Margawirya, Jayadiningrat I, 1919, #781
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
Margawirjo
Sêrat Margawirya
Kaêcap ingkang kaping: 3
Anggitanipun swargi Radèn Mas Arya Jayadiningrat I. Nayaka dalêm bupati kaparak kiwa ing nagari Surakarta.
Namung kalugokakên miturut babonipun kemawon.
Kaêcap wontên ing pangêcapanipun tuwan N. V. Mij. t/v. d/z ALBERT RUSCHE & Co, Surakarta, 1919.
--- [0] ---
[Iklan]
--- [0] ---
Margawirjo
Sêrat Margawirya
Kaêcap ingkang kaping: 3
Anggitanipun swargi Radèn Mas Arya Jayadiningrat I. Nayaka dalêm bupati kaparak kiwa ing nagari Surakarta.
Namung kalugokakên miturut babonipun kemawon.
Kaêcap wontên ing pangêcapanipun tuwan N. V. Mij. t/v. d/z ALBERT RUSCHE & Co, Surakarta, 1919.
--- [0] ---
[...]
--- 1 ---
Margowirjo
Sêrat Margawirya
1. Dhandhanggula
1. rasa karasa ujaring jalmi | Sura Wukir kaping salawe prah | duk kalakyan makirtyèng rèh | patalaning ngumulun | alin-alin kang wus kalinglin | ring derarsa don praja | nahên lêkasipun | wiwit siji têkèng kathah | nadyan alit tumêkèng gêng luhur singgih | yêkti taki-takia ||
2. jrahning praja pakarti mawarni | raning kriya wêkaning ngulunan | undhagi tukang myang pandhe | tukang prang tukang etung | juru dina nujum myang tani | dagang juru juragan | juru bêksa gambuh | mawarna tanpa wilangan | lah ta rêke pilihên salah sawiji | disêngsêm mantêp nandhang ||
3. aywa kăngsi luput jroning urip | anèng praja rusak papa nistha | badane kang mêsakake | sangsara sajêg umur | tan lyan dadi wong pikul sami | piraa [pi...]
--- 2 ---
[...raa] lamun nulya | cinupêt kang umur | yèn dawa kadawa-dawa | dawêg-dawêg dawêge dadi cêcêdhis | marmane ngur cêndhaka ||
4. tan wun analăngsa sirèng wuri | nyandhang rusak turu tan kapenak | mangan yèn enaka manèh | lungguh prênah tan aub | sanak liwat tan angaruhi | malah api tan wikan | tobat ta ing ngulun | yeka wisaning ngagêsang | gêgêdhene tan liyan patang prakawis | tanpa wirya lan arta ||
5. katri dora wicaraning lathi | papat manungsa watak sungkanan | sato kewan pêpadhane | sayêkti angur asu | pêthêl lamun angiring-iring | têgên rumêksèng dhustha | têngèn lamun dalu | tur tan nganggo udut nginang | wong sungkanan cinêluk nora nauri | dèn awe nora prapta ||
6. urip yèn tiwas badan pribadi | badan liya tan kwasa nulunga | dêstun mung nênutuh bae | pirabara yèn antuk | sihing Gusti kang nutuh prapti | wuwuse acêcala | bênêr pêthèk ingsun | ngong rewangi biyèn mula | yèn si anak mulya kaul ingong dhingin | sapêngadêg kang wastra ||
7. iku lumrah ing măngsa puniki | dhingin ana mantri Jawinata | pamajêgan lungsurane | mantri Gadhing Matarum | sapocote sajêge urip | mung kaul sasabira | sarupaning kaul | yèn kawêlèh dadya priman | wiwit sanggris [sanggri...]
--- 3 ---
[...s] sajampêl suku sêtali | suwang sêtèng tinampan ||
8. marma milih arti dèn patitis | yèn wus sênêng gya suwitanana | supaya glis bisa rêke | dèn sarupa lan guru | ywa gingsir yèn rina dol kardi | wus wiyah ing kawula | ngur êndi nak ingsun | tan mangan apa papriman | ambabruwun awat kaul mêntas sakit | kaya Ki Jawinata ||
9. nora nana praja adol kardi | tan lyan praja tuku pangrèhira | ing karya sajêg jumlêge | poma ywa kabêsturu | angatokna osiking ati | osiking tyas wêdharnya | karya kang kinayun | sang ngaulun andulua | supaya glis jiwanta kulêt tinuding | antuk pratăndha srêdha ||
10. pama surya jênênging narpati | wadyakuswa dhukut anèng wana | kataman surya yêktine | mangkana ing ngumulun | ngulatana sunaring rawi | aywa jênak nèng wisma | pratistha kang ngaub | dadya tan kataman arka | pasewakan padhedhean para mantri | wèh marganing kawruhan ||
11. marmane ta pamagang gyannèki | yogya ngambaha marga ing ngarsa | kya patih sawêwêngkone | nadyan mring carikipun | lamun datan gaduk mring carik | nadyan mring kabayannya | sayêkti iku wruh | parentah lakuning praja | sukur bisa nyêmut gatêl mring kya patih | yèku marga utama ||
12. sadurunge antuk wirya kaki | ywambêk [ywambê...]
--- 4 ---
[...k] nutuh mancèni mring praja | dumèh tan asih dhèwèke | pagene winginipun | sira dadak muruk mring nagri | yêkti kèh kang mangkana | pra pandhita kathung | iku ran wong sukan doyan | lumuh sênêng suthik ala kudu bêcik | muwus tanpa ukara ||
13. yèku pandhita kênèng pêpidhir | tandang ampuh pangupatanira | mring cilaka cosplêng bae | yèn mintakkên kaluhur | raning drajat sajêg tanpolih | wiku kênèng musibat- | ira Kangjêng Rasul | cocot-cucut cacah-rucah | jalma rucah racutên aywa nglabêti | labêta rèh utama ||
14. nistha madyane amagang kaki | nistha wong dhinginakên pasilan | ywa dumèh daya ginape | tandang payu ambadhut | cêcarita alaning sami | sasrama alaning lyan | tan yogya satuhu | yèn sang ulun tulus srêdha | ring karyanta ajêg badhut sari-ari | singlar wahyuning praja ||
15. ing madyane ngrêrakêta kaki | marang para mantri kang kasrambah | têtakon tiron solahe | utamane satuhu | srama guna karya tabêri | pirabara wani prang | utama satuhu | ing kuna Patih Suwănda | duk magange mring Sang Prabu Maèspati | Sang Sri Arjunasasra ||
16. Suwănda maksih Bambang Sumantri | nuwun karya binantokna ing prang | tulung Manggada yudane | kang ngêpung sang aprabu | ing Ngindarba sri
--- 5 ---
narapati | punika kang rinurah | mring Sumantri rampung | ulihe jinunjung patya | ajêjuluk Suwănda rêkyana patih | Risang Arjunasasra ||
17. yèku aran gunasrana sêkti | dhasar wani tabêri ing karya | nging tan ana jaman mangke | mung ana iribipun | duk ing Pajang radyan ngabèi | nuwun karya amanah | Arya Jipang ripu | tinrekah srananing guna | sinumbaran saking sakilèn bênawi | Panangsang gêbyur nglanggang ||
18. wantu siji nèng sajroning warih | jêr tan kadya baya nèng jro toya | budia aglis rusake | mêntasira sing banyu | mung linawan lan turănggèstri | gampang gyannya micondhang | iku srama têlu | mung wani guna lan srana | saundure ginanjar bumi Matawis | majêgan karya dhomas ||
19. dene jaman ing măngsa puniki | amung sabobote badanira | iya mung sapakolihe | dene yèn sira antuk | ing kawiryan sihing narpati | kang bisa matah-matah | ing pakaryanipun | ywa pandhe kinon kêmasan | tukang êmas aywa kinon anênungging | nungging ywa karya grabah ||
20. iku tuduh wong kurang patitis | ngêngêmbangi prentahira camah | cinanthulan sor-sorane | yèn durung wruh satuhu | ngur ngajia têtakon kaki | palakartining kriya | supaya sumurup | dadi tan ngawut yèn prentah |
--- 6 ---
anadene sabarang prentahirèki | sarat mèlu tumandang ||
21. aja mêksa wong sayah ing kardi | aja mêksa wong luwe ing karya | yèn sak cênthula wuwuse | duraka jroning kalbu | lan ywa prentah angolah-ngalih | yèn durung wus ginarap | têtêpna karuhun | utamane mêmuruka | marang kriya kang maksih kurangan pikir | aywa nutuh kewala ||
22. prantènana grenda wungkal warih | lawan karya kikir pangasahan | patar miwah garajine | lan pandhe among sêpuh | bok ana kang gowang myang rimpil | putung melot myang rusak | pandhe kinèn tulung | supaya glis sukarêna | nambut karya sêngkut suka glis tur bêcik | iku rumêksèng kriya ||
23. parlu bisa karya pola yêkti | êmbat-batan lawan lung-êlungan | pucukan kang prênah gone | ywa tinggal jăngka siku | tukang batu polanirèki | gambar tumraping kartas | cacah ukuripun | ywa slaya gêng ukurira | miwah cacah pakakèn dim-dimannèki | pae lan wong sewaka ||
24. yèn sewaka ngayunaning gusti | aywa kolêt basa wêwangsalan | karya ringa tyas liyane | antuk rênguning ngulun | pan wus kocap sajroning Surti | ywa lali basa lambang | balela ngumulun | lambang kinarya wangsalan | kêkêjepan bêbisikan [bêbisika...]
--- 7 ---
[...n] padha ugi | nglilipi pasewakan ||
25. aywa juwêt guyon lawan micik | padha uga lawan basa lambang | prajana kang ngrucahake | sanadyan mung amuwus | gantya takon gantya nakoni | ngantya wusing carita | sasaulunipun | ywa kadyarya Dursasana | tandang takon saulune ambubuti | wuluning cêcangklakan ||
26. ing sewakan aywa ambawani | rêke lurah kang yogya ambawa | kuwawa parentah gêdhe | ing swara aywa umung | swara tan lyan karêngèng saking | kanan kèringta lênggah | nastiti pangrungu | supaya ris kang paprentah | marmanipun sewaka ngrasuka kadi | busana wastra rêtna ||
27. akêkampuh anggêring praja di | apaningsêt adat kang kalampah | calana mangsaning gawe | padhangon watakipun | lurah kănca sawiji-wiji | kuluka kaelingan | sêsumpinga etung | ing băndha miwah bagean | akulambi lang-lang sabarang prakawis | kang maksih dadya rêmbag ||
28. rêke tatakramaning praja di | sumawita rêsêpa ing madya | suminggah rèh kanisthane | mring kautamanipun | sêngsêma dèn kadrêng pawèstri | lamun ingandêl sira | marang ing sang ulun | poma aywa andaluya | wong ingandêl sayêkti akèh lirnèki | anèng ngandêl mas rêtna ||
29. ana ingandêl wastra artèstri | ana ingandêl [i...]
--- 8 ---
[...ngandêl] marang kawignyan | ana ingandêl kawanèn | miwah mring baya kewuh | myang ingandêl ngrêksèng wadya ji | ngandêl guna santika | akathah liripun | ingandêl mring lapa-lupa | myang ingandêl măngsakala muwah malih | ing wadining ulunan ||
30. yèn ingandêl marang rêtna rukmi | mung pawitan nastiti gêminta | sathithik ana gampange | yèn arta iku amung | ywa gumampang ywa melak-melik | lan paham surupira | wuwuh sudanipun | mangkono kewala dadya | yèn ingandêl pawèstri dèn ngati-ati | tan nyata sring katarka ||
31. sarat aja pisah lawan kanthi | aja lumaksana yèn tan padhang | ywa silih ngungkak swarane | dèn awantêr ing wêktu | aywa kulêt sêmon bêbisik | dadi susuhing setan | utawa yèn samun | yèn kêna sira selaka | anadene yèn ingandêl sarwa wadi | netrantara sing sama ||
32. têtulada ing samanta linggih | cara carêm ing rêmbag tan wikan | sanityasa têtingkahe | yèn kumilat sang ulun | ati budi dèn glis nampani | nging solah lawan nitya | ywa kontra ing sêmu | bok cuwa kang karya kilat | satêmahan sira mari dèn sêtyani | munduran antuk ewa ||
33. têgêse kang ingaranan gêmi | pama rayap marang ratunira | tan awèh kênèng srêngenge |
--- 9 ---
eman manawa kuru | wadyanira samya tur bukti | salamine mangkana | têmah mênthêk mênthu | kang aran nastiti uga | iku sêmut rina wêngi wira-wiri | tansah papag-pinapag ||
34. takon-tinakon sabên pinanggih | sangkan-paranira tinakonan | kaya mangkana esthane | prayoga yèn tiniru | kang ingaran angati-ati | iku yêkti calarat | yèn mencok ing kayu | gurda nadyan sadipăngga | maksih wang-wang dèn êncot-êncot kapati | samar manawa rêbah ||
35. iku kang ingaran ngati-ati | yèku prayogane ponang clarat | yèn manungsa panulade | amawa unggah-ungguh | yèn mênênga nora prayogi | cupêt pangandêlira | yèn tan unggah-ungguh | nging yitna aywa tininggal | tri prakara ingaran gêmi nastiti | ngati-ati lirira ||
36. kang ingaran kumandaka nênggih | pama kidang amindha andaka | manungsa mangkono lire | mêtu saking kadhatun | lêngut-lêngut pinindha kadi | antuk printahing nata | sinambadèng sêmu | anjanggilêng sarta ngucap | yèn punika wontên dhawuhe sang aji | mundhut arta mirunggan ||
37. tur tan nyata karsaning narpati | yèku aran tingkah kumandaka | tur dudu yêktine banthèng | suka mulat wong gugup | aglis antuk arta lan rukmi | iku dudu lêlakyan |
--- 10 ---
èngêta ing kalbu | iku anyurês darajat | marang wahyu akuru angênggik-ênggik | darajate sakarat ||
38. lawan yèn prang aywa angruhuni | acêcikat ing swara pralêbda | tur dudu kwanène dhewe | ngêmpèk grubyuging batur | iku ulun wus ngudanèni | lawan aja anyêgah | marang sihing ulun | mring kănca sasaminira | lawan aywa kumawruh guna sakalir | yèn datan wruh priyăngga ||
39. akèh wong kang pangrungune nêmpil | pangakune goboge rumungwa | dilalah dudu swadine | malah kira-kiraku | pinaido banjur nyuduki | aywa ambêk mangkana | wong dora andarung | druhaka kang lir mangkana | tarung irèn dahwèn panastènta pati | pati tan pitakonan ||
40. nyinggahana ati kêrêng drêngki | dosane angimbu kaluputan | yèku nyênyukêri ngrame | lan aywa karêm minum | sabarang kang marang muroni | lena mring kautaman | myang baya pakewuh | watêke mung dir lan suka | tur ugungan saène sangsaya dadi | wong wuru tanpotama ||
41. marang madya têrkadhang-têrkadhing | mring kanisthan têtêp krêp kalakyan | malah rang wulu ni rase | banyonyor ambanyunyur | kumakèdhêp gumusti-gusti | miwah ambêk kumlurah | yèn saguh kumruwuk | yèku wong edan kêdadak | sayêktine
--- 11 ---
ingkang nganggit doyan awis | kaduwunge kapatya ||
42. aywa anglêluri nginum kaki | mêdhar wadi sêbit tabêrinya | sirna ing kaprawirane | nuwuhkên salah surup | ngatonakên marang kawanin | tan landhung èngêtannya | mung suka kadlurung | bubar saking panayuban | datan kalap lumaksana ing pakardi | yèn tangi saking nendra ||
43. lara kadadak ingkang nêkani | gêrêng-gêrêng lir yaksa kabranan | aniba tangi polahe | mutah mukok rêmpêlu | kapoka wus sambate kanji | yêkti dora kewala | wus adating wuru | marma ywa sêngsêm mangkana | balik rêke dèn têtêp atèki-tèki | tatakramaning praja ||
44. pasewakan yèn ana pan ari | gunêm rêmbug kang sarèh saurnya | angantia pangarsane | yogya ulunanipun | nyauloni umatur dhingin | yèn wus kaprênah sira | dèn trampil umatur | watona lawan anggêran | lawan sastra ing kadis kalawan misil | aywa matur angawag ||
45. ywa tan mêtu kalamun tinari | praptèng wisma mancèni mring kănca | iku tan yogya yêktine | sukane yèn angrungu | bakal ana parentah dadi | kang durung kalaksanan | ki pêngung ambêrung | barang kăndha marang tăngga | pangakune barang parentah kang dadi | rêmbag saking manira ||
46. dipun bisa rêke simpên [si...]
--- 12 ---
[...mpên] wadi | ywa wurukan sira adol abab | kaya ki pêngung ambêke | duk sèwu pitung atus | patang puluh aran Kiyai | Bèi Răngga Supatra | iku sukanipun | adol omong yèn sinêtyan | mring wong agung miwah marang pra bupati | tuwin mring pra pangeran ||
47. iku lungsuran panèwu nguni | nora wirang nora wêdi maras | gung ngaku juru panginte | tan kêna ngêntut sêru | nulya prapta ngaku tinuding | mring jêng sri naranata | omonge dalurung | yèku rane tam-tam tuman | kadaluya kadaluwarsa kapati | katula dadi watak ||
48. tur wus tan ana ngandêl sawiji | lawan tan olèh kasil sajêgnya | kapara kèh mêlèhake | kadyabur datan mundur | angandhêmi dhêmên bêbisik | iku datan sayogya | lah pitutur ingsun | ngagêsang aja gumunan | sarupane kang kasêbut jroning pali- | ning Jêng Kyai Gêng Sela ||
49. aja mangeran sabarang kawis | têtêpêna tinggal sumakehan | yogya măngka pangerane | yêkti jênênging ratu | kang sinung sih ing narapati | kinwasa kinon bawa | parentah sang ulun | măngka rusuling narendra | iku yogya sira pangeran sayêkti | wong anom ulah praja ||
2. Sinom
1. wong anom ywa kênèng kridha | ing arta lawan pawèstri |
--- 13 ---
kridhane ngrong prasanakan | kang lanang dèn kamulèni | yêktine kang pawèstri | pinrih pundhuh siyang dalu | batin arsa binedhang | iku dadi wisa yêkti | tri candhala pamurunging guna wirya ||
2. dhingin candhala ing arta | kapindho marang pawèstri | ping tri candhalèng pangucap | iku wisa tri prakawis | rêke aywa nglabêti | kadya kang kocap ing dangu | jroning Panitisastra | ana wisa rong prakawis | wong mêmangan tan ajur nèng jroning badan ||
3. pawèstri klaraban uwan | iku kakung tanpa kapti | sayêkti padhane ika | wong tan ajur dènnya bukti | candhalèng arta yêkti | lan ywa soring war-war ngaub | sajus lan ngomandaka | tan yogya sira lakoni | ingkang yogya tan lyan têmên tabêria ||
4. lan dèn gêmi nastitia | dèn wêdi kang ngati-ati | lawan kang bisa ngawula | lan bisa suwita kaki | solah dèn marêk ati | netya lêjar muwus arum | aywa murwa sêmbranan | sêmbranana yèn nampèni | anging mawa dêduka lawan watara ||
5. lan ana patang prakara | kagunganing kang praja di | prajurit lawan pandhita | tri sudagar catur tani | ywa pisah salah siji | prajurit pagêring ratu | tani bujaning praja | sudagar busanèng nagri | sang pandhita wèh rahayuning pamuja ||
6. kapandhitan pujamăntra | kang manggung tapanirèki |
--- 14 ---
mêmulang wadya kang mudha | dene ponang among tani | pangrèhnya nênitèni | ing wiji sawarnanipun | wiji sawiji mawa | mangsane mawa pribadi | ana kapat kalima kanêm kasapta ||
7. wolu sanga kasadasa | dhêstha sadha kasa tuwin | ing karo lawan katiga | ana maning nênitèni | tanggaling lintang piyi | lintang bagor lintang wuluh | lintang waluku miwah | lingsire kang dèn yêktèni | bimasêkti miwah lintang panjêrina ||
8. pangrèhnya para kapila | kang yogya kagêm praja di | pambobot panimbang-nimbang | ing tuna kalawan bathi | ambobot kandêl tipis | cêndhak dawa andhap luhur | bodho kalawan bisa | myang wêdi kalawan wani | apadene pahame mring ngèlmu etang ||
9. sudagar tan yogyanira | yèn dèrèng go ing praja di | pangolah pambêkanira | saene lawan makiklik | yogya aywa nglabêti | dene ta tukang prang pupuh | dèn prastawèng sopana | bêbukaning purba titi | ngruhunana yèn lagya sapanêtêgan ||
10. unggah-ungguh ana gyannya | pratistha tan lyaning wuri | prajurit pamardinira | yayah angrènèng sirèki | panggahên apurèki | manawa ana kang luput | aywa dêrêng dêduka | salah gyannya rêbut pati | mêne-mêne tuturên èngêt trapêna ||
11. myang kulêtana ing gêlar |
--- 15 ---
arda căndra kagapati | myang gêlar bajrapanjara | lan mangkarabyuha malih | byuhamangkara nênggih | supiturang têgêsipun | yèku bajrapanjara | diradamêta sayêkti | kagapati kang gêlar garudha-nglayang ||
12. kang ingaran ardacăndra | wulan tumanggal sayêkti | byuha pangêkêsing gêlar | prit-anêba iku ugi | lan rumêksèng prajurit | ywa kurang mangan lan nginum | samêkta warastranya | wêwekanta kang mumpuni | jroning aprang aywa kasêlan ing meda ||
13. mung lagya pucuk kewala | iku pangolahing jurit | mawarna rèh bayantaka | rêke lamun tan kadugi | amung èngêta maring | urip ywa dadi pêpikul | bagya yèn bêtah nglapa | tan mangan sajêge urip | kang mangkono nging wuwus yêkti dupara ||
14. yogyane urip nèng donya | kang kaprah nyandhang lan bukti | bulèh sato tanpa nyandhang | bulèh wrêksa tanpa bukti | sabên macung samosik | amêsthi mangan anginum | iku dipun kawangwang | yèn paksi kang dèn kawruhi | saananya wohing wrêksa măngka boja ||
15. lalêr ulêr cacing walang | jangkrik kêndhêla tok-iyik | tanpa arti lir manungsa | ana bojane pribadi | ewuhe manungsèki | yêkti gampang dadi wêdhus | mangan datanpa arta | sathithik siksanirèki | nging kang
--- 16 ---
kaprah ala-ala yèn manungsa ||
16. mangkono pêpadhanira | balik sira dadi janmi | ana mung woh sira pangan | sat rasa bujanirèki | kamlaka wana tuwin | kasaya sandura catur | tikta miwah kathuka | sato iwèn tan darbèni | kamla kêcut lawan sêpêt kang karasa ||
17. kasaya asin artinya | sandura rasa mêmanis | pait keratane tikta | kathuka pêdhês ngrasani | tan gampang angupadi | tur maning ana kinayun | busana wastra mulya | kuda curiga lan èstri | ana maning wisma gêng latar kang jêmbar ||
18. miwah janma kang rumêksa | samêktane sandhang bukti | lamun janma tan samêkta | sapa arsa kinèn kaki | angrêksa angrêsiki | ngêndi gampang gone antuk | yèn tan lawan nugraha- | nira jêng sri narapati | mung margane tan liya taki-takia ||
19. karti kang kaya mangkana | yèn jinăngkaa upami | marang pidak padarakan | utawa bêbotoh juti | kang sukêr ing jêjarit | miwah kang sukêr dhêdhuwung | kang padha ikêt sêsak | tan kathokan tan kulambi | tandang bêbêt cupêt ciyut sabuk tangan ||
20. tinêkêm nèng cêthik kiwa | yèn ucul wuda sayêkti | jêr lininting wus tan kêna | mring cingklok nora nasabi | ing dhuwur wudêl kèksi | têrkadhang kondhe kang bêsus | gêlung tali siladan | cundhuk jungkat mung sacuwil |
--- 17 ---
parandene sênggak-sênggak turut marga ||
21. ana kang ngluhuri sabda | gêntholikêm dhas binathil | labête kalbèng wang panas | agandhang saurut margi | yèn kapêthuk pawèstri | gya clêmêdan cocodipun | mangkono kamuktènnya | kayangapa yèn lêstari | tan dadia yèn jangkah mring yogatama ||
22. kakănca kêkancuhira | kang momor margane brindhil | bêbotohan sêsêretan | kaping tri kasêngsêm ringgit | luwange nguni-uni | lir nyuru jênang bêkatul | saking pinggir mantêngah | ingkang asrêp dèn ubêngi | toging ngêndon ngengehan têlas sadaya ||
23. bêbotoh juti mangkana | mèt darbèke kang sudarmi | cinolong lamun tan angsal | mrambat kulawarganèki | warga wus mrayitnani | narajang têtangganipun | saya wuwuh jajahan | wuwuh gêndhing wuwuh wani | wuwuh akal wuwuh kèh kang nunggal karsa ||
24. têmah ngècu begal ngampak | maling nyêbrot nayab ngutil | saking nora bisa nyêgah | botohan lan sêrètnèki | myang blănja maring ringgit | èsême owêl yèn mutung | yêkti iku marganya | poma aywa anglakoni | yèn nglakoni pacangan dadi pranteyan ||
25. tanpa wus yèn cinatura | kang nistha papa kaswasih | yêkti yogya nyingkirana | kang wus kawuwus [kawuwu...]
--- 18 ---
[...s] ing ngarsi | nahan lumakyèng kardi | bisaa sira angukum | ngukumi marang badan | ing badanira pribadi | supayane ywa kênèng ukuming liyan ||
26. kăngsia kokum ing liyan | dadya tiwas nèng praja di | kathung maha nistha mudha | dadya guyoning rarywalit | yèn bisa ambênêri | mring badan tan kăngsi padu | sêdyaa angawula | olèh alêm lair batin | pon-ponane mung aywa kăngsi cinacad ||
27. cacad lamun nula-nula | kêkêmbang bakal tinampik | suwita yogya akarya | insan mring ulunannèki | insan akarya bêcik | tan ketang kwèh ajinipun | wong agung lamun lagya | ana ingkang dèn langêni | datan ketang rupa paksi kayu wilah ||
28. yèn kapanujon ing karsa | wus kocap ing Tekawêrdi | ijo kuning abang-abang | rarywalit bungah tan sipi | dene wong agung kaki | ana ta sêngkêranipun | aywa asring pinadhan | ing kaluhurane kaki | ing laire dèn èmpêr upacaranya ||
29. kwèh warnaning kaluhuran | busana anyar rinakit | aja age ngèmpêr sira | yèn durung dèn kaluluti | dèn yungyun sira ngèksi | nging aywa sira gadêbus | lumaku pinaringan | karana sira wus kaki | sinung wirya lir singa upaminira ||
30. bênêre sira wus bisa | nganggoa sapantêsnèki |
--- 19 ---
marmane aja kasmaran | ing panggunggung ing pamuji | yèn kasmaran sayêkti | padha uga barang cingkluk | tan antuk dene sira | pinacak winilang mantri | pirabara sira abêkti busana ||
31. tan bisa amung uruna | kèh kêdhik sakwasanèki | lan wêkas isun mring sira | amriha tindak lêstari | lulus slamêting abdi | anindakana sakukum | sabarang lamun tansah | ywa sira arsa nindaki | lan sabarang tindak aywa kênèng tarka ||
32. têgêse kang kênèng tarka | kang tumindak tanpa saksi | abot wong kinira-kira | tan gampang kadugèng katri | datan uwus sawarsi | adat luwangira kang wus | têgêse kênèng kira | wong kênèng udanagari | marmanipun mawasa udanagara ||
33. têgêse udanagara | sinuksma ingadu manis | yèku ran udanagara | pama wong mêdal jro puri | sinungan gantèn maring | ing bibi uwa sadulur | iku aywa tinampan | lan têmbe ywa maning-maning | wêkasane kênèng kira karo pisan ||
34. jaba kinira miruda | bedhang kirim gantèn wangi | jrone kinira anjomblang | iku tindak tan prayogi | gampang yèn ana ugi | anêrak mring tindak iku | yèn mandhêg kira-kira | marang badan angrêgêdi | tur alawas tinarka ewuh kinumbah ||
35. kadya mantri [ma...]
--- 20 ---
[...ntri] gêdhong arta | bayar tukon sêdhêng kêmit | jro gêdhong pambayarira | kang liyan liwat ningali | kênèng udanagari | tan wurung arta puniku | ya saking gêdhong ingkang | kinarya bayar sayêkti | tur yêktine sangu epok saking wisma ||
36. arsa binayar ing wisma | bok kêjaman gyannya kêmit | tinarka yèn têtakona | sayêkti tan dadi ati | iku dipun pakeling | saniskara aranipun | kridha tunggale uga | marmanya pakarti bêcik | nênumana yèn tuman ènthèng linakyan ||
37. anadene wong mêmitra | padha kalawan wong ngabdi | siti rêngka toya rêngka | sela rêngka tri prakawis | dèn waspada sayêkti | gusti pae lan sadulur | sadulur lawan bapa | bapa lawan biyung sami | gusti mitra lan krama katri samanya ||
38. toya rêngka darma putra | toya kinarya upami | pinêdhang ping sèwu sajam | sayêkti tan wurung pulih | siti rêngka upami | sujanma maring sadulur | yèn ana basa ala | lir siti ing măngsa katri | yêkti nêla bumi bêlah lan kadang crah ||
39. sajroning nêla mangkana | kisèn klabang kalajêngking | wasana măngsa kalima | antara trancap gêng prapti | kalabang kalajêngking | têla mingkêm rêmak lampus | iku kang dadi setan | sadulur rêngate pulih | tanpa gawe wong ngadoni crahing kadang ||
--- 21 ---
40. pae lawan sela rêngka | bojo mitra kula gusti | sêdhênge asih sinihan | kukuhe kapati-pati | sapa wruh rapêtnèki | atose lan kuwatipun | rêke ewa mangkana | yèn nuju kridha nêkani | sela pêcah sapa saguh mulihêna ||
41. sayêkti siji mring kathah | wit andhap marang ing nginggil | agêng sing alit marganya | wrêksa crah ingkang nastuti | sayêkti saking kêdhik | yèn adat lumrahing kayu | wêkasan marang kathah | tumêka pêdhot nglakoni | marma rêke dèn prayitna tatakrama ||
42. kaya ta kridhaning praja | mring prentah kang ngrèh ngranggoni | santana alingan putra | pangukir pucuking wali | wadung kalang ngalingi | pandhe alinganing palu | carik pucuking kalam | sarati alingan èsthi | ki kabayan balêbês alinganira ||
43. yèn pinarentah ing jaba | ature mêlok jro puri | iku kabèh saniskara | ngabêr-abêr prentah yêkti | karya dhocêng pakarti | nunggal soring warwar ngaub | ngadoni komandaka[1] | santana lawan nagari | ngêngêmbangi karya rêtu maring praja ||
44. yèn sira kăngsi mangkana | yêkti binuwang wanadri | Nglêmah Bang alas Lodhaya | anuli binadhog ngeblis | datan kalap samênir | yèn Ngayah alas Pringtutul | pasthi kinrubut setan | Dhadhungawuke gya
--- 22 ---
prapti | nyakot gulu amênthungi sirah muncrat ||
45. karana dèn èngêt sira | wasitaning rèh puniki | kang kocap patang prakara | wanti-wanti wali-wali | wong kêbluk sungkan suthik | goroh doracara wuwus | cidra ora têmênan | pangkat kang têmên tabêri | dhasar têmên elingan marang sabarang ||
46. eling mring kang wus kalakyan | sinau kang durung bangkit | măngka tatal tinulisan | supaya tan kêna lali | tinula nuli-nuli | ing kawignyan-wigyannya sru | cara caritotama | ngulama kang para ahli | pira kèhnya kang nahwu kapil ing lesan ||
47. bulah Pangran Karanggayam | kang ngikêt kakawin Surti | salumahing tanah Jawa | wulang kang tumrap ing Surti | kêna sinêbut nênggih | Wibisana kang kadyèku | wrêdining Wibisana | kawignyan kang angebati | lungguhira pujăngga nagarèng Pajang ||
48. tapane wong nèng jro praja | paseban pratapannèki | sasat wukir guwa-guwa | tapane kalamun ratri | aywa pêgat sêmadi | mêmuja kang murwèng tuwuh | aywa kasêlan meda | langên gêng kang mêmedani | wong kajodhi lan wong sêngsêm ing wanita ||
49. wasitaning kang pustaka | aran Margawirya iki | warahing kang para siswa | kang kasdu myang mangastuti | nadyan tan arsa kaki | mung aywa kinarya patrum | bisike kang manitra |
--- 23 ---
ing Surakarta praja di | akarya truh uluning kaparak kiwa ||
3. Mêgatruh
1. anadene băndha sarta lawan wuruk | tan kêna pilih sawiji | mungguh pangrèhing tumuwuh | yèn arsa milih sawiji | wurung bêbakal tanpandon ||
2. krana ngapa ing urip wajib mêmuruk | marang anak putu tuwin | kaponakan miwah batur | kudu ngarah ngirih-irih | istha manisan satenong ||
3. kèh warnane ana jae blimbing wuluh | ana ingkang jêruk kingkit | miwah kang katela gantung | kêmbang tongkèng kang kinardi | miwah kaluwa baligo ||
4. iku kabèh padha lêgi rasanipun | sababe dèn rèh ing gêndhis | nging dhasare mêngko muncul | jae pêdhês nanging lêgi | jêruk kingkit lêgi aor ||
5. nadyan kêcut rasane balimbing wuluh | nanging ana krasa manis | tan padha katela gantung | manise tan dèn regoni | padha uga lan baligo ||
6. loro iku jêr dhasare bangun turut | kêmbang tongkèng lêgi wangi | iku lire kang wêwuruk | tumrape lan dhasarnèki | nging dadi sêsuguh dhayoh ||
7. karanane aja kêmba mulang muruk | muruk mring anak pribadi | wulang mring putu sadulur | aja pinêksa sayêkti | mung sakolure kemawon ||
8. jêr wus ana kang wajib jênênging putu | bapakane kang
--- 24 ---
majibi | dene namane sadulur | jêr wus padha nandhang akil | têrkadhang winuruk êmoh ||
9. warah iku kêponakan mitra karuh | yèn karêp yogya nglanggati | mangkono maning yèn tambuh | aja sira aming kalih | tuwas êsak marang panggoh ||
10. nging ywa sêpi lamun jinalukan wuruk | kang kêsdu kang mangastuti | sanadyan wijiling buruh | dèn bêcik wulangirèki | iku dadi ngamal batos ||
11. apan seje namane wirayat batur | iku prentah dhapurnèki | pinêksa yèn maksih ayun | suwita maring sirèki | dèn ngangkah lawan pangangkoh ||
12. aja age amlêksana mring wong luput | yèn sapisan dèn pelingi | lan bungahna ing tyasipun | yèn mêksa narajang maning | wruhna yèn bakal binêndon ||
13. măngka sida nêrajang kongsi ping têlu | plêksananên dipun yêkti | nging ènthèngana kang kukum | supayane dadi mari | yèn maksih mêksa kemawon ||
14. gya tarinên apa mundur apa maju | gonira lumakwèng kardi | yèn mundur nuli kon mundur | yèn maju jinanji maning | mêsthi plêksanane abot ||
15. yêkti pae lawan plêksananing ratu | ratu datan dèn kurangi | marmane padha dèn emut | ngwula lan dèn kawulani | dumèh batur sring tinabok ||
16. dumèh dadi mantri mêmisuh
--- 25 ---
mring batur | tan wruh yèn winalês batin | malah winalês ping satus | tan muni sayêkti wêdi | nanging tan lila ing batos ||
17. aja kulêt mêmoyok samanirèku | moyok nacad têgêsnèki | mancèni tunggale iku | tan bêcik ingkang pinanggih | iku wus jais mangkono ||
18. pira-pira ora tiba ing sirèku | cacade kang dèn poyoki | marmanta tyas dipun sukur | wêdia yèn dèn tulari | bok manggih walêsan batos ||
19. nora wêruh sajake dhewe ngêdhungkrung | yèn ngalêm duwèk pribadi | datan ngumani têtamu | suraweyan astanèki | idune pating salêmprot ||
20. durung lungguh kang tamu kăndha wus gupruk | latar wisma dèn tudingi | pangalême anggadêbus | kongsi dhayoh ngajak linggih | iku ukarane bojot ||
21. yèn mêrdhayoh iku marang ing wismamu | dèn gêlis sira nyuguhi | supayane enggal mantuk | mring badan aja ngtuputi[2] | kang jamak wong mara dhayoh ||
22. ingancaran supayane kinèn lungguh | yèn dhayoh sasamanèki | wetan kulon gènnya lungguh | yèn lor lurah prênahnèki | dadi sineba kang dhayoh ||
23. sarta pasang tatakrama padha lungguh | wus bagean anakoni | ki wisma marang têtamu | kang dadi praptanirèki | mung kangên [ka...]
--- 26 ---
[...ngên] awating dhayoh ||
24. lamun durung wêca karyane kang tamu | yèn ngucap aja dhingini | kang lêjar netyanirèku | yèn sirung netyanirèki | mung awat kangên kemawon ||
25. wus adate nganti sêlaning pamuwus | lan lêjar netyanirèki | aglis wêca ponang tamu | kang dadi karyane prapti | enake gonira bobot ||
26. dadi enak gènira imbalan wuwus | gênti takon anakoni | mangkono wong among tamu | aminta caritanèki | sakuluring wong cariyos ||
27. lamun tamu iya ana kang jinaluk | yèn sira lêga anuli | asungna ingkang satuhu | aywa aglis saguh kaki | yèn kira durung sayêktos ||
28. watak anom akèh sring angumbar sanggup | ngêngêmbangi doranèki | iku aja dèn sinau | yèn tuman têmêne sêbit | têmah anglunyoni cocot ||
29. jêjagongan aja dhêmên padon wuwus | rêrasana kang pakolih | wong kang padon têgêsipun | rêbut mênang barang kawis | paido gênti maido ||
30. saya sora sinaru têmahan padu | iku pêpadon rannèki | rêbut mênang barang padu | wong rêrasan kang pakolih | luput bênêr yêkti kraos ||
31. ing carita mênênga yèn nora kayun | yèn dhêmên cinathêt batin | aja [a...]
--- 27 ---
[...ja] maido ing kawruh | wêkasan nyupêt pangaksi | tuna lair tuna batos ||
32. pasamuwan dipun amot ingkang emut | yèn ana ngulab-ulabi | sawênèh watak gadêbus | kumawruh sora swarèki | yêktine mung agêgawok ||
33. yèn akăndha pinaido sok anêpsu | iku pra janma ngarani | tinrajang grobag ping pitu | dèn aglis sira nyimpangi | manawa nyêmpalkên cocot ||
34. wong cêclathon gênti takon gênti tutur | saulone angêntèni | watêse caritanipun | tutuga caritanèki | tur sêsêg ingkang cariyos ||
35. dene sira besuk yèn dadi wong sêpuh | yogyane patang prakawis | wong tuwa mring anak putu | supayane dèn ajèni | wong tuwa marang wong anom ||
36. bisu[3] wurwur nyêmbur nandur apitutur | wurwur wèwèh sandhang bukti | kèh kêdhik anggêr mung kolur | bisa nyêmbur mring bêbayi | bok putu sawanên mukok ||
37. bisa nandur yèn awoh kinarya kolur | pitutur wajib sayêkti | tan amung mring anak putu | nadyan mring liyan prayogi | dadi ngamal lair batos ||
38. dene ingkang ingaran saloka pêcuk- | pêcukilan têgêsnèki | alingane pêksi pêcuk | ana parentahing paksi | paksi dharat [dha...]
--- 28 ---
[...rat] samya kinon ||
39. animbali parentah kinèn anglumpuk | si pêcuk abur mring warih | ingsun iki manuk banyu | esuke parentah maning | animbali manuk banyon ||
40. wusnya nglumpuk si pêcuk kari mêngangkruk | mencok wrêksa agêng inggil | ingsun iki manuk dhuwur | mulane tan anèng warih | ingsun nyata awak goroh ||
41. kangjêng nabi parentah mundhut pang kayu | wrêksa ngadêg wus dèn ambil | kayu cukilan turipun | kula dede wrêksa yêkti | dika tingali wak ingong ||
42. napa ngadêg punapa mrambat ragèngsun | dadya tulus tan ingambil | nulya prentah mundhut êlung | lung-lungan sawarnanèki | cukilan arsa pinêcok ||
43. ririh matur kawula inggih dede lung | pratăndha tan sagêd mami | mulêd rumambat mandhuwur | lah dawêg dika tingali | tan darbe êlung sayêktos ||
44. sayêktine sae mliwis lawan pêcuk | yèn mliwis ngamungkên nglangi | tan bisa mencok ing luhur | tan kadya pêcuk kang paksi | dibya slulup bisa mencok ||
45. dene kayu cukilan dhapuring kayu | sumendhe datan mandhiri | yèn pinisah têmah nglumpruk | iku sloka kang winuni | pêcuk mênyukilan yêktos ||
46. yèn manungsa mindha cukilan lan pêcuk | pinrentahan saking jawi |
--- 29 ---
wong ing jro pangakunipun | saking jro ngaku wong jawi | ala lire kang mangkono ||
47. ana sloka antiga ngapit ing watu | iku janma wataknèki | kang asring rêmên wêwadul | lami-lami pan kabêlik | kaanggêp watu si êndhog ||
48. tunggal bênggangakên wong palakramèku | yèn wus antuk aningali | karone maring sirèku | yêkti sêngite kapati | tan enak lir kang mangkono ||
49. marma lamun ana catur kinèn mungkur | cature wong laki-rabi | sapanunggalane iku | ana bapang dèn simpangi | nyimpangana grobag buron ||
50. dene kang ngadoni singat andakèku | dongengan duk lalêr wilis | tuwa wêtêngane jêmbluk | golèk tatu golèk gêtih | mêcah bathang kang wus bosok ||
51. tan andulu miwah ambu nora antuk | wêkasan aduwe pikir | mring si banthèng tutur-tutur | sira arsa dèn alani | iya mring si macan gembong ||
52. lamun sira malah arsa kinalêthuk | sapêdhètmu jalu èstri | jêr kumêcêr mring sirèku | dagingmu lêmu kalimis | madêg krodha banthèng bêkos ||
53. lah ta lalêr tutura si macan gupuh | kon têka ingsun antèni | arsa sikara maringsun | ambêke kaduli-duli | si lorèk pating calerong ||
54. lalêr [la...]
--- 30 ---
[...lêr] mêsat santhiyêng wus prapta pangguh | hèh macan sira bilai | [...] |[4] [...] |[5] si banthèng jaba binadhog ||
55. gro lumumpat tuduhna lalêr gonipun | lalêr mencok sirahnèki | sarta tuduh mring gonipun | prapta panggah durung angling | si banthèng kasêlak bêkos ||
56. sinaruduk macan nglumba banthèng nubruk | wi[6] bêndha bibal kaplipis | sirah banthèng gabul pulut | babaking klika lir gêtih | lalêr miyat gugup mencok ||
57. pulut bêndha dinalih utêk kang mêtu | abarêng kalawan gêtih | lalêr mati kênèng pulut | kasusu pangêndhèknèki | tan wruh awake macethot ||
58. panglumbane si macan anguwus-uwus | gêdhe dhuwur tan patitis | si banthèng nauri wuwus | jêr sira amiwiti |[7] sami ngandhar nalar karo ||
59. wêkasane si lalêr kang karya dudu | si lalêr tulus anjênthir | kinosokkên ajur mumur | iku tan kêna kinanthi | ngadoni andaka gembong ||
4. Kinanthi
1. yèn mantri aja mêdhukun | aja watak nênambani | miwah nyatu[8] japamăntra | amêmêthèk mêmetangi | padhukunan kèh lirira | nyarati dadi priyayi ||
2. nyarati yèn nuju ampuh | măngka yêkti dadi mantri | pagene anak putunya | têka nora dadi mantri | ala nyarati wong liya | bênêre awak pribadi ||
3. karyane [karya...]
--- 31 ---
[...ne] yèn anjêjaluk | mring kang mêntas dèn sarati | yèn tan antuk ngundhamana | ngundhat-undhat nyupatani | mêmrungu marang tangganya | wuwuse tan mêrak ati ||
4. yèn olèh panjalukipun | pêndhak Pon kongkonan maning | sabên kuping tinuturan | yèn iku dadine mantri | yèn aja sun kang ngunggahna | sayêkti tan dadi mantri ||
5. dene dhukun tukang nyêmbur | tukang japa tukang jampi | nisthane yèn ingawadan | dhangane saking sirèki | tan wruh yèn toh dhukun liya | ingkang jinalukan jampi ||
6. wus adate omong dhukun | êndi dhukun kang niliki | tinuturan radi dhangan | tur maksih langgêng kang sakit | ki dhukun mêgêg tyasira | ciptane saking sirèki ||
7. gya parentah ki dhêdhukun | dènira nêdha mêjani | sarta kinèn ambêbuwang | sêsajèn sanggupe wingi | kêkêrêngan nanging mênang | sinuduk ing parungsari ||
8. kula nêdha kêris parung | puniku măngka mêjani | ki wisma matur tan gadhah | inggih dhuwung parungsari | ki dhukun malih lingira | nadyan crita tilamsari ||
9. inggih crita inggih parung | kaote datan katawis | criyos inggih botên gadhah | kang gadhah mung tilam-upih | ki dhukun malih lingira | têgêse kang tilamsari ||
10. tilam-upih tunggilipun | amung [a...]
--- 32 ---
[...mung] kaotipun kêdhik | anggêr dipun wastanana | yèn punika tilamsari | jêr katingal ing supênan | tangkis kiwa tilamsari ||
11. ki wisma mentar mring pungkur | mèt dhuwunge rencangnèki | sinungkên wus tinampanan | tiningalan gya tinarik | dhapure larasêduwa | klêrêsan anak puniki ||
12. angsal êluk inggih parung | sampun anak kula amit | kasêsa têtumbas sarat | sêngadi aglis amulih | iku dhukun nisthanira | dene yèn dhukun pawèstri ||
13. yèn angomong sarwi ngurut | tatale kang dèn rasani | sapa kang ginarap waras | lanang wadon dèn tambani | lêlara jro kawirangan | tinutur nisthanirèki ||
14. slaning lakang sapandhuwur | ginlusur gènnya nambani | iku dhukun dadi cacad | kwirangan ingodhal-adhil | aja tulad kang mangkana | abêcik wong dadi mantri ||
15. jêr wus pangolahing dhukun | sajèn sarat myang mêjani | gêlêm jaluk gêlêm tămpa | sadurunge asung jampi | nambani măngka tan waras | mêjani mêsthi tan mulih ||
16. lan tan ana adatipun | wong gugat sarat mêjani | yèn tan bisa karya waras | yèku kamalan sayêkti | jêr tan kadi tata sabrang | tambane wus dèn rêgani ||
17. waras tan waras wus payu | tambane kalawan malih | yèn waras datan mêminta | sarat miwah ulih-ulih | dadi datan [da...]
--- 33 ---
[...tan] kaamalan | pae lan tataning Jawi ||
18. dene maninge kang dhukun | dhukun alul mêmetangi | ana gêlar sênggrang ngarsa | ana gêlar mêrsajani | ana gêlar akêthikan | wênèh jimat saratnèki ||
19. dawa kalamun winuwus | Ki Agêng Sela malêri | angur sira andhukuna | aja dadi dhukun kaki | prayoga golèk kawignyan | tatakramaning praja di ||
20. piraa lamun pinuju | pêthèk nyata darbèk mulih | yèn nuju tan kabênêran | wus tutug ubayanèki | udure angrêsi manah | netyanira clila-clili ||
21. wus wirang wuwuh tinutuh | duk lakon Sêmar metangi | kang mèt kêbo munggwing wetan | pêrnah lan wismanirèki | kang nyraya aturnya datan | wontên têtiyang sawiji ||
22. bok lampahan kalih dalu | tan wontên ingkang griyani | amung rêdi ngêblak-êblak | ki dhukun lingira aris | maklum dika wong atuwa | bok kalintu sastranèki ||
23. ingucêk blobok mêtu luh | ngucap pan padha ningali | lah anak ujarku apa | prênah kulon sun arani | ing mau prênahe wetan | kulon rika kang malingi ||
24. maksih cinancang ing glugu | kêbo dhungkul kang sawiji | sawiji sungune dhamplak | dèn aglis sira marani | ki nyraya matur punika | maesamba mung satunggil ||
25. tan dhamplak dhungkul lan lamus | bule [bu...]
--- 34 ---
[...le] pêndhêm mung satunggil | lan kilèn kula punika | wana grêng datanpa margi | ki dhukun malih lingira | baya kurang sajènnèki ||
26. biniyak sêsajènipun | miyak jêngèk lidok iki | pacul bodhing ora nana | mulane bawur sastrèki | ki nyaraya saurira | wau wingi tan mundhuti ||
27. ewa punika ki guru | kula têbase pangaji | ki dhukun nganthuki sabda | miyak papan sastra malih | sapisan iki pungkasan | mêsthi prênah lor kang ngambil ||
28. wis rikat muliha gupuh | bok kasêlak dèn dol kaki | ature kang kêmalingan | apuntênipun kiyai | koningana lèr kawula | sayêktosipun jaladri ||
29. ki dhukun anyantak ngabruk | bonggan awismèng wanadri | dilalah kudu tan kaprah | katuju cêngêlirèki | tan pothol tinêkuk macan | mangkono lire metangi ||
30. dene yèn sira wus sêpuh | mêmangan dèn anastiti | wajib uga ngrêksa badan | basa ingaran nastiti | sabarang kang dera pangan | aja sêpi ngeling-eling ||
31. enak lan kapenakipun | mring badan kang makolèhi | lêgane maring padharan | padhange anêningali | lêga sêsêge mring napas | marang otot kulit daging ||
32. sapuluh enak kalamun | mring badan lan makolèhi | ora wurung dadi wisa | wisa marang kulit daging |
--- 35 ---
sanadyan makolèhana | yèn kaduk tan wun nglarani ||
33. jêjodhon panganan iku | mring badan sawiji-wiji | tan kêna măngka pinêksa | wanuhe wong siji-siji | ywa ngandêl têtiron sira | cobanên badan pribadi ||
34. băngsa jodhon tunggalipun | sêdhêp gigu gila sami | bosên kangên pêpadhanya | kaya rasaning woh ranti | pokak miwah pareayam | kang doyan sêdhêp ngarani ||
35. lumrahe pait satuhu | gila ulêr lintah luwing | ana kang janma tan gila | gigu mangan lintah prêcil | tan gigu lamun wong Cina | bosên kangên padha ugi ||
36. kang sêngit bosên ranipun | kang sênêng kangên rannèki | iku tunggal kasênêngan | tan kêna winor kang janmi | yèku wikaning pangrasa | ing janma sawiji-wiji ||
37. pae lan rasa satuhu | yèn lêgi wus lumrah lêgi | sêdhêp asin lumrah padha | kang ngarani pêdhês asin | yèku rasa lan pangrasa | yèn mungguh maring abukti ||
38. jêjodhon iku ranipun | aja maido wong bukti | kèju puhan lan martega | yèn wong agung pèni-pèni | yèn wong desa lumrah mutah | kawangwang rasane amis ||
39. dèn imbara ping salikur | sayêkti lampu nglayoni | yèn mung mutah awat-awat | iku jodhon tunggalnèki | marmane angrêksa badan | aywa sêpi ngati-ati ||
40. pan [pa...]
--- 36 ---
[...n] tămba jajanmu |[9] samakna pangrèhirèki | angur pisan ingkang sarpa | karuhane mrayitnani | bali kwasane mêmangan | tan wruh sangkaning nyakiti ||
41. pae lan wisaning apyun | sabên kaduk bilaèni | adat nyawane tan lana | nging wus padha dèn tekadi | beda yèn sapantêsira | atêgên maring pakarti ||
42. abêtah wungu ing dalu | gumrining kinarya mikir | abêcik apyun cakira | pae lan wuruning awis | dayane mung gumyak-gumyak | yèn wus gêndhêng agêgêndhing ||
43. gêndhèng gandhang anggêgêndhung | gêndhunge datanpa dhong-dhing | sêdhêng-sêdhêng pangrasanya | alane wong minum awis | nging maksih kêna ingalap | lungsurane yèn wus mari ||
44. pinêksa cinêgah tuhu | tan nglarani tan matèni | pae lungsuran anjalang | sudra papa kawlasasih | prakara laba wanita | wus kawangwang nguni-uni ||
45. mring glis rêmak balung sungsum | otot gêtih kulit daging | suda pangrungu paningal | yèn nuju wanita bêcik | yèn katlanjur ronggèng jalang | yèku ingkang bêbayani ||
46. ri tungkap mêtu baruntung | konthol bêdhêl kawêt sêbit | grana ceda netra wuta | kulit busik kuping tuli | apindha wisaning sarpa | sing katêmpuh tanna pilih ||
47. mring wadhuk bêdhahkên kêmpung | punika kang bilaèni | yèn nrajang sungsum [sungsu...]
--- 37 ---
[...m] myang tulang | suku apus cêndhak sisih | mring daging umês naratas | mring dubur dadi ambèi ||
48. yèku panunggilanipun | mêmangan tan ngati-ati | daya-daya mupung ana | dupèh enak sukèng galih | iku lamun cinêgaha | jêr nora nglapa plupani ||
49. nuruti budi dalarung | badane kang kèsi-èsi | pae baksana linawan | yêkti sêbit barang kardi | marmane dipun prayitna | wong tuwa barang binukti ||
50. paene wong anom iku | mêntala barang binukti | yèn lara gampang tinamban | sabab lara trape kalis | lêlara yèn mring wong tuwa | karakêt patrape kêlit ||
51. marmane tămba tan ampuh | kalah kuwating panarik | badan tuwa sarwa gonggang | dadya kèh wismaning sakit | marmane barang pinangan | sarat yitna ngati-ati ||
52. wong anom utamanipun | yèn milua ngati-ati | saya prayogane pisan | saya kalis ing sêsakit | pantêse umure dawa | pae lan kang isi sakit ||
53. kaya ta anginum jêruk | lan warangan pasthi sakit | yèn kaduk asring palastra | mangkana pêpadhanèki | niyat jamu niyat tămba | yèn salah dadi sêsakit ||
54. lêlara yèn wus kapasuk | ing badan nadyan tan sakit | tan krasa yèn isi lara | măngka
--- 38 ---
ana kang binukti | tan jodho lawan kang mangan | iku măngka dadi kanthi ||
55. kanthine lara kang masuk | nuli kambon kang binukti | krodha mangkrak kang lêlara | lir obat kadumuk ngapi | angrusakakên sarira | yèn badan wus isi sakit ||
56. kaya gudhig miwah wudun | korèng canthêng kadhas kudhis | pinanganan kacang miwah | êndhog lawan iwak pitik | kaya ngapa rasanira | apa wuwuh apa mari ||
57. yêkti rasane kang mau | wus lara nging nomarati[10] | nahan duk kalêbon kacang | kruma krura bêk salêmbi | kang duwe mala glasaran | kaparêng barêbês mili ||
58. tuwas lara tatu wuwuh | iku istingangkahnèki | nanging ta wallahu alam | mung Allah kang ngudanèni | supkana wa owa ala |[11] dasih darma anglakoni ||
59. wus titi tita tinutur | tata têtela linuri | nglêluri kang nora larat | linarut nurat-nurati | nuruti kata tan tama | tumama èng[12] siswa siwi ||
Tamat.
| 1 | kamandaka. (kembali) |
| 2 | ngluputi. (kembali) |
| 3 | bisa. (kembali) |
| 4 | Kurang satu baris: 8u. (kembali) |
| 5 | Kurang satu baris: 8i. (kembali) |
| 6 | wit. (kembali) |
| 7 | Kurang satu suku kata: jêr sira kang amiwiti. (kembali) |
| 8 | nyatur. (kembali) |
| 9 | Kurang dua suku kata: apan tămba ajêjamu. (kembali) |
| 10 | nora mati. (kembali) |
| 11 | subkanahu wa tangala. (kembali) |
| 12 | ing. (kembali) |