Wali Sana, Tanaya, 1955, #124 (Pupuh 39–57)

39. Pangkur

1. sampun dadya masjid Dêmak | tundha tiga langkung dènnya rêspati | têngah pangimaman agung | kanan kering ginatra | datan ana kuciwa ing pasang wangun | ri sampunira mangkana | sagunging kang para wali ||

2. pradondi lêrêsing keblat | mastakane masjid ka'batu'llahi | satêngah kirang mangidul | anggung diya-diniya | kang sawênèh kirang ngalèr lêrêsipun | oyog-ingoyog tan pêgat | pan sami asta sawiji ||

3. obahing masjid upama | lir dèn ingêr wong pitung atus nênggih | mingêr ngalèr mingêr

--- 152 ---

ngidul | sami jinawil asta | pan Sinuhun Benang kewran keblatipun | ngandika kinèn ngèndêlna | luhung iya mangke bêngi ||

4. samya nênêdhèng Pangeran | ing bênêre keblat lan ka'bah iki | ya ta kawarna ing dalu | wali wolu prasamya | anênêdha sarwi mawas keblatipun | ka'bah lan Mêkah katingal | saking ing Dêmak nagari ||

5. kang para wali anyawang | ing lêrêse keblat Mêkah pradondi | Sunan Kali nêmbah matur | maring Jêng Sunan Benang | yèn makatên tanpa wêkasan puniku | madêg Sunan Kalijaga | ing guru sarya tur bêkti ||

6. marêp mangidul margagah | asta kiwa nyandhak sirahing masjid | asta ingkang têngênipun | anyandhak sirah ka'bah | tan antara masjid lan ka'bah wus gathuk | Sèkh Malaya aris mojar | lah sadaya kadipundi ||

7. punika masa ewaha | saking ingêr kanan miwah ing kering | pan pitulunging Hyang Agung | sigra samya amawas | wus mupakat ka'batu'llah nulya wangsul | wanci pajar sidik samya | asalat kang para wali ||

8. Sunan Benang dadya imam | Sunan Kali kang adan angamati | sawusira bakda subuh | kumênyar kang raditya | pamidhangan kang kilèn ana gumandhul | samya ningali sadaya | sagunging kang para wali ||

9. Suhunan Benang ngandika | iku apa gumandhul sun tingali | ulêse walulang wêdhus | ing jro ana isinya | kinèn nguthik bêbuntêlan sampun runtuh | ing ngarsane Sunan Benang | cinandhak dipun ungkabi ||

10. ing jêro isi rasukan | dhapur takwa ana isine tulis | lorodan agêm jêng rasul | dene kang ginadhuhan | Sèkh Malaya Suhunan Kalijagèku | Sinuhun Benang ngandika | lah nêdha ki jêbèng Kali ||

11. sira ingkang dhinawuhan | Sunan Kali sujud sarwi ngadhêpi | sigra andonga tafakur | ngungun [ngu...]

--- 153 ---

[...ngun] wali sadaya | Sunan Benang alon pangandikanipun | punika Antakusuma | lêlangsarane jêng nabi ||

12. ulêse iku pan iya | walulange wêdhus kongsi barindhil | puniku salaminipun | kinarya pasalatan | kangjêng nabi lah iya karyanên iku | kulambi kang dhapur takwa | dene kang anganggo benjing ||

13. kang mbêkêli tanah Jawa | sapa ingkang dadi ratu ndarbèni | Ki Gondhil arane iku | Sunan Kali tur sêmbah | wus mangkana lamine datan winuwus | Suhunan Ngudung tinêdah | nglurug marang Majapait ||

14. minangka pêpucuk yuda | dene wuri wus sinadhiyan baris | bêbantu ngadoni pupuh | sêdhêng kaiting rêmbag | ingkang samya Islam kabubuhan brubuh | kumpule nèng Surabaya | lawan wontên kang wêwêling ||

15. nênggih Jêng Suhunan Benang | maring Sunan Ngudung lamun ajurit | lawan si Dipati Têrung | rowangên sawatara | Sunan Ngudung anyambut rasukanipun | mring Sinuhun Kalijaga | Kyai Antakusumèki ||

16. wus bidhal saking Bintara | saha wadya gumrah samargi-margi | warnanên ing Majalangu | nênggih sampun miyarsa | yèn ginitik prang lawan Suhunan Ngudung | Sang Aprabu Brawijaya | saksana undang ing dasih ||

17. kinèn mapagkên ing yuda | Gajahmada undang-undang tumuli | wus prapta wadya gumuruh | samya amukul kêndhang | andalêdêg golongan sajuru-juru | sagung kang para punggawa | dene kang para dipati ||

18. pan samya katiban layang | kawarnaa duta ing Dêmak nguni | pan sampun prapta ing Têrung | surat katur dipatya | gya binuka kadhadha saungêlipun | kalangkung jibêging manah | dene karya suduk gunting ||

19. ing Dêmak sayêkti kadang | Majapait pêpundhèn dhasar gusti | nanging sarêng dangu-dangu |

--- 154 ---

kapanggih galihira | nadyan gusti yèn kupur agamanipun | wênang lamun cinidranan | sanalika karya tulis ||

20. sul-angsul marang ing Dêmak | duta mêsat praptèng Dêmak nagari | ponang sêrat sampun katur | ing Dipati Bintara | dyan winaos sarahsaning angsul-angsul | sang dipati langkung suka | ya ta wau ponang tulis ||

21. dyan katur Suhunan Benang | têmbungira mangayubagyèng puji | dènira arsa anggêmpur | karaton Majalêngka | nanging amba ing têmbe amapag pupuh | pan sampun katon mbalela | dènira rumêksèng Gusti ||

22. benjang praptanirèng masa | campuh yuda sagah mêngani kori | tamat ing pamaosipun | Jêng Sinuhun ing Benang | sakalangkung suka sukur ing Hyang Agung | dene wus tanpa sumêlang | kang dadya raosing galih ||

23. sanalika aparentah | samya kinèn siyaga ing ajurit | têngaraning prang tinabuh | sagunging wadyabala | wus sanega sadandananing prang pupuh | budhal saking ing Bintara | gumuruh samargi-margi ||

24. kadya têdhuh ing akasa | laju anjog tanah ing Surèngwèsthi | samya ngrêrêmakên laku | angaso masanggrahan | ênêngêna warnanên malih ing Têrung | pan sampun tampi parentah | saking rajèng Majapait ||

25. lajêng bidhal saha wadya | praptèng praja pinatah mandhegani | dadya senapati sêpuh | timbang lawan sutendra | Prabu Anom Atmawijaya jêjuluk | mangke manggalaning yuda | têtunggul angirid baris ||

26. mênggah Dêmak sarêng prapta | Sunan Ngudung pramukanirèng dasih | kêndhang gong bèri abarung | gubar bêndhe wurahan | Adipati Têrung lawan sutèng prabu | Sang Arya Atmawijaya | amapag mêngsah kang prapti ||

27. cinarita têmpuhing prang | wadyèng Dêmak lan bala Majapait | Senapati Sunan Ngudung |

--- 155 ---

ngawaki ing ngayuda | têmpuh lawan Sang Adipati ing Têrung | rèhning kalih sênapatya | mangka wêwêngkoning jurit ||

28. katêmpah amisesèng prang | gêlarira samya amamèt tindhih | samya dumuk angun-angun | wuru riwut lan rowang | corak-caruk ambêrêg buru-binuru | samya suka ing ngalaga | wong Dêmak karoban tandhing ||

29. lan prawirèng Majalêngka | kuthèthèran samya ngungsi ing wuri | wau Jêng Suhunan Ngudung | tan nêdya ngundurana | ngangsah nêngah ngiwa nêngên ngangsêg mungsuh | tandange lir singa lodra | tan etang awuru gêtih ||

30. prawira ing Majalêngka | kang katrajang mawur sasaran ngungsi | maring senapatinipun | ing Têrung Pêcattandha | sarêng miyat wadya gung wêwêngkonipun | kasêsêr kasoran ing prang | sang dipati angawaki ||

31. saha nggêrêgakên wadya | sarêng mêngsah kinèn ngêrobi tandhing | wong Dêmak kang wus kêplayu | myat senapatinira | ngungsir mêngsah dadya wangsul akêkiwul | têmpuh prang udrêg-udrêgan | bangun kawanèning jurit ||

32. abubrah tataning gêlar | mêngsah rowang kèh samya angêmasi | Jêng Sunan Ngudung kasambut | tatu lamunge[1] kiwa | kang marjaya sira Sang Dipati Têrung | labêt kasêsiwo ing prang | wor sru campuh liru tandhing ||

33. wadya Dêmak srêng miyat |[2] Sunan Ngudung kaparwasa ing jurit | lolos sasaran lumayu | tan ana tolih rowang | Kyai Antakusuma mantuk rumuhun | prapta nagari ing Dêmak | apan sarwi kuthah gêtih ||

34. Jêng Suhunan Kalijaga | duk tumingal lajêng asung pawarti | mring garwanya Sunan Ngudung | bokayu katiwasan | pan si kakang kasambut ing aprang pupuh | garwa Sunan Ngudung mojar | adhi sintên kang pawarti ||

35. ngandika Sang Sèkh Malaya | Kyai Antakusuma

--- 156 ---

mangke mulih | apan sarwi kuthah marus | kakang anyurtanaha | pan kulambi kula ingkang dipun sambut | jabaning pasthi rinaksa | dene salêbêting pasthi ||

36. sintên kawasa nyêgaha | garwa Sunan Ngudung wau duk myarsi | asru dènira amuwun | wus mantuk Sèkh Malaya | tan antara layone Suhunan Ngudung | wus rawuh nagari Dêmak | sinarèkkên kilèn masjid ||

37. samana wus kapiyarsa | dening para senapatining jurit | kang baris ing surèngkewuh | yèn wadya ing Bintara | kasor ing prang Jêng Sunan Ngudung kasambut | sagung kang para oliya | mung sumarah rèhing kapti ||

38. Sang Adipati Bintara | lawan para kadang sayuk ing kardi | sêdhênge mangke ginêmpur | praja ing Majalêngka | sarêng undhang ing wadyabala gumuruh | wusing samaptèng ngayuda | budhal saking Surawèsthi ||

39. gora rèh swaraning bala | ambalabar lir robing jalaniddhi | lawan Jêng Suhunan Kudus | kinèn ambanjêlana | ingkang rama nênggih Jêng Suhunan Ngudung | dadya manggalaning bala | senapatining ajurit ||

40. Sunan Kudus tan lênggana | sanalika tanggap kuswa miranti | lan sawadyabalanipun | sadandananing yuda | Sunan Gunungjati nganthèni pangulu | kalawan sarbane pisan | kinèn ngêrapkên ing jurit ||

41. lan êcisnya Sunan Benang | Sunan Giri paring sarana kêris | Kalam-munyêng namanipun | kadadyan saking puja | ing Palembang Arya Damar akêkintun | pêthi kamandèn sajuga | saking uwa dwijaning wil ||

42. Sunan Kudus nulya budhal | saha wadya sapraptanirèng Giri | samana pra sampun kumpul | lan para senapatya | andum karya ing Majapait kinêpung | Sang Adipati Bintara | anèng salèring nagari ||

43. lan sagung para dipatya | pra prawita[3] miwah

--- 157 ---

satriya mantri | kadi mêndhung angêndhanu | dene Jêng Sunan Benang | anèng kulon lan para oliya kumpul | kêtib modin myang suhada | sabangsane pra ulami ||

44. narendra ing Pranaraga | Sri Bathara Katong sawadya sami | kanthi Prabu dewa Kêtut | ing Bali saha bala | anèng kidul amangku gêgaman agung | Sri Lêmbupêtêng Madura | lan Prabu jaranpanolih ||

45. ing Sumênêp anèng wetan | saha wadya sadandananing jurit | samana wong Majalangu | pan samya kagegeran | dene wontên mêngsah prapta pindha têdhuh | sumahap angêpung kitha | kadi durmane ing jurit ||

40. Durma

1. nulya katur Sang Aprabu Brawijaya | yèn wadya Dêmak prapti | datanpa wilangan | nêdya ngrabasèng kitha | sri narendra duk miyarsi | langkung sungkawa | èwêd raosing galih ||

2. dene mêngsahira sagung para putra | lamun nungkula isin | panjênêngan nata | nistha kalokèng jana | dèrèng cacak ing ngajurit | angadu bala | pêpukuling ngajurit ||

3. sanalika sri narendra undang-undang | maring kang para siwi | lan para dipatya | myang Patih Gajahmada | kinèn mêthukkên ing jurit | mêngsah kang prapta | ing Bintara myang Giri ||

4. Patih Gajahmada angrigakên bala | miwah para dipati | tuwin para putra | kinèn samêktèng yuda | gumuruh kêndhang gong bèri | barung gong raya | golong sabilik-bilik ||

5. Senapati Rahadèn Atmawijaya | lan ing Têrung Dipati | miwah Arya Leka | Arya Jaka Tambula | lawan Radèn Sewagiri | Dyan Yudasara | myang Radèn Sawunggaling ||

6. Dyan Panurta lawan Radèn Dewantara | miwah Arya Saruni | Arya Saradhênta | Arya Gagakpranala |

--- 158 ---

tuwin Arya Balaruci | Dyan Jalalana | kerig sawadya sami ||

7. senapati putraning Sri Brawijaya | kang maksih anêtêpi | agamaning rama | pan samya ambêk pêjah | dènnya rumaksèng nagari | wusing siyaga | budhal sawadya kerig ||

8. kadya tasik mbalabar maring dharatan | pinatah-patah sami | kang tunggul daludag | sajuru-jurunira | rinarêngga sarwa asri | pradangga umyang | tabah-tabahan ngrangin ||

9. lampahira praptèng kikis kilèn praja | prawira Majapait | akupêng kalangan | jêjêl tanpa petungan | swara lir manêngkêr langit | prawirèng Dêmak | miyat wong Majapait ||

10. mêthukakên yuda ngangsêgakên bala | kêndhang gonge tinitir | tanggap nyandhak tangan | angatag senapatya | sagunging kang para wali | myang pra dipatya | rêmbag tanduking jurit ||

11. Adipati Bintara lon aturira | maring Suhunan Giri | paran kang prayoga | tanduking ngadilaga | ngandika Suhunan Giri | para mujijat | bèbèrêna ing mangkin ||

12. supaya wruh kêmandene sowang-sowang | lamun panudyèng kapti | iya agêm sarban | saking Carbon kinirap | anèng antaraning ratri | kang saking ingwang | mêngko kapanggih benjing ||

13. kanthi lawan pêthi kang saking Palembang | wus cundhuk ing panggusti | sapraptaning masa | sarban sampun kinirap | pabarisan Majapait | mijil awêndran | tikus makêthi-kêthi ||

14. andalêdêg marang jroning pabarisan | kumêrap angêrobi | mring pakuwon mêngsah | mêmangsa samubarang | sangune sadaya ênting | miwah dandanan | rantas arontang-ranting ||

15. kagegeran pabarisan Majalêngka | tan kêna dèn sayuti | lamun pinarwasa | kang prapta saya ngrêda | sêdhih wong ing Majapait | swara gumêrah | akarya giris miris ||

16. sapraptaning enjing wadya Majalêngka | samya kirap ing jurit | anêmbang têngara |

--- 159 ---

sêdyarsa ngungsir mêngsah | dhuwung kang saking ing Giri | kaunus nulya | anèng papaning jurit ||

17. sanalika mêdal tawon wêndran yutan | mring mêngsah angêntupi | samya gundam-gundam | pêthi saking Palembang | binuka jumêgur muni | lir blêdhèg sasra | pêtêng ndhêdhêt ing langit ||

18. mêsês ingkang lesus angin bayu bajra | bumi kadya ginonjing | gêtêr maputêran | kèh wrêksa kaparapal | kasêmbuh wêdaling êcis | Jêng Sunan Benang | anèng papaning jurit ||

19. nulya mêdal gêgaman wêndran ayutan | samya ngamuk pribadi | anumpêsi mêngsah | pêthi saking Palembang | mêdal lêlêmbut anggili | umyang ing tawang | nêluh wong Majapait ||

20. anggalasah pêpati tanpa petungan | sasesanirèng pati | bingung mawuyungan | lir gabah ingintêran | pati-pati mbêbêntusi | wong Majalêngka | tan ana kang ngundhili ||

21. amung ri Sang Prabwanom Atmawijaya | ngungsi sajroning puri | Têrung Pêcattandha | wus amêngani lawang | wadya ing Dêmak udani | yèn mêngsahira | larut tan ana kèri ||

22. Adipati Bintara undang ing wadya | angrampit jroning puri | ngangsêg barisira | Sang Prabu Brawijaya | miyat para senapati | sawadyabala | tumpês tapis ing jurit ||

23. sakarine kèngsêr lumayu sasaran | agiras giris miris | sagunging gêgaman | angamuk sowang-sowang | lawan tawon angêntupi | Sri Brawijaya | tyasira kontrang-kantring ||

24. kamicicèn sabêdhahing Majalêngka | saking tawon ing nguni | akarya sangsara | mangkya wuwuh gêgaman | samya angamuk pribadi | tanpa petungan | saya miris ing galih ||

25. karsa lolos maring nagri Pranaraga | sagarwa putra sami | jêngkar saking pura | ya ta wadya ing Dêmak | pan sampun miyarsa warti | yèn sri narendra | sampun lolos ing ratri ||

26. nulya katur Sang Adipati Bintara | tan antara [anta...]

--- 160 ---

[...ra] ngaturi | kang raka sang nata | Bathara Katong prapta | paran ing rêmbagirèki | dene kang rama | ngungsi mring Pranaragi ||

27. Sang Bathara Katong prayogining rêmbag | ingantêpa samangkin | tinonjok ing sêrat | bok darbe kaemutan | angeman ingkang nagari | lan karajannya | anut agama suci ||

28. lêstarine dadi pêpundhèning jagad | ing dunya praptèng akhir | sarèhning wong tuwa | wajib lamun rinaksa | dene lamun nora kêni | nadyan wong tuwa | wênang dèn wisesani ||

29. yêkti abot marang lakuning agama | ana têpaning nguni | kocap jroning Kur'an | èmpêring lêlampahan | jamaning Nabi Ibrahim | pan ingkang rama | pinrih agama suci ||

30. Patih Hanyar dahat dènira lênggana | ngantêpi pati kapir | wêkasan dèn lunas | winasesa ing pêdhang | ananging samono yayi | masa manggaa | kadi Nabi Ibrahim ||

31. pan sêdhênge iya binurak kewala | saking ing Pranaragi | kèndêl andikanya | Bathara Katong ika | Dipati Bintara nguni | dyan karya surat | kadi kang pamrayogi ||

32. ingkang raka narendra ing Pranaraga | datan adangu dadi | sinungakên duta | kinèn ngaturkên rama | ponang duta mêsat aglis | pan sampun prapta | nagari Pranaragi ||

33. kawarnaa Sang Aprabu Brawijaya | pinarêk para siwi | lawan para garwa | lan wadya sawatara | ingkang kaparêk ing ngarsi | Ki Gajahmada | rêmbag sarèh ing jurit ||

34. kinèn ngimpu wadya kang lumayu ing prang | myang ngirup kanan kering | dèn samya siyaga | rumaksèng Gustinira | dèrèng dangu gunêm kawis | praptaning duta | saking Dêmak nagari ||

35. dumarojog ing ngarsa mundhi nawala | katur ing sri bupati | sampun tinanggapan | mring Prabu Brawijaya | binuka sinuksmèng galih | têmbunging surat | miluta mêmalat sih ||

--- 161 ---

36. kaatura ing sêmbah sungkêm kawula | pun Patah nyuwun alim | sampun kêkirangan | sagantên pangaksama | praja paduka ing mangkin | sampun abêdhah | emuta jêng dewa ji ||

37. lamun sanggêm angagêm agama mulya | kondura mring nagari | lulusa wibawa | ambawani bawana | dados pêpundhèning siwi | sawadyabala | wontên ing nusa Jawi ||

38. bilih maksa ngêkahi agami kopar | Budha ingkang binudi | kêdah tan widada | weda ing dadinira | sumangga kangjêng rama ji | ulun anjarah | titi ungêling tulis ||

39. ya ta wau Sang Aprabu Brawijaya | duk wrin ungêling tulis | kang saking kang putra | Sang Dipati Bintara | tan pisan akarya lilih | ing galihira | mandar sru katêtangi ||

40. dukanira jaja bang mawinga-winga | pangandikanya wêngis | têtêp wong druhaka | kudu ngêndhih wong tuwa | anut agamaning santri | anistha papa | nguthakil sugih pokil ||

41. masa ndadak kagêbang ingkang mangkana | ya jênêng ingsun iki | sanadyan rusaka | lêbur lan prajaningwang | sayêkti ingsun andhêmi | duta dèn enggal | tutura anak mami ||

42. sun tan arsa anuta agama Islam | nyulami rèhing ngèlmi | lir para ulama | êmoh maring kukama | eman kang wus sun têmêni | tumanêm ing tyas | ingimankên salami ||

43. mamèt mangat wêkasan nora kaduman | dadi makmum angêmim | agamèng atmaja | ngêmohi kang wus tamat | têmama têmah utami | balik ing Dêmak | wong ngame dèn romèsi ||

44. sungsang sarik kasêsêr marang ing sarak | asarana sak sêrik | morèg ngarah apa | ngarah ngrurah ing rama | arêp ngarêpi nagari | nêgor nugraha | anggêre amandhiri ||

45. tanpa surup pangirupe wong ing Arab | ngêraman dèn ramuhi | karam karahmatan | ngamuk mumuk amamak | yèku karime wong mukmin | tan nganggo imam | katêmah tadhah amin ||

--- 162 ---

46. saya kathah dukane Sri Brawijaya | ingkang myarsa samya jrih | ya ta duta Dêmak | tinundhung nulya mêsat | warnanên sri pramèswari | putri ing Cêmpa | dahat ambêbolèhi ||

47. maring raka Sang Aprabu Brawijaya | nanging datan ginalih | wau dutèng Dêmak | praptaning pabarisan | matur solahe tinuding | purwa wasana | dènnya ngaturkên tulis ||

48. Adipati Bintara lan para kadang | ing Bali Pranaragi | kalangkung bramantya | lajêng undang ing wadya | kinèn mbudhalakên baris | anglud amburak | Narendra Majapait ||

49. ingkang ngungsi anèng kitha Pranaraga | tanggap sagunging dasih | lajêng mukul kêndhang | gong bèri mawurahan | gumuruh sagung prajurit | ambèr mbalabar | lir êrobing jaladri ||

50. praptèng Pranaraga wus pinêthuk ing prang | mring mêngsah Majapait | rame lêng-ulêngan | caruk rok liru papan | nanging wong ing Majapait | kasoran ing prang | labêt karoban tandhing ||

51. atêmahan pêpati tanpa petungan | mung kantun para siwi | lawan para nata | miwah kang para garwa | wong Dêmak saya angrampit | Sri Brawijaya | lingsêm dadya ngoncati ||

52. lolos ngilèn lawan sagung para garwa | dene kang para siwi | pisah ting salêbar | angungsi sowang-sowang | wadya ing Dêmak nututi | mring sri narendra | pisah lan para rabi ||

53. kuthetheran ana ngungsi jurang parang | ing siluk-siluk sungil | Dipati Bintara | nglantun tindaking rama | kapapag lan ibu sori | putri ing Cêmpa | Rêtna Andarawati ||

54. sru karuna sêsambat amêlasarsa | dhuh anggèr minta urip | ing nguni manira | pan wus nunggal agama | kang putra umatur aris | sampun sumêlang | ulun kang magêrsari ||

55. sanalika lajêng amundhut jêmpana | tan dangu [da...]

--- 163 ---

[...ngu] praptèng ngarsi | Raja Putri Cêmpa | wus winot ing jêmpana | kinèn ngangkatkên rumiyin | marang ing Benang | pra wadya saur paksi ||

56. nulya mangkat warnanên Sri Brawijaya | sungkawa angranuhi | miwah garwa putra | ping kalih kasor ing prang | wadyanira tumpês tapis | maksih binurak | manggung ngêgungkên brangti ||

41. Asmaradana

1. langkung dènnya kawlas-asih | Sang Aprabu Brawijaya | samarga-marga wirangrong | mêtêk kapêtêk ing driya | rêncêm karantam-rantam | agunge kaprabonipun | ambawani nusa Jawa ||

2. binuya-buya ing mangkin | anrang baya tan kaetang | ketang ambêk ratu gêdhe | sumimpang papa myang nistha | angurêbi nagara | mung anêdya nganyut tuwuh | nêtêpi budi utama ||

3. sayah kèndêl analisip | anèng tanah ardi Sawar | pan talatah laladane | ing ardi Sèwu punika | Sang Prabu Brawijaya | kukud ngracut jagadipun | têmah anêmahi seda ||

4. tan ana ingkang udani | kang layon agilang-gilang | wantuning Narendra Gêdhe | pan akarya gara-gara | tidhêm-tidhêm ing wiyat | rêmêng-rêmêng angêmu truh | surêm sunaring raditya ||

5. kadi ambelani lalis | sesining rat pramuditya[4] | rêrêp sirêp kumarane | tan adangu mawa teja | ing saluhuring arga | warnanên kang anglêlantun | Sang Adipati Bintara ||

6. saparanirèng rama ji | sapraptane wukir Sawar | miyat teja wêning katon | prênah saluhuring arga | anulya pinarpêkan | praptèng sêsiluking gunung | kapanggih layoning rama ||

7. sang dipati anungkêmi | pan sarywa maca udrasa | dhuh rama pêpundhèn ingong | dene têka kawlas-arsa | anilar kawibawan | ngantêpi ing kapir kupur | kapiran papa pataka ||

--- 164 ---

8. nguni karsa anuruti | angagêm agama mulya | kaluhuran salamine | sadangunira ngrêrantam | prapta Jêng Sunan Benang | anèng wuri angêngimur | adhuh babo kadang ingwang ||

9. aywa ngêkèhkên prihatin | mungguh sedane ramendra | mupusa rèhning papasthèn | ya iku ratu utama | angantêpi ing têkad | lumuh kasora anungkul | balik ing mêngko dèn enggal ||

10. paripurnanên kang jisim | kaastanaa ing Dêmak | tulusa dadya pêpundhèn | katona ing batin Islam | Adipati Bintara | sanalika nulya lipur | mituhu dhawuhing raka ||

11. layon nulya dèn sucèni | sawusnya pinaripurna | animbali wadya kinèn | sadiya papante sawa | datan adangu prapta | layon pan sampun dinunung | sajroning karda rinêngga ||

12. ingangkat mring Dêmak aglis | pinikul Jêng Sunan Benang | Dipati Dêmak sisihe | praptaning nagri Bintara | layon Sri Brawijaya | samana sampun kinubur | kadi satataning Islam ||

13. sawusnya sang adipati | kondur maring dalêmira | para wali pêpak kabèh | lan para narendra kadang | kang wus nunggal agama | Sunan Benang karsanipun | mangkya Dipati Bintara ||

14. ingadêgakên narpati | anèng nagari ing Dêmak | sadaya samya rumojong | amung Sunan Giripura | kêdah anyêlanana | jumênêng ratu rumuhun | dalêm kawan dasa dina ||

15. awit ingkang rama swargi | inggih dèrèng kalampahan | têtêpe jumênêng katong | nyêlani karaton Budha | pan kinarya sarana | wuri luluse lêstantun | nggantyani karaton Islam ||

16. tan gumantyèng ratu kapir | jumurung Jêng Sunan Benang | pan sampun jumênêng katong | Jêng Suhunan Giripurwa | sinuhun pra oliya | Dêmak dèn lih namanipun | nagari Ngawantipura ||

17. jangkêping kawan dasa ri | Sang Adipati Bintara | kang gumantyèng karatone | jêjulukirèng [jêju...]

--- 165 ---

[...lukirèng] karajan | Sultan Syah Alam Akbar | Brawijaya Siru'llahu | khalifatu rasulu'llah ||

18. waha Amiri'lmukminin | Bajudi 'Abdu'lhamid khak | dene mangka êmbanane | sutèng Kya Gêng Wanapala | aran Patih Mangkurat | wau ta pulunanipun | kang jumênêng Sunan Benang ||

19. sagunge kang para wali | samya jumênêng pujangga | ngiras kinarya pêpundhèn | jaksa kang mêngku pradata | Ki Agêng Wanapala | para ulama sadarum | kathah kinarya punggawa ||

20. saundha sabilik-bilik | kaliwon mantri mangandhap | mangkana ing sasampune | rêmbag kang para oliya | dene tan ana prapta | Sang Adipati ing Têrung | paran kang dadya karana ||

21. mangkya maleca ing jangji | pan dèn anti sawatara | yêkti katara karêpe | ya ta mangsuli carita | raja putri ing Cêmpa | sasedaning garwanipun | Sang Aprabu Brawijaya ||

22. gêrahira angranuhi | labêting tyas kararantam | onêng mangunêngan tinon | tinahan nala tan kêna | ngênês konus tan rêna | mawas wahananing tuwuh | jumrunuh nêmahi seda ||

23. rinoyom ing para siwi | layon wus pinaripurna | pra wali kang nyalatake | sinarèkakên anulya | desa Karang Kajênar | ênêngna datan winuwus | ingkang wus mulyèng akhirat ||

24. warnanên ing Majapait | putraning Sri Brawijaya | kang jêjuluk Prabu Anom | Dyan Arya Atmawijaya | maksih nêdya angrêbat | karatoning ramanipun | tansah ngirup-irup wadya ||

25. karsa angadhaton malih | wusing sawatawis kathah | para wadya gêgamane | Adipati Pêcattandha | ing Têrung tumut merang | sandeya ing galihipun | bok tinarka anêmaha ||

26. nalikanya anyedani | Sunan Ngudung nèng payudan | dadya tumut arêraton | ing pra wadyabalanira |

--- 166 ---

kinèn samaktèng yuda | pan wus agêng barisipun | kapiyarsa saking Dêmak ||

27. samana gya dèn lurugi | Sunan Kudus kang dinuta | mbêkta wadyabala kaot | pinêthuk wong Majalêngka | udrêg rame prangira | samya akantaran bau | rok rukêt silih curiga ||

28. prawira ing Majapait | kasoran karoban lawan | têmah atumpêsan kabèh | kang kari giris sasaran | ngungsi saparan-paran | sira Sang Dipati Têrung | nglèrèg saha wadyabala ||

29. anèng Têrung pacak baris | sandeya bok malês pêjah | Sunan Kudus dènirandon | angadoni jayèng yuda | sedanira kang rama | nênggih Jêng Suhunan Ngudung | marma sampun tanggung ngaras ||

30. dene Sang Prabu Taruni | Dyan Arya Atmawijaya | lolos angungsi mangilèn | lajêng kèndêl adhêdhêkah | ardi Lawu samana | jêjuluk Ki Agêng Gugur | ngiras mêsu tapa brata ||

31. sarêng ing alami -lami | garwa putra sami prapta | bela ngêdêm adhêdhepok | pasang rakiting panggènan | lir tuhuning pandhita | atêtêp sinuhun-suhun | wong kanan keringing arga ||

32. nihan ta wau winarni | Sunan Kudus Senapatya | sarêng myat mêngsah wus kasor | gya parentah anjêjarah | saisining jro pura | ya ta kalaksanan sampun | wijile antuk boyongan ||

42. Mijil

1. Sunan Kudus saksana anuding | bupati kang kinon | anggitika ing Têrung kuthane | Adipati Madura nindhihi | sampun budhal aglis | sapraptaning Têrung ||

2. wus pinêthukakên ing ajurit | rame aprang popog[5] | wadyèng Dêmak akasor yudane | samya ngungsi marang senapati | ya ta duk ningali | Jêng Suhunan Kudus ||

--- 167 ---

3. wadyanira kasor ing jurit |[6] samya katêlangso | Sunan Kudus kalangkung dukane | gya tumêdhak tan amawi dasih | mung kapitu santri | sapraptaning pupuh ||

4. wong ing Têrung anèng jro kuthèki | ngungak pagêr banon | mungsuhira katon ewon kêthèn | dadya wadyèng Têrung wêdi giris | para mantri nangis | Sang Dipati Têrung ||

5. ingaturan nungkul anuruti | dyan nduta ponang wong | mêsat sarya ambêkta surate | katur marang Sunan Kudus nuli | atur pati urip | Sang Dipati Têrung ||

6. pangran ing Kudus suka ing galih | angandika alon | salamêta saniyate mangke | nora kongsi wong cilik kèh mati | marma tan sumiwi | sumêlang maring sun ||

7. dumèh kangjêng rama duk ing nguni | seda ing palugon | iya paman marwasèng yudane | yêkti apa wong urip puniki | nora wruh ing pasthi | karsane Hyang Luhur ||

8. mêdal saking sajabaning biting | asêlur ponang wong | sampun prapta cundhuk nèng ngarsane | Jêng Suhunan Kudus ngacarani | sapraptaning ngarsi | Sang Dipati Têrung ||

9. sêdyanira arsa awotsari | sinungan sabda lon | paman dawêg sêsalaman bae | sampun paman mawi awotsari | angarah punapi | paman lawan ingsun ||

10. kadi dene sami tunggil jinis | paman lawan ingong | sang dipati kalangkung dêkunge | sasampune sêsalaman sami | atur pati urip | lan rajabrana gung ||

11. Sunan Kudus suka aningali | angandika alon | paman nuntên kula turi age | marang Dêmak panggiha pribadi | lan rakanta tuwin | ing Mulki Sang Wiku ||

12. Sri Narendra Bintara sayêkti | sukèng tyas tumonton | abipraya budhal sawadyane | lampahing marga datan winarni | praptaning nagari | Dêmak marêk gupuh ||

--- 168 ---

13. Sultan Syah Alam Akbar marêngi | pinarêk kadhaton | saha wadyabala pêpak andhèr | Sunan Kudus wus prapta ing ngarsi | kalawan angirid | Sang Dipati Têrung ||

14. sami ngaras padèng narapati | rinangkul karongron | langkung samya karaos manahe | dyan binakta umarêk Sang Yogi | marang dalêm masjid | sakaloronipun ||

15. samya nêmbah ing pada Sang Yogi | ingandikan alon | iya muga linastarèkake | nggone ngagêm agamaning nabi | rèhning samya urip | pan tuntun-tinuntun ||

16. yèn nampika agamaning nabi | wong iku pakewoh | Sultan Bintara paran karsane | anaria marang Ki Dipati | ing Têrung puniki | jêng sultan umatur ||

17. inggih têksih têtêp adipati | ing Têrung pilunggoh | angradina ing bang wetan kabèh | anrapêna agamaning nabi | sarengat dèn radin | Sang Wiku jumurung ||

18. Adipati Têrung anastuti | dhawuhing Sang Katong | sawusira gya linilan lèngsèr | saha wadya sinungan rêrakit | pakuwon sarya sri | ing sajuru-juru ||

19. lami anèng ing Dêmak nagari | ya ta winiraos | putrinira sang dipati mangke | suwarnanira ayu linuwih | karsane sang aji | anêdya pinundhut ||

20. ginanjarakên kinarya rabi | yèn tyasnya rumojong | antuk Suhunan Kudus badhene | Adipati ing Têrung njurungi | sumanggèng karsa ji | rèhning wajibipun ||

21. ratu agung angayomi dasih | karya karahayon | Sultan Dêmak kalangkung sukane | enggaling carita sang suputri | pinanggihkên nuli | lan Sinuhun Kudus ||

22. binawahan panggihing akrami | atut sakarongron | datan ana ing kasangsayane | Dêmak kalangkung arjaning nagri | nihan ta winarni | sri nataning sunu ||

--- 169 ---

43. Sinom

1. wontên parênganing kandha | nênggih trahing Majapait | nama Ki Agêng ing Sela | ing nguni ingkang sêsiwi | nênggih Sèkh Abdu'llahi | karan padalêmanipun | Kya Gêng Gêtaspandhawa | Gêtaspandhawa ing nguni | kang pêputra Lêmbupêtêng Tarub ika ||

2. Lêmbupêtêng putranira | narendra ing Majapait | Sang Aprabu Brawijaya | patutan ing Wandhankuning | kathah kadangirèki | sêpuh anèm samya ngaub | kathahira winarna | kadang kalihwêlas iji | kang asêpuh nama Ki Agêng Abdu'llah ||

3. Tarub agung dhukuhira | dene panênggaking ari | sira Ki Agêng Sesela | ari malih kang sumêndhi | Nyai Agêng ing Pakis | ingkang lajêng krama antuk | Kyai Agêng ing Karang | ari malih kang sumêndhi | Nyai Agêng Amad Anom wismèng Purna ||

4. kapat tunggil ibu rama | dene kadangira malih | sumêndhi kang sanès rena | saking tanah Sokawati | priya dèrèng anami | alena kalane timur | malih sumêndhinira | pawèstri kang awêwangi | pan ing Kare Nyi Agêng Jayapanatas ||

5. sumêndhi malih wanodya | wasta Nyi Agêng Wiradi | ing Wanglu padalêmannya | ari malih kang sumêndhi | Nyai Agêng Syamsuddin | ing Bongkang dhêdhukuhipun | ari malih wanodya | akrama angsal ing Bali | apanêngran Nyai Agêng Wangsaprana ||

6. sumundhul ri malih kênya | kang krama angsal ing Pragi | padhukuhan dhusun Bongkang | Wirawangsa kang wêwangi | ari malih pawèstri | dèrèng nama seda timur | ari wuragil pisan | panêngran Nyi Agêng Mukmin | ingkang wisma padhêkahan Ngadibaya ||

7. sasedanira kang rama | Ki Gêtaspandhawa nguni | nênggih Ki Agêng Sesela | para kadangira sami | sadaya dèn ayumi | labête ambêk marta yu | mangka liruning bapa | majibi kadang taruni |

--- 170 ---

nadyan kadang tuwa takluk angawula ||

8. mangkana Ki Agêng Sela | pakartine asêsabin | kang mangka panggaotannya | kadang-kadangira sami | tan liyan among tani | kang dumadi asilipun | duk samana pan lagya | amêmacul marang sabin | wancinira awan ngajêngakên asar ||

9. anuju mêndhung limêngan | udanira riwis-riwis | nênggih Ki Agêng ing Sela | tanpa rowang anèng sabin | mêmacul anampingi | ya ta nuli ana rawuh | arupa janma tuwa | anulya wau mrêpêki | gya cinandhak maring Ki Agêng ing Sela ||

10. muni jumêgur swaranya | nanging maksih dèn cêkêli | saksana wau binanda | sawusnya binakta mulih | ingaturakên nuli | marang Dêmak sang aprabu | wusnya katur sang nata | nulya kinunjara wêsi | nanging maksih rupa kaki-kaki tuwa ||

11. antara wus pitung dina | ana nini-nini prapti | pan sarya ambêkta toya | marani kunjara wêsi | sawusnya marêpêki | kunjara siniram sampun | mring nini-nini tuwa | nyuwara jumêgur muni | kang kunjara bubrah kaki tuwa musna ||

12. samya gêtun ngungun mulat | wadya ing manca prasami | mring solah bawa mangkana | bujating kunjara wêsi | mangkana kang winarni | kasusranira pinunjul | Kyai Agêng ing Sela | kabyawarèng kanan kering | aprakoswa pratandha anyêkêl gêlap ||

13. marma dadya ila -ila | praptaning jaman samangkin | yèn ana gêbyaring kilat | tinawaran ing sêsanti | mrih tan kongsi ngênani | pan mangkana mantranipun | ya jungkas kali adam | Mukhammad Rasulu'llahi | lan angakên têdhake Ki Agêng Sela ||

14. insya'Lah kalis ing gêlap | Ki Agêng Sela winarni | pan datan antara lama | nulya na dhadhalang prapti | saking Dêmak nagari | mbêbarang [mbê...]

--- 171 ---

[...barang] marang ing Tarub | amayang bèbèr purwa | sadaya kang aningali | samya brangta marang bojone ki dhalang ||

15. kang anama Kyai Bicak | warnanira ayu luwih | wijang ing pada wadana | sasolah bawa mantêsi | ki dhalang yèn angringgit | rabine nggêndèr ing pungkur | dadya ojating kathah | saênggèn-ênggèn anggêndhing | kapiyarsa marang Ki Agêng ing Sela ||

16. bojone Ki Dhalang Purwa | èstu yèn ayu linuwih | ya ta Ki Agêng Sesela | wus kagiwang jroning galih | mangkana dèn rakêti | Dhalang Purwa wus binujuk | anulya pinêjahan | Dhalang Ki Bicak wus mati | sadarbèke wus katur Ki Agêng Sela ||

17. bojone lan kêmpulira | wus katur sadaya sami | sakalangkung sukanira | sarêng wau aningali | pawèstri lawan ringgit | atanapi kêmpulipun | Kyai Agêng Sesela | sarêng wau aningali | marang kêmpul kalangkung kasêngsêmira ||

18. kantun dènnya darbe karsa | mring dhadhalang ingkang èstri | karêmên ing kêmpulira | kinarya bindhe[7] prayogi | pan sampun dèn wastani | Kyai Bicak namanipun | samana lama-lama | kang bêndhe dipun èstrèni | marang Kangjêng Suhunan ing Kalijaga ||

19. bêndhe dadya tandhaning prang | kalamun kinarya jurit | lamun munya anèng tawang | pasthi yèn mênang kang jurit | lan sapa kang ndarbèni | ing benjing saturunipun | pinasthi dadi nata | anêng nagri nusa Jawi | wus mangkana Ki Agêng Sela pêputra ||

20. kawanwêlas kathahira | apan sawêlas kang èstri | têtiga kang sami priya | pambayunira winarni | anama Rara Dungik | talêr saking garwa sêpuh | asal ing Wanasaba | diwasanya palakrami | apanêngran Nyai Agêng Lurungtêngah ||

21. sumêndhi malih wanodya | Rara Jantên kang wêwangi | krama antuk Wanasaba | Ki Agêng Sungèb [Su...]

--- 172 ---

[...ngèb] kêkasih | sarêng alami-lami | ngalih padalêmanipun | maring dhukuh Pakèringan |[8] lajêng kasêbut ing nami | apanêngran Nyai Agêng Pakeringan ||

22. sumêndhi malih wanodya | Rara Jumantên kang nami | diwasanya palakrama | antuk Ki Agêng ing Bangsri | Mandalika wêwangi | kasêbute wong anguwuh | saking ing dhukuhira | karan Nyai Agêng Bangsri | arinira kang sumundhul malih kênya ||

23. awasta Rara Jamirah | akrama angsal ing Jati | nama Nyai Nur Mukhammad | karan Nyai Agêng Jati | kadang malih pawèstri | Dyah Maherah namanipun | diwasa palakrama | Buyut Patanèn ing nguni | apanêngran sira Nyi Agêng Suleman ||

24. duk samana lajêng karan | Nyi Agêng Patanèn nguni | sumêndhi malih kadangnya | kang saking ibu taruni | priya kalangkung pêkik | dèrèng nama seda timur | ari malih wanodya | Rara Mahemunah nami | apanêngran Nyai Agêng Jakariya ||

25. Pakisdhadhu dhêkahira | sumêndhine ari malih | kênya aran Dyah Mangunah | diwasanira wêwangi | Nyi Amaddahar nguni | dhêdhêkah ing Pakiskidul | sumundhul malih kênya | Rara Makmunah wêwangi | Pakisaji nama Nyi Agêng Mukibat ||

26. kang sumêndhi malih priya | apanêngran Bagus Anis | krama samya ing Sesela | sumêndhi malih pawèstri | dèrèng sinungan nami | anêmahi seda timur | pan ngantos kaping tiga | patutan garwa taruni | saking Warung dèrèng nama lajêng seda ||

27. ingkang wuragil apriya | apanêngran Bagus Bayi | anênggih namung sajuga | têtalêrira ing siwi | ingkang laju[9] lêstari | garwa nèm kang saking Warung | sarêng diwasanira | wau ta Ki Bagus Bayi | Kyai Agêng Pasuson panêngranira ||

--- 173 ---

28. nihan ganti kang winarna | wontên panjênêngan wali | ahlul ing ngèlmi makrifat | sarana sarak dèn sirik | kasubirèng wêwangi | anênggih Pangeran Panggung | kadangira panênggak | lan Sunan Ngudung ing nguni | atmajane Khalifah Kusèn ing kuna ||

29. dadya paguroning kathah | winuruk ngèlmu sajati | têbih ing sêmbahhyangira | mung winulang salat daim | sêmbahhyang jroning batin | kèh samya masuk nggêguru | darbe amêng-amêngan | para kirik cilik-cilik | pan kinarya sasmita antêping têkad ||

30. satunggal nama pun Iman | satunggal nama pun Tokid | kêkalih sagêd anjilma | tan kênèng sah sari ratri | sarêng ing lami-lami | saya kasusra misuwur | kapyarsa saking Dêmak | tinimbalan mring nagari | Pangran Panggung wus umarêk sri narendra ||

31. njujug kamar pamidikan | kaparèng ngarsa sang aji | jêng sultan alon ngandika | he kisanak paran kapti | dene kula miyarsi | yèn andika dados guru | ngrêrisak rukun Islam | adamêl suwunging masjid | lah jawabên paran ta antêping tekad ||

32. kula dipun sulangêna | Pangran Panggung duk miyarsi | sabdaning nata mangkana | sumungkêm umatur aris | ulun tadhah rêruntik | makatên saèstunipun | inggih kauningana | mila mbucal sarak nabi | wit ki murid mèt jatining sêsurupan ||

33. patrape ing sangkanparan | tanjèhe tanajul tarki | kang kocap dalêm hidayat | amung sajatining ngèlmi | mrih santosaning ati | nggayuh geyonganing kayun | yèn mbicaraa sarak | saengga paksi salindhit | tiwas polah salah pakolèhing nalar ||

34. karananing solah salah | pan sarak puniku inggih | dumunung sorah pêpalang | jatining ngèlmu kang pundi | marma yèn pinarsudi | cinundhukakên ing ngèlmu | amanggung salawana |

--- 174 ---

praptèng jangji mbalenjani | tan tuwajuh tyasira uwas sumêlang ||

35. watêkipun sumêlangan | ancasing kasidan jati | dadi ratuning rancana | rubeda angrêribêdi | êmbuh êmbuh dèn rukti | wêdi lamun nêmu dudu | dêdalaning dêlahan | tarlèn anêtêpi jangji | sadayanya pinuji mrih ndon asmara ||

44. Asmaradana

1. jagad sakurêbing langit | salumahirèng bantala | saisèn-isène kabèh | pan amung cinipta tunggal | tan nganggo karonèhan | lair batine kawêngku | mantêp anêtêpi tekad ||

2. gumilang tanpa ling-aling | pinêlêng têlênging nala | mêlêng tan kêna kalalèn | ngandika Sultan Bintara | kalamun makatêna | antêping têkad kang sèstu | kula nyuwun cêculikan ||

3. nênggih sarahsaning ngèlmi | caritane kitab Kur'an | kang ngèmpêr lapal murade | punika dèn pajarêna | têkèng rahsane pisan | punapa jumbuh ing kawruh | pêngrasa krasa ing karsa ||

4. Pangran Panggung matur aris | dhuh Sultan ing bab punika | pan gampil minangka angèl | gampil yèn sampun nugraha | angèl yèn tan kabuka | ing pralambine ing ngèlmu | kang kangge ing kene kana ||

5. mung rasa maknaning ngèlmi | miwiti wruh ing sarira | sapisan wruh ing ajale | wêkasan marang kamulyan | kapindho wruh sangkanya | ananira kang satuhu | anane pan saking ora ||

6. ora pan apasthi dadi | dadine kinarya tladha | wujud mokal pratandhane | minangka paesan wrana | warananirèng dunya | kang pasthi datira suwung | sapisan pan nora nana ||

7. lan aja angaku yêkti | narimaa dene nora | iku pakone kang gawe | wong tinitah anèng dunya | mung siji pakewuhnya | tan wênang

--- 175 ---

darbe karsèku | mung narah[10] lilah ing Allah ||

8. dèn eling-eling sayêkti | sakathahe kang tumitah | mangka yèn anaa dhewe | wujude kalawan suksma | badan kalawan nyawa | puniku warana agung | sipat cahya roh lan jasad ||

9. kang tan wruh tata kêkalih | puniku sangêt cidranya | amung sawiji kawruhe | kaliwating sang utusan | kawruhe misih bakal | mokal dèn arani èstu | uripe dèn aku Allah ||

10. sampun ta urip puniki | tan kêna ingaku Allah | suksmaning urip ta mangke | kupur yèn ingaran Allah | kupur yèn ngembakêna | suksma lawan uripipun | tan antara lawan Allah ||

11. Sultan Dêmak duk miyarsi | paturane kang mangkana | pakèwêd angraosake | wasana alon ngandika | yèn makatên kisanak | kula ngudi babaripun | salat kang mungguh ing badan ||

12. dununge sawiji-wiji | cundhuke lawan ngèlmu khak | têka kathah ricikane | Pangran Panggung aris mojar | nênggih wantuning salat | cundhuking ngèlmu linuhung | mangke tuwan pyarsakêna ||

13. salat luhur kang rumiyin | marmane patang rêkangat | duk sira dinadèkake | tangan suku kapat pisan | dene ta salat asar | sakawan rêkangatipun | inggih kadadiyanira ||

14. tangkêpaning dhadha kalih | pan talaga Kalkaosar | lawan gigirira kabèh | gigir kering lawan kanan | salat mahgrib punika | ulun jarwa dunungipun | marmane tigang rêkangat ||

15. êlènging grana kêkalih | miwah ta êlènging lesan | jangkêp têtiga dununge | ana dene salat isya | mila rêkangat papat | ulun jarwa dunungipun | inggih dumunung ing karna ||

16. kalih pisan dunungnèki | kalawan paningalira | jangkêp papat rêkangate | dene salat subuh ika | mila kalih rêkangat | dadine badanirèku | kalawan nyawa roh hayat ||

17. anane sunat talwitri | puniku sunat muakat |

--- 176 ---

tan kêna tininggal rêke | kêkalih rêkangatira | dadi kang winicara | thukuling alis puniku | alis kanan alis kiwa ||

18. sunat rêkangat talwitri | jayetun lan labunira | mangkyamba amojarake | dene kang naptu lêlima | puniku dèn waspada | kang ndarbèni salat wêktu | andarbèni beda-beda ||

19. pan salat subuh kang wajib | kang ndarbèni Nabi Adam | duk kala tinurunake | saking suwarga di mulya | apisah lawan garwa | langkung susah kalihipun | dene tan ana rowangnya ||

20. wontên parmaning Hyang Widhi | Jabarail ngêmban prentah | dhawuh mring jêng nabi rêke | paduka tampi sihing Hyang | ing mangke asalata | rong rêkangat salat subuh | jêng nabi matur sandika ||

21. pukul lima pajar sidik | Nabi Adam nulya salat | kalih rêkangat salate | uluk salam ngering nganan | kang garwa anèng wuntat | nauri salam ngalekum | kalih parêng rêrangkulan ||

22. karantan karuna sami | jêng nabi alon ngandika | nora kaya ingsun kiye | kapanggih kalawan sira | Dèwi Kawa tur sêmbah | inggih karsane Hyang Agung | ulun panggih lan paduka ||

23. salat luhur kang ginupit | Jêng Nabi Ibrahim kina | duk kataman coba gêdhe | linêbokkên nèng tumangan | pan pinindha kunarpa | tampi dhawuhing Hyang Agung | jêng nabi kinèn asalat ||

24. luhur arba barakatin[11] | jêng nabi anulya salat | dahana sirêp kemawon | ana dene salat asar | Nabi Yunus lang karya | kala jêng nabi marau | baita inguntal mina ||

25. jêng nabi susah tan sipi | anèng jroning wêtêng mina | wontên parmaning Hyang Manon | jêng nabi kinèn asalat | asar patang rêkangat | jêng nabi asalat gupuh | kang mina tan kêlar nangga ||

--- 177 ---

26. bubrah awake ngêmasi | jêng nabi anulya luwar | saking jro wêtêng minane | salat mahrib winicara | kang ngadani ing kina | panjênêngan Nabi Ênuh | patopan kêlêming jagad ||

27. jêng nabi tobat tan sipi | rumasa yèn kaluputan | gya tinarima tobate | anulya kinèn asalat | mahgrib tigang rêkangat | wus salat jêng nabi wau | ernawa wus sirna gêmpang ||

28. salat isya kang sayêkti | Nabi Musa ingkang karya | duk kala asor yudane | amungsuh Raja Harkiya | para kaum sadaya | bingung tan wruh ing lor kidul | kulon wetan ngarsa têngah ||

29. jêng nabi susah tan sipi | anulya asalat kajat | datan antara praptane | Jabrail ngêmban parentah | uluk salam angucap | jêng nabi paduka gupuh | dhinawuhan salat isya ||

30. matur sandika jêng nabi | tumulya asalat isya | pra kaum amulya kabèh | Jabarail aturira | ulun kang malêsêna | marang Sang Pandhita Balhum | têlas prakawising salat ||

31. Sultan Dêmak matur malih | inggih sampun katanggêlan | kawula nyuwun artose | mênggah anasir punika | pintên kang pitêdahan | umatur Pangeran Panggung | saking sêsêrêpan kula ||

32. pituduhing guru nguni | inggih pan amung sakawan | ananing anasir batos | yèn anasir lair papat | matur Jêng Sultan Dêmak | suwawi mangke dèn gupuh | wijiling pajar sajarwa ||

45. Mijil

1. Pangran Panggung angandika aris | pukulun sang katong | bangsa anasir catur cacahe | ingkang dhihin anasiring Gusti | wêkasan winilis | kasampurnanipun ||

2. êdat sipat asma af'al yêkti | dununge rinaos | bangsa êdat wujudira anggèr | apa dene wujude kumêlip | tan ana ndarbèni | mung Pangran [Pa...]

--- 178 ---

[...ngran] Kang Luhur ||

3. ingkang gêdhe miwah ingkang cilik | pasanging pasêmon | iku kagungane Allah kabèh | ananira nora darbe urip | mung Allah kang urip | kang tunggal pandulu ||

4. dene bangsa sipat kang sayêkti | rupane kang katon | barang rupa gêdhe myang cilike | saisine bumi lawan langit | tan ana ndarbèni | mung Pangran Kang Agung ||

5. bangsa asma puniku sayêkti | araning dumados | sining bumi pan beda jênênge | inggih sadaya tan andarbèni | mung Pangran Kang Luwih | kang darbe jêjuluk ||

6. têgêsipun afê'al puniki | panggawe kang katon | sining bumi seje pakaryane | seje jênêng seje kang pakarti | kabèh tanpa osik | mung Allah Kang Luhur ||

7. sampun têlas anasiring Gusti | gantya anasir roh | inggih sakawan rêricikane | wujud ngèlmu nur suhut ranèki | yèn dèrèng mangarti | wiji-wijinipun ||

8. liring wujud sajatining urip | urip kang sayêktos | ingkang aran manusa jatine | yèn wadona sajatining èstri | pan ingkang alinggih | bandaru'llah tuhu ||

9. kaping kalih pan ingaran ngèlmi | pangawruhing batos | bangsa ênur punika têgêse | ingkang ingaran êroh ilapi | cahya kang nêlahi | kadya lintang wuluh ||

10. dene kang bangsa suhut puniki | panêdyaning batos | dèn kaèsthi cêngêng paningale | dipun awas ing sajroning takbir | anasir roh ênting | dèn pracayèng kayun ||

11. anasiring kawula pinardi | dipun amangrêtos | bumi gêni angin lan banyune | bumi punika dadine jisim | dahana pan dadi | cahya kang umancur ||

12. angin dadya napas manjing mijil | banyu gêtihing wong | kapat samya molah ngosikake | tarik-tinarik kalawan gaib | têlas bab anasir |

--- 179 ---

dipun awas êmut ||

13. Sultan Dêmak dahat sukèng galih | pinardyèng wêwados | awasana alon andikane | yèn makatên kularsa ngyaktèni | tekad kang prêmati | maring Sangha-ulun ||

14. Pangran Panggung aturira aris | dhuh dhuh sang akatong | inggih lamun makatên karsane | adhawuha arêrakit gêni | amba arsa basmi | munggwing gêni murub ||

15. Sultan Dêmak kalêgan ing galih | parentah ponang wong | tan adangu wus miranti kabèh | gunung kayu êduk lênga agni | wus rinakit munggwing | anèng alun-alun ||

16. lawan anyuruhi para wali | kang waspadèng wados | pra ulama mukmin sabangsane | wus apêpak andhèr praptèng ngarsi | Sang Prabu Ngawanti | miyos ngalun-alun ||

17. Pangran Panggung kinanthi ing kering | wuri kirik karo | Iman Tokid datanpa sah nggone | Sultan ing Bintara abêbisik | kinèn anglêkasi | umanjing ing latu ||

18. Pangran Panggung lajêng ngandikani | ngatag kirik karo | cinêthètan ana ing ngarsane | nênggih pun Iman lawan pun Tokid | pan kinèn umanjing | sajrone ing latu ||

19. dyan umêsat kang canela kalih | manjing agni karo | sarêng lawan kirik kêkalihe | manjing dahana arda mawrêdi | anèng jroning agni | kirik lawan cripu ||

20. awêntala malah kirik kalih | samya abêburon | ngalor ngidul kang asu solahe | wulunira salamba tan gigrig | kalis anèng agni | wus antara dangu ||

21. siningsotan kang kirik kêkalih | pan kadi inguwoh | gurawalan mêdal sakarone | sarta agêm tarumpah ginigit | lir darbe pangarti | tundhuk munggèng ngayun ||

22. ngaturakên tarumpah kêkalih | ingandikan alon | patrapêna ing ngêndi ênggone | sona kalih amatrapkên aglis | ing palangkan adi |

--- 180 ---

kang ponang caripu ||

23. kang umiyat lêgêg tan kêna ngling | lênglêng ngungun ndongong | pratingkahe pan ngêngeramake | mangunahe têka mratandhani | Sang Prabu Ngawanti | angandika arum ||

24. dhuh ta paman sampun nyumêrêpi | ing rèh lampah elok | nanging maksih kirang utamine | lamun botên andika pribadi | kang umanjing agni | kirang antêpipun ||

25. dene amung asulih kêkirik | lan tarumpah karo | Pangran Panggung alon ing ature | dhuh jêng sultan pan sampun kuwatir | manira pribadi | kang umanjing latu ||

26. Pangran Panggung saksana anyangking | kamot ing asta ro | ingkang têngên mangsi lawan êpèn | ingkang kiwa dalancang sajilid | dyan umanjing agni | Jêng Pangeran Panggung ||

27. mantêp ing tekad tan was kuwatir | sapraptanirèng jro | lajêng lênggah lawan angasta pèn | ponang papan dalancang tinulis | sasmita inganggit | pan dhinapur suluk ||

28. purwakanya sêkar dhandhanggêndhis | tanduking pasêmon | sariranya kang mangka talêre | sayêktinya mring Prabu Ngawanti | palimping pêpeling | lamating tyas limut ||

29. Suluk Malang Sumirang wus dadi | mung sasêkar pangkon | pitulikur pada saricike | amralambang sarasaning ngèlmi | pêpuntoning budi | tekad kang tuwajuh ||

30. têteladan caritaning nguni | uwosing cariyos | Prabu Panji kang dadya têtondhèn | duk maksihe pangeran dipati | murca kesah anis | namar momor sambu ||

31. anèng Gêgêlang lumampah ngringgit | pan asandi wados | Dhalang Jaruman ing pêparabe | kang umiyat kasamaran sami | ing mangkya rinicik | sarkaraning kidung ||

--- 181 ---

46. Dhandhanggula

1. Malang Sumirang amurang niti | anrang baya dènira mong gita | raryyanom tan wruh dudone | anggêlar ujar luput | anrang baya tan wrin ing wèsthi | angucap tan wruh ing trap | kaduk andalurung | pangucape layaluya | ambalasar dahat amalangsêngiti | tan kêna pinikalpa ||

2. andaluya kadêdawan angling | datan patut lan ujaring sastra | amurang dêdalan gêdhe | ambawur tatar tutur | anut marga kang dèn simpangi | anasar ambalasar | amêgat kêkunthung | tan ana lampah dèn rewa | Darma Aji kawingking tan dèn rasani | liwung kaya wong edan ||

3. idhêp adhêpe kadya rarywalit | tan angrasa dosa yèn dinosan | tan angricik tan angronce | wus datan etang-etung | batal karam dèn ithi-ithi | wus manjing abiwara | liwung tanpa tutur | anganggo kawênang-wênang | wus kalêbu alame wong kupur kapir | tan kêna sinantaha ||

4. amurang sarak ujar sarèhing | acawêngah lan sabda pandhita | asuwala lan wong akèh | winangsit andalurung | kêdah anut marga tan yukti | mulane ambalasar | sawab sampun antuk | jatining apuruhita | karantêne tan ana winalangati | tan kênèng pringgabaya ||

5. pangucape wus datan pakering | tan ana bahyaning wong wikana | ing kajatène awake | tan ana bahyaning wruh | yêkti aja tinari-tari | pan jatining sarira | tan roro têtêlu | kadyangganing rêringgitan | duk lungane Sang Panji ngumbara singgih | kesah saking nagara ||

6. anèng Gêgêlang lumampah ngringgit | silih aran Ki Dhalang Jaruman | amêndhêm kula bangsane | datan ana ingkang wruh | lamun Panji ingkang angringgit | balolokên ing rupa | pan jatine tan wruh | padha ngarani dhadhalang | dahat tan wruh yèn iku putra ing Kêling | kang

--- 182 ---

amimba dhadhalang ||

7. adoh kadohan tingale pangling | aparêk ing mangke kaparêkan | tan wikan panji rupane | dèn sidhêp iku dudu | lamun rêke panji angringgit | balolokên ing warna | sakèh kang andulu | lir Wisnu kalawan Krêsna | nora Wisnu anging Krêsna Dwarawati | kang mumpuni nagara ||

8. wisesa Krêsna jatining siwi | kang pinudyèng jagad pramudhita | tan ana wruh ing polahe | mung Krêsnajati Wisnu | kang amanggih datan kapanggih | pan iya iku tunggal | ing kajatènipun | prakarane ana jagad | amêtokkên kawignyan Sang Wisnu Murti | nyata kang aran Krêsna ||

9. kathah wong karêm dening kajatin | ciptaning wong durung puruhita | dèn pisah-pisah jatine | dèn sêngguh sanès wujud | lan jatine kang angulati | umbange wong kapiran | tambuh kang dèn têmu | iki ora ika ilang | midêr-midêr jatine kang dèn ulati | tan wruh kang ingulatan ||

10. brahalane dèn gendhong dèn indhit | malah kabotan maring dandanan | tur durung wruh sajatine | ciptane tanpa guru | ngamungakên jatining tulis | awimbuh jatining Hyang | dèn tutur anggalur | tinurut kadi dêdalan | sajatine dhèwèke nora kalingling | katungkul amêmilang ||

11. dosa gung alit kang dèn kawruhi | ujar kupur kapir kang dèn tulak | iku wong mêntah kawruhe | sêmbahyange tan surut | puwasane dèn aji-aji | tan kêna kasêlanan | kalimput ing kukum | kang wus têka ing wisesa | sêmbah puji puwasa kang dèn ingganti | muhung sangkan lan paran ||

12. dosa gung alit kang dèn rasani | ujar kupur kapir kang dèn ulah | wus liwung pasikêpane | tan na dulu-dinulu | tan angrasa tan angrasani | tan paran-pinaranan | wutane wong iku |

--- 183 ---

pasthine dèn sidhêp nora | nora idhêp dèn sêngguh ana kêkalih | Kang Amurba Misesa ||

13. yèn ingsun nyiptaa kang kadyèki | angur matia duk maksih jabang | tan angetang tan angame | kathah kawongan prêlu | tata lapal kang dèn rasani | sêmbahyang dèn gêgulang | puwasa tan surut | dèn sidhêp anêlamêna | sumbalinga awuwuh andurbalani | akèh dadi brahala ||

14. pangrêngêningsun duk rare alit | nora Islam dening wong sêmbahyang | tan Islam dening pangangge | tan Islam dening wêktu | datan Islam dening kulambi | tan Islam dening tapa | ing pangrêngêningsun | ewuh têgêse wong Islam | datan sêlam dening anampik amilih | ing kalal lawan karam ||

15. kang wruh têgêse wong Islam iki | mulya wisesa jati kamulyan | sampurna têkyan omahe | wulune sagalêpung | brasta gêsêng tan ana kari | anggane anèng dunya | kadya adêdunung | lir sang pandhita ngumbara | sajatine wus mantuk Koripan malih | mulya putrèng Jênggala ||

16. têmbe manira mangging wêwarti | warta anyar ambabar wicara | kawilêt ujare mangke | tutur datan kawêngku | baya kuna iku kinunci | dadya ingsun tan wikan | kagyat pun angrungu | mrih ilang angaji basa | salawase durung wruh têgêse alip | dadya abukakrakan ||

17. apan padhang kadi tampaning sih | ing sihe mangke panunggalira | awor wowor pan ing sihe | anggêlarêna tuwuh | sastra kabèh sampun kalingling | nukat gaib pinangka | sastra kabèh iku | kang alim iku panutan | sastra kabèh kang alip sastra kariyin | nukat pinangkanira ||

18. Alip iku pan badan ilapi | nugrahane mangke jênêngira | dudu Allah sakarone | alip tibaning nêptu | dene datan ana momori | jênênge alip lapat | sadurunge iku | jagad [ja...]

--- 184 ---

[...gad] dumadi wus ana | ing alipnya dene kinarya gêgênti | ananing wujud tunggal ||

19. tunggal rasa tunggal wujud iki | tunggale mangke dinama-dama | tan ana ngakên polahe | alip wujud kang agung | wujud mutlak kang alip iki | iku jatining rasa | kadêdêre iku | kadêdêr iku lêlima | ingkang alip mata wajah niyat jati | iman lawan sarengat ||

20. jabare Allah mangke puniki | êjèrira iku Maha Mulya | pèse iku sucèhane | nora na Allah iku | pan wus sira Allah puniki | noraa dudu Allah | Allah kabèh iku | lair batin iku sira | sastra kabèh gêntine aksara alip | Allah iku lah sira ||

21. kariyin kadêdêre kang alip | wiwitane mangke ing paningal | tingal kang nyata tingale | paningale dat iku | paèsaning tunggaling jati | tumurun jatinira | cahya kang tumurun | mungguh ing utêk punika | ananira gumêlar ing jagad iki | cahya gumilang-gilang ||

22. satus pitulikur dadinèki | dadi tingal lawan pamiyarsa | napas pan tunggal dununge | napas kajatènipun | ingaranan panji puniki | panji wayanganing dat | ing wuwus puniku | dhatêng sakathahing imam | pan sakèhe nêbuta kaanan jati | la ilaha illa'llah ||

23. ana pêksi mangku bumi langit | manuk iku endah ingaranan | sadêrah uripe mangke | uripe manuk iku | amimbuhi ing jagad iki | netranipun sakawan | warnane wêwolu | akulit sarengat ika | gêtihipun tarekat punika singgih | ototipun hakekat ||

24. dagingipun makrifat puniki | sungsumipun sajatining sadat | êlêdan tokid wastane | atinipun luk ênun | pêpusuhe supiyah nênggih | ampêrune katijah | jantung budinipun | acucuk êmas punika | sungsumipun sakawan warnanirèki | anyawa papat ika ||

25. uninipun ijrail puniki | socanipun yaiku [ya...]

--- 185 ---

[...iku] sakawan | anetra wulan srêngenge | napas nurani iku | grananipun tursina nênggih | angahub soring arasy | kuping karo iku | wasta ing gunung jabalkab | socanipun ra-ara tarwiyah nênggih | ing gunung manikmaya ||

26. dhadha gigir lambung têngên iki | ingaranan macapat punika | angombe rabbani mangke | awak nabi puniku | asuwiwi malaekati | mencok ing Nabi Adam | kêpala puniku | Bagendha Ibrahim ika | utêkipun betalmakmur iku singgih | pujine nêm prakara ||

27. iya iku dèn kawikan kaki | manuk iku têtungganganira | minggah ing swarganta rêke | pilih kang wruh puniku | pan kinunci ing para wali | manuk iku pan suksma | tanpa warna iku | têtunggangane kang awas | manuk iku ya urip tan kênèng pati | têkèng dunya akhirat ||

28. titi tamat panganggiting nguni | nênggih kang Suluk Malang Sumirang | kawruh ananing kajatèn | ya ta Pangeran Panggung | nulya mêdal saking ing agni | sarya mundhi nawala | pan sampun pinêthuk | mring Sultan Syah Alam Akbar | lawan sagung para wali myang ulami | gumuruh uluk salam ||

29. sinauran salame pra sami | lan pra wali ajawaban asta | atur pudyèng kaharjane | dènnya manjing ing latu | têka tabik Nabi Ibrahim | suka sukur ing Allah | Jêng Pangeran Panggung | ya ta Jêng Sultan Bintara | gurawalan nêdya marêk mangênjali | supe lamun sri nata ||

47. Sinom

1. Pangeran Panggung samana | dahat dènira mambêngi | maring Jêng Sultan Bintara | dènnya kêdah mêngênjali | jawaban asta kalih | samya arsayèng tyasipun | sadaya kang

--- 186 ---

umulat | lênglêng ngungun tan kêna ngling | dene katon tingkah ing rèh kaelokan ||

2. ri sampunira mangkana | pustaka katur sang aji | kang Suluk Malang Sumirang | tinanggapan asta kalih | lawan dahat pinundhi | wau ta Pangeran Panggung | datan antara kesah | saking ing Dêmak nagari | alêlana masisir sakarsa-karsa ||

3. kirik kêkalih tut wuntat | saparanira lêlari | pun Tokid lawan pun Iman | warnanên wau kang kari | jêng sultan ing Ngawanti | kesahe Pangeran Panggung | dahat pangunguning tyas | lan anggyaning para wali | tan uninga kesahe saking panggènan ||

4. samya gêgêtun kalintang | dene minglar tanpa warti | tan anganti tata lênggah | lawan jêng sultan Ngawanti | amung atur kintèki | anggitan sajroning latu | ingkang kinartèng basa | rinakêt sêkar artati | asasmita titining rèh kasunyatan ||

5. lan lare kang kalunyatan | rinèntès tutur angênting | yèn atam antuk utama | kanindhitan anartani | katartamtoning jati | laksitèng sawarti putus | puntoning tyas ambuntas | bontosing lair myang batin | jangji mantêp nêtêpi sarta prayitna ||

6. mangkana ponang pustaka | binuka sarahsanèki | mring jêng sultan ing Bintara | sangsaya ngungun tan sipi | tingkahira ing nguni | kados rumaos kaduwung | ing mangke kataliwang | sinawung rahsaning kawis | kawadaka wada wadaning wacana ||

7. kang awêca têmah murca | paran dènnya murcitani | ecane datan cancala | acêla cawêngah kapti | cêcalanging abêcik | oncate pan wus kabacut | catuning cêcathokan | cakêp kacakup ing budi | pêncarane gancare kang binicara ||

8. sanalika katarbuka | pangawikaning kintèki | tinakèkkên kang mardi khak | kukama[12] ingkang

--- 187 ---

makiki | pustaka gya winingkis | winikankên para markum | kinèn mupakatana | pustaka kang sinung kawis | amrih karya langkas laksitaning kata ||

9. tata kang para oliya | nanggapi ponang kintèki | kang Suluk Malang Sumirang | ganti-ganti nupiksani | sarahsane ginigit | pralampitane ing ngèlmu | rajaputrèng Jênggala | amurca saking nagari | nèng Gêgêlang laju nênamur dhadhalang ||

10. aran Ki Dhalang Jaruman | tan ana wruh lamun panji | ingkang lagya angumbara | sinêngguh dhalang sajati | têkaning don ing nguni | mantuk maring purwanipun | nênggih purèng Koripan | purna waluya sajati | pan wus nyata yèn rajaputrèng Jênggala ||

11. duk samana tinarbuka | kêplasing rasa ginaib | maring Jêng Suhunan Benang | hèh kanca pralambang iki | mênggah gagapan mami | tangsube kalawan ngèlmu | pêpuntoning makrifat | nênggih putra radèn panji | ing Jênggala pralambang jaman kaanan ||

12. awit adarbe pêparab | Panji Inu Kartaparti | Jênggala darbe umpakan | ing praja Jênggalamanik | manik rahsaning ngèlmi | lire prêmana puniku | ngumbara pindha dhalang | dènnya nggêlarakên osik | ajêjuluk sira Ki Dhalang Jaruman ||

13. punika pralambanging dat | iya anane kang pasthi | nanging tansah mawa wrana | manggène Gêgêlang nguni | pralambange ing urip | sayêkti wajibu'lwujud | langgêng tan kêna owah | tan ana kang ngudanèni | lire janma arang kang rasa kanggonan ||

14. antuke marang Jênggala | mring dalêm Koripan malih | pralambange ing manusa | urip tan kêna ing pati | urip nêtêpi urip | nanging aja sêlang surup | têgêse têtêpira | maring wiji kang sajati | lair batin sajatine iku tunggal ||

--- 188 ---

15. iya Wisnu iya Krêsna | jatining kawula Gusti | kawulane pama wayang | sucine dhalang sajati | ngibarate puniki | lir nyawa lan raganipun | pasthi tan kêna pisah | gumêlare lair batin | nadyan panggulunge golong nora ilang ||

16. kèndêl wau Sunan Benang | dènira amardikani | Jêng Suhunan Giripura | sumambung dyan anglogati | Islam ingkang sayêkti | têgêse ingkang dumunung | tan saking samubarang | lungguh ing jatining eling | kalal iku kalêbu ing têgêsira ||

17. tan kang kalêbèku karam | sanadyan ahli ngabêkti | tan nganggo cara ulama | masa wêktu rina wêngi | mawa jubah kulambi | tapane dahat anggêntur | yèn sêpên kaelingan | kênèng pambangusing[13] eblis | têmah weda tan widada dadinira ||

18. sanadyan ahliya sarak | nganggo wêwalêring nabi | acêgah panggawe karam | mung kandhêg ing aling-aling | nora têrus ing batin | tan dumunung Islamipun | marma arang andungkap | ing têgêse Islam iki | wose uwus kawawas wong kang waspada ||

19. ya ta anambungi sabda | Jêng Sunan ing Gunungjati | kang kocap Malang Sumirang | paksi endah ingkang warni | amangku bumi langit | sadêrah ing uripipun | uripe kang kukila | amimbuhi jagad iki | netra catur wêwolu ing warnanira ||

20. akulit sarengat ika | gêtihe tarekat singgih | dene otote hakekat | makrifat dagingirèki | cukup sadat sajati | tokid êlêd-êlêdipun | luk-ênun atinira | pêpusuh supiyah nênggih | ampêrune katijah jantung budinya ||

21. acucuk êmas punika | sakawan sungsumirèki | anyawa papat kathahnya | uninipun jabarail | soca sakawan isi | netra srêngenge sitangsu | napas nurrani ika | kang grana tursina

--- 189 ---

nênggih | pan angahub anèng sangisoring arasy ||

22. kuping karo ing jabalkab | socanya tarwiyah nênggih | ing gunung ran manikmaya | dhadha gigir kanan iki | macapat aranèki | rabbani pangombènipun | awak nabi punika | suwiwi malekat iki | pencokane anèng badan Nabi Adam ||

23. kapala Ibrahim ika | utêk Betalmakmur singgih | pujine ênêm prakara | mungguh pralambanging paksi | iya pramana jati | sajati jatine ngèlmu | dene panggonanira | anèng jagad sunyaruri | ngadam makdum alanggêng tanpa karana ||

24. anane urip punika | sayêktine nukat gaib | wardine basa mangkana | kaoling para musanip | nênggih karaton batin | sawênèhing para markum | anêgêsi sêsotya | sotyaning wiji sajati | kang sawênèh njarwani wiji kang samar ||

25. mungguh basa tri prakara | pan wus padha anggêpoki | poking papan kang prayoga | masa borong ing pamikir | kêkêran iku ugi | dèn arapêt dèn asêrung | rêrasan kang karana | rasakna rasikaning sih | aywa tansah wor suh mungsêng ngadhuh ngêsah ||

26. kèndêl wau sabdanira | Jêng Sunan ing Gunungjati | sadaya mangayubagya | ya ta sang prabu Ngawanti | wusnya dèn pradikani | êrose rahsaning suluk | sulêking tyas nirmala | ngumala dumilah wêning | manggung unang uninga kaananing khak ||

27. ri sampunira mangkana | Sultan ing Bintara mangkin | anêbar kang wadyabala | nênggih kinèn amondhongi | saênggène kapanggih | sang guru Pangeran Panggung | aturana mring praja | enggaling carita nguni | wus kapanggih praptaning praja Bintara ||

28. tinunggilkên pra oliya | angimamana agami | mangka têtuwaning praja | pinardika ulah

--- 190 ---

ngèlmi | sinungan pancèn sabin | nênggih siti uyun-uyun | pan sampun kalaksanan | sih nugrahaning narpati | Pangran Panggung têtêp kawaliyanira ||

29. samana angalih aran | Jêng Sunan Gêsêng wêwangi | mangka pêpengêtanira | ing kamulyan saking agni | ya ta kang para wali | tan lami marsudi kawruh | pan saking karsa nata | ambawa kidung kakawin | angêngimpu caturing caritèng kina ||

30. amrih dumadi darsana | rumêsêp dènnya ngêngudi | dêdalaning kawidadan | apan sampun dèn ayati | ingkang ambuka anggit | lêlaguning têmbang kidung | Jêng Sunan Giripura | minangka rêngganing kawin | sinung nama têtêmbang asmaradana ||

48. Asmaradana

1. sadaya samya nahidi | laju kabyawarèng kathah | kinarya têmbang lêlagon | nulya amurwa ruwiya | para wali sadaya | dèn urut pinatut têmbung | tinêngran srat Walisana ||

2. lan pawukon wuryèng nguni | lêpiyaning jaman Budha | maksih linastarèkake | yèn pawukon pananggalan | dina lawan pasaran | wuku sarta dewanipun | padangon lan paringkêlan ||

3. apadene widadari | sêngkan turunan lêlima | pancasuda panunggale | lawan petung paarasan | akarsa winêwahan | sêngkala nabi pêpitu | sinung aran pana'asan ||

4. nênggih kinarya ngêmbari | lawan etang pasangaran | lawan wontên panganggite | pasangatan kang lêlima | anut jam-jaman dina | minangka kêmbaranipun | nênggih dewa ari panca ||

5. cinundhukakên ing nguni | lawan kitab nujum ramal | nadyan dede suraose | nanging sami darbe tandha | awon saening dina | samya kinarya bêbaku | ngèlmu pirasat piyofat ||

6. dening pawukoning bayi | wuku lawan dewanira |

--- 191 ---

apa dene kêkayone | lawan manukane pisan | candra pralambangira | miwah pangapêsanipun | tuwin tulak paliyasan ||

7. mêmulya asaput pranti | mawi winêwahan donga | mrih mupangat karahayon | lan sarana mangka tulak | condhonging pujinira | sawusira jêng sinuhun | anganggit namaning warsa ||

8. saking sastra bukaning wit | amiturut basa Arab | Alip Ehe Jimawale | Je Dal Be Wawu Jimkhirnya | nganggit windu sakawan | angrisak windu sapuluh | ing kina windu sangkala ||

9. umurnya sadasa warsi | riningkês catur kewala | pan wolung warsa umure | kiniyas sawatêkira | wahyaning masakala | bumi gêni angin banyu | ingkang samya winahanan ||

10. kang rumiyin windu Adi | watêke akèh dahana | akarya bilahi gêdhe | anulya windu Kuntara | watêk akèh maruta | pancawarna angin banyu | ingkang akarya sangsaya ||

11. windu Sangara kaping tri | watêke amirah toya | ping pat windu Sancayane | watêke karya sangsaya | orêg rug ing bantala | têmah anuwuhkên lindhu | pan windu catur punika ||

12. kinarya pathokan mangkin | pamuryaning pananggalan | kinanthèn rolas sasine | kinarya kêmbaran masa | kang rumiyin Muharram | Shafarin ping kalihipun | ping tiga Rabi'u'lawal ||

13. kaping pat Rabi'u'lakhir | kalima Jumadi'lawal | Jumadi'lakhir ping nême | kaping kapitunya Rajab | kaping kawolu Sya'ban | Ramadlan ping sanganipun | kaping sadasanya Syawal ||

14. kaping sawêlas kang sasi | winastanan Zu'lkaedah | Zu'lhijjah kaping rolase | cundhuke kalawan dina | wuku miwah pasaran | pan samya sinungan kuruf | parênganing windu warsa ||

15. ing satus rongpuluh warsi | umuring kuruf satunggal | nguni saking Sunan Ngampèl | asal saking tanah Arab | awit kuruf Hadiyah |

--- 192 ---

nênggih Ahad têgêsipun | petang pathokaning dina ||

16. gantining ing kuruf malih | anulya kuruf Sabliyah | dina Sabtu pathokane | gantinya malih Jam'iyah | lire kuruf Jumungah | pêpathokaning pangetung | anulya kuruf Kamsiyah ||

17. ing têgêse kuruf Kêmis | pêpathokane ing dina | aganti Arba'iyahe | awit Rêbo ing pangetang | malihnya Salasiyah | Salasa ing têgêsipun | awite angetang dina ||

18. saline ing kuruf malih | nulya kuruf Isnainiyah |[14] saking Sênèn pangetange | jangkêp kang kuruf kasapta | ri sampuning mangkana | malih ing panganggitipun | Jêng Suhunan Giripura ||

19. pamijèn sandhang rêjêki | lan panjang cêlaking yuswa | srat Paal nabi pamirite |[15] lawan petang Sri Sadana | ginêlêng patang warsa | aju undure ing petung | kèh kêdhike sandhang pangan ||

20. kalawan anganggit malih | etang têbiraning teja | lindhu banjir panunggale | lan têbiraning grahana | candra kalawan surya | sampuning panganggitipun | lajêng kajimrah ing kathah ||

21. sumêbar dumadya anggit | purwakan asmaradana | tinêrusakên logate | asmaradana punika | lire karêm dêdana | labêt tarbukaning kalbu | saking Hyang kang sipat murah ||

22. kêplase asmara kingkin | lambanging asmaradana | asma aran ing têgêse | aran namaning Pangeran | andana awèh lirnya | dadya tan pêgat tur-atur | sêmbah puji mring Pangeran ||

23. jêng sunan enjinge malih | manganam-anam ing driya | nulya nganggit têmbang sinom | têgêse sinom punika | pradapa roning kamal | têruse ing têgêsipun | sinom pan enur punika ||

--- 193 ---

24. sayêkti cahyaning urip | anom tan kênaning tuwa | kang pinudyèng salawase | alanggêng tanpa karana | amimbuhi ing jagad | nulya Jêng Sunan Majagung | nganggit têmbang maskumambang ||

25. lire pralambanging ngèlmi | kaantêpaning manusa | tekad kang maring pêpunton | lir gabus sinilêm toya | yêkti tansah kumambang | kang utama ambêkipun | mas kinum tansah kumambang ||

26. pêtêng dadya padhang bangkit | cêkak bisa amêmanjang | kang awrat kinarya ènthèng | ènthèng sangsaya tan kewran | angêndhêm myang andhudhah | sadaya sampun kawêngku | wêwêngkone kang ginêlar ||

27. Sunan Kalijaga nuli | nganggit têmbang dhandhanggula | angajap manis têgêse | pralambanging dhandhanggula | sayêkti pancadriya | pan ati lêlima iku | sajati jatining sipat ||

28. pramana ingkang rumiyin | nganakkên kabijaksanan | pakarti ingkang kinaot | kaping kalih munggèng karna | nganakkên kalêpasan | kaping tigane ing irung | nganakakên kasantosan ||

29. kaping cature ing lathi | nganakakên kalêksanan | kalaksananing lêlakon | kaping limane ing buja | paliwaraning karsa | anganakakên puniku | ing wisesaning panunggal ||

30. sawusnya nulya anganggit | suluk kidungan pujian | pralambanging ngèlmu jatos | lawan anganggit carita | jamaning Majalêngka | Ki Sutakara kasêbut | Suta Micik dhusun Jombang ||

31. lan Jaka Sumantri Pêngging | timure Andayaningrat | ginancarkên lêlakone | kalawan anganggit petang | kêkiyamaning dina | dadya pambatang yèn nuju | janma akelang-kelangan ||

32. lamun nuju Dite ari | kalawan ing ari Tumpak | yèn kelangan tulus anglès | bali maning [ma...]

--- 194 ---

[...ning] lamun Soma | Anggara padha rowang | Budha pênêtan puniku | yèn Rêspati datan ilang ||

33. Sukra ngadhang dalan yêkti | jangkêp ingkang saptawara | warah awon lawan sae | anulya Jêng Sunan Benang | anganggit sêkar durma | nênggih macan têgêsipun | pralambanging sêkar durma ||

34. pan nêpsu kawan prakawis | kang dingin nêpsu amarah | anênggih abang cahyane | ping kalih nêpsu luamah | irêng ing cahyanira | nêpsu supiyah ping têlu | andarbèni cahya jênar ||

35. mutmainah cahya putih | sasampunira mangkana | nulya anganggit cariyos | janma prajèng Majalêngka | lampahan Damarwulan | praptaning antuk bagya yu | dumadi gambuh kamuksan ||

49. Gambuh

1. pêparênganing catur | Sunan Muryapada nganggit pangkur | lire buntut kêplase pralambang ngèlmi | nênggih punika pangukud | pambirating manah awon ||

2. kanêpson dunungipun | munggwèng anèng wisesaning kayun | Sunan Giri Parapèn tumut anganggit | pan punika kadangipun | Jêng Sunan Giri Kadhaton ||

3. nganggit sêkar mêgatruh | têgêsipun pan anêrang jawuh | kêplasipun ing jarwa têrusing ngèlmi | amêgat êroh puniku | pangracuting alam katon ||

4. mrih êning dunungipun | anèng kaananing ênêngipun | parêngannya Jêng Suhunan Gunungjati | pan anganggit sêkar pucung | wit kluwak artine raos ||

5. lawan pangraos iku | yêkti mangka pêpucuking kayun | panunggale kawula kalawan Gusti | asipat kalawan wujud | winawasa kang waspaos ||

6. ing kaprasidanipun | sidining driya kang amrih [a...]

--- 195 ---

[...mrih] sadu | awidada panduk pandoning dumadi | kawaspadan tan kadaut | dyatmika têkaning maot ||

7. sawusnya Jêng Sinuhun | ing Gunungjati nggupitèng kidung | jamanira prajèng Pajajaran nguni | ing purug lêlurinipun | salasilahing karaton ||

8. awit jumênêngipun | Sri Maèsatandrêman ing dangu | praptanira adêge ing Majapait | Jêng Sunan Gêsêng winuwus | anganggit sêkar pamiyos ||

9. wiyose yêkti wêktu | wêktu kaananing urip iku | urip iku jatining wiji sajati | dèn awas wasananipun | tarman puntuning pêpunton ||

10. sawusnya jêng sinuhun | nulya nganggit cariyos winangun | pêparênging jaman prajèng Majapait | Jaka Sujanma ing dangu | sutèng Brawijaya Katong ||

11. Dhadhapan dhukuhipun | wusing mangkana têmbang sadarum | pan kinarya rêrêngganing kidung kawin | sinungan aran puniku | têmbang macapat lêlagon ||

12. parênca têgêsipun | warna-warna seje têgêsipun | têmah lajêng sumêbar dumadya anggit | sawênèhing para markum | nênggih andarbèni kaol ||

13. macapat têgêsipun | nguni pêthikan pan etung catur | ingkang dhingin ngraras saking sêkar kawi | sêkar agêng têgêsipun | saking slisir kang kapindho ||

14. têngahan kaping têlu | kaping pate macapat puniku | yêkti kêna ingaranan têmbang cilik | nênggih wontên kaolipun | saking pandhita kinaot ||

15. têmbang macapat wau | apan kaliru ing sastranipun | ing bênêre mancarpat artinirèki | manca lêlima puniku | arpat têgêse sumaos ||

16. lawan sewaka iku | dadi sewakaning limang têmbung | kang dèn adu ingêdhongkên pindha

--- 196 ---

gêndhing | dhingin laknyana puniku | ulu ingkang kaping pindho ||

17. suku kang kaping têlu | dene kaping pate iku tarung | kaping lima talingan samya ndarbèni | dirga entaraning têmbung | panêngêraning lêlagon ||

18. nulya wali sadarum | anganggit pananggalaning ngèlmu | beda-beda dadining dêlahan nunggil | kinumpulakên ing kawruh | sêsurupan kang kinaot ||

19. Sunan Giri rumuhun | ananing dat gêgêlaranipun | Suhunan ing Tandhês anggêlarkên ngèlmi | wahananing dat winuwus | gaibe rèh wèh waspaos ||

20. Suhunan ing Majagung | kaananing dat wêjanganipun | Sunan Benang anggêlarkên ingkang ngèlmi | nênggih ing pambukanipun | tata malige rinaos ||

21. ing dalêm Bait-al-ma'mur |[16] Sunan Muryapada wêjangipun | pambukane tata malige ing nguni | dalêm Bait-al-muharramu |[17] kunêng malih winiraos ||

22. anênggih Jêng Sinuhun | Kalinyamat wêwêjanganipun | pambukane tata malige sajati | Bait-al-mukaddas jronipun |[18] Jêng Suhunan ing Carêbon ||

23. wêjanganipun ngèlmu | ing panêtêp kasantosanipun | Iman Kangjêng Suhunan Kajênar nguni | nênggih gêgêlaranipun | sasahidaning dumados ||

24. kalih pangkat winuwus | wontên gêlaran wêjanging ngèlmu | pan wêwolu panjênêngan para wali | ingkang ginita rumuhun | nênggih tarbukaning sinom ||

50. Sinom

1. babaran pangikêtira | nênggih Jêng Suhunan Giri | Parapèn wêjanganira | jatining raos winisik | ananing dat tajali | ingkang langgêng wujudipun | sinasmitèng pralambang |

--- 197 ---

Jêng Suhunan Atasangin | pan amêjang gêlaran kaananing dat ||

2. Jêng Sunan ing Kalijaga | wêwêjanganirèng ngèlmi | tata malige punika | ing dalêm Bait-al-ma'muri |[19] lan ambabar rêricik | parabotira sadarum | patrap jênêngirèng dat | nanging dèrèng dèn rêrakit | patrap pratikêle satunggal-satunggal ||

3. dene Jêng Sunan Têmbayat | kalilan Jêng Sunan Kali | amiridakên wêjangan | pambuka malige jati | ing Bait-al-muharrami |[20] Sunan Padusan ngglar kawruh | tata maligenira | dalêm Bait-al-mukaddasi |[21] Jêng Suhunan Kudus wêwêjanganira ||

4. têtêp santosaning iman | Jêng Sunan Gêsêng ing nguni | nggêlarakên sasahidan | panganggite para wali | êros rahsaning ngèlmi | anunggil suraosipun | karana ngèlmunira | wêwiridannya anunggil | sami saking Jêng Suhunan Ngampèldênta ||

5. kumpule kang sêsurupan | ginêlêng dadya sawirid | wiji wêjanging wêjangan | jinêjêr sajroning tulis | dene kang dèn calangi | cacalane anak putu | yèn tan dadya mukmin khas | bok tibèng kawula langip | pan minangka pikukuh kakating tekad ||

6. ri sampuning kalampahan | panganggiting para wali | karsaning Sultan Bintara | kang samya ulah agami | sinung wêwaton sami | saking Kur'an mukilipun | mamrih angèstokêna | kamulyaning para nabi | dadi sidik sidaning ngudi ngibadah ||

7. kang kocap layang Ambiya | pan ayating kangjêng nabi | kang wus sinungan hidayat | ilham rinilan ing kardi | kitab watoning tulis | panjênêngan nabi wolu | rumuhun Nabi Adam | katarbuka saking gaib | pan akarya kitab kathahe sadasa ||

8. Nabi Êsis pan akarya | waton kitab sèkêt iji | Nabi Idris pan akarya | kitab kèhe tigang [ti...]

--- 198 ---

[...gang] dèsi | dene Nabi Ibrahim | akarya kitab sapuluh | pan Kangjêng Nabi Musa | mung karya kitab sawiji | kitab Torèt panêtêking kasantosan ||

9. Nabi Dawud pan akarya | kitab Jabur mung sawiji | dene ta Jêng Nabi Isa | pan akarya kitab Injil | gêgêlêngan sawiji | dene Kangjêng Nabi Rasul | Mukhammad karya Kur'an | myang kitab gunggungirèki | pan ingetang cacah satus kawan dasa ||

10. dene nabi kang sinungan | wahyu nurbuwating Widhi | kang samya mêngku sarengat | katrahan malekat nabi | pan amung nêm winarni | Nabi Adam kang rumuhun | nênggih kaping sawêlas | Nabi Musa kaping kalih | katurunan malekat ping kawan dasa ||

11. Nabi Nuh kang kaping tiga | katurunan limang dèsi | dene ping pat Nabi Isa | kaping ro wêlas nuruni | Kangjêng Nabi Ibrahim | kaping sawidak anurun | ping nêm Nabi Mukhammad | kaping rong lêksa nuruni | pan kinarya beda budi kang utama ||

12. dene ta sarengatira | ing nabi sawiji-wiji | sarengate Nabi Adam | ngalalakên laki rabi | lan sadulur pribadi | sarengate Jêng Nabi Nuh | angalalakên mangan | ing kirik gumêlo yêkti | Nabi Brahim ngalalakên nginum arak ||

13. sarengate Nabi Musa | dosa pati dèn patèni | sarengate Nabi Isa | hukum pati nora mati | Jêng Nabi Mukhammadin | Mustafa ingkang rinasul | winênang rabi papat | dene panjênêngan nabi | ingkang sinung mêngku kang cahya nurbuwat ||

14. lan mêngku wahyu kukumah | katiga kocap ing tafsir | ingkang dhingin Nabi Adam | Nabi Musa kaping kalih | nabi rasul kaping tri | nabi kang umadêg ratu | pan nênêm kathahira | kang tampi hidayat jati | lan amêngku wahyu kukumah têtiga ||

--- 199 ---

15. Nabi Yusuf purwanira | Jêng Nabi Dawud ping kalih | ping tiga Nabi Suleman | nabi kang madêg narpati | Nabi Adam rumiyin | Malebari prajanipun | kalêbêt tanah Arab | Nabi Yusuf tanah Mêsir | pan Jêng Nabi Mukhammad nagri Madinah ||

16. nabi kang mêngku agama | pan nênêm kathahirèki | ingkang dhingin Nabi Adam | Nabi Nuh kang kaping kalih | ping tiga Nabi Brahim | Nabi Musa kaping catur | ping lima Nabi Isa | ping nênêm pan kangjêng nabi | kita ingkang rinasul nayakaningrat ||

17. kang binuka karya Kur'an | mangka pemuting dumadi | pan pinara tigang dasa | êjus surate rininci | Kur'an kathahirèki | satus pat bêlas babipun | dene sirahing surat | ing Kur'an tanjul arasi | apan kèhe pan iya satus nêm bêlas ||

18. titine surating Kur'an | satus ro wêlas kèhnèki | dene ta ayating Kur'an | rong èwu rong atus nênggih | punjul pitulas iji | kalimahing Kuranipun | kathahe têlung lêksa | nêm èwu rong atus nênggih | pan sadasa lan pitu sirahing Kur'an ||

19. arane surat Fatikhah | sirahing Fatikhah nênggih | dumunung anèng bismi'llah | sirahing bismi'llah alip | alip nukat kang dadi | sakèhing aksara iku | kang anèng jroning Kur'an | kasêbut nur Mukhammadin | wêwijange sawiji-wiji dèn ajad ||

20. Alip tansur jênêngira | anèng kitab Torèt dadi | erabe[22] ing Kur'an jabar | tuduh Mukhammadiyati | loro aksara alip | istilah jêjulukipun | jênênge anèng kitab | Injil êrabe pan dadi | Kur'an dadi jèr tuduh johar Mukhammad ||

21. ping tri alip aranira | pan mutakalimun wakit | kitab Jabur jênêngira | êrabe Kur'an Kuran pan dadi |[23] êpès tuduhirèki | anênggih jumênêngipun | Kangjêng Nabi Mukhammad |

--- 200 ---

kapat arane kang alip | pan khurufu'lluwakit ing jênêngira ||

22. anèng ing kitab Anbiya | erabe ing Kur'an dadi | tanwin sayêkti atêdah | Mukhammadan adam sarpin | sirahing sastra alip | adêge ing iman iku | naptu gaib siru'llah | ya Allah Rasulu'llahi | kawuwusa pan tatakramaning Kur'an ||

23. kang rumuhun iku kir'at | kaping pindho aran jais | matlajim kang kaping tiga | êmat kaping patirèki | jakafi limanèki | atartil ping ênêmipun | matmufasil ping sapta | kaping wolu matmutasil | ingkang kaping sanga aran bilagonah ||

24. mangalgonah ping sadasa | ilham sawêlasirèki | kaping ro wêlase ilhar | ping tri wêlas ikhar nênggih | patbêlas ikhlas malih | kaping gangsal wêlasipun | ihfa kaping nêmbêlas | ilfa ping pitulas mangkin | pan istika dene kang kaping wolulas ||

25. pan ingaranan kalkalah | kabèh iku dèn arani | bangsane ing tataswara | gantya aksara winilis | ingkang anèng ing dhiri | pinardika wardinipun | dunungnya sowang-sowang | kang rumuhun aksara lip | pan punika murwani jênênging iman ||

26. lungguhe ngisoring grana | munggwèng saluhuring lathi | kabèh kang anandhang iman | sayêkti mangkono sami | kewan sabangsanèki | miwah bêburon sawêgung | tan ana kasinungan | marma micara tan bangkit | sayêktine muhung anèng ing manusa ||

27. mungguh têgêse manusa | kaole para utami | murade awarna-warna | yèn Sunan Ngampèl ing nguni | dènira anjarwani | dene manusa puniku | pinilah kalih pangkat | man têgêsipun linuwih | dene têmbung nusa jinarwanan jagad ||

28. kêplase ing kumpulira | kaluwihane ing bumi | apadene tapêl Adam | manusa asaling bumi |

--- 201 ---

yèn Sunan Atasangin | basa manusa puniku | sanadyan kalih kalpa | sanès larikane nguni | manu iku mani esa pan satunggal ||

29. kêplase rasane pisan | pan toya ingkang piniji | pinuji mêjèni jagad | tan pae lan Mukhammadin | murade iku sami | manusa panutanipun | yêkti Nabi Mukhammad | têrus lan duk maksih gaib | purwaning roh pan saking ênur Mukhammad ||

30. isbate alip punika | mênang lair lawan batin | aksara êbe punika | lambe wiwitan winarni | lambe ngisor lirnèki | marmane ingaran iku | iya lambe wiwitan | dene mosikakên uni | miwah lawan wêdhare ing pangandika ||

31. aksara ête punika | mungguh talêsihing wardi | pan iya ilat wêkasan | kolure marang ing sêntil | marma acêcêk kalih | marga rong prakara iku | sawiji mring têtêdhan | samubarang kang binukti | kaping pindho inuman bangsane toya ||

32. aksara êce punika | mupakating para mukmin | têgêse rasa ganjaran | dumunung tigang prakawis | asalira ing dhiri | yêkti saking Bait-al-ma'mur |[24] lawan Bait-al-muharram |[25] têlu Bait-al-mukaddasi |[26] iya iku pasamohaning Triloka ||

33. aksara êjim punika | jajantung têgêsirèki | ênggon kêmbênganing karsa | kang nggêlarakên ing budi | dene ahe winarni | ing ngurip ta têgêsipun | jatine iku cahya | pangarêp urubing budi | iku uga ingaran kanthining atma ||

51. Kinanthi

1. akhe gêdhe kang winuwus | ujare para musanip | têgêse urip pamolah | ya iku raga sayêkti | kang kanggonan pancadriya | antuk karêntêking osik ||

2. êdal cilik malihipun | lire ing dhadha kang

--- 202 ---

kering | êjal gêdhe dhadha kanan | rê gigir kiwa ningali | zai[27] gigir têngên punika |[28] artine malih ngawruhi ||

3. sin cilik ing têgêsipun | ambêkan maha sucining | ya iku jatining napas | êsyin gêdhe rasa jati | tsad pan lêlamating netra | ya iku pramana êning ||

4. dlad paningal ati sukur | êthe ati angulati | tle angên -angên têgêsnya | sajati-jatining eling | ain lire lambung kiwa | ing lambung têngêne grain (ogin) ||

5. efe ati putih iku | Mutmainah kang sajati | êkaf dhadha kof apadhang | lam sawêlah rèhing kapti | mim iku sikiling suksma | nun têgêse nora sêrik ||

6. dene ta aksara wawu | logate awèh rêjêki | aksara êhe punika | murade mungkuling urip | lam-alip pan tunggal badan | ambyah roh ya jasad jati ||

7. tamat pêpathokanipun | mungguh wong laku agami | pan samya angugêmana | dadya agêmaning ngèlmi | awèh makdum amanpangat | têmên kataman utami ||

8. dadi parabot satuhu | kêna minangka sêsaring | sarana saking sarengat | pêpèngêtaning wong langip | nadyan ngêlangut kaliwat | lawas-lawas angawruhi ||

9. nihan mangkya kang winuwus | Sèkh Sitijênar ing nguni | sangsaya karya sandeya | maring sagung para wali | Jêng Sunan ing Giripura | matur Sang Prabu Ngawanti ||[29]

10. sapratingkahnya sadarum | dènira angorak-arik | saruning sarak sarengat | jumênêng guru gêgurit | rosing sarasèng rêrasan | akarya suwunging masjid ||

11. lamun awèta tumuwuh | ical batuwahing nguni | ta[30] wontên purun sêmbahyang | ical caraning nagari | anggêre guru dèn arah | sumurah anut kang murid ||

12. lawan cariyosing dangu | nalimpêt panglimpêt

--- 203 ---

ngèlmi | tan saking wiji wêjangan | arda marsadu anilip | nêlêm saluman ing lampah | milalah amalik warni ||

13. mangka adat kukumipun | punika dipun pêjahi | ngandika Sultan Bintara | inggih rinêmbaga sami | manira sampun pracaya | ing pratingkah gampang rumpil ||

14. Jêng Sunan Giri agupuh | anyuruhi para wali | pan sampun prapta sadaya | Sunan Giri anulya glis | mêdharkên karsaning nata | wali sadaya ngamini ||

15. Pangran Sitijênar sampun | tinimbalan saking Giri | sapraptanira samana | lan sabat kapitu ngiring | ginêdhêg gadhuging tekad | tan owah kadya ing nguni ||

16. Sunan Kalijaga gupuh | sinasmitan Sunan Giri | saksana anarik pêdhang | pan sarywa ngandika aris | hèh kisanak iki paran | Pangran Sitijênar angling ||

17. gaib arane puniku | yêkti dumunung ing pasthi | parênging sih rahmatu'llah | yèn tumama karya lalis | pan dadya suwarga mulya | wasanane alam akhir ||

18. kang sru kinêkêr sinêrung | rosing sarahsa sajati | mangkya arsa babar pisan | sampurna ing ênêng êning | kaonang-onang kanang rat | paran ta dipun upadi ||

19. pêdhang tinibakkên sampun | mring Pangeran Sitikuning | pêdhot jangga kapisanan | kang rah sumamburat mijil | dinulu abang mbaranang | Sunan Kali mèsêm angling ||

20. lah ta iki warnanipun | kang wantêr amuntu pati | pan maksih lumrah kewala | gêtihe pan nora putih | jisime pan maksih wantah | wujude pan maksih kèksi ||

21. ponang ludira tan dangu | pan amalih warni putih | kang jisim kinukud nulya | kinêbat saking sakêdhik | tan kumêdhap idhêpira | panoning rat kang umèksi ||

22. dupi wus mèh pasang surup | kantun katon sakêmiri |

--- 204 ---

kacaryan mancala cahya | gumilang-gilang nêlahi | awarna catur prakara | abang irêng kuning putih ||

23. tan antara gya rinacut | byar cahya manca kawarti | cahya wungu kang kapisan | cahya biru kaping kalih | cahya ijêm kaping tiga | dadu kaping patirèki ||

24. cahya jingga limanipun | tan dangu kinukud malih | pan dadya cahya gumilang | prabanira anêlahi | pan kadya pêputran dhênta | tan antara nulya gaib ||

25. sampurna kaananipun | punang ingkang warna putih | sakala istha sêratan | winaca kang para wali | ungêle ponang aksara | la ilaha ila'llahi ||

26. sawusnya rah asumêbut | rinacut datan kaèksi | Jêng Sunan ing Kalijaga | pangandikanira wêngis | pan kaya patining setan | jisim ilang tanpa lari ||

27. wau kang murwèng don luhung | atilar wasita jati | he manusa sesa-sesa | mungguh ing jamaning pati | ing rèh pêpuntoning tekad | santa santosaning kapti ||

28. nora saking anom rungu | rêringa rêngat siningit | labêt asalin salaga | salugune dèn ugêmi | ing pangagêmaning raga | suminggah ing sanggarunggi ||

29. marmane sarak siningkur | karana angrêribêdi | manggung karya was sumêlang | êmbuh-êmbuh dèn andhêmi | iku panganggoning dunya | yèn ing pati nguciwani ||

30. sajati-jatining ngèlmu | lungguhe cipta pribadi | pusthining pangèsthinira | ginêlêng dadya sawiji | wijanging ngèlmu dyatmika | nèng kaanan ênêng êning ||

31. kèndêl swara kang karungu | wau ta Jêng Sunan Giri | alon dènira umojar | hèh kanca wasitèng wangsit | yèn rinasa sarasanya | puntoning pati patitis ||

32. tan kewran waranèng kawruh | nanging tanduking [tan...]

--- 205 ---

[...duking] awadi | pandoning murwèng dêlahan | sidi sidaning don adi | dumadi ywa kawadaka | linintu wanda samangkin ||

33. wali sadaya jumurung | saksana Jêng Sunan Giri | anyipta kang dêbog lusah | wus antuk sinabdan aglis | mangka lintuning kuwandha | Pangeran ing Sitiabrit ||

34. wus awarni jisimipun | para murid dèn timbali | kapitu wus praptèng ngarsa | tinodhi rèh paran kapti | murid kapitu aturnya | kêdah mèlu bela lalis ||

35. labuh labêtaning guru | angugêri lair batin | abantu bêbantên atma | para wali tan nêdyapti | rèh datan kadrêsan dosa | sangsora[31] yèn misèsani ||

36. adrêng andarung tyasipun | sabat kapitu rumanti | tumuntur sang puruhita | mantêp nêdya bela pati | dyan musthi ponang curiga | sadaya wus angêmasi ||

37. para wali langkung ngungun | wontên malih ingkang prapti | sabat satunggal kumêdah | ngudi ambelani pati | ing guru kang wus sampurna | Sunan Giri lingnya manis ||

52. Dhandhanggula

1. aywa sira adrêng rèhing kapti | gurunira aliwat druhaka | muhung sinanggaa dhewe | ya apa pedahipun | anglabuhi wong dosèng Widhi | marmane kawisesa | trang karsaning ratu | lupute ambubrah sarak | kang wus padha ingimanakên narpati | lakuning kuna-kuna ||

2. angugêmi agême ing ngèlmi | ngorakakên ing sarak sarengat | wus ana anggêr-anggêre | ingkang muni ing kukum | anêmahi ingukum pati | ing Arab Sèkh Mubarak | têpane ing dangu | iya kukum ing nagara | dene wani angimanakên agami | ugêr agême nata ||

3. sabat kang liningan matur aris | dhuh jêng sunan dhawuh kang mangkana | sanadyan nistha patine | yèn sampun jangjinipun | botên kenging dèn sêngguh nênggih | punika pati

--- 206 ---

siya | marmamba umatur | cumanthaka tar wrin angga | awit sêsêrêpan yèn sampun dèn èsthi | ngèlmune botên ical ||

4. pêpuntoning tekad wus dèn rakit | têkaning tokid pan wus pinasang | sumarah sarasaning rèh | lair batin kawêngku | pangawikan kang dèn wekani[32] | sumambung jêng suhunan | ing Carêbon gupuh | bênêr wuwusmu mangkana | nanging ana ing dunya kudu angudi | dadining kanyataan ||

5. katrimane wong ngimankên ngèlmi | mara payo jisime dèn enggal | paripurnanên bêcike | pinêtak kang pakantuk | antarane ing têlung bêngi | enjange dèn dhudhuka | yèn gandane arum | mratandhani yèn katrima | antuk swarga yèn gandane arus bacin | yêkti tan katarima ||

6. sabat siji manut rèhing kapti | layon dêbog pan sampun pinêtak | sampun ingantawisake | jangkêpe tigang dalu | layon pindhan dhinudhuk malih | mring sabat kang anandha | gandanipun arus | badhêg pêngus[33] bêlarongan | atur tobat wêkasan tumut anyantri | pra wali langkung suka ||

7. ponang jisim wus ngurugan malih | ya ta praptaning antara dina | kapiyarsa ing garwane | yèn lakinira lampus | anèng Giri Pangran Sitibrit | patine tanpa dosa | langkung mêsgulipun | sanalika lajêng dandan | lan ambêkta kulawangsa sawatawis | praptaning Giripura ||

8. njujug ngarsane Jêng Sunan Giri | têmbung gugat datan anarima | sapatine ing lakine | tan wontên dosanipun | anêmahi pati tan yukti | kalamun makatêna | punapa sinuhun | ical dènira kinarya | wali mulya nglampahi siya ing dasih | ngarenah nganiaya ||

9. dados kasêbut yèn kirang sidik | mangka pantêse ambêk sagara | Sunan Giri andikane | nimbok [nim...]

--- 207 ---

[...bok] mung darma ingsun | anglakoni karsaning aji | marmane kawisesa | somahira iku | labête anandhang dosa | ngrusak sarak nggorohi rèhing nagari | Ni Lêmahbang aturnya ||

10. kadipundi karsane sang aji | têka damêl karênah ing wadya | amisesa sakarsane | pan ratu sipat luhur | sipat maklum lan sipat asih | apan laki kawula | mung mêmêjang ngèlmu | kasampurnaning ngagêsang | yèn cidraa dados lêpat ing nagari | alah inggih punapa ||

11. para wali sami dèn lilani | mêjangakên amêjang ngèlmu khak | mawi beda pêpandume | yèn lakyamba kang lampus | nêrak sarak tan[34] nggêgorohi | ngèlmunipun abatal | jidik wêkasipun | sayêkti para oliya | botên sanès inggih makatên pinanggih | kados laki kawula ||

12. Sunan Giri kewran ing panggalih | kèndêl manganam-anam ing driya | katarbuka wangsulane | manuhara ngêngimur | yayi aywa sandeyèng galih | patine lakinira | manggih swarga luhung | wit wus dadya patêmbaya | nora nistha malah utama ing pati | putus ing kasunyatan ||

13. yêkti ingsun mung minangka margi | anjalari ngatêrkên dêlahan | cangcut pancating kapatèn | lair batin kawêngku | Ni Lêmahbang duk amiyarsi | tanduking pamindaka | ragi darbe lipur | wasana alon ngandika | yèn makatên nyuwun pratandha ing mangkin | tandhaning katarima ||

14. Sunan Giri kèndêl mêsu budi | budidaya dadining mangunah | angênêngakên êninge | gya mudhar ing sabda rum | lah ta yayi mara dèn aglis | tumêngaa ing wiyat | paran kang kadulu | angèstokkên Ni Lêmahbang | sanalika lajêng tumênga manginggil | katon kang langit bêdhah ||

15. sarta katon sawarga sarwa di | tanpa timbang yèn ing alam dunya | lakine lungguh ing bale | kang rinêngga raras rum | nunggil lawan kang para nabi | sawusnya Ni Lêmahbang | pan katuju mungkul | langkung suka anarima |

--- 208 ---

lamun benjang yèn amba nusul ing laki | mantuk ing rahmatu'llah ||

16. kadongakna sagêda anunggil | wontên kaanan ingkang minulya | Sunan Giri ngèstokake | pangèsthining tyas sampun | Ni Lêmahbang anulya mulih | lawan sakulawangsa | wuwusên kang kantun | Jêng Suhunan Giripura | duk samana wus angaturi udani | lunase Ki Lêmahbang ||

17. sakalangkung sukurirèng Widhi | kang mungkasi Sunan Kalijaga | mangkana wau karsane | Sultan Bintara gupuh | aparentah kinèn mondhongi | mring Sunan Kalijaga | pundi kang sinarju | pasitèn prajèng Bintara | wadyabala kang dinuta mangkat aglis | praptaning Kalijaga ||

18. duta matur yèn kinèn mondhongi | adalêma wontên ing Bintara | mêmiliha sakarsane | pasitèn kang pakantuk | Sunan Kali ingkang pinilih | Kadilangu kewala | kang duta jumurung | sanalika gya boyongan | Kadilangu pan sampun pinasang rakit | pantêse padhepokan ||

19. kaature Prabu ing Ngawanti | sakalangkung suka sukuring tyas | pinapudyèng kaharjane | para wali jumurung | têtêp mangka pusakèng nagri | ambaurêksèng praja | ing salaminipun | tan ana sangsayanira | ênêngêna ing mangkya wontên winarni | parênganing lampahan ||

20. nênggih Buyut Paningrat ing nguni | mantunira Prabu Brawijaya | Majapait sabêdhahe | asasaran lumayu | kanthi lawan putra pawèstri | nama Dyah Namarwulan | karana kang ibu | putrine Sri Brawijaya | kang panêngran Kusuma Rêtna Marsandi | mêntas anêmbe seda ||

21. dene Buyut Paningrat ing nguni | yoganira Sang Ajar Parida | trah Parijaka mulane | katarima sang prabu | duk anggêrit marang wanadri | cinidrèng duratmaka | kang

--- 209 ---

amangsah kiwul | sira Ki Buyut Tandrêman | awasana kinarya panongsong aji | yèn nuju acangkrama ||

22. aran Buyut Tandrêman dèn êlih | pinaring aran Buyut Paningrat | basa Paningrat têgêse | panêbar sorotipun | dènnya karyanira nongsongi | lami-lami samana | putrinira prabu | nandhang gêrah kalanglangan | tanpa mêndha madal sagunging usadi | têmah dadya pratignya ||

23. sing ajanma bisa ngusadani | nora ketang cebol pêpêlikan | apapa longaning bale | ginanjarakên iku | mangka garwanira sayêkti | ya ta Buyut Paningrat | matur sang aprabu | yèn sagah amulyakêna | gêrahipun Sang Putri Rêtna Marsandi | dènira kalanglangan ||

24. wus kalilan lajêng ngusadani | gêrahira purna sanalika | sang dyah tinarimakake | makatên purwanipun | amangsuli lolose nguni | sira Buyut Paningrat | lawan putrinipun | kalunta-lunta ing lampah | prapta ardi Êduk kèndêl amartapi | karênan tèki brangta ||

53. Asmaradana

1. kawuryaning pasang rakit | pantês nggèning mati raga | dadya wau adhêdhepok | sira Ki Buyut Paningrat | kalawan putranira | pinindha wangunanipun | kadi duk nèng Majalêngka ||

2. rinaras sarwa rêspati | estha panggènan pandhita | dènnya ngarêm-arêm tyase | akathah kang tumut wisma | arja kang pakarangan | karan dhukuh Kadilangu | têpis iring Bogawanta ||

3. lèpèn agung langkung wingit | sarêng ing alama-lama | nêdhêng diwasa putrane | samana sawiji dina | sang rara arsa siram | mring kali cêlak ing ngriku | lawan sawangan samudra ||

4. pan kanggenan baya putih | nguni asale manusa | parab Radèn Butaijo | ing Pêngging ingkang pêputra | Sang Prabu Tunjungseta | witing salah warna bajul | anêmahi duka-cipta ||

--- 210 ---

5. angrurah asmarèng bibi | sêlir sêngkêraning rama | siningidakên ing lèpèn | kawênangan rama nata | mung sinung pangandika | bêcik têmên pratingkahmu | têka kadi baya seta ||

6. sanalika anêmahi | ila-ilaning sudarma | salin warna baya putèh | Sang Aprabu Tunjungseta | tyas giyuh aruhara | garwa pangrêmbe linampus | sarta linarung ing toya ||

7. wau ta putra kang sisip | dupi wrin yèn salin warna | sadhepok marêk Sang Katong | matur amêmêlas-arsa | nalangsa rèhing dosa | borong dènnya wèh rahayu | mêmêla minta aksama ||

8. kang rama ngandika aris | iku wus karsaning dewa | tan bisa ngaksama ingong | ananggung ing wong adosa | mundhak awèh druhaka | kang putra lingsêm kalangkung | merang anggêbyur ing toya ||

9. anjog sawangan jaladri | têtruka amakayangan | ngratoni baya sakèhe | jêjuluk Jalasangara | samana ngenggar-enggar | anungsung kali kalantur | dadya kèndêl asênêtan ||

10. waspada dènnya ningali | lamun wontên rare kênya | siram tanpa rowang ijèn | anglela ing warnanira | ngasorkên langêning rat | bajul karantan kaladuk | ngewat pangrêmbening rama ||

11. dèrèng marêm ing panggalih | anêmahi durwandawa | salah rupa bajul putèh | têmah kapugutan trêsna | akarya larasmara | mangkya ndulu warnanipun | kusuma yu Namarwulan ||

12. dahat dènnya nahên brangti | sang rara nulya sinarap | sang dyah salin paningale | tan ngrasa sinaut baya | pan wus karsaning Suksma | lir ingêmban kakung bagus | katon binakta ring wisma ||

13. sang rêtna lumuntur ing sih | pan sampun apulang raras | sang rara lan baya putèh | sawusnya asmaragama | maring têpining tirta | byar pulih paningalipun | kadi nalikarsa siram ||

14. sang rêtna ngungun tan sipi | ciptaning tyas

--- 211 ---

lir supêna | mêntas kalap panyanane | pinupus wus pasthinira | kêna ing pangrancana | sang dyah rara nulya mantuk | sapraptanira ing wisma ||

15. sarira karaos atis | matrênyuh lêsu alupa | anglong lir nandhang wirangrong | pratandha ngidham kaworan | dungkap ing tigang wulan | rompyoh amêpêk kang bayu | pasang wangune katara ||

16. lamun sang rêtna garbini | kang rama Juru Paningrat | uninga maring putrane | sanalika langkung kagyat | kang putra tinakenan | hèh nini sapa rowangmu | karênan asmaragama ||

17. de sira katon garbini | matura satuhunira | yèn wus padha saarjune | nora luwih wong atuwa | mung mikir kalaksanan | kang putra tyas kèndêl mangu | pakewêd dènnyarsa wêca ||

18. dadya sinandi ing warti | atur wangsulan ing rama | dhuh rama ing saèstune | kawula lagya kinarya | lampahan dening Dewa | tan wontên rowang rêramuh | mangke anêmahi wawrat ||

19. kang rama jibêg ing galih | tiniti-titi tan wêca | dungkap praptèng sêmayane | sang rêtna ambabar putra | miyos jalu apelag | kang rama nalika ndulu | mring putrèstri langkung merang ||

20. dyan anglampus lêbu gêni | sang dyah kari kawlas-arsa | tinilar rama ibune | anggana datanpa rowang | mung karo ingkang putra | nanging tyasnya wus pinuntu | yèn sampun karsaning Dewa ||

21. kapyarsa ing lambung kering | para wangsa tangga desa | sami amirêng pawartos | yèn sang dyah adarbe putra | langkung kawêlas-arsa | tinilar ing rama ibu | dadya sanak tangga desa ||

22. sadaya sami martuwi | ketang saking kawêlasan | warna-warna pisungsunge | kang amrih dadya ing karya | mungguh ing darbe putra | popok wêdhak wêjah jamu | myang buja saananira ||

--- 212 ---

23. sabên dalu samya kêmit | jalwèstri jagi rumêksa | amurih rèh karahayon | kawarnaa baya seta | prapta mêmindha janma | pasang patute dinulu | lir patinggi kamituwa ||

24. pan sarya amawa kanthi | wong pawong batur sakawan | sabên dalu ing praptane | kalamun wus wanci enjang | wong kang njagi rumêksa | kêmit lajêng sami mantuk | mring wismane sowang-sowang ||

25. kari wong lima kang maksih | atêngga sang rêtnaning dyah | sasolahe ngêmu wados | nanging Sang Dyah Namarwulan | miyat patinggi desa | tan supe ing warnanipun | nguni kang nyidrèng asmara ||

26. dadya rumaos ing galih | yèn punika lakinira | ginumatèn sasukane | sang kakung kalangkung rêna | sampun ingakên garwa | kanthi kapat pawong batur | rumanti karyaning wisma ||

27. kang amindha gya mêmêling | hèh yayi wêwêling ingwang | sagung dangdananing wadon | ywa kongsi ngungkuli priya | kisi lawan likasan | bêbêthuk sêsaminipun | watêke ngapêskên jaya ||

28. sang dyah mituhu ing wêling | sarêng ing alama-lama | sang rêtna têka kasupèn | kacarita sang amindha | lawan rowang sakawan | anuju kalaning dalu | pan samya sakeca nendra ||

29. pan wus karsaning dewa ji | angracut kadibyanira | kasêktène baya putih |[35] dumadakan ulonira | ana kisi sumêlap | ya ta sarêng enjingipun | sang amindha kamanusan ||

30. dadya baya putih malih | sabature kapat pisan | samya dadya baya kabèh | anglênggorong maksih nendra | kang kêmit samya kagyat | alok samya tandang tulung | bayarsa rinampog kathah ||

31. gugup Rêtna Namarsasi | èngêt wêwêlinging raka | lan sampun anyipta batos | yèn baya kadadiannya | lakine sarowangnya | tan taha angêmban sunu | marani ênggoning baya ||

32. sang dyah waspadèng pangèksi | yèn ana kisi sumêlap | saluhuring ngulon-ulon | kisi dyan

--- 213 ---

ingambil nulya | baya putih gya musna | tan karuwan paranipun | sabature kapat pisan ||

33. mantuk mring kayangan malih | murcane tilar wasita | hèh yayi aywa prihatos | sirèki pisah lan ingwang | pan wus karsaning Dewa | amung anak ingsun iku | arana Jaka Sêngara ||

34. sang dyan mituhu ing wangsit | dahat pangunguning driya | marang eloking lêlakon | dene wau lakinira | têka malih buaya | lajêng sirna tan kadulu | mung mangsit ananing putra ||

35. mupus narima ing takdir | wau sagung kulawangsa | kang tandang sêdyarsa ngrampog | samya angungun kalintang | kadya wong anyupêna | laju bubaran umantuk | sang rêtna kari sungkawa ||

36. ya ta ing alami-lami | kang putra Jaka Sêngara | sampun sapangon wayahe | mêmothah tannya kang rama | ing pundi dunungira | jinatenan mring kang ibu | yèn kang rama ilang musna ||

37. ana ing bangawan kaki | kang putra langkung sungkawa | dahat dènira ngrêdatos | dadya tansah amartapa | têpining Bogawanta | angudi kaananipun | kang amurwèng roning kamal ||

54. Sinom

1. sira Dyan Jaka Sêngara | dahat dènira marsudi | amêsu mêmasuh raga | ing dalu pan antuk wangsit | hèh yoganingsun kaki | ingsun sudarmanta tuhu | pan angsung palimarma | margane manggih wirya di | suwitaa maring nagara ing Dêmak ||

2. kèndêl pajaring wasita | Jaka Sêngara nulya glis | wêwarti mring ibunira | dahat dènira mambêngi | sarèhning dèrèng wanci | rèhing basa tanggap tanduk | sira wêton ing desa | kurang umur kurang budi | yèn angabdi dumadi kurang prayoga ||

3. sira Dyan Jaka Sêngara | tan kêna dèn pêpalangi | nulya nênilib ing lampah | mangkat tanpa pamit kanthi | kang ibu anututi | saliringan

--- 214 ---

lampahipun | ing tyas wayang-wuyungan | samarga-marga nrang wingit | amung ketang katongton warnaning putra ||

4. wasana gêrah kasrakat | kataman ing bun-bun atis | têmah milalu sang rêtna | jumrunuh laju ngêmasi | warnanên kang lumaris | Jaka Sêngara anglangut | praptane nagri Dêmak | anjujug wisma wadya lit | nêdya mamèt titine sacara basa ||

5. samana ingkang kanggenan | lajêng nêmahi pagêring | akarya boros malarat | sanggon-nggon ciniri-ciri | dènnya tan mupangati | Jaka Sêngara milalu | tansah katimplak-timplak | dadya nêmpuh byat tan sipi | pepe anèng sasoring waringin kêmbar ||

6. pan anuju dintên Soma | jêng sultan miyos tinangkil | waspada dènnya tumingal | yèn soring waringin rakit | wontên rare kaswasih | kadi pepe sêmunipun | saksana dyan utusan | kinèn nimbali mangarsi | paran ingkang dadya darunaning driya ||

7. punang duta nulya mêsat | sawangsulira angirid | rare Ki Jaka Sêngara | marêk byantaraning aji | dinangu paran kapti | pepe anèng ngalun-alun | dene tigas kawuryan | sirèku rare ing ngêndi | sêmunira kaya angêmu sungkawa ||

8. Jaka Sêngara turira | ulun rare kawlasasih | saking Kadilangu desa | sutanipun tiyang alit | kalêbêt anak yatim | sampun tanpa bapa babu | dèntên sêdya kawula | pan inggih sêdya angabdi | akêkipu labêting lêbu paduka ||

9. duk myarsa Sultan Bintara | wêlas dènira ningali | marang Ki Jaka Sêngara | katampèn dènira ngabdi | pan kinèn jajar linggih | punakawan kang supênuh | lajêng kondur mring pura | bubar wadya kang anangkil | kawarnaa wau Ki Jaka Sêngara ||

10. kanggêp dènira suwita | anulya kinarya mantri | sinung nama pun Hèrmaya | sarêng ing alami-lami |

--- 215 ---

dinuta animbali | mring Ki Tumênggung Mataun | dene nêdya mbalela | yèn mopo kinèn ngrampungi | kinanthènan wadya prajurit sanambang ||

11. Risang Hèrmaya umangkat | praptane kikis nagari | sagunging prajurit samya | kinèn akèndêla baris | Sang Hèrmaya nulya glis | umanjing mring prajanipun | sampun panggih samana | nandukkên dinutèng aji | Ki Tumênggung Mataun atata lênggah ||

12. yèn praptanira dinuta | nênggih kinèn animbali | sarênga salampah kula | ki tumênggung amangsuli | sandika anglampahi | nanging mangkya atur ulun | dèrèng sagêd asowan | yèn sampun pinudyèng kapti | yêkti sowan datan susah tinimbalan ||

13. Hèrmaya duk amiyarsa | alon dènira mangsuli | amalumah aturira | kawula dinutèng aji | pan sampun dèn dhawuhi | yèn mopoa botên purun | kalilan ngrampungana | ki tumênggung duk miyarsi | sanalika rêngu ing sabda drawala ||

14. yèn makatên karsa nata | inggih sumangga ing galih | sami tandhing kaprawiran | ngadu kadibyaning jurit | Hèrmaya anauri | punapa mantêp saèstu | dènnya nêdya mbalela | Tumênggung Mataun angling | wus sinêdya rêringa asil punapa ||

15. Hèrmaya nulya tumêdhak | sêsumbar ngajak prang tandhing | swawi aywa katanggêlan | rukêt ukêl silih ungkih | nuli nataa baris | amêpaka gêgamanmu | lah dipun aprayitna | ingsun wus kanthi prajurit | nora suwe prajanira ingsun rusak ||

16. Hèrmaya ngintar ing lampah | Tumênggung Mataun nuli | parentah amukul kêndhang | gugup asamêkta sami | gya kinèn anututi | Hèrmaya ing lampahipun | dènnya kaduk pangucap | sandika kang sinung angling | sarêng bidhal gumuruh pindha prahara ||

17. wau ta Risang Hèrmaya | praptane panggenan

--- 216 ---

baris | sanalika kinèn budhal | anglarag mungsuhirèki | tanggap kang sinung angling | pra wadya budhal gumuruh | samya nguswa gêgaman | cundhuk lan mungsuh tan kongsi | atêtannya nulya prang ukêl-ukêlan ||

18. caruk corok liru papan | tandangira nggêgirisi | para prawira ing Dêmak | lir raksasa mangsa daging | tan wontên ngucap ajrih | sayuk iyêg sabayantu | wadya ing Mataunan | pindha banthèng tawan kanin | atêmahan samya akarya pêpêjah ||

19. gantya êlong-ingêlongan | swara lir manêngkêr langit | suraking wadya kang sura | myang sambating among kanin | tabah-tabahan atri | gêtêr patêr rug gumuntur | lumintu aputêran | gêtêr kang samya prihatin | angrêrantam têntrêming kontrang-kantringan ||

20. dangu-dangu tan kuwawa | wadyèng Mataunan kontit | kasor kasêsêr ing aprang | tan ana kang mangga pulih | labêt karoban tandhing | sira Tumênggung Mataun | mangsah pêpulih ing prang | pinêthukakên tumuli | lan Hèrmaya rame dènnya bandayuda ||

21. samya angagêm kadibyan | rèh kasantikan angênting | tan ana ingkang kuciwa | caruk rok asilih ungkih | dangu-dangu katitih | sira Tumênggung Mataun | tinigas murdanira | kapisanan angêmasi | sakarine wadya anungkul arisan ||

22. lajêng angêngimpu wadya | kang samya anandhang kanin | sadaya pinrih waluya | wus mulya kadi ing nguni | kumpul sagunging baris | anulya budhal gumuruh | samarga suka-suka | pradangga anggung ginêndhing | apratandha yèn mêntas abandayuda ||

23. sirah munggèng ing gandhaga | ing wuri para kênya di | lawan para rajabrana | sarwa di maneka warni | tuhu Hèrmaya mantri | pan senapati pinunjul | agul-aguling aprang | duta tama angentasi | asêmbada taruna prawirèng yuda ||

--- 217 ---

24. praptane prajèng Bintara | njujug Jêng Sultan Ngawanti | nuju miyos siniwaka | tinangkil ing pancaniti | matur dènnya tinuding | nimbali Kyai Tumênggung | Mataun ambalela | dadya pinukul ing jurit | awasana punika ngaturkên sirah ||

25. tuwin sagung bêboyongan | rajabrana myang pawèstri | jêng sultan langkung sukanya | dene katuju ing galih | sirnane kang kalilip | sira Tumênggung Mataun | ing mangkya karsa nata | Hèrmaya kang anggêntèni | nèng Mataun pan dadya senapati prang ||

26. lênggahe tri èwu karya | sarta sinungan wêwangi | Tumênggung Jayasêngara | dene bêboyongan sami | rajabrana pawèstri | sadaya kinèn amandum | ing waradining kanca | prawira kang mêntas jurit | sirah kinèn tinanjir anèng ing kana ||

27. dhawuhe sabda narendra | sampun kalaksanan sami | praptane antara dina | karsanya sri narapati | pan tinariman putri | santana saking ing Kudus | pan sarêng budhalira | wus kanthi garwa sang putri | angêbrêgi catune tumênggung lama ||

28. pan wêwah karta raharja | sajênêngira ing nguni | Tumênggung Jayasêngara | tan ana wong laku juti | sumuyud andêdasih | para prawirèng Mataun | maring kamudhi anyar | ajrih kadibyaning jurit | duk samana Tumênggung Jayasêngara ||

29. sanadyan sampun pinatah | nèng Mataun mandhegani | mangka senapatining prang | maksih andarbèni wajib | sabên miyos tinangkil | sang nata lajêng supênuh | liyane masa kala | angaturkên ulubêkti | bangsa rajabranane ing Mataunan ||

30. saya kanggêp aturira | maring Sang Prabu Ngawanti | Tumênggung Jayasêngara | tansah kinathik sang aji | tumut ngrêmbag nagari | kunêng gantya kang winuwus | Kyagêng Kêbokênanga |

--- 218 ---

sasedanira ing nguni | ingkang rama Sang Aprabu Dayaningrat ||

31. datan gumantya narendra | kasêmbuh kang ibu lalis | adarbe kadang sajuga | sêpuh ingkang awêwangi | Kêbokanigarèki | tan saarju karsanipun | Kyagêng Kêbokênanga | marsudi agama suci | nguni anggêguru Pangran Sitijênar ||

32. Kyagêng Kêbokanigara | tan arsa milu agami | ngugêmi kabudhanira | sabêdhahe Majapait | amerang ing panggalih | nèng ardi Marapi nglampus | ari kari anggana | sira Ki Agêng ing Pêngging | tansah dènnya amêmêsu puja brata ||

33. katarima dening Suksma | karamatira andadi | gya jumênêng wali nukba | têgêse wali nututi | para wadya ing Pêngging | sih trêsnanira kalangkung | nadyan tan dadya nata | anggêpe maksih anggusti | labêt saking ambêk santa paramarta ||

34. ki agêng angèsthi wadat | nalika ari sawiji | kadhatêngan wong bumija | karan anak Pakne Kadim | ing padhusunanèki | kalêbêt ing tanah Kêdhu | dene ing praptanira | lan sutanira pun Kadim | parlunira nuwun kasawaban donga ||

35. waluyane sutanira | ingkang anama pun Kadim | dene anak mung satunggal | abisu sangkaning alit | wau Ki Agêng Pêngging | andêdonga ing Hyang Agung | katarima ing puja | saking kodrating Hyang Widhi | lawan sapangate Kangjêng Rasulu'llah ||

36. amari dènnya camêda | tètèh pangucapirèki | langkung sukur anarima | dadya wau Pakne Kadim | lawan sutanirèki | anyakabat manjing batur | mring Ki Gêdhe Kênanga | warnanên ing dintên malih | Kyai Agêng ing Pêngging tuwi kang raka ||

37. kadang tunggil puruhita | awasta Ki Agêng Tingkir | dhepoke ing ardi Purwa | wus kadi kadang sajati | labête Kyagêng Pêngging |

--- 219 ---

lola tan darbe sadulur | anèng ing ardi Purwa | lan raka samya marsudi | sakalihan nêdya anangêtkên kayal ||

38. nuju sare layap-layap | amarêngi tanggal kaping | malêm salikur Ramêlan | wontên wasita kapyarsi | hèh kulup Gêdhe Pêngging | karsane Hyang Maha Agung | sira nora kalilan | kapati-pati marsudi | nutugake nggonira nglakoni wadat ||

39. sabab karsaning Hyang Suksma | pan ing têmbe sira kaki | arsa nêdhakake nata | linuhur sudibya sêkti | mêngku sanusa Jawi | [...] | [...] | [...] | [...] ||[36]

40. ing gugur panggonanira | pawèstri kaya sirèki | iya ngèsthi laku wadat | awit tan apayu laki | anama Rara Alit | marga ala warnanipun | kèndêl ujaring swara | ki gêdhe jênggirat tangi | ngungun antuk cipta-sasmita sawantah ||

41. ingkang raka maksih nendra | sira Ki Agêng ing Tingkir | gya winungu sanalika | pan sampun atata linggih | wau Ki Agêng Pêngging | pratela wêwangsitipun | Ki Agêng Tingkir mojar | hèh yayi sukuring Widhi | sira antuk nugraha jroning supêna ||

42. ora luwih bokmanawa | iya bisa anartani | kadi kang kocap ing Kur'an | panjênêngan para nabi | antuk kamulyan jati | tètèh wahananing tutur | tan ana kang nalimpang | sawartane anêtêpi | Nabi Yusuf lan Nabi Brahim ing kuna ||

43. payo padha linaksanan | Ki Agêng Pêngging nuruti | ing karsanira kang raka | dhasar kang dipun labuhi | kang sarira sayêkti | laju tindak kalihipun | ing wanci bêdhug tiga | mituhu ujaring wangsit | ing samarga-marga anggung pêpucungan ||

--- 220 ---

55. Pucung

1. lampahipun kang sinêdya maring Gugur | ki agêng kalihnya | sinêrang dènnya lumaris | ngidul ngetan anjog dhukuh ran ing Sêkar ||

2. kalihipun mampir ngrêrêmakên laku | sampun pinanggihan | lan Ki Agêng Butuh nguni | amarêngi tinjo Ki Agêng ing Ngêrang ||

3. dadya gupuh sinambrama ing sabda rum | dènnya abipraya | praptane gita agati | kadingarèn karongron marene padha ||

4. sêmunipun kaya ana karya prêlu | Kyagêng Ardi Purwa | miwah Ki Agêng ing Pêngging | ngaturakên nalika antuk wasita ||

5. Kya Gêng Butuh langkung suka sukuripun | myang Ki Agêng Ngêrang | samya angrangkul kang rayi | yèn mangkono sun jurungi lakunira ||

6. Iya tuduh dêdalan ingkang pakantuk | kang rayi kalihnya | dahat kapinudyèng kapti | tan antara kacatur anulya mangkat ||

7. gupuh-gupuh gêgancangan lampahipun | tan adangu prapta | anèng wana Jatisari | pan kapapag janma lêlana sakawan ||

8. èstrinipun sawiji katiga jalu | Ki Agêng ing Bêtah | tan samar dènnya ningali | yèn punika kang pinajar ing wasita ||

9. Kyagêng Gugur gya kèndêl dènnya lêlaku | Ki Agêng ing Bêtah | lan sakadangira katri | lajêng nèrang ing karsaning panêmbahan ||

10. sêmunipun kados-kados mawa prêlu | têka rêreyongan | amawi kadang pawèstri | Panêmbahan Gugur sajarwa ing warta ||

11. dhaup antuk Kyagêng Pêngging wêcanipun | ing têmbe punika | nurunkên ratu linuwih | asudibya sumbaga amandraguna ||

12. Kyagêng Butuh duk myarsa suka kalangkung | dene kang wasita | kalihe kadoradarsi | awasana nanduki sabda la-êla ||

13. dadosipun sami katuju ing ênu | kula lan paduka | pan sampun karsaning Widhi | kêdah

--- 221 ---

kumpul rêngganging balung apisah ||

14. tan adangu wau Ki Agêng ing Butuh | lajêng apêpajar | Ki Pêngging sampun sumandhing | sarta Kyai Gêdhe ing Tingkir lan Ngêrang ||

15. sami tumut inggih badhe dhatêng Gugur | mituhu wasita | dene surasane wangsit | datan pae lir sabdane Panêmbahan ||

16. Kyagêng Gugur duk miyarsa langkung sukur | wasana sumangga | saharjune ing panggusti | Kyai Gêdhe ing Butuh alon turira ||

17. kang saèstu pangajape wus panuju | inggih botên ketang | kêcing-kêcing[37] dèn raupi | pamudyane mung angudi kalampahan ||

18. bujêng prêlu puwungan atunggal banyu | yêkti pasang yogya | tan ana winalangati | atut runtut lan têturutaning kuna ||

19. yèn kapetung kumpule salsilahipun | paduka punika | lawan Ki Gêdhe ing Pêngging | apan sawêg apan tumindak nak-sanak ||

20. ibunipun kang nama Ratu Pambayun | garwèng Dayaningrat | narendra adi ing Pêngging | punika pan putrining Sri Brawijaya ||

21. Majalangu dene ramanta ing dangu | Sang Prabu Taruna | Atmawijaya wêwangi | sami putranira Prabu Brawijaya ||

22. nanging sêpuh Pêngging Gêdhe ibunipun | dados kalêrêsan | arinta Dyah Rara Alit | antuk kadang priyangga atêmbung ngakang ||

23. Kyagêng Gugur duk miyarsa mèsêm muwus | e botên kadosa | ki raka karsane Widhi | langkung elok dènnya karya lêlampahan ||

24. têka sunduk sidi adon-adonipun | yèn sampun ginadhang | jêjodhoanira gampil | cêlak têbih pasthi badhe kalampahan ||

25. Kyagêng Butuh gumujêng ngandika arum | yayi pindho karya | saèstu salaki-rabi | wus kapasthi anèng lohkhil-makfulira ||

26. wusnya rêmbug wau Panêmbahan Gugur | binakta mring Bêtah | lan sakadangira sami | duk samana nênggih enggaling carita ||

--- 222 ---

27. praptanipun kêkaitan dintênipun | anikahkên nulya | sira wau Rara Alit | antuk lawan Ki Gêdhe Kêbokênanga ||

28. Kyagêng Butuh tan kuciwa sêgahipun | maring tamunira | praptaning kawan dasa ri | Ki Agêng ing Pêngging lan ing Ardi Purwa ||

29. pamit mantuk lawan Ki Agêng ing Gugur | pan sampun linilan | jinurungan pudyastuti | dening raka ing Butuh lawan ing Ngêrang ||

30. lampahipun asewang-sewangan laku | Ki Kêbokênanga | pan sampun prapta ing Pêngging | ingkang raka Ki Agêng ing Ardi Purwa ||

31. dèrèng kondur pan angrêrêmakên laku | antuk tigang dina | gya kondur marang ing Tingkir | kawarnaa Ki Agêng Kêbokênanga ||

32. saya mangsud pratama prastawèng kawruh | nujwari sajuga | malêming Anggara Kasih | sabat Pakne Kadim angisêp sarkara ||

56. Dhandhanggula

1. dhuh bandara kang asih ing dasih | kamipurun matur sarasèhan | nuwun uninga dununge | pralampitaning kawruh | isbat napi amba tan ngrêti | paran ing wêjangira | ulun nuwun makmum | Ki Agêng Pêngging ngandika | he rêngênta nalikanira Jêng Nabi | Rasul Nayakaningrat ||

2. wêktu subuh niyat satêngahing | takbir ikram myang têkabulira | pinarêng lan nugrahane | rinilan mêdhar ngèlmu | bangsa tekad têkabul ngèlmi | ing napi lawan isbat | binabar ing kalbu | ywa kongsi tan mor ing karsa | rèhning tunggal karya tunggil warni tuwin | amung beda asmanya ||

3. kabèh kalêbu obahing budi | beda-beda lan panunggalira | rêrasan rasa rungone | pamawasaning kawruh | wruh ing dudu dêduga dadi | widagdane kasidan | sidik ing pandulu | pandulu dêlênge ilang | langlangana mêlêng dènira angliling | wêninge ing panunggal ||

--- 223 ---

4. ing nalika Jumungah jêng nabi | lawan para sakabat sakawan | nèng Baitu'llah sabakdane |[38] salat Jumungah laju | arsa mêdhar kawruh kang gaib | wiwite bangsa tekad | catur antêpipun | jêng nabi aris ngandika | hèh ta Umar Abu Bakar Usman Ali | payo padha rêrasan ||

5. kang sun rasa sarahsane ngèlmi | ing Hyang Maha Suci kang anitah | napi isbat prabedane | myang pisah kumpulipun | jroning rasa kawan prakawis | sawiji adhêpira | eklas kalihipun | tri antêp têtêping tekad | kaping pate sampurnanira ing pasthi | wruha bedaning tunggal ||

6. ngawruhana bedane kang napi | ngawruhana bedane kang isbat | paranta mungguh dununge | hèh sakabat-ngong catur | sapakolèh pikirên sami | salah siji kang tampa | ilhaming Hyang Agung | sukur bage kabèh tampa | bêgjanira ywa kongsi anggendhong pikir | pra sakabat tur sêmbah ||

7. raosing tyas pan dèrèng amanggih | pan sumangga ing Gusti Panutan | abdinta nuwun jarwane | jêng nabi ngandika rum | bangsa tekad samya pinikir | yèn bênêr pirangbara | ing panêmunipun | ing mêngko pan ingsun jarwa | apan nênggih napi isbating Hyang Widhi | antêpe jroning rasa ||

8. waspadakna ananirèng Widhi | panunggale ing rasa punika | saobahe saosike | kalawan wêningipun | yèn wus wêning ananing yêkti | yêktine datan liya | mungguh ing Hyang Agung | pamomore karsanira | ambawani solah-bawanira iki | anglimputi tyasira ||

9. dumununge ana kang ngarani | turu lungguh atangi lumakya | iku ta nugraha lire | upama damar murub | urubira padha madhangi | kang padhang iku nyawa | iya kang anglimput | ing sajroning rupa panas | yèku mangka ibarat ingkang wus yêkti | isbate ana sira ||

10. mamanging tyas têtêp isbat yêkti | napèkêna napi kang kisinan | ing awas pamoring gawe | kuwat tumibèng kewuh | jroning amrih antarèng [anta...]

--- 224 ---

[...rèng] pati | pati patitisêna | kang wêning dumunung | isbatna kaananing dat | rasanira napi tingaling Hyang Widhi | pangêning cipta maya ||

11. pancadriya driyane kang wêning | nirna mala mêmalaning driya | idêkên ing bumi sarèh | ririh satiti ruruh | pêtêng rêntên ruktinên kapti | tratap kêsaring nala | yèku mangka siku | pamurungirèng kasidan | yèn tan eling awas lawan sipat napi | sipate awasêna ||

12. prabedane lan sawiji-wiji | dat wajibu'lwujud bokmanawa | ing kene pinarêngake | cipta ingkang tuwajuh | jinatènan jatining jati | jatine antêpira | dèra Kang Maha Gung | yèku marganing kasidan | widagdane kandêl-kumandêl ing Widhi | pinandêng kang waspada ||

13. kaanane sêdyanên ing budi | ilapate ing dat kang sanyata | pinta-pinta panggonane | bangsane isbat iku | napinira pan napi jinis | yèku mangka panunggal | ing ananirèku | napinira isbatêna | ing têgêse murca têtunggale dadi | pratandha nèng sihira ||

14. netyanta kang warna kaananing | dat sampurna nur mor ing kang warna | awênês wêning bedane | dat salikin rumuhun | cahya saking ing driya adi | lintang panjêr rahina | eram arum-arum | dat mutlak kadi purnama | dat alimun ing sapanunggale dadi | sawarna lawan sipat ||

15. ilanging êdat asma wahyaning | dat subêkti lir surya warnanya | muksaning dat subêktine | ing cahyaning dat suhut | angêbêki buwana kaki | cahya tan ana madha | ing salaminipun | beda lan padhanging surya | myang padhanging rêmbulan datan amirib | iku padhanging padhang ||

16. kang munggèng jroning padhang kang mêsthi | ananing dat pasthi ananira | ananira sajatine |

--- 225 ---

ya ananing Hyang Agung | solah tingkah wus datan kalih | iku isbating nyata | napi wus kapungkur | iku antêpe tyasira | antêp iku pêpadhang paworing gaib | wong anom dèn waspada ||

57. Sinom

1. paranta ing sabatingwang | Abu Bakar Usman Ali | Umar mara kabèh samya | rasakêna rasa iki | thukule ingkang ngokil | pinarêng lawan panuju | nugrahaning Hyang Suksma | yèn mungguh panêmu mami | sun sumêndhe ingaran rèh ing kawula ||

2. ing kono manawa ana | panêmu salah sawiji | rujuk lan panêdyaningwang | sukur bisa anuwuhi | waspadakêna malih | lêlakon wèntèhanipun | sira padha uruna | kawruh wajib lawan napi | dadi bisa sampurna kaananira ||

3. wuwuh kandêl-kumandêlnya | sakabat sujud ing siti | satangine sujud nulya | ndonga sukur ing Hyang Widhi | samya umatur aris | dhuh Gusti dutèng Hyang Agung | kang mangka nayakaningrat |[39] kang sèstu panutan mami | dunya khirat kang paring swarga minulya ||

4. langkung gêng ingkang nugraha | mupangat tuan nrambahi | marma umate sadaya | tangèh sagêde mangsuli | malah miluta saking | dutaning Hyang sabdanipun | jêng nabi angandika | sukur yèn padha nyadhangi | yèn wus nyata sinêksi padha kadriya ||

5. ing kuna pan durung ana | sêksi masalahing tafsir | sirik sikune jubriya | rèhning bêborongan budi | wit datan pinarsudi | kawaspadan tuna luput | cacad marang wêweka | sambikala anasabi | kabêgjane agawe salah panarka ||

6. dangdanane cipta maya | sangsaya adiyon angling | nglimputi lêbêting arja | jumênêng manah kang wêning | mênèk manawa dadi | dalan arjaning tumuwuh | ewuhe wong aulah | kawaspadan maring gaib | bedanira asring kakênan

--- 226 ---

nugraha ||

7. rarasên ing samadyanya | kewala lair lan batin | antêpira kang santosa | barang parentah Hyang Widhi | kang dadi lawan tafsir | aja gumingsir ing kalbu | saobah osikira | pasraha karsaning Widhi | dadi sidik kasidanira widada ||

8. racutên ing panarima | yèku têtalining eling | lire kabekaning driya | wus tan ana anglabêti | ing mêngko sun jarwani | lakune ekhlasing kalbu | napi patang prakara | lawan isbating kang tafsir | wujud ngèlmu nur suhut napi isbatnya ||

9. dene wujud têgêsira | ya ana ananing Widhi | ngèlmu kawruh têgêsira | ingkang kawruh ing Hyang Widhi | [...] | [...] | [...] | [...] | yèku isbat babade kaanan tunggal ||[40]

10. tunggale kaananing Hyang | iya ananira iki | ngawruhi Hyang kawruhira | cahyaning Hyang Kang Ma Suci | iya cahyanirèki | muklising Hyang Kang Aluhur | tan ana prabedanya | wruha bedaning atunggil | dadi têtêp anane Gusti kawula ||

11. pan ing kono patrapira | sejene kawruhirèki | sinandhang iradating Hyang | sinêrung aralirèki | têgêse angadhangi | ing driyanira kang wanuh | lan pancadriyanira | wèh pantog pêtênging ati | anênulak marang kawaspadanira ||

12. sarèhna tyas kang santosa | rèhning aral kang ngawruhi | aja ngêmêng panarima | trimanên ganjaran Widhi | dhaupa myang kêdhèping | iradatira Hyang Agung | ing kono yèn wus nyata | têtêpe atunggal kapti | yèku mangka loro-loroning atunggal ||

13. lorone aral kawula | wiji ing ujar sawiji | obah-osiking kawula | mênêng muni kang awêning | yèn nêmbah lan amuji | tan ana jujug-jinujug |

--- 227 ---

pujine mung raharja | raharjane wong sabumi | barang tingkah polah iku krana Allah ||

14. solah-bawa mêlasarsa | yèn ta ikhlas lair batin | dene têgêse kang cahya | cahyaning Hyang Kang Ma Suci | kawawa amadhangi | jagad cilik jagad agung | myang Kang Murba Misesa | warna lintang lawan sasi | kabèh ingkang sumorot cahya Kang Murba ||

15. padha cahya nora kêna | pinapadhan anglimputi | ing alam sahir kabirnya | kang sèstu cahyaning Widhi | sumandhing amadhangi | jagad gung akèh kalimput | momoring cahyanira | prabane sajroning kapti | anrambahi prabaning kang diwangkara ||

16. pira-pira prabawanta | tangi turu mlaku linggih | ya cipta kuwasanira | pribadi ingkang mastuti | têmtu nur-ing Hyang Luwih | dèn waspada ing pangangkuh | kukuhên utamanya | tuman tumêmêning Widhi | satuhune sirèku sarasaning dat ||

17. polah-tingkah saking Allah | ngawruhi bedaning tunggil | rèhning apês duwèkira | ngrasaa lamun antuk sih | sêngsêmana kang yêkti | iradat ingkang saèstu | têka ing ikhlasira | iku bokmanawa kêni | padhang iku pratandha antuk sihira ||

18. ing lohkhil-makful manawa | agung pamoring kalèki | iya têgêse anuksma | sinuksma mungguh Hyang Widhi | dene kang ngati-ati | mring badan têmênnya êmut | laire kawruhana | kawisayaning ngaurip | uripira anane ing sangkanparan ||

19. mangkono bangsaning cahya | dene cahya bangsa napi | sayêktine isbat uga | napine pan napi jinis | pamore bangsa gaib | warnane cahya wêwolu | dene kang catur warna | pratandhanira Hyang Widhi | amobahkên amosikkên ing kawula ||

20. kumalebating kang cahya | pratandha sira antuk [an...]

--- 228 ---

[...tuk] sih | ing Hyang Ingkang Murbèng Alam | tanapi antuk prihatin | tuna kalawan bathi | ing kono pan wus tinêmu | tan kêna tinampika | miwah tan kêna pinilih | tampanana ing nikmat lawan manpangat ||

21. rupa kang catur warnanya | abang irêng kuning putih | iku kodrating kanyatan | mawèh sênênging ngaurip | obahing bumi langit | siru'llah ing wastanipun | marma sira dèn awas | marwasi ilapat jati | ana manèh kang cahya dadi pratandha ||

22. gêgolongan dèning cahya | tri warna wênês awêning | sajuga jênar pratandha | lara kapenaking dhiri | miwah raharjèng dhiri | dene putih ing warnèku | mèh tinggal ingkang dunya | dene ingkang warna abrit | pratandhane elingan sabarang karya ||

23. prananing cahya kang nyata | iku isbat napi jinis | puniku rêncananing tyas | sring napi jamaning pati | sapisan anèmpèli | ingkang awas ikhlas emut | wawasên kang waspada | angudi sampurnèng pati | sêdyanira dadi kanthining Hyang Suksma ||

58. Kinanthi

1. dene lakune ing suhut | suhut têgêse amukhlis | mukhlis wus tan karêm dunya | tan ana rêrasan malih | nora lara nora êsak | tan suka datan prihatin ||

2. kaananing Kang Maha Gung | purba wasesaning mukhlis | Hyang Suksma ndadèkkên alam | myang akarya bumi langit | isèn-isène bawana | manusa tinitah luwih ||

3. tanpa uni tanpa wujud | ingkang wujud tanpa uni | tan arupa tan aganda | ana ganda tanpa nami | kang wujud datanpa bawa | ana wuwus tanpa warni ||

4. kang lungan tan nêdya mantuk | kang mulih tan lunga nguni | warna-warna titahing Hyang | sinandhang titahing Widhi | sami sinung kanikmatan |

--- 229 ---

mupangat murahing Widhi ||

5. kabèh rusak yêktinipun | tan ana langgêng sawiji | mung manusa kang kinarya | tinitah luhur pribadi | ana rusak ana ora | uripe tan owah gingsir ||

6. sajati-jatine iku | Kang Murba Misesèng dasih | tunggal lawan mukhlisira | tan ana sipat kêkalih | wruha bedaning panunggal | tunggalêna nala êning ||

7. jatine prabedanipun | mukhlis tinarimaning sih | sihing Hyang marang ing sira | têgêse panrimanèki | adhêpira ing Hyang Suksma | iku sajatining mukhlis ||

8. ing kono prabedanipun | barang rèhira atunggil | ywa sira darbe panyipta | kuwasa wasis pribadi | dèn sukur lawan narima | yèn pinarêng sihing Widhi ||

9. dadine datan kalawun | kayunira kang lêstari | lêstari pamoring Suksma | sinuksmanan kang patitis | murwaka purbaning karsa | karyanta tansah dèn sihi ||

10. sampêt rampunging panurun | Budha Wage nuju ari | ping dwi astha lèk candrama | Jumadi'lawal kang sasi | Kulawu ing wukunira | masa Sadha kang lumaris ||

11. sangkalanira pinetung | kêmbar warna ngèsthi janmi |[41][42] windu Adi lumaksana | ing Surakarta wêdharing | kang pustaka Walisana | wus titi tinêdhaksungging ||

--- I ---

Isinipun Buku Walisana

1. Sinom. Purwaka. Sèch Maulana Ibrahim saking tanah 'Arab lêlana dumugi nagari Cêmpa, lajêng kamantu dhatêng Raja Kiyan, dhaup kalihan Rêtna Dyah Siti Asmara, pêputra jalêr kalih, nama Radèn Santri 'Ali kalihan Radèn Rahmat, lajêng kinadangakên kalihan wayah nata nama Radèn 'Alim Abu Hurerah, sarta sami winulang agami Islam dhatêng Sèch Maulana Ibrahim. Kacariyos radèn têtiga sumêdya angajawi.

2. Asmaradana. Radèn têtiga lajêng bidhal nunut baita dagang, wontên ing sagantên baitanipun kasangsaran, radèn têtiga wilujêng andharat ing tanah Kamboja.

3. Dhandhanggula. Radèn têtiga anglajêngakên lampah alayar, kampir ing Palembang, kapanggih kalihan Arya Damar ingkang dados pangagêng ing Palembang, ing ngriku garwanipun Arya Damar ingkang nama Rêtna Subanci inggih Sang Raja Putri Cina, tilas pangrêmbenipun Sri Brawijaya ing Majapait ingkang katarimakakên dhatêng Arya Damar sampun ambêkta wawratan, pinuju ambabar putra jalêr winastan Radèn Praba, sarta lajêng pinaringan nama dening radèn têtiga, pinaraban Radèn Patah, Radèn Kasan inggih Radèn Yusuf. Kacariyos Arya Damar saha garwa sawadya-balanipun lajêng sami ngrasuk agami Islam, radèn têtiga anglajêngakên lampah alayar dhatêng tanah Jawi, sampun dumugi ing tanah Majapait, kapanggih kalihan Patih Gajahmada, lajêng kaunjukakên ing ngarsaning nata.

4. Sinom. Radèn têtiga angunjukakên atur panuwun mugi sang prabu karsa ngrasuk agami Islam, ananging sri narendra botên pinarêng ing karsa, awit taksih puguh anglêluri agamining para lêluhur, amung Sang Pramèswari Dwarawati ingkang karsa ngrasuk agami Islam, radèn têtiga lajêng pinalakramakakên sami antuk putra [pu...]

--- II ---

[...tra] èstrinipun Arya Teja ing Tuban, wusana radèn têtiga lajêng kapasrahakên dhatêng Arya Lêmbusura ing Surabaya sampun katampèn, botên antawis lami Radèn Santri 'Ali kajumênêngakên imam ing Grêsik, nama Raja Pandhita 'Ali Murtala, Radèn Rahmat kajumênêngakên imam ing Surabaya, dêdalêm ing Ngampèldênta, anama Pangeran Katib, karan Susuhunan Ngampèldênta, miwiti jumênêng wali, dene Radèn 'Alim Abu Hurerah kajumênêngakên imam ing Majagung, nama Susuhunan 'Alim ugi karan Susuhunan Majagung.

5. Pucung. Sèch Maulana Iskak, kalêrês ipenipun Sèch Maulana Ibrahim, sampun pêputra kalih sami jalêr, nama Sayid 'Es kalihan Sayid Yakub, Sayid kêkalih wau lajêng angajawi, Sayid 'Es dhatêng Majapait, dene Sayid Yakub dhatêng Balambangan, Sayid 'Es suwita ing Prabu Brawijaya, kapundhut putra kanamakakên Radèn Suta Maharaja, lajêng pamit mundur dhatêng Ngampèldênta, kapanggih kalihan Susuhunan Ngampèldênta, lajêng kajumênêngakên imam ing Dêmak, wontên ing ngriku karan nama Sang Sèch Suta Maharaja. Sayid Yakub sampun dumugi ing Balambangan, lajêng kapundhut mantu dhatêng Prabu Sadmuddha, dhaup kalihan Sang Rêtna Sabodhi, nuntên kaparingan nama Pangeran Radèn Walilanang. Botên lami lajêng tinundhung saking Balambangan, kesah dhatêng Ngampèldênta, tinanggapan dening Susuhunan Ngampèldênta, lajêng kajumênêngakên imam ing Patukangan. Sang Rêtna Sabodhi ing Balambangan ambabar putra jalêr, ingkang ibu seda konduran, jabang bayi linabuh ing sagantên, lajêng pinupu dening Ki Juragan Samboja ing Grêsik, kabêkta mantuk dhatêng ing Tandhês, sarta kanamakakên Radèn Satmata.

6. Asmaradana. Sèch Waliu'lislam, ugi putranipun Sèch Maulana Iskak, saking tanah 'Arab

--- III ---

angajawi, anjujug ing Ngampèldênta, angsal sihipun Susuhunan Ngampèldênta, lajêng kajumênêngakên imam ing Pasuruhan, nuntên kamantu dening Adipati Pasuruhan, lajêng ngalih padalêman ing Pandhanarang, kapiyarsa Sang Prabu Brawijaya, kalulusakên lênggahipun sarta sinung nama adipati, mêngkoni ing Pandhanarang saha pinardikakakên ngimami ingkang sami kêsdu agami. Sèch Maulana Iskak kanthi putra nama Chalifah Kusèn sami angajawi anjujug ing Ngampèldênta, lajêng tinuduh ing Susuhunan Ngampèldênta, kaaturan angimamana ing Madura saurutipun, sarta amuriha Islamipun Sri Lêmbupêtêng ing Madura, Sayid kêkalih lajêng dhatêng Madura, sakalangkung rinêsêpakên dening Sri Lêmbupêtêng, ngantos sami kapundhut ipe, ananging botên lami lajêng sami katundhung saking Madura, Sèch Maulana Iskak lajêng trimah rêrêm wontên tanah ing Malaka, dene Chalifah Kusèn wangsul dhatêng Ngampèldênta. Sri Lêmbupêtêng lampah namur dhatêng Ngampèldênta, sumêdya nyidra Susuhunan Ngampèldênta, nanging kasoran prabawa, wasana Sri Lêmbupêtêng lajêng karsa ngrasuk agami Islam.

7. Sinom. Sri Lêmbupêtêng lajêng kondur dhatêng Madura kadhèrèkakên Chalifah Kusèn, nanging Chalifah Kusèn lajêng lampahipun dhatêng Sumênêp kapanggih kalihan Sri Jaranpanolih, sang prabu sampun kabuka ing galih karsa ngrasuk agami Islam, Chalifah Kusèn lajêng dhatêng Balega, pangagengipun ing Balega ugi lajêng karsa ngrasuk agami Islam, Chalifah Kusèn lajêng têtêp dêdunung ing Madura. Wontên malih putranipun Sèch Maulana Iskak, nama Sèch Maulana Mahribi kalihan Sèch Maulana Garibi, Sèch kêkalih wau saking tanah 'Arab angajawi anjujug ing Ngampèldênta, lajêng sami sinungan dunung, dening Susuhunan Ngampèldênta, Sèch kêkalih sami kinèn

--- IV ---

ngimami ing Bantên, Sèch Maulana Garibi lajêng têtêp wontên ing Bantên, dene Sèch Maulana Mahribi botên kraos wontên ing Bantên nuntên pindhah dhatêng nagari Cêmpa. Sayid Zain saking tanah 'Arab angajawi anjujug ing Ngampèldênta, lajêng tinêdah angimamana ing Cirêbon, Barêbês lan Pajajaran, nuntên adhêdhêkah ing Gunung Jati, lajêng karan Susuhunan Gunung Jati. Sèch Waliu'lislam ingkang ngimami ing Samarang saurutipun (Pandhanarang) sampun pêputra jalêr tiga, nama Sèch Kalkum kinèn ngimami ing Pakalongan, Sèch 'Abdu'llah kinèn ngimami ing Kêndhal, Sèch 'Abdu'rrahman kinèn ngimami ing Kaliwungu. Wontên malih Sèch saking tanah 'Arab angajawi, nama Sèch Jamhur 'Alim anjujug ing Ngampèldênta, lajêng tinuduh dening Susuhunan Ngampèldênta, angimamana ing Pajarakan, Radèn Satmata ing Garêsik sampun lola, lajêng pinupu nangkoda ing Benang, nanging botên dangu lajêng dados tiyang lola malih, nuntên cobi-cobi alampah dagang, nanging pambekanipun rila lêgawa têmên tarima.

8. Dhandhanggula. Radèn Satmata sampun sagêd ngatingalakên mangunahipun, samangke nêdya alêlana, sadaya barang darbèkipun kadarmakakên dhatêng para rencangipun. Sèch Subabangip saking tanah 'Arab angajawi anjujug ing Ngampèldênta, lajêng kinèn angimami ing tanah Pranaraga saurutipun tanah têngahan.

9. Pangkur. Prabu Andayaningrat ing Pêngging anglurugi Sèch Waliu'lislam ingkang angimami ing Sêmarang, dados prang agêng, wêkasan Sèch Waliu'lislam seda ing paprangan, Sang Sèch Suta Maharaja mangsah pêpulih, ananging karoban lawan lajêng angoncati, dumugi ing Dêmak kasayahan têmahan seda, putrinipun Sèch Waliu'lislam nama Siti Umi Kamsum, sarta putrinipun Sèch Suta Maharaja nama Siti Jenap, sami kapalajêng ngungsi dhatêng ingkang

--- V ---

raka Susuhunan Gunung Jati.

10. Kinanthi. Radèn Patah ing Palembang sampun diwasa, saking karsanipun Arya Damar, Radèn Patah kinèn gumantos kapraboning rama wotên ing Palembang, nanging sang radèn sangêt pamoponipun, lajêng lolos ing dalu piyambakan tanpa kanthi.

11. Dudukwuluh. Radèn Kusèn, rayinipun Radèn Patah tunggil ibu sanès rama, lajêng nututi lolos, wontên ing paran sagêd pinanggih, Radèn Patah kalihan Radèn Kusèn lajêng nunut lampahipun Sèch Sabil saking Malaka, sumêdya angajawi badhe suwita Sang Prabu Brawijaya ing Majapait.

12. Sinom. Tiyang agêng têtiga lajêng sami lumampah, angsal parmaning Pangeran sagêd pikantuk nunutan baita nuntên pangkat alayar, sampun dumugi pasisiripun Surabaya lajêng sami tumêdhak dhatêng Ngampèlgadhing, Radèn Patah sumêdya puruhita dhatêng Susuhunan Katib ing Ngampèldênta, dene Radèn Kusèn kalihan Sèch Sabil anglajêngakên lampah dhatêng Majapait, Radèn Patah sampun katampèn puruhitanipun dhatêng Susuhunan Katib ing Ngampèldênta. Radèn Kusèn kalihan Sèch Sabil sampun dumugi nagari Majapait, sampun kauningan ing sri narendra.

13. Dhandhanggula. Sri narendra sampun karsa nampèni pasuwitanipun Radèn Kusèn kalihan Sèch Sabil, Radèn Kusèn ginanjar mêngku praja ing Têrung nama Adipati Pêcattandha, dene Sèch Sabil tinuduh kinèn minta prênah dhatêng Ngampèldênta, nuntên mangkat, dumugi ing Ngampèldênta sampun kapanggih kalihan Susuhunan Katib, lajêng kajumênêngakên imam ing Ngudung, achiripun karan Susuhunan Ngudung. Radèn Patah kamantu ing Kangjêng Susuhunan Ngampèldênta, dhaup kalihan Ratu Panggung. Putranipun Susuhunan Ngampèldênta ingkang pêparab Makdum Ibrahim tinanêm

--- VI ---

ing Benang, lajêng karan Susuhunan Benang. Radèn Satmata saking Benang sumêdya dhatêng 'Arab, kandhêg wontên ing tanah Malaka, kapanggih kalihan Sèch Maulana Iskak ing dhukuh Pase, jêbul punika ingkang eyang piyambak, ingkang wayah lajêng winêjang ing ngèlmi.

14. Gambuh. Wêjanganipun Sèch Maulana Iskak dhatêng ingkang wayah Radèn Satmata, Radèn Satmata lajêng kapurih wangsul dhatêng tanah Jawi, nuntên mangkat, sadhatêngipun ing tanah Jawi anjujug ing Tandhês, lajêng kamantu kalihan Pangeran Pinatih, sarta kajumênêngakên imam ing Tandhês, jêjuluk Pangeran Chalifah, saha lajêng abêbadra padhepokan wontên ing Giri Gajah Kadhaton.

15. Asmaradana. Pangeran Chalifah apuruhita dhatêng Susuhunan Ngampèldênta, lajêng winêjang ing ngèlmi.

16. Durma. Wêjangangnipun Susuhunan Ngampèldênta dhatêng Pangeran Chalifah.

17. Pangkur. Taksih lajêngipun wêjanganipun Susuhunan Ngampèldênta dhatêng Pangeran Chalifah.

18. Sinom. Taksih lajênging wêjanganipun Susuhunan Ngampèldênta dhatêng Pangeran Chalifah lajêng kapundhut mantu dhatêng Jêng Susuhunan, nuntên kalilan mantuk dhatêng Tandhês, sampun kapanggih kalihan Pangeran Pinatih, lajêng kajumênêngakên ulu-uluning imam laladan Tandhês Garêsik, botên dangu lajêng kondur dhatêng Giri Gajah Kadhaton.

19. Asmaradana. Pangeran Chalifah lajêng karan Susuhunan Giri Pura. Radèn Sahit, putranipun Tumênggung Wilatikta ing Jêpara, sakalangkung mursalipun, anuju satunggiling dintên ambegal lampahipun Susuhunan Benang, nanging kasoran prabawa, lajêng martobat sarta nyuwun sumêdya puruhita, Radèn Sahit

--- VII ---

kadhawuhan nêngga cisipun Jêng Susuhunan ingkang katancêbakên, botên kalilan kesah manawi Jêng Susuhunan dèrèng rawuh malih. Radèn Patah tinuduh ing Jêng Susuhunan Ngampèldênta, kinèn angênggènana patanahan ing wana Bintara, talatah Dêmak, yèn manggih galagah ingkang angganda arum kadhawuhan andhêkahi, ing têmbe bumi Bintara dados nagari, Radèn Patah sabrayat lajêng mangkat, enggalipun sampun adhêdhêkah wontên ing tanah Galagahwangi, karajanipun sampun karta harja kados praja.

20. Dhandhanggula. Putranipun Susuhunan Ngampèldênta ingkang nama Masakèh Mahmud tinuduh ing rama kinèn angimami ing talatahing wukir Muryapada, wontên ing ngriku lajêng nama Susuhunan Darajat. Susuhunan Giri Gajah sampun katingal karamatipun. Susuhunan Benang nuwèni Radèn Sahit, pinanggih sampun prasasat pêjah, lajêng winisik jatining ngèlmi rasa-sasmita, sarta rinilan kesah saking wana Jatisari, Radèn Sahit lajêng kesah angidêri bumi sarta anglajêngakên lampah amartapa. Sri Brawijaya ing Majapait anduta Adipati Pêcattandha, kinèn animbali tiyang ingkang misuwur winastan Kusuma Sudibya Sakti ingkang dhêdhêkah ing tanah Bintara. Adipati Pêcattandha sawadya-bala bidhal, dumugi laladan Bintara kèndêl masanggrahan.

21. Sinom. Adipati Pêcattandha kintun sêrat dhatêng Radèn Patah, kalampahakên ing duta, Radèn Patah lajêng mangsuli sêrat suraos sagah sowan dhatêng Majapait, Adipati Pêcattandha sawadya-bala lajêng bidhal wangsul dhatêng Majapait.

22. Gambuh. Adipati Pêcattandha sampun unjuk atur uninga ing sri narendra, botên antawis dangu, Radèn Patah sowan dhatêng Majapait, lajêng kajumênêngakên Adipati

--- VIII ---

ing Bintara, saha kalilan bidhal wangsul dhatêng Bintara.

23. Pucung. Radèn Sahit tansah pangudinipun dhatêng kanyataan, lajêng anyakabat dhatêng Susuhunan Gunung Jati, saha kapundhut ipe, dhaup kalihan Rêtna Siti Jenab, sarta sinung nama Sèch Malaya, lajêng abêbadra wontên ing dhukuh Kali Jaga.

24. Kinanthi. Susuhunan Gunung Jati amêjang ngèlmi dhatêng Sèch Malaya.

25. Mêgatruh. Lajênging wêjanganipun Susuhunan Gunung Jati dhatêng Sèch Malaya.

26. Sinom. Taksih lajênging wêjanganipun Susuhunan Gunung Jati dhatêng Sèch Malaya. Wusana Sèch Malaya lajêng nyuwun pamit badhe ngupadosi Nabi Kilir, sampun rinilan lajêng lumampah dumugi pasisir Samarang, ing ngriku Nabi Kilir tumêdhak apindha lare bajang, lajêng paring wêjangan dhatêng Sèch Malaya.

27. Pucung. Lajênging wêjanganipun Nabi Kilir dhatêng Sèch Malaya.

28. Gambuh. Taksih lajênging wêjanganipun Nabi Kilir dhatêng Sèch Malaya, sarampunging amêjang, Nabi Kilir musna, Sèch Malaya kondur dhatêng Kali Jaga, lajêng karan Susuhunan Kali Jaga, dados imam agung anrus kadibyaning ngèlmi.

29. Asmaradana. Pratelanipun para wali ing tanah Jawi. Susuhunan Giri Gajah amêjang ngèlmi dhatêng para sakabat, Sèch Sitijênar mancala warni dados cacing kalung tumut amirêngkên wêjangan.

30. Sinom. Wêjanganipun Susuhunan Giri Gajah. Sèch Sitijênar mantuk dhatêng padununganipun, lajêng angubalakên ngèlmi, dados paguroning kathah, misuwur ngantos kamirêngan saking Giri Gajah, Susuhunan Giri Gajah lajêng utusan animbali Sèch Sitijênar badhe kaajak musawaratan ngèlmi, wangsuling

--- IX ---

duta ambêkta wangsulan: Ing kene Sèch Sitijênar ora ana, sing ana mung Pangeran Sajati.

31. Kinanthi. Susuhunan Giri Gajah utusan malih animbali Pangeran Sèch Sitijênar anglêgani, lajêng sami musawaratan wontên ing Giri Gajah.

32. Asmaradana. Wêdharing musawaratanipun para wali, wêkasan Susuhunan Giri Gajah ingkang kawogan anglunas tiyang ingkang murang saraking ngèlmi, nanging taksih kasarantosakên manawi sampun dumugi masa-kalanipun, para wali lajêng pakêmpalan angrêmbag badhe ambêdhah nagari Majapait. Susuhunan Ngampèldênta seda. Susuhunan Giri Gajah kadhaton jumênêng Ratu têtungguling agama, jêjuluk Susuhunan Ratu Tunggul Chalifatu'llah.

33. Sinom. Susuhunan Benang lajêng manggihi Susuhunan Giri Gajah, pitakèn sababipun têka lajêng ngakên Ratu, winangsulan yèn saking pakèning Allah, Susuhunan Benang nyuwun tandha kanyataan, Susuhunan Ratu Tunggul lajêng ngajak mangkat dhatêng Mêkah, lajêng sami mangkat numpak kèci, kandhêg wontên tanah Malaka, kapanggih kalihan Sèch Maulana Iskak, Sèch Maulana Iskak kadugi dados saksining Allah.

34. Gambuh. Sèch Maulana Iskak angidèni, Susuhunan Ratu Tunggul ing Giri kabêbahan angratoni sakathahing para mukmin, dene Susuhunan Benang kabêbahan ngratoni agami sarta ngèlmu, sakalihan lajêng kondur dhatêng tanah Jawi, Susuhunan Ratu Tunggul kondur dhatêng Giri Gajah Kadhaton, Susuhunan Benang kondur dhatêng Ngampèldênta, sadumugining Surabaya lajêng nama ratu, jêjuluk Prabu Nyakrakusuma, pêparab Ratu Wadat, Sri Narendra Majapait utusan duta lumampah dhatêng Giri, mundhut tumbal murih sirnaning

--- X ---

dahuru, Susuhunan Ratu Tunggul ing Giri kabaranang duka, wangsulanipun: Yèn Prabu Majapait prapta pribadi, ingsun ya gêlêm angsung.

35. Pangkur. Sri Narendra Majapait utusan anglurugi ing Giri, Susuhunan Ratu Tunggul anyipta kalam panyêratan dados dhuwung ngamuk piyambak, wadya-bala Majapait mundur dhatêng praja. Prabu Anom Palembang, ingkang dados pêpatihipun Susuhunan Ratu Tunggul ing Giri, sumêdya ambalela ing Kangjêng Susuhunan.

36. Sinom. Pambalelanipun Prabu Anom Palembang, kasor prabawa dening Kangjêng Susuhunan Ratu Tunggul ing Giri, lajêng asrah patobat, achiripun Prabu Anom Palembang kondur dhatêng nagarinipun piyambak ing Palembang. Susuhunan Ratu Giri utusan ambêdhah praja Pathi, dados prang rame, wadya-bala Giri karepotan lajêng mundur. Susuhunan Ratu Giri lajêng utusan ambêdhah praja Tuban.

37. Dhandhanggula. Adipati Tuban botên lumawan pêrang, malah lajêng nungkul aris dhatêng Giri. Susuhunan Ratu Tunggul ing Giri seda, saking karsanipun Susuhunan Benang kalihan Susuhunan Gunung Jati, putra sêpuh nama Pangeran Dalêm kagêntosakên ingkang rama, Sinêbut Susuhunan Giri II. Sri Narendra Majapait utusan malih anggêpuk ing Giri, Susuhunan Giri lolos ngungsi gisiking sagantên, prawira Majapait lajêng angrisak sakathahing griya ing Giri binasmi, pasareyan kuburipun Susuhunan Ratu Giri dhinudhuk, mêdal tawonipun.

38. Durma. Tawon yutan sami ngêntupi wadya-bala Majapait têmahan kagegeran lajêng mundur dhatêng praja, tawon tansah ambujêng ngantos dumugi nagari Majapait, sri narendra sagarwa putra jêngkar mangetan dumugi tanah

--- XI ---

Wirasaba. Susuhunan Giri wangsul kondur dhatêng Giri malih, Sri Brawijaya sampun angadhaton malih. Para wali apêpakan wontên ing Bintara, angênthêlakên rêmbag ambêdhah Majapait, Susuhunan Benang pinatah dados senapatining pêrang, Adipati Bintara minangka narendra, saha lajêng angêdêgakên masjid ing Dêmak.

39. Pangkur. Sèch Malaya anjêjêgakên keblating masjid Dêmak. Susuhunan Ngudung tinêdah nglurug dhatêng Majapait, sawadya-bala sampun bidhal. Ing Majapait sampun siyaga nadhahi dhatênging mêngsah, lajêng prang rame, Susuhunan Ngudung sampun kasambut ing prang mêngsah Adipati Têrung. Sang Adipati Bintara sawadya-bala ingkang sampun kalampahan wontên ing Surabaya, lajêng bidhal dhatêng Majapait. Susuhunan Kudus minangka banjêling senapati, lajêng angêpang nagari Majapait.

40. Durma. Para prawira Majapait mapagakên pêrang, lajêng campuh kalihan para prawira Dêmak, mujijatipun para wali kabèbèrakên, têmahan para prawira Majapait kathah ingkang kasambut ing pêrang, wadya-bala Majapait larut, Sri Brawijaya sagarwa putra jêngkar saking pura lolos dhatêng Pranaraga, nagari Majapait sampun bêdhah, Adipati Dêmak ambidhalakên wadya-bala kinèn ambujêng mêngsah dhatêng Pranaraga, dados pêrang malih, ananging wadya-bala Majapait kasêsêr, Sri Brawijaya lolos mangilèn pisah kalihan para garwa putra.

41. Asmaradana. Tindakipun Sri Brawijaya dumugi ardi Sawar laladanipun ardi Sèwu, wontên ing ngriku sang prabu angukud jaganipun têmahan seda, Adipati Bintara kalihan Susuhunan Benang manggih layoning sang prabu, lajêng kabêkta dhatêng Dêmak. Para wali pêpakan lan para narendra, nuntên Susuhunan

--- XII ---

Giri Pura kajumênêngakên nata, ing Dêmak dipun lih nama Nagari Ngawantipura, sarêng sampun kalampahan 40 dintên, Sang Adipati Bintara ingkang gumantos kaprabonipun, jêjuluk Sultan Syah 'Alam Akbar. Ing Majapait, Prabu Anom Atmawijaya taksih sumêdya ngêkahi karaton, kabiyantu Adipati Têrung, kapiyarsa saking Dêmak, lajêng linurugan dening Senapati Susuhunan Kudus, dados prang rame, wadya-bala Majapait karoban lawan, Adipati Pêcattandha lumèrèg pacak baris wontên ing Têrung, dene Prabu Anom Atmawijaya lolos mangilèn, lajêng adhêdhêkah ing ardi Lawu, kasêbut Ki Agêng Gugur.

42. Mijil. Susuhunan Kudus anglurugi ing Têrung, Adipati Pêcattandha lajêng nungkul aris, nuntên sami bidhal dhatêng Dêmak, sadumuginipun Dêmak sampun sami marêk ing ngarsanipun Kangjêng Sultan, Adipati Pêcattandha kalêstarèkakên têtêpipun dados Adipati ing Têrung, putrinipun Adipati Têrung kapundhut ing nata, lajêng kaganjarakên Susuhunan Kudus.

43. Sinom. Cariyosipun Ki Agêng Sela. Cariyosipun Pangeran Panggung, misuwur dados paguroning kathah, kapiyarsa saking Dêmak, lajêng katimbalan ing ngarsanipun Jêng Sultan, nuntên sami sarasehan ngèlmi.

44. Asmaradana. Pangeran Panggung amêdharakên sorahing ngèlmi wontên ngarsanipun Jêng Sultan Dêmak.

45. Mijil. Taksih lajênging sêsorahipun Pangeran Panggung, Sultan Dêmak karsa angyêktosakên tekad ingkang prêmati, Pangeran Panggung lajêng lumêbêt ing latu murub, wontên salêbêting latu murub wau lajêng lênggah kalihan nyêrat anggitanipun sêrat suluk Malangsumirang.

46. Dhandhanggula. Sêrat suluk Malangsumirang

--- XIII ---

sêkar Dhandhanggula 27 pada, ngêwrat kawruh ananing kajatên. Pangeran Panggung mêdal saking latu murub kalihan mundhi sêrat anggitanipun, pinapagakên dening Jêng Sultan sarta para Wali.

47. Sinom. Sêrat suluk sampun katur Jêng Sultan, Pangeran Panggung lajêng kesah saking nagari Dêmak, Jêng Sultan sarta para Wali sami anyuraos maksudipun sêrat suluk Malangsumirang. Pangeran Panggung lajêng dipun upadosi sampun kapanggih, nuntên kagolongakên para Wali, santun nama Susuhunan Gêsêng.

48. Asmaradana. Para Wali sami anganggit lagunipun têmbang Macapat, sarta sêrat-sêrat Jawi, kados ta: Walisana, Pawukon, Kidungan, Cariyosipun Ki Sutakara, Jaka Sumantri, punapadene nganggit namaning taun, wulan, windu, churuf, tuwin sawarnining petang-petang.

49. Gambuh. Taksih lajêngipun para Wali sami nganggit laguning têmbang Macapat, sarta sêrat-sêrat Jawi: salasilahing Karaton Pajajaran, Cariyosipun Jaka Sujanma, Himpunan Wêjanganipun Para Wali ginêlêng dados sawirid.

50. Sinom. Taksih lajêngipun Himpunan Wirid. Sultan Binatara mêwahi wêwaton nukilan saking Kuran.

51. Kinanthi. Taksih lajêngipun wêwaton nukilan saking Kuran. Gêntos anyariyosakên lêlampahanipun Sèch Sitijênar, Sèch Sitijênar katimbalan dhatêng dhatêng ing Giri, dening para Wali, tinodhi mênggah ingkang dados kantêpaning tekadipun, botên ewah kados tekadipun ing ngajêng, Sèch Sitijênar lajêng kinisas sampun dumugi ing sedanipun, atilar wasita jati, para sakabatipun Sèch Sitijênar tiyang pitu sami bela pêjah.

52. Dhandhanggula. Rabinipun Sèch Sitijênar

--- XIV ---

botên narimahakên pêjahing lakinipun, lajêng dipun imur dening Susuhunan Giri dados ing panarimahipun. Susuhunan Kalijaga pindhah padalêman dhatêng ing Kadilangu. Lêlampahanipun Buyut Paningrat sarta putranipun pawèstri nama Dyah Namarwulan, sabêdhahing nagari Majapait kalunta-lunta lolosipun dumugi ing ardi Êduk.

53. Asmaradana. Buyut Paningrat kalihan putranipun pawèstri Dyah Namarwulan adhêdhukuh wontên ing Kadilangu, Sang Dyah pinulangraras dening Jalasangara, apêputra Jaka Sangara.

54. Sinom. Jaka Sangara suwita dhatêng Dêmak, pinangkat mantri nama Hèrmaya, lajêng linurugakên dhatêng Matahun angsal damêl, Hèrmaya kagêntosakên wontên ing Matahun dados Senapati, nama Tumênggung Jaya Sangara. Cariyosipun Ki Agêng Kêbokênanga ing Pêngging, kacariyos, Ki Agêng Pêngging pinuju tuwi ingkang raka tunggil paguron, nama Ki Agêng Tingkir ingkang adhêdhepok ing ardi Purwa, wontên ing Ardi Purwa Ki Agêng Pêngging nuju sare layap-layap wontên wasita kapiyarsa, ujaring wasita Ki Agêng Pêngging winêca badhe anurunakên Ratu, mêngku sapulo Jawi, sarananipun kêdah palakrama angsal Rara Alit ing Gugur, Ki Agêng kêkalih lajêng tindak sumêdya dhatêng ing Gugur.

55. Pucung. Lampahipun Ki Agêng Pêngging kalihan Ki Agêng Tingkir dumugi ing dhukuh Sêkar, kapanggih kalihan Ki Agêng Butuh lan Ki Agêng Ngêrang. Ki Agêng sakawan sêsarêngan anglajêngakên lampah, dumugi wana Jatisari kapapag kalihan Ki Agêng Gugur lan sadhèrèkipun nèm pawèstri Rara Alit sarta kadang jalêr kalih, sasampunipun sarêmbag, Ki Agêng Gugur sakadang lajêng kabêkta dhatêng Butuh, wontên ing ngriku panikahipun [panikah...]

--- XV ---

[...ipun] Rara Alit angsal Ki Agêng Kêbokênanga ing Pengging, sarampunging prêlu lajêng sami sowang-sowang kondur.

56. Dhandhanggula. Ki Agêng Pêngging awêwarah dhatêng sakabatipun nama Pak Kadim, bab kawruh napi lan isbat, mêndhêt pêpiridan saking pangandikanipun Kangjêng Nabi Muchammad dhatêng para sakabat.

57. Sinom. Taksih lajêngipun wêwarah pêpiridan saking Kadis.

58. Kinanthi. Taksih lajênging wêwarah pêpiridan saking Kadis. Titi-masa rampunging panurun ing taun Jawi angka 1842.

Perc: DJAJA: Sraten - Solo

 

---

1	lambunge. (kembali) lambunge.
2	Kurang satu suku kata: wadya Dêmak sarêng miyat. (kembali) Kurang satu suku kata: wadya Dêmak sarêng miyat.
3	prawira. (kembali) prawira.
4	pramudhita. (kembali) pramudhita.
5	pupoh. (kembali) pupoh.
6	Kurang satu suku kata: wadyanira kasor ing ajurit. (kembali) Kurang satu suku kata: wadyanira kasor ing ajurit.
7	bêndhe. (kembali) bêndhe.
8	Lebih satu suku kata: mring dhukuh Pakèringan. (kembali) Lebih satu suku kata: mring dhukuh Pakèringan.
9	jalu. (kembali) jalu.
10	nyarah. (kembali) nyarah.
11	rakangatin. (kembali) rakangatin.
12	kukuma. (kembali) kukuma.
13	pambrangusing. (kembali) pambrangusing.
14	Lebih satu suku kata: nulya kuruf Isniniyah. (kembali) Lebih satu suku kata: nulya kuruf Isniniyah.
15	Lebih satu suku kata: srat Pal nabi pamirite. (kembali) Lebih satu suku kata: srat Pal nabi pamirite.
16	Lebih satu suku kata: ing dalêm Betal ma'mur. (kembali) Lebih satu suku kata: ing dalêm Betal ma'mur.
17	Lebih satu suku kata: dalêm Baital muharram. (kembali) Lebih satu suku kata: dalêm Baital muharram.
18	Lebih satu suku kata: Betal mukaddas jronipun. (kembali) Lebih satu suku kata: Betal mukaddas jronipun.
19	Lebih satu suku kata: ing dalêm Betal makmuri. (kembali) Lebih satu suku kata: ing dalêm Betal makmuri.
20	Lebih satu suku kata: ing Betal muharrami. (kembali) Lebih satu suku kata: ing Betal muharrami.
21	Lebih satu suku kata: dalêm Betal mukaddasi. (kembali) Lebih satu suku kata: dalêm Betal mukaddasi.
22	êrabe (dan di tempat lain). (kembali) êrabe (dan di tempat lain).
23	Lebih dua suku kata: êrabe Kur'an pan dadi. (kembali) Lebih dua suku kata: êrabe Kur'an pan dadi.
24	Lebih satu suku kata: yêkti saking Betal ma'mur. (kembali) Lebih satu suku kata: yêkti saking Betal ma'mur.
25	Lebih satu suku kata: lawan Betal muharram. (kembali) Lebih satu suku kata: lawan Betal muharram.
26	Lebih satu suku kata: têlu Betal mukaddasi. (kembali) Lebih satu suku kata: têlu Betal mukaddasi.
27	Baca: za'. (kembali) Baca: za'.
28	Lebih satu suku kata: za' gigir têngên punika. (kembali) Lebih satu suku kata: za' gigir têngên punika.
29	Pupuh 51.9 ini sampai dengan Pupuh 52.16 hampir identik dengan versi Sitijenar (Tan Kun Swi 1931), Pupuh 5.1-6.16. Lihat juga catatan di Pupuh 29.16 di atas. (kembali) Pupuh 51.9 ini sampai dengan Pupuh 52.16 hampir identik dengan versi Sitijenar (Tan Kun Swi 1931), Pupuh 5.1-6.16. Lihat juga catatan di Pupuh 29.16 di atas.
30	tan. (kembali) tan.
31	sangsara. (kembali) sangsara.
32	wikani. (kembali) wikani.
33	pênguk. (kembali) pênguk.
34	lan. (kembali) lan.
35	Biasanya guru lagu e(o): kasêktène baya putèh. (kembali) Biasanya guru lagu e(o): kasêktène baya putèh.
36	Gatra ke-6 (8u), ke-7 (7a), ke-8 (8i), dan ke-9 (12a) tidak ada. (kembali) Gatra ke-6 (8u), ke-7 (7a), ke-8 (8i), dan ke-9 (12a) tidak ada.
37	kucing-kucing. (kembali) kucing-kucing.
38	Lebih satu suku kata: nèng Betulah sabakdane. (kembali) Lebih satu suku kata: nèng Betulah sabakdane.
39	Lebih satu suku kata: mangka nayakaningrat. (kembali) Lebih satu suku kata: mangka nayakaningrat.
40	Gatra ke-5 (8a), ke-6 (8u), ke-7 (7a), dan ke-8 (8i) tidak ada. (kembali) Gatra ke-5 (8a), ke-6 (8u), ke-7 (7a), dan ke-8 (8i) tidak ada.
41	§ (Taun Jawi Jimakhir 1842, Masèhi 15 Mèi 1912). (kembali) § (Taun Jawi Jimakhir 1842, Masèhi 15 Mèi 1912).
42	Tanggal: Budha (Rêbo) Wage dwi astha (28) Jumadi'lawal (Jumadilawal): kêmbar warna ngèsthi janmi (AJ 1842). Tanggal Masehi: Rabu 15 Mei 1912. (kembali) Tanggal: Budha (Rêbo) Wage dwi astha (28) Jumadi'lawal (Jumadilawal): kêmbar warna ngèsthi janmi (AJ 1842). Tanggal Masehi: Rabu 15 Mei 1912.