Nayaka Lêlana, Wirya Adikuswanda, 1955, #1817

Terakhir diubah: 17-03-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Milik Negara Rep. Indonesia.

Sêrat Waosan Nayaka Lêlana.

Karanganipun: Mr. Susanta Tirtapraja

Kababar mawi aksara Jawi kangge pamulangan guru tuwin pamulangan madya sanès-sanèsipun.

Ingkang nyantuni ngangge aksara Jawi: Pak Kaswan Wirya Adikuswanda (sampun suwargi). Kêpala S.G.B. Neg. ing Kêndhal.

Diterbitkan oleh: DJAWATAN PENGADJARAN KEMENTERIAN PENDIDIKAN PENGADJARAN DAN KEBUDAJAAN DJAKARTA - 1955.

--- [1] ---

Sêrat Waosan Nayaka Lêlana

Karanganipun: Mr. Susanta Tirtapraja.

Kababar mawi aksara Jawi kangge pamulangan guru tuwin pamulangan madya sanès-sanèsipun.

Ingkang nyantuni ngangge aksara Jawi: Pak Kaswan Wirya Adikuswanda (sampun suwargi) Kêpala S.G.B. Neg. ing Kêndhal.

--- [2] ---

Rp. 7,50

--- [3] ---

KATA PENGANTAR KAMI

Kemenangan perjuangan nasional kita – sungguhpun pada saat kalimat-kalimat ini ditulis, belum sempurna – adalah suatu peristiwa yang penting dalam sejarah dunia.

Hal ini sering tidak diinsyafi benar-benar oleh kita sendiri! Mungkin karena fikiran kita sehari-hari kebanyakan terlibat dalam desak-sesaknya keadaan dalam negeri! ...

Tetapi: pada suatu ketika kita wajib menulis sejarah perjuangan kita, untuk menuturkan kepada anak-turun kita nanti. Juga untuk mengisi jiwa baru dalam ilmu Sejarah disekolah-sekolah kita.

Karena kewajiban ini, maka tiap bahan yang berwujud cerita, yang berwujud laporan, yang berwujud catatan, hendaknya kita kumpulkan dengan teliti.

Kami memberi sumbang sih: "Nayaka Lelana" karangan Pak Santo, dengan dua maksud: untuk sejarah nasional, dan untuk sejarah kesusasteraan.

Waktu minta idin kepada Pak Santo, jawabnya: Sebetulnya ini cuma saya maksudkan buat peringatan anak-anak saya ..."

Sederhana, dan sederhana pula buku ini dikeluarkan.

Dan Pak Santo dengan sederhana mengikhlaskan hasil penjualan buku ini kepada Akademi Nasional di Jakarta.

Sebagai seorang ahli politik kaliber besar Mr. Soesanto Tirtoprodjo bisa turun naik, tetapi Pak Santo sebagai pujangga akan langgeng ...

Nopember 1949 PAK SASTRO

--- [4] ---

KATA PENGANTAR

dari yang menurun kitab ini dengan huruf Jawa.

Setiap Guru yang pada dewasa ini memberi pelajaran bahasa Jawa, baik disekolah rendah, maupun disekolah menengah, tentu merasa sekali tidak adanya atau kurangnya kitab bacaan yang tercetak dengan huruf Jawa, yang sungguh amat dibutuhkannya.

Memang Pemerintah Republik kita belum lagi siap untuk mencetak kitab-kitab yang semacam itu, dan penerbit-penerbit partikêlirpun agaknya telah kehabisan persediaan lama, dan rupa-rupanya belum juga dapat mengadakan voorraad baru.

Dari itu, setelah yang menulis kata pengantar ini menerima kitab "Nayaka lalana" tersusun dalam: "tembang" karangan: MR. Soesanto Tirtoprodjo, timbullah dalam hatinya keinginan yang besar sekali untuk menurun kitab yang kecil mungil itu dengan huruf Jawa: tertarik oleh susunan dan isi dari buah fikiran kesusasteraan itu. Dan alkhamdulillah tercapailah keinginanannya itu.

Mudah-mudahan dengan terbitnya kitab bacaan: "Nayaka lalana" dengan huruf Jawa ini, kami sungguh-sungguh dapat memenuhi salah suatu kebutuhan penting dari para saudara Guru Bahasa Daerah (Jawa) adanya.

Kendal: Mei 1953

PAK KASWAN

--- 5 ---

1. Kinanthi

1. dêrênging tyas angêngidung | apa kang wus sun alami | wiwit wadyabala Lănda | khiyanat cidra ing janji | nyêrang tan mawi wêwarta | Indhonesiah Republik ||

2. yèku dhawah dintên Minggu | kaping sangalas nyarêngi | Dhesèmbêr ingkang wulannya | warsa nut taun Masèhi | sèwu sangang atus miwah | kawan dasa wolu nênggih ||

3. duk samana kang ginêmpur | dening motor mabur Wlandi | lapanganing kapal têrbang | Maguwa trus dèn êbroki |

--- 6 ---

lajêng sru nyêrang Ngayogya | ibukotaning nagari ||

4. duk miyarsa kang wus têmpur | enggal anggènnya badhami | Pak Santa lan Pak Kasima | yèku kêkalihnya mantri | kang nuju wontên ing Sala | samya tuwi kulawargi ||

5. kang dadi golonging rêmbug | wangsul mring Yogya dèn aglis | pêrlu nêtêpi kwajiban | wit pra mêntri rapat pasthi | jam wolu enjang gya bidhal | numpak oto kalih sami ||

6. wau ta ingkang winuwus | dupi praptèng Krapyak dèsi |

--- 7 ---

kidul kilèn Kartasura | dwi kapal têrbang kaèksi | anyêrang sarwa sru ebat | swaranya anggêgirisi ||

7. oto kalih samya ancur | pating cromplong kêna mimis | tujune kang sami numpak | bêgja taksih dèn ayomi | ing Gusti Kang Murbèng Alam | wilujêng samya basuki ||

8. nuli numpak kreta wangsul | nèng Kartasura pinanggih | nayaka Dhoktêr Sukiman | yèku mêntri dhalam nêgri | ingkang ugi gadhah sêdya | nuju Ngayogya nagari ||

--- 8 ---

9. mêntri tiga sami rujuk | wangsul Surakarta nagri | wit tan luput ing bêbaya | yèn atrus nglajêngkên kapti | marga kapal têrbang Lănda | ganas kêjêm andhandhangi ||

2. Dhandhanggula

1. enjangira winursita nênggih | dintên Sênèn Dhesèmbêr wulannya | kaping dwi dasa tanggale | ing balekota kumpul | walikota rèsdhèn tri mantri | lan Pak Gathot Subrata | militèr gupêrnur | jendral mayor Pak Suharja | Pak Surasa dene kang dadi panulis | Sumardi aranira ||

--- 9 ---

2. ingkang sampun dèn putuskên sami | supayaa pamarentah pusat | linajêngkên sayogyane | minăngka dhasaripun | putusan kabinèt katiti | Dhesèmbêr ping nêm bêlas | nalika amutus | wit presidhèn badhe tindak | mring Indhiah wakil presidhèn asakit | gya badhe istirahat ||

--- 10 ---

mêntri kêmpal wontên ing Sala nagari | kuwaos amranata ||

4. kêmêntrian sadaya binagi | antarane nayaka têtiga | tan lali pêprincènane | wusana dalunipun | wus prajanji arapat malih | nanging dupi jam lima | nungka warta drujug | bilih mungsuh sampun prapta | sangang kilo saking Surakarta nagri | antawis Kartasura ||

--- 11 ---

nuju Tawangmangu | Pak Pêna tuwin Pak Santa | Pak Mas Adi Pak Salèh Susilawati | samya nunggil pondhokan ||

6. Pak Mas Adi kang sinêbut nênggih | yèku ngasta pimpinan jawatan | pêmbangunan bagiyane | lamun Pak Salèh iku | pêrhubungan lan dhalam nêgri | dene asma wanita | ing ngarsa winuwus | anggota badhan pêkêrja | ingkang uga byantu Pak Pêna wus lami | Susilawati kênya ||

7. wisma ingkang samya dèn inêpi | yèku Vilah Brandharis namanya | kang pêpak ubarampene |

--- 12 ---

nunggil wisma sadarum | Pak Sukiman Pak Mardi tuwin | Pak Kasima Surasa | Pak Suharja kumpul | Mistêr Kasman lan Prawata | lan Zaenal Arifin katrinya sami | warga badhan pêkêrja ||

8. gya dèn putus mêntri dhalam nêgri | pidhato radhio pinasrahan | supaya glis dèn umumke | yèn pêmêrintah sampun | binagi pat nayaka sami | cuwa tan kalaksanan | kang sinêdya wurung | kêsusul tampi pawarta | wadyabala Walandi sampun mèh prapti | gya bidhal gêgancangan ||

--- 13 ---

9. duk samana dintên Rêbo kaping | dwi likur maksih nunggil wulannya | tabuh tiga antarane | wit sangêt gugupipun | datan sagêd kêncan badhami | dhatêng pundi purugnya | nilar Tawangmangu | wusanane nganti pêthal | dados kalih rombongan kang nuli sami | umijil sêsowangan ||

3. Mijil

1. nalikanya nèng Vilah Brandharis | ngalad-alad katon | bumi angus ing Sala tandhane | lajêng èngêt maring kulawargi | kang dèn tinggal sami | ing batos sru trênyuh ||

--- 14 ---

2. dhuh dhiajêng ibune nak mami | lagi dadi lakon | ingsun kudu pisah lan slirane | anêtêpi kwajibaning mêntri | sumingkir mung amrih | tan tinukup mungsuh ||

3. yèku bukti gunging sêdya mami | gayuh karahayon | tumrap băngsa sarta nagarane | amrih têtêp anaa kang mimpin | mardika binudi | unggul juritipun ||

4. kang sun telad Bagawan Ciptaning | Mintaraga lakon | Dyan Arjuna anggêntur tapane | lêlana ing Indrakila wukir |

--- 15 ---

amangun têtèki | sumungkêm Hyang Agung ||

5. kang sun pikir tumrênyuhing ati | anakku kang anom | si wuragil Atmaja arane | kulinane taksih dèn kêloni | ugungan kêpati | gulêt rama ibu ||

6. mung sira jêng ywa pêgat mêmuji | nyênyuwun Hyang Manon | dèn bisaa momong putra kabèh | sun tawakup Allah kang supadi | têguh datan gigrig | nanggulangi kewuh ||

7. nruskên crita rêrombongan mami | gupuh numpak montor |

--- 16 ---

sopiripun ya Mahrup arane | ngetan praptèng dhukuh Găndasuli | wit rintangan margi | kandhêg datan têrus ||

8. sigra kampir ing wisma kang alit | lowung antuk pondhok | kanggo turu ngiras nglêrêmake | badan lêsu ruwêting pamikir | datan wontên nasi | kênthang dhaharipun ||

9. tuwan rumah pakaryanirèki | kêpalaning grombol | jaman Jêpang Asaco arane | wus mangrêti ingkang sami ngungsi | pêmimpin pribadi | gupuh dènnya tulung ||

--- 17 ---

10. enjingipun nuli bidhal sami | nuju rêdi mongkrong | yèku punthuk kang sangêt inggile | mudhun jurang ngayat minggah ardi | turut lêlunguring | pèrèng wukir Lawu ||

11. têngah margi kang sami lumaris | dumadak kêprêgok | lare kalih kêsasar lakune | aran Marja akalihan Kusni | mênggabung tinari | sagah sami tumut ||

12. wanci sontên mèh jam gangsal prapti | padhukuhan Jêblog | sami kèndêl wus sangêt sayahe | pra pêndhudhuk katon sami ajrih | wit jaman P.K.I. | kampyak sinom kisruh ||

--- 18 ---

4. Sinom

1. jujug griya kamituwa | têtela sampun andhêlik | amargi kita kinira | kadi P.K.I. rumiyin | anjarah-rayah sami | ing sakajêng-kajêngipun | jagung bêras dèn rampas | dalah ayam tuwin kambing | rajakaya sampun mèh têlas sadaya ||

--- 19 ---

mantêp alabuh nagari | wajib tinulung amrih samya raharja ||

3. dhukuh Jêblog iku nyata | hawane kaliwat atis | dununge nèng pagunungan | dhuwure bangêt amêncit | mula gya api-api | mrih nulak adhêm anjêkut | nendra akasur mêrang | akèh pinjale anggigit | nadyan ngono tilêm pulês marga sayah ||

--- 20 ---

wanci sontên gya bidhal | ing ondêran Poncol kampir | mung sakêdhap nuli pangkat nuju Parang ||

5. dalu-dalu mêksa mlampah | supados enggala dugi | kitha kaondêran Parang | obor blarak datan kari | mrih enggal têbih margi | Sarangan Cêmarasèwu | pêtêng dhêdhêt limêngan | mêndhung riwut udan grimis | têngah dalu sawêg praptèng kang sinêdya ||

--- 21 ---

Radèn Kodrat Samadikun | gya dèn kintuni sêrat | supaya dhatêng manggihi | wangsulannya cuwa datan sagêd prapta ||

7. dalunipun pindhah griya | wisma alit nanging asri | ingkang andarbèni wisma | ya kondhèktur kreta api | eman tan sagêd lami | wit klintêran motor mabur | nêdya trus mring Lembeyan | kono uga bêbayani | mulanira prayogi têtêp nèng Parang ||

8. nadyan têtêp tlatah Parang | prayogi kang ragi têbih | saking kitha kaondêran | pak ondêr tur pamrayogi |

--- 22 ---

manggèn ing Ngunut dèsi | wolung kilo saking ngriku | bakda magrib gya bidhal | bapak ondêr datan kari | dugi Ngunut sampun dalu jam sadasa ||

9. cakap miwah bêrsêmangat | lurah desa Ngunut yêkti | mangêrti obahing jaman | tindake tan nguciwani | bok lurah uga trampil | manyugata para tamu | pak lurah tur prayoga | pindhah griya ingkang sêpi | wit klurahan lumrahe dadi jujugan ||

10. enjangipun nuli pindhah | dhatêng Dlisêm dhukuh alit | taksih wêngkon Ngunut krajan |

--- 23 ---

saking klurahan tan têbih | ing kono wus pinanggih | kalawan padêman mayur | kang wus atinggal glanggang | Tawangmangu dèn oncati | datan nglawan sumingkir ngungkurkên mêngsah ||

5. Pangkur

1. kocapa kang cinarita | ing satunggal dintên bakda magribi | dhawah tanggal sangalikur | Dhesèmbêr nunggil wulan | dumarojog pan krênggosan napasipun | agèn polisi nagara | mêntas mlajêng sipat kuping ||

2. mlajêng ngênthit saking Parang | prêlu ngaturakên glis warti pênting |

--- 24 ---

dhusun Parang sontên wau | wus kadhatêngan mêngsah | anumpak trêk datan têrang cacahipun | pramila prayogi enggal | bidhal saking dhusun ngriki ||

3. sigra sami tata-tata | pak anu lumajêng angrumiyini | wusana nganti kêbêntus | mripat kêtatab sela | saka bangêt rikate anggène mlayu | tas sandhal dhawah tinilar | cinêluk datan mangsuli ||

--- 25 ---

jêbule mayor padêman | nêdya mêthuk para mantri ||

5. dene oto kang binêkta | Bupati Panaraga kang nyambuti | Asistèn Wadana Sampung | Sumarta aranira | tumut mêthuk wah hebat sêmangatipun | numpak oto nuli bidhal | nadyan bêngi têngah wêngi ||

6. sarêng cêlak Sampung tlatah | otonipun kêpêksa nyabrang kali | amargi jêmbatanipun | wus lêbur dipun risak | minggahipun kêpêksa tinarik lêmbu | sakêdhap kampir ondêran | sinêgah dhahar lan kopi ||

--- 26 ---

7. bangun enjing nuli prapta | ing pangungsènipun bapak bupati | Gănda Wardaya ranipun | ing kitha Panaraga | mung sakêdhap datan dangu lêrêmipun | wit ngèngêti kapal têrbang | lamun siyang bêbayani ||

8. numpak oto nruskên lampah | turut margi mulat ngawaskên nginggil | manawa na motor mabur | sokur slamêt lampahnya | tabuh pitu prapta kawêdanan Pulung | ing ngriku têtela kathah | para pêgawe kang ngungsi ||

9. panitra Sarip Utama | lan kêtuwaning pangadilan nagri | Pak Rohyani asmanipun |

--- 27 ---

jaksa aran Sunarya | sangêt kathah lamun sadaya sinêbut | katon sami sangêt bingah | pinanggih sami basuki ||

10. ugi mrangguli pra siswa | Hasan Basri Samodra kathah malih | sami sagah ambiyantu | samukawis pakaryan | datan wêgah mring pundia dipun utus | sanès dintên pindhah Sêrak | dhusun lèrèng rêdi Wilis ||

--- 28 ---

sagêd oncat saking Yogya | ing Gontor lêrêm angungsi ||

12. tan sagah dhatêng priyăngga | margi sayah tur bêkta putra alit | awit sangêt repotipun | mugi dipun makluma | enjangipun Pak Suleman nuli wangsul | Pak Salèh pamitan kesah | mêgat mring mêntri agami ||

6. Mêgatruh

1. dupi lèrèn ing Sêrak gya prapta gupuh | dumrojog Karan Pamuji | wakil Residhèn Madiun | pinanggih nayaka kalih | sênêngira du-du padon ||

--- 29 ---

2. gènnya lêrêm ing Sêrak sakawan dalu | nuli samya pindhah malih | mring dhusun sakidulipun | dhusun Wayang têntrêm sêpi | ing klurahan gènnya manggon ||

3. lurah Wayang katonipun sampun sêpuh | nanging gyatipun kêpati | yêktinipun tilas guru | pramila sangêt taliti | cikat tur rêmên gêguyon ||

4. datan dangu prapta Pak Ardi Winangun | yèku ingkang mangarsani | karesidhenan Madiun | wit kangên Pasundhan nagri | sungkawaning galih katon ||

5. tanggal gangsal Janwari Pak Santa turun | Panaraga prêlu tuwi |

--- 30 ---

patih ridêr wus pènsiyun | anunut bapak bupati | gènnya tindak nitih montor ||

6. Panaraga enjangipun wus ginêmpur | dening kapal têrbang Wlandi | swarane sangêt gumuruh | sêrangan ngebat-ebati | sokur tan na kang kêtaton ||

7. bakda luhur pak bupati prapta mêthuk | ing margi Pak Santa kampir | amanggihi Kyai Maskur | risang nayaka agami | pinanggih ing dhusun Gontor ||

8. mêntri kalih rêna ing panggalihipun | pinanggih sami basuki | sami trênyuh manahipun |

--- 31 ---

kèngêtan mring kulawargi | kraos nalăngsa karongron ||

9. dupi mêntri agami tinaros tumut | kêmpalan mêntri kêkalih | tan prayogi jawabipun | wit yèn mêngsah sagêd manggih | têtiga tinangkêp klakon ||

10. dupi katon Pak Santa wus sagêd wangsul | ing Wayang kanthi basuki | kang tinilar ngucap sokur | dene jroning srangan yêkti | mundur ingayoman Manon ||

7. Durma

1. duk nalika masih lêrêm dhusun Sêrak | Pak Pêna amiwiti |

--- 32 ---

angatur usaha | lapangan pênêrangan | kanthi rapi lan têliti | de Pak Ananta | kang dèn sêrahi mimpin ||

2. Pak Ananta asalnya saking Makasar | pêparab Bugis Andi | agagah prakosa | kêtêl rawis jenggotnya | Dyan Wêrkodara ngèmpêri | lêbda ing sastra | sandiwara mumpuni ||

--- 33 ---

Bêrita Praja | rupi majalah rêsmi ||

4. datan dangu nuli sami pindhah griya | ing panggonan kang sêpi | masih wêngkon Wayang | kang andarbèni wisma | bapak mandhor irigasi | datan kinira | nuli pawarta prapti ||

5. sung uninga wus rawuh ing Banyutuwa | saking Wayang tan têbih | sang panglima bêsar | senapatèng ayuda | Pak Sudirman awêwangi | lagya lêlana | têguh labuh nagari ||

--- 34 ---

6. nadyan gêrah tan wêgah atilar wisma | tinandhu dèn lampahi | kêkalih nayaka | samêkta sami tindak | manggihi sang senapati | panggihanira | gapyuk nrênyuhkên galih ||

7. sang panglima alon pangandikanira | apa kang dèn alami | nalika nèng Yogya | ibukota sinêrang | kabinèt wus amutusi | dhatêng Sumatrah | pêmrintah pusat ngalih ||

8. Mistêr Syafrudhin sinêrahan pimpinan | wit tan na kang andugi | nasibe nayaka |

--- 35 ---

kang tan wontên ing Yogya | nuli sami dèn rujuki | kirim pawarta | dhatêng pêrdhana mêntri ||

9. pra nayaka kang tan tinangkêp Walănda | supaya dèn akêni | pêmrintah dharurat | dadi bagiyanira | ngasta pimpinan nagari | nuli pamitan | bidhal wangsul dwi mêntri ||

--- 36 ---

lêrêm nèng desa | ing Ngrambe wêngkon Ngawi ||

11. utusane ugi ambêkta pawarta | kawrat koran Walandi | yèn kadwi nayaka | Pak Santa Pak Kasima | kang sinêrang saking nginggil | wus sami tiwas | warta dora mucungi ||

8. Pocung

1. kang winuwus pulung katinggal ginêmpur | sru saking gêgana | sing dharat sinêrang ugi | wusanane pulung wus rinêbut mêngsah ||

--- 37 ---

2. milanipun nêdya sigra pindhah dhukuh | masih wêngkon Wayang | aranira dhukuh Putih | sami manggèn griyanipun kamituwa ||

3. alah iyung nyai kamituwa nyêbut | drêmimil sêsambat | sangêt wêlas miwah asih | para tamu dipun pijêti sadaya ||

4. dalu wau duk maksih nendra sadarum | grêmêng-grêmêng prapta | dwi janma sinapa lari | wus têtela yêkti mata-mata mêngsah ||

5. nora wurung mêsthi wus konangan mungsuh | mila sigra pindhah | mring wisma kang langkung mêncit | wismanipun mandhor hutan Singakarsa ||

--- 38 ---

6. nêmbe rawuh kapirêng swara gumuruh | ungêling sanjata | bendrong lir mêrcon brondongi | dhusun Wayang têtela katêkan mêngsah ||

7. katon mlayu mantèn jalêr mêntas dhaup | lan pangiringira | sami mlajêng girap giris | gèk kapriye mantèn wadon kang tinilar ||

8. Mandhor Singakarsa drêng panyuwunipun | supados lêrêma | nyare sawatawis ratri | tan kinabul mêkda sami sigra bidhal ||

9. nyêngka nyêngkud sangêt dêdêr marginipun | sasat mung ambrangkang | Pak Adi dhawah kêplanting | lan Pak Santa tinuntun lir janma wuta ||

--- 39 ---

10. têngah dalu lagya prapta kang tinuju | cakêt dhêkahira | Pak Karsa wismanirèki | nadyan dalu kumêdah nyugata dhahar ||

11. mung sadalu gènnya nyare wisma ngriku | enjang nuntên bidhal | pindhah dhukuh Têmurunsih | Bok Ngadinêm răndha ingkang gadhah griya ||

12. datan nyêngguh ing dhukuh ngriku kêpêthuk | Sumantri arannya | S.T.C. Madiun dhihin | duk P.K.I. tan lêpat wus kinunjara ||

13. datan dangu bidhal malih nuju Nguncup | nasak wanawasa | mèh prapta wau pinanggih | pak bupati miwah para kawanira ||

--- 40 ---

14. asung wêruh tan prayogi manggèn Nguncup | wit pêndhudhukira | têtela wus tan ngakêni | kwaosipun pra pangagêng pamong praja ||

15. sigra wangsul ngêmu sungkawaning kalbu | lumampah sadina | ngancik surup lagya prapti | ing sêdalu nuli sare marga sayah ||

16. datan wêruh pak bupati kang jinujug | pêthal misah marga | manggèn dhukuh Watumaling | ngasmarani ing kono tinangkêp mêngsah ||

9. Asmaradana

1. ing Sêdayu mung saratri | enjangnya prapta krênggosan |

--- 41 ---

pêmudha kang martakake | yèn ing Lungur sampun cêlak | katon prajurit Lănda | kathah wus sami tumurun | nuju Sêdayu purugnya ||

2. sigra bidhal glis lumaris | dwi nayaka miwah kawan | gêgancangan palayune | anêlasak wanawasa | tan mawi ngunjuk dhahar | lumampah sadina muput | mrih tan tinangkêp ing mêngsah ||

--- 42 ---

nalikane nèng Madiun | ngasta pusaraning praja ||

4. ing Jladri ugi pinanggih | Pak Yasin kang wus kaloka | mimpin mobil brigadhêne | Pak Pêna nuli angrancang | wisma madyaning wana | nanging datan kongsi rampung | wit Jladri badhe sinêrang ||

5. nyare Jladri mung rong ratri | nuli bidhal gêgancangan | nuju Sawahan lampahe | sadintên dhêg lampahira | langkung wana grêng lêbat | kanan kering kêthèk lutung | pating jlêrit swaranira ||

--- 43 ---

6. wus mèh sêrap lagya prapti | dhusun ing bawah Sawahan | arane kang desa Barèng | pra lêlana sangêt sayah | lêsu raosing badan | sadintên tan kambon sêkul | namung durèn kang dèn dhahar ||

7. dalunya prapta manggihi | Pak Parmin ingkang pêparab | K.O.D.M. jabatane | angaturi pamrayoga | supaya pindhah sigra | wit dhusun Barèng puniku | datan luput ing bêbaya ||

8. mila mruput bangun enjing | bidhal malih pra lêlana | Pak Parmin andhèrèkake |

--- 44 ---

rêndhêt rêkaos lampahnya | miwah tinungka jawah | sinarêng prahara lesus | lir Bathara Bayu kurda ||

9. lampahnya anyabrang kali | kang pinuju banjir bandhang | kaliwat santêr iline | Pak Parmin lan dwi kancanya | anjêgur munggwing toya | gandhengan tumancêb kukuh | anglanting kang sami nyabrang ||

10. nuli praptèng dhêkah alit | Salam Judhêg aranira | atis anjêkut hawane | manggèn kêmpal Pak Iskandar | ingkang apangkat letnan | pêmbantu K.D.M. Nganjuk | kanthi mimpin pêrlêngkapan ||

--- 45 ---

10. Kinanthi

1. Salam Judhêg kang winuwus | pranyata kasrakat miskin | saya-saya duk samana | nyarêngi măngsa pacêklik | pêndhudhuk ingkang dèn têdha | namung gêgodhongan mligi ||

2. pra lêlana dhaharipun | bêras ingkang dèn campuri | kêdhêle sarêng binêthak | kinêmah anggraul nylilit | awit saking tan kulina | kawitan padharan sakit ||

3. minăngka lawuhanipun | nora towong sabên ari | wastanira bêbanyolan | kêlan jangan bambu runcing |

--- 46 ---

prandene sumyah mirasa | enak sêgêr tan bosêni ||

4. swiji dina katon rawuh | Bapak Gupêrnur Murjani | kêkalih pandhèrèkira | Pak Sujana Pak Sanusi | pinanggih sami raharja | suka sukur ing panggalih ||

5. bapak militèr gupêrnur | Pak Sukana kang wêwangi | dupi tampi palapuran | wismaning nayaka kalih | nuli atur pamrayoga | pindhah pondhok langkung dhêlik ||

6. wusnya lêrêm saptèng dalu | ing Salam Judhêg kang dèsi | nuli pindhah liyan dhêkah |

--- 47 ---

Sumbêr Wuluh ranirèki | dhukuh wêngkon desa Klodan | Pak Marsam kang dèn inêpi ||

7. Pak Marsam tanêmanipun | wontên durèn kalih uwit | ngrêmpoyok biyêt wohira | istimewa kandêl manis | saking kathah gènnya dhahar | nganti mêndêm durèn sami ||

8. swiji dina prapta Pak Dul | Dul Arnawa nama yêkti | wakil gupnur Jawa Wetan | pênasehat lan ngampingi | gupnur militèr Pak Kana | pênêrangan kang dèn pimpin ||

9. tunggal dintên kêncan sampun | sêsarêngan Pak Murjani |

--- 48 ---

amanggihi Pak Sungkana | ing Gênjèng markasnya dhêlik | pinêthuk jip tindakira | mila sakêdhap wus prapti ||

10. gya rinêmbug matêng muput | ruwêt rêntênging nagari | rinundhing sami mupakat | sigra dèn atur pra mêntri | wêdaling promès nagara | wragading prang dèn cêkapi ||

11. praptèng wisma gya dèn atur | dening nayaka kêkalih | kapisan pêrbêlanjaan | ping kalih promès nagari | hakim lan jaksa dharurat | kinêmot aturan katri ||

--- 49 ---

12. ugi wak Bupati Nganjuk | Gănda Wardaya manggihi | pra nayaka kang lêlana | rêna pinanggih basuki | dhasar trampil momong rakyat | pak bupati tansah kliling ||

13. salami nèng Sumbêr Wuluh | dèn biyantu tur gumati | kamituwa Tênggêr dhêkah | prigêl giyat tur pratitis | bêtahe para lêlana | cinêkapan sarwa tliti ||

14. rèhning sampun ragi dangu | tan kirang sadasa ari | manggèn wismaning Pak Marsam | sandi mêngsah nyumêrêpi | mila nêdya pindhah griya | dhukuh Dodol sêpi manis ||

--- 50 ---

11. Dhandhanggula

1. dupi lêrêm ing Dodol saari | nuli prapta Pak Mistêr Sunarya | namung pyambakan lakune | panitra lênggahipun | saking kanayakan agami | tlusupan nasak desa | madosi Pak Maskur | wus dangu dènnya ngupaya | mêntrinira tansah tan sagêd pinanggih | mila kalangkung susah ||

--- 51 ---

aparing sêsuluh | ngantos dugi ing Ngayogya | yêkti giyat datan dangu nulya pamit | nuju Bojanêgara ||

3. kaping kalih kang prapta manggihi | sami kagèt wit datan kinira | Bung Tama lawan kancane | badannya katon susut | panggah groyok sêngak nging manis | têbih gènnya lêlana | wit ingubêr mungsuh | nalika prajurit Lănda | wiwit nyêrang ibukotaning nagari | nuju wontên Magêlang ||[1]

4. nyare Dodol angsal kalih ratri | nuli prapta duta sung pawarta | kang bangêt anggugupake |

--- 52 ---

bilih prajurit mungsuh | wus anyêrang Parang tan têbih | saking Parang lampahnya | Dodol kang tinuju | pramila enggal samêkta | gêgancangan sumingkir manjing wanadri | kathah barang tinilar ||

5. marginipun tuhu sangêt rumpil | wit wus dangu tan kinambah jalma | margi wana aran Slip C | mèh surup gya rawuh |[2] Trukan wasta ing Magêrsari | siti bikakan enggal | wêngkon Salam dhusun | nuli lêrêm wismanira | kănca tani ingkang èstri sangêt trampil | Karsa Sinêm namanya ||

--- 53 ---

6. wusnya nyare jangkêp tigang ratri | nuli sami bidhal pindhah wisma | sangêt dhêlik panggonane | Mêkutha raning dhusun | klêbêt siti ing Magêrsari | manggèn pondhok prasaja | wêlit atêp gêgubug |[3] ingkang andarbèni griya | tani sêpuh ayêm têntrêm nadyan miskin | Sumatirta arannya ||

--- 54 ---

Marja dhapur Kusni pasar Mahrup nyuci | pra siswa lampah duta ||

8. duk samana mangsane pacêklik | Sumatirta tani sangêt mlarat | sangsara panguripane | tinêdha sabênipun | jagung ora bêras tan manggih | mila pisang binêthak | mung ron lawuhipun | suprandene datan sambat | anarima tinămpa pêpancèn Gusti | Ingkang Murbèng Buwana ||

--- 55 ---

pêmêrintah agung | langkung malih pamong praja | wajib ngudi mulyaning nasib pak tani | ngangkat drajating băngsa ||

10. wusnya lêrêm ngantos sawlas ari | nuli bidhal nêrusakên lampah | anuju Pathuk desane | wusana praptèng Pathuk | nampi warta saking pangungsi | bilih sacêlakira | wus sami kinumpul | pra tawanan băngsa Tyonghwah | wit tan luput bêbaya mila anuli | mundur Gantêr gancangan ||

12. Durma

1. praptèng Gantêr manggèn griya kamituwa | kang cêthile kêpati |

--- 56 ---

pinetung sadaya | apa suguhanira | dalah ambèn kang sinilih | mawa pasewan | lagi rila nyambuti ||

2. kalih dalu nyare wisma kamituwa | nuli gya pindhah sami | milih sanès griya | Krama Dul karanira | griyane sangêt andhêlik | datan kinira | bêbaya agêng prapti ||

--- 57 ---

panci kulina | yèn siram mruput enjing ||

4. sangêt kagèt mirêng ungêling sanjata | kinira kănca sami | jêbul bala mêngsah | cacahira sawidak | nyêrbu Gantêr saking rêdi | anratas wana | mêdal margi kang stêpi ||

5. sami ngintip katon saking jroning wisma | Pak Supêna lumaris | giniring Walănda | gagah têgak lampahnya | datan mawi nolah-nolih | dene Samodra | wus tan pinanggih malih ||

--- 58 ---

6. datan dangu kapirêng saking têbihan | sungsun swaraning bêdhil | sawusnya têtela | bilih mêngsah wus kesah | Kusni dinuta ningali | wangsul tur warta | Pak Pêna wus ngêmasi ||

7. tan pracaya Mahrup lan Marja dinuta | sami nyatakkên ugi | matur yêkti nyata | Pak Pêna wus pralaya | sinanjata piling kiri | sadayanira | pitu kang dèn pêjahi ||

8. duk samana Pak Pêna gêm-agêmira | sarwa cêmêng sadyèki | rawisira panjang |

--- 59 ---

jenggot brewok rungkudan | datan cinukur wus lami | mêngsah angira | warok ingkang dèn panggih ||

9. sami trênyuh kang tinilar mijil waspa | koncatan mitra yêkti | Pak Pêna tan blaka | yèn lênggahnya nayaka | margi lamun dèn blakani | kewran sadaya | tinangkêp mêngsah sami ||

10. duk samana Pak Supêna nekad kurban | wahlawan[4] luhur yêkti | kusumaning băngsa | rila ngêtohkên jiwa | mrih kawanira basuki | arum asmanya | langgêng cinathêt pasthi ||

--- 60 ---

11. pak kêbayan prapta atur pamrayoga | sigra bidhal lumaris | wit pangancam mêngsah | sawusnya nyêrang Liman | badhe wangsul Gantêr malih | mila dèn enggal | mijil masuk wanadri ||

13. Mijil

1. pra lêlana lumêbèng wanadri | kănca papat kalong | ingkang kalih wus cinritakake | kalih malih Hèru tuwin Singgih | sami ingutus mring | Kandhangan tan wangsul ||

2. nanging wuwuh pêmudha satunggil | yêkti kapinujon |

--- 61 ---

taksih siswa Sanyata arane | Pak Ananta swau dèn tumuti | rombongan binlêdig | pêthal tan wruh dunung ||

3. praptèng wana surya wus mèh lingsir | nuli pados ênggon | anggaloso mung godhong payone | tan alingan angine sumribit | mangkono rasaning | jatine lêlaku ||

4. sabên ari pindhah papan sami | supaya tan katon | dhaharira mung sarêm lawuhe | ngrasa bêgja manggih thèwèl siji | munyuke marani | untung wus jinupuk ||

--- 62 ---

5. jroning wana dilalah pinanggih | swiji opsir anom | Pak Prawirakusuma arane | kang ngupaya kêkuwatan gaib | asuka pêpeling | mrih manggih rahayu ||

6. wusnya nyare wana kalih ratri | nuntên enggal kongkon | Marja Kusni mring Gantêr lakune | ambalèni sabarang kang kèri | bidhal sigra bali | matur têlas sampun ||

7. Pak Prawira nuli sung pawarti | lan dibadhe gropyok | wana iki lan kanan keringe | prayogine gya bidhal dèn aglis | pra lêlana sami | ngoncati dèn gupuh ||

--- 63 ---

8. wanci sontên dugi pinggir kali | sami turu dheprok | wit tan wontên pondhokan cêlake | jawah pisan têlês pating crindhil | Sanyata winasis | banyol anglêlipur ||

9. enjangipun nèng margi pinanggih | lare aran Sênthot | kadi jalma alasan rupane | tangan kanan putung kêna mimis | kawêlasên sami | linilan anggabung ||

10. sontênipun praptèng lungur inggil | katisên dharodhog | jurang jêro ing kanan kirine | arga Pasar araning kang ardi | cakêt puncak Wilis | Limas kocapipun ||

--- 64 ---

11. ngancik wêngi ing têbih kaèksi | dilah pating krêlop | lampu lèktris ting klêpyur sorote | Karangrêja lan kitha Kêdhiri | sinawang sing rêdi | sangêt elokipun ||

12. lampahira rêkaos kêpati | angêlak angorong | sadina muput tan kambon ngombe | nganti glagah klakon dèn têmahi | kêmlaka lan wuni | kang kinarya nginum ||

13. nanging sukur pra lêlana yêkti | ingayoman Manon | datan kraos giris panggalihe | sima sawêr cèlèng tan mrangguli | măngka wus kawarti | kathah simanipun ||

--- 65 ---

14. jroning wana jangkêp pitung ratri | pra lêlana miyos | dugi dhukuh Guwamanuk rane | tumut krajan Karangnăngka dèsi | nuli sami kampir | lurah wismanipun ||

15. bapak lurah atur pramayogi | pra lêlana manggon | Magêrsari kang dhêlik papane | nuli bidhal lêrêm Magêrsari | griyane Muradi | tan mingkur tur sokur ||

14. Pangkur

1. Muradi sakulawarga | gêsangipun sangêt sangsara miskin | luwung mêntas panèn jagung |

--- 66 ---

sêkul jagung tinêdha | pra lêlana ugi jagung dhaharipun | lawuhira mung ron-ronan | dalah jlombrèt tan tinampik ||

2. wusnya lêrêm têlung dina | nuli bidhal tinilar Pak Muradi | anglangkungi Sumbêragung | praptèng desa ran Juga | kang dèn jujug wismanira lurahipun | lurah Juga aran Kusna | têrpêlajar wasis yêkti ||

3. papanira kalurahan | pinggir margi Kêdhiri mring basuki | margi agêng maksih wutuh | tan katon na rintangan | montor grobag pasthi taksih sagêd langkung | milanira enggal bidhal | nyipêng ngriku mung saratri ||

--- 67 ---

4. enjangipun nruskên lampah | lingsir kulon pra lêlana wus prapti | Pamongan araning dhusun | ngriku pinanggih kawan | Sutama Johar Arifin asmanipun | pêmimpining pênêrangan | ing Jawi Wetan propinsi ||

6. sokur bêgja kêmayangan | ing Pamongan sagêd kaprêgok malih | Ananta rombonganipun |

--- 68 ---

duk ing Gantêr sinêrang | jêranthalan Ananta ngunggahi gunung | inggih langkung arga Pasar | mèh kêsasar kliru margi ||

7. Ananta rombonganira | cacah gangsal kêpetang lan pêmimpin | kapisan Arib ranipun | nadyan kakong badannya | tan kinira sangêt rikat plajêngipun | kalih aran Sugiyana | têlu Prapta kapat Dhidhi ||

8. dupi lêrêm ing Pamongan | ugi prapta mrêlokakên manggihi | Pak Suwănda ingkang kasub | rèsdhèn Kêdhiri ika | dipun iring kêkalih pandhèrèkipun | sèkrêtaris Pak Muntara | lan hartaka karan Husni ||

--- 69 ---

9. pinanggih sami raharja | sami suka lan rêna ing panggalih | wit èngêt nalikanipun | Pak Santa rèsdhèn lênggah | nèng Madiun Pak Suwănda wakilipun | kala jinunjung nayaka | Pak Wănda pindhah Kêdhiri ||

10. kalih dintên ing Pamongan | nampi warta bilih prajurit Landi | miturut rancanganipun | sadasa Marêt nyêrang | mring Pamongan miwah kanan keringipun | mila sami enggal bidhal | wit Pamongan bêbayani ||

11. kang tinuju Sumbêrpandhan | wit ing kono nêdya arsa mirsani | pêmancar radhionipun |

--- 70 ---

nadyan sêngkud lampahnya | surya lingsir sawêg ngancik pêrsil ngantup | nuli nyare griyanira | kamituwa dhukuh Bringin ||

12. kaping sanga wulan tiga | nuli prapta ing Sumbêrpandhan pêrsil | pêmancar radhionipun | piniyara tur wêtah | jasanira kabar syah lan kancanipun | siyang ratri nyambut karya | bêbaya tan dèn praduli ||

13. jam wolu sore Pak Santa | mêdhar sabda lumantar radhio glis | wosing pangandikanipun | siji sikap pamrentah | kaping kalih ngumumake sedanipun | sang nayaka Pak Supêna | kang gugur labuh nagari ||

--- 71 ---

14. enjangipun wus kinira | kapirêng kang têngara mratandhani | praptaning kang motor mabur | mila gya gêgancangan | langkung sêndhang lan sêgawe lampahipun | praptèng dhusun Wanarêja | ing kono nyare saratri ||

15. nuntên sami nruskên lampah | langkung punthuk Bujêl namaning ardi | gêgancangan gya tumurun | mring Tlasih raning dhêkah | lan Trênggalèk mung pat kilo têbihipun | nuli pinêthuk ing dhokar | dumugi kanthi basuki ||

16. ing Trênggalèk pra lêlana | lêrêm wismanira Bu Sus kang bibi | garwèng wadana pènsiun |

--- 72 ---

Pak Suwardi kang asma | sangêt suka pinanggih penakanipun | Pak Santa ugi wus têpang | duk anom lan rèh Kêdhiri ||

15. Sinom

1. Trênggalèk kang winursita | wus dèn bumi angus yêkti | kabupatèn lan kunjaran | sadaya bangunan nagri | sampun ginêmpur gusis | namung kantun tilasipun | dalah rêmukan bata | têlas dipun angkut abis | milanipun kitha katon padhang jingglang ||

2. ing Trênggalèk pra lêlana | sami mrêlokkên manggihi | K.D.M. Tulus arannya |

--- 73 ---

kang lênggahnya dèrèng lami | wit K.D.M. kang dhihin | têtela atindak rusuh | pramila dèn singkirna | pasukan trip kang nglucuti | wusnya bèrès sinrahkên wangsul têntara ||

3. wontên manggihi Pak Santa | pak wadana ran Mukadi | tuwin punggawa kunjaran | aran Suma lan Mulyadi | ingkang minăngka bukti | sêtya lawan trêsnanipun | asung bakal rasukan | tan sapira nanging aji | sangêt rêna panggalihe sang nayaka ||

4. swiji dina nuli prapta | Mudayat Bupati Ngawi | prêlu ngaturi pawarta |

--- 74 ---

lamun Pak Gubnur Murjani | Pak Jana Pak Sanusi | Dul Arnawa alyas Cak Dul | sami tinukup mêngsah | ping patlikur Pèbruari | tunggal dintên nalika Gantêr sinêrang ||

5. rèhning gupnur Jawi Wetan | lan wakilnya lowong sami | sagêd ugi tan kapirsan | mring nayaka dhalam nêgri | măngka prêlu dèn aglis | dipun angkat gêntosipun | mila Pak Santa ngangkat | rêsdhèn Madiun rumiyin | Samadikun dados gupnur Jawi Wetan ||

6. Bupati Ngawi Mudayat | matur mopo wangsul Ngawi | wit gumêtêr yèn kèngêtan |

--- 75 ---

apa kang wus dèn alami | duk ing jaman P.K.I. | sakalangkung nlangsanipun | Pak Santa tan kawratan | ugêr pak rêsdhèn ngrujuki | Pak Mudayat byantu gupnur Jawi Wetan ||

7. ing Trênggalèk pra lêlana | sinugata luwih-luwih | Pak Suwardi miwah garwa | sangêt gènira gumati | dadakan motong kambing | sate gule êmpuk mumut | pramila sangêt cuwa | tan dangu kêpêksa pamit | wit ing kitha pasthi kathah sandi mêngsah ||

8. ping tri wêlas wulan tiga | Trênggalèk tinilar ngalih | Pak Dana dhistrik Karangan |

--- 76 ---

ingkang aranira Lantip | tangkas miwah pratitis | sumêngka mrêlokke mêthuk | gya sami nitih dhokar | mila enggal praptèng blimbing | nyare wismanira Pak Martadimêja ||

9. gangsal dalu lêrêmira | wontên ing dhêkahan Blimbing | nuli bidhal dhatêng Dhăngka | ingantêr Pak Dana Lantip | jujug wismaning carik | ing kono katon tinunggu | Pak Dana Panggul Kusna | Pak Ondêr Dhăngka tan kari | sangêt suka pinanggih sami raharja ||

10. Pak Wadana Panggul Kusna | cukup tumindak ing kardi | wisma kagêm pra lêlana |

--- 77 ---

wus dèn atur sangêt rapi | ing Dhăngka pitung ratri | nuli nruskên lampahipun | pinutus purugira | dhusun Siki klangkung sêpi | sami nyare wismanira bapak lurah ||

11. têlung dina lêrêmira | manggèn padhukuhan Siki | nuli sami nruskên lampah | mring Sawahan raning dèsi | nglangkungi kali banjir | anyabrang sarwi tinandhu | praptèng dhusun Sawahan | sampun dangu gènnya nganti | Pak Ondêr Panggul lan Pak Wadana Kusna ||

12. mung saratri nèng Sawahan | enjangira bidhal malih | maring dhusun Karangtêngah |

--- 78 ---

lampahira minggah ardi | kang andêdêr tur rumpil | ingantêr Pak Dana Panggul | turut margi têmbangan | nglipur kang sami lumaris | dhandhanggula enak êmpuk gawe bingar ||

16. Dhandhanggula

1. Karangtêngah dhusun munggwing rêdi | lurahira Sarbini arannya | wasis amimpin rakyate | duk anom dadi guru | mila cukat tur sarwa trampil | ngatur butuhing desa | lan bot-repotipun | nadyan bêngkoke tan tămpa | sagêd madêg saking ihtiyar pribadi | duwe sakolah rakyat ||

--- 79 ---

2. pra lêlana marlokkên martuwi | pak wadana miwah kulawarga | ing kitha Panggul lênggahe | ngiras mirsani laut | kang alunnya agêng ngajrihi | samodra kalokèng rat | gih sagara kidul | bu wadana anyugata | neka warna gudhêg Ngyugja datan kari | pra tamu sukèng driya ||

--- 80 ---

kêkalihnya lir bapak rakyat sayêkti | jatining pamong praja ||

4. seje dina wontên anêkani | prawira nom Lubis aranira | letnan kolonèl pangkate | mring sang nayaka matur | dewan kêamanan wus nampi | usul wakil Kanadhah | ingkang pokokipun | republik pêmrintahira | kêdah wangsul ngrêmbag sarating konprènsi | lan gêncatan sênjata ||

--- 81 ---

rêringgitan wacucal | dhalang wus misuwur | Rêdisana karanira | ngêmu rasa sabêt micara pratitis | Dewaruci lakonnya ||

6. tanggal sanga duk ing wulan April | pra lêlana nilar Karangtêngah | maring Kêtanggung puruge | lurahe nuju kaul | tambah putu lair basuki | nêdya ngluwari ujar | ngwontênakên janggrung | sang nayaka sagêd pirsa | tatanira desa pra pamudha tani | anayub parisuka ||

7. ing Kêtanggung lêrêm saptèng ratri | pra lêlana nglajêngakên lampah | Ngadiraja tujuane |

--- 82 ---

kitha pilênggahipun | pak wadana lorog kang dhistrik | lêrêm ing kawêdanan | nyare mung sadalu | pra lêlana sukèng driya | sinugata bu dana wasis tur trampil | nadyan sanga putranya ||

8. enjangipun nruskên lampah sami | mring Tanjung Lor lèrèn wismèng lurah | Atmawiyata karane | lurah Tanjung Lor iku | watak kèndêl jatmika wasis | solah bawa Janaka | klècêm sêmunipun | Pak Ananta lan kancanya | sami manggèn ing klurahan Wanasari | sing Tanjung datan têbah ||

--- 83 ---

9. sanès dintên pra lêlana sami | tindak tuwi Pak Dhoktêr Sukijan | ing Wanadadi lênggahe | kathah pandhèrèk nyuwun | pinariksa tuwin sinuntik | sanadyan kang badannya | gêmuk lêma gêndhut | pak dhoktêr lubèr budinya | mrih tan cuwa ingkang sami nyuwun suntik | tinurutan sadaya ||

--- 84 ---

dumarojog prapta sowan amanggihi | Harsana ingkang aran ||

11. gênti kocap ran Slamêt Sukardi | pêmudha dhèrèk wit Karangtêngah | Lantip trêngginas solahe | punika pan ingutus | mring Panaraga manggihi |[6] Bupati Bapak Cakra | kang sampun tinukup | sandi wus pikantuk karya | sagêd wangsul bêkta barang rupi-rupi | kintunane Pak Cakra ||

--- 85 ---

gêrilya trus lumampah | mêngsah sring pinukul | duk punika nuntên gêrah | sang nayaka kandhêg ing dhêkahan Pakis | nglêrêmakên salira ||

13. wontên Pakis kalih dasa ratri | sandi mêngsah pasthi wus uninga | mila pindhah prayogine | dhusun Bodhag jinuju | kalurahan kang dèn inêpi | lurah Kartasêntana | glêndam-glêndêm lucu | micara tur wasis nyrekal | rêmên sastra apal crita lêbdèng tamsil | Wulangrèh Wedhatama ||

14. dupi tanggal kalih dasa Mèi | anyarêngi ari kêbangsaan | sami mahargya sêdyane |

--- 86 ---

mring Sidamulya dhusun | ngiras tuwi bapak bupati | lêlangên ringgit cucal | kêthoprak tan kantun | duk kaping tri nêm wulannya | wilujêngan amèngêti satus ari | sedanipun Pak Pêna ||

15. tanggal lima jroning sasi Juni | pra lêlana sami pindhah griya | mring Nagasari desane | wondane[7] lurahipun | Padmawijaya asêsilih | kèh pangalamanira | banyol rêmênipun | nadyan kalih bêngkokira | ambêg darma kathah ingkang dèn tulungi | lir kraton lit wismanya ||

--- 87 ---

16. duk nalika malêm Jumwah Lêgi | wulan Juni malêm ping pitulas | lurah mahargya karêpe | Pak Santa wêtonipun | dintên kamardikan nyarêngi | lêlangên ringgit tiyang | minăngka pisungsung | malême tanggal sangalas | ngwontênakên malêm pêrpisahan rêsmi | ngantos mèh mijil surya ||

--- 88 ---

pak bupati lan Patih Ahmad Supardi | nyêlaki Ngadiraja ||

18. kalih minggu nyare Nagasari | pra lêlana nuntên sami bidhay[8] | mring Kasihan lumarise | kampir wisma Pak Ranu | ing Tulakan markasirèki | sinêgah dhahar siyang | kikil lawuhipun | jam lima praptèng Kasihan | wisma guru ingkang sami dèn inêpi | Pak Jumaah arannya ||

--- 89 ---

kosok wangsul èstrinya | canthas tangkêpipun | pak wadana Têgalămba | sangêt nlăngsa margi duk jaman P.K.I. | barang têlas rinampas ||

20. ing Kasihan nyare kalih ratri | nuli bidhal anêruskên lampah | dhusun Kêmuning arahe | Pak Dana datan kantun | Têgalămba wus dèn liwati | tabuh lima wus prapta | dhusun kang tinuju | ing ngriku katon tinêngga | Bapak Camat Têgalămba asarimbit | Suhirna aranira ||

21. lurah dhongkol ingkang dèn inêpi | mung sadalu nuli sami bidhal | mring dhusun Mujing puruge |

--- 90 ---

Pak Santa tindakipun | nitih kudha[10] pan radi kêsit | mèh kêglundhung ing jurang | nging maksih rahayu | wus mèh surup lagi prapta | dhusun Mujing saking Nawangan tan têbih | ngasmara wismèng lurah ||

17. Asmaradana

1. bapak lurah dhusun Mujing | Sumadiharja arannya | cakup mêmimpin rayate | tilas guru masih mudha | ambêg darma utama | kinasihan rakyatipun | kang wasis anambut karya ||

2. pinêthuk Pak Lurah Pakis | ingkang ambêkta turăngga | mring Pak Santa titihane |

--- 91 ---

dhinèrèk kawan têtiga | Pak Adi Pak Ananta | Bu Sus jangkêp tiganipun | nêdya tuwi sang panglima ||

3. pinanggih sang senapati | kang lêrêm ing dhusun Saba | sangêt andhêlik papane | sang panglima sliranira | katon atambah kêra | prandene sêmangatipun | panggah angantar tan suda ||

4. dalunipun nyare sami | Lurah Pakis wismanira | sangêt anjêkut hawane | Pak Lurah Darmawidada | ngêcuprus omongira | ananging kuciwanipun | umuk angalêm priyăngga ||

--- 92 ---

5. dupi tanggal tiga Juli | lurah Mujing yun mahargya | Pak Santa lan pandhèrèke | anyêgah ringgit pêthilan | ngantos gangsal rambahan | sang nayaka paring dhawuh | mrih rila labuh nagara ||

6. tanggal catur wulan Juli | pra lêlana sami bidhal | mring dhukuh Saba lampahe | kampir tuwi sang panglima | kang wus nampi pawarta | pêmêrintah wangsulipun | wulan Juli ping sadasa ||

7. Pak Dirman sung pamrayogi | manawi tindak Ngayogya | amrih rahayu lampahe | kêdah enggal sinabrangan |

--- 93 ---

talatah Surakarta | yèn wus ngancik ing Matarum | kenging lêrêm sawatara ||

8. gangsal Juli bidhal sami | tindakira gêgancangan | mring dhusun Gênêng puruge | kinanthenan dwi pangawal | Matraji lan Dalija | jam satunggal prapta sampun | nyare wismane bu opas ||

9. enjangira trus lumaris | anglangkungi Banyakprada | sangêt ngrêkaos margine | lingsir surya praptèng Setra | kèndêl dhahar sakêdhap | mèh jam wolu dalu rawuh | dhusun aran Bangunămba ||

--- 94 ---

10. rancanganira sakawit | badhe nuju Gembol desa | prêlu nyabrang dalan gêdhe | dumadakan tampi warta | prapta patroli Lănda | gya ngowahan lampahipun | anglangkungi dhusun Bata ||

11. ing manah sangêt kuwatir | bokbilih kêprêgok Lănda | kang matroli dalan gêdhe | milanipun pra lêlana | lumaris tan nyuwara | khamdulillah akhiripun | rahayu nir sambekala ||

12. sang nayaka sukèng galih | kadhêr desa Bangunămba | ingalêmbana sikêpe | tindakipun pra lêlana |

--- 95 ---

ingatur rapi tata | ingantêr pamudha dhusun | ingkang asikêp sanjata ||

13. sadalu dhêg trus lumaris | anglangkungi Wuryantara | wus sami theyol sukune | suprandene trus lumampah | byar enjing lagya prapta | Tikèn raning dhusunipun | mucung nglêrêmkên salira ||

18. Pocung

1. tanggal wolu wulan Juli trus lumaku | Tikèn wus tinilar | nuju mring ondêran Sêmin | sukèng driya mèh ngancik tlatah Ngayogya ||

--- 96 ---

2. ngucap sokur mak plong rinaos ing kalbu | dupi pra lêlana | watês Sala dèn langkungi | manjing tlatah kang wus tinilar Walănda ||

3. wanci bêdhug praptèng Karangsari dhusun | kampir kalurahan | pak camat nuju konprènsi | sang nayaka sinuwun amêdhar sabda ||

4. wus jam têlu praptèng Sêmin dhusunipun | nuli pra lêlana | lêrêm ing klurahan sami | sangêt lêga sagêd ngasokkên salira ||

5. enjangipun siswa kalih gya ingutus | ngarsaning sri sultan | ngaturkên nawala rêsmi | kang wosipun nyuwun pinêthuk tumpakan ||

--- 97 ---

6. lêt rong dalu duta kalih wangsul sampun | ngaturkên pawarta | sri sultan sukèng panggalih | dupi myarsa Pak Santa wus enggal prapta ||

7. karsanipun Pak Santa badhe pinêthuk | sri sultan priyăngga | saking Piyungan kang dèsi | pra lêlana duk miyarsa klangkung bingah ||

8. enjangipun sami nruskên lampahipun | mruput bangun enjang | gya bidhal anilar Sêmin | surup manjing Sambi Pitu raning desa ||

9. sukunipun Bu Sus katon sami mlênthung | rèhning wus têtela | datan sagêd jalan kaki | milanipun klakon tinandhu lampahnya ||

--- 98 ---

10. sanèsipun maksih kiyat mlampah têrus | malah langkung rikat | turut margi nêmbang nyanyi | lir têntara ingkang majêng ing paprangan ||

11. têngah dalu praptèng Piyungan kang dhusun | sami sinugata | sangêt rowa anglangkungi | nadyan sayah tan rinaos margi bingah ||

12. enjangipun nuju Rêbo dintênipun | tanggal ping tri wêlas | wulanira maksih Juli | tabuh wolu sri sultan praptèng Piyungan ||

13. kang sinuhun mobil jip titihanipun | mêthuk sang nayaka | angasta sêtir pribadi | sami suka pinanggih sami raharja ||

--- 99 ---

14. ingkang tumut nitih jip sarêng sinuhun | Bu Sus lan Pak Santa | Pak Nanta tuwin Pak Adi | sanèsipun sami anumpak mobil prah ||

15. datan dangu wus prapta kanthi rahayu | ing kitha Ngayogya | trus sowan ngarsanirèki | kang minulya Bapak Presidhèn Sukarna ||

16. lajêngipun sami nuju dalêmipun | paduka minulya | Bung Hata Pêrdhana Mêntri | kalihipun sami sangêt sukèng driya ||

17. tamat sampun Pak Santa caritanipun | kang sangêt prasaja | wit tan sanès kang kaèsthi | mung minăngka pêpèngêt mring garwa putra ||

1	Nomor bait asli 4 dan seterusnya. Sudah dibetulkan menjadi 3 dan seturusnya. (kembali) Nomor bait asli 4 dan seterusnya. Sudah dibetulkan menjadi 3 dan seturusnya.
2	Kurang satu suku kata: mèh surup gya arawuh. (kembali) Kurang satu suku kata: mèh surup gya arawuh.
3	Lebih satu suku kata: wêlit atêp gubug. (kembali) Lebih satu suku kata: wêlit atêp gubug.
4	pahlawan. (kembali) pahlawan.
5	Lebih satu suku kata: mrih sagêd nglajêngkên kardi. (kembali) Lebih satu suku kata: mrih sagêd nglajêngkên kardi.
6	Kurang satu suku kata: maring Panaraga manggihi. (kembali) Kurang satu suku kata: maring Panaraga manggihi.
7	wondene. (kembali) wondene.
8	bidhal. (kembali) bidhal.
9	dhistrik. (kembali) dhistrik.
10	kuda. (kembali) kuda.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri