Dasanama, Anonim, 1932, #1903

Dasanama

--- [0] ---

1. Dasanama, 2. Căndrasangkala, 3. Patraping anyêrat, 4. Mas Ngantèn, 5. Suluk Luamah, 6. Namaning para Nabi kang wontên Kuran, 7. Jimat, 8. Widyakarana, 9. Widyapradhana, 10. Dumuginipun Widyakarana.

--- 1 ---

Awignamastu namasidhi. Punika Sêrat Kawi Dasanama, kapratelakakên namanipun satunggal-tunggal kang gumêlar wontên ing jagad, utawi namanipun ingkang wontên salêbêting badan sajawining badan, kapratelakakên kados ing ngandhap punika warninipun sadaya.

Kang rumiyin namaning rambut :

rema | roma | wèni | jata.[1]

Namaning sinom :

sinwam | tarna | srinata.

Namaning êndhas :

êndhas | sirah | mastaka | murda | ulu | kumba | utamăngga | pasuhunan | sidhira.

Namaning polo :

utaka | pukara.

Namaning nyêng-unyêngan :

munyung | munyêng | pundri | pundran | ungsran.

Namaning bun-êmbunan :

pasundhulan | panuhun | wuwunan | nabyuka.

Namaning rai :

wadana | nayaka | swa | pasuryan | paraupan | muka | nana | waktra | aswa | golaka.

Namaning bathuk :

larapan | paradinan | ratha | canta | bahli | thila | dahya | watriya | wathawa.

Namaning mata :

tingal | soca | netra | aksa | aksi | èksi | ecana.

Namaning alis :

imba | êni | drasthi | nahya | siratmaya.

Namaning idhêp[2] :

irpya | wiruya.

Namaning tlapukan :

pakêjêpan | dyaraksa | nitrama | padhelan.

Namaning tadhah luh :

tarinjilan | taritisan.

--- 2 ---

Padoning maripat :

padaksi | sanira.

Namaning ulat :

nitya | naya | liring | wulat | nayana | jaswa.

Namaning pasu :

paswa | salimba | nayantara.

Namaning irung :

grana | trisma | nasika | parsana.

Namaning pipi :

pangarasan | paya-paya | julingha.

Namaning kuping :

talingan | karna | panalinga | pangrênga | kêpêh | kênoh | padlingan.

Namaning godhohing kuping :

pani | panoka.

Namaning pêpilingan :

pilisan | pamindhi | pindaka | salimuka.

Namaning lambe :

lathi | talawya | wiwrita | wiruca.

Namaning cangkêm :

tutuk | panglinga | jurama | dukara.

Namaning untu :

waja | dênta | ungsa | udata.

Namaning siyung :

dhrastha | dodaka | anudata | jatha | jêthis.

Namaning êbam :

bahêm | watma.

Namaning gusi :

gos | brima | podata.

Namaning ilat :

lidhah | jihwa.

Namaning têlak :

lak-lakan | patlak | jaludha.

Namaning cêthak :

ludhaka | pakima.

Namaning gorokan :

gurung | têngkran | padinan | goludha | luwidha | janggarma.

Namaning kalamênjing :

panghula | kalmasu | kalanjura.

--- 3 ---

Namaning janggut :

dhagu | garguta.

Namaning uwang :

wêhang | wêgang | wanggita.

Namaning gulu :

tênggak | tênggêk | jăngga | lungaya | lungkeya.

Namaning tênggok :

janggata | tanggota.

Namaning githok :

griwa | jitha | prastha.

Namaning pundhak :

pamidhangan | luwisa | bujangsa.

Namaning sêsalang :

sale-sale | salsalika.

Namaning bau :

buja | wahwa | sikara | bahya | bahyi | buja.

Namaning tangan :

kasta | aswa | asta | lngan | rutya | wdun | lungiyan.

Namaning cangklakan :

kèlèk | goswa.

Namaning sikut :

siku | lunggiya | lunggana.

Namaning ugêl-ugêl :

jurung | panggri | sudipa.

Namaning èpèk-èpèk :

têpak | têpaswa | gumpita.

Namaning dariji :

jari | nyari | suweda.

Sêlaning dariji :

asman | amlita.

Namaning jêmpol :

êmpol-êmpolan | kuhita.

Namaning panuduh :

tuding | panêdah | tamuduhan.

Namaning panunggul :

manika | panalika | ulu jari.

Dariji manis :

jari madu | namika.

Namaning êtoh :

sêpahan.

Namaning jênthik :

ênthik-ênthikan | kalingkingan.

--- 4 ---

Namaning kuku :

kanaka | tulangsa | makri | tumit.

Namaning brêngos :

rawis | kumbala | kumis.

Namaning godhèg :

jambang.

Namaning jenggot :

bris | jèbrès.

Namaning simbar jaja :

jagamaja.

Namaning jaja :

dhadha | pranaja | jangsa = krudha.

Namaning susu :

pambayun | payudara | saridha | tetya | lêmak | santên.

Namaning pulung ati :

kêkulung | lêmbana.

Namaning wêtêng :

padharan | garba | dhara | udara | dhandhun | bandhut.

Namaning wudêl :

pusêr | tungtunan | nabi | umadya.

Namaning lambung :

gepya | udaya | iring.

Namaning iga :

rusuk | juringan.

Namaning têpak :

sanggat | sanggata | watwaha | lêmbi.

Namaning gigir :

pêngkêran | pugyatan | kriha | adadha.[3]

Namaning ula-ula :

tanggola | adodaya.

Namaning walakang :

wadidang | turwaka.

Namaning bokong :

bocong | wangkong | wangku | ataski | prasila | pasmika.

Namaning silit :

mèdi | jubur | pantat.

Namaning pajalêran :

pasta | lada | purus | purusa | linggana | pêli | gathèl | guthul.

Namaning konthol :

palandhungan | gintungan | siraswa | landhuka.

--- 5 ---

Namaning pawèstrèn :

has | baga | turuk | hès | blêki | pasti.

Namaning itil :

krêntika | wagaprana | karêntya.

Namaning pupu :

paha | supit | tur.

Namaning dhêngkul :

jêngku | drakuka | jungkala | jungkalika.

Namaning sikil :

suku | sampeyan | kila | pada | paduka | jêng | jung.

Namaning polok :

padaksa | padaraka | padaraksa.

Namaning tungkak :

jungkare | sangkila.

Namaning dalamakan :

talapakan | pacakan | talapada | pangkaja | padaka | talajung.

Namaning ati :

manah | galih | praya | wardaya | driya | tyas | praha | twas | ambêg | sota | cita | sita | hrêdaya | drana.

Namaning jantung :

tungtut | anyana.

Namaning lêmpêru :

paru-paru | ampadu |[4] parwadha.

Namaning usus :

iswa | pusdhara.

Namaning otot :

urata | paradha | anggota.

Namaning bayu :

waywa | nadi.

Namaning balung :

tosan | tulang | walêngka | sadhiha.

Namaning sungsum :

saswama | sadisya | gêgala.

Namaning daging :

palmaka | srabda.

Namaning gajih :

walam | lêmak | pidyaka.

--- 6 ---

Namaning gêtih :

rah | marus | rudhira | ludira.

Namaning kulit :

walulang | wacucal | carmma | turila.

Namaning wulu :

bulu | arlla | krima.

Namaning badan :

awak | yrangka | sarira | angga | ăngga | wak | lingga | langgana | wănda | tubuh | sulaksana | raga | pasikêpan.

Namaning nyawa :

atma | hatma | jiwa | jiwita | suksma.

Namaning mani :

rahsa | sindurêtna | rêtta | manimaya.

Namaning êluh :

aringêt | arimut | riwe | swanita | karwaya | erangga.

Namaning idu :

kêcok | kêcoh | ludha | criwaya.

Namaning ambêkan :

uswasa | wayuwita.

Namaning wêwayangan :

graya | paryana | mayangga | luyana.

Namaning andhêng-andhêng :

karandhêng | wintangga.

Namaning ratu :

endra | nareswara | nare[5] iswara | narendra | narendradipa | nareaji |[6] prabu | nareprabu |[7] nararya | nararyadipa | narpati | nrêpati | narapati | narpa | dhipati | dhipa | buhpati | bupati | naradipa | buhpala | buhpalaka | bupalaka | bumipala | buminata | mangkubumi | sitipati | sri | srinata | nata | sang nata | raja | maharaja | sinuhun | susuhunan | sang siniwi | dhatu | sang sri |

--- 7 ---

kangjêng | dipa | pamasa | pangêmpyan | aji | naranata | srindra | nara.[8]

Namaning kangjêng ratu :

mahisi | wara mahisi | nata mahisi | narendra mahisi | nrêpawadu | narèswari | narpaduhita | duhita | narpadayita | dayita | garini | narendra garini | paramèswari | pramèswari | supatni | nata dèwi | patni | sri supatniswari | natarèni | prawara mahisi | raja mahisi | sriyodati | lêksmiwati | bini aji | rakyan bini aji | padmi | supadmi.

Namaning pandhita :

rêsi | wiku | wikwa | mahawiku | yati | suyati | mahayêkti | yogi | mahayogi | sidhya | sidha | yampu | yampuh | brahmana | bramaha | sunnya | sidhawikwa | yatiwara | dwijawara | maha pinundhi | muniwara | maharêsi | mahamuni | sidhayogi | sidhayogiswara | munindra | yegindra | sang mahêning.

Namaning pujăngga :

kawirêja | kawiradya | kawiswara | sang akawi | kawindra | kawiwara | paramakawi | paramabasa | paramasastra | măndraguna | awicarita | mardawalagu | mardibasa | sambegana | nawungkridha.

Namaning santana :

wandu warga | wandu wandawa | wandawa | wangsa wandu wandawa | kulayadu | kulayadu wandu wandawa | kulawandawa | kulawandu wargga | yadukula | kulawargga | sanak sadhèrèk.

--- 8 ---

Namaning putra :

sunu | suta | tannaya | wêka | atmaja | siwi | wêkaja | yranak | ja | hak | ranak | sunya | syanya | anak.

Namaning pêpatih :

kyan mapatih | rakyan mapatih | rakryan mapatih | mangkupraja | senapati | mantri mukya | adipati | anindya mantri | nataradya | mangkubumi | nayaka waktra | mantri wisesa.

Namaning senapati :

senanata | dipati | senadipa | senapati | natayuda | pramugari.

Namaning prajurit :

wira | prawira | wirayodha | suwira | partiwa | wara | prawara | warayodha | yoda | wirarodra | sura | suranggakara | danuja | dibya | sudibya | widagda | dibyanung.

Namaning tumênggung :

wadana | bupati | nayaka.

Namaning tiyang :

janmi | janma | jalma | jana | nara | manusa | wang | wyang | uwong.

Namaning tanah :

mandhala | pradesa | taniwana.

Namaning nagari :

praja | pura | kutha | nagara | radya | rarjya | rajadhi | rajadhan.

Namaning jagad :

rat, paramodhadya | paramotama | paramosita | paramodita | paramosesa | paramosadha | jagadtraya | rakwiryawan | rat kotyama | rat pramawa | rat kartyawan | rat paramoditaya | paramosesaya.

--- 9 ---

Namaning ênggon :

loka | pada | swana | syana | sana | unggyan | stana | astana.

Namaning bumi :

buhwananda | buhwana | ngandha bumi | ngandha buhwana | bumi mandha | mandhala | bumi mandhala | tri mandhalaya | tri bawana | bawana | kisma | bantala | pratala.

Namaning madyapada :

marapada | aripada | amarapada | manusapada | martyapada | swamanusa | amartyapada | narapada | janmapada | janapada | madyapada.

Namaning dêlahan :

martyaloka | martyalokaya | triloka | janaloka | loka bawana | narahyang | amaraloka | muksapada | kamuksapada | nirayapada | smaralaya.

Namaning omah :

panti | rangka | rangkang | rangkal | nasa | yasa | suyasa | wisma | syawisma | suwèsma | graha | grêha | bale | wangun.

Namaning srêngenge :

surya | raditya | arka | rawi | baskara | diwangkara | haruna | hera | suwandagni | kalandaragni | dinangkara | radeya | andakara.

Namaning rêmbulan :

wulan | yayi | căndra | basănta | sasăngka | kirana | sitangsu | lèk | tèngsu | tanggal.

Namaning lintang :

wintang | bintang | kalintang | taranggana | sudama.

--- 10 ---

Namaning langit :

wiyat | wiyati | jumantara | tawang | awang-awang | antariksa | nabastala | rawismara.

Namaning gunung :

endra | girindra | wukir | acala | aldaka | arga | giri | parwata | parbata | parsa | ardi | imawan.

Namaning banyu :

tirta | warih | toya | ranu | gangga | we | tuban | jahning | jahnawi | sindu | udaka.

Namaning alas :

wana | bana | tarataban | wulusan | wanawasa | wanadri | wanapringga | lirang | wêlahan | wanantara | utan | rimba | wanardi.

Namaning angin :

barat | maruta | pawana | samirana | bayu | anila | pracăndha | bajra | sindhung | lesus | prahara.

Namaning udan :

jawuh | jawêh | jawah | warsa | wrêsti | riris | surur | caracap | sra.

Namaning gêni :

pawaka | dahana | brama | bahni | anala | apuya | puyi | latu.

Namaning sagara :

samudra | jalanidhi | udaya | udadi | hèrnawa | waudaya | waudadi | tasik | jaladhiyan | jadhi | nadi | jaladri | maodadi | laut.

--- 11 ---

Namaning kêdhaton :

pura | purana | puraka | kanyapuri | puri | antapura | prasadarga | purantara | tajya | dhatulaya | taji | kadhatyan | purasaba | karatyan | kanyapura | karaton.

Namaning para arum :

dyah | ngadyahi | adyahi | rèni | wara rèni | kanya | kanyapuri | wara kanya | kanyaka | wara kanyaka | wara kami | kamini | wara kamini | wangadya | wangadyahi | wanudya | strya | anakbi | anak bini | wara taruni | taruni | patni | wadu | marmadu | wanita | rêtna wanita | rêtna duhita | duhita | wara duhita | dayita | wangadya | wangadyaki | wangadyahi dalêm | stri-stri rêtna | wara kanya.

Namaning pasarean :

pakasutan | pakulèn | pagulingan | pakêjêpan | pamrêman | parêman | paturwan | pasarean | patilêman | paturon | tilam | tilam rum | jinêm rum | jungut | pajungutan | gupit | jinêm mrik | pasuptan.

Namaning pêpajangan :

pawarangan | măndhakiya | pakasutan | patanèn | pakobongan | pagubahan.

Namaning balekambang :

yasa kambang | wisma kambang | măndakini.

Namaning sanggar palanggatan :

măndakini | pidik | pamidikan.

Namaning pamêlêngan :

pamursitan | pahoman | pasamadèn | pidikan | pahêningan.

--- 12 ---

Namaning kêthèk :

wre | rewănda | wanara | palwaga | palgosa | juris | monyèt | bêdhès | kênas | munyuk | bruk | kapi | kuthila | kuthilapas | gocara | kêra.

Namaning cèlèng :

cêlêngan | andhapan | waraha | sungkara | wêg | wag | jubris | wijung | batwi | durgangsa.

Namaning ula :

sawêr | sarpa | taksaka | urar | naga | antaga | bujăngga | aliman | nuwinda | wiswaka | wisu.

Namaning sapi :

lêmbu | andana | andaka | gomara | iyata | lambana | gutara | sumwata | nadrika | gorawa | biksu | garwita.

Namaning lawang :

badra | baprodya | dwara | dyara | dwari | dyarala | dwarala | dyaralaya | pintu | wiwara | kori, kontên.

Namaning golèk :

curpa | tima | pratima | upadi | suwarna | surupa.

Namaning sato kewan :

satwa | mêrgu | mrêga | wrigu | ataga | pasu | burwan | atbana | lubana | wrêgana.

Namaning gajah :

liman | asti | dwipa | dipăngga | diradha | matêngga | samaja | samadya | waniti | kunjana | dirodana | èsthi | gathamuthu | brajamuka | gajaksa.

--- 13 ---

Namaning jaran :

kapal | kuda | wajik | aswa | turăngga | adraba | undhakan | kalêngki | kalangkya | prasita | swaninda.

Namaning macan :

sima | singa | singha | mong | kesari | arimong | sardula | pragalba | margadipa | margapati | wagra | arimba.

Namaning banthèng :

andaka | angun-angun | yawa | jawidha | go | goh | gawaksa | gawindra | gurisa | sarawa.

Namaning kêbo :

maesa | miswa | gomi | mundhing | andhanu | srawana | danuka | gopaka | badhagas | sityaka | karbwita.

Namaning asu :

sêgawon | anjing | sona | srênggala | camêra | cika | swa | kuwaka | bugêl.

Namaning uwa-uwa :

tutuha | srikangka | bruwarda | windra | lolidha | lawus | hwaba.

Namaning kucing :

pusa | posiya | pawasa | kusingha | uridha | kumwangga | lindhika | windula.

Namaning manjangan :

sangsam | maklana | sangkula | jêngkula | arusa | randhi | rusah | wrangga.

Namaning kuwuk :

brewa | griwa | grêmusa | wilpusa | srênggampa | kukwaka | grêdawa | grêdula | grênda.

Namaning kidang :

arina | arinya | ujung | kênas | sanggira | walkasa | dhinangsa | paula.

--- 14 ---

Namaning lutung :

joni | anjani | kanjura | krêsnadha | wiruka | krêsnangga | tanuki | budhêng.

Namaning kancil :

sasa | sahasa | makala | palguna | kancita | marguna | wariga | amika.

Namaning luwak :

wulik | lêwis | arwaka | lardha | angkyatbuta | witridha | byatati.

Namaning wêdhus :

menda | kambing | ami | badro | badrawadha | padrewana | wrisa | gandhora | askendra | duma.

Namaning warak :

barkita | ascarma | libra | karthupa | panyula | sandêla | êndhêpan | durgangga.

Namaning tukang :

tutuka | limbo | kandhuki | darkya | jurwama.

Namaning landhak :

pangswang | wurandhêk | êntir-êntir | wirundisa | sujika | duryangga.

Namaning sênggung :

sênggora | sriba | sahriba | lêngkosa.

Namaning wrêgul :

sênggir | wurikta | sababa | baglana.

Namaning kasturi :

kasturya | rawidha | padhyaksa | turila.

Namaning trênggalung :

trangglang | wilangka | sanggrita | trambawa.

Namaning kênthus :

pêthangkus | gênthorang | kwandaka | dumira | kênthu | katyaka.

Namaning lingsang :

waringsa | yuywi | kapwa | canana | dokara.

Namaning garangan :

walagra | gitraka | sapwan.

Namaning rase :

rasya | lodha | gandaka | marwaga | januka | widada | widarsa.

--- 15 ---

Namaning bajing :

wayingha | wasukta | ikurita | panyuba | niyuninda.

Namaning jalarang :

dyararang | dahrika | wriha | cinggara.

Namaning tikus :

wêgèng | wêgyang | musika | usthaka | krakitha | brita | jinadha.[9]

Namaning cêcak :

murti | srêpana | wêrca | wêca-wêca.

Namaning têkèk :

basu | satmaka | walutru | darnita | wêrcagung.

Namaning bunglon :

tanu | saputhata | bisawarna | taruja | kilasa.

Namaning kadhal :

karla | umêkaka | didika | bundhan.

Namaning kawuk :

sarira | manyawak | miyangga | diksa.

Namaning kodhok :

pas | wiyung | canthuka | wrêstija | weyangga.

Namaning trênggiling :

hola | krêta | tranggiro | tranggircwa | karikla.

Namaning yuyu :

rakatha, karkatha | kalakatha | kratika | kartika.

Namaning kapithing :

dahri | darika | kamitra | kathira.

Namaning kombang :

bramara | satpada | madukara | madubrata | poali | lyali.

Namaning simping :

sipi-sipi | kima | wirêngka | kamura.

Namaning kalabang :

kanaba | manggakala | sirsa | sirusapa | sangkatha.

Namaning wêrna[10] :

kalandaru | winaba | srisawa | lipta | nodha.

--- 16 ---

Namaning codhot :

codhot | laboka | syarima | cwatgora.

Namaning bajul :

buwaya | wuhaya | wayama | wilwaya | wayura.

Namaning gêmak :

puyuh | maningting | kayali.

Namaning prakutut :

kitiran | uka | kiswara.

Namaning gagak :

dhang-dhang | kangka | ajap-ajap.

Namaning banyak :

gangsa | ăngsa | awija | wranggura.

Namaning mêrak :

badhak | cohung | manyura | wayuninda | kuwong | lancung.

Namaning pritgantil :

cucur | kadhasih | tidharsa | tadhahkarsa |[11] wlas-arêp | rês-rês.

Namaning prênjak :

tamuyana | sri satata | hla.

Namaning cêkaklak :

cintaka | triklaklak | usaya.

Namaning kalajêngking :

kiha | mracika | wrisika | karkala | wikatha.

Namaning jangkrik :

jota | rikrita | mitsnadha.

Namaning coro :

curwa | lipasa | karlaka | wragna.

Namaning gangsir :

makri | tangtira | kintrasa.

Namaning kamăngga :

kamamangga | kyaka | warmata | umêng | gumênggêng.

Namaning pitik :

pitrik | ayam | ahyam | sata | kruha.

Namaning bèbèk :

kambangan | cakrita | cakrama | duwaba.

Namaning maliwis :

silêman | griwis | cakarwa | cakrawaka | cakrangga.

--- 17 ---

Namaning kalong :

kalwang | lêngking | karsaka | gingga | gingguna.

Namaning konang :

karlipa | kardipta | paryana | prawiku.

Namaning lawa :

laba | sèri | sembu | sopta | cot.

Namaning walangkapa :

dumrada | langkapa | cangkring | sranggita.

Namaning cacing :

anwil | lusi | nauti | warcita | wrêtija.[12]

Namaning bulus :

wayangsa | kurmanda | wadhungha | welusa.

Namaning lêmut :

nyamuk | rakadha | murinda.

Namaning tawon :

tabsawata | tusara | mitala.

Namaning mimi :

imi-imi | mindara | mintuna | mithuna.

Namaning kijing :

wahna[13] | krêmisa | lindhana.

Namaning lancêng :

tungkara | anungkara | welatana.

Namaning walang :

wancak | wancala | kithika | wancal.

Namaning kupu :

karmija | trija | drupawa | ranggana.

Namaning kinjêng :

kipada | saspada | trungka | trawanggana.

Namaning lalêr :

masika | ladra | pastika | wisrisa.

Namaning ece :

daki | karaca | kumira | tyacya.

Namaning ulêr :

kramimara | wrêkita | urta | ratyaka.

Namaning tinggi :

tinggyana | kindraka | marusruka | bangsarha.

Namaning iwak loh :

mina | matsya | maswa | jita | wyangga | mira | oti.

--- 18 ---

Namaning manuk :

paksi | kaga | kukila | garudha | garura | garêlya | saimbra.

Namaning sêmut :

brakithi | tutsma | rurinda | kasarya.

Namaning pênyu :

masiran | kêtêm | kêtimwang | kurma.

Namaning punggawa :

pratiwa | batha | partiwa | sumantri | partiwabala | rasika | prameya | punggawa.

Namaning wadyabalatăntra :

baladika | balagana | balapati | brêtyapati | waduaji | batha brêtya | wadyakuswa | balakoswa | balakrama | balawan | bala balawan | bala durbala | wadya kosahana | bala kosawahana | balaskosawahana.

Namaning rencang :

patik | dasih | sahaya | amba | kawuntên | manih | manêh | manih-manih | kawula | ulunan | batur | wadu.

Namaning rencang èstri :

pacara | paridha | paricara | paricarika | paricare | manih | kaka-kaka | kakaka | kaka | kakèr | gundêk | wangingdalêm | parêkan, cèthi.

Namaning wadya apês :

pratiwadama | prati wadyama | brêtya dama.

Namaning kengkenan :

duta | caraka | wimbasara | gandhèk | utusan.

Namaning paksi dara :

kutu-kutu | ambara | mangudara | andhara | parpati.[14]