Cênthini, Anonim, c. 1915, #121 (Pupuh 16–26)
| 1. | Cênthini, Anonim, c. 1915, #121 (Pupuh 01–15). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
| 2. | Cênthini, Anonim, c. 1915, #121 (Pupuh 16–26). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
| 3. | Cênthini, Anonim, c. 1915, #121 (Pupuh 27–36). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
| 4. | Cênthini, Anonim, c. 1915, #121 (Pupuh 37–44). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Sêrat Cênthini. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
16. Dhandhanggula
1. inggih bandara kula umiring | nanging maklum dalêm rêrandhatan | lumampah sapikantuke | Jayèngrêsmi lingnya rum | ya lon-lonan bae Nuripin | sarwi tumingal wisma- |
--- 47 ---
nira durjanèku | rusak katunjang ing kathah | kadya binaladhah tutug kanan kering | rêbah pating jalêmpah ||
2. nulya umangkat ngawirya katri | janma gusis mung kari dandanan | kang gumêlar ing wismane | laju ing lampahipun | wancinira ing pajar sidik | mêdal jawining dhawah | pakaranganipun | lumampah angidul ngetan | nut galêngan kang pêksi asri munenjing | cucuwiyun branjangan ||
3. dhècu lan srigunting cingcinggaling | nulya anon sêndhang pinggir marga | kayoman ing pilang pule | arèrèn anèng ngriku | samya ngambil kang hèr astuti | lajêng awêgtu salat | asubuh bakda wus | paragat pandunganira | samya mucang Jayèngrêsmi ngandika ris | lah paman Kulawirya ||
4. inggih talah ing lampah puniki | sêmunipun kenging panagihan | kasêngka laju bedane | manggih păncabaya gung | cobaning Hyang bancanèng pati | yèn ta tan rinêksaa | mring Hyang Kang Maha Gung | sayêgti samya pralaya | nèng tênggarèn curês cariyosirèki | tan wontên kang wêwarta ||
5. langkung ngungun kang sinungan angling | ingkang paman mèsêm lon lingira | iya talah katujune | sora tumêka lampus | ing pangrêksanirèng Hyang Widi | barkahe wong atuwa | sawabe lêluhur | yèn ta padha nêdhasana | pêsthi jinêng wong samene dèn byuk wani | katanggor lig-uligan ||
6. Jayèngraga gumujêng dera ngling | ngong tumingal mring
--- 48 ---
andikaka paman[1] | lir Sămba pêrang tandange | anèng Ngastina linut | dening Sata Korawa sami | malêdug Sămba sumbar | iki Sămba bagus | pêpradan têkan uyuhnya | sore Sămba bêdhug bangun Sămba mijil | bocah songa lanangan ||
7. tiba jêndhul nèng Ngastina nganjir | pan anglela tan ana kang madha | nang wèk gus wèk jêlanthir wèk | samya asru gumuyu | Jayèngrêsmi mèsêm lon angling | andêlna yèn angrêngga | cèplêse mêmangun | pamane dèn imba Sămba | Ki Wirya ngling gumuyu nora kadyèki | nging satêmêne ingwang ||
8. ngêndi ana wong pinrêp ing jurit | têka mundhak ilang nêpsuningwang | padha myat ing bocah bae | tan măntra-măntra nêpsu | ngong tan nêdya gêgamani[2] | nangkis-nangkis kewala | gêgaman kang nêmpuh | tan ngrasa katiban braja | mulane tan bisa bramantya sayêkti | lir awor rare dolan ||
9. yèn ta anaa ingkang nglarani | kaya mêtu nêpsuku tekadan | kang putra saya guyune | Nuripin ngling sru guguk | bilah dene saya ajinggring | winangun mring kang putra | lir Sămba prang pupuh | nèng Ngastina Ngendrajala | Sămba putra ing Dyarawati asêkti | pantês kang pinaraban ||
10. botên kados Sambane wong ngriki | punika wau tiyang durjana | kang nama pun Sămbangèrèng | anteyèng jrih prang pupuh | tan lir Sămba ing Dyarawati |
--- 49 ---
kajaba kae nayab | sêtun ambalurut | dhapure wus kaya setan | nora kaya bêndaraku Ki Wuragil | bagus ngêntasi karya ||
11. Jayèngraga gumujêng sarya ngling | kajabaa tan kêna rinasa | Sămbangèrèng wong grès-onggrès | Sămba walulang asu | tantinah mung dèn irisi[3] | ijèh wulune ngiras | pulase bang biru | lan samya ginuyu suka | Ki Wuragil gumuyu nolèh Nursipin | nudingi sarwi mojar ||
12. lêkas muwus kenthol bagus Ripin | gêring suprandene gêgarab[4] | lir wong prênjana wuwuse | priye basamu mau | endrajala mono kang êndi | jawane kang drajala | Nuripin umatur | kula ragi klepyan dara | namung ilok-ilok mirsa dhalang ringgit | mawi angendrajala ||
13. botên sêrêp ngajêng wingkingnèki | ngling malih jêg mau iya ika | băngsa jinggring mono priye | aku tan pati surup | Ki Nuripin matur ngèsêmi | êng botên piyambakan | pan kasupèn wau | Ki Wirya ngling jêg pangumpak | anggêgarap siya-siya mring wak mami | dèn padhakakên saka ||
14. sangsaya suka gaguyyan sami | Jayèngrêsmi mèsêm andikanya | suwawi umangkat age | mupung enjing maruput | ingkang paman nauri aris | iya payo prayoga | mangkat mupung esuk | anulya sami lumampah | Ki Nuripin samêkta gagindhong jarit | lumaku kariyêgan ||
15. Kulawirya gumuyu ngling bêkis | dene lêntrêng-lêntrêng lakunira | dol bagus [bagu...]
--- 50 ---
[...s] kaya pangantèn | ngong apa nut sirèku | apa sira angiring mami | Nuripin aturira | andang pira niku | ngong maksih satêngah lara | suprandene wus lêkas awit dukani | pyayi tan têpa-têpa ||
16. Ki Wirya ngling dene ngong tan sakit | matur e lah kajawi punika | wus kantênan sanès-sanès | Jayèngraga gumuyu | suprandene bisa madoni | Jèngrêsmi lon lingira | ya bêcik kadyèku | nèng paran namur paguyyan | supaya mrih bingaring ati ngundhaki | ing kêsêl miwah rara ||
17. lothung marahi kuwat sathithik | darapon rada tênggèrèng manah | agliyak sapakolèhe | Nuripin matur nuwun | nulya laju lampahira ris | nut larog pagalêngan | anjog ing marga gung | tumurun angidul ngetan | byar raina sumarot sunaring rawi | sumunar ing pracima ||
18. adi pani salwiring dumadi | sèsining rat katrapèng ujwala- | nirèng surya pamurbane | sipat rum-rum sawêgung | kasilaking hyang bagaspati | mabang lir netraning Hyang | kala krura ngêjur | marêrêng bintulu juga | panrawunging urub bang ngidêp-idêpi | tumênggi ing kanang rat ||
19. angodoti undhaking sakalir | ngulur hawa wayangane panjang | arun enjang panipate | ron-ron rêmumput matun | maruntusi pupus akikis | kadi dina rêjêman | kacitra ing hèr un | mêrmadu mardawèng patra | pakisaji lunge ngukêl ngulêr guling | ngarêmbyang sakinjangan ||
20. dukut kalamênta lawan [la...]
--- 51 ---
[...wan] grinting | têtêmbagan mêrakan lamuran | kasrampat rumput mawa we | ngêbêsi kang lumaku | mawèng pagalênganing sabin | bêbêran tinêgalan | jagung myang juwawut | pulu ngasumba asinang | pêpêncaran kala kasimpar kèh ngêmohi[5] | janganan angayanan ||
21. lombok terong kara lawan kacipir[6] | linanjaran ambiyêt wohira | sêmăngka krahi timune | sri pinagêran wuluh | rêrisigan dèn rêrapohi | ana kang wus rinêmbang | wênèh lagya ngrabuk | ngipung nugar patêgalan | pinggir wona tarataban garumbuli | sinudhat ingawugan ||
22. ting barujul kêbo lawan sapi | ingaban bo o hir kiya-kiya | pating sarêlèk pêcute | miwah kang anèng gubug | gêgambangan kêndhangan asri | sarwi nyawèni gaga | angukuki manuk | Noripin anolèh mojar | nora jamak wong kae ngayêm-yêmi ati[7] | tunggu kambi klênengan ||
23. sumakeyan gagane andadi | baya wong ngêndi kang samya gaga | anggênggêng pinggir ginudhe | wau ta kang lumaku | ring pagagan pan wus kawuri | napak wana kêtêpan | pajatèn wona gung | kèh pêksi munya wurahan | pamêlinging pulung kalangan mêlingi | anjuru dêmung raras ||
17. Jurudêmung
1. cangak bêbayakan miwah | manol darès jaka wuru | bidho duk sakakab bambu | bahak baduwak garidan | bango manawang mangiwung | umilinga kalangan | myang paniyuping ngun-angun ||
2. srigunting angungsir kaga | kèkèt kabundhêl angasut | kèkèt nênilap sinaut |
--- 52 ---
ngênani pêksi lap-alap | wingwrin pinêdir lumayu | lap-alap nilap mangandhap | nibani dara kapranggul ||
3. dara kèh ambyur sar-saran | sasiki kêna rinawuk | prathisyatha pêksi ngun-angun[8] | lumayu olèh mêmangsan | pra ngawirya sukèng kalbu | kèndêl dènnya lumampah | myat pêksi ngasut-sut tinut ||
4. samya gumujêng asuka | labêt luwaring pakewuh | wah langêning kang kadulu | pra pêksi lir abêbungah | Nuripin lok-alok guyu | lèh gawe si lap-alap | kaburu anêmu candu ||
5. ih ih lo si alap-alap | solahe amrih kadulu | dêleya nyangkêrêm manuk | darane ginawa dulan | cinulik uga sinaut | bok wis ginawa lunga | mènglèng-mènglèng adol bagus ||
6. lap-alap lir wruh ing basa | mêsat niyut ing gurda gung | kang akèndêl gya lumaku | umanjing wona gêrotan | pajatèn maksih tumurun | lêlêmpar angidul ngetan | pasitèn wawêdhèn mawur ||
7. lon-lonan dènnya lumampah | maklum marang santrinipun | Nuripin kang maksih ngukruk | Jèngraga alon ngandika | sêsambèn sarya lumaku | Si Ripin iku sih lara | rêmus awake sakojur ||
8. wuwuse kaya wong waras | ukur wong mara calathu | Nuripin alon umatur | ros balung rêmêk sadaya | o lah adhuh bandara | badan èmu sadarum | balung rêmêk raosnya | Ki Kulawirya amuwus[9] ||
9. e e biyang nora jamak | Nuripin gya mungkruk-mungkruk | dene mêmêlas [mêmêla...]
--- 53 ---
[...s] ulatmu | ngalêndrak kumlara-lara | kaya wong lara sawindu | ugungan ingêla-êla | tak cawuk nyêthak jagutmu ||
10. Nuripin agarundêlan | andêlna yèn siha batur | matur wong sakit satuhu | dèn kira kamlara-lara | Ki Kulawirya sru muwus | ngêndi ana wong gring bisa | lumaku juwèh calathu ||
11. samya ginuyu kang putra | awêlas mring santrinipun | lumakyèng wana mèh kêmput | wisan gawe wancinira | laryyan pinggiring dalanggung | parêrêbaning alampah | nèng ngisor wit trênggulun gung ||
12. asiyup samya amuncang | Jayèngrêsmi ngandika rum | Nuripin sira sun dulu | awakmu dene sangsaya | wong ribug wuwuh kabubuh | matur o inggih sanyata | dados bêbantêning kewuh ||
13. cilaka katula-tula | saking sruning manah gumyur | myat ing durjana aliwung | dadya ngungsi maring lungan | têmah kablabag ngambèn gung | kaêmbut-êbut[10] tyang kathah | sasat kajugrugan gunung ||
14. tan anyana manggih gêsang | daging èmu balung rênyuk | pan kadi dèn êbut-êbut | pêpêse antol dalika | tinja nèm sêpuh bubrul[11] | ya ta Nuripin si-[...][12] | awêlas têmên ngong dulu ||
15. Nuripin dhêku noraga | Ki Wirya mèsêm amuwus | êh êng dene saya mumbluk | jajèrèh wong dungèng kalah | sirike nanging ya patut | dèn dak-idak lir rinêcak | jêr sira nasar kalangkung ||
16. wong dèn êdu lan durjana | tujune ènthèng sinangkul | ya iku Ripin tambamu | wong gêndhila lalêntrêngan | tan kungang ngarekang nguyuh | gêdadag dadi prakara | mèh sathithik ingong bubuh ||
17. Nuripin tan bisa mojar [mo...]
--- 54 ---
[...jar] | Jèngrêsmi mèsêm amuwus | lah sawawi paman laju | wus nipis wana kang kambah | manawi mangke ing ngayun | yèn amanggih padhusunan | kewala nênagêl laku ||
18. maklum mring santri kang lara | malara anèng ing purug | kang paman alon amuwus | paran ing sakarsanira | manira kewala manut | wus mangkana gya umangkat | alon-lonan lampahipun ||
19. pungkas wona pajatenan | napak tarataban grumbul | marga lêmpar wêdhèn ladhu | ara-ara rata wiyar | kèh dhuwêt jambu kaluthuk | baliyêt nuju măngsa wah | lan jali jarak jinagung ||
20. wus cakêt ing padhusunan | kêkitri katon ngarêmbyung | akêtêp bang ijo wungu | anapak têgal pagagan | neka-neka palanipun | kacaryyan ingkang lumampah | wirangrongan andêdulu ||
18. Wirangrong
1. wanci byar kalandaragni | nêngah panase angabong | tumapuk jiwangga | lir tinunu | ron-ron lumarkitik | katênggêl ing hyang surya | saliring rat kalêsahan ||
2. tumumpêr lir agêsêngi | Nuripin ngrêsula kasok | bilah nora jamak | panasipun | gumaplêng agêdhêgi | datan ana ub-auban | lêmah tinapak apanas ||
3. lêbu wêdhèn kang amawi | lir amênyak wedang umop | Nuripin lampahnya | agariguh | kakicatan sêdhih | kalamun ana sukêtan | ngalincak rèrèn sadhela ||
4. sinampyêng lampahirèki | dènnyarsa kampir ing dhukoh [dhu...]
--- 55 ---
[...koh] | pratèng[13] pinggir dhadhah | nèng sor bulu | samya raryyan linggih | Jèngrêsmi lon ngandika | lah Ripin sira mentara ||
5. mring padesan dèn agêlis | anêmbung prerenan kono | Ki Kulawiryojar | lo iku gus | yya kaya kang uwis | yèn kongsi kapindhoa | amasthi bilai sira ||
6. Jèngraga gumuyu angling | ya nèk manèh sira ngompol | Ki Nuripin sigra | maring dhusun | angulat-ulati | mring janma ingkang prayoga | supaya yya mêlang ing tyas ||
7. takèn pakaumannèki | marang wong ingkang kaprêgok | yyan dika têtanya | kaumipun | niku Ki Nurbayin | tan wontên pangulunya | nging Ki Nurbayin punika ||
8. pituwane ing desa ki | dhig-kêdhig ragi ginuron | marang ing ngakathah | sami mriku | barang kang kinapti | Nuripin sukèng driya | nulya marang wismanira ||
9. tinudingan wismanèki | Ki Nuripin mara gupoh | praptèng wismanira | amitêmbung | nêdya anênukêri | angandharkên mulabuka | ing salampah rèh dinuta ||
10. anauri Ki Nurbayin | inggih prayogi kimawon | nging ngong tan kawasa | pênêtipun | marang ing patinggi | barang rèh tan kuciwa | lan pênêt watêkanira ||
11. nanging gih dika aturi | mariki kularsa têmon | Ki Nuripin sigra | gupuh wangsul | praptèngira ngarsi | Nuripin aturira | panduka sami ngaturan ||
12. sampun pitados tan watir | botên kadya kang kalakon | punika prayoga | wismanipun | nênggih Ki Nurbayin | ingkang tinuwa-tuwa | ragi ginuron ing kathah ||
13. lêga tyasira Jèngrêsmi | sarwi angandika alon | lah sumăngga paman | maring
--- 56 ---
dhusun | kang paman nauri | lah ya payo prayoga | anulya samya lumampah ||
14. lon-lonan malbèng desa ki | mring wismanya kang tinanggoh | tan adangu prapta | gupuh-gupuh | kang duwe wismèki | sarya ris aturira | sumăngga tumamèng wisma ||
15. kang ingaturan nulya glis | mangsuke wisma sinaos | kalasa saryyanyar | tata alungguh | matur Nurbayin | karaharjaning lampah | sarta têmbene panggutan ||
16. sinauran sami-sami | sarwi pajar purwaning don | Nurbayin noraga | sakalangkung | dènnya jrih mring tami | sabab wus myarsa pawarta | ki guru ing Wonamarta ||
17. mangkya kang putra martami | kampir dènnya nglêlanandon | sru sukuring nala | sugun-sugun | mundur saking ngarsi | akèn angrukti sêgah | myang kinèn mènèk dêgan ||
18. dadakan nambêlèh pitik | tatêlu kang padha babon | binasêngèk samya | lan sêmur | dènnya ngrêratêngi | wusnya rampung sadaya | anuding mring rayatira ||
19. miwah mring anaking sêtri | têtêlu nging bintrok-bintrok | kinèn nyaosna | maring ngayun | sigra kang tinuding | naosakên sugata | Nurbayin bêta dawêgan ||
20. nèng ngarsa ngirit kang èstri | kalawan anake wadon | praptèng palungguhan | suguhipun | sumaos ing ngarsi | Nurbayin lon turira | sumăngga sawatênnya ||
21. sumapala nênaosi | namung sarate kalêson | mangsakaning padesan | mugi katur | ing paduka sami | Jèngrêsmi rum ngandika | ênggèh sru panrimaningwang ||
22. pan sarwi sami angambil | dawêgan kang sami balong | nginum we sêdhêngan |
--- 57 ---
apikantuk | sêgêr ăngganèki | rêrêm dènnya katoran | lorot sinungkên mangandhap ||
23. tinêlaskên mring Nuripin | dêgan lajêng pinalathok | pan wis binalung kang | dêgan têlu | wus têlas binukti | Jèngrêsmi lon ngandika | kalungsèning katabêtan ||
24. sintên paman ranirèki | lan ing pundi raning dhukoh | matur kang liningan | gih sang bagus | kang sotah mastani | pun Nurbayin kawula | nèng ngriki katêmpah sêpah ||
25. momong nak putu gêng alit | mung kula kang didhêdhaplok | myang nak putu prapat | dhusun-dhusun | kang sami marsudi | samya dhatêng mring kula | anggêpe sami ambapa ||
26. dene kang dhusun puniki | winastan dhusun Longsor | pan ragi kèringan | dening kècu | tan purun ngrêsahi | Jèngrêsmi ris ngandika | gih sokur alkamdulilah ||
27. Ki Nurbayin matur malih | sumănggamba turi turoh | gya kang ingancaran | atêturuh | sarwi ngandika ris | lah suwawi wasisan | sami anadhah kêmbulan ||
28. Nurbayin nuwun turnèki | paduka nadhah sang anom | kula wus luwaran | duk ing wau | ya ta kang abukti | pikantuk dènnya nadhah | tutug nulya aluwaran ||
29. cinarik sinungkên maring | Nuripin anadhah dhakoh | kongsi tan bisa bah | langkung tuwuk | akêdhik kang kari | pan wus dènnya amangan | sininggahkên ajangira ||
30. Ki Wirya gumuyu angling | lo Ripin olèhe badhog | jarening kêlaran | gêring ngukruk | pêmangane bêlis | asor yèn kawarasan | agawok giris tumingal ||
19. Girisa
1. Jayèngrêsmi lon ngandika | kadipundi wau paman | mawine dhusun kèringan | puniku sabab punapa [pu...]
--- 58 ---
[...napa] | Nurbayin alon turira | duka dalêm ingkang mawa | kêdah kèringan kewala | gih wontên kêdhik kang mawa ||
2. kang dados patinggi desa | ing Longsor ragi kèringan | sagêt ngêmori ing kathah | dhasar pênêt manahira | yèn katêmpuh ing prakara | dhasar santosa balaka | nama pun Ragamênggala | bêbanthènging pagunungan ||
3. inggih nak-anakan kula | maksih kapenakan misan | mila yèn parênging karsa | mangke prayogi angetan | angêt datan sumêlang tyas | inggih pun Ragamênggala | kalangkung rêmên tamuan | won sae ginêmatenan ||
4. utawi tamu prayoga | mandahipun bungahira | punapa kang kinarsakna | kados tan cuwa ing karsa | lah suwawi yinêktosan | Jayèngrêsmi ris ngandika | gih sokur pam utama[14] | ngadhêm-dhêmi tyas mina[15] ||
5. kêdah nèng ngriki kewala | nukêri wismane paman | sadalu lawan sasiyang | anêdha lila andika | Ki Nurbayin lon turira | inggih sumăngga kewala | namung ngaturi prayoga | kang pitados ing panggenan ||
6. Jèngrêsmi nauri sabda | inggih capêgêt de paman | mangkana ing wancinira | wus akir wêgtu luhurnya | paman manira yun salat | umatur inggih sumăngga | nulya samya maring lagar | Nurbayin kinèn dadiman ||
7. matur mopo mum kewala | Jèngrêsmi ngimami salat | antara wêgtu wus bakda | tan kundur laju nèng langgar | Ki Nurbayin maring wisma | nuduh kèn caos dhaharan | mring nak rabinya ing langgar | samya naoskên nyamikan ||
8. cinaran dhahar nyamikan | ngawirya samya dhêdharan |
--- 59 ---
wowohan myang lah-olahan | wus antara dangunira | ing waktu wus manjing ngasar | sadaya asarêng kadas | samya salat wêgtu asar | wus paragat baksa salat ||
9. maksih ca lênggah ing langgar | Ki Nurbayin maring wisma | akèn nyaoskên dhaharan | rabinya lan sutanira | gupuh sêsaji mring lagar | wus tinata maring ngarsa | samya mundur maring wisma | Nurbayin nuding rowangnya ||
10. kinèn ngaturi pra tuwa | manggihi têtamunira | miwah ki patigi lurah | lurah bêbundhêling desa | sarta angrukti sugata- | nira kang badhe jagongan | wusnya bêlèh bèbèk ayam | myang angolah pêpanganan ||
11. wus rumat dènnya parentah | nulya Nurbayin mring langgar | tundhuk lan para ngawirya | saha nyarakkên dhaharan | ingkang sinambrama samya | adhahar sasênêngira | kêpêl salak nanas pisang | nyamik sapikantukira ||
12. Nurbayin alon turira | sanggus amba punika[16] | rumaos kalangkung bêgja | inggih tamian panduka | pandugi kula ing manah | andika sampu sampun utama[17] | ing ngèlmi ingkang sampurna | pun bapa angalab barkah ||
13. kula tuwa-tuwa băngka | kakehan taun kewala | tan dungkap babing sampurna | ing dalêm titah agêsang | katungkul ngèlmi neneman | tan duwe ngèlmi kang tuwa | inggih sanguning apêjah | mugi sang bagus asunga ||
14. pitêdah ingkang sanyata | Jayèngrêsmi lon ngandika | mêne dènnya nyênyamikan | maksih angasta pisang mas | saulêr sarwi anabda | mèsêm wor ing panêmbrama | kalangkung atêbih paman | pambatange mring manira ||
15. lir ngincup antupe kumbang | cêpak lupute pêthèknya | tangèh kalêrêsaneka |
--- 60 ---
manira santri walaka | maksih winulang sudarma | dèrèng wruh ngèlmi nèm tuwa | yèn ngèlmi santri tan endah | namung ngèlmi sêmbayangan ||
16. linulut dalu lan siyang | gumuyu Ki Kulawirya | ibilah dene gawat[18] | Ki Nurbayin patakonnya | dene kadi wohing nanas | mawi pinilih nèm tuwa | puniku dospundi kakang | Ki Nurbayin mèsêm nabda ||
17. ing măngsaborong samya[19] | ing ngriku panuwun kula | angalab barkah wêwulang | mila ngong ngatur patanyan | saking balilêt kawula | dununging ngèlmi nèm tuwa | sêsangu ginawèng pêjah | Ki Wirya sangsaya latah ||
18. sarya ngling lir wong lêlungan | mikir sangu kang ginawa | Jèngraga mèsêm ngandika | lêrês man Nurbayin dènnya | tanya ngèlmi nèm tuwanya | kang nyata patanyanira | wajibing gêsang ihtiyar | puniku apan utama ||
19. Ki Wirya malih ngandika | gih gampil puniku kakang | Nurbayin patanyanira | tan susah matur anak mas | sakalihan miwah mring wang | gampile andika tanya | marang Nuripin kewala | uningèng ngèlmi nèm tuwa ||
20. yèn kula ngèlmi punika | kang ginawa sangu pêjah | pênête sangu barambang | kinandhut yya ical-ical | niku kakang kang utama | tinandur anèng ing dunya | suprih thukule ngakerat | makotên pasêmonira ||
21. kudu ing sajroning gêsang | kang tan pêgat pujinira | lir barambang ingoncatan | tan têlas kuliting brambang | sap-sapaning ngèlmu rasa | Nurbayin mèsêm anjula | matur tan pati surupan | anyathêti kanthètira ||
20. Kinanthi
1. Ki Kulawirya amuwus | yèn andika kang Nurbayin | arsa wruh ingkang têtela | gih ngriku
--- 61 ---
maring Nuripin | kang wus kinalilan mulang | mring muride kang sêdyapti ||
2. ambakna niku nyêkukruk | tan kêna dèn majanani | Ki Nurbayin ngungak-ungak | saryangling maring Nuripin | dospundi ing ngriku anak | lajênge mungguh ing ngèlmi ||
3. Nuripin nauri saguh | gih mangke kiwala gampil | maksih apanjang onjotnya | tiyang wus anèng ing ngriki | tan susah kasêsa-sêsa | dêdalon kewala bêcik ||
4. mangkana ing wancènipun | ancala wus tugang wukir | samya mudhun saking langgar | arêbat wêgtu mahêrip | Jèngraga kinèn dadiman | wêwacanira dèn apti ||
5. Nurbayin ngalêm jro kalbu | sangsaya dènnya jrih asih | wus bakda wêgtu mahripnya | nuju sunatira wahbin | gya manjing angangkat ngisa | Jèngraga maksih ngimami ||
6. antaranira bakda wus | paragat sunat lan witir | samya ngaturan mring wisma | nulya sadaya umiring | wus prapta atata lênggah | ginêlaran sarwa suci ||
7. Ki Nurbayin sigra nuduh | mring rabi lan anaknèki | ingkang liningan agêpah | êmboke nuduh mring siwi | padha sira rêrêsika | ngladèni dhayoh priyayi ||
8. ing sakadare wong dhusun | aja nisthakakên kèksi | anake samya agêpah | nulya bêbraèn rêrêsik | Banêm Banikêm Baniyah | ting kadhuwêt salin jarit ||
9. Banêm tapih tuluh watu | grusan tigas dèn anyari | kêmbên salok tur unusan | gêlung munjung dèn sêkari | ungsêt tanjung lan kênanga | acêcundhuk sêkar [sê...]
--- 62 ---
[...kar] kanthil ||
10. bêborèh sari apupur | Banikêm tapih garingsing | mayang maksyar nyar bang-bangan | kêkêmbên palangi wilis | apupur wêdhak lamatan | gêlung dhok kabênêm jêndhil ||
11. Baniyah tapih taruntum | kakêmbên palangi abrit | ubêt kakêndhon sumăngga | singsêt ngarêp lokro buri | gagêlungan canthèl pisan | agondhèl ing githoknèki ||
12. tanpa sêkar mung cêcundhuk | kanthil lan roning sumlêpit | nèng lungsèn tan pati kêkah | pupur rum baborèh kuning | ni rara katêlu pisan | mèh kalungsèn ing wêwanci ||
13. prawan tuwa ting salêbug | gabrug-gabrug durung laki | wangun wagu kiwa-kiwa | abêbêsus mêsês linthis | blangor-blangor tiru bapa | mung Baniyah dhèmês thithik ||
14. samya irêng badan suluh | ngungkuli sarwa sakêdhik | sawuse samya adandan | biyange mèsêm sarya ngling | lah ya mangkono nak ingwang | pantês kadêlêng priyayi ||
15. wis ta mara dèn agupuh | ladèkna suguhmu aglis | kang sinung ngling sigra nyandhak | pasugatan marang ngarsi | Banêm Banikêm Baniyah | bêta bucu dhulang kêndhi ||
16. sinaoskên marang ngayun | Baniyah majêng nèng ngarsi | anjongok sarwi kandhêgan | tangan têngên nata piring | kiwa kuwaga siduwa | liringe amêratani ||
17. kêmbên kakosèr ing sikut | marucut lukar sapalih | blucu mathuthuk mênthêkan | lir wudun ngabuh-abuhi | mênthalos angênthos ngegla | anjingkat ni rara isin ||
18. bênakkên kêmbên kasusu | tangan [ta...]
--- 63 ---
[...ngan] sih nyêkêli piring | isi ragi srundèng kacang | byuk wutah mawut mradini | arengkodan solahira | angimpun kêbên sasisih ||
19. têngên brukut kiwa mrucut | gênti mathongol kaèksi | pra tamu nênamur tingal | bapakne bêkis ngaruhi | ih bocah tan ngarah-arah | Bakêm[20] Banikêm ngèsêmi ||
20. Baniyah krekotan mundur | mipit kêmbên kang ngêndhoni | buk-buk lumayu mring wisma | maksih sami bêta piring | Ni Baniyah langkung merang | kakang wus mundur sing ngarsi ||
21. biyange mèsêm asêndhu | bocah apa sira iki | polahe sêmbèr leweran | bok sing alus ngati-ati | sami anutuh sadaya | biyange lan kakangnèki ||
22. biyange ngungun andulu | marang sutanira katri | samya kasmarèng tamunya | katara pasanging riring | dhasar sami prawan kawak | mêjên mulat ing têtami ||
23. wau kang sami alungguh | Ki Nurbayin ngancarani | sumăngga awêwantinga | kula turi sami bukti | prayogi ngriku piyambak | sumapala nênaosi ||
24. anuwun apuntênipun | pasugatan tan prayogi | pra ngawirya ris ngandika | ênggèh wus tarima mami | tan sagêt amangsulana | sih andika sung kêndhuri ||
25. pan sarwi samya têturuh | wus lêkas dènnya abukti | pikantuk dènira nadhah | antara dangunirèki | anutug dènnya kobokan | majêng ingkang nglêladosi ||
26. biyang
--- 64 ---
ngoso mèsêm muwus | lho uga manèh mandhêlis | bokning singsêt kakêmbênan | Baniyah sigra ngowahi | panci kêndho dhêmênira | tan binadèn ruh-aruhi ||
27. kêmbênan aglathik mungup | ngêndhok satugêl kang kengis | bêngkêr mrih mandul kinarya | ngegla wonga-wonganèki | Banêm Banikêm myat ewa | rêbut dol ayu mring tami ||
28. ni rara têlu mangayun | samya ulate mêmurih | sarêng praptèngira ngarsa | Jèngraga Kulawirya ki | ewa mècêp linging driya | adruwêng têmên wong iki ||
29. wong padha lir bugêl sêmpu | dol ayu andulwèng dhiri | pangrasane yu-ayua | nuli ya dèn dhêdhêmêni | dhapure kaya badhigal | tanpa ngrasa ulah liring ||
30. ni rara têlu agupuh | anyarik amêngirèki | lajêng sinungkên mangandhap | kabèh mring santri Nuripin | adhacah rampadan tarap | Nuripin glis muluk nangsi ||
31. kasusu tan kăngsa wisuh | tabête kapingin bukti | Ki Wirya anolih mojar | lo cêkothonge Nuripin | lir sorog tlethong gêdhogan | ambêlabag olih kadi ||
21. Balabag
1. Ki Nuripin ngathêkul dènira mangan | puluke | nora kongsi angêpêl maksih nyakêdhung | tangane ||
2. bluwa-bluwo lap-lêp tan kongsi dèn mamah | sêgane | themal-thimol mangan iwak bari atop | glègèke ||
3. kae Kulawirya myat marang Nuripin | tandange | ngling ambêkus dubilah Nuripin kumat | drêmbane ||
4. ambakna wong ambadhog lir syari mangan | gulune [gulu...]
--- 66 ---
[...ne] | nora jamak mamah mumuh mangan iwak | kêrase ||
5. ngaji mupung ngijèni tan angregoni | jabloge | pamuluke akêrêp lir asu gancèt | ngikike ||
6. nora kongsi tugêl upane pinamah | giyake | pilang-pilang gondhange bibi salêdi | kêrêpe ||
7. Ki Nuripin ambêkuh maksih amangan | grundêle | êh êng jêlèh andêlna dahwène opèn | panastèn ||
8. saya nêmên pamangane sudha sêngku | cekohe | Ki Wirya ngling lho malah druwolo bae | edane ||
9. matur êh e lae angangnah punapa | pamine | yèn mundura măngsa tuwuka amangan | warêge ||
10. wus mangkana anutug dènira mangan | dangune | ingundurkên ajange marang ni rara | katrine ||
11. samya mèsêm ni rara atutup lambe | tangane | wusnya mundur nulya naoskên dhêdharan | ge-age ||
12. kang woh-wohan lan olah-olah mêpêki | kabèhe | Ni Baniyah tansah ngalang-alang liring | lirike ||
13. tan kasaman dènira anyangkut tingal | sêbêle | lir tambanging timba sinurupkên kèng dom | pamine ||
14. tangèh panjingira paguting pasêmon | lèjême | kadya sawêr dènyarsa nglèng akabunton | pêpête ||
15. wusnya naosakên dhêdharanira[21] | nulya ge | samya mundur mring wisma sêmune cuwa | atine ||
16. Ki Nurbayin matur sumăngga punika | sêsambèn | sawontêne mêmangsêgan sumapala | nisthane ||
17. tamunira
--- 67 ---
nauri inggih ngong trima | ing sihe | paman sampun ingadhêpakên ing ngarsa | sêlote ||
18. tan antara kang samya eca alênggah | dangune | gya prapta Ki Patinggi Ragamênggala | alinggèh ||
19. tur pambagya mring têtamu ing katrinya | rahabe | winangsulan wilujênge sami-sami | wuwuse ||
20. wontên malih kang prapta pra tuwa-tuwa | tanggane | wong pêpitu pan Ki Somawana drêpa | lan malèh ||
21. Tanujaya Wrêgajaya Upagati | Ki Moglèng | Ki Miruda samya tinuwa ing desa | kabèhe ||
22. gantya-gantya atur wilujêng mring tamu | pambage | winangsulan panarimanira sami | sojare ||
23. samya dongong aningali mring têtamu | baguse | ing pasêmon mriyayi anjêtmikani | sênêne ||
24. samyanduga lamun putrane jêng kyai | yêktine | kang kêkasih kalangkung abagus anom | warnane ||
22. Sinom
1. umatur Ragamênggala | mring Sang Bagus Jayèngrêsmi | lamun pinarêng ing karsa | panduka kawula turi | sarèhning wisma mami | ragi wontên ombèripun | nèng ngriki karipêkan | duk siyang kawula wêling | mugi sang abagus karsa mring wismamba ||
2. Jayèngrêsmi lon ngandika | lah ênggèh kakang patinggi | sangêt panarimaningwang | tan sagêt ngong mangsuli sih | ngriki kimawon mami | nênukêri wismanipun | angrêrêmake lampah | krana angakah punapi | anèng ngriki sasat anèng wismane kakang[22] ||
3. andhêku Ragamênggala | cuwa dènnyarsa ngaturi | langkung sêngsêmirèng driya | maring sang atamu katri |
--- 68 ---
katrapan ing pangèksi | tyasira akusung-kusung | wus angrukti sugata | sêkul pangananirèki | Ki Ragamênggala aparentah[23] ||
4. mring batur kinèn ngambila | saosan kang wus rinukti | agêpah ingkang liningan | amundhut pasugatèki | tan dangu nulya prapti | rong jodhang rampatan pênuh | sêkul ulam panganan | tinampan ni rara katri | ki patinggi ngling êndhuk banjur ladèkna ||
5. Banêm Banikêm Baniyah | solahe samya kinardi | mêsês lir ayu-ayua | nènès parigêl liring[24] | sêmêkan wêwiru sêmpit[25] | payudara dèn dul-andul | ambêdhog ngadhang ulat | anyêgat ulat pakolih | samya ngringêt ting paruntus irungira ||
6. sigra naoskên rampadan | bêbucu angêt barêsih | sinaosakên ing ngarsa | nyi rara tri nata piring | kabèh piring gumlithik | wèng-wèng tansah myat têtamu | mèsêm Ragamênggala | ngling dèn alon ngêladèni | ni rara tri samya mèsêm ingaruhan ||
7. samya mulat mring tamunya | lirike amaratani | Jèngraga tyas amung ewa | ngling ing driya bocah iki | anggêgilani ati | kêmlakarên ing pandulu | kaya tan kolu mangan | têka giris solah liring | wong lir gênjik jêkênik kumendah-edah[26] ||
8. glathik mungup ngadhêp sila | ki patinggi ngancarani | sumăngga ingkang punika | kawula naosi bukti | sakadar kirang prayogi[27] | namung pamancal kakêmul | inggih maklum andika | kawula turi wêwanting | Jayèngrêsmi alon wijile wacana ||
9. kalangkung panrimaningwang [pa...]
--- 69 ---
[...nrimaningwang] | pasihane kang patinggi | tan sagêt amangsulana | pinanggut amanggih bukti | saryya ngling jroning bukti | kamurahaning Hyang Agung | dene mêntas luwaran | mawantu ana asung sih | kaya-kaya tan kawawa nadhahana ||
10. nulya wêwanting saryojar | lah suwawi kang patinggi | myang pra sêpuh sadayanya | samya akêmbulan bukti | têmbene sih pêpanggih | kewala kranalahipun | sadaya aturira | panduka sami kabukti | botên susah agalih ingkang omahan ||
11. pinêksa kêmbulan nadhah | gupuh mojar ki patinggi | hèh sapa kuwe kang ana | sira mangetana aglis | mundhuta bucu malih | roro sarampadanipun | kang tinuding glis mintar | tan dangu anulya prapti | sinaoskên têtamèng bale watangan ||
12. ingancaran ngangsêk kapang | Nuripin kinèn alinggih | ing salu royom anadhah | tan ayun Jèngraga angling | nuruta milu linggih | kănca lan kono ing salu | Nuripin sigra minggah | mring salu ngêpungi linggih | adan lêkas samya kêmbulan anadhah ||
13. Jayèngrêsmi Jayèngraga | katri Ki Kulawiryèki | sami amicèrèng nala | owêl rahabe patinggi | kapalang kaduk bukti | namung animbangi tanduk | dangu dènira nadhah | pikantuk dènira bukti | aluwaran samya wijik turuh asta ||
14. ambêngira cinarikan | abikut ni rara katri | Bakêm Banikêm Baniyah | samya ngundurakên piring | Baniyah sikunèki | pan ajarag ngêsuk dhêngkul | dhêngkule Jayèngraga | Jèngraga
--- 70 ---
micorèng galih | i i dene andruwêng tênaganira ||
15. ni rara bungah jroning tyas | mandul-mandul mungup gêlathik[28] | mindah si yèn tinêkêman | bêbêg atine glis mati | dhêsuk bae dening[29] | tyase lir ambêdhah lambung | mangkana sawusira | ambêng linarot ing wuri | namung kantun saênggèn kang ingantenan ||
16. Nuripin dènira mangan | nênggih dangu angarèni | rewange kêmbulan mojar | wawi gus yya isin-isin | prayogi kang dumugi | Nuripin ngling gih-gihipun | tan watak isinan[30] | pan lir griya ngong pribadi | samya muwus lah gih lêrês punika ta ||
17. Jayèngraga mèsêm mulat | Ki Wirya gumuyu angling | i i bilah nora jamak | kèh jêjuluke Nuripin | omah kabong lan malih | ajêjuluk krêtêg rubuh | murade nora beda | sêsaka kari sawiji | matur tanggêl kantuk sakêdhik wasisan ||
18. wus têlas sêkul ing ajang | ngling kula sampun dumugi | ginuyu rowangnya mangan | mènthèh-mènthèh kang Nuripin | Ki Wirya ngling nudingi | wis nanong bèkèl satudhung | ambêng wus ingunduran | gantya dhêdharan mangarsi | pan cinarakakên mêmangsêganira ||
19. Jèngrêsmi mèsêm ngandika | alon marang ki patigi[31] | punapi ngong walêsêna | mring kakang myang man Nurbayin | dene ta ginêm atin | tan măntra têmbene tundhuk | langkung rahap maring wang | sêmune tan wigih-wigih | ki patigi gumuyu anor turira ||
20. kang botên-botên sinabda |
--- 71 ---
tan rumaos katrimèng sih | ketang kumêdah kawula | ngalap barkah wit pêpagih | wus têtela kang pawarti[32] | yèn paduka putranipun | guru Wanamarta[33] | komuk ngulama linuwih | tan wontên lyan Jêng Kyai Bayipanurta ||
21. ginuron para ngulama | tuwin bupati pasisir | macuk nêcêb samya nyabat | mring ramanta jêng kiyai | kawula tumut mundhi | mundhi ing barêkahipun | ing mangkya jêng panduka | sumasar karsanta kampir | sakalangkung kawula suka pirêna ||
22. lamun kaparêng ing karsa | panduka kawula turi | rèrèh nèng ngriki sapasar | sakarsanta ngong ladèni | kados tan walangati | Jayèngrêsmi lingira rum | kalangkung panrimèngwang | sih mulane kang patinggi | angrahabi wong kang mêntas kabêncana ||
23. nanging tan dadya punapa | rinêksa dera Yyang Widi | atanggap Ragamênggala | umatur mring Jayèngrêsmi | kabancana dospundi | kawula nyuwun sumurup | Jèngrêsmi kaduwung tyas | pitutur kang wus kawijil | tanpa mingsil anênangi têkaburan ||
24. anolih mring arinira | Jèngraga sumambung angling | makètên lire kang Raga | ing lampah duk winginèki | kampir dhusun Tênggarin | sasanèng ênggèning pêthut | kèh wastanya ing durjana[34] | benggole ran Căndragêni | samya kumpul watara wong satus ana ||
25. ing dalu niyat misaya | angècu ngêprês ring mami | ingêbyuk durjana kathah | anasok gamani wani | kakang mas lawan mami | jêjêr kewala anjêtung | mung paman Kulawirya | kang ngrampungi ing prakawis | amalêduk [amalê...]
--- 72 ---
[...duk] linawan tangan kewala ||
26. katuju rinêksèng Suksma | kang ngècu giris gêndring[35] | byar enjang nulya umangkat | nênanggung kampir ing ngriki | wus rahayu lêstari | kang myarsa samya angungun | nyênthe Ragamênggala | ngling dhasar goning wong dhangling | wong Tênggarèn gambuhane gagêmblungan ||
23. Gambuh
1. Ragamênggala matur | ambêg umbak prawiraning wus[36] | yèn cacêmplon Têgarèn[37] sami kêpadhil | anjog-ajogên sadarum | sadhusun pisan wong bandhol ||
2. dursila gêcol kumpul | wus damêle mêjahi dêlanggung | ki patinggi anjêngèk angling malih[38] | jêge manira andulu | wong Tênggarèn ana kono ||
3. sapa jênênge mau | gupuh bature asru umatur | wong têtiga duka kang mriki duk wau enjing[39] | Jarangas lan Prêtiyuyu | kalawan pun Mêrakjamprong ||
4. Ragamênggala muwus | lah undangên marenea gupuh | gya ingundang wong tiga tan dangu prapti | kêmul bêbêde badêngus | Ragamênggala têtakon ||
5. sira jare anukup | santri anginêp anèng desamu | kang tinakon wus mangrêti langkung ajrih | kang lênggah sigun-sumigun | kèlingan prawiraning don ||
6. matur sarwi tumungkul | botên nêdya kawula anukub | akalipun pun Brajalamatan kalih | Brajalintang Dhadhungawuk | kawula dungo kimawon ||
7. botên tumut angrubut | kamitênggêngêng lajêng lumayu | mila datan kadrawasan tiyang katri | sadaya [sada...]
--- 73 ---
[...ya] pating galuruh | kèh kacurnan samya pekoh ||
8. dede sawadosipun | kados-kados kang wastanan jitus | pating gluruh sêsambate sami kanin | sajêg tan kadya puniku | nêmbe puniku kêtanggor ||
9. Ragamênggala muwus | yèn ta sira milua angêbyuk | nora wurung sira sun bubuh saiki | iku apa pangrasamu | kokira-kira wong rincok ||
10. tuju sira tan milu | yèn milua sayêkti pêcah dhasmu[40] | kang liningan kalangkung dènira ajrih | Ki Kulawirya gumuyu | sarwi mulat mring Mrakjamprong ||
11. kang dinulu tumungkul | Mrakjamprong Jarangas Prêtiyuyu | kalimputan lir tikus panggut lan kucing | tan kawawa salang dulu | Ki Kulawirya ngling alon ||
12. gih talah yèn sun gugu | dhi patinggi ngong duk wênginipun | datan nêdya amijaya ing ajurit | mung nangkis braja kang nêmpuh | andhupak nyikut anjotos
13. kècu asru gumrubyuk | riwut blarut tambuh rowang kisruh | amênthung rowang pribadi[41] | anjagur tapuk-tinapuk | ting kalêpruk kèh kang mlopor ||
14. jroning tyas asokur[42] | tan bramantya dening salang tumbuk | drêg-udrêgan kalawan rowang pribadi | kantun ngabên kumba ingsun | Ragamênggala ajomblong ||
15. myang sakèh kang alungguh | gawog myarsa sèstu janma luhung | dhasar warti putraning guru linuwih | mangkya mêntas anrang kewuh | atatas prawira
--- 74 ---
tanggon ||
16. sangsaya jrih kalangkung | kang samya myat maring katrinipun | Ki Nuripin sumambung kăndha duk nguni | sarwi angaruti janggung | tyin garut jambu gaol[43] ||
17. wuwuse nyamuk-nyamuk | kula yèn kèngêtan wingi dalu | duk bêndara kenthol rinêbut ing jurit | wit sore tyas gumyur pyur-pyur | myat wong kongsi wêdi nguyoh ||
18. myarsakkên kang cinatur | dènnya ngampak ambegal ngrêbut[44] | linggih têpung sor jagongang duwe bayi | tan ana liyan cinatur | namung dènnya pêdhok nyalong ||
19. ngasalkên jaya èsmu | ting barisik guthite anukup | tandya wanci lingsir wêngi ngêprês wani | wong rong desa barêng ngêbyuk | tujune bandara jarot ||
20. lir ngidak-idak tandur | lêbur tumpur kadhupak anglugur | satêngahing rame datan duwe ati | ngungsi mring lungan ablusuk | ngigil abèn kèh wong bindrong ||
21. dalika atol rêmuk | abèn ambruk nindhihi pêpunuk | datan ngising pinêgsa ngêtokkên tai | tan bisa obah sakojur | tansah sambat gêmbar-gêmbor ||
22. tujune glis malêdug | binirat ing bandara bagus[45] | datan ana siji ingkang maga pulih | katimbalan maksih gluruh | ngong matur sru bêngak-bêngok ||
23. nulya bandara gupuh | ambrangkal galar dalikanipun | kinèn tangi manira tan bisa osik | kewala tinarik asru | ngong gya rêngkêng-rêngkêng lunggoh ||
24. sakojur badan rapuh | kongsi
--- 75 ---
sapriki sêg tuntum[46] | angrampiyêg ting garêgês raosnèki | kang myarsa sami gumuyu | akaduk dadi gêguyon ||
24. Mêgatruh
1. Ki Patinggi Ragamênggala gagêtun | myarsa kandhane Nuripin | dènnya amanggih pakewuh | anèng dhusun ing Tênggarin | rahayu prawiraning don ||
2. myang sakèhing kang jagongan samya ngungun | micarèng sajroning ati | tan wiwang putraning guru | putra kadange linuwih | sabdane rama kinaot ||
3. apan iku kaote trahing aluhur | sèjèn pancène wong gombring | yèn katêmpuh tombok umur | saking tapêse tan yuni | wong awon ora winawong ||
4. kang mangkana osike pra sêpuh-sêpuh | pêpuji sokur ing ati | wah jrih asihira dulu | Ki Wirya mèsêm dènnya ngling | atêtanya mring Mrakjamprong ||
5. hèh kisanak ngong tanya marang sirèku | rika ngakua yya kumbi | duk sira padha anukup | apa mung kang tiwas kanin | wong tri tutura maring ngong ||
6. sami matur inggih wong têlu sang bagus | yêktose kula puniki | tiyang tiga sami tatu | kang sirah sami agêtih | kados kenging pênthung bandhol ||
7. Ki Nuripin mêtènggèng sarwi amuwus | dene kathik têdhas wêsi | lah aja dika Si Lêmbu- | sakilan kadi punêndi | kongsi anandhang kêtaton [kê...]
--- 76 ---
[...taton] ||
8. nauri dadosan makatên puniku | tan kenging kêdah bilai | kawula wus niyat mantun | tobat kula yèn nglakoni | inggih pandamêlan awon ||
9. Ki Nuripin nauri sarwi gumuyu | layak yèn dika marèni | marine mari kabubuh | tuju-tujune marèni | wong wus kapêngkok kapakoh ||
10. gêr gumuyu sadaya rowangnya lungguh | Kulawirya mèsêm angling | gêguyu mring ulatipun | wong têtêlu pucat isin | Ki Kulawirya agupoh ||
11. ngragoh kanthong mundhut têlung reyal wutuh | lho niki dika tampani | nya reyal edhang wong têlu | ngong asung patukon jampi | dika marèni kimawon ||
12. polah palacidra begal sêlêr climut | Mrakjamprong sigra nampani | sarwi matur nuwun nuwun | sadaya ingkang alinggih | dènnya andêlêng malongok ||
13. Jayèngrêsmi Jayèngraga mèsêm dulu | samya sokur tyasirèki | mring paman asung sih maklum | Nuripin ngaruh-aruhi | lho mêngko uga ablegos ||
14. ethok-ethok marèni durjananipun | kajaba andika salin | jênêng andika puniku | tan lumrah nganèh-anèhi | lan jênêng salumrahing wong ||
15. jênêng Mrakjamprong Jarangas Prêtiyuyu | ana jênêng Kêndhilwêsi | Lutungmènglèng Tambakladhu | Sămbangèrèng Căndragêni | Kêthèkmingkar Klunthungwaloh ||
16. jêjênênge kabèh kang mangkono iku | băngsa brakasakan bêlis | thèthèkan setan lêlêmbut |
--- 77 ---
bok jênêng salumrah janmi | yya dika jênêng mangkono ||
17. anauri wong katri inggih kalangkung | sandika angalih nami | jênênge tani kang patut | Nuripin angling gih bêcik | lan malih bênêre nganggo ||
18. pituwase surup dadya arta puksur | têlung wang edhang wong katri | sababe aku ya milu | lara babaganing kanin | ngong katindhih ambèn mlathot ||
19. kang miyarsa sadaya sami gumuyu | Ki Wirya ambêkus angling | kakehan pamrih si cêblung | wong ngêmis dadakan druwis | ya mara wis ta ing kono ||
20. Ki Ripin amuwus pundi ta ing ngriku | abêgja rika pinaring | wong têlu mèsêm sumaur | inggih bok sampuna kawi | mung mundhut ujuran mawon ||
21. inggih kula mung ngaturi nyênyêtangsul | anggrisipun dèn dol dhingin | benjing enjing pênêdipun | Nuripun anolih angling | lah nika dika mpun goroh ||
22. sinaguhan wong têlu Nuripin manthuk | ginuyu sakèh kang mèksi | Ki Kulawirya amuwus | dhusun iki dhi patinggi | kabawah pundi ing Longsor ||
23. desa gêdhe awiyar pasabinanipun[47] | Ragamênggala turnya ris | ing Longsor cacah sangang jung | pan inggih tumut nagari | tabon Pranaragi katong ||
24. ingkang lêbak wukir mring Trênggalèk ngriku | Trênggalèk wulan ngabèi | apan cacah kalih atus | dèn dêgi dêmang kêkalih | Trênggalèk wulan sawiyos ||
25. ing Trênggalèk Lêmbuasta wastanipun | ngabèine kang
--- 78 ---
sawiji | sami dêmang lênggah nyatus | mas dêmang ingkang sawiji | Kidangwiracapa jarot ||
26. sisih lan mas Dêmang Wiracapa nêngguh | santana ing Pranaragi | pan sami santosanipun | wontên kaote sakêdhik | bèr Wiracapa maring wong ||
27. èsmu kagyat Kulawirya myarsèng wuwus | angling sêsambèning kapti | puniki mungguhing laku | rayinta anak mas kalih | tinuding sudarma karo ||
28. inggih kakang kawula jêng kyai guru | salong ingkang wus pinanggih | mung kantun kang dika tutur | ran Kidangwiracapèki | manira ayun pêpanggoh ||
29. yèn sêmbada pun adhi mugi têtulung | yèn èstu anak mas kalih | umangkat ing besuk esuk | ngong nêdha rencang sawiji | nuduh mring Lêmbusta mêngko ||
30. Jayèngrêsmi Jayèngraga nunggil wuwus | lah inggih kakang patinggi | prayoga asung pitulung | Ragamênggala turnya ris | inggih sandika kimawon ||
31. pan kawula prayogi ingkang tut pungkur | marang ing Lêmbuastèki | măngsa ngong wrêtna ing laku | pra ngawirya suka myarsi | mring Ragamênggala sagoh ||
32. Ki Wuragil Kulawirya malih muwus | lah sokur adhi patinggi | kalawan sanès umatur | pênêt ngrasani bab tani | sami pocungan ingamong ||
25. Pocung
1. tanêm tuwuh ngèlmine barang tinandur | mrih tulusing sawah | salamêt dadining wiji | wong tani kang tinêmu tanêmanira ||
2. wawi ngriku paman-paman para sêpuh | won nganggur jagongan | pênêt caturan kang misil | supayane anarik budi kang arja ||
3. alon matur Ragamênggala pra sêpuh [sê...]
--- 79 ---
[...puh] | nuwun jasat kula | sadaya yèn tiyang ngriki | datan wontên yèn nalar mamrih lèlèran ||
4. babing ngèlmu gêgunêman sami busuk | myang kang tuwa-tuwa | samya bodho sadayèki | barang kedah tansah atakèn kewala ||
5. mring puniku Ki Nurbayin kang mêmuruk | sakathaha ingkang | pitakèn marang Nurbayin | pan sadhengah kewala kang tinakokna ||
6. ana nêmbur pitutur miwah nênandur | sami atêtanya | Ki Nurbayin mituturi | inggih măngsaborong ing ngriku kewala ||
7. èsmu guyu Ki Kulawirya amuwus | kalingane kakang | Nurbayin tunggul desèki | kang dadya pangangsoning nak putu kathah ||
8. mèsêm matur i botên pantês kawuwus | namung tambêl bêtah | katêmpuh sêpuh pribadi | ngèlmu awèl-awol prandene ginêga ||
9. lingira rum Ki Wirya sarmi[48] gumuyu | sakadar wong tuwa | kadospundinipun malih | inggih pantês kajibah rèhning kyajiban ||
10. babing kawruh maesa won pênêdipun | ingkang pinilala | myang măngsa tanduring wiji | saking pundi titike ingkang prayoga ||
11. ris umatur yèn maesa titikipun | ingkang pancal buntal | wulu pandhês kang anugi | ingkang kêngkêng kawête banggang tangannya ||
12. gigir wusu kang kiyat bêbuntutipun | kandêl lênglêngira | kuping kang jamur krên abrit | kang tan kalung kang mêmêl andhêmanira ||
13. kulit alus kang êmbêr bêbunguripun | kang magak pathaknya | ilat kang mobit nalasih | wadhuk badhur kang upih landhung
--- 80 ---
igannya ||
14. tracak sungu kang dêlês utawa dhungkul | punika winastan | dhoyok sinom rajapèni | kalis ama asrêp lacake tulusan ||
15. lingira rum Ki Wirya samya gumuyu | lah niku prayoga | kaduga têmên tyas mami | pênêt linajêngkên kang Ragamênggala ||
16. saratipun têtanèn upaminipun | supaya yya ama | Ragamênggala turnya ris | kang kalampah ing tanah ngriki saratnya ||
17. yèn ta lamun taun Alip wit maluku | ing dina Jumungah | saking kidul wetan wiwit | pamlukune winêkasana ing têngah ||
18. nêbaripun ing wiji tancêping tandur | kang lêrês ing dina | apênêt Jumuwah Lêgi | amanipun puniku apan bang-bangan ||
19. saratipun ampo lawan jêruk gulung | pinêndhêm tulakan | lamun taun Ehe wiwit | mku dintên Arbo saking lèr lêkasnya[49] ||
20. wêkasan wus ingkang lèr kilèn puniku | nêbaring winihnya | tancêping tandur marêngi | dintên Rêbo amane pêksi anêba ||
21. saratipun pisang saba ingkang suluh | pinêndhêm tulakan | yèn Jimawal wiwitnèki | mluku dintên Saptu winiwitan têngah ||
22. nêbaripun wiji myang tancêping tandur | Saptu ama bugang | lêri bungkak sambêl cabe | jangan mênir sinajèkkên ing tulakan ||
23. lamun taun Êje wiwiting maluku | Kêmis ing lèr wetan | wêkasan kidul kilèn wis | nêbar winih tancêbing tandur Kêmisnya ||
24. amanipun cèlèng [cè...]
--- 81 ---
[...lèng] gung anggungsir tandur | sarat uncêt wadhang | kêlawan têrasi abrit | jagung saontong pinêndhêm ing tulakan ||
25. lamun taun Êdal wiwite maluku | kidul lêrês dènnya | wêkasan lèr lêrês nênggih | nêbar winih tandur nênggih dina Akat ||
26. amanipun ulêr sarat tinja lutung | timah budhêng apan | pinêndhêm tulakannèki | yèn taun Be wit mluku dintên Sênènnya ||
27. lêkasipun sing wetan pungkasanipun | lèr kilèn yèn nêbar | winih tandur Sênèn Lêgi | amane sundêpan sarat tinja jaran ||
28. pinêndhêm tulakan lamun taun Wawu | wit maluku Salasa[50] | saking kidul wetan nênggih | wêkasan kidul kilèn yèn nêbar Salasa[51] ||
29. amanipun walang sarat lênga taun | pinêndhêm tulakan | kalamun taun Jimakir[52] | amaluku wiwit ing dina Jumuwah ||
30. saking kidul wetan wêkasan têngah wus | nêbar wêwinihan | tandure Jumuwah ugi | amanipun tikus barit sarat jênang ||
31. baro-baro lan pangaji sigar apu | botên kenging nganyang | lan salêmbar godhong wringin | binuntêl ing roning pisang paronggolan ||
32. pan tinangsul lawe wênang ubêt têlu | tamat gotak sarat | têtanèn angulah sabin | Jayèngrêsmi mèsêm aris angandika ||
33. brêkatipun kaole katêmpuh sêpuh | punika manira | nulat sêsarating [sêsara...]
--- 82 ---
[...ting] kanin | eca lamun tinirua lir sarkara ||
26. Dhandhanggula
1. Jayèngraga nambung mring raka ris | inggih sèstu prayogi tinulak | kang sarat ngèlmi têtanèn | tanah panduka dangu | ing karajan Wanamartèki | dèrèng mangrêti sarat | mluku nêbar tandur | kang paman sumambung mojar | iya bênêr tan ana lir kang Nurbayin | ngèlmu sarating sawah ||
2. Jayèngrêsmi anauri aris | inggih paman prayogi ginatya | ngèlmining sarat têtanèn | utami yèn tiniru | kojah mrih salamêt ling pingil | kasap kasiling sawah | sangêt lothungipun | benjang yèn prapta ing wisma | wong ing Wonamarta kang samya lah sabin | winulangan supaya ||
3. kawêdalan gyanira sêsabin | kang paman mèsêm manthuk ngandika | iya yèn besuk wus mulèh | wong ing kona winuruk | ya ta wau wancining ratri | lirsir[53] wêngi agagat | mratêlu wit bangun | Jayèngrêsmi lon ngandika | kakang Ragamênggala lan man Nurbayin | prayogi ta luwaran ||
4. kula nêdha sarèh wontên masjit | sèmèk lêlayapan anèng langgar | Nurbayin lan patinggine | samya nor lon umatur | yèn sawawi kewala ngriki | ing jromah pasênthongan | kawula atunggu | nèng jawi samya lèk-lèkan | Jèngrês myang ngling mugi sami amaklumi | mring wang katoran lampah ||
5. Ragamênggala lawan Nurbayin | samya umatur sumanggèng karsa | gupuh ngrakit gêlarane | Jayèngrêsmi umêtu | mudhun bubar kang samya linggih | amulih sowang-sawang | wau sang abagus |
--- 83 ---
laju tangat anèng langgar | Kulawirya nèng panengrat lan Nuripin | sinaosan gêlaran ||
6. tuwin pasareyannya Jèngragi | anèng wisma priyăngga pinrênah | nèng salu alit ing kilèn | Ki Nurbayin wus mangsuk | mring jêromah lan rayatnèki | lajêng samya anendra | mangkana kang sunu | Banêm Banikêm Baniyah | wong têtiga anèng salu sami linggih | raras guligikan[54] ||
7. gêguyon rih ngling pating barêsik | saking dahat mêpêk birainya | malah wus ngakung biraèn | sami parawan jadhug | ting gêranthul pan dèrèng laki | dèrèng wruh rasèng priya | nanging sring anrênjuh | bapakne yèn gêgarapan | lan biyange lêt rong bêngi têlung bêngi | angintip wus acêtha ||
8. dènira yun ing kalaning ratri | ni rara tri pan ajak-ajakan | rêbut asami anginte | sabên-sabên andulu | mring biyunge kang anèng nginggil | bapakne linigihan | ngathêngkrêng amangkruk | jumbul-jumbul katingalan | mring anake anginjên aganti-ganti | nyananya wus lumrahnya ||
9. wong wadone kang anèng ing nginggil | wong lanange ingkang ngadhag-adhag | mangkana ing panyanane | saking dèrèng sumurup | brêkating wong durung nglakoni | tan wêruh ingkang mawa | bapakne wus sêpuh | tan pati kungang ngarengkang | plaur mlumah kang tan susah kongkah-kungkih | kang uthi nyainira ||
10. wong wus tuwa repot Ki Nurbayin |
--- 84 ---
bojonipun pan maksih nom berag | dadya biyung kawalone | marang ni rara têlu | sabên wêruh dènnya angintip | anuju kabênêran | beyunge nèng luhur | bapakne ingkang lumumah | lamun nuju salumrahe wong sênggami | ni rara tan uninga ||
11. ya ta ni rara katêlu sami | ting kadhêkês sami gaglênikan | nèng ngabèn sami bêbraèn | sami kalêthêkipun | pêngarahe mring Jayèngragi | bisoa coba-coba | ni rara katêlu | Ni Banêm alon wuwusnya | mèsêm-mèsêm mring rine ni rara kalih | aririh babisikan
12. sainggane dhêdhayohmu iki | ya kemase bagus Jayèngraga | apa gêlêma kirane | jinêksa mrih muruk[55] | lir si biyung kalaning ratri | anumpang mring si rama | apa ta ya ayun | priye Banikêm Baniyah | tyasku iki nora kêna dèn sayuti | sru brănta mring Jèngraga
13. ni rara ro anauri ririh | iya êmbuh kono bok cinoba | gêlêm ora karohane | kiraku bae ayun | wong kapêncil tan ana janmi | diyane pinatenan | pêtêng nora nana wruh[56] | nêngahe badhidhing măngsa | pan wus nêdya ing karsa prawane katri | ngunggahi mring Jèngraga
14. mêdhar wadi tan ana sin-isin | saking adrêng karêpe ni rara | jorogan padha karêpe | Ni Banêm lon amuwus [amuwu...]
--- 85 ---
[...s] | lah bok sira Banikêm dhisik | salah siji sadhengah | lho ya wong ro aku | Banikêm Baniyah mojar | kowe bae kang Banêm dhisik abêcik | prayogane wong tuwa
15. Banêm jiniyat kinèn dhisiki | nglêsêt saguh kêtêke dhêg-dhêgan | angarong salit gondhange | clêgukên ngêlêd idu | gajêg mara gajêge suthik | pinêksa mring rinira | rara kalihipun | gage ta payo sadhela | ngarah apan nora nana wong liyaning | wong wis padha kewala
16. nulya pangkat Banêm widhag-widhig | maring gyaning kenthol Jayèngraga | Jèngraga pan dèrèng sare | sapolahira wêruh | ni rara tri dènnya ting kalsik | Banêm mara Jèngraga | api-api turu | kakêmbên wus kinêndhonan | praptèng gyanya sêg ngadhêkês mijêt sikil | angêkêp lambungira
17. Jayèngraga pi kagyat lingnya ris | sapa iki ngrakêti maring wang | Ni Banêm alon ature | dhuh kawula sang bagus | sangêt wiyang moyang tyas mami | rongèh tan panjak lênggah | sakin byat tyas wuyung | nênuwun jampyaning brănta | mugi sang abagus aparing jêjampi | bandara mring kawula
18. kadya pêjah sakala puniki | yèn tanpa sung ring kawula[57] | dhuh kadipundi kemase | wawi ta sang abagus | kadipundi kula puniki | êsta-êsta bêndara | sakêdhap nuwun sung |
--- 86 ---
batose kadosa napa | saking dèrèng kawula nate nglampahi | non-anon lan wong lanang
19. Jèngraga gumujêng jroning galih | ngunandika e lah iki beka | anukup wong turu ijèn | têmbunge dene kau | mêndhalungan lan wasising ngling | kabêntêl karêpira | layak durung tau | linge gêrog pêgat-pêgat | nglêt-lêt idu arênggosan napasnèki | mêtu ngirung kumrangsang
20. panggujêge jag-jagan agujih | calathune balaka tan pakra | rupane tan minginake | têmbung lawunging kidhung | datan ana ingkang mrakati | parawan langkung măngsa | nora na angingus | lah priye kiye mono ta | yèn sun lawanana tan ngrêsêpi ati | yèn tan ayuna niyaya[58]
21. alon wuwusira Jayèngragi | apa sira adrêng karêpira | ni rara inggih ature | Jèngraga ris amuwus | lah ya wus jumputên pribadi | sira kang duwe akal | ya wus sakarêpmu | ni rara wusnya liningan | têrataban atine anulya tangi | alungguh gurayangan
22. amêmiyak nyamping manêkêmi | gêng ngantar bêbadhongira[59] | ukur-ukur badêdênge | ni rara kagyat matur | kula niki kadi punêndi | Jayèngraga lingira | lho iku ta êmbuh | sakarêp-karêpmu dhawak | iya kono măngsabodhoa sirèki [si...]
--- 87 ---
[...rèki] | kang duwe karêp ngajak
23. rara Banêm kèngêtan ing ati | niru biyunge yèn gêgarapan | gupuh anincing tapihe | srewat-srewot arikuh | ingunggahan Ki Jayèngragi | sêg sru gumèrêng awrat | dhêngkule sidhêkus | mêkèngkèng lir nunggang gajah | ambênêri gigire nèng bibir cangim | sathime kaangêtan
24. nêng-nêng manggut-manggut saya wani | anglênggarang kêngkêng anèng wlangkang | lir ginanjêl gêganjêle | Banêm ngarêngih matur | kadospundi bagus Jèngragi | badonge ambêlasar | maring pungkur nat-nut | Jèngraga ngêdên saurnya | kêbangêtên sirèku lèhmu nindhihi | abote kangsi sayah
25. bokongmu iku junjungên thithik | mèn bisa jêngat kang sira arah | ya mara ta kono age | ni rara sigra junjung | pan angongkang mêkongkong nyênthing | tangan jongok siduwa | ambêkane ngangsur | andharêdhêg karêkuhan | matur lah bagus kadipundi puniki | nulya dhagol andhêngal
26. kadya singgot kapêgotan tali | Jèngraga ngling ya kono bênakna | wong ngakal-akalmu dhewe | Banêm adrênging kayun | guthul mêsi kapara ngarsi | sinutakên akêbat | binênak mak bluru | jêbul ing wuri nglêgarang | tholang-tholang thothok githok [githo...]
--- 88 ---
[...k] gigir rawis | kayidan kailêran
27. Banêm tansah matur kadospundi | ananuri ya têlatènana | yèn kabênêran ênggone | Jayèngraga tyasipun | kaangêtan dening nyêmimik | angaji ngarah apa | lothung ala nganggur | duk guthul mloto amblasar | ngur kumêsar Jayèngraga ragi abti | anarka yèn sih prawan
28. nanging pupu wêntise Jèngragi | sru katindhih sad-ingsêt kawratan | ni rara rikuh dènnya mrèh | apan sadangunipun | cinêwèwèk sampun matitis | pinênêt pakênêngan | amlere mak bluju | mrucut mring ngarêp andhêngal | binalèkkên ing bênêre bola-bali | mêksa tan kabênêran
29. plesat-plèsèt maring ngarsa wuri | kêsêl angungsêlakên ing wokan | andarèwès kaprès umès | tansah anarècès ngilu[60] | ayiyidi guthul waradin | prande tan lèthèh gupak | sangking ontong jêndhul | kur-ukur malêm kewala | dangu tan tumama nadyan tuwa sunthi | maksih dèrèng antara
30. Jayèngraga èsmu wlas ing galih | mring ni rara sangêt kathêkêran | tan bisa ambênakake | sang bagus linging kalbu | mêsakake dening ngêthikir | sunat amrih utama |
--- 89 ---
muruki wong busuk | lan tan bêtah abotira | Jayèngraga anglawèh astanya kalih | anjêjêgakên dakar
31. ingkang kanan agujêngan cêthik | guthul ingungsêlakên wokan[61] | sarwi alon andikane | mara ta wis dèn gupuh | pêtêlêna aja kowahi | ngong numbang repotira | bangêt kangèlamu | lan aku sêlak kabotan | wis ta gage sêlak mlethot kok tindhihi | ni rara nulya ngangkat
32. cacêthike pan wus dèn gujêngi | cêmèmèke pan wus kaancêpan | Jèngraga malih dêlinge | ngrewangana tanganmu | ngiwa nêngên panthêngêng iki | dimèn kaangapan[62] | ni rara agupuh | tan syala parentah[63] | nulya mêtêlakên madal ngandhap nginggil | makênêng barêbêdan
33. lagya nisil ni rara ngrongèhi | mak put plèrèng lêr nurut walakang | Jèngraga êh jêr arungèh | wong dikon sing agupuh | Banêm matur ragi asakit | bok sampun punapaa | nauri lho durung | lah sing akon mau sapa | wis mangkene tanggung arêp ngajak uwis | mara ta balèkêna
34. ngong bênèkne payo ta dèn aglis | matur inggih malih alon-lonan | pinapankên lir waune | Jèngraga ngêmbong idu | cinêkothok [cinê...]
--- 90 ---
[...kothok] ing tangan kalih | kinalumutkên dakar | supaya mrih lunyu | wus pênêr anèng undêran | nulya tanganira kalih Jayèngragi | anyukub boyokira
35. sarya ngling wisma rata dèn aglis | angsêgêna bokongmu yya obah | mêngko gamak plèsèt manèh | ni rara ngangsêg adhuh | mêtêl sarwi dipun jagèni | tangan mring Jayèngraga | pitaya akukuh | dhagol dhêsêl ing cangapan | pan angêkêp angape nora nyakêpi | pinêgsa pinênêtan
36. amandhêlong dhêkok nganan ngering | pesok kasompok pamadalira | mêkênêng buwêng wokane | grêgêl blês ontong maksud | ni rara sru panjumbulnèki | bêntayangan asambat | yung yung sênut-sênut | ah ês ah ês êmpun ta ta | dene sakit têmên raose puniki | yung dhuh kayang sakitnya
37. Jayèngraga astanya ngukuhi | tinêtêpkên ancêpe caplêngan | gronjalan ginujêr bae | pinênêt uga njunjung | pinrih rapih mêndhaning pêrih | lir nyalumbat kalapa | piyaking sêpêt sru | kapêksa winasa-wasa | kadya kandhi jinêjêl kathahên isi | nyèng-nyèng pinggiranira
38. gêdabigan ni rara ngajak wis | Jèngraga nauri his his kang ta | yèn wus suwe ngenak bae | titènana ujarku | lara thithik bêtahna
--- 91 ---
dhisik | liwatan lara pisan | wong lagèk balusuk | mara êngko badhe kapenak[64] | Banêm maksih ngêsas-ngêsês rasa sakid | ngêdên-ngêdên prêmbeyan
39. antara rada suwe sathithik | linawean ancang ancêpira | winuruk nurut prigêle | mayar raosing pyuh-pyuh | saya padhang dêlêngannèki | anggili liru rasa | seje adama hyun | lar-lêr rada kaecanan | Banêm sêngkut pangangsêgira têrampil | agampil tanpa pangkalan[65]
40. mêngkul sikut Banêm myang kêrêmi | tan sêmbada lan wiwitanira | maringis mangke mrèngèngès | ngrasa pakolih nyut[66] | wus tan mari dipun jagani | anglawèhi priyăngga | Jèngraga amuwus | lèhmu ngancangi karosan | nèk mak plere manèh dadi gawe mangkin | sing kêrêp lon kewala
41. ya mêngkono wus nyamlêng iki[67] | karo rasakna ngêsês-ngêsêsa | apora penak ta kiye | mase lêrês èstu[68] | gih-igih sakeca sak niki | lah ya ta sinèh mara | bokongmu krêp jumbul | ni rara Banêm glis bisa | don-adone lèthèh cêthat-cêthèt muni | klêcêtan kalêcitan
42. Jayèngraga sinêntor pakolih | kaogèk-ogèk rongèh ing tingkah | agadêdêr sakojure | guthul badêdêng kaku | tan sarănta rahsanya mijil | angglêgêg ngudal-udal | yiyid lumbèr wangsul | dlèwèr [dlè...]
--- 92 ---
[...wèr] mring lakang sakawan | Jayèngraga gêrêng-gêrêng angling aris | lah uwis glis mudhuna
43. matur maksih ajêng kula niki | mangke mawon kula gèk kapenak | kula raosne kang suwe | Jèngraga ngling ambêkus | êh anggayêr nora rêp uwis | kowe sing anunggang[69] | mêngkono ujarmu | mung tadhah bèh bae sira | ngong adate yèn wus mêtu iya uwis | ngur mêngko manèh ngangkat
44. matur mêtu mono kadospundi | nauri wong dhêglo mono ta[70] | iya sing malapor kuwe | Banêm malih umatur | lho de kêndho niki punapi | nauri kêndho pisan | wong wis gumoh mêtu | ni rara ingsat-ingsêtan | kêkodhoke ngangkêk-angkêk andharidhit | dhêt-dhêtan rasanira
45. nora dhêngêr lamun mêtu mani | sru kumêsar mrêkinding mêngkarag | anjingkat sru pangêsêse | mrêkukung niba ambrug | ngêdên mak hêk dènnya ngrungkêbi | gumrèwèl guthulira | gêmbok maring kêmpung | kêmpunge Jèngraga gubras | lèthèh kêpèh kayiyidan amratani | Jèngraga kasukêran
46. bêkah-bêkuh sêdhih angling bêkis | êh ih i biyang wus kabotan[71] | dadak ngêbruki dêlèngèng | ta wis mêngko digupuh | mêdhun kono ngêbot-boti[72] | dèn glimpangkên gumlebag | awake akaku | ngêdêr-êdêr
--- 93 ---
pangkêrêdan | sabab dèrèng nate kawêdalan mani | tanbuh-tanbuh rasanya
47. durung dhêngêr yèn nganggo mêtoni | namung kêri mangkarag anjêgrag | wulu marinding anyabe | maksih dhêt-dhêtan mêtu | wusnya tuntas pyah badannèki | kêmpus unjal ambêkan | theklon tulang kêju | agarêsah lungkrah payah | Jèngraga ngling us banjur dheprok wong iki | lah kiye usapana
48. ingkang drèwès nèng kêmpungku iki | age kêsutên kakêmbênnya[73] | ni rara ngusapi age | ayit plikêt lir ancur | dèn kêpêli pêthil ro sami | mênthul kiyal mênulan | kamêk-mên[74] amandul | wah guthul klumut kinêsat | wus samyaking kêkêmbên lir dèn sêkuli | Banêm mathêm abungah
49. nêkêm guthul tansah dèn nyêt-nyêti | ni rara ro Banikêm Baniyah | sasuwene ngrungokake | syarane ting balêkuk | myang krêngkète abèn nyênêngi | samya ngilêr cès-cèsan | sênut ngisor dhuwur | Banikêm ngling hèh Baniyah | dene mênêng syarane kang klêcat-klicit | pa wis apa durung ya
50. yo Baniyah padha dèn gagapi | layak sênêng dèn jak non-anonan | lir mangan kêcap enake | nauri ya yo gupuh | sêlak yèn tèk dèn dhèwèki[75] | anulya sami mara | ririh barêng nguwuh | kang Banêm suwe priye ta | aku mèlu wong ro bène dèn warahi | ya kang Banêm aturna
51. Banêm nauri anyêtak aris | lho lho os èh ja
--- 94 ---
mrene sik ta ta | dèn dokani mring kemase | adhine karo muwus | ih sao gèk nganggo dokani | sirèku dene nora | bêcik bae iku | dhasare wong rada-rada | ês ta priye ing maune ta sirèki | ta priye ta priye ta
52. ngling yya buh wiwitane lali[76] | bingung tan eling nora karuhan | êm biyang kathik kalalèn | ngong mêngko mundhak nêpsu | Jayèngraga mèsêm ing ati | myarsa sing ajar-ajaran[77] | angling jroning kalbu | e lah rada kabêncana | dèn êbyug ing prawan arsa anyaploki | dhoso-dhoso tingkahnya
53. prawan jêbug ting grigul gêdhêgi | mèsêm mèdêm arahe angêrah | Jèngraga sênêng tyase[78] | de maksih sami kêncur | ragi dhangan melik kumêncing | maksih rêkasèng marga | Jèngraga amuwus | iku kang dèn padu apa | wong wis wutah tan kêna pinikir malih | ewa mêngko cinoba
54. yya grayangên yèn sih kêna pinikir[79] | ni rara ro samya ngling gligikan | kapik wutah iku priye | kakang Banêm tanganmu | iku apa sira cêkêli | tak gêntine di ta kakang[80] | angling e aja thuh | tangan winêngkang tan kêna | rêrêjêngan kakangane dèn but kalih | rêbutan guthul nglemprak
55. Jayèngraga ngling galigik ririh | os sing tuwa iku bok angalah | kêthaha kudu rêp dhewe | ta gêntèn lan adhimu | dang daya-daya mèn uwis[81] | sakarêpmu priyăngga | kono ala nganggur | kang
--- 95 ---
liningan bungah-bungah | mojar e lah de ku kemase nglilani | ta mêngko sun mung dhela
56. Banikêm Baniyah rêbutan dhingin[82] | Banêm mojar Banikêm dhingina | Baniyah nom kèri dhewe | lukarên kêndhitmu[83] | lah wus Nikêm munggaha aglis | cincingna tapihira | konokna dhêngkulmu | gèk anune ampêlêna | nèng bênêre undêramu dèn aririh | angsukna nêt ring jro kêba[84]
57. nulya nyrêkakah anèng ing nginggil | aniru kakang maunya[85] | dènnya ngakahi makèkèh | guthul maksih ngalelur | dèn adêkkên maksih ngêdhoni | bênêr prênahing prana | panjathoke mupuk | kaangêtan ing cèwèknya | sêndut sêntug ambadêdêng kêngkêng malih | anunggak lir sarumbat
58. anyundhul dul kungkih kang nindhihi | kadya êmpyak kacuwake cagak | angling e lah priye kiye | nyêkal têmên tan mlêbur | kathik pêgêl tan enak iki | Jèngraga lon lingira | lah Banêm adhimu | durung tau bênêrêna | aja kongsi malèrèm mindho gawèni | mupung sih ambêkayang
59. măngsabodhoa sira kang nuwani[86] | sarwi nyiwêl-nyiwêl payudara | kadi cêngkir gêgadhinge | kakak sih kiyal mandul | mangkah sangêt tan pati mundring | anggiyêr panêkêmnya | mring tyasira nyut nyut | kang pinêthot pangkêrêdan | ngêmu kringêt sumuk kêsêt awaknèki | Jèngraga sukèng driya
60. dèn lathongi [lathong...]
--- 96 ---
[...i] gêguthul pan saya mêsi[87] | mêdhok bulêt lir aparon găngsa | tinutupan cêpuk sêlèn | ngrêringih ngarah ing hyun | wus tan mèngèng bênêrnèki[88] | astane Jayèngraga | mêtêl bakong pupu | Banêm ngandul payudara | sarwi mojar lah wis ta dèn asru aglis | dèn krêp goyang bakongnya
61. Banêm mak nêb angrêrewangi[89] | bayok pupu pinêtêl rêkasa | pinêksa ancêp anjinge | guthul nyundhul papênthul | amêkênêng brêbêt mrêkinting | Banikêm nglèyèk ngêsah | sambat athuh yung yung | kang Banêm dene ki lara | dhuh yang yang wis kang Banêm wis[90] | de nlisip lir bêdhahna
62. kinayang sru grêgêl blês anjodhil | anggronjal-gronjal kinukuhan[91] | Banêm ngling bêtahna bae | lumrah lagèk kêsusu | mêngko suwe thik-thik ya mari | mara mêngko rasakna | nèk penak moh midhun | nauri ki ijih rara | dene suwe ijih lara tan marèni | ah wis ah wis ta aja
63. ginêlurkên alon pinakulih | rada isis lar-lêr lakêtêpan | nambi bêkêm cacênthule | Banêm ngling guyu-guyu | lah dang pira dene ta syiki | unine acêthitan | wis kari angulu | badhèk rasane pakenak | Banikêm buh êng ih ya penak thithik[92] | ijih kur-ukur laranya[93]
64. wis bakongku aja kok gujêngi | tanganmu karo wus lungakêna | ya tak mumbul-mumbul dhewe | Banêm guyu
--- 97 ---
hus kêpruk | ngrasakakên penak wong iki | andene mau dadak | dol ayu sidithuh | wah lênggat-lênggut ngêsês kêcap[94] | slot kabelan ras-arasên lumuh uwis | krêkêsan nyêrot napas
65. saya lèthèh drês ilêrirèki | lir wong lumaku anèng blêthokan | bisa mrênahkên rêrongèh | Jèngraga sik ing kalbu | yèn ngong tutugêna wong iki | kaya sawêngi bêtah | bae nora uwus | lamun kong sun katokna[95] | kuwe mêngko sijine anggujêr wani | kene ga nora kungang
66. dèn kêkêndho ethok mijil mani | agadêdêr lir mêtu rasa[96] | binangêtkên panêtêpe | nulya guthul ngalelur | ingangkêgan saya ngêndhoni | iku ngatut kewala | binêkêm lan muwus | lho lah priye ni keta[97] | dene seje dhèk mau karo saiki | têka êmpuk kewala
67. Banêm nauri nèkne wis mijil | kowe priye apa wis mêtu ta | ngling mêtu mono kapriye | ya apane kang mêtu | ngling tan dhêngêr mono ya uwis | iki kataranira | wus êmpuk ngalumpruk | Jayèngraga mèsêm myarsa | dènnya rasan yêkti balilu tan ngrêti | antuk prawan walaka
68. guthul rada nutut arsa tangi | dènnya rêrasan cêrmêtan[98] | kumêdut mogèl-mogèle | Banikêm ngling gumuyu | e kang Banêm dene lho iki [i...]
--- 98 ---
[...ki] | kênèkne lêkas ombah | Jèngraga amuwus | wis ta digage mudhuna | Ni Banikêm nurut cuwa angudhuni | bêbisik mring kakangnya
69. de si biyung kae yèn kadyèki | suwe lèhe nunggangi si bapa | kiye sadhela ya gene | angling ih dêlahamu | sèjèn wonge ko rani sami | Baniyah nambung ujar | aku priye iku | kang Banêm aku ta mara | lah dèn gage pinginku nyat-nyut ing ati | ês ta kang wurukana
70. Banêm angling e biyang wong iki | tênagane korogan lir jaran | kang bêlang ala cirine | wis ta silakna gupuh | munggah sarta nincingkên tapih | Baniyah sigra nyingklak | dhêngkule sidhêkus | mak prêg linggih nora tata | Jayèngraga ngantuk kagyat dèn tindhihi | sarya ngling i i biyang
71. bocah kiye guthul dèn untiri | Banêm adhimu abênêrêna | wong têtêlu abot dhewe | Banêm Banikêm gupuh | ting guligik wong roro sami | bênêrkên adhinira | Baniyah kasusu | kidhung solahing krikuhan | tapihira kacênêng dhadhêngkul nuli | rèkètèk tapih suwak
72. ginuyu mring kakange kalih[99] | kang duwe tapih tan nyana[100] | suwèk sakilan tapihe | Baniyah pupunipun | jinaganan ing kanan kering | Jèngraga ngadhag-adhag | kinarubut têlu | guthule kang katindhihan | wus binênggang bêbakong jinunjung nginggil | dhagole [dhago...]
--- 99 ---
[...le] ingancêpan
73. dinumuk-dumukkên ing camimik | kaangêtan ilêr bêngangang[101] | ambadêdêng guthul jêbèr | akadung godal-gadul | ing prênahe ngundêr mênêri | ngêt lir toya sêmawah | tap-tèp maring pucuk | guthule andhêngal nyêngkal | tinêkêm tos kadi pênthol linggih wêsi | pinapankên ing wokan
74. Jayèngraga mèsêm jroning ati | kandêl timên lambene blewehan | kira-kira unjo dhewe | durung bris maksih alus | beda lawan kakange kalih | wus jumêbêng kuwêlan | angarongkob runggut | pan uga kusi Baniyah | lumêr kêsêt gêrayange sruwa luwih | mung wangkal akawal[102]
75. saya mêmpêng jro tyas Jayèngragi | Baniyah arsa winalik dadah | arsa rinungkêp mêngkono | alon dènnya amuwus | kang alon-alonan rindhik[103] | yya kongsi paplesetan | tatêngah lambe dhuk | Banêm Banikêm akêkah | bênakake nêkêm jêmbèng lambe sisih | gêgêta mèn rada tahan[104]
76. panthêngêng sru ing kanan lan kering | mara ta tak bênêrne kang mapan | wus ginujêng amêkèkèh | tangan karo akukuh | bibir kanan kering pinidih | amrih dhêngal kakêpan | wêwênganing pintu | Banêm Banikêm anulya | anjagani jêjêge guthul mring comris | ngêmut tan kaangapan
77. nanging wus bênêr nora anilip | tinêtêpkên babakong boyoknya | Baniyah tan polah [po...]
--- 100 ---
[...lah] dhewe | sarwi prêmbehan muwus | e e lo lo alon dhisik[105] | rasane ra kira-kira[106] | pêgêl pêdhês sênut | kang Banêm nêkêm mêngko ah | ora sida wis aja kok têlatèni | ah wis kang aja-aja
78. kakange karo anauri ririh[107] | hus cangkême jare pingin garapan[108] | iki ya dèn lon-lon bae | gêgêta bae gêndhug | mêngko apa dang ora mari | mara ta antèkêna | mêko badhèk inuk | kaliwatan lara pisan | durung manjing kalêbu lagèk sak mênggik | nèk wis inuk lêlewa
79. aku mau ya kaya sirèki | kongsi mandêlik amlèrèkira | barêng wis co-eca mènglèng | Baniyah dhoso muwus | buh lae buh aja dhêrindhil | sing tutur penak sapa | de kayang dhuh-adhuh | pêdhêse nèk suwe bêngkah | lo lo lon lo wus aja kopêtêl mami | wong canthol mênggik ulara[109]
80. aku wus tan kaduga nglakoni | wong gêdhene sak ontonging jaran | wah têlung kilan dawane | paran margane mangsuk | panyanaku nora kadyèki | dhuh yyang tan kêcunggah[110] | wis ta wis ta tak mudhun[111] | ta kang tanganmu lapana | lah mindhoa sira dhewe sami[112] | nadyan suwèk wus khasêdya[113]
81. lagèk makene lara kêpati | mendah si ko babarpisan[114] | baya modèr wakku ewe | lir kasunduk alu[115] | kantèk lêkok [lê...]
--- 101 ---
[...kok] apringas-pringis | sih durung ja-apaja | sêdhênga mring nyung nyung | wis wis ta aja kopêksa | lara-lara mundhak kowe tak brakoti | ngayok-ayok siya-siya[116]
82. Jayèngraga kraos drênging kapti | inggêt-gêtan angêt cinakotan | dadya panggalake gobèr | guthul mênthêng mangunthung | nèng wok kadi anusuri[117] | kêngkêng kêlang bêngkayang | mingsêt dhuh kayang dhuh | Jèngraga mangsit kakangnya | mring ni rara ro kinèn ngênêt sing wuri | ni rara wruh ing cipta
83. gya kinayang angênêtke sami | Banêm Banikêm ngajokna[118] | Baniyah lir ni thowoke | anulya pinêksa sru | pan thêngthêngan guthule mêsi | makênêng karêbêtan | balèwèh amingkup | gya mlêthèk pinalêkah[119] | angaluwêng buwêng wawêngkoning pinggir | rêkasa de timbangnya
84. kadya wakul pêsat jêjêtnèki | dhèdhèl wêngkune anêrancang[120] | kaya yèn cêpak jêbole | dhagol garêgêl anglut | sêrêt mak brêt rada katêmbing | ngurêt-urêt blas tuk pok | Baniyah anjêpluk | sambat dhuh kayang lah ebat | sru anglumba garonjal niba ngrubuhi | mring kakange kalihnya
85. glethak kringkang kinipat ngoncati | saking tan bêtah rasaning lara | samya kagyat pangrajuke | guthul cêpot mak nyaplug | atrus gagap-gagap margi[121] | lumayu karêngkêngang | bingung bêntus numbuk [nu...]
--- 102 ---
[...mbuk] | ambèn waton ginêrayang | glis ginèndèng panyanane kadi kori | lumayu golèk lawang
86. sarwi sambat thuh yung thik suwèk ki | Banêm Banikêm sat-sêt ngundang[122] | e lo jaragan thik rame | Niyah renea kêpruk | nglumba kadi pitik jinêpit | Jèngraga mèsêm mojar | lho priye adhimu | dene nglumba nunjang-nunjang | mêsakake nyêmimike tan nimbangi | ginrêjêg winasesa
87. ya undangna yèn gêlêm bali[123] | Baniyah grèdèk ngakkên lawang[124] | jrunthul mlayu mring tanggane | kakang ro gumuyu[125] | kêna sibat dadakan ngili | Jèngraga kadung ing tyas | alon dènya muwus | layak adhimu anjêpad | kae mau rada kasusu sirèki | ajune kasisipan
88. wong anêmbe kapêlak katêmbing | tujune tan klêngêr pira-pira | kadêdêl dudu bênêre | lah priye mono iku | dene iki dhagol sih mêsi | arêp tak walik dadah | dadaka wus mlayu | Banêm Banikêm turira | walik dadah makotên kadi punêndi | ngling sing lanang kang nunggang
89. samya matur bok inggih suwawi | kawula niki nèh walik dadah | sarwi ngêpêl gaguthule | wong ro rêbut rumuhun | dhagol maksih anjonggol mêsi | Jayèngraga adhangan | dhêp-idhêp la nganggur | angling ah
--- 103 ---
ya wis mara ta | kono padha wudaa aja na tapih | sing jèjèr dhadhêngkêtan
90. gya ni rara ro acucul tapih | ambalêjêt mlumah ngadhag-adhag | Jèngraga tangi nulya ge | dhêkêtkên kêthuk nyênul | dhêdhempetan wus adu cêthik | Jayèngraga lênggah[126] | nyuwol gèrèt pupu | jèngkèng tandange atadhah | pupune Banêm tumumpang poking wêntis | patute nyuthang walang
91. tangan ngêngakkên ing kanan kering | wus samêkta rakite atadhah | gya tumanduk ing wokane | mêksih dhêdhêl kadudul | blusuk pantok manjing tan luwih | Banêm ngrêngih anggronjal | labête ngakudhup | kinasut panggêlurira | Banêm bêkuh ih lah kayang sundhul ati | mundhak agêdhe dawa
92. wus saonjot cinapot angalih | mring Banikêm winêngkang sinunggar | blêng sêt blês nglut ngulèt ge[127] | guthul maksih kalumut | datan pati gêmbok nyêrêti | mangang-mangang kapêksa | pangakêpe kukuh | blèwèh ngamêt ingangsêgan | pan ginêlur ginêjêg lar-lur pakolih | ginoyang karêkêsan
93. Jayèngraga ngintêr susu kalih | gya ingunus dhagol sing uwokan | lincak gagak pamlebange | suka bonangan susu | irung sok rêbaban [rêbaba...]
--- 104 ---
[...n] pipi[128] | kêthuk mênthul dhêngkêtan | kêcèr klèwèr guprud | kinêsat gantya angsuknya | yèn malembang ginendholan tan wèh ngalih | wong ro arêbut nyarab
94. kang tuwa wus ngrêti pratingkahing | kat-angkatan wêktuning rahsa[129] | panuju anèng dhèwèke | wau sadangunipun | ngaping pitu edhang ginanti | Jèngraga rêna marang | Banêm ingkang sêpuh | awèt kêncênge ginarap | sinrêg kêrêp Banêm nimbangi nglawèhi | kêkèjèke kapinjal
95. samya anggantêr kalihe sami | pangkêrêdan kumêpyur kumêsar | gringgingêng balung sungsume | amolah kayang sêngkut | mèh cumêprol wijiling gati | nulya adhine nyandhak | mring Jèngraga gupuh | kasuwèn pangrasanira | lagya ngangkat kacêngcêng sinêndhal wani | brol mukok sok nèng jaba
96. andêlèwèr kècèr kocar-kacir | pupu papat kaciprat ing kama | samya mêtu dhewe-dhewe | kalihe pating barêkuh[130] | i i ngyah êm lah priye iki | blaeran anèng jaba | dhuh susuku abuh | Banikêm iku wong apa | durung idhêp ing tata grewal nanggungi | dadi padha kapiran
97. Banêm mosra-masru murang-muring | sarwa ngêsês ngrasakkên yêr-yêrnya | kêna sibat sidilèjèh | ngrusuhi [ngru...]
--- 105 ---
[...suhi] i dikêpruk | lagèk penak ngêgol-goli[131] | cuwa têmên tyas ingwang | dadak dludar-dludur | Banikêm nauri ujar | gene aku mau ya kok sêndhal wani | kathik duka geneya
98. wong wus padha dene anglakoni | sasuwene ya gêntèn kewala | Jèngraga mèsêm wuwuse | lah wis aja na padu | wong wis nora nana duwèni | aku dhewe sing tuna | tèk kabèh wutah byuk | tan kêna ko garap pisan | Ni Banikêm matur kawula dospundi | wawi ta maring kula
99. lêrêsipun kula kang tuni[132] | tibanipun wisan anèng kula | kawon tos kathah gêdhèke | Jayèngraga amuwus | mau mula ingong tuturi | wis êntong babarpisan | lho kiye anglelur | Banikêm nangis prêmbeyan | ya ta wanci ing ratri wus bangun enjing | Jèngraga nulya mêdal
100. maring sêndhang sêdyanya anganti | jinabat laju awêktu salat | jênak nèng sêndhang pêpujèn | kang tinilar sru wuyung | maksih padu pating barêkis | ya ta kang anèng lagar | dènnya nendra wungu | laju ngambil toya kadas | Kulawirya Nuripin wus samya tangi | laju marang pahèran
101. ngambil toya wulu lan Nurbayin | wusnya kadas Ki Nuripin adan | wusnya sunat pêpujine | anulya ngangkat prêlu | Jayèngrêsmi ingkang
--- 106 ---
ngimami | surat wusing Patekah | sujadah asujut | rêkangating surat Kasar | ibtidale apêngal wus dèn kunuti | antara nulya bakda
102. pragat pêpujianira sami | sêsalaman Jèngrêsmi lon nabda | paman Nurbayin ngong mangke | arsa laju lêlaku | rêbut mangkat mupung aenjing | mung kang Ragamênggala | punapi saèstu | tumutur ing lakuningwang | Ki Nurbayin umatur lamun marêngi | mangke kêdhik yèn siyang
103. kula arsa sêsarapan enjing | Jayèngrêsmi aris saurira | paman wus sun têdha sihe | Jèngrêsmi dukèng kalbu | wruh lêgête ri Jayèngragi | malih andikanira | paman lamun èstu | putranta Ragamênggala | tumut ring sun lah sènganana dèn aglis | Ki Nurbayin asigra
104. andhatêngkên marang Ki Patigi | Ragamênggala nulya gêpah[133] | marêk prapta ing ngarsane | Jèngrêsmi ris amuwus | kakang Ragamênggala mangkin | kularsa lumajua | mring Lêmbuastèku | manawa dhangan kang Raga | manira yun umangkat mupung aenjing | Ragamênggala turnya
105. punapi gih botên angêntosi | pasugata sêsemekan enjang | Jayèngrêsmi lon dêlinge | boya kang mupung esuk | langkung bêgja mangke ing margi | matur inggih sakêdhap | ngong mantuka rumuhun[134] | lèngsèr prapta wismanira | angrarukti bêbucu wus amiranti | jinarang tapak dara
106. dandan [da...]
--- 107 ---
[...ndan] prabot wanan kotang silir | sruwal kombor bêbêt jêjigrangan | bênting sarwa lungsêt kabèh | kalung kewang lan pênthung | srigak kakok jadhug desèki | wus rumat sadayanya | nuduh wong têtêlu | ambêkta sêsangunira | kang sawiji mandhi talêmpakerèki | nulya marêk ing ngarsa
107. maksih rêmêng-rêmêng saput siti | Jayèngrêsmi myat Ragamênggala | tan mèngèng kasaguhane | ngalêmbanèng jro kalbu | angandika marang Nurbayin | wus paman ngong mangkat[135] | kalilan lumaju | andum basuki kewala | nulya sêsalaman Nurbayin turnya ris | andhèrèkkên raharja
108. Jayèngrêsmi Ki Kulawiryèki | sawusira samya salaman[136] | dandang umangkat lampahe | Ragamênggala gupuh | amacalang anèng ing ngarsi | kang tinilar sungkawa | cuwa manahipun | ya ta kang samya lumampah | turut dhadhah wau ta Ki Jayèngragi | nèng sêndhang maskumambang
| 1 | Lebih satu suju kata: ngong tumingal mring andika paman. (kembali) |
| 2 | Kurang satu suku kata: ngong tan nêdya agêgamani. (kembali) |
| 3 | Kurang satu suku kata: tantinah mung dèn ris-irisi. (kembali) |
| 4 | Kurang satu suku kata: gêring suprandene agêgarab. (kembali) |
| 5 | Lebih satu suku kata: pêpêncaran kala kasimpar ngêmohi. (kembali) |
| 6 | Lebih satu suku kata: lombok terong kara lawan cipir. (kembali) |
| 7 | Lebih satu suku kata: nora jamak wong kae ngyêm-yêmi ati. (kembali) |
| 8 | Lebih satu suku kata: prathistha pêksi ngun-angun. (kembali) |
| 9 | Bait 8 ini kelebihan satu baris. (kembali) |
| 10 | kaêmbut-êmbut. (kembali) |
| 11 | Kurang satu suku kata: tinja anèm sêpuh bubrul. (kembali) |
| 12 | Tulisan tidak terbaca. (kembali) |
| 13 | praptèng. (kembali) |
| 14 | Kurang satu suku kata: gih sokur paman utama. (kembali) |
| 15 | Kurang satu suku kata: ngadhêm-adhêmi tyas mina. (kembali) |
| 16 | Kurang satu suku kata: sang bagus amba punika. (kembali) |
| 17 | Lebih dua suku kata: andika sampun utama. (kembali) |
| 18 | Kurang satu suku kata: idubilah dene gawat. (kembali) |
| 19 | Kurang satu suku kata: ing măngsaborong pan samya. (kembali) |
| 20 | Banêm. (kembali) |
| 21 | Kurang satu suku kata: wusnya naosakên dhêdhaharanira. (kembali) |
| 22 | Lebih satu suku kata: anèng ngriki sasat nèng wismane kakang. (kembali) |
| 23 | Kurang satu suku kata: nulya Ki Ragamênggala aparentah. (kembali) |
| 24 | Kurang satu suku kata: nènès parigêl angliring. (kembali) |
| 25 | Lebih satu suku kata: sêmêkan wiru sêmpit. (kembali) |
| 26 | kumendah-endah. (kembali) |
| 27 | Lebih satu suku kata: kadar kirang prayogi. (kembali) |
| 28 | Lebih satu suku kata: mandul-mandul mungup glathik. (kembali) |
| 29 | Kurang satu suku kaya: adhêsuk bae dening. (kembali) |
| 30 | Kurang satu suku kata: tan awatak isinan. (kembali) |
| 31 | patinggi (dan ditempat lain). (kembali) |
| 32 | Lebih satu suku kata: têtela kang pawarti. (kembali) |
| 33 | Kurang satu suku kata: guru ing Wanamarta. (kembali) |
| 34 | Lebih satu suku kata: kèh wastanya durjana. (kembali) |
| 35 | Kurang satu suku kata: kang angècu giris gêndring. (kembali) |
| 36 | Kurang satu suku kata: ambêg umbak prawiraning wuwus. (kembali) |
| 37 | Tênggarèn. (kembali) |
| 38 | Kurang satu suku kata: ki patinggi anjêngèngèk angling malih. (kembali) |
| 39 | Lebih dua suku kata: wong têtiga kang mriki duk wau enjing. (kembali) |
| 40 | Lebih satu suku kata: yèn milua yêkti pêcah dhasmu. (kembali) |
| 41 | Kurang empat suku kata: amamênthung kalawan rowang pribadi. (kembali) |
| 42 | Kurang satu suku kata: jroning tyase asokur. (kembali) |
| 43 | Kurang satu suku kata: tuwin garut jambu gaol. (kembali) |
| 44 | Kurang satu suku kata: dènnya ngampak ambegal angrêbut. (kembali) |
| 45 | Kurang satu suku kata: binirat ing bandara abagus. (kembali) |
| 46 | Kurang dua satu suku kata: akongsi sapriki sêg atuntum. (kembali) |
| 47 | Lebih satu suku kata: desa gêdhe wiyar pasabinanipun. (kembali) |
| 48 | sarwi. (kembali) |
| 49 | Kurang satu suku kata: mangku dintên Arbo saking lèr lêkasnya. (kembali) |
| 50 | Lebih satu suku kata: wit mluku Salasa. (kembali) |
| 51 | Lebih satu suku kata: wêkasan kidul kilèn yèn nêbar Slasa. (kembali) |
| 52 | Teks asli baris ke-3 ditulis dua kali. (kembali) |
| 53 | lingsir. (kembali) |
| 54 | Kurang satu suku kata: raras aguligikan. (kembali) |
| 55 | Kurang satu suku kata: jinêksa mrih amuruk. (kembali) |
| 56 | Lebih satu suku kata: pêtêng nora na wruh. (kembali) |
| 57 | Kurang dua suku kata: yèn tanpa asung maring kawula. (kembali) |
| 58 | Lebih satu suku kata: yèn tan ayun niyaya. (kembali) |
| 59 | Kurang dua suku kata: agêng angantar bêbadhongira. (kembali) |
| 60 | Lebih satu suku kata: tansah narècès ngilu. (kembali) |
| 61 | Kurang satu suku kata: guthul ingungsêlakên ing wokan. (kembali) |
| 62 | Kurang satu suku kata: dimène kaangapan. (kembali) |
| 63 | Kurang dua suku kata: tanpa syala ing parentah. (kembali) |
| 64 | Lebih satu suku kata: mara ngko badhe kapenak. (kembali) |
| 65 | Lebih satu suku kata: gampil tanpa pangkalan. (kembali) |
| 66 | Kurang satu suku kata: ngrasa pakolih nyut-nyut. (kembali) |
| 67 | Kurang satu suku kata: ya mêngkono wusnya nyamlêng iki. (kembali) |
| 68 | Kurang satu suku kata: kemase lêrês èstu. (kembali) |
| 69 | Kurang satu suku kata: kowe sing anungganga. (kembali) |
| 70 | Kurang satu suku kata: anauri wong dhêglo mono ta. (kembali) |
| 71 | Kurang satu suku kata: êh ih i biyang uwus kabotan. (kembali) |
| 72 | Kurang satu suku kata: mêdhun kono ngêbot-êboti. (kembali) |
| 73 | Kurang satu suku kata: age kêsutên ing kakêmbênnya. (kembali) |
| 74 | kamêk-mêk. (kembali) |
| 75 | Kurang satu suku kata: sêlak êntèk yèn dèn dhèwèki. (kembali) |
| 76 | Kurang satu suku kata: ngling yya êmbuh wiwitane lali. (kembali) |
| 77 | Lebih satu suku kata: myarsa sing jar-ajaran. (kembali) |
| 78 | Kurang satu suku kata: Jayèngraga sênêng tyase. (kembali) |
| 79 | Lebih satu suku kata: grayangên yèn sih kêna pinikir. (kembali) |
| 80 | Lebih satu suku kata: tak gêntine di ta kang. (kembali) |
| 81 | Kurang satu suku kata: êndang daya-daya mèn uwis. (kembali) |
| 82 | Lebih satu suku kata: Banikêm Baniyah rêbut dhingin. (kembali) |
| 83 | Kurang satu suku kata: lukarên kêkêndhitmu. (kembali) |
| 84 | Lebih satu suku kata: angsukna nêt jro kêba. (kembali) |
| 85 | Kurang dua suku kata: aniru kakangane maunya. (kembali) |
| 86 | Lebih satu suku kata: măngsabodho sira kang nuwani. (kembali) |
| 87 | Lebih dua suku kata: dèn lathongi guthul saya mêsi. (kembali) |
| 88 | Kurang satu suku kata: wus tan amèngèng bênêrnèki. (kembali) |
| 89 | Kurang satu suku kata: Banêm mak nêb gya angrêrewangi. (kembali) |
| 90 | Kurang empat suku kata: dhuh dhuh yang yang wis wis kakang Banêm wis wis. (kembali) |
| 91 | Kurang satu suku kata: pan anggronjal-gronjal kinukuhan. (kembali) |
| 92 | Kurang satu suku kata: Banikêm buh êng ih ya penak sathithik. (kembali) |
| 93 | Lebih satu suku kata: jih kur-ukur laranya. (kembali) |
| 94 | Lebih satu suku kata: wah gat-lênggut ngêsês kêcap. (kembali) |
| 95 | Kurang satu suku kata: lamun kongsi sun katokna. (kembali) |
| 96 | Kurang satu suku kata: agadêdêr lir amêtu rasa. (kembali) |
| 97 | Kurang satu suku kata: lho lah kapriye nike ta. (kembali) |
| 98 | Kurang dua suku kata: dènnya arêrasan cêcrêmêtan. (kembali) |
| 99 | Kurang satu suku kata: ginuyu maring kakange kalih. (kembali) |
| 100 | Kurang dua satu suku kata: ingkang duwe tapih datan nyana. (kembali) |
| 101 | Kurang satu suku kata: kaangêtan ilêre bêngangang. (kembali) |
| 102 | Kurang satu suku kata: amung wangkal akawal. (kembali) |
| 103 | Kurang satu suku kata: kang alon-alonan arindhik. (kembali) |
| 104 | Lebih satu suku kata: gêgêta mèn rda tahan. (kembali) |
| 105 | Kurang satu suku kata: e e lo lo lon-alon dhisik. (kembali) |
| 106 | Lebih satu suku kata: rasane kira-kira. (kembali) |
| 107 | Lebih satu suku kata: kakange karo nauri ririh. (kembali) |
| 108 | Lebih satu suku kata: hus cangkême jare pingin garap. (kembali) |
| 109 | Lebih satu suku kata: wong canthol mênggik lara. (kembali) |
| 110 | Kurang satu suku kata: dhuh dhuh yyang tan kêcunggah. (kembali) |
| 111 | Lebih satu suku kata: wis ta wis tak mudhun. (kembali) |
| 112 | Kurang dua suku kata: lah padha mindhoa sira dhewe sami. (kembali) |
| 113 | Lebih satu suku kata: nadyan suwèk kasêdya. (kembali) |
| 114 | Kurang dua suku kata: mendahane si ko babarpisan. (kembali) |
| 115 | Kurang satu suku kata: lir kasunduk ing alu. (kembali) |
| 116 | Lebih satu suku kata: yok-ayok siya-siya. (kembali) |
| 117 | Kurang satu suku kata: nèng wok kadi anênusuri. (kembali) |
| 118 | Kurang dua suku kata: Banêm Banikêm angajokêna. (kembali) |
| 119 | Kurang satu suku kata: gya malêthèk pinalêkah. (kembali) |
| 120 | Kurang satu suku kata: adhèdhèl wêngkune anêrancang. (kembali) |
| 121 | Kurang satu suku kata: atrus gagap-gagapi margi. (kembali) |
| 122 | Kurang satu suku kata: Banêm Banikêm sat-sêt angundang. (kembali) |
| 123 | Kurang satu suku kata: ya undangêna yèn gêlêm bali. (kembali) |
| 124 | Kurang satu suku kata: Baniyah grèdèk ngêngakkên lawang. (kembali) |
| 125 | Kurang satu suku kata: kakang karo gumuyu. (kembali) |
| 126 | Kurang satu suku kata: Jayèngraga alênggah. (kembali) |
| 127 | Kurang satu suku kata: blêng sêt blês nglut ngulèt age. (kembali) |
| 128 | Kurang satu suku kata: irunge sok rêbaban pipi. (kembali) |
| 129 | Kurang satu suku kata: kat-angkatan wêktuning kang rahsa. (kembali) |
| 130 | Lebih satu suku kata: kalihe pating brêkuh. (kembali) |
| 131 | Kurang satu suku kata: lagèk penak ngêgol-êgoli. (kembali) |
| 132 | Kurang satu suku kata: lêrêsipun kula kang atuni. (kembali) |
| 133 | Kurang satu suku kata: Ragamênggala nulya agêpah. (kembali) |
| 134 | Lebih satu suku kata: ngong mantuk rumuhun. (kembali) |
| 135 | Kurang satu suku kata: wus paman ingong mangkat. (kembali) |
| 136 | Kurang satu suku kata: sawusira samya sêsalaman. (kembali) |