinira sêdaya kang jalu èstri | nèng masjid sêdayanipun | apan kalih atus jodho ||

15. atarap kalang têpung | ingkang anèng pangimamanipun | Sèh Mongraga kinarya pupundhènèki | apan kang linuhur-luhur | kadya rinatu dening wong ||

16. langkung jrih sungkêmipun (184) | sêdayanya wus samya akêbut | pan Ki Agêng Amongraga ing Sitibrit | dadya panêmbahanipun | ing tanah Mateseh kono ||

17. Jamal Jamil amuwus | lah mara wong majua ringayun | ambukaa bengidira ing ripangi | nèng têngah sabojonipun | kang tinuding lanang wadon ||

18. nulya majêng ingayun | nêrbang nèng têngah sila sidhupuk | nulya winewehan jimat rajah sami | tinutupkên netranipun | rajah pêmbukaning raos ||

--- 5-6 : 52 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 10 dari 39

19. sigra lêkas sêdarum | adikiran kang lagonya landhung | sawusira lêlagon dikirirèki | arêmpêg swaranira sru | gya santak anduduk wuloh ||

113. Dudukwuluh

1. langkung ing panggêjêgipun rapal hu hu (185) | amêgêng napasirèki | sauni-uninya rusuh | tan sarêng samya sarênti | ak ak ik ik uk uk ok ok ||

2. asru sinru anêlaskên napasipun | têlasing swara kang muni | kari gobag-gabigipun | gya blag blêg samya gumlinting | tindhih-tumindhih carub wor ||

3. ujurira tan karuhan undhungipun | pating pêringkêl jalwèstri | wong nêm kang binuka wau | samya sru pamuwusnèki | minta apura dosèng wong ||

4. sêkathahing dosa ingkang uwus-uwus | barang kang wus dèn lakoni | ngomèl lir mêndêm kêcubung | dèn[13] bandrèk begal maling | miwah dènira nyonyolong ||

5. kêdhik kathah awone pêndamêlipun | sawusing têlas dènyangling | nulya nangis ting salênggruk | ningali Sèh Amongragi | munggwing dhampar mutyara byor ||

6. pan ingayap pra widadari yu-ayu (186) | myang janmanom adi-adi | sarwi ngandika dhêdhawuh | pangapura sadosèki | mring wong kang ambuka raos ||

7. sarta nuduhakên ing ganjaranipun | swarga mring kang buka dikir | katon sanalikanipun | mila sru nangis kêpengin | tumêkaa swarga kono ||

8. tan antara santri jalwèstri sêdarum | kang samya pana ing dikir | kang tangi kang mêksih kantu | sêdaya sampun anglilir | rumasa sampurnèng batos ||

9. wong nênêm kang tinutupan netranipun | rajah nèng dluang rong nyari | pan sêkilan panjangipun | tinutup prapta ing kuping | sauwusira mêngkono ||

10. ingulapan kang rajah mring Jamal sampun (187) | wong nênêm mêksih anangis | katonton ingkang kadulu | anèng sajroning adikir | Sèh Mongraga ingkang katon ||

11. wusnya aris dènya birai asuhul | Kyai Guru Jamal Jamil | amundhut têrbang pipitu | angklung nênêm kêndhang kalih | tan dangu prapta sumaos ||

12. wus sinêntak têrbang tinatab gumêmbrung | kandhang[14] ro wus dèn kêncêngi | wus kêtêmu gêdhugipun | adan lêkas Jamal Jamil | narêbang lawan wong wadon ||

13. wus miranti kang nêrbang ngêndhang kang ngangklung | lima kang nêrbang pawèstri | kapitu lan kyai guru | bawa singir Jamal Jamil | wis maca sêlawat alon ||

14. adan lêkas swara jalwèstri barung rum | lêlagon landhung mlas asih | lir kadêmung lan panêrus | nganyut-anyut dudut ati | aris rarase nyêlendro ||

15. singirira ojrat mêrambat ing kayun (188) | ya hu Allah ya illahi | ngulatana èlmu luhung | pusakane ingaurip | ya hu Allah sauran wong ||

16. nyai-nyai wong wus tua aja tungkul |

--- 5-6 : 53 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 11 dari 39

golèka èlmu sêjati | ya hu Allah ya illahu | sêlawase ya illahi | anèng donya rewa-rewo ||

17. kang dêlanggung roro parane tan wurung | siji marang ing swarga di | siji marang nêraka gung | ya hu Allah ya illahi | babadên ing èlmu raos ||

18. èlmu rasa kang kêrasa ing sirèku | rasakêna kang hakiki | wong aurip ya illahu | badan roh nyawa suksma di | angiloa ing pasêmon ||

19. Allah-Allah ya hu Allah ya illahu (189) | gudhe pandhak janur kuning | pandam têlas urubipun | pupuse sajroning pati | tan ana kara kêraos ||

20. siti lumèng surya kêmbar wêdanèku | kali tan kalaban warih | kasatmata ing swarga gung | ya hu Allah ya illahi | aramya sauran ing wong ||

21. panêrbange imbal lêlamban ajêgur | kêndhang ro ambêbagèni | tampelan kêmpyang lan gêdhug | angklungnya gêjogan ngênthir | anjurudêmung sri tinon ||

114. Jurudêmung

1. kang nonton uyêl-uyêlan | samya karênan andulu | kapengin mèlu masuk dul | jare ngilangkên duraka | olèh ganjaran swarga gung | saikine katingalan | sajroning dikir ingriku ||

2. mêngkana dènya samyojrat (190) | nutug sababakan suwuk | angaring-aring sêdarum | nulya mêdalkên ambêngan | kêndhuri rolas ngêndhukur | miwah wedang pêpanganan | nulya dinungan majêmuk ||

3. kyai guru kang andonga | amine ambata rubuh | sawusnya donga ki guru | parentah mring santrinira | lah mara padhaa kêpung | ambêngan kono bismillah | ywa etung èstri lan jalu ||

4. lanang wadon tan prabeda | ya lanang ya wadon iku | aran padha tunggal ngèlmu | kang liningan langkung bungah | anggêpe samya nyêdulur | tan ana sumêlanging tyas | nutug royoman akêmbul ||

5. sawusnya samya anadhah (191) | ambêngan nulya ingêdum | wêrata sêdayanipun | mung kari wedang panganan | jaga nyênyamikan kantun | mung sêkul kang binêrkatan | wus samya wangsul gènipun ||

6. kyai guru Jamil Jamal | lêkas sêlawatanipun | lagu gêndhing sêkar gadhung | berag santrine sêdaya | samya angantêp swara sru | arêmpêg gêng alit sora | la illaha ilêlahu ||

7. Muhammadun rasululah | rampak tan ana barênjul | gumêr gora sru gumuruh | wor têrbang pitu gênturan | abarung kêndhang myang angklung | tung ting tung pyêk byang prung prung brang | pêp pêp bah bah bah gur bah gur ||

8. thung plêk thung plêk dhêng dhung dhung grang | plak blang plak blang klur klur thir thur | nampani singir wong pitu | jalu kalih èstri gangsal | kang sami narêbang bêsus | swarèstri gêtas arênyah | anglik mêrit manis arum ||

9. lir panêrus binarungan (192) | ing gêndèr lawan kadêmung | pating salênthuk angguguk | ngapipir tangane kiprah |

--- 5-6 : 54 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 12 dari 39

kang emprak nêm somah maju | liru rakit bojonira | pan samya anyêpêng sumbu ||

10. arame dènira emprak | sêjodho sumbu-sinumbu | sêjodho têb-têban watu | sêjodho agêgabusan | sêjodho pênthung-pinênthung | sêjodho urêk kris pêdhang | sêjodho awake murub ||

11. sêkathahe kang tumingal | suka gêgêtun agumun | kagawokan ing pandulu | sajêge tan wruh tontonan | kang èdi-èdi kadyèku | eram sakèh kang umiat | sêdaya samya kayungyun ||

12. wus dangu antaranira (193) | nulya salin sajakipun | sêsêg têrbang kêndhang angklung | myang kang emprak salin sajak | carub wor dènira barung | tan etang kacuwanira[15] | arusuh mungsuh-minusuh ||

13. kang ningali giris mulat | tan mantra yèn karya guyu | wus lir prang sayêktinipun | sura sru samya bramatya | sawiji èstri sinuduk | jaja trus marang walikat | niba blêg rahnya sumêmbur ||

14. siji wong lanang pinêdhang | mring èstri gulunya rampung | tugêl bêt pisah lan gêmbung | kêpalane gêlundhungan | gêladrahan gêmbungipun | sasomah kang kêkêprukan | ing lilinggis wêsi sampyuh ||

15. kumêpruk polone muncrat | rênyêk bêbathuke sumyur | jur mumur gêtih sumêmbur | sasomah bakar-binakar | gosong awake sakojur | ambune sangit kêliwat | kumronyos umob akumyus ||

16. wong myat kèh kalêngêr niba (194) | kamirurusên andulu | wênèh kang nangis gumrumung | myang kang mambu sanakira | ana kang ambêngok asru | e e e e Allah-Allah | biang-biang prie iku ||

17. wênèh lumayu umpêtan | tan tahan ningali marus | samya jrih gila andulu | tyase samya têrataban | tan duwe ati salugut | sêdaya ulate bias | samya micarèng jro kalbu ||

18. sabêne nora kadyèka | kangsi samya têkèng lampus | adat padha têguh timbul | tan ana braja tumama | ih nora dhêngêr sêtêngu | têka mêngkono akalnya | tan ana bisa cêlathu ||

19. kamitênggêngên sêdaya (195) | dalah têrbang kêndhang angklung | suwuk cêp nora tinabuh | tan ana walang sisikan | mêngkana kiai guru | nuduh pawèstri sajuga | kinèn ngidêri atêpung ||

20. sarta singir nabuh têrbang | lan wong lanang siji tumut | nèng pungkur anabuh angklung | kang liningan sigra mentar | angêlik swara mrit arum | têrbang nibani irama | angklung lamba ngêthur-êthur ||

21. mêngkana sisingirira | ana tangis layung-layung | tangise wong wêdi lampus | ya hu Allah gêdhongana | kuncènana dèn akukuh | ing pati mangsa wurunga | santri kwèh nauri barung ||

22. landhung arêmpêg swaranya | hu Allah ya hu Allahu |

--- 5-6 : 55 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 13 dari 39

gya singir anganyut-anyut | ya nabi sêlawatulah | ing sakate ya illahu | kêramate waliulah | jalma luwih mêrga ayu ||

23. ayu-ayu ya hu Allah (196) | mêngkana sisingiripun | ngubêngi kang samya lampus | têpung gêlang kaping tiga | anulya kiai guru | amundhut padupanira | kang mênyan ingobar murub ||

24. urube akatar-katar | sangsaya gêng urubipun | gumrêbêg sundhul masjid gung | nunu bangke ing kalangan | swaranya pating jarêblug | angimpun urubing brama | pan wus antaranya dangu ||

25. bêbangke mulya sêdaya | latu sirêp urubipun | kang emprak pulih lir mau | malah wuwuh rupanira | barêsih lir mêntas adus | gya têrbang brang brung barungan | sauranira gumuruh ||

26. kang nonton abungah-bungah (197) | alatah-latah gumuyu | ya talah ih sukur-sukur | pênyanaku banjur modar | nyata èdi kyai guru | bisa gawe salah endah | mandah jêng ki agêngipun ||

27. ing sêktine baya ana | pitung guru wolung guru | gumêtêr nauri catur | e lah mêsthi ta karuhan | yèn ngluwihi kyai guru | sumaur hêng êh karuhan | wong sabate mono iku ||

28. ya ta wau wayahira | wus lingsir mèh bêdhug têlu | samya bubaran sêdarum | kang nonton mulih sowan[16] |[17] salong lajêng nginêb kantun | ingkang mêntas sêlawatan | laju dikiran sêdalu ||

29. kang mulih ya didikiran | ting kêrolah ting karêhu | kang mêngalor wismanipun | kang ngulon mêngidul ngetan | dikiran turut dêlanggung | kangsi praptèng wismanira | mênêng tan dikir yèn turu ||

30. pan mêngkana lumrahira (198) | adikir ing siang dalu | sênadyan garu mêluku | pon tan pêgat dikirira | [...] |[18] [...] |[19] samya wirangrongan èlmu ||

115. Wirangrong

1. ya ta Kyagêng Sèh Mongragi | anèng pangimanan manggon | pan kinarobongan pêthak alus | rinangkêp gubah brit | jênêk nèng pangimanan | sinaji dhahar dhêdharan ||

2. sabên wayahing abukti | awis dhinahar tan kalong | lêt rong dina kadhang sêkulipun | kalong sêkêmiri | tan rêmpit rampadanya | ulam dhêdharan mung pisang ||

3. sêtugêl ulêr binukti (199) | tilas lir sisaning codhot | tan kêrsa umêdal lamun ayun | ngandika mring santri | kewala nèng krobongan | matur sajawining gubah ||

4. ing nalikanira enjing | Jamal Jamil ingayap wong | anèng pêlataran sandhapipun | ingkang kayu wungli | Jamal Jamil paprentah | mring sakèhing santrinira ||

5. pan samya dipun arani |

--- 5-6 : 56 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 14 dari 39

Jatiraga sawênèh wong | Ragajati miwah Jatiwuyung | wênèh Darmajati[20] | Têlêngjati kêlawan | Ragasukma Sukmaraga ||

6. Langgêngjati Tuturjati | Mintajati Jatilewo | Ragalewo lawan Jatitupu | miwah Dulêngjati | kang kinarya lulurah | dinum sarerehanira ||

7. sabat kawan atus nênggih (200) | pinara sangalas rêko | lurah lerehanya anyêlikur | langkung wong sawiji | koyuping lurah ngarsa | sêdaya nuwun sêndika ||

8. kang winênangakên sami | ambuka ing dikir raos | amulang ing sabat ngayut-ayut | mrih masuk birai | mangka ki guru Jamal | Jamil Wrêgajati samya ||

9. yèn dalu ojrat ripangi | yèn rina akarya gawok | pangeraman sulap sarat masrut | singluning pangiksi | amêdhar èlmu karang | kabuyutan kang giniar ||

10. wong tani bêntil bêtitil | ing rêpit rikoh tan wêroh | mung macul kewala garu mluku | kapintêranèki | ing èlmu tan kabuka | manut margèng kagawokan ||

11. wau ta ki guru kalih (201) | akêrsa karya guguyon | anuding ro bocah samya gundhul | umur limang warsi | thèsèl pancèn kêpalang | ingundang prapta ingarsa ||

12. mêthêkêl awake kusi | ran Si Thêngul lan Sêntolo | kang rare kalihnya rada mrusul | kinèn mangan sami | kang sêga ramês pindhang | athêkul rare ro mangan ||

13. binênturan blag blêg kêni | bathuk rai wêtêng bokong | tan obah tan jingkat eca nyamuk- | nyamuk nyangga takir | watu bata myang padhas | samya sumyur tan kêrasa ||

14. ana ngunus tumbak kêris | pêdhang kêlewang myang bandhol | sigra barêng mara sami nyuduk | mêdhangi nglewangi | kang rare samya latah | kapingkêl gumuyu suka ||

15. kêri lir dèn ilik-ilik (202) | alèkèk-lèkèk mêrongos | cape tanganira kang ambêntur | dhengah wong bênturi | watu lir dhêmpo kumba | sumyur pêcah anggalêpang ||

16. rare roro kinèn ngambil | ambrengkal watu sêgênthong | sigra binêrengkal wus kajunjung | gya têb-têban sami | kadya kapuk sêlamba | watu ingumbulkên tawang ||

17. muluk angungkuli krambil | tinadhahan gigir bokong | miwah tinadhahan mring gugundhul | myang sinikut bali | kinarya gêgathengan | kang watu sagênthong ampang ||

18. tinonton sakèhing janmi | dhengah mulat gawok-gawok | tan dangu gegeran kêbo ngamuk | kèh curnan binijig | sinundhang ing maesa | usus mrobol kulaweran ||

19. wong akèh pating jalêrit (203) | sru gumuruh lanang wadon | ki guru angatag lah dèn gupuh | bocah ro sirèki | papagna kêbo gidrah | anglêburakên wong kathah ||

--- 5-6 : 57 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 15 dari 39

20. gya tandang rare ro nuli | mapag abijig lan kêbo | ingêlokên kathah sru gumuruh | kang jêblès abijig | binut ro kang mae |[21] kang siji gujêngi kêkah ||

21. sikiling kêbo kang wingking | tan bisa gronjal si kêbo | ngarêp binijigan mring Si Thêngul | dhag-dhêg dèn jêblèsi | sunguning kêbo pokah | gigal karo tibèng lêmah ||

22. kêbo ambruk jrum ing siti | pêcah êndhase mêlopor | poloning maesa lajêng lampus | andêladag gêtih | dhas ajur li[22] ginêcak | bathang kêbo gya binuang ||

23. jinunjung sikile buri (204) | sinawatakên tibèng doh | mêlongok kang mulat gya kang tatu | anyuwun jêjampi | apan tiang sêkawan | tatu tri pêjah sêtunggal ||

24. ingaturkên guru kalih | sarwi tinangisan kang wong | sigra tinambanan wong kang tatu | marang Jamal Jamil | mênyêt indrênging pisang | ingusapakên minantran ||

25. kang kanin mulya lir nguni | kang mati ginudag kêbo | nulya ingusadan gya sinêbul | bun-êmbunanèki | rinaupan ing toya | ginugah nulya gumregah ||

26. mulya kadya duk winuni | kang umiat kabèh jomblong | kêgawokan marang kyai guru | nguripkên wong mati | misuwur ing akathah | èdi sêktine gurunya ||

27. sanake bungah kêpati (205) | mulya saking guru karo | mêngkana kêrsanya kyai guru | mundhut wêlulang glis | dhadhalang kinèn natang[23] | jaran mawi lar kang kathah ||

28. mêngkana kabèh wus dadi | jaran wêlulang rongpuloh | pinaringkên lurah sêdaya wus | kinèn anunggangi | jaran wêlulang sigra | ginêtak pan kinêplokan ||

29. gya mabur bêr ngawiati | têgar pucaking kêkayon | sêdaya kang nunggang raosipun | pan jaran sêmbrani | ulês ijo mawi lar | pakane prêdapa kêmbang ||

30. tutug sakêrsanirèki | mayêng-mayêng mibêr adoh | kitêr nèng kêkaywan sabatipun | gèdhèg-gèdhèg sami | agawok eram mulat | agiris mring gurunira ||

116. Girisa

1. ya ta kang sami têtêgar (206) | mring awang-awang polatan | wus dangu antaranira | samya maniup mêngandhap | prapta anèngarsanira | ing guru santri sêdaya | mudhun saking panunggangan | wus mulih jaran wêlulang ||

2. uwus kawêntar ing desa | kang doh-adoh sami prapta | pan anyabat masuk ojrat | kapengin sampurnèng titah | tinêkan sêkajatira | kang linêwih ingakathah | saking tuajuh angalap | bêrkahe kangjêng ki agêng ||

3. kang minulya ing Lêmahbang | Ki Agêng Sèh Amongraga |

--- 5-6 : 58 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 16 dari 39

ki guru kinarya lantar | wakil winênang mumulang | kyagêng ngidini kewala | mêngkana ki guru Jamal | Jamil akêrsa sêsawah | loroging Lêmahbang gènya ||

4. mêluku tanpa maesa (207) | wêluku brujul priangga | singkal mingêr bêludhusan | macule sami gacrokan | amalik nampingi bubak | sêdina dadi leleran | sêdina ngurit samingkal | sêdina dhaut banjaran ||

5. sêdina kudur tanêman | sêdina nglilir gumundha | sêdina gumadhung mapak | sêdina mlêncut uraban | sêdina angêmping jênar | sangang dinane panenan | sabên-sabên dènya sawah | sangang dina pêpanenan ||

6. dadya bungah ingakathah | sêbarang kang tinandura | pitung dina bae genjah | mêdal woh tulus andadya | nanêm jagung patang dina | miwah nanêm terong kacang | janganan nèng patêgalan | kang terong rong dina awah ||

7. kabèh para lurah-lurah (208) | kang wus samya kinalilan | sami kewala sêsawah | genjah amung sangang dina | lawase nêmbêlas dina | anulya mêtu wohira | tuwuk kang sami tinêdha | sarwi ngêmohi sêdaya ||

8. wong desa asuka rêna | karya tan pati rêkasa | mung manggung dikir kewala | tan pêgat dalu lan siang | mênêng-mênêng lamun nendra | tan pati angupajiwa | barang kang cinipta dadya | nadyan nanêm anèng jogan ||

9. wohe genjah anèng têgal | wus gumyah mangunahira | sawabe jêng kyai agêng | kang ngangsu mring sêndhang-sêndhang | jalu èstri miwah bocah | toyanira sinundukan | myang ngangsu pikulan banyu | miwah kathah pangeraman ||

10. wong wadon kêkêmbênira | kinarya anggorèng kacang | ana satêngah akêlan | banyu ginembol ing sinjang | wus matêng jangan pinangan | wus lumrah kabudayanya | mêngkono wong pirang desa | kiwa têngêning Lêmahbang ||

11. uruting Matesih samya (209) | katutugan sêkadarnya | kang mêncul agêgêmblungan | pênjawile pêthung[24] pêdhang | pênyêluke bandhil balang | jalwèstri lan bocah-bocah | tansah anêbut kalimah | lumrah umah anèng sawah ||

12. tan ewah kang salasilah | satêngahe mamah-mamah | katêlah ulah kalimah | amrih gênahing mangunah | bungah luwih ingakathah | tan ana kang solah salah | tan susah dènira sawah | agenjah pêndhak Jumungah ||

13. atuah wohnya akathah | tanah desa ing Lêmahbang | agêmah ripah wong kathah | santrine sangsaya wêwah | pengin nyabat masuk ojrat | mêngkana sêdina-dina | gumyah wong sawah tan susah | yèn dalu samya slawatan ||

14. yèn raina bubungahan (210) | kyai guru Jamil Jamal | tan marentah mring sabatnya | sadhengah kinongkon dadya |

--- 5-6 : 59 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 17 dari 39

uncêg pangot bae mara | nadyan kêbo bèbèk ayam | kenging kinongkon sêdaya | dêlah kayu watu lêmah ||

15. kewala kenging dinuta | ki guru ingayap sabat | pra lurah-lurah sêdaya | ki guru alon ngandika | èh ani-ani ta sira | sun kongkon têgorên enggal | kae kayu nangka kawak | dèn kêbat ywa kêlayatan ||

16. ani-ani sigra mentar (211) | opang-aping lampahira | ki guru asru lingira | hus hus ni-ani balia | bok aja nganggo pan-apan | gumagus akêtewongan | tinggalên pan-apanira | ngrubêdi nora cancingan ||

17. copotên pan-apanira | lah wis dèn kêbat mangkata | ni-ani sênthiyêng mêsat | tinutakên mring wong kathah | ni-ani anêgor nangka | rinubung sakèhing janma | ni-ani anggêgês nangka | rong pranggul gênge wit nangka ||

18. blas-blês bisa nêbal tatal | ginuyu marang wong kathah | ngêsorkên wadung nêmbêlas | tatale sami malêsat | anyiprati kang niningal | wus mênggik panêrêsira | amubêng panggêgêsira | kumrêtêk dhoyong kang wrêksa ||

19. gumêbrug rêbah ngrêbatang (212) | ni-ani tumumpang nglekar | sawusnya rêbah kayunya | kyai guru sigra prapta | gupuh piak sabatira | kiai guru ngandika | aranmu ni-ani ala | tan duwe pêngrasa pisan ||

20. jêmak pang-êpange ika | padha dèn tutuhi samya | nora nguwisi dinuta | ni-ani ajrih dinukan | sigra nutuhi pang-êpang | gêng alit rampung sêdaya | ngling malih iku wasisan | dêlêge sira tugêla ||

21. sêdhêpa bae kang papak | ni-ani gêgêsi sigra | wrêksa wus tugêl sêkala | sêdaya gumuyu latah | majat ni-ani tan bisa | anêgor kayu wit nangka | ki guru nulya ngandika | mring wong nini-nini tua ||

22. kêmpong untune wus gêmpang | ki guru aris ngandika | e lah sira nini tua | kayu iki garotana | bakal sun karya klowongan | bêdhuge masjid gêng ika | dadia padha sêdhela | mêngko kanggoa Jumungah ||

23. sigra nini-nini tua (213) | anggaroti kayu nangka | temal-temol apilaran | myang tatale akêmahan | anêmên nyakoti wrêksa | tan dangu dadya klowongan | tabêt alus lir pinasah | datan mantra cinakotan ||

24. sampun dadya kalowongan | kyai guru ngambil bocah | cilik mêksih sinusonan | nulya prapta lan biangnya | ki guru alon lingira | lah bocah bayi ta sira | wangkisên bêdhug sêdhela | anuli kanggo dèn kêbat ||

25. bocah ingkang sinusonan (214) | tangi saking pangojongan | mudhun mring lêmah lumampah | lumayu mêsat sêkêdhap | tan dangu anulya prapta | ngirid bocah bayi kathah | sami pasuson slawe prah | pating carêngik swaranya ||

--- 5-6 : 60 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 18 dari 39

26. kang gawa bèji wêlulang | binayang ing rare bajang | siji norana bêrangkang | mangkis bêdhug kêlowongan | sumriwêd gêdrah grêjêgan | akale asor wong gêrang | wêlulang jinèrèng kathah | binèjèn sêgadugira ||

27. bèji manjing ginandhenan | ingubêngakên supaya | èndhèk dènya nambut karya | ting gêrathok thag-thêg ramya | acêngekan bayi kathah | kongkon tuding-tinudingan | esthane atag-ingatag | sêngkud dènya nambut karya ||

28. tan dangu anulya dadya (215) | wangkisan singsêt bêkayang | wus garing sami sêkala | bêdhug cinoba tinêmbang | jumêglung kadya gong monggang | janma kèh ngling biang-biang | nora jamak uninira | nulya laju kinèn bêkta ||

29. sigra bayi sêlawe prah | bêdhug ingangkat ing kathah | para bayi jabang-jabang | sinunggi binayang-bayang | ampang lir gawa dêluang | pra jabang lakune gancang | sêlang tunjang tan sumêlang | lajêng pinasang anganggrang ||

30. sêdaya abungah-bungah | sakèhe sabat kang anyar | gèdhèg nêbut tobat-tobat | eram gumun gawok mulat | samya gunggung gurunira | èdi sêktine kaliwat | cipta krasan nèng Lêmahbang | kêpengin gampang pinangan ||

31. kang bêdhug wuse pinasang (216) | santri kwèh ajumungahan | kumêrut kabèh santrinya | jalwèstri rare nèm tua | mring masjid ajumungahan | agêng alit winêtara | kalih bêlah èwu ana | srambi èstrin keri kanan ||

32. supênuh masjid mêlapar | kêbak dêlah pêlataran | Ki Agêng Sèh Amongraga | ngimami nèng pangimaman | pan mêksih kinêrobongan | guru Jamal mangasiral | guru Jamil ingkang kutbah | praptakir bakda Jumungah ||

33. kêndhuri kêlangkung kathah | godhong ancak kadya sarah | bêlabur sêkul lan ulam | wêradin warêg ambrêkat | mudhun bubar bar Jumungah | sami mulih soang-soang | sêmbari adidikiran | nut panjang wêtuning napas ||

34. wênèh dikir nut tindaknya (217) | myang lagon sasênêngira | wus lumrah wong pirang desa | gumrêmêng dalu lan siang | satêngahing nambut karya | santri èstri kang wus bisa | samya karya pangeraman | èstri barang karyanira ||

35. anutu adang akêlan | namung tinunggu kewala | sarwi dikir Allah-Allah | kang nutu asangga uang | alune gêjug priangga | tampah nampèni kêpyakan | yèn wus rêsik anèng wadhah | miwah ingkang olah-olah ||

36. anjêngglu jangur kewala | mung nyalumik didikiran | kang la illaha-illalah | ana illalah-illalah | myang kang dikir Allah-Allah | miwah hu hu dikirira | kang angi enthonge bisa | anglèr sêga bêludhusan ||

37. ilirnya kopat-kapitan | irus solèt munthunira | samya kluthukan priangga | myang kayu sumugu dhawak |

--- 5-6 : 61 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 19 dari 39

kabèh tan susah anggrayang | rampung dhewe pirantinya | kang dadya kasukanira | kang santri-santri sêdaya ||

38. salurah-salurahira (218) | ngadu-adu pangeraman | cêmpe bijig lan maesa | myang kancil kêlawan macan | gêmbar-gêmbor sima kalah | kodhok ingabên lan ula | ula dèn êmplok inguntal | kodhok bêdhudhug sêblungkang ||

39. kyai guru Jamil Jamal | nuding raryalit sêtunggal | ingacêng-acêng dakarnya | pêlinya bocah amêkar | ambêdêdêng mulur dawa | malêmbung padha sêdhela | dinêlêng katon undhaknya | pêkênêng-pêkênêng mêkar ||

40. dawa kangsi limang dhêpa | dêdêlêge gêng sêkêndhang | mung pawakane kewala | kêjaba gêgalêngira | amêdhok rah-irahira | jêlèbère bulêtira | sêpayung bèbèk bawera | kêngkêng atos ambêngkayang ||

41. manggat-manggut ablag-blêgan (219) | anggute sumèlèh nglêmah | dadi rubungan ing kathah | samya myat ing poting bocah | ki guru Jamal ngandika | lah mara padha nungganga | ing guthule mot wong pira | pra lurah gumuyu latah ||

42. sêndika sigra anunggang | sag-sêg samya jèjèr wayang | raosing wêlakang mangang | mot wong sêlawe boncengan | pan mêksih kêpara longkang | ingsad-ingsêding lungguhan | watês githoking lingiran | ki guru Jamal lingira ||

43. lah mara dhêngal-dhêngalna | badhamu[25] kang limang dhêpa | matur inggih sarwi latah | nulya potinge anjêngat | angadêg têlung gêgantar | wong sêlawe kudhampêlan | ngêthapêl dhogol kang mêta | kang lungguh cêngêling guthul ||

44. gendholan ikut akêkah (220) | sarwi jêlih-jêlih samar | awang-awangên yèn tiba | pating barêngok sêdaya | kêsêl ngemplok ing guthulnya | ki guru alon lingira | tiungna bêncolèngira | nulya tinungkulkên sigra ||

45. sumiut wong slawe maras | kuatir mênawi tiba | lah wis congcongên kewala | dhêngalna ing sawêtara | dimèn kang nunggang sêkeca | lumakua sisirigan | tur sêndika bocah mentar | kinèn mubêng pêkarangan ||

46. inganggut-anggut guthulnya (220a) | sêdhêng dènya dhêngal-dhêngal | wong sêlawe cikrak-cikrak | enak edhul nunggang guthul | dèn iring ing santri kathah | lir wong angarak pêngantyan | gar-gêr samya sumyak-sumyak | nèng lurung ngubêngi desa ||

47. kêpapag kêbo bayakan | kêbo sapi bubar-bubar | wor sinurak ingakathah | saya lumayu ambêdhal | giras anêlasak dhadhah | wêdi mring guthul tan lumrah | kang ngarak abungah-bungah | gumêrah ngêbêki sawah ||

48. tan adangu nulya jawah | guthule saya sumringah | mêngangah kaya kinumbah | wong kathah alatah-latah | kang nonton sangsaya gêdrah |

--- 5-6 : 62 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 20 dari 39

nora mundur drêsing jawah | potinge ngadêg andhêngal | samya nguthapêl kang nunggang ||

49. lir bencok rèmbèl nèng papah (220b) | nèng githok tênggoking dakar | ngaubi thothok kang mêkar | wong sêlawe tan kodanan | lir ngangge payung kambangan | wong akèh ngaub rêbutan | nèng bongkot adhêdhêsêkan | midêr mêrgi turut dhadhah ||

50. dhogol ngadêg sring kapêlag | ing papringan palêthosan | wangsul praptèngarsanira | ki guru aris ngandika | wus trang guthulmu tungkulna | sigra potinge anglayang | alon sumèlèh ing lêmah | mudhun sêdaya kang nunggang ||

51. pan sarwi gumuyu suka | ki guru malih ngandika | potingmu guyangên kana | ing kali bandhul kang bêna | wong sêlawe ngosokana | guthule dimèn sêmbrana | bisa bigar mrana-mrana | wong sêlawe tan lênggana ||

52. sêndika mangkat sêksana (221) | potinge ngadêg anulya | sampun mentar saking ngarsa | papringan kêkayonira | kang magoli urut mêrga | pang-pang sêmpal wohnya gigal | kêpranggal guthul andhêngal | kumrutug kadya bêrangkal ||

53. praptèng kali Bandhul enggal | ginuyang wong sêlawe prah | kinosokan ing gêlagah | dhogole arunjah-runjah | silulup kêdhung mêntêngah | satêngah padhang abêtah | tangi niba nêbah-nêbah | lir bocah arunjah-runjah ||

54. guthul sru dènira polah | lir kinêbur muncrat wutah | kêbajong dhogol jêlampah | toya gung sakêdhung bubrah | poting ngolang-aling rêbah | yèn janmaa kiprah-kiprah | anglumba-lumba gigidrah | ngalobak sêpolah-polah ||

55. bocah poting nangis susah (222) | agila ginawa solah | si bocah langkung garêsah | jêrit-jêrit mêksa tansah | potinge sigra gumregah | angodor adrêng mring dhadhah | kêpapag ing kêbo ranggah | sinondhol kêlumah-lumah ||

56. dhogole gêgabul lêmah | sinurak-surak ing kathah | jalwèstri nonton gumêrah | poting mring wong wadon ngangkah | dèn sundhul kêlumah-lumah | polahe guthul tan lumrah | agawe sadhengah-dhengah | gobag-gabig mutah nanah ||

57. ambêlasak maring omah | kang ambabah bubrah-bubrah | abudi tan kêna ngampah | kang duwe omah malêpah | mupus tan rumasa gadhah | pratingkah saking parentah | ciptane samya sumarah | ing manah sampun nêlalah ||

58. potinge tan sayah-sayah (223) | kang andulu samya wêgah | mring poting adadah-dadah | wong kathah gêdrah gumêrah | guthul bisa ngarah-arah | mêngkana ki guru Jamal | potinge binalang sêpah | poting mungkrêd kadya lintah ||

59. mulih sauruting bocah | gêgêtun gumun sêdaya | mangunahe gurunira | ginugu sêdina-dina | tan dangu ki guru Jamal | santrine matur gurunya | paduka pan tinimbalan | gupuh ki guru lumampah ||

--- 5-6 : 63 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 21 dari 39

60. ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | kang tinuding praptèngarsa | ngandika nèng jro kêrobongan |[26] èh Jamil manira tanya | wus pirang dina samangkya | nèng ardi Bangun Lêmahbang | Jamal Jamil aturira | èngêt kaula ingetang ||

61. sampun kawan dasa dina (224) | kaprie saiki padha | sabat-sabatmu pêpakna | sun arsa nutugkên lampah | linggar saking ing Lêmahbang | kabèh padha poyanana | kang liningan tur sêndika | gya amêpak sabatira ||

62. kang samya lurah sangalas | tan dangu prapta sêdaya | mring masjid lir jumungahan | dhinawuhan sêdayanya | yèn kangjêng kyagêng samangkya | kêrsa linggar sing Lêmahbang | nulya kyagêng bantu kêrsa | kabèh santri-santri sira ||

63. lah uwis padha karia | sun arsa andon lêlana | nutugkên paraning kêrsa | andum sêlamêt kewala | ingkang liningan sêdaya | kèndêl tumungkul tan nabda | ki guru nambungi sabda | mring pra sabat kang liningan ||

64. lah mara padha matura | mring kangjêng ki agêng samya | mêngkana kang para sabat | samya umatur prasêtya | ature samya lênggana | kaula tan purun tilar | kêdah tumutur ing tuan | manggiha lara lan pêjah ||

65. tan nêdya amba suminggah (225) | sênadyan tan linilana | kaula mêksa tut wuntat | mêngkana aturnya samya | ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | ngandika mring Jamil Jamal | èh santri ro kêrsaningwang | mring tanah nagri Mêtaram ||

66. wus mêngkono têlênging tyas | takona mring sabatira | yèn ana kang wus angambah | ing tanah Samparpalihan | pasisir sapêngulonnya | Ki Jamal nulya têtanya | mring sabatira sêdaya | samya matur tan uninga ||

67. Ki Wrêgajati asojar | manira bièn wus ninga | Sèh Mongraga lon ngandika | ia lakon pirang dina | têka ing kene Lêmahbang | Wrêgajati aturira | apan tigang dalu mêrga | mênawi lampah lancaran ||

68. saking nagri Ngaksiganda (226) | pan sêdalu margi prapta | Sèh Mongraga angandika | yèn mêngkono Jamil Jamal | mêngko ing latri kewala | sun linggar saking Lêmahbang | dene sabat-sabatira | ya sêkadare priangga ||

69. sêdhidhik[27] sênadyan kathah | jalwèstri anom myang tua | kon dandan saiki padha | ing mêngko ratri umangkat | kang liningan tur sêndika | sabat samya lèngsèr sigra | mulih dandan soang-soang | tan etang ingkang tinilar ||

70. pomahan tanduranira (227) | kang kuat kêbo sapinya | namung sangu kang ginawa | bumbu bêras lawan arta | samyayêg sêdayanira | Sèh Mongraga angandika | sira pinaring dening Hyang | sabat dadya kanthinira ||

117. Kinanthi

1. ya ta wau wayahipun |

--- 5-6 : 64 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 22 dari 39

bakda ngisa para santri | sampun samêkta sêdaya | santrinya jalu lan èstri | kang para lurah sangalas | tan ana kang nêdya kari ||

2. namung sabat-sabatipun | kang tumut wontên kang kari | kathah kang samya nut lampah | mring Kyagêng Sèh Amongragi | kathahira winêtara | tigang atus jalu èstri ||

3. mêngkana Sèh Amongluhung | anglela dènira linggih | umijil ing kêrobongan | ingayap santri jalwèstri | sêdaya gawok tumingal | ing cahyanya Amongragi ||

4. awênês jêtmika ruruh (228) | sumilak pasêmon wingit | jalwèstri tyasnya kakênan | sumungkêm samya jrih asih | toh jiwambêk lara pêjah | kukuh rêngkuhe anggusthi ||

5. Sèh Mongraga ngandika rum | mring ki guru Jamal Jamil | paran wus samya samapta | kabèh sanak-sanak santri | kang padha brangtèng Pangeran | mrih utamaning aurip ||

6. Ki Jamal Jamil umatur | katiga Ki Wrêgajati | punika sampun sêdaya | sêkathahing para santri | angantos kêrsa paduka | umiring tan nêdya kari ||

7. ki agêng malih amuwus | mring lurah santri sawiji | èh Ki Tisnaraga sira | karia aywa umiring | rêksanên patilas ingwang | ngimamana santri-santri ||

8. jumungah ing masjid agung (229) | supaya kang kari-kari | padha sêngsêm ing agama | lan saturunira benjing | ajênêng nganggoa Raga | nak putumu ing Lêmahbrit ||

9. kamituane ing Bangun | poma aja walangati | kang liningan saha sêmbah | mring guru ingkang ginusti | mênggah-mênggah Tisnaraga | sêdyamba tan nêdya kari ||

10. pan ajrih wêwalêripun | Ki Agêng Sèh Amongragi | umatur salurahira | yèn parêng dalêm lilani | tumutur sêparan tuan | pêjah gêsanga tut wuri ||

11. Sèh Mongraga lon amuwus | ya wus sun trima sirèki | lamun ana kajatira | nusula kewa[28] bêcik | yèn uwis têmtu gwaningwang | praptaa ing Wanagiri ||

12. kang sinungling nêmbah matur (230) | sêndika tan walangati | ngling malih mring Jamil Jamal | katri lan Ki Wrêgajati | lah mara payo bismillah | umangkat kang nglêlana nis ||

13. sapa kang wus wruh ing laku | anggrêmanana ing mêrgi | sigra nuduh Jamil Jamal | marang santrine kêkalih | Ragajati Jatiraga | pinatah lumakwèngarsi ||

14. adan mangkat Sèh Mongluhung | saking dhusun ing Lêmahbrit | ingiring santrinya kathah | mêrgi nut kêndhiting ardi | dulur lampah sêsêmutan | sêdaya sami adikir ||

15. tan rêmpêg sêkadaripun | dikir sasênênge muni | ririh bawane wong kathah | gumêr lir gêdhor kang siti |

--- 5-6 : 65 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 23 dari 39

antara pitung pêmbalang | ulure ingkang lumaris ||

16. wus kapungkur ardi Bangun (231) | tidhêm kayon samya tistis | tan ana angin sumrabat | anjêgrêg datan kasisir | kadya gêgêtun sungkawa | wêwêngkon wukir Bangun gring ||

17. nir kêkênyêpira samun | ardi Bangun lir ngêmasi | kanisan suksma sêkala | singsal sêsananing urip | lir dyah kapugutan trêsna | anjêtung sèsining wukir ||

18. kadya belaa tumutur | mring sang andon lêlana nis | kup-angkupan munyèng wrêksa | lir panjriting kang raryalit | kilayu nguwuh sudarma | sinauran ing kêdhasih ||

19. angalik-alik mlas ayun | lir dyah angoso ing siwi | wis cêp mênênga ywa beka | tan kêna sira klayoni | sêpuluh milu-milua | wus tan sira tan tinolih ||

20. dolana bikiran tandhu (232) | lir sunu kang saya nangis | têkèk nèng gowok sru munya | lir mêdèni rare budi | bangkong munya nèng pangrongan | kadya kakine ngaruhi ||

21. ênêng-nêngana anakmu | budi kilaywèng sudarmi | bapakmu lagya lêlana | nora lawas nuli bali | yèn janmaa esthanira | sêdaya mêngarang kingkin ||

22. tan wus ucapên ing gunung | kang karya upamèng kawi | ya ta kang lagya mahawan | ing ardi Bangun Lêmahbrit | lêlêngkèh ing pangarean | mêrgi gêng anjog Mêtesih ||

23. samya kumpul lampahipun | adulur lumakwèng wuri | tanapi nèng keri kanan | Jatiraga Ragajati | mêcalang lumakwèngarsa | kang dadya gêrmaning mêrgi ||

24. lêpas lampahe andarung | adikir samêrgi-mêrgi | praptèng dhusun Sugatsalam | angidul ngilèn lêstari | rêrêb wana Jatisaba | wanci gagat bangun ratri ||

25. mondhok anèng Banalindhu (233) | pra santri dènya miranti | anèng ra-ara bêbangkan | supênuh jalu lan èstri | kupêng dènya majêmukan | adikir ojrat ripangi ||

26. ting garelo guyêng junun | sêdaya buka pribadi | jalwèstri atutup muka | ing jarit putih rong nyari | sinêrat ing rajah muka | pambukaning roh ilapi ||

27. samya sru paguyêripun | wang-wêng gêdhêg gobag-gabig | manthuk krêp narêthêk nyêngka | napas winotan ing dikir | sèwu kalimah sanapas | kèh unèn-unèn ing dikir ||

28. la illaha illalahu | haillalah illalahi | wênèh Allah Allah Allah | kang hu hu hu hi hi hi hi | e e i i u u a a | la la la la hak hik hak hik ||

29. sarêng panarima junun (234) | ting karingkêl anggulinting | saujur-ujure niba | wor-winor jalu lan èstri | aundhung bantal-binantal | tan ana walang asisik ||

30. sêsangat dènira kantu | dènya kalêngêr tan eling | wus dangu antaranira |

--- 5-6 : 66 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 24 dari 39

kang samya pana birai | tangi saking pajununan | salong mêksih anggulinting ||

31. sidhêkus miwah sijujur | kang wus tangi samya nangis | kang katon sajroning pana | gurune ingkang ginusti | Ki Agêng Sèh Amongraga | lênggah ing dhêdhampar rukmi ||

32. sarwi kinêbutan babut | ingayap pra widadari | andum nuduhkên sawarga | cêcadhanganira benjing | ing pati manjing sawarga | janma kang ambuka dikir ||

33. saban-saban kang kadulu (235) | datan ewah ing pangiksi | tan kirang sêcacahira | mêksih kadya wingi uni | wuse nglilir sêdayanya | pra santri jalu lan èstri ||

34. samya nangis ting salênggruk | wau Kyagêng Amongragi | karya wêkasan ing lampah | amiwal sarengat nabi | sarate tan kêwanguran | limang wêktunira haib ||

35. karya ampinganing èlmu | ngungaskên kêrana lair | suprih kawêntar supaya | winahon ing hukum aji | numpak ing antara mangga[29] | mèsi pungkasing kêdadin ||

36. dadya tan ngibadah wêktu (236) | namung anggung guyêng dikir | amrutahakên mangunah | tan lyan ciptane sang yogi | sayoga nèng Ngèksiganda | kamulyane katon gaib ||

37. ya ta wau Sèh Mongluhung | ngandika mring santri-santri | rêrêb nèng kene kewala | kang jênêk rèrèn saari | ing ratri bae lumampah | padha agawea bukti ||

38. saanane kang tinêmu | sakèhe iku rêjêki | lah padha kukus-kukusa | sêmbari bengat adikir | kyai guru Jamil mojar | payo kono santri-santri ||

39. lah-olaha sêkadarmu | sêga jangan kang miranti | santri kang tan sangu bêras | sukêt-sukêt bae dadi | sêga panganên ya enak | tan beda lan bêras pari ||

40. gya santri pawèstri gupuh (237) | pasang dhingêl[30] ngrêratêngi | kang sangu bêras dèn êdang | akêlan ngêliwêt sami | ngêlandêng akêkêbula | kang mêlarat santri miskin ||

41. angliwêt lang-alang rumput | bathok blungkang dadi kêndhil | myang dadi kuali wajan | godhong dadya ian ilir | toya kang minangka lênga | pan dadya lisah sayêkti ||

42. kiwa têngêne andulu | mring tingkahe santri miskin | matênge nora prabeda | lan bêras kang dèn pususi | sêdaya ciptaning dria | brêkahe kyagêng linuwih ||

43. samya kêpengin kadyèku | kêduwung sangu bras pari | anulya sami anadhah | anutug dènira bukti | kyai guru kang dhinahar | punjunganing para santri ||

44. wus luaran samya tuwuk (238) | nulya trap majêmuk dikir | akupêng kêpung kalangan | amasang tutup pangèksi | ing jarit miwah dêluang |

--- 5-6 : 67 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 25 dari 39

pambukaning dikir supi ||

45. angguyêr |[31] kèh warnane solahnèki | angêdên nênggak asantak | myang uninya warni-warni | pan kongsi sêdina bênthang | dènya guyêng ahli dikir ||

46. ingkang wus kalêngêr dangu | tangi nangis dikir malih | pating jakêngkêng kang pana | wênèh mêksih gobag-gabig | kèh warnane solahira | sakèh santri jalu èstri ||

47. wusing asar surya seub | samyaso angaring-aring | adikir lir saban-saban | kang tan kêna pot amuni | kêjawi wêktu ambuka | ambatêk dikir ripangi ||

48. samya ngayêm-ayêm kayun (239) | mentar mijil sing wanadri | anunggang jaran wêlulang | miwah nunggang jaran ilir | wênèh nunggang jaran tampah | kayu-kayu wilah dadi ||

49. tinunggangan bisa mabur | anapak kaywan wanadri | pêngrasanira sêdaya | anunggang jaran sêmbrani | têtêgar muluk ing tawang | kêdulu langêning bumi ||

50. kang bêblês mring mega biru | wêruh saisining langit | limrah kêkayon lir teja | ngunguwung prêdapa sari | jarane mangan prêdapa | ning kayu teja ngramêsi ||

51. saciptanira pan tutug | arikat lir kilat thathit | kang endah-endah ajangkah | pra santri jalu lan èstri | tinimbang lan swarganira | bêcik swargane pribadi ||

52. wus lumrah pêngrasanipun | tan ana gèsèh kadyèki | tur ta puniku jatinya | pratingkahing santri-santri | anunggang jaran wêlulang | wilah ilir tampah tampir ||

53. mubêng kewala lumaku (240) | nèng ara-arèng wanadri | lir wong nêgara sêtonan | têpung gêlang wira-wiri | kêluyuran bêng-ubêngan | salin pêndêlênganèki ||

54. pêngarase bisa mabur | mumbul maring awiati | lamun mundur lampahira | pêngrasa mêsat mring langit | yèn maju dènya lumampah | pêngraos niup mring siti ||

55. mêngkana wanci mèh surup | pra santri sêdayanèki | mudhun sing turangganira | kabèh jarane wus mulih | jaran wêlulang bêlaka | ingkang ilir mulih ilir ||

56. wilah kayu mulih kayu | tampah tampir mulih tampir | trêkadhang wong pêdhusunan | uning wong ahli birai | dhasar wus ngrungu pawarta | samya kèlu masuk murid ||

57. wong papat lima nêm pitu (241) | anyabat malbu birai | kêpencut mangunahira | kasêbut jalma linuwih | sarwa dadi kang sinêdya | tua anom-anom prapti ||

118. Sinom

1. ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | dènya rêrêb nèng wanadri | bêbangkan ing Jatisaba | wana lit trataban kêdhik | bakda ngisa kang wanci | Sèh Mongraga lon amudhun | lah payo Jamil Jamal |

--- 5-6 : 68 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 26 dari 39

umangkat mupung wus ratri | kang liningan matur sêndika sumangga ||

2. adan samya lumaksana | ingiring sakèhing santri | ngidul ngilèn lampahira | anyabrang ing kali Samin | angidul ngêncêng mêrgi | ngidul ngilèn malih maju | angambah pasawahan | adulur lampahing santri | atikungan lir têksaka gêng lumampah ||

3. samya dikir lilirihan (242) | gumêr gumalêgêr kadi | pangakaking naga lanang | anglud mêmangsan tan kenging | ya ta nabrang bênawi | gya prapta ardi Sapikul | ing wanci bangun enjang | rêrêb sêkathahing santri | nèng pucaking pupunthuk ardi Sarêmbat ||

4. samya dikir buka rasa | majmuk kupêng jalu èstri | ramya angantêp kang swara | sru gumuruh manêngkêri | wukir lir mogak-magik | ginora wong têlung atus | kêlangkung rahabira | dènya bubuka ripangi | war-wêr mungsêr angguyêr kêpalanira ||

5. wus kaduk pêndadakira | blag-blêg tiba anggulinting | kang kaglundhung ing perengan | tibèng sor mêksih tan eling | kathah ingkang kadyèki | myang kang ngundhung sungsun timbun | angglasah lir babadan | saujur-ujurirèki | mati atap kadya bangkening paprangan ||

6. mung Ki Agêng Sèh Mongraga (243) | Jamal Jamil Wrêgajati | kang mêksih lênggah tan rêbah | ajênak dènira dikir | sakèhing para santri | kang samya kalêngêr dangu | antara wus sêsangat | pra santri samya anglilir | ting salênggruk lir saban pênangisira ||

7. kang samya kaglundhung jurang | ngêrèkèl ngumpul mênginggil | wus pêpak somah-somahan | samya ngrêratêngi bukti | wêradin jalu èstri | samya ngukus ting karêlun | samya abungah-bungah | sadhengah kang dèn olahi | datan susah bêras ingkang pinususan ||

8. sukêt gêlagah lang-alang (244) | kinuwêl dipun liwêti | sapraboting olah-olah | sêbarang cinipta dadi | tan pae lan bras pari | mindhak wangèn raosipun | miwah boja nyamikan | bêrangkal cinipta gêndhis | dadi gêndhis godhong ciut dadi amba ||

9. miwah wingka kang cinipta | dadi ajang panjang piring | sawusnya kinarya nadhah | mulih dadi asalnèki | sabên-sabên kadyèki | sabat kang anyar andulu | kêlangkung kagawokan | sangsayu[32] suyud amurid | tan sumêlang kandhêm kèrêm anyênyabat ||

10. mêngkana ing wanci siang | sêdintên bêngkêlêng dikir | yèn wus samya abubuka | wus ing wanci asar akir | samya angaring-aring | dodolan mabur mindhuwur | nunggang jaran wêlulang | ilir têdhok tampah tampir | kayu wilah-wilah padha tinunggangan ||

11. kumêrab jaran-jaranan (245) | sawiji tan ana kari | jênak dêlênge kêpenak | lênggak-lênggak malangkêrik | obah dhadha sisirig | bêng-ubêngan maju mundur | tan owah pêngrasanya | lir saban nitih turanggi | wit sawising asar kongsi surup surya ||

--- 5-6 : 69 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 27 dari 39

12. mudhun saking panunggangan | pra santri samya alinggih | tansah amaca kalimah | ririh ukur angalêsik | Kyagêng Sèh Amongragi | pangandikanira arum | lah payo Jamil Jamal | umangkat sêdhêng wus ratri | kang liningan samya umatur sêndika ||

13. adan umangkat saksana | sira Kyagêng Sèh Mongragi | ingiring santrinya kathah | lir sabên dènya lumaris | mêngilèn urut mêrgi | ing Kabasêng menggok ngidul | manjat ardi Pyahilang | Kêndhêng ardi kidul nênggih | lêngkèh ardi Gajahmungkur kilènira ||

14. ngidul ngilèn lampahira (246) | lulukikan jurang ardi | pan sarwi adidikiran | swara sru gora ing ratri | buron wana kèh wingwrin | kêbrasat samya lumayu | banthèng kidang mênjangan | sak-sakan kagyat anggêndring | jrih miarsa swaraning santri dikiran ||

15. myang sima tinggal mêmangsan | anggro sru lir ambarungi | mêlumpat tinggal glagahan | lutung gègèr gorèh ajrih | gumrah wurahan wingwrin | anuntung êpanging kayu | swarane agegokan | ramya lir bantoni dikir | mêrak ngakak mabur angalih pencokan ||

16. wau Kyagêng Sèh Mongraga (247) | ingkang mahawan ing ratri | anusup wana wulusan | randhat dening mêrgi rumpil | asiluk-siluk sungil | pêtêng mangêb dening singub | pandam wulan ping sanga | rêmu rêmênging pangèksi | ngulap-ulap ing mêrga miat lang-alang ||

17. mêrgi rupak mung sêpêcak | ulur tan kêna wong kalih | ulur siji sêsêmutan | ingarsa lan wingking têbih | titikungan wêtawis | dohira sangang panyêluk | tan ana pêdhotira | tungtunan jalu lan èstri | kang bubulên grigah-griguh napak krakal ||

18. suprandene tan ngrêsula | saking maksude birai | abungah nêbut kalimah | tan ana sangsayèng mêrgi | puput tunggangan ardi | tumurun suku kang kidul | angambah pangempehan | angidul ngilèn lêstari | nabrang Oya ngidul praptèng dhusun Sampak ||

19. maksi[33] ngidul malbèng wana (248) | wana Jatigonjing[34] nênggih | wontên bêbangkan awiar | têngahing wana miranti | sêndhangira umili | kinubêng wit gayam agung | Kyagêng Sèh Amongraga | raryan nèng ra-ara radin | bêbangkaning wana Jatigonjèng gènya ||

20. ing wanci bangun raina | dènya rêrêb wus miranti | majêmukan kêpung kapang | nulya trap ambuka dikir | langkung ramenirèki | lir makêtêr wukir rigung | kagyat wong prapat desa | samya prapta aninitik | ingkang dadya gumêrah têngahing wana ||

21. ya ta kang samya bubuka | matyatap sungsun atindhih | adangu kalêngêrira | wor sayah dènya lumaris | kongsi siang ngalilir | kanikmatên dènya kantu | wus tangi sêdayanya | nguculi tutup pangiksi | nulya samya olah-olah sêga jangan ||

--- 5-6 : 70 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 28 dari 39

22. abusêkan kadya saban (249) | barang kang cinipta dadi | sangkêp ulam rêrampadan | myang mêmangsêg warni-warni | wowohan samya prapti | pribadi pating gêlundhung | pra samya winadhahan | ing dhulang myang panjang piring | sing lèr wetan kidul kilèn prapta dhawak ||

23. wong desa-desa kang samya | anonton santri birai | sami agawok tumingal | waune tan kêlah-kêlih | sêkala rumat sami | ajang panjang piring tuwung | prabot pawon tan susah | sêdhengah cinipta dadi | datan susah kang pinangan santri kathah ||

24. sami kenyut manahira (250) | tua nom jalu lan èstri | samyambyuk umasuk sabat | mring ki guru kang sinêkti | samya tan ana mulih | malah mulih ngait batur | sêbrayat masuk ojrat | awon mimikul angarit | ngur masuk dul kang tan susah ngupajiwa ||

25. mêngkana sangsaya kathah | wong kang malêbu birai | kawarta sakèh padesan | akathah kang sami prapti | wong rusak dadya sêkti | barang saciptanya sinung | mulya dunya akerat | amukti tan nambut kardi | pan mêngkono wartane kang dadya ojrat ||

26. ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | nèng Jatigonjèng miranti | dènira rêrêb tri dina | sangsaya kèh santrinèki | kathah pinangkanèki | sauruting ardi kidul | samya kerup anyabat | mring ki guru Jamal Jamil | wus pinatah winuwuhkên ing lulurah ||

27. matang puluh salurahnya (251) | gunggung santri sêdayèki | pan pitung atus sêwidak | kang sami masuk birai | lajêng kewala dikir | ing Jatigonjèng supênuh | sêdaya wus sinungan | rajah pambukaning dikir | tutup mata ing sinjang rong nyari pêthak ||

28. sawênèh ingkang dêluwang | rajah tutuping pangèksi | janmanyar nora bêbakal | laju kang sinêdya dadi | tan pae lan kang lami | samya wruh sawarganipun | cêcadhangane benjang | katon sadurunging mati | saikine barang kang sinêdya dadya ||

29. mila tan ana sumêlang | sumungkêm ing lair batin | mathêm gegeonganira | ya ta Kyagêng Sèh Mongragi | angling mring Jamal Jamil | sun dulu santrimu wuwuh | kang liningan turira | inggih kathah ingkang prapti | gunggungipun pan pitung atus suwidak ||

30. mêksih wontên ingkang prapta (252) | lirna kang sêtunggil kalih | kang dèrèng kaula petang | kyagêng angandika malih | yèn mêngkono inganti | titane kang padha rawuh | têka rong dina êngkas | sêdhêng rêrêm para santri | anèng Jatigonjèng bêbangkane wiar ||

31. araryan ing patang dina | lan kurang pira singriki | ing tanah Samparpalihan | umatur Ki Wrêgajati | kirang sêdalu mêrgi | lamun lancaran ing laku | yèn kadya lampah tuan | kados tigang dintên prapti | yèn mêngkono payo nyêngka sawêtara ||

32. yèn wus ing rong dina êngkas | mêndhane santri kang prapti | umatur inggih sumangga |

--- 5-6 : 71 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 29 dari 39

ing karsa amba umiring | mêngkana para santri | kêlamun ing wanci bangun | kabèh samya bubuka | bakdanya kongsi byar enjing | laju samya olah-olah kang tinêdha ||

33. tan owah lir sabênira (253) | dhêmênên sakèhing santri | dadi kêlawan cinipta | sawarnane kang binukti | datan cua ing ati | enak tur anutug tuwuk | yèn wus samya amangan | dikir sru kangsi saari | tan kêrasa panas anèng ara-ara ||

34. praptèng wanci bakda ngasar | samya têgar ngawiati | anunggang jaran wêlulang | sadhengah kang dèn tunggangi | pêngrasanira dadi | jaran sêmbrani linuhung | ulês ijo mawi lar | mabur bêblês maring langit | busanendah ngujwala abra markata ||

35. pan wêruh saliring paran (254) | adi-adining pangiksi | bayakan abêbarêngan | ngêmbara mring awiati | tan ana angling lining | kewala sêdaya minggu | lir tingkah jroning nendra | tumon tan nêdya ngaruhi | jroning pêngrasa têkan ingkang pinaran ||

36. sayêktine badanira | tan lunga-lunga nèng siti | mubêng ngubêng[35] kewala |[36] ing ara-ara aradin | ingkang maju lumaris | ana kang lumaku mundur | samya jaran-jaranan | wit nyemplo paningal salin | wus mêngkono trape wong ojrat dul-dulan ||

37. yèn wanci suruping arka | rèrèn sêdaya alinggih | pan sami pêngrasanira | mudhun jog prapta ing siti | tungganganira mulih | maring dhapure kang mau | lulang mulih wêlulang | sêdaya lir wingi uni | lamun dalu ojrat emprak gêgabusan ||

38. têb-têban bakar-binakar (255) | tan ana kang miatani | kadhang kang gamoh kewala | pinêdhang sinuduk mati | binakar gêsêng posit | kang kinêpruk ajur lampus | gêtihe dêladagan | wus mati bisa rip malih | pan tan ana sumêlang tumêkèng tiwas ||

39. mêngkana Sèh Amongraga | sawusnya ing kawan ari | anèng bêbangkaning wana | ing Jatigonjèng miranti | angling mring Jamal Jamil | payo sêdhênge lumaku | iki wus bakda ngisa | mupung sih sore lumaris | samya matur sêndika nulya parentah ||

40. lah dèn age lurah-lurah | tatanên kancamu santri | kang dhudha randha bènèhna | lan kang sosomahan sami | aywa wor ing lumaris | sêndika ingkang tinuduh | sampun samya samêkta | sêkathahing santri-santri | dan umangkat wau Kyagêng Sèh Mongraga ||

41. angidul bênêr lampahnya (256) | asêlur kang santri-santri | ingarsa têbih lampahnya | kang wingking têksih alinggih | kêmputira lumaris | saonjotane wong mikul | gumrêmêng gêlêgêran | santri kang lumampah dikir | gumaredêg kadya prahara manampak ||

42. panjatan wana Jakêtra | têrataban wana alit | prapta ing ardi Pagutan | wit tanah ardi Sakêthi |

--- 5-6 : 72 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 30 dari 39

nurut tikungan ardi | laju lampahe mêngidul | ardi kang kêliwatan | ardi Lêndrêk ardi Kiping | ardi Munthil ardi Bawak ardi Bungkak ||

43. ardi Mathak ardi Bangak (257) | ardi Tundha ardi Tandhing | ardi Lok ardi Jimbaran | ardi Sangkal ardi Bangir | ya ta lampahirèki | prapta ing ardi Kamadu | mêngidul malih manjat | rêrêp ardi Sambiradin | amêlapar kuwu anèng Sambirata ||

44. ing wanci bangun raina | sami bubuka pra santri | sangsaya sru swaranira | kang samya abuka dikir | uning mangsa pribadi | saban wayahipun wêktu | pan sami trap priangga | tan kongsi dèn parentahi | para santri arahab dènya bubuka ||

45. sawusnya samya lah-olah | sasênêngira ngratêngi | ayêm atêntrêm tyasira | sêkathahing para santri | Kyagêng Sèh Amongragi | nèng Sambirata tri dalu | kathah kang sami prapta | wong desa ing kanan keri | saturute wong pawukiran kèh prapta ||

46. samya masuk nyabat ojrat (258) | nora kêna dèn sayuti | lakon saonjotan prapta | jalwèstri mring Sambiradin | wêwahira winilis | têlung atus pitung puluh | gunggung sêdayanira | lan santrinira kang lami | apan sèwu langkung satus tigang dasa ||

47. mêngkana Sèh Amongraga | dènya rêrêb kalih ratri | anèng ardi Sambirata | kathah wêwahe kang santri | andikanira aris | marang santrinira têlu | payo sêdhêng umangkat | kurang lakon pirang ari | pan umatur kirang kalih dintên prapta ||

48. Wrêgajati aturira | ing lampah lamun marêngi | prayogi siang kewala | paduka maklum ing santri | luhung rêrêb ing ratri | bêrkate ngambah mana[37] gung | dadya randhat ing lampah | mênawa lumampah ratri | santri èstri lan rarywalit kang musakat ||

49. Sèh Mongraga lon ngandika (259) | bênêr ture Wrêgajati | ing wêngi nadyan padhanga | amamar ngupayèng mêrgi | matur Ki Jamal Jamil | inggih lêrês aturipun | mindhak dhangan ing manah | kang badhe tuan kêrsani | gèning santri supaya krasan kasmaran ||

119. Asmarandana

1. ya ta Kyagêng Sèh Mongragi | lêga tyasira ngaturan | wusana ngandika alon | ya mêngko bangun kewala | sawise padha buka | ilmu rasaning pandulu | lan padha dimèn sêsarap ||

2. lah wus tatanên kang bêcik (260) | santrimu salurah-lurah | pandumên sarerehane | samya umatur sêndika | mundur samya memetak | santri ing salurahipun | anglimang puluh sêsanga ||

3. nalikanira ing ratri | samya ojrat lêlagonan | anêlasakên sukane | kang emprak èstri lan pria | samya agêgabusan | têb-têban sumbu-sinumbu | sasuka-sukane dadya ||

--- 5-6 : 73 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 31 dari 39

4. ingkang mati urip malih | kang wêntala tan kêrasa | barang tumamèng anggane | kabudayan pangeraman | tan ana susah ing tyas | amangan[38] luru-luru | pan wontên sami sêkala ||

5. sêbarang pratingkahnèki | tan bêbakal amilala | dadi saking cipta bae | tur ta sayêktine padha | bêbêthak olah-olah | sangu bêras gendhong mikul | kimpul wi jagung kêtela ||

6. tan ngrasa pratingkahnèki (261) | ngrasa yèn dikir kewala | wus matêng karêpe dhewe | mila sêdaya kêrasan | rinasa tan rêkasa | kerup manahe kaincup | mring ki guru Jamil Jamal ||

7. ing wanci wus pajar gidib[39] | ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | angling mring Jamal Jamile | lah payo padha umangkat | kang liningan sêndika | sigra ingundhangan sampun | Sèh Mongraga dan umangkat ||

8. ingiring sakèhing santri | adulur gêdab rantaban | sêrsêg tan ana pêdhote | lir sêlaba abubulan | gumrêmêng adikiran | ing wingking pan dèrèng kêmput | mêksih eca abêbêthak ||

9. gumriwis lampahing santri (262) | gumrêdêg santri sahasra | pan wus kêmput sêdayane | lampahira titikungan | kumrap ngêbêki mêrga | sumêngka minggah tumurun | tan pêgat samya dikiran ||

10. luk-lukan lêngkèhing ardi | tinut lampahing athah[40] | asri tinon sêdayane | lir nagaraja mahawan | ngubêdi pawukiran | swara gumalêgêr asru | kadya rul[41] lampor wanarga ||

11. wus lêpas lampahirèki | mêngilèn manjing ing wana | pêjatèn dhusun ing Bogor | punthuk kang wus kaliwatan | Sakêthi pawukiran | ardi Bugêl ardi Cumpung | ardi Andha ardi Duta ||

12. ardi Kêndhit ardi Suling | ardi Galur ardi Tua | ardi Tênggak ardi Moglèng | ardi Bara ardi Gambang | ardi Wrat ardi Lancar | ardi Jênu ardi Rungrung | ardi Crêma ardi Wayang ||

13. ya ta Ki Sèh Amongragi (263) | rêrêb nèng ardi Mêgora | kadya pinapar pucake | wiar mot santri sanambang | asimpar papan rata | pêtêng pêngayomanipun | trênggulun kusambi baga ||

14. jati bêndha lan[42] bibis |[43] gêng-agêng kêkayon tua | suka dènya samya rèrèn | ing wanci wus ngandhap ngasar | santri-santri sêdaya | abubungah tyasirayun | angayêm-ayêm têtêgar ||

15. kêbut tan ana kang kari | pan samya jaran-jaranan | wêlulang tampah tampire | ilir kayu wilah papah | sêdhengah tinunggangan | irus solèd enthong munthu | cinengklak katontun[44] turangga ||

--- 5-6 : 74 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 32 dari 39

16. samya bêng-ubêngan sami (264) | anèng ing ardi Mêgora | dhasar awiar papane | jalwèstri rare nom tua | anètèr sisirigan | kang maju kang samya mundur | angalênggak langak-langak ||

17. amêthèngkrêng malangkêrik | manggut-manggut obah dhadha | lir ulah bêsus mêthethe | pêngrasanira anunggang | jaran sêmbrani samya | praboting turangga murub | busanane dhewe mumpyar ||

18. kabungahanira ngênting | bisa mumbul ing gêgana | awor lawan mega bule | myang mring mega biru pisan | akèh kang tiningalan | kitri manguwung linuhung | katon dalane mring swarga ||

19. nutugi karêpirèki | angosak-asik ing tawang | kang kadya kabungahane | wêruh saisining tawang | katêmbèn dènya mulat | tan inang pêngrasanipun | mila mantêp masuk odjrat ||

20. wus antara surup rawi (265) | kang samya jaran-jaranan | niup mêdhun pêngrasane | anglêr lir kuntul anglayang | mencok marang dharatan | sêdaya lampahe maju | samya ngunyur saubêngan ||

21. nulya kèndêl para santri | mudhun saking panunggangan | byar wêlaka paningale | wus tata linggihanira | nèngarsane gurunya | jaran mulih asalipun | sêdhengah mulih sêdhengah ||

22. nulya samya ngrêratêngi | panganan sêkul lan ulam | padha olah-olah kabèh | wus matêng samya pinangan | arame ting kucapah | sangêt suka rênanipun | santri jalu èstrinira ||

23. mêngkana Sèh Amongragi (266) | dènya nèng ardi Mêgora | tanah Samparpalihane | dènira rêrêp rong dina | akathah ingkang prapta | ing Ponjong Sima Sumanu | prapta ing Samparpalihan ||

24. samya umasuk birai | ojrat kang kaliwat-liwat | èdi asêkti gurune | bisa nguripkên wong pêjah | yèn pêjah munggah swarga | tan susah adang anutu | sêgane matêng priangga ||

25. barang saciptane dadi | bisa mibêr ngawang-awang | mêngkono gumyah wartane | mila wong urut gunungan | ambyuk samya anyabat | tan ana ingkang kaetung | kudu mring ardi Mêgora ||

26. kathahira winêtawis | kawan atus pitung dasa | sèwu wolung atus kabèh | ya ta Kyagêng Sèh Mongraga | sawusing kalih dina | ngandika mring santrinipun | Wrêgajati Jamil Jamal ||

27. èh Wrêgajati sirèki (267) | iki wus prapta ing Sampar- | palihan ia tanahe | tan pati jênak manira | kadohên lan samodra | kang dadya jênak tyas ingsun | kang parêk têpi samodra ||

28. umatur Ki Wrêgajati | yèn ta sampuna kuciwa | ing kêrsa têksih amilèh | ingriki langkung prayoga | pikantuk papan ngarga | padhusunan agung-agung | tan susah toya tumumpang ||

--- 5-6 : 75 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 33 dari 39

29. anambung atur Ki Jamil | punika sabat kaula | pun Jiwayuda wastane | lamun paduka akêrsa | ngupaya lian tanah | punika kang sampun wêruh | nitik milih-milih tanah ||

30. Sèh Mongraga ngandika ris | êndi sabatmu kang warta | kang wus wruh jajahan kene | konên umatur maringwang | Ki Jamil sigra ngatag | mara majua umatur | mring ki agêng kang pratela ||

31. kang liningan majêngarsi (268) | umatur Ki Jiwayuda | sarwi cedhokan sêmbahe | pukulun andangu tanah | urut Samparpalihan | inggih sapêngilènipun | kang cêlak pinggir samodra ||

32. lamun parêng sang ayogi | tanah ing Giring bungasnya | kang wêkas kidul parêdèn | angungkang pinggir samodra | dhusun ing Kanigara | kathah pasênêtanipun | gua kang kêr-angkêr samya ||[45]

33. titiga gua kang wingit | gua Mawanti wastanya | kêlawan pun gua Cêlor | gua Songpati katrinya | pan ngokop ing samodra | ing wana Giring puniku | akathah tilas prêtapan ||

34. punika ingkang prayogi (269) | pan ing dhusun Kanigara | tan cua ing sêmbarang rèh | ewamêkatên sumangga | tuan ingkang kinêrsan | pêngraos kaula amung | ing dhusun pun Kanigara ||

35. Sèh Mongraga ngandika ris | yèn mêngkono Jiwayuda | sun sênêng aturmu kuwe | ya desa ing Kanigara | duwe gua prayoga | pira doh cêdhake iku | lan kutha ing Ngèksiganda ||

36. matur lampahan saari | singriki inggih sêdina | kaot sêkeca mêrgine | Mêgora mring Kanigara | lawan dhatêng nêgara | rumpil lêmpitaning gunung | kêpara têbih mring kitha ||

37. malih angandika aris | ya wus prayoga turira | ing Kanigara kinuwon | sêdhêng dohe lan nêgara | olèh sêmada kiwa | Jamal Jamil nambung atur | inggih langkung kasinggihan ||

38. sumangga kêrsa sang yogi (270) | kang dados parênging kêrsa | Sèh Mongraga andikane | sarèhna ing pêndhak dina | ana kêrsa manira | arsa karya masjid agung | sukuning ardi Mêgora ||

39. lan Jiwayuda sirèki | sira sun wènèhi aran | ya Si Gorajati bae | lan sira undhang-undhanga | kabèh nak putunira | papaning masjid desamu | ing Mêgora pan prayoga ||

40. Jiwayuda kang sinung sih | nuwun-nuwun aturira | acecedhokan sêmbahe | nulya malih angandika | mring guru Jamil Jamal | lah mara kabèh santrimu | padha konên nêgor wrêksa ||

41. kang gêdhe dadia masjid (270a) | kang rumat sêdayanira | ngadêga sêpasar kiye | Jamal Jamil tur sêndika | ngundhangi santrinira | sêdaya sêndika gupuh | wus samya mundur singarsa ||

--- 5-6 : 76 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 34 dari 39

42. anêgori kayu jati | agêng-agêng rinêbahan | rinayap ing santri akèh | ing karya nora rêkasa | sinambi didikiran | ènthèng kang sarwa jinunjung | êmpuk kang sarwa pinêrang ||

43. agampang dènya nyotoki | lir kayu randhu kewala | bonggol gadêbog pamane | ngadoni[46] anjingan | rapêt tan ana rênggang | rong dina rinagang sampun | tan ana ingkang kuciwa ||

44. laju ingadêgkên aglis | sêrambi myang gandhokira | bêrukut lan bêlumbange | miwah bêdhuge wus dadya | santrine gawok mulat | tan nyana glis dadosipun | majade tan bisa dadya ||

45. tan mantra yèn mêntas dadi (270b) | labêting anyar kinarya | lir wus têtaunan windon | nuju ing dina Jumungah | masjide inganyaran | supênuh pra santrinipun | ambèr marang pêlataran ||

46. mêngkana ki guru Jamil | Jamal ingkang mangasiral | Jamil kang kudbah mimbare | kyagêng ngimami Jumungah | praptèng akiring salat | wus bakda Jumungahipun | akathah kêndurinira ||

47. kinêpung ing santri-santri | rame dènira amangan | wusnya dinum barêkate | santri kèh wus bubar mêdal | mring gone soang-soang | kari kang pra pinisêpuh | kang mêksih sami nèngarsa ||

48. ya ta Kyagêng Amongragi | ngandika mring Jamil Jamal | katri mring Wrêgajatine | pilihana sabatira | padha wèhana aran | Jamil Jamal sêndika wus | sabate sinungan aran ||

49. Mintaraga Mintajati (270c) | Mulyajati Jatimulya | Sênêngjati Jatimêne | Awasjati Jatipura | Sukajati kêlawan | Rênukjati Jatiliwung | Dewajati Jatijiwa ||

50. kang sami dipun arani | sawêlas pinatah lurah | wus mêngkana ing kêrsane | ngandika mring Jamil Jamal | lah payo padha mangkat | ananggung bae ing laku | satutuge anèng mêrga ||

51. dene sira Gorajati | yèn wus praptèng Kanigara | sira anulaka bae | muliha marang Mêgora | rêksanên tilas ingwang | têtêpe Jumuahipun | yèku ywa kangsi muadah ||

52. sun silih lakunirèki (270d) | nuduhkên ing Kanigara | kang liningan tur sêmbahe | lamun parêng kinarilan | kaula tan nêdya sah | lumados ing siang dalu | ya wus bênêr sun tarima ||

53. rêbut pêrlu kang utami | Gorajati tur sêndika | ngling malih mring santri karo | lah payo Ki Jamil Jamal | nanggung bae lumampah | Gorajati kon nèngayun | adan umangkat saksana ||

54. adulur sêlur samêrgi | wus matuh samya dikiran | wong sèwu wolung atuse | kadya wong ngili gegeran | santri kèh warna-warna |

--- 5-6 : 77 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 35 dari 39

ana gegendhong myang mikul | ting karuwèg ngêmban anak ||

55. ana ingkang nyangking gêndhil[47] | kudhung tarik[48] myang capingan | payung kang kudhung bêbêde | têkên dholog nocol kisa | wênèh kêmbu kêranjang | isi cowèk lèmpèr irus | sadangdananing bêbêthak ||

56. jarite pating bêtitil (271) | buntêlan bêras lan karag | ana kalung bêbêd lêgèh | kang wuta tuntun-tuntunan | kang ribung bubul bêlak | lakune pating gêriguh | para rêpot rerendhonan ||

57. sêprandene eca dikir | tan etang lara sinêngka | saking kadêrêng karêpe | batine kaya yo-yoa | wus luput ing duraka | olèh gegeyongan guru | bisa nuduhkên sawarga ||

58. mila sêkathahing janmi | sêdya andhêm kèrêm nyabat | tan wruh sinulap kawruhe | cinathok pêngrasanira | gunane Jamil Jamal | ngêmpakakên èlmu cinthung | wong desa asalangtunjang ||

59. wus lêpas lampahirèki (272) | rêrêp kêdalon sakêdhap | anganti wulan dhadhare | anèng lêlêngkèh tunggangan | ing ardi Jakatua | santri sèwu wolung atus | agêbèl[49] ngêbêki papan ||

60. samya bêbêthak ngratêngi | wus matêng samya mêmangan | sapundhuhe dhompolane | tan ana kang kaliwatan | sawusira mêngkana | samya bubuka sêdarum | rahab angguyêr kêpala ||

61. sawusnya mêngkana sami | antara wijiling wulan | sigra umangkat lampahe | ngidul ngilèn ngambah wana | pêjatèn grêng rungkudan | wana Giring sapêngidul | sapêngalor pêngulonya ||

62. tandhês wukir Imagiri (273) | pèrèng sukune kang wetan | ardi Sakêthi pungkase | Imagiri wêkasannya | ya ta ingkang lumampah | santri kwèh gumêr gumuruh | wor gora alun samodra ||

63. wus mêdal saking wana writ | ngambah alas têrataban | bêbangkan gumuk parêdèn | alas grèngsèng garêmbêlan | liwat desa ing Mula | myang desa ing Gunungpuyuh | ing Panitèn Jatiwêkas ||

64. ing Sêmamar Wanasari | ing Taruka Kêlampean | rêrêb anèng ardi Cêlor | ing wanci pajar sidik byar | santrinira mêlatar | lajêng abubuka junun | war-wêr angguyêr kêpala ||

65. samya kalêngêr gulinting | gêlasah lir binabadan | blag-blêg saujur-ujure | wus dangu antaranira | kang samya nênggak napas | nulya tangi ting badhêngul | laju samya abêbêthak ||

66. ya ta Ki Sèh Amongragi (274) | alon dènira ngandika | Gorajati sun têtakon | iki ingêndi arannya | umatur kang liningan | ardi Cêlor namanipun | guane kang kidul wetan ||

67. yèn mêngkono Gorajati |

--- 5-6 : 78 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 36 dari 39

aywa mulih mring Mêgora | sarèhna dhingin nèng kene | manira ayun anjajah | patilasing prêtapan | Wrêgajati lan sirèku | Si Jamal Jamil karia ||

68. momong sabat santri-santri | manira ayun tirakat | samya sêndika ature | dan umangkat piambakan | anjajah pêtilasan | santrinira kang tut pungkur | kêkalih tan kêna pisah ||

69. Wrêgajati Gorajati | kêrsanira Sèh Mongraga | lumêbêt ing gua Cêlor | sêdintên sêdalu dènya | anèng sajroning gua | langkung rêpit silukipun | nulya mêdal saking gua ||

70. laju ngalèr mring wanadri (275) | gua Manganti pinaran | ardyalit pinggiring lèpèn | lèpèn Oya ingongkangan | lêlawanganing gua | majêng ngalèr ngilèn sintru | kêtalib pangoling sela ||

71. legok tikunganing kali | kali Oya cêlangapnya | kang kidul têmbing bambinge | tumawing ngungkuli Oya | ngisoring lawang gua | ulêkan toya anikung | angèl mêrgine mring gua ||

72. maripit anurut bambing | kang pinancad ginujêngan | watu ingkang mongol-mongol | ya ta Ki Sèh Amongraga | tan wangwang sungiling lwah | anjurang trêjung nyêkêdhung | lon-lonan dènya tumama ||

73. angayut oyod inapti (276) | wus prapta lawanging gua | ningali pasang rakite | pantês dadya pasênêtan | dinulu alimutan | Sèh Mongraga sigra laju | santri roro ruruncungan ||

120. Pocung

1. ya ta wau Sèh Mongraga dènya masuk | lawan santrinira | anèng ing gua Manganti | jroning gua mulêk ganda rum angambar ||

2. Sèh Mongluhung sasmita mring santrinipun | samya anoraga | ing sêmu sampun andugi | limutira ing gua sêmada padhang ||

3. rakitipun sajroning gua apatut | sela blêk kewala | gogodhagane pêsagi | pan sisinggêt ing têngah kori sajuga ||

4. wiaripun mung sasêta sapêndhuwur | nulya linêbonan | langkung pêtêng anglimputi | pan sêsangat wus antara saya padhang ||

5. pan kadulu jroning gua wênganipun (277) | ingkang kidul wetan | wontên toya anêritis | sanginggiling kumênclèng tibèng bêlikan ||

6. kilènipun wontên sela gilang alus | kandêle saasta | rong dhêpa panjangirèki | wiaripun sabêlah kang sela gilang ||

7. ya ta wau Sèh Mongraga duk andulu | tilasing gêdubang | mêksih têlês durung aking | nèng jêrambah larasan sêmprit rong lêmbar ||

8. lawan susur sajêbug têmbako alus | myang têgêsan sadak | anjrah pugutan lir sari | kadya dèrèng kang mucang nising sêsana ||

9. gandanipun saya mêlêk marbuk arum | anduk jêjêbadan | sumêrbêt ratus kasturi | Sèh Mongraga ririh dènira ngandika ||

10. lah ya iku ana tilasing aluhung (278) | sirating pamucang |

--- 5-6 : 79 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 37 dari 39

mêksih mukêt sun tingali | santrinira mêlongok matur noraga ||

11. alon matur bisik-bisik wartinipun | ing gua punika | sring-asring dipun têdhaki | inggih marang ing kangjêng sinuhun sultan ||

12. milanipun ing gua Mênganti nêngguh | tan kambah ing janma | kang dhihin dhasare wingit | kaping kalih linarangan mring kang ngrêksa ||

13. sababipun pan inggih punika wau | asring tinêdhakan | marang kang darbe nêgari | lamun botên punika marêngi têdhak ||

14. tandhanipun kêtawis ganda marbuk rum | apa mêngkonoa | kaula dugi mênawi | nadyan yaa manira angalap bêrkah ||

15. pan rong dalu Sèh Mongraga anèngraku[50] (279) | tan susah we kadas | nèng sela gilang amupid | pamaguting rasa têlênging kamulyan ||

16. tyas pinuntu ing tanajul tarkinipun | marang kajumbuhan | dhauping kêdhap pinusthi | ing pangèksi sisiku ing Ngèksiganda ||

17. supaya sung wêwaon jalaring rampung | pungkasing kasidan | mêngkana ambuntu budi | budi tungtum nyamlêng tan kêrasa-rasa ||

18. angganipun mitênggêng antêng lir watu | pan antaranira | rong dina tan obah osik | Wrêgajati Gorajati nora têbah ||

19. anèng pungkur ngandhêp kang kagya manêkung | sawusnya mêngkana | wanci bakda subuh enjing | Sèh Mongraga ririh maca salam bakda ||

20. lingira rum Mongraga mring santrinipun (280) | lah payo umêdal | saking ing gua Manganti | santrinira karo umatur sêndika ||

21. nulya mêtu saking kori têngah wau | santri nolèh wuntat | pêtêng malih anglimputi | namung kori jawi katon mêlong padhang ||

22. ya ta wau Sèh Mongraga praptèng pintu | wus mijil ing gua | malipir pipining bambing | lampahnya lon dulur anjuru dêmungan ||

121. Jurudêmung

1. ya ta wau Sèh Mongraga | laju ngalèr lampahipun | nabrang Oya kêrsanipun | ngalèr ngilèn mring Maladan | wisan gawe praptanipun | wontên watu itêm gêngnya | kêkalih bundêr sagênuk ||

2. nangsang kadya sinalangan | ing oyod mandira agung | sela lus kadya pêrunggu | ngandhap sitinya mêlatar | sumilak rêsik kêlangkung | lir kambah janma andina | kayoman ing wrêksa agung ||

3. tan ana kêliang tiba (281) | winêtara agêngipun | witing wrêksa rolas prangkul | rakit tambining mandira | lir kêkobong tilam arum | têngah sela sumayana | alus kadya akik wulung ||

4. kanan keri anjêrambah | pêtêng kinubêng ing sulur | tataning tambing bêrukut | awiwara kadya gua | tambining oyod nyêkêdhung | ngêthuwêng têpung nyêlangap | sitinya angêtuk ranu ||

5. tambi lir windoning sêndhang | awêning toyanya agung | kêlangkung asri asingub | Sèh Mongraga myat karênan | ing Maladan rakitipun | nulya tumamèng gigilang | sênêt sêdintên sêdalu ||

--- 5-6 : 80 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 38 dari 39

6. enjing mijil sing gigilang (282) | nèng oyod tumpang alungguh | ana wong sawiji rawuh | ngêthuyuk kêpara tua | saking dhusun ing Parampung[51] | Baulapa namanira | mrêpêki amundhuk-mundhuk ||

7. prapta tapsila nèngarsa | Mongraga ngandika arum | paman ingêndi sirèku | lawan sapa aranira | ingkang liningan umatur | kaula pun Baulapa | dhusun kaula ing Prumpung[52] ||

8. kang têtêngga ing Maladan | won-awon jrukuncinipun | pundhèn Maladan puniku | Sèh Mongraga angandika | manira tanya yun wêruh | caritanira kang kuna | ing Maladan adatipun ||

9. umatur ing[53] Baulapa | lamun paduka andangu | ing Maladan adatipun | sela undhi sayêmbara | sintên kang kuat anjunjung | kang sela nèng pêsalangan | manggul ngubêngi wrêksa gung ||

10. dèn kangsi atêpung gêlang (283) | utawi mubêng ping têlu | winangsulkên ing gwanipun | tinêkan barang sinêdya | lamun tan kawawyanjunjung | pan lêpat ingkang sinêdya | yèn kuat anggambuh pupuh ||

122. Gambuh

1. mêngkana adatipun | tiang tirakat ngriki puniku | kêdah sayêmbara pratignya jangjèni | punapa sasêdyanipun | têtanèn dagang buburoh ||

2. kang sêdya sugih ilmu | sugih dunya miwah waris wayuh | sugih sunu kang sêdya dadi priayi | kang amrih mênang prang pupuh | kang sêdya durjana kang wong ||

3. sênadyan ambuburu | sato pêksi barang kang kinayun | anggêr kuat anjunjung kang watu undhi | sampun mêkatên puniku | wus luluri praptèng mêngko ||

4. dene kang watu wau (284) | duka dalêm pan sampun kadyèka |[54] dadya sayêmbara ingkang watu undhi | katrima sasêdyanipun | tan ana ingkang mêlendo ||

5. kaula kang tutunggu | anaidi wong kang darbe kayun | lamun wontên inggih kêdhik kalih kêdhik | sêkadar wêjaninipun | panêbasing jambe suroh ||

6. pun bapa criosipun | duk jênate pun kaki rumuhun | angladosi Jêng Panêmbahan Mêtawis | Senapati dènya nêkung | nèngriki Maladan manggon ||

7. anèng gigilang ngriku | dènya sumungku pan tigang dalu | pan pun kaki ingkang ngladosi dupa mrik | tanpa kanthi sang aulun | kèh tanya kalamun[55] katong ||

8. Mongraga ngandika rum | yèn mêngkono Maladan puniku | tilasnya Jêng Panêmbahan Senapati | apan kang sinuhun-suhun | wong ngalap bêrkah kemawon ||

9. sawabe kang linuhung (285) | lah paman Baulapa sirèku | wus karia sun laju anutkên kapti | Ki Baulapa umatur | punapa sampun ambopong ||

10. sela undhi puniku | Ki Sèh Amongraga mèsêm muwus |

--- 5-6 : 81 ---

Cênthini, Soeradipoera, 1912–5, #998 (Jilid 5-6: Pupuh 109–123): Citra 39 dari 39

nora susah anjunjung kang watu undhi | ngalap bae bêrkahipun | kang karya tilas kinaot ||

11. panrimèngsun wus cukup | Baulapa sumangga turipun | sawusira karia andum basuki | sun arsa nutugkên laku | amêgat sih Sèh Mongkaot ||

123. Mêgatruh

1. kang liningan tumungkul alon umatur | lamun parêng sang apêkik | kaula sumêdya tumut | Sèh Mongraga ngandika ris | ya paman sukur kemawon ||

2. nulya mangkat Sèh Mongraga laju ngidul (286) | dadya têtêlu kang ngiring | Baulapa anèngayun | sêdya kampir ing Drêkaki | kêdhung ing Oya anyarong ||

3. ingudhunan pinggiring kali tumurun | kathah ulame kaèksi | tan lian tambra lit agung | liwêran kèh tanpa wilis | ambubul mêdal saking rong ||

4. Sèh Mongraga ngandika mring santrinipun | anèh têmên kêdhung iki | banyune ngisor lan dhuwur | padha buthak banyu putih | mung sakêdhung bae nyarong ||

5. Baulapa iki paran marmanipun | kali Oya ing Drêkaki | dene tan buthak kang ranu | beda kang ngisor myang nginggil | Baulapa matur alon ||

6. duka dalêm apan wus kang wau-wau (287) | kêdhung Drêkaki awingit | tan ana kang purun-purun | tan ketang wadêr sênyari | sintên kang mêndhêt wurung wong ||

7. lajêng edan trêkadhang kang apês lampus | mila tan wontên kang wani | anjawi kangjêng sang ulun | inggih kang darbe nêgari | yèn kêrsa mundhut ulam loh ||

8. gih puniku ing Drêkaki ulamipun | mundhut kalih wontên kalih | mundhut pitu wontên pitu | mundhut kathah apan inggih | kathah ulame kang katon ||

9. lia saking pundhutan dalêm puniku | tan kenging tiang ngêpakpik | apan angkêre kêlangkung | inggih pun kêdhung Drêkaki | langêning ratu kinaot ||

10. pan puniku prênah pinarakanipun (288) | nanging tan wontên udani | tinêrka wong awon nganggur | soring klampean sauwit | Sèh Mongraga ngandika lon ||

11. manira yun payo mêrono alungguh | ngalap bêrkah sang winingit | gya minggah ing bambing wangsul | santri titiga tan kari | anèng sandhaping kêkayon ||

12. pan sêdintên sêdalu dènya nèngriku | byar enjing umangkat aglis | nabrang Oya lajêng ngidul | ngambah wana jurang ardi | nut agiraning lêlêmpong ||

13. pawukiran alit-alit ting pêcucu | lêstari lampahira ris | laju mring pêsisir kidul | santrinira tansèng wuri | kang kinanthi lêlanandon ||

 


Mulai bait ini berisi uraian ajaran atau ilmu kesempurnaan hidup dalam rangka mencapai kesejatian (menurut ajaran Buda). (kembali)
§ langkung sawanda, kabucal: ning. (kembali)
§ kirang sawanda, kawêwahan: mring. (kembali)
§ utawi: rajèng. (kembali)
Biasanya guru lagu o: tuwoh. (kembali)
§ prayoginipun: gêntur. (kembali)
ênthung. (kembali)
Mulai bait ini Wrêgasana diganti nama Wrêgajati dan masuk agama Islam, Jamal, Jamil menjadi guru agama Islam di sekitar gunung Bangun (Lêmahbang). (kembali)
§ prayoginipun: bêbanjêngan. (kembali)
10 § kirang sawanda, kawêwahan: de. (kembali)
11 § utawi lêmbaran. (kembali)
12 7. (kembali)
13 § kirang sawanda, kawêwahan: nya [dènnya]. (kembali)
14 § kêndhang. (kembali)
15 § prayoginipun: kancuhanira. (kembali)
16 § prayoginipun: soangan. (kembali)
17 Kurang satu suku kata: kang nonton mulih sowangan. (kembali)
18 § mêngkana sêlaminipun. (kembali)
19 § wong kathah dènya dikiran. (kembali)
20 Damarjati. (kembali)
21 § kirang sawanda, kawêwahan: sa. [Kurang satu suku kata, dan biasanya guru lagu a: binut ro kang maesa]. (kembali)
22 § prayoginipun: lir. (kembali)
23 § prayoginipun: natah. (kembali)
24 § prayoginipun: pênthung. (kembali)
25 § prayoginipun: bandhamu. (kembali)
26 Lebih satu suku kata: ngandika nèng jro krobongan. (kembali)
27 sêthithik. (kembali)
28 § kirang sawanda, kawêwahan: la [kewala]. (kembali)
29 § prayoginipun: mangsa. (kembali)
30 § utawi: dhingkêl. (kembali)
31 § kirang gangsal wanda, kawêwahan: dikiranipun. Kurang lima suku kata, dan biasanya guru lagu u: angguyêr dhikiranipun]. (kembali)
32 § prayoginipun: sangsaya. (kembali)
33 § prayoginipun: mêksih. (kembali)
34 § prayoginipun: Jatigonjèng. (kembali)
35 § prayoginipun: ubêngan. (kembali)
36 Kurang satu suku kata: mubêng ngubêngan kewala. (kembali)
37 § prayoginipun: wana. (kembali)
38 § kirang sawanda, kawêwahan: tan. (kembali)
39 kidib (dan di tempat lain). (kembali)
40 § kirang sawanda, kawêwahan: ka [akathah]. (kembali)
41 § prayoginipun: rug. (kembali)
42 § prayoginipun: lawan. (kembali)
43 Kurang satu suku kata: jati bêndha lawan bibis. (kembali)
44 § langkung sawanda, kabucal: tun. (kembali)
45 Mulai bait ini diceritakan nama-nama tempat di pegunungan Wanagiri dengan keadaannya. (kembali)
46 § kirang kalih wanda, kawêwahan: anjing [anjing-anjingan]. (kembali)
47 § prayoginipun: kêndhil. (kembali)
48 § prayoginipun: jarik. (kembali)
49 § prayoginipun: anggêbèl. (kembali)
50 § prayoginipun: ngriku. (kembali)
51 § Parumpung? (kembali)
52 § nginggil mungêl: Parampung. (kembali)
53 § prayoginipun: ki. (kembali)
54 § prayoginipun: kadyèku. (kembali)
55 § prayoginipun: tan nyana lamun. (kembali)