Kalimataya, Anonim, 1904, #1533 (Hlm. 001–152)
1. | Kalimataya, Anonim, 1904, #1533 (Hlm. 001–152). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
2. | Kalimataya, Anonim, 1904, #1533 (Hlm. 152–305). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
3. | Kalimataya, Anonim, 1904, #1533 (Hlm. 305–541). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
4. | Kalimataya, Anonim, 1904, #1533 (Hlm. 541–582). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
Konservatori Karawitan
Indonesia Surakarta
Serat Kalimatoyo[1]
1. Dhandhanggula
1. rarasing rèh sinawung mêmanis | dènirarsa marsudi utama | maspadakkên caritane | ngago[2] tulatdan[3] agung | berata tyas ingkang tan yukti | ika para Pandhawa | atmajaning Pandhu | mêmardi tyas martotama | tama têmah bisa luhur madêg aji | rumêgêm ing Ngastina ||
2. pinèngêtan duk nurun marêngi | ari Akat Wage ping sapisan | kasadasa ing mangsane | candrama Sapar nuju | wuku Wayang lagya lumaris | Sancaya windunira | Jimakir kang taun | sangkalanira pinetang | dadine kang guna angèsthi sawiji |[4] ran Srat Kalimataya ||
3. kang tinutur tartiping pawarti | mèt turuting Srat Pustakaraja | pinugut ing panganggite | nênggih sabibaripun | aprang Bratayuda [Brata...]
--- 2 ---
[...yuda] ing nguni | kang jumênêng Ngastina | Yudhisthira Prabu | sakadangira sadaya | karatone wus ngumpul dadya sawiji | Wiratha wus aniwa ||
4. sagung para kadanging narpati | wus sinungan mulya kawiryawan | sajuru-juru pinancèn | pan jinêjêr jinurung | sadayanya wus samya mugti | samya jinunjung lênggah | nagri dèn dum-êdum | marang Prabu Darmaputra | para ari sadaya wus samya tampi | pamatahnya sri nata ||
5. Arya Wrêkudara sinung linggih | Banjarjungut dene Sang Arjuna | nênggih wus dhinaupake | lan Banuwati sampun | pinaringan ing Banakêling | gumantyèng Jayadrata | myang ari waruju | sira Sang Arya Nangkula | lan Sadewa kalih samya kinaryaji | mêngku nagri Măndraka ||
6. nama Prabu Nangkula lan ari | Prabu Sadewa tulus [tu...]
--- 3 ---
[...lus] raharja | ing Mandraka karatone | miwah kang para wadu | samya sinung măncanagari | bêktan saking Ngamarta | kang sami jinunjung | miwah Prabu Baladewa | Rêsi Bisma palênggahannya ginanti | dumadi parampara ||
7. wontên punakawannya kêkalih | kakang adhi kadang naking sanak | sinung sih nama kalihe | Draswapasi kang sêpuh | pinaringan ing Gilingwêsi | Sayakèsthi rinira | Mukabumi sinung | kalihnya jinunjung raja | nama Prabu Praswapati Sayakêsthi | sami tulus wibawa ||
8. wontên malih kang sinungan linggih | para santana kawula warga | pinangkat punggawa kabèh | Ngastinarja kêlangkung | para ratu misih sumiwi | dèrèng wontên rinilan | marang prajanipun | miwah Sri Bathara Krêsna | dèrèng
--- 4 ---
kondur dhatêng nagri Dwarawati | mêgsih anèng Ngastina ||
9. cinarita dene ingkang warsi | sangking dènira prang Bratayuda | pan misih tunggil taune | taun surya ingetung | sinangkalan sajroning warsi | pêgsa gunaning nata |[5] taun căndra ketung | tata gatining pandhita |[6] duk samana nagri Ngastina winarni | wontên sipta sasmita ||
10. kadhatêngan cahya anglimputi | sato wana kèbêgkan[7] sadaya | tan ana wruh pinangkane | cahya wênês sumunu | lintang-lintang kang bumi langit | miwah kang surya căndra | sadaya kalimput | kongsi saptari mangkana | datan ana kang wikan ing rina wêngi | amung kang tinêngêran ||
11. lamun krasa luwe arsa bugti | miwah nginum puniku
--- 5 ---
siyangnya | kang tinêngaran[8] wêngine | kabèh swaraning manuk | kang pancèn tan rinêngèng jalmi | walang krèk calapita | lir natarèng gunung | nanging padhang tan prabeda | surya căndra kalihnya datan kaègsi | kasongan prabèng cahya ||
12. duk sêmana Sang Sri Narapati | Yudhisthira miwah para nata | sêdaya ngungun galihe | samya duhkitèng kalbu | karsa prabancana dhatêngi | sagunging para nata | prasamya angrungruh | manawana ingkang mawa | Sang Bathara Krêsna myang Sri Maswapati | katiga Baladewa ||
13. samya parentah kinèn ngulati | kang amawa cahyarda angkara | samana tan wruh ênggène | kampitèng tyas sêdarum | dadya rêmbag samya sêmadi | manêgas[9] karsaning Hyang | kang murwèng pandulu | ri wusnya samya mangkana |
--- 6 ---
nulya wontên parmaning jawata luwih | nuruni rata cahya ||
14. kusirira myang kuda pangirit | mawi cahya mrabani bawana | tumibèng ngarsa panêpèn | kagyat kang samya nungku | para nata mya[10] para ari | sadaya samya mulat | gawok tyas sêdarum | ya ta Sri Bathara Krêsna | wus atampi ing sasmita ingkang prapti | mèsêm jroning wardaya ||
15. ingkang samya nèng byantara aji | datan ana kang graitèng driya | amung kagawokan kabèh | wau ta Sang Aprabu | Yudhisthira lan para ari | lênggah parêg ing rata | miwah para ratu | Bathara Krêsna tan têbah | myang Wiratha Sang Aprabu Maswapati | miwah Sri Baladewa ||
16. dangu samya dènira ningali | Sri Bathara [Batha...]
--- 7 ---
[...ra] Krêsna angandika | nanging sinandi yêktine | amung kinarya sêmu | pasamuwan apasang giri | dhuh yayi sri narendra | miwah para ratu | langkung ginaip punika | karsaning hyang wontên ingkang dèn paringi | rata kang mawa cahya ||
17. nanging kawula datan andugi | ingkang sinung ing rata punika | mila yèn sami karsane | inggih prayoginipun | katitihan aganti-ganti | pundi ingkang kalilan | sayêkti pakantuk | samana Sri Yudhisthira | duk miyarsa miwah kang para nêrpati | suka rêmbag sadaya ||
18. Prabu Maswapati kang rumiyin | wus tumamèng swandana kang rata | tan pêkantuk panitihe | gantya upaminipun | angidaki wayangan nênggih | tan ana gêrantêsnya |
--- 8 ---
sang nata gya wangsul | marêg ing Sri Yudhisthira | Sri Bathara Krêsna gumujêng ing galih | alon dènnya ngandika ||
19. matur marang Prabu Maswapati | kadospundi raosing sarira | miwah ta ing antarane | Sri Maswapati muwus | datan wontên raosing nênggih | manah kula kalintang | asangêt kumêpyur | mèsêm Sri Bathara Krêsna | sigra ngatag mring Prabu Drupada aglis | lajêng tumamèng rata ||
20. tan prabeda duk Sri Maswapati[11] | dènnya manjing rata tanpa karya | sampun wangsul ing ênggène | Sri Baladewa gupuh | tan pikantuk dènira nitih | gantya Bathara Krêsna | alon lêbêtipun | sêngadi angarah-arah | sarwi angling patute wakingsun iki | ingkang sinungan [si...]
--- 9 ---
[...nungan] rata ||
21. wus umanjing tan antara mijil | sangking cahya prabaning swandana | wus wangsul lêga galihe | nulya sira Sang Prabu | Yudhisthira umanjing aglis | kinèn umanjing rata | sagsana gya wangsul | maring palênggahanira | sigra ari Sang Sena ingatag aglis | kinèn umanjing rata ||
22. Bratasena gumuyu dènnya ngling | lah ta iku iya ngêndi ana | sarana ingujutdake[12] | nanging sayêgtinipun | yèn kang amrih utamèng yêgti | tan samar sangkan paran | aywa salang surup | sira Sang Bathara Krêsna | asasmita mring ari sarwi nganthuki | sigra Sang Bayuputra ||
23. marêpêgki rata gya manitih | tan adangu Sena gya
--- 10 ---
umêdal | tanpantuk don panitihe | nulya parari mangsuk | ganti-ganti wus tapa[13] kardi | miwah para santana | tan pae rumuhun | ya ta Sri Bathara Krêsna | sukèng driya sigra pirêmbagan malih | myang sagung para nata ||
24. ingkang samya marêg ing jro puri | Sri Bathara Krêsna angandika | sampun luwar sadayane | èstu dede kinayun | yèn suwawi ing yayi aji | yogya atur uninga | ing sasolahipun | inggih dhumatêng Saptarga | kangjêng eyang ingaturan aningali | rata andiwangkara ||
25. Prabu Yusdhisthira duk miyarsi | tuwin sagung kang para narendra | mangayu bagya karsane | wusnya dadining rêmbug | prabu ari kalih
--- 11 ---
tinuding | umarêg mring kang eyang | marang ing Ngartawu | Prabu Nangkula Sadewa | wus winêling saliring rèh sadayèki | prabu kalih gya budhal ||
26. tan winarna lampahirèng margi | Prabu Nangkula Prabu Sadewa | praptèng Saptarga kalihe | lajêng mring eyangipun | praptèng ngarsa eyangirèki | Bagawan Abiyasa | kagyat duk andulu | prabu kalih atur sêmbah | sampun katur sadaya ingkang wawêling | wiwitan lan wêkasan ||
27. ngunguning tyas wau duk miyarsi | Sri Bagawan Rêsi Abiyasa | wus karasa ing rasane | nulya wau mring sunu | Sri Bêgawan Dhêstharataji | arsa maring Ngastina | kang putra sang wiku | nuwun kêdah umiringa | tan linilan nuwun têngga ing asrami | kang putra tan lênggana ||
--- 12 ---
28. wus mangkana sang mahambêg êning | sampun budhal sangking ing Saptarga | ingiringakên wayahe | ing Mandraka Sang Prabu | lawan wontên siswa umiring | sakawan atut wuntat | tan kawarnèng ênu | wus prapta nagri Ngastina | Sang Bagawan Biyasa umanjing puri | panggih lan para wayah ||
29. Natèng Ngastina lan para aji | miwah sagung para arinira | gupuh mangraub padane | amung kang para sêpuh | datan tumut amangênjali | amung anjawat asta | satata alungguh | miwah para pramèswara | kumarubut gantya-gantya mangastuti | praptane eyangira ||
30. Sri Bagawan Biyasa ningali | prabaning rata kang mawa cahya | wus karasèng wardayane | nanging maksih sinamun | karsaning kang jawata luwih | sinantosan wardaya | wêkasing tumuwuh | wus tan samar pamorira | ing kawasan kang kawawas amung pêsthi | pinasthi
--- 13 ---
ing sri nata ||
2. Sinom
1. samana kang ponang cahya | duk nalikanira prapti | Sri Bagawan Abiyasa | obah kang kuda pangirit | kadya samêgtèng kardi | kang cahya wuwuh sumunu | beda lan waunira | awit wruh ingkang dèn anti | solahira kadyage tinitihana ||
2. wus mangkana Sri Bagawan | Biyasa ngandika aris | wawratanira tinanya | nênggih ni Dèwi Untari | Sri Krêsna matur aris | pukulun sampun lèkipun | kang eyang malih mojar | iya ing wawêkas mami | lair jabang bayi benjang mijil priya ||
3. ajana ngêmak sirahnya | sarta parabana benjing | iya Radèn Dipayana | Sri Puntadewa wotsari | sandika turirèki | sarwi kumêpyur tyasipun | miwah kang para raja | tan anduga tyasirèki | dene namanipun [namani...]
--- 14 ---
[...pun] pinaringkên ika ||
4. amung Sri Bathara Krêsna | kang sampun tampi ing galih | wau ta risang bagawan | sadangunira ningali | kang rata cahya adi | kadi kacaryan ing kalbu | alon dènnya ngandika | sun arsa bobot anitih | ingkang nata amawa cahya angkara ||
5. pinambêngan nora kêna | kadêrêng kêdah anitih | nulya marêpêgi nata | sigra anitih tumuli | ing ngriku sang mahêning | wus karsaning jawata gung | sirna kamanungsannya | wus wujut cahya anunggil | duk samana kang rata lajêng umêsat ||
6. mirut prabaning kang cahya | kang rata praptèng wiyadi[14] | wus sirna sami sakala | ing Ngastina sampun mulih | kadi ing nguni-uni | samana ingkang winuwus | nalika kadhatêngan | cahya kongsi pitung ari | datan kawistara siyang dalunira ||
7. ya ta Prabu Yudhisthira | miwah sagung para ari | mangu mangunênging driya |
--- 15 ---
tikbra sakala paraji | miwah kang para putri | sadaya karuna muhun | lir tinêbak mong tuna | Sri Krêsna agung maripih | angalimur amrih lipuring wardaya ||
8. nulya Sri Bathara Krêsna | parentah kinèn akardi | panuturirèng kamugsan | dupanya sampun binêsmi | tan antara dhatêngi | tandhaning kêkasih tuhu | sagung jawatèng wiyat | miwah kang para apsari | angudani gănda mrik lan kêmbang-kêmbang ||
9. sumilir maruta mănda | yayah mangayuh wiyati | dera sang kalêngkaning rat | kèrut karatan atitis | trênyuh sapraja kingkin | kataman agung mangungkung[15] | kungas kusuting kang rat | mirut wirutaning bumi | kang kawawang kukung ngawêngi ngawiyat ||
10. ima kang nglimputi pura | lir sumungsung ing prihatin | tidhêm ing sakala [saka...]
--- 16 ---
[...la] dahat | kadaut tyas sanêgari | taru-taru kapyarsi | sru kang tatêruh kumucur | ri wusnya tan antara | katingalan ing wiyatdi[16] | cumalorot kadya andaru kumênyar ||
11. tumiba ing ênggonira | Kusuma Dèwi Untari | nulya wontên kang pawongan | malajêng atur udani | gupuh solahirèki | dhuh pukulun sang aprabu | kawula tur uninga | Gusti Sang Dèwi Untari | ing samangke inggih babar mijil priya ||
12. suka Prabu Yudhisthira | gupuh samya manêdhaki | miwah sagung para nata | mring gène Dèwi Untari | sadaya aningali | kang jabang bayi binagus | ngênguwung cahyanira | samana wus dèn namani | wawêlinge Sang Bagawan Abiyasa ||
13. nênggih kibèn[17] namanana | Radèn Dipayana nguni | ing mangkya wus linaksanan | lajêng karasa nagari |
--- 17 ---
nulya Sri Narapati | Krêsna sigra anênuduh | maring wukir Saptarga | kinèn ngaturi udani | mring kang rama Sri Bagawan Drastharata ||[18]
14. lamun ingkang rama seda | myang babarira Untari | samana ingkang dinuta | sira Sang Prabu Sêtyaki | sampun anandhang wêling | budhal saha wadyanipun | kunêng ingkang dinuta | ya ta kawuwusa malih | duk samana wontên kang nangkoda Jawa ||
15. karyanya dagang turăngga | tiyang sangking tanah Kêling | anama Puthut Brabana | sampun pakaryanirèki | dhatêng ing tanah Jawi | kathah pêpajênganipun | nuju sawiji dina | Ki Puthut marêg sang aji | lawan bêkta gêgramènira turăngga ||
16. samana Sri Yudhisthira | anuju miyos tinangkil | pêpak sagung para raja | punggawa satriya mantri | supênuh păncaniti |
--- 18 ---
kagyat sang nata andulu | wontên nangkoda prapta | akathah bêgta turanggi | tinimbalan sampun prapta ngarsa nata ||
17. dinangu ing sêdyanira | umatur lamun agrami | turăngga wêdalan sabrang | mênawi karsa sang aji | sampun kinèn ningali | kabèh dêdaganganipun | wontên kuda satunggal | kinarsan sri narapati | pinaringan arta ing sarêgènira ||
18. Puthut Babrana turira | pukulun sri narapati | patikbra nuwun dêduka | tan susah pinaring picis | sumanggèng sri bupati | katura sadayanipun | amba turkên kewala | amung idi sang siniwi | ulun pundhi tulusa angèstupada ||
19. lawan Ki Puthut Babrana | akathah tur-aturnèki | mangkana Sri Yudhisthira | arsabêg[19] sri narapati | langkung sihirèng galih | dhumatêng Kiyai [Ki...]
--- 19 ---
[...yai] Puthut | ginanjar ing Kuningan | sakiwa têngênirèki | kang nyêkapi sapanganggènnya karajan ||
20. sampun sami ingestrenan | Ki Puthut adêgirèki | sumujut angaras pada | lawan dipun tarimani | putri Dèwi Durwati | nênggih nguni putranipun | sira Arya Durmuka | nak-sanaking sri bupati | wus dhinaupakên Ki Puthut Brabana ||
21. akathah pêparingira | babêktan sangking sang dèwi | tan winarna antaranya | Ki Puthut sampun apamit | sampun kalilan mulih | budhal sangking ngarsa prabu | ing sarerehanira | lawan sangking tanah Kêling | amiranti saudakartining[20] raja ||
22. tan winarna lampahira | ing Kuningan sampun prapti | lajêng anyêngkal kêkitha | nêngêna kang sinungan sih | gantya [ga...]
--- 20 ---
[...ntya] ingkang winarni | wuwusên ngukir Ratawu | pratapan ing Saptarga | Bagawan Dhêstharataji | tampi jarwa sasmita sedaning rama ||
23. karosèng wardayanira | miwah pamiyarsanèki | kênyaring tyas tan antara | sêsêg waspanira mijil | gêtêr patêr kuwatir | karsaning ăngga kumêdut | tandhaning duka karsa | miwah kang kapyarsa sami | sêsauran munya pêksi ing pratapan ||
24. pêgsi dhandhang mangurahan | munya ngrês kadya pêpeling | lir karunaning duhkita | tan taha tan ninga srami | dhuh sang arsa wiyatdi | ramanira sampun lampus | tuwan kari anggana | tulusa têngga ngasrami | wus mangkana Sri Bagawan Dhêstharata ||
25. saryarda trênyuh ing driya | nuwinda panoning alis | kang kanang karsa sungkawa | wontên malih kapiyarsi | têngis kungas manangis | wèh sasmitaning malatkung | ima
--- 21 ---
manglimput arga | truh tan aris mawa tistis | rêrêsing tyas karasa sungkawanira ||
26. ngênglênging driya sakala | waspanira andrês mijil | sampun kasantosèng prana | tan was-was woring dumadi | kèhing sasmita prapti | tidhêm ing saarga kusut | kasatmatèng wardaya | wau Sri Dhêstharataji | tanpa muwus mung amawas kawêkasan ||
27. sêgsana sampun samêgta | kèsthi pêpasthène urip | sasampunira mangkana | kasaru praptanirèki | kang putra Sri Sêtyaki | duk prapta sukuning gunung | bagawan duga rasa | uninga sajroning galih | kêsaring tyas sangsaya karosèng[21] driya ||
28. dupi prapta ngarsanira | sang putra Prabu Sêtyaki | sri bagawan gupuh tanya | kulup sira lagya prapti | datan sangsayèng margi | miwah ta lamun ingutus | nêmbah Sri Lesanpura |
--- 22 ---
pangèstu tuwan basuki | lawan malih pukulun lampah kawula ||
29. inggih kawula dinuta | ing putra tuwan sang aji | kinèn ngaturi uninga | ing panduka maharêsi | nênggih wus katur sami | kabèh sapitungkasipun | wiwitan lan wêkasan | myang babarira Untari | mijil priya pan sampun katur sadaya ||
30. sêmana Sri Dhêstharata | nalikanira miyarsi | ature Sri Lesanpura | kagyating tyas tanpa angling | tumungkul sru prihatin | katon karantan kêlangkung | tikbra sakala dahat | sumaput tyas manaputi | kasêsêgên ing driya têmah palastra ||
31. gugup Prabu Lesanpura | sêgsana utusan aglis | mêlayu maring Ngastina | dutanya sampun winêling | nêngna ingkang tinuding | winuwus sungkawanipun | pratignyaning Saptarga | gung alit sami
--- 23 ---
prihatin | miwah Rêtna Gêndari samya karuna ||
32. asru kataman sungkawa | gumuruh karunèng wukir | sang dyah nungkêmi kang raka | kuwur Sa[22] Prabu Sêtyaki | myarsa swaraning tangis | agung dènira angimur | mrih lipuring sungkawa | prapta prabawaning rêsi | lindhu orêg saarga tanpa antara ||
33. prahara gora ruhara | rêrês riris tanpa aris | kêkuwung ngawêngi arga | kawang-wang tumeja kuning | kunêng ingkang prihatin | kocapa ingkang ingutus | punggawèng Lesanpura | praptèng Ngastina nagari | amarêngi sang nata miyos sineba ||
34. supênuh ing panangkilan | pêpak kang samya sumiwi | satriya mantri punggawa | ulubalang lan panamping | ring robing jalanindhi[23] | miwah sagung para ratu | mêgsih samya aniwa | samya jajari paraji |
--- 24 ---
miwah Sang Sri Bathara Krêsna tan têbah ||
35. jajar Prabu Baladewa | miwah Wiratha Sang Aji | jajar Sang Prabu Drupada | sumiwèng ngarsa tan têbih | ing Mandraka Sang Aji | Nangkula Sadewa ngayun | satriya myang punggawa | sumiwèng ngarsa narpati | Sang Arjuna nunggil Arya Bratasena ||
36. dutanya Sêtyaki nêmbah | katur sadaya kang wêling | purwa ing wêkasanira | ngungun sadaya miyarsi | nata parentah nuli | arsa têdhak mring Rêtawu | sandika wus samêgta | tan antara budhal sami | rêrikatan datan kawarna ing marga ||
37. praptaning wukir Saptarga | sang nata sawadyanèki | wus marêg ing wangkenira | Bêgawan Dhêstharataki[24] | sadaya anglud tangis | Bathara Krêsna kalangkung | angimur kang sungkawa | dupi lipur sawantawis[25] | Rêtna Dèwi Anggêndari amit bela ||
38. sapawongan [sapawong...]
--- 25 ---
[...an] kawan dasa | pinambêngan nora kêni | lajêng samya suduk jiwa | wus nunggil wangkene laki | ngungun ingkang paraji | mangkana lajêng tinunu | tinutur purwèng pêjah | sawusnya slamêt basuki | sri narendra arsa kondur mring nagara ||
39. sêgsana wusnya parentah | sang nata kundur tumuli | gumuruh kang wadyabala | datan kawarna ing margi | ing Ngastina wus prapti | lajêng sewaka sa[26] prabu | munggèng ing panangkilan | sadaya lajêng sumiwi | tata linggih tan ewah lir sabênira ||
40. wau ta kang para nata | sadaya anuwun pamit | arsa kondur mring prajanya | Wiratha Sri Narapati | miwah Baladewaji | pamit mring Mandura sampun | miwah Bathara Krêsna | kundur marang Dyarawati[27] | Sri Drupada kundur marang ing Cêmpala ||
41. sadaya sampun linilan | amung Drupada Sang Aji | kinèn ngalih mring Ngamarta | sandika aturiraji | dene
--- 26 ---
kang para aji | nom-anom pan dèrèng kundur | mêgsih anèng Ngastina | tan ana kang dèn lilani | amung para ratu kang sêpuh sakawan ||
42. punika ingkang kalilan | kundur mring prajanirèki | wau ta Sri Yudhisthira | kundur ngadhaton sang aji | bubar kang samya nangkil | mangkana kang para ratu | wus antara dinanya | sagung kang para narpati | bêbudhalan mring prajane sowang-sowang ||
43. amung Sang Prabu Drupada | marang Ngamarta nagari | sakathahe wong cêmpala | wus samya kinèn angalih | boyongi anak rabi | miwah barang darbèkipun | Ngamarta wus raharja | suka manahe wadyalit | tata tita ya ta ganti winuwusa ||
44. kunêng nagari Ngastina | gantya kang winuwus malih | kang anggung anêgês karsa | nèng wana Tikbrasarèki | Wagiswara ta lagi | dènira samya manêkung | sira Arya Swatama | lawan [lawa...]
--- 27 ---
[...n] Arya Karpa nênggih | katigane sira Arya Kartamarma ||
45. duk magsih prang Bratayuda | prawira katri sêmadi | dènnya kalêbu ing wêca | benjang yèn Dèwi Untari | dènira anggarbini | yèn ambabar mijil kakung | iku kang mêjahana | mocok sirahe sang katri | mila dahat rudatin ing manahira ||
46. ing mangke miyarsa warta | lamun Sang Dèwi Untari | wus ambabar mijil priya | Swatama gupuh ing galih | miwah sang arya kalih | samya alum netranipun | prapta pikir pupusan | ngugêmi ambêg prajurit | wus anêmah satriya mati ing rana ||
47. dadya sami rêmbagira | Swatama ngandika aris | lah puniki paran karsa | yèn manggunga asêmadi | tanpa wêkasan ugi | wus lami pijêr nênungku | kula miyarsa warta | lamun Sang Rêtna Untari | sampun babar jabang bayi mijil priya ||
48. suwawi lamun sêmbada |
--- 28 ---
dhinustha sang jabang bayi | yèn kêtêmu pinêjahan | sampun kongsi bisa urip | ngêntosi lamun akir | puniku benjang kabanjur | anêtêpi ing benjang | Kartamarma anauri | lah ta inggih suwawi ngantos punapa ||
49. luhung mangke pinêjahan | inggih mupung mêgsih alit | Sang Karpa nambungi sabda | lah inggih nuntên suwawi | lawan măngsa puniki | andika sami katêmpuh | sedane sri narendra | wajib sami apêpulih | sapêkantuk sampun katungkul nèng wana ||
50. sawusnya dadi kang rêmbak | katiga sami miranti | ngrasuk kapraboning aprang | wusing nandhang radèn katri | nêdya datanpa dasih | tan antara budhalipun | samarga pirêmbagan | benjing yèn manjing jro puri | sabiyantu anêdya yuda kênaka ||
3. Pangkur
1. ênêngna ingkang lumampah | kawuwusa [ka...]
--- 29 ---
[...wuwusa] nagari Dwarawati | Bathara Krêsna Sang Prabu | dangu dènnya sinêdya | putranira Radèn Sêtyaka nèng ngayun | miwah Sang Patih Udawa | wus munggèng ngarsa sang aji ||
2. Bathara Krêsna ngandika | hèh ta kulup samêgtaa dèn aglis | sawadyabalanirèku | sun arsa mring Ngastina | liwat sangking sandea ing driyaningsun | liya maring pamanira | Sinuhun Ngastina nêgri ||
3. nanging sun mêtu gêgana | sira nuli nuta ing laku mami | Si Udawa aja kantun | sandika aturira | sigra radèn samêgta sawadyanipun | nulya Sri Bathara Krêsna | samêgta budhal tumuli ||
4. wus manapak jumantara | ingkang kèri sampun budhalan aglis | sawadyanira gumuruh | mèh prapta ing Ngastina | ênêngêna Prabu Krêsna lagya mlaku | warnanên nagri Ngastina | hyang arka wus nitih wukir ||
5. samana kang cinarita | Radèn Dipayana [Dipaya...]
--- 30 ---
[...na] sru dènnya nangis | pamularira kalangkung | tan kêna ngênêngana | ingkang ibu dahat singkêlnya kalangkung | myarsakkên tangising putra | kathah karaosing galih ||
6. kagagas-gagas tyasira | sira Rêtna Untari milu nangis | Wara Sumbadra kêlangkung | putêg tyas ngêmu waspa | dènnya amrih lêjare ing wayahipun | sangsaya sru pamularnya | kang eyang milu anangis ||
7. Radèn Abimanyuputra | tuhu lamun jawata ingkang kardi | pamulare radèn sunu | Untari sambatira | dhuh pangeran paran iki putranipun | dene tanpa sita-sita | ing panangisira iki ||
8. Rêtna Banuwati sigra | radèn putra cinandhak dèn nêng-nêngi | alon ing pamuwusipun | mênênga sira nyawa | wêlasana kabèh wong tuwanirèku | apa kang kokjaluk nyawa | têka amular tan sipi ||
9. Rêtna Drupadi anyandhak | mêgsa datan darana [dara...]
--- 31 ---
[...na] dènnya nangis | Wara Sumbadra kêlangkung | ardaya kèh karasa | para putri sadaya singkêl tyasipun | Sang Arabu Yudhisthira | sungkawa duk amiyarsi ||
10. mèlu mangimur ing wayah | Radèn Dipayana tan kandhêg dening | sakèhe para mangimur | saya sru panangisnya | duk samana ana swara kapirungu | dene Prabu Yudhisthira | mangkana dènnya miyarsi ||
11. hèh hèh kaki Yudhisthira | lamun arsa tutuk wayahirèki | sira sungana sêsanggup | benjang gumantyèng nata | lawan paringana Parikêsit iku | ping rongatus wêcanana | wus têlas kang kapiyarsi ||
12. wau Prabu Darmaputra | amituhu jar kang kapiyarsi |[28] marêpêgi wayahipun | sarwi sinungan ujar | dhuh-dhuh Parikêsit mênênga ta kulup | benjang gumantia nata | sira ingkang sun lilani ||
13. mangkana Dyan Dipayana |
--- 32 ---
duk miyarsa kèndêl mari anangis | suka tyase para arum | lajêng guling rahadyan | wus binêgta maring pasareanipun | sang nata wangsul lan garwa | manjing jroning tilamsari ||
14. Sang Rêtna Wara Sumbadra | sare munggèng kadhaton lawan cèthi | madya ratri wancènipun | Sang Rêtna Banuwatya | majang wulan lawan sapawonganipun | ing latar sajroning pura | samya kapati aguling ||
15. nêngna kang sami anendra | kawuwusa kang nêdya laku maling | si duratmaka katêlu | Swatama lawan Karpa | Kartamarma mangkana ing lampahipun | praptèng nagari Ngastina | sampun wanci lingsir wêngi ||
16. laju umanjing jro pura | sarwi nandukakên sirêpirèki | nglimputi jroning kadhatun | sami kenging kamayan | sawusira lajêng lumampah sang pandung | ngidêri sajroning pura | sakèhing gêdhong [gê...]
--- 33 ---
[...dhong] dèn intip ||
17. tinon asonya kewala | nora nana nênggih Dèwi Untari | amung rara kênya turu | kathah madyaning latar | pra dhustha tri ngalih-ngalih lampahipun | praptèng gyaning Banuwatya | nèng latar gènira guling ||
18. wantune tan antuk nendra | katêlangso dènnya ngênêng-ênêngi | duk mulare radèn sunu | dadya sakeca nendra | kawêwahan kenging kêmayaning pandung | sêsirêpira andadra | tan ana jalma ngalisik ||
19. ya ta Arya Kartamarma | duk uninga mring sang wara maègsi | kagagas muntap tyasipun | sakala salin karsa | kang kawawang Banuwati cêmêripun | sedane raka tan bela | têmah kramantuk Prêmadi ||
20. bramantya Sang Kartamarma | sigra narik katga sarwi sru angling | hèh Banuwati sirèku | nguni ingsun manêmbah | ing samêko[29] anjing iki bêktiningsun |
--- 34 ---
pagene sira tan lana | si anjing mêmanas ati ||
21. sigra tinigas murdanya | kapisanan Banuwati ngêmasi | katri lajêng lampahipun | ngulati ênggènira | Rêtna Dèwi Untari datan kapangguh | kadi bingung katiganya | dangu ngubêngi jro puri ||
22. ya ta malih kawuwusa | lampahira narendra Arimurti | praptèng Ngastina wus laju | lumêbèng dhatulaya | lingsir dalu Sri Krêsna ing lêbêtipun | tan ana ingkang uninga | sadaya kapati guling ||
23. sapraptanirèng jro pura | Nata Krêsna kagyat dènnya ningali | lampahe maling katêlu | Swatama Kartamarma | lawan Karpa mire Sri Krêsna agupuh | matêg aji panglemunan | angodhol lakuning maling ||
24. tyasira atêrataban | angandika sang nata jroning galih | kadingarèn ing tyas ingsun | atêka [a...]
--- 35 ---
[...têka] têrataban | ingsun nate kinarubut mungsuh sèwu | tan kadi mangke tyas ingwang | sampun lajêng atut wuri ||
25. lajêng lampahing kang dhustha | risang Nata Krêsna wêruh ing margi | kawarnaa ingkang pandung | bingung tan wêruh marga | kawarnaa Ni Wilutama andulu | yèn putrane tan wruh marga | mring gone Dèwi Untari ||
26. sêgsana dènnya tumêdhak | Rêtna Dèwi Wilutama wus panggih | lan Swatama putranipun | kagyat kang dwijaputra | duk andulu yèn ibunira tumurun | lajêng umarêg tur sêmbah | kang ibu têtanya aris ||
27. dhuh paran kaki karsanta | sira iki padha kawêlasasih | Radèn Swatama umatur | ibu sêdya kawula | angulati ênggène Untari ibu | rèhning kula kenging wêca | inggih benjing kang matèni ||
28. dhumatêng badan [bada...]
--- 36 ---
[...n] kawula | inggih sutanipun Dèwi Untari | patutane lan Bimanyu | mangke sêdya kawula | kula dhustha mupung bayi mêgsih timur | ibu badhe kula lunas | sampun kongsi bisa urip ||
29. lan malih awak kawula | satêmêne ngulati tan kapanggih | pun Kartamarma duk wau | mêjahi Banuwatya | wontên latar sawêg sakeca aturu | tinigas murdane pêjah | ya ta Natèng Dwarawati ||
30. kumêpyur tyasnya miyarsa | ngunadika[30] sang nata jroning galih | baya iki mawanipun | gon ingsun têrataban | liwat baya sangking baya anjing iku | dene ta kaliwat-liwat | mêjanani maring mami ||
31. mangkana pratingkahira | măngsa dadak padha manggih basuki | kayaparan solahipun | kaipe yèn uninga | matur malih Swatama mring
--- 37 ---
ibunipun | dhuh mugi dipun jurungna | ibu ing sasedya mami ||
32. lawan pundi ingkang marga | angandika Wilutama Sang Dèwi | sru trêsnaning marang sunu | hèh kaki mangetana | ika ana gêdhong magsih damaripun | iya iku ênggonira | lah age dèn ngati-ati ||
33. Wilutama wus umêkas | dhustha katri laju dènnya lumaris | Bathara Krêsna duk wau | waspada solahira | Dyan Swatama kêpanggih lan ibunipun | sigra ngriyini lampahnya | mring ênggène Ni Untari ||
34. nanging mêgsih anglimunan | ya ta Dèwi Untari eca guling | para putri ingkang tunggu | sadaya anggêlasar | amung jabang bayi ingkang sampun wungu | wus kèndêl dènira mular | ya ta Bathara Krêsna glis ||
35. lênggah ngulon-ulonira | jabang bayi Sri Krêsna amiranti | mangkana dhustha katêlu |
--- 38 ---
lajêng manjing sêmana | anèng dagan dènira sami arêmbug | kasêlak ing angkahira | mèh prapta ing bangun enjing ||
36. sulaya pratikêlira | tiga nulya ngagagi anjêmparing | ingayat-ayat adangu | rahadèn putra suka | panyanane liniling suka gumuyu | sigra rahadèn ngaroncal | jêjêg jêmparingirèki ||
37. Kartamarma anèng ngarsa | saraweyan astanya kanan kering | kang kanan anyampe sampun | gandhewane Swatama | kering nyampe Sang Karpa gandhewanipun | dadya jêmparing malêsat | ambalik lajêng ngênèni ||
38. naratas dhustha têtiga | kawatgata kenging jangganirèki | aniba katiganipun | nèng dagan gêlasaran | Nata Krêsna asuka dènira dulu | mèh prapta bangun raina | prabane radita[31] mijil ||
4. Mijil
1. bambang [ba...]
--- 39 ---
[...mbang] wetan hyang arka umijil | wau sang akatong | wus rinacut wau silumane | Rêtna Dèwi Untari nulya glis | kagyat sang lir Ratih | gupuh dènnya wungu ||
2. duk ningali mring Sri Arimurti | sang rêtnayu anjog | maring jogan sang nata wuwuse | hèh Untari aja sira wigih | mêngko sun wartani | wau ana pandung ||
3. duratmakane katri wus mati | sutanta kang mocot | lah ta iku nèng jaba wangkene | ya ta kagyat sang rêtna miyarsi | sajawining kori | wontên wangke pandung ||
4. wantuning èstri ajrih nulyajrit | Sri Krêsna lingnya lon | lah ta aja baribin ing mangke | mapan uwis sun uncalkên têbih | sambutên dèn aglis | lah age putramu ||
5. gupuh dènnya anambut kang siwi | sang nata gya miyos | lah karia sira anèng kene | ingsun arsa marêg yayi [ya...]
--- 40 ---
[...yi] aji | saksana wus mijil | wau lampahipun ||
6. marêg maring Yudhisthira Aji | mêgsih anèng gêdhong | eca guling lan pramèswarine | Nata Krêsna dhodhog kori aglis | alon dènira ngling | wungua ri prabu ||
7. inggih sampun sakeca aguling | wau kang anèng jro | duk miyarsa Sri Krêsna dêlinge | sigra wau sri nata miyarsi | tundhuk lan kang rayi | nèng jawining pintu ||
8. alon matur Sri Yudhisthiraji | kamayangan ingong | kaka prabu ing mangke praptane | ing Ngastina dene rawuh enjing | baya wontên kardi | Sri Krêsna lingnya rum ||
9. dhuh ri aji prapta ulun ngriki | wau sirêp kang wong | mila dalu sangking gêng watire | duk maksihe anèng Dwarawati | tan bêtah ta yayi | pijêr kêpyar-kêpyur ||
10. prapta kawula sajroning puri | inggih nuntên anon | duratmaka têtiga lampahe | wus winartan solahirèng [so...]
--- 41 ---
[...lahirèng] latri | Sri Puntadewaji | angungun kalangkung ||
11. dadya wau sigra sri bupati | mring raka sang katong | pamulare ing dalu wayahe | saliring rèh katur mring rakaji | Nata Krêsna myarsi | dadya samya ngungun ||
12. sang hyang rawi wêtune wus inggil | mijil nata karo | sigra têdhak marang gone wangke | sri narendra angiling-ilingi | gya cèthi kêkalih | gya ingutus gupuh ||
13. anibali[32] sagung para ari | miwah para katong | cèthi kalih nêmbah gya lumèngsèr | nulya sampun dhinawuhan aglis | sagung para ari | gugub lêbêtipun ||
14. sampun kèrit mring cèthi kêkalih | sagung prawira nom | prapta pura wus sumiwi kabèh | para ari ngarsa dènnya linggih | samya atur bêkti | raka kalihipun ||
15. Nata Krêsna angandika aris | hèh sagung riningong | piyarsakna
--- 42 ---
wartaningsun kiye | mau bêngi ana laku juti | umanjing jro puri | kang maling tatêlu ||
16. lah ta iku rupane kang maling | katiga tos-atos | Si Swatama lan Karpa kalihe | Kartamarma mung angarah pati | mring wayahirèki | sutane Bimanyu ||
17. ing samêngko padha wus ngêmasi | dening wayah ingong | tanpa sesa maling katêlune | ingkang wangke lah dulunên sami | sagung para ari | ngungun duk angrungu ||
18. samya mulat mring wangkene maling | Sri Mandraka Katong | Prabu Nangkula lan Sadewane | yun kabangan maring wangke katri | sri bathara angling | iku dudu laku ||
19. ngêndi ana mungsuh wus ngêmasi | ingajak prang pupoh | tuwas sayah yêkti tanpa gawe | Arya Sena bêkuh sarwi angling | dhuh kakangku aji | pagene sirèku ||
--- 43 ---
20. têka datan anganggo baribin | wong nêmu pakewoh | jamak nganggo wêwarah kadange | Sri Bathara Krêsna ngandika ris | dhuh pangrasa mami | tan susah pitutur ||
21. nora beda sira lawan mami | rumêksèng kadhaton | pakewuhe ika praja kabèh | pracayakna maringsun sayêkti | kaya tan gumingsir | nanggulang pakewuh ||
22. aywa sandea kabèh sirèki | ewuhing karaton | katêmpuha ya pun kakang dhewe | sangking gon ingsun rumêgsa yêgti | marang yayi aji | Yudhisthira nuwun ||
23. Nata Krêsna angandika malih | sagung ariningong | yêktènana yayi besuk têmbe | iya lamun ana lare nangis | yèn tan kanthi sakit | nangis dalu-dalu ||
24. yitnanana yayi ingkang bêcik | aja kabêsturon | lah rêsanên[33] [rêsanê...]
--- 44 ---
[...n] praptèng sawêngine | iku ana bêbaya kang prapti | sadaya pra ari | sandika wotsantun ||
25. sri bathara angandika aris | hèh Sena riningong | ingsun iki dahat mong wirage | marang arinira Si Prêmadi | dene bakal kingkin | mêngko ingsun tutur ||
26. iya yayi duk ing mau lêtri[34] | Banuwati layon | pan cinidra tinigas murdane | duratmaka iki kang matèni | ingsun tan mênangi | duk panigasipun ||
27. nanging yayi mungguh Banuwati | wus pêsthine layon | praptèng janji ing sawêngi kiye | pinulung ing dewa kang among sih | marmaningsun iki | tan bisa têtulung ||
28. ya ta wau sagung kang miyarsi | sadaya èsmu loh | risang nata kumêpyur galihe | têrataban ing tyas sênag-sênig | tan panggah palinggih | lajêng anglês mêtu ||
29. anglêsing tyas tansah among
--- 45 ---
wingit | lêlana sang anom | tanpa rewang araga galihe | kunêng ingkang kapugutan ing sih | kang winarna malih | nata kalihipun ||
30. lawan para ari mêgsih nangkil | anèng jro kêdhaton | Nata Krêsna tan wrin ing lungane | Sang Arjuna dadya sri bupati | angandika aris | lah iku dèn gupuh ||
31. wangke iku parêgna mring mami | nulya prabu karo | Sri Mandraka sigra nyaosake | praptang[35] ngarsa wangke pandung katri | Nata Krêsna angling | kang maling katêlu ||
32. pinarsapan hèh sirèku juti | karêm laku cêlor | Aswatama ko pamugarine | lah sirèku dadia brêngkutis | hèh Kartamarmèki | dadia sirèku ||
33. kowangan kang dhêdhăngka ing jisjin[36] | Karpa sira mêngko | lah dadia êngkik-êngkikane | aja marêg sira lawan jalmi | pêrnahe sirèki |
--- 46 ---
lawan kutu-kutu ||
34. hèh-hèh inggal lungaa sirèki | sangking ngarsaningong | kang sinapdan[37] mabur katigane | angambara wus datan winarni | wau ta Sang Aji | Yudhisthira Prabu ||
35. lawan Nata Krêsna manjing puri | yun nampurnèng layon | para ari pan umiring kabèh | kawuwusa sagung para cèthi | gumêr samya nangis | gustinira lampus ||
36. Rêtna Dèwi Drupadi anangis | miwah para sinom | gumarumung asru panangise | Wara Sumbadra mênggah anangis | sêsambatirèki | dhuh yayi riningsun ||
37. iya kabèh maru-maru mami | pan wus padha layon | ing samêngko kari sira dhewe | sangking dahat ing trêsnanirèki | maring jênêng mami | tan rêngkuh riningsun ||
38. mêngko sira alumuh sirèki | marang raganingong | agsamanta sun akèh lupute | pamêngkuningsun mring sira yayi | dhuh ta Banuwati | sapa kanthiningsun ||
--- 47 ---
5. Kinanthi
1. nguni dadya kadang sêpuh | têmah dadya ari mami | parandene wus tinêmah | sangking gêng trêsna mring mami | ing samêngko yayi sira | ngoncati mugsa rumiyin ||
2. dhuh dewa susulna ingsun | mring maruku Banuwati | nèng donya kari sungkawa | tan bisa anahên wingit | sanadyan praptèng dêlahan | ywa pisah dadia kanthi ||
3. mangkana panangisipun | Wara Sumbadra tan sipi | mèh kadurus laraning tyas | samana kasêlak prapti | Maha Prabu Yudhisthira | myang Narendra Arimurti ||
4. para ari atut pungkur | umanjing sajroning puri | ya ta Sri Bathara Krêsna | angimur tangising ari | Maha Prabu Yudhisthira | maripih mring pramèswari ||
5. sasampune sami lipur | sadaya kang sami nangis | nulya Sri Krêsna ngandika | parentah kinèn angrukti | upakarti kasampurnan |
--- 48 ---
wus samêkta ponang saji ||
6. gya tinunu wangkenipun | kusuma wara mahègsi | tinutur marang kamuksan | sampun paripurna sami | mangkana Sri Nata Krêsna | nimbali Radèn Prêmadi ||
7. Natèng Mandraka umatur | rayi paduka dewaji | duk mêgsihe anèng jaba | nalikanira miyarsi | lamun garwanipun pêjah | tan darana lajêng mijil ||
8. Bathara Krêsna angungun | miwah Yudhisthira Aji | ardaya kecalan kadang | mangkana Sri Dwarawati | pamit arsa ngulatana | lungane Radèn Prêmadi ||
9. Prabu Yudhisthira matur | sumăngga karsa kakaji | mugi tuwan panggihêna | rayi tuwan pun Prêmadi | nauri Bathara Krêsna | sampun sandea ing galih ||
10. amung ing sapungkur ingsun | nuntên utusana nuli | ngaturi raka panduka | kakang Prabu Manduraji | lan rama [ra...]
--- 49 ---
[...ma] tuwan Ngamarta | mituhu ingkang winêling ||
11. Sri Bathara Krêsna sampun | budhal manapak wiyati | nulya ngulati Sang Parta | mangkana malih winarni | Sang Aprabu Yudhisthira | parentah punggawa malih ||
12. samêkta badhe ingutus | mring Mandura angaturi | kang raka Sri Baladewa | punggawa ingkang satunggil | ingutus marang Ngamarta | sami kinèn angaturi ||
13. sandika umangkat sampun | wau kang punggawa kalih | tan winarna anèng marga | praptèng mandura sawiji | lajêng umarêg Sang Nata | Baladewa wus pinanggih ||
14. duta malêbêt wus matur | kawula gusti tinuding | rayi tuwan sri narendra | panduka dipun aturi | têdhak dhumatêng Ngastina | wus katur sadaya sami ||
15. ngungun Baladewa Prabu | sigra dènira ngundhangi | ing wadya samêgta budhal | datan kawarna ing margi | praptèng nagari Ngastina | wus panggih lawan sang aji ||
--- 50 ---
16. ya ta malih kang winuwus | marang Ngamarta nagari | ing marga datan winarna | praptèng Ngamarta nagari | wus panggih Prabu Drupada | duta umatur wotsari ||
17. gusti kawula ingutus | putra tuwan sri bupati | ngaturi jêng padukendra | dhatêng Ngastina nagari | putra tuwan sang lir rêtna | dahat onêngirèng galih ||
18. Prabu Drupada agupuh | parentah budhal tumuli | maring nagari Ngastina | tan antara sri bupati | wus budhal sawadyanira | gumuruh samargi-margi ||
19. tan winarna lampahipun | sapraptanirèng wanadri | wontên jalma atêtanya | lir wong edan solahnèki | nênggih wasta Wiku Mudra | gêlah-gêlah anèng margi ||
20. marêpêki lampahipun | ing dipăngga Drupadaji | dupi cêlak ing matêngga | Sang Wiku Mudra nulya glis | ngamuk liwung ambêg pêjah | gègèr wadya Ngamartèki ||
21. pinarbutan [pinarbu...]
--- 51 ---
[...tan] ing wadya gung | gugup solahirèng jurit | dadya tanpantuk ing yuda | punggawa Ngamarta sami | sigra risang Wiku Mudra | wus mugsa datan kaègsi ||
22. ngungun wau balanipun | kyana patih sru manangis | tyas sang nata yèn tan nyana | kongsi anêmahi lalis | dadya kang para punggawa | ngrukti kunarpaning aji ||
23. duta Ngastina lumayu | mring Ngastina tur udani | saliring rèh solahira | wus kamot ingkang tinuding | Dhusthakètu wus utusan | mring Ngamarta tur udani ||
24. marang pramèswari prabu | winêling sadaya sami | wus budhal duta kalihnya | datan winarna ing margi | caraka marang Ngamarta | prapta wus matur ring gusti ||
25. katur sapitungkasipun | mangkana sang pramèswari | nalikanira miyarsa | ature dutaning patih | sigra Dayinta Ngamarta | karuna jrit nibèng siti ||
--- 52 ---
26. gupuh sang rêtna sumusul | yun wikan wangkening laki | ingiring wadya kang têngga | datan winarna ing margi | dupi prapta gène raka | tan sarănta mêlayoni ||
27. sigra anungkêmi gupuh | ing kunarpane sang aji | tan panon rat idhêpira | kadurus rasaning ati | pramèswari ing Ngamarta | têmahan bela ngêmasi ||
28. ya ta Patih Dhusthakètu | sayarda tikbraning galih | lajêng anungka utusan | mring Ngastina anusuli | lamun pramèswari seda | wus mêsat ingkang tinuding ||
29. datan kawarna ing ênu | ing Ngastina sampun prapti | sêmana Sri Yudhisthira | anuju miyos tinangkil | pêpak kang sumiwèng nata | punggawa para nêrpati ||
30. ya ta duta kang rumuhun | lajêng marêg ing ngarsaji | umatur saaturira | miwiti malah mêkasi |
--- 53 ---
kumêmbêng Sri Yudhisthira | nalikanira miyarsi ||
31. miwah kang sami angrungu | ngunguning tyas sêmu wingit | tan antara nuli prapta | duta kang lumakyèng wuri | lajêng ngabyantarèng nata | umatur saha wotsari ||
32. wus katur sadayanipun | ing sapitungkasirèki | ngênglêng sang nata miyarsa | mangu-mangunêng ing galih | sêgsana kondur ngêdhatyan | sarwi parentah tumuli ||
33. kinèn samêgta ing laku | punggawa lan para ari | lamun Prabu Yudhisthira | arsa têdhak ing wanadri | sandika kang para wadya | sang nata wus manjing puri ||
34. lajêng warta sang aprabu | mring garwa Dèwi Drupadi | kabèh saliring pawarta | mangkana duk amiyarsi | langkung trênyuh ing wardaya | sang dyah aniba ing siti ||
35. asru ing panangisipun | kagagas-gagas [ka...]
--- 54 ---
[...gagas-gagas] ing galih | dènira kèri anggana | tinilar ing yayah bibi | myang kadang sadaya sirna | tuwin putranya ngêmasi ||
36. tyas rudah yayah kadaut | ăngga matrênyuh tan sipi | sang nata sru pangimurnya | dhuh jiwaku ywa makingkin | aja kadurus tyasira | sun arsa mangkat tumuli ||
37. mring Ngamarta yun manyutur | kamugsaning rama aji | dhuh gusti sira milua | payo sun aturkên nuli | aywa gung wiyoga dahat | ing satêmah tanpa kardi ||
38. payo mênêtdi[38] mas ingsun | kunarpane rama aji | iku wus lami nèng wana | yèn dangua kawlasasih | lah ta nuli samêgtaa | sun arsa budhal tumuli ||
39. ri wusnya samêktèng laku | sagung kang badhe umiri[39] | tan winuwus ing sungkawa | nulya budhal sri bupati | lawan pramèswarinira | ginarbêg samargi-margi ||
--- 55 ---
40. tan winarna lampahipun | ing wana pan sampun prapti | mangkana rêtna dayinta | nalikanira miyarsi | kunarpane yayah rena | sang dyah niba sarwi anjrit ||
41. matrênyuh tyas sang aprabu | rêntênging driya tan sipi | dènira sang pramèswara | sayarda ardayanèki | agung pangimuring garwa | Kusuma Dèwi Drupadi ||
42. tan antara nuli lipur | sigra dhêdhawuh sang aji | kinèn karya pakuburan | upakartining ngabêsmi | sampun sumaji sadaya | sagung ingkang brăngta kingkin ||
6. Asmaradana
1. mêpêgi kang saji-saji | upakartining kamugsan | kayu-kayu myang apine | sigra sang sri naradipa | parentah kang punggawa | kinèn nyumêta kang kayu | sêgsana sami tumandang ||
2. ponang dahana wus dadi | anggrêng swaraning dahana |
--- 56 ---
lir andakara urube | yayah mangayuh ngawiyat | mumbul mangalat-alat | punang wangke kalihipun | sigra tinunu kalihnya ||
3. wus manjing sajroning agni | kunarpa Natèng Ngamarta | sinarêng pramèswarine | ya ta kang ardi pawaka | jumêgur swaranira | wèh tăndha sampurna lampus | mangkana ing antariksa ||
4. kathah jawata nêdhaki | ngurmati kamugsanira | Sri Drupada lan garwane | mangastuti kêmbang-kêmbang | sagung jawatèng wiyat | sumawur ing agni murub | lir mangenggaring sungkawa ||
5. marang Sang Rêtna Drupadi | ingkang tinitah masesa | bawana pramèswarine | aywa nangsayèng wardaya | mugsane ramanira | mring ibu sorinirèku | wus samya manggih kamulyan ||
6. parêg [pa...]
--- 57 ---
[...rêg] ing Hyang Adipati[40] | tan sangsaya kalihira | mulya ing swarga kalihe | têlas wuwusing jawata | kang anèng ngantariksa | sakathahing jawata gung | wus kondur maring kayangan ||
7. sirêg[41] urubing kang agni | sang nata apêparentah | kinèn anyandhi awune | kalihnya wus pinênêtdan | sampurna sri narendra | nulya sang narpati kundur | punggawa sami samêgta ||
8. Prabu Yudhisthira nuli | wus budhal sawadyanira | datan winarna lampahe | prapta ing nagri Ngastina | sang nata lawan garwa | lajêng manjing ing kadhatun | makuwon kang para wadya ||
9. samana Rêtna Drupadi | sapraptaning dhatulaya | magsih wigêna galihe | ing driya saya karasa | mugsane ingkang rama | sungkawa tyas sang rêtnayu | lalu kalingling lolanya ||
10. têtajin dhahar lan guling |
--- 58 ---
rêtna dayinta tyasira | katolih kawiryawane | mung ngayam-ayam antaka | sangking sru ardayanya | lênglênging driya malatkung | kungas kawistarèng nitya ||
11. tan pantara siyang ratri | pamularira sang rêtna | pan akathah sêsambate | yèn dalu nungku paprêman | siyang gubêl kang raka | putêking tyas sang aprabu | kataman tangising garwa ||
12. anuju dina sawiji | risang narendra dayinta | marêg ing raka sang katong | nungkêmi pada karuna | kathah sêsambatira | dhuh kang misesa maringsun | asiha ing dasihira ||
13. paran wêkasaning sêdhih | dhuh pukulun batharèngwang | lah tulungên raganingong | brasthanên sing marcapada | atêrna mring kamugsan | sampun kabawa katèngsung | tumuwuh ta tuwas-tuwas ||
14. yèn uripa awak mami | wus tampa[42] pangarsa-arsa | dhuh sang nata dewaningong |
--- 59 ---
amunga mukti wibawa | datan arjèng wardaya | tansah gêng ardaya ulun | lalu amêmala dahat ||
15. ramaji lan ibu sori | sirna datan têkèng ăngga | miwah kadang-kadang ingong | tan dadya rudahing manah | dêstun cuwa kewala | sasampuning tyas pukulun | ta[43] wontên kinudang-kudang ||
16. duk Păncawala ngêmasi | pukulun putra panduka | paran benjang wêkasane | wau ta duk amiyarsa | Sang Prabu Yudhisthira | rawat waspa kapirangu | kongas ngênêsing wardaya ||
17. mangkana lingira aji | dènira ngimur ring garwa | sarwi ngrarêpa sang katong | dhuh rêtnaku aywa dahat | nangsayèng driyanira | dadya têmah ngajap lampus | pun kakang măngsa kantuna ||
18. aja kadurus kang galih | benjang prapta ing dêlahan | gusti maksih akarongron | ywa pisah saparanira | jalmoa kaping sapta |
--- 60 ---
kondhangên kaping sêpuluh | tan gingsir sapakonira ||
19. dhuh jumantên ari mami | toleha marang pun kakang | ilangên lara wirage | sapa ing kadasihêna | benjang nèng Endraloka | aja lyan sira mas ingsun | sêgsana wau sang nata ||
20. sori sinambut tumuli | binêkta maring paprêman | ingarih-arih gya sare | karongron lan raka nata | kunêng kang mriyêmbada | angimur ring garwanipun | nahên gantya kawuwusa ||
21. kang agung anèng wanadri | sang prabu datanpa rewang | kawlasarsa saparane | sakesahe sangking praja | duk sedane kang garwa | Rêtna Banuwati iku | tyasira gung aru-ara ||
22. tanpa dhahar miwah guling | natyasa sungkawanira | rawat waspa saparane | tan ana liya kaarsa | amung putri Mandraka | saênggèn-ênggèn [saênggèn-êng...]
--- 61 ---
[...gèn] agandrung | wigêna yayah antaka ||
23. mangkana karsaning galih | Sang Parta jroning sungkawa | dhuh mirah pêpujaningong | benjang prapta ing dêlahan | ywa pisah lan pun kakang | kadurusing lara gandrung | Sang Parta saparanira ||
24. sruning kadarpèng wiyati[44] | saputing tyas tan panon rat | têmah emut sagalihe | ing driya asru kabangas | katon kang duratmaka | hèh dhustha sikara mring sun | patimu pati druhaka ||
25. yagti sinakarèng bumi | kaègsi-ègsi[45] ing benjang | patimu tan tunggal ingong | sakala emut ing garwa | lajêng niba ing kisma | wungunira pungun-pungun | angungun sasolahira ||
26. lajêng tumindak alirih | sarwi angalap puspita | kinuswa-kuswa sarine | dhuh yayi iki puspita | pantês nèng ukêlira | wênèh [wê...]
--- 62 ---
[...nèh] ron sêkaring gadhung | lah karyanên sêsinthingan ||
27. karêmênanira nguni | ukêl sarwi sêsinthingan | tinon asri rompyoh-rompyoh | kinalèwèr têkèng jaja | duk maksih nèng Mandraka | nalikaningsun andulu | lêng-lêng angrarasing driya ||
7. Mijil
1. saya arda murcitraning galih | risang prawira nom | dènnya seda wau ing garwane | rêtnaning rat Wara Banuwati | agung nèng wanadri | mung ketang anggandrung ||
2. tajin dhahar minta tanpa guling | wau ta sang anom | tan angetang ing wana pringgane | sruning kadarpa ing tyas wiyatdi | agung siyang lêtri | lêlana agandrung ||
3. ingkang garwa tansah dèn ulatdi[46] | sanggon-gon wirangron | karungrungan ngarang saparane | ngungak-ungak jurang kali-kali | nityasa gêng wingit | èngêt garwanipun ||
4. tanpa mêndha saparan [sa...]
--- 63 ---
[...paran] ngrarintih | dhuh woting tyas ingong | sasmitanên gusti kêkasihe | aywa pijêr nangsaya mring dasih | tan wande ngêmasi | Sang Parta anggandrung ||
5. yèn mas ingsun tan paring usadi | tan wande salah ton | sruning agring yayi tanpa sarèh | rangu-rangu pijêr ngèsthi pati | sapa ngusadani | gonku lara gandrung ||
6. nora katon sir driya wak mami | mung sira katonton | kayaparan baya wêsanane[47] | ênggon ingsun anyandhang wiyatdi | tansah nèng wanadri | mung katon sirèku ||
7. ri wusira Sang Parta anangis | pêtêng netra karo | kawêranan ing waspa wijile | singkêling tyas tansah kawlasasih | astanira kalih | gung ngusapi êluh ||
8. hyang raditya wus manitih wukir | bambang sirat kulon | ima layyang wuyungan driyane |
--- 64 ---
sangsayarda ing tyas gung wiyatdi | ngênêng Sang Prêmadi | ton pringganing dalu ||
9. kèh kang swara ing dalu kapyarsi | dening sang wiranom | calapita walangkrèk arame | lir karunaning dyah mêmaladi | hyang căndra umijil | ing astha sumunu ||
10. asri kawuryan rêsmining langit | kang tranggana abyor | kadya panjrahing sêkar wudhare | sangking gêlunging rara rinêmrih | dyan lumahpah[48] aris | mangu-mangu gandrung ||
11. rinarasing tyas sanetyasa tis | niring tyas katongton | Risang Parta trênyuh tyas tan sarèh | karănta-rănta rêntêng kêpati | putêg manaputi | murcitra agandrung ||
12. mêtêg jaja ambêkuh anangis | ketang ingkang layon | ngêndi baya babo panugsmane | kaluluting [kalu...]
--- 65 ---
[...luting] yayi Banuwati | sikara andadi | gung-gungan amuput ||
13. dhuh wulanên[49] dasih kang kaswasih | saparan wirangrong | tanpa sarèh angruruh dhèwèke | apanon rat netraningsun kalih | sruning gêng wiyati[50] | katanggulanging luh ||
14. dhuh yangyanging ngakasa wiyatdi | parêgkêna[51] ingong | iya êndi baya panggonane | kang kadunung kalulutku mangkin | dhuh wong suranadi | tulungên katèngsun ||
15. dene padha nangsaya mring dasih | bêbêndu maring ngong | kaya wus tan ana jagat kiye | isèn-isèn kang padha ingambil | kang kungkulan dening | wiyatdi supênuh ||
16. têka amung pinilih sawiji | kaya ta kurang wong | wah pulungên wasisan sun kiye | aywa agung andêdawa sêdhih | wus tan ana ugi | kang wêlas maringsun ||
--- 66 ---
17. lah jawataning sagung wanadri | asiha maring ngong | sampurnakna laraningsun kiye | parêkêna gon ingsun tumuli | ywa iku kang lalis | pinulung dewa gung ||
18. saya kalunta dènnya lumaris | wau ta sang anom | kasangsaya kalurus larase | ing samarga-marga mung wiyatdi | èngêt kang mêmanis | dahat kawlasayun ||
19. diwasaning latri gantya enjing | hyang arka sumorot | amratani ing wana langêne | sarining sêkar panjrah nèng siti | kadya sung wêwangi | risang asmarèngkung ||
20. sêkar pudhak aparêg srigadhing | dhêkêt lan argulo | yom ngayêmi wora-wari cênggèr | sêkar sikaton[52] sumêkêt[53] ing wit | witing nagasari | rewana lung gadhung ||
21. sêkar dangan mulat[54] lan ingkang wit |
--- 67 ---
tulupan ngalap gon | gêgathetan abondhèt prabu sèt | gagrog[55] katêmpuh ing maruta ris | angrês sang kaswasih | mulat kang sarya rum ||
22. sining wana kang kamargan dening | risang prawira nom | kadya sumusung gandanya kabèh | sari-sari sumawur ing margi | mrih dèn alap dening | kang lagya agandrung ||
23. têbah jaja ngadhuh sru manangis | dhuh babo riningong | kayaparan awèta mangkene | yèn tan antuk usada wiyati[56] | tan wus bêbayani | kadurus mong gandrung ||
24. ana manyura marêg ing margi | lir nganyut kang wirong | pan mangkana manyura isthine | tanpa gawe solahirèng margi | balia dèn aglis | radèn aja banjur ||
25. tanpa wêkas anggagas wiyatdi | wus jamak wong anom |
--- 68 ---
amung dipun anganggo tyas sarèh | dèn patitis anata kang budi | ngêndi ana jalma |[57] mati bisa wangsul ||
26. babo tuwas kawawas kang sêdhih | tan bisa patêmon | mêrak lajêng sumêbut ibêre | wontên kidang umarêg sung peling | emuta dèn aglis | yèn satriya punjul ||
27. aywa dadya ardane wiyatdi | măngsa tuk pawartos | lah kundura radèn mring prajane | kadang garwanira angulati | lunganira dhingin | wuri wayang-wuyung ||
28. apa gawe agung nèng wanadri | yêkti tanpantuk don | silarjane praja lan eyunge | lah turutên kondura tumuli | dèn santosèng galih | kanthia tyas emut ||
8. Kinanthi
1. wus mangkana lampahipun | wau ta Radèn Prêmadi | tan katolèh [ka...]
--- 69 ---
[...tolèh] kang katingal | mung lalu laraning galih | kang ketang mugsaning garwa | Rêtna Wara Banuwati ||
2. murcitèng tyas gênging wuyung | wuyungan samargi-margi | lalu tibraganing driya | yayah tanpanon wiyatdi | putêging tyas sanityasa | saparan gung tanpa aring ||
3. rangu-rangu kapirangu | ngungun nalika ngèngêti | satriyadi wirutama | sotama têmahan tistis | trênyuhing ăngga karatan | ênggène Sang Banuwati ||
4. ngênglêng kelut gêng malatkung | kolalan samargi-margi | kagagas rasaning driya | tan lyan mung Sang Banuwati | bisa wèh kasmarèng dahat | antara siyang lan lêstri ||[58]
5. sangsaya gung kung kalangkung | kawawas wêkasing wèsthi | wèsthi ing pêpasthinira | malah milalu malatsih | Sang Parta karsaning driya | paran puwaranirèki ||
6. dhuh sih ta mardawèng lulut | lêlangên [lêlang...]
--- 70 ---
[...ên] mring suranadi | paran darunaning duka | mila tan paring udani | dasih ta datanpanon rat | kalêban waspa drês mijil ||
7. marawayat wêtuning luh | sapa kang asihèng dasih | kadya gung nangsaya dahat | datan kawawa nahêni | sangking sruning laraningwang | lir murca saari-ari ||
8. sruning kataman larang[59] kung | mung sira rasaning kapti | apan lêlangêning wana | mêwah ta rêsmining tasik | kumaraning kang bawana | măngsa tuk ka[60] ngusadani ||
9. kabèh akarya wulangun | lêlangêning kang kaègsi | kang sarwa gănda-sugănda | tan tular ing ngăngga dadi | malah gung mêmalat dahat | mèh ardane ardayèki ||
10. dhuh sang murtining rum-arum | paran solah ta mas ari | apisah lan dasihira | sapa umatur ring gusti | yèn lang-langên[61] mring suwarga | apa tan atis mas yayi ||
11. sampun lêpas lampahipun | Sang Parta samargi-margi |
--- 71 ---
giyuh tyas kadya sangsaya | sagogon agung aguling | wungru mangru têbah jaja | juwêtan jat tyas jinait ||
12. rangu-rangu kapirangu | lampahe Radèn Prêmadi | diwasaning diwangkara | andarana manjing wukir | sigra tumênga ing wiyat | katon gumantin naratri ||
13. kapyarsa swaraning dalu | kang săngka kalangan amrih | mimangsan saananira | sining wana wanu wuni | wênèh năngka kalpu bêndha | kadhang kêrandhang kêrandhi ||
14. cêcodhot dhadhu woh dhuku | dhuwêt tanggilang kêsambi | gêdhondhong kêpundhung jirak | jambu sêmăngka lan manggis | gawok wunglon parijatha | dhêkêt cêlakêt kacapi ||
15. kèh warna pala gumantung | ngêndhanu jroning wanadri | ing alas kalong lêng-lêngan | ing woh ana bisa milih | turune cangak ngayangan | yayah nunggata lumaris ||
16. mangkana kang kataman kung | angrês waspanya [wa...]
--- 72 ---
[...spanya] miyarsi | kalong lêng-lêng don woh-wohan | wurahan awira-wiri | unine kadya sêsambat | ing rara pinrêping gati ||
17. obahing kang taru-taru | lir gêtêring gaga kungkih | taru aking apu wanan | kumrutug singsal ing dasih | nêniluta ing asmara | mèh panduk ingkang mangun sih ||
18. sangsayardaning wulangun | anênggih Sang Pandhusiwi | winatu turidanira | samarga-marga malatsih | tan ana ingkang kadriya | amung Rara Banuwati ||
19. dhuh yyang yyanging kumala rum | iki akarsa kaègsi | kaarsan samya don wohan | swaranya anggarit ati | wèh onêng-onêng ring driya | yayah mangun onêng galih ||
20. nganiaya sira masku | pagene sira tan warti | lêlangên ing Endraloka | paran sumuling gusti |[62] sangking sruning sadayèng tyas | apa tan asih
--- 73 ---
mring mami ||
21. antara diwasèng dalu | bambang[63] wetan tinon asri | prabaning langêning wana | kukila barungan muni | lir mangegar-enggar[64] driya | risang kandhuhan wiyatdi ||
22. sata wana sru kaluruk | manyura manawung muni | wèh uning rainanira | marang mawuring kang sari | sêdhêp gandanya angambar | ketar[65] ring maruta aris ||
23. panjrahing puspita tanjung | trikancu tăngga kasturi | mênur malathi sridênta | soka kêlawan kumuning | kênanga burba marsana | sumarsana lan saruni ||
24. gambir gambira rum-arum | rumambating nagasari | rêjasa sana samboja | argulo lan kacapiring | prabu sèt mêlathi dênta | taluki myang pacarwarih ||
25. tumruntun puspita ranu | talutur kumuda asri | tunjung trate [tra...]
--- 74 ---
[...te] kanigara | karagan-ragan nèng warih | wêweyan mawèh wiyoga | marang risang asmara gring ||
26. samana sang among gandrung | mulat wigaring kang sari | sarira mèh kawigaran | sruning onêng mring kang rayi | putri adi ing Mandraka | kusuma mara[66] maègsi ||
27. mangu mênggah gandrung-gandrung | kadurus rarasing galih | sira Sang Pandhutênaya | lamine anèng wanadri | salira sawang kunarpa | jwalita sadaya salin ||
28. kentar sadayaning sêmu | sruning kabyatan wiyatdi | miwah tanpa dhahar nendra | kaarsa mung ambêg pati | sangking sru bănta[67] mangarang | lir mursatma sabên ari ||
29. tan antara mijil sampun | raditya madipèng bumi | anon ingkang pêgsi dhandhang | angadhang mring tirit gadhing | swarane kawêlasarsa | kapyarsa risang magêng gring ||
30. kadya belani larangkung | dènnya tan kandhêg [ka...]
--- 75 ---
[...ndhêg] lumaris | sandeyèng kadudonira | yayah andudut tyas sêdhih | kadhasih basuh kaswara | dènnya non kang brănta kingkin ||
31. ngênglêng tyasira wulangun | lalu laranirèng margi | tan tolih kawibawanira |[68] mung ketang tinilar ing sih | karsane wardayanira | amung ngayam-ayam pati ||
32. tan kandhêg ing lampahipun | sira Risang Pandhusiwi | mulat manyura monglaras | kalêsikan lan kang èstri | ngigêl ngisore kilarsa | kaarsa mring kang lumaris ||
33. dêrês tyasira andurus | emut ênênging kang rabi | wurung wiyogane dahat | sanityasa sambat mati | dhuh paran wasananira | laraningsun tan sinipi ||
34. cocak kang pêksi kêkuncung | tan ana kang sayèng krami | ingkang kasmara widaya | paran baya awak mami | sinartu tan [ta...]
--- 76 ---
[...n] sita-sita | wus pinasthi mati gêring ||
35. lalu kalulut lara kung | mung sira gusti kaèsthi | tumanduk padoning netra | gumantung tuntunging ati | kabèh lêlangêning wana | tan dadya tămba wiyatdi ||
36. dhuh yayi asiha mring sun | aja nangsaya tan sipi | payo lêlangên nèng wana | kathah ingkang sarwa adi | ana ron pakis unusan | kadya sêsinomirèki ||
9. Sinom
1. sêmana Radèn Arjuna | sangsaya ardaning galih | dènira emut kang garwa | rêtnaning rat Banuwati | lina cinidrèng juti | milalu lara malatkung | tan wrin purwa duksina | putêg ing tyas manamputi | anglêgèyèh sare witing kajêng sana ||
2. sumilir maruta mănda | tumanduk mawa gănda mrik | sumawur sarining sêkar | angsana nambramèng wingit | dènnya gung
--- 77 ---
brănta kingkin | kagyat wungu pungun-pungun | krêbêting lar manyura | sarwi manamparing sari | nyananira sinjanging dyah rinatusan ||
3. julalatan Sang Arjuna | dhuh ariku Banuwati | tuhu asih mring pun kakang | paran karsanira yayi | sumusul mring wanadri | kasusu lampahirèku | karubyuking kang sinjang | rinatusan gandanya mrik | aksamanên dasihe tan niwèng raras ||
4. sarwi nolih ngering nganan | dangu tan ana kaègsi | ngênglêng Sang Parta alênggah | ngêningkên karsaning galih | tan supe asêmadi | jroning gandrung kapirangu | sawusnya amêmuja | lajêng tumindak aririh | kang kaarsa mung ngayam-ayam palastra ||
5. duk ing nguni sedanira | kusuma Wara Srikandhi | sangsaya rudah ing driya | lajêng dènira nimbali | garwa kang
--- 78 ---
ana wukir | Rêtna Ulupi puniku | gya budhal sangking arga | duk asihe anèng margi | lawan putra seda minăngsa ing buta ||
6. sayarda sungkawanira | dupi sampurnèng ngajurit | pramèswari ing Ngastina | kusumèngrat Banuwati | kagawa Sang Prêmadi | wontên rêrêming tyasipun | dene Sang Banuwatya | amirap Wara Srikandhi | tan alami Rêtna Banuwati seda ||
7. cinidra ing duratmaka | mila sangsaya gêng wingit | wau ta Sang Dananjaya | kuliling marang wanadri | bèji jroning wanadri | ngungak-ungak mawèh gandrung | mulat kang têrate bang | kumambang têpining bèji | obah-obah kambah ombak ingkang toya ||
8. dhuh yayi putri Mandraka | iki tarate bang gusti | baya ta karêmênira | Sang Parta kèndêl anangis | dhuh yayi [ya...]
--- 79 ---
[...yi] Banuwati | wêlasa ing dasihipun | lamun tan mêlasana | tan wande nêmahi pati | sangking sruning manah bunêg tan kuwawa ||
9. waspèngsun drês marawiyan[69] | sapa kang asih mring mami | wusnya angucap mangkana | Sang Parta bêkuh anangis | dangu udrasanèki | sakèh isining wana gung | dadya bela sungkawa | dhêdhêp datan ana mosik | sangking asru têlas marang sang asmara ||
10. kunêng kang agêng wigêna | anèng jroning ing wanadri | dahat dènnya kawlasarsa | Bathara Krêsna winarni | dènira angulati | ing murcane arinipun | [...] | lami tan bisa kêpanggih | singkêling tyas Sang Bathara Krêsna |[70]|[71]
11. mangkana osiking driya | Sang Aprabu Arimurti | kadingarèn têmên ingwang | sabar tanpa daya mami | dènira tanpa warti | maring ngêndi
--- 80 ---
ariningsun | dhuh dewa dhuh bathara | tulunga dasih kaswasih | aja agung nangsaya anèng ing wana ||
12. lalu ngênglênging wardaya | dènira agung ngulati | ênggène Sang Dananjaya | sêmana Sri Dwarawati | waspanira drês mijil | putêging tyas sru lara kung | ya ta ing praptanira | marmane jawata luwih | ana swara awor ring maruta mănda ||
13. sumilir ing ngarsanira | Sri Bathara Arimurti | rum-arum mawa sung gănda | mangkana linging kang wangsit | hèh hèh Sang Wisnumurti | pagene têka kalimput | ênggone arinira | măngsa kilapana ugi | ulatana jroning alas Tikbrasara ||
14. iku kaliwatan baya | larane arinirèki | mila kaki dipun inggal | aja suwe anèng ngriki |
--- 81 ---
amung dèn ngati-ati | lah ta wis mangkata gupuh | ya ta Bathara Krêsna | nalikanira miyarsi | sukèng driya lajêng dènira lumampah ||
15. ing marga datan winarna | lampahe pan sampun prapti | jro ing[72] alas Tikbrasara | kagyat dènira ningali | solahira kang rayi | rusaking sariranipun | alon dènnya sêbawa | Sri Bathara Arimurti | dhèhèm-dhèhèm marêpêgi mring Sang Parta ||
16. kagyat kang rayi tumingal | waspada dènnya ningali | ing praptanira kang raka | Sinuhun ing Dwarawati | gupuh amalajêngi | prapta anungkêmi suku | sarya sru karunanya | kang raka putêg ing galih | dyan rinangkul lungayaning arinira ||
17. sarya lon pamuwusira | dhuh pagene ari mami |
--- 82 ---
gingsir bêncananing dewa | kaya ta nora linuwih | jamak dèn nganggo ririh | aja kadarpa ing kayun | ilang jênênging Parta | nanging ta bênêr sirèki | sapa bisa lali katêkan sungkawa ||
18. sira ardaning wardaya | kalamun misih kaègsi | sira kapugutan trêsna | yèn tan liya sira yayi | yêgti milu ngêmasi | sangking kaardaning wuyung | amung ta dèn waspada | sirèku satriya luwih | aja pijêr kaluluh laraning driya ||
19. kakangira sri narendra | liwat padha nahên wingit | miwah kadang-kadangira | sira karya walangati | duk lunganira dhingin | nagara gung hura-huru | angulari ing sira | malah tumêka samangkin | lalu tikbra brangtaning wong sanêgara ||
20. wus lêjarna ardayanta | aywa gung anèng wanadri |
--- 83 ---
yèn sira susah ing garwa | patine Si Banuwati | pun kakang anglironi | wanodya kang ayu punjul | nanging ta piyarsakna | sun iki arsa wêwarti | kang akarya darunaning bratanira ||
21. tan lyan sangking garwanira | kang karya kingkinirèki | renane Si Aswatama | iya Si Wilutamèki | sutane dèn turuni | lah ta iku kang pituduh | sabarang rèh kacidran | ya ta wau duk miyarsi | Sang Arjuna wungu tyase abêranang ||
22. sirna duhkitaning driya | sêgsana matur wotsari | mring raka Bathara Krêsna | sarwi prasêtya ing galih | dhuh kakang jêng dèwaji | kasêgsèna ing pukulun | garwèngwang waranggana | sadaya ulun indhani | sampun kosi
--- 84 ---
parêg kalawan kawula ||
23. mantuna kagarwèng amba | Bathara Krêsna lingnya ris | iya yayi sakarsanta | ingsun ingkang ngudanèni | prasêtyanira yayi | muga tulusa ing kalbu | ya ta ana pratăndha | swaraning bumi lan langit | tri gumuruh jumêgur kang păncawara ||
24. miwah swaraning kang arga | gêtêr patêr magênturi | kadya mèlu ngèstrènana | sêdyane Radèn Prêmadi | ya ta ngandika malih | Sang Parta mring garwanipun | kang anèng sariranya | sadaya kang widadari | ingkang sami dumunung ngăngga Sang Parta ||
25. ingkang anèng ing bunbunan | Rênta Dèwi Rarasati | kilatmaya netra kanan | kilasmara netra kering | siratmara sang dèwi | kuping têngên dunungipun | wirasmara kang kiwa |
--- 85 ---
dene Dèwi Găndawati | kang dumunung ing grana leng-lengan kanan ||
26. Rêtna Dèwi Găndarasa | dumunung grana kang kering | atutuk Dyah Talibrata | Talirasa sang lir Ratih | ing lidhah kang dèn goni | Drêsanala Sang Dyah ayu | ingkang anèng pusêrnya | Sang Rêtnayu Rarasati | Rêtna Sêtyawati anèng jroning garba ||
27. kang anèng purus Sang Parta | kancana rasa sang dèwi | samya rumêksèng sarira | Sang Rêtna Kêncanawati | punika kang dèn goni | rumêgsa sajroning jubur | dene kabèh punika | sagunging kang widadari | sami karèh dene Dèwi Drêsanala ||
28. kang măngka pramudyanira | lawan Dèwi Drêsawati | anênggih kang dadi tuwa | angrèh ingkang widadari | mangkana dènira ngling | Sang Parta [Par...]
--- 86 ---
[...ta] mring garwanipun | lah yayi Drêsanala | lawan sagung widadari | padha sira mêtua sing garbaningwang ||
29. ingsun wus lumuh mring sira | myang sakadangira sami | muliha marang kayangan | dene sagung widadari | ya kabèh sun lumuhi | lan sira dhewe mas ingsun | mangkana sang lir rêtna | kumêpyur duk amiyarsi | rawat waspa sarêng dènnya aturira ||
30. dhuh pukulun paran karsa | sapda panduka mring kingkin | migêna wong tanpa dosa | paran darunane runtik | têka lumuh kêpati | mring dasih kawêlasayun | nadyan kang waranggana | sêdaya dosa ing gusti | pan kawula tan milu durakèng tuwan ||
31. dhuh pangeran yèn panduka | tan arsa ngagsama sami | dhumatêng kang waranggana | kang anèng sarira sami | suka banjura lalis | sampun andina [andi...]
--- 87 ---
[...na] gung wuyung | kula tan darbe gêsang | mung panduka gurunadi | wus sun têmah tan mulat ing surya căndra ||
32. anèng ăngga salaminya | sangking sapakoning gusti | dhuh ing mangke raganingwang | tan wêruh marganing sisip | katuwone wak mami | dhuh pangeran lakiningsun | kawula tan druhaka | amung lumampah satuding | Sang Bathara Krêsna angrês duk miyarsa ||
33. Sang Parta malih ngandika | witne sira angakêni | gurunadi marang ingwang | yêgti kudu anglakoni | anut sarèhing laki | iku wanodya pinunjul | tuhu kalêngkaning rat | kasup kaonang ing bumi | jêtmikadi susila wêdi ing priya ||
34. lah ta wis yayi dèn inggal | aywa kèh kang sira pikir | sun lagya lumuh kalintang | mring sagung kang widadari | lah muliha dèn aglis |
--- 88 ---
marang kayanganirèku | mangkana sang lir rêtna | putêg tyas lajêng anangis | alon mijil sadaya sangking sarira ||
35. praptaning jawi sang rêtna | samya amular tan sipi | luhira drês marawayan | lajêng sami mangabêgti | ing pada kawlasasih | ngrarêpa ing aturipun | dhuh babo batharèngwang | kang pinasthi gurunadi | sampun kirang agsamanta mring kawula ||
36. Sang Parta alon ngandika | aywa sandea ing galih | tan kurang ngapuraningwang | mring sira ing lair batin | amung ta yayi mangkin | kabèh manjinga sadulur | makana[73] sang lir rêtna | sadaya mit mangênjali | wus ngambara sagung ingkang waranggana ||
37. angrês sang kalih tumingal | murcaning kang widadari | ya ta Sri Bathara Krêsna | alon ngandika sang aji | hèh Parta ari mami | ingsun ingkang paring
--- 89 ---
liru | patine garwanira | Srikandhi lan Banuwati | miwah kabèh mugsane sang waranggana ||
38. ingsun darbe pawong mitra | lan ratu ing Sriwêdari | nama Sri Arjunapatya | yèku krama putri luwih | punjul samining putri | jatmika susilèng kakung | putri ing Parangguwa | nama Dèwi Citraoyi | ing samêngko durung kêna cinangkraman ||
39. karsaning sang lir kusuma | yèn antuk Radèn Prêmadi | prasêtya arsa akrama | iya maring sira yayi | iya jênêngirèki | yayi ing mêngko kaliru | antuk Arjunapatya | mila tan marêm sang putri | pangrasane dinalih Arjuna sira ||
40. dene ta padha Arjuna | tan wruh yèn Arjunapati | tur iku ratu prakosa | widigdaya ing ajurit | anom dhasare pêkik | nanging karsane sang ayu |
--- 90 ---
yèn dudu jênêngira | sang dyah suka têkèng pati | ing samêngko mêgsih nityasèng pamular ||
41. kang sinambat amung sira | mila Sri Arjunapati | tyase uyang mawuyungan | lali puruhitèng mami | tur yayi iku dhimin | wus manjing sudara tuhu | lawan jênêng manira | ing mangke lagya wiyatdi | tan kawawa mulat manising wardaya ||
10. Dhandhanggula
1. iku yayi yèn sambada galih | payo marang Sriwadari praja | sun pundhute dayintane | benjing sun paring liru | marang Prabu Arjunapati | dadya minta wranggana | sun paringi besuk | mangkana wau Sang Parta | duk miyarsa ngandikanira kakaji | lêjar lajêng tur sêmbah ||
2. dhuh pukulun kalangkung prayogi | karsa tuwan mugi tumuntêna | manawi sêlak katrinèn | ngantosi punapèku | lah
--- 91 ---
suwawi nuntên lumaris | mèsêm Bathara Krêsna | basakêna iku | têka banjur daya-daya | tan winarna lajêng lumampah sang kalih | manapak jumantara ||
3. kunêng kang agung margèng wiyatdi | gantya malih ingkang kawuwusa | nagri Sriwêdari mangke | lagya onêng mangungkung | karurungan ngarang ngranuhi | brănta mring garwanira | de lumuh kêlangkung | yèn kêlamun pinarpêgan | maring raka Sang Prabu Arjunapati | suka praptèng antaka ||
4. pêparabe Dèwi Citrahoyi | putra sangking Prabu Parangguwa | Sang Citranggana parabe | duk kramanya sang ayu | patêmbaya rinêbut jurit | nguni kang mungkasana | Sriwêdari Prabu | mila sêmangke kagarwa | Sriwêdari Sang Prabu Arjunapati | nanging sang lir kusuma ||
5. sêdyanira sadèrènging krami | purun krama yèn antuk Arjuna | Sri Pandhawa panêngahe | mêne wusananipun |
--- 92 ---
antuk Prabu Arjunapati | mila sang dyah tan rêna | alumuh kêlangkung | sang rêtna gung pamularnya | siyang dalu kang pinusthi ingkang galih | amung Sang Danangjaya ||[74]
6. ingiringkên kadanging satunggil | jalu nama Radèn Citrahoya | nanging asêpuh rahadèn | sêmana sakêlangkung | dènnya ngimur marang kang rayi | siyang dalu tan pêgat | ing pangimuripun | aja akarya mangkana | nanging datan kandhêg karsane ing galih | ngugêmi sêtyanira ||
7. sruning brănta mring Radèn Prêmadi | ciptaning tyas lamun tan kêpanggya | lan Sang Parta ing têmahe | suka anganyut tuwuh | yèn kongsia sawarsa malih | baya tan tulus gêsang | mangkana anuju | pinarpêgan maring raka | Sri Arjunapati [Arjunapa...]
--- 93 ---
[...ti] sangêt ngasih-asih | ngrarêpa mriyêmbada ||
8. sarwi mêmanuhara amanis | dhuh dayintaningsun ywa mangkana | ing dasih sangêt asihe | paran wêkasanipun | kongsi tajin dhahar lan guling | mung sira paraning tyas | dhuh anggèr mas ingsun | lamun awèt mangkenea | nora wurung kadurus rasaning ati | yêkti nuli palastra ||
9. wêlasana dasih ta kaswasih | susah kasmaran mêmanisira | dhuh mirah pujanku dhewe | aywa gung wèh wulangun | milangêni manis ta gusti | tumanêm ing wardaya | gumantung jêjantung | tungtunging tyas amung sira | kang katingal ing siyang pantara ratri | pan anggung kasatmata ||
10. wimbaning wulan mung sira gusti | mêmanise tranggana kumênyar |
--- 94 ---
tan ana mung sira dhewe | titi winuri hrênyuk | kaisisan sunaring langit | mawilêt lêng-ulêngan | wèh mangu-mangungun | dhuh payo yayi dèn inggal | kakangira gunturana ulat liring | ing mangke pêpajangan ||
11. sangsayarda mêmanis sang aji | dènira mrih lêjare garwanya | rinêmih-rêmih rarase | noraga gandrung-gandrung | angrakêti lungguhirèki | dhuh mirah pêparinga | usadaning wuyung | mangkana sang lir kusuma | nyat jumênêng angalih dènira linggih | rêngu panduking netra ||
12. dadya bêngis dènira nyauri | hèh Arjunapati aja sigra | kumudu-kudu anggêpok |[75] sun iki datan ayun | marang sira sri narapati | nguni sun wus prasêtya | sinêksèn dewa gung | arsa krama raganingwang | lamun arntuk[76] [ar...]
--- 95 ---
[...ntuk] Arjuna Radèn Prêmadi | panêngahing Pandhawa ||
13. lah ta uwis balia sang aji | ywa kadarpèng tyasira ruhara | tuwas-tuwas sira kiye | ya ta wau sang prabu | duk miyarsa wuwusirèki | dahat pucêt ing driya | amerang kêlangkung | sigra mêdal sri narendra | praptèng jawi nimbali arinirèki | noma[77] Radèn Suwănda ||
14. prapta ngarsaning raka wotsari | angandika Sri Arjunapatya | wêwarta maring arine | paran karsanirèku | ing lumuhe dayinta mami | tan kêna pinarpêgan | arsa nganyut tuwuh | yayi lamun karsaningwang | sun ulihkên marang ing prajanirèki | mênawa sêlak pêjah ||
15. alon matur Suwănda wotsari | dhuh pukulun kakang sri narendra | sampuning tyas tanpa sarèh | têmah nistha kêlakung |
--- 96 ---
yèn puniku kang bok sang dèwi | kongsia dèn antukna | saru têmahipun | sayêgti kenging pocapan | inggih wirang bêbarang tan wêruh ngisin | tinampik ing wanodya ||
16. yèn panuju karsanta sang aji | muhung inggih kèndêlna kewala | angantia salintire | inggih manawi emut | lami-lami marang ing laki | sêdhêng praptèng antara | pan wajib pukulun | mênêtdi wangkening garwa | nadyan inggih dèrèng kongsia sarêsmi | jêr sampun nama garwa ||
17. kunêng ingkang lagya gunêm kawis | pan kasaru rawuhe Sri Krêsna | drumojog wau praptane | manjing pasowanipun | Sang Aprabu Arjunapati | nuju lênggah sewaka | sawadya supênuh | kagyat Sri Arjunapatya | gurawalan gupuh dènira nêdhaki |
--- 97 ---
gupuh angaras pada ||
18. ingancaran manjing păncaniti | ingaturan lênggah ing dhêdhampar | dahat lênggana galihe | sawusnya sami lungguh | Sang Arjunapati turnya ris | kamayangan kawula | tamuan pukulun | paran ing karsa panduka | anêdhaki dene tanna mawi dasih | angling Bathara Krêsna ||
19. hèh ta yayi Prabu Sriwêdari | marmaningsun prapta tanpa wadya | sruning onêng ingsun bae | maring jênêngirèku | sangking lami nora pinanggih | ingsun kang ngalahana | prapta ing prajamu | lawan yayi sun têtanya | paran marma sira tan ngêtoni jurit | duk aprang Bratayuda ||
20. ingsun dahat ngarsa-arsa yayi | Sri Arjunapati matur nêmbah | pukulun mila atmane | datan mêdali pupuh | inggih nagri ing Sriwêdari | amanggih [amang...]
--- 98 ---
[...gih] prang priyăngga | wus katur sadarum | purwa myang wusananira | kongsi praptèng palakramaning sang aji | sampun katur sêdaya ||
21. Sri Bathara Krêsna duk miyarsi | myang Sang Parta sami ngungunira | Sri Krêsna alon wuwuse | datan nyana katèngsun | yèn mangkono susahirèki | sokur padha waluya | kang lininga[78] nuwun | sang prabu malih ngandika | prajanira ing mangke yayi sun êlih nami |[79] aran Baukawarsa ||
22. tur sandika Sri Arjunapati | wus misuwur marang wong sapraja | lamun Sriwêdari mangke | ingêlih namanipun | nênggih nagri Baukawarsi | ya ta Sri Nata Krêsna | malih ngandika rum | hèh yayi Arjunapatya | ping pindhone praptaningsun Sriwêdari | sun arsa ambêbana ||
23. kadang ingsun iki nandhang
--- 99 ---
kingki[80] | kapugutan sih kapatèn garwa | Sri Arjuna kêkasihe | yèn lêga tyasirèku | garwanira sun pundhut yayi | sun paringkên riningwang | Si Prêmadi iku | yèn lêga wardayanira | parandene garwanira iku yayi | tan carêm lawan sira ||
24. benjang ingsun ingkang anglironi | nadyan sira minta waranggana | ing Suralaya sakèhe | sayêkti ingsun angsung | apadene putrine aji | ngêndi dadi karsanta | ywa sadeyèng[81] kalbu | sun pribadi kang mundhuta | kagarwaa marang sira yayi aji | nadyan praptèng ayuda ||
25. ingsun yaya[82] tan ngucirèng jurit | pinanggiha maringsun priyăngga | lamun tan angsung putrine | yêkti brastha deningsun | ya ta Prabu Arjunapati | lêng-lêng tyas duk miyarsa | ing ngandikanipun | Bathara Krêsna mangkana | wimbuhing tyas lamun amopoa [a...]
--- 100 ---
[...mopoa] ajrih | sikuning gurunira ||
26. tinuruta akarya wiyatdi | dangu-dangu Sri Arjunapatya | pinupus wus papêthène[83] | dhasar ambêg pinujul[84] | angumala tyas satu[85] budi | budiman sru gunawan | wêwekane punjul | titi tètèh tan sangsaya | wus kasusra Sang Prabu Arjunapati | alon ing aturira ||
27. dhuh pukulun kangjêng sri bupati | sakêlangkung sukaning wardaya | sumăngga mênawi kangge | pintên-pintên pukulun | kinarsakna dhatêng ing gusti | prasasat kanugrahan | jawata kang agung | dhatêng pun Arjunapatya | botên langkung kawula gusti samangkin | sumanggèng karsa tuwan ||
28. Sri Bathara Krêsna ngandika
--- 101 ---
ris | iya yayi bangêt sun tarima | yèn wus sira lêgakake | agung wêwalês ingsun | iya marang sira ing benjing | mangkana Sang Aparta | dahat sukèng kalbu | kadya age uningaa | ing warnane kusuma Dyah Citrahoyi | Sri Krêsna malih mojar ||
29. hèh ta yayi Prabu Sriwêdari | prayogane ingsun uningakna | garwanira ing warnane | Arjunapati matur | dhuh pukulun suwawi gusti | tuwan manjing jro pura | lawan sang abagus | dyan lumampah Prabu Krêsna | lan kang rayi katiga Arjunapati | praptaning dhatulaya ||
30. wontên cèthi gupuh tur udani | maring gustinira sang lir rêtna |
--- 102 ---
dhuh gustiningsun nah anggèr | raka panduka rawuh | sarwi ngiring têtiyang pêkik | warti sangking Ngastina | kêkalih binagus | kentaring catur punika | kang satunggil anama Radèn Prêmadi | lawan Bathara Krêsna ||
31. arsa uninga panduka gusti | ya ta wau sang dyah duk uninga | lajêng kèndêl panangise | ngati-ati sang ayu | solahira nganyar-anyari | mangkana praptanira | kang raka sang prabu | angirit Bathara Krêsna | lan kang rayi anênggih Radèn Prêmadi | lajêng sami alênggah ||
32. Sri Arjunapati lon turnya ris | dhuh pukulun sampun kauningan | inggih punika warnane | somah amba pukulun | pintên banggi kanggea ngabdi | dhatêng rayi Sang Parta |
--- 103 ---
Sri Krêsna lingnya rum | nolèh marang arinira | lah kaipe paran karsanira yayi | Sang Parta atur sêmbah ||
33. kadi botên nguciwani malih | sampun susah tinantun kawula | wangsul sang rêtna galihe | manawi botên sarju | mèsêm angling Sang Arimurti | kaya tan mindho karya | yèn mungguh sang ayu | mangkana sang lir kusuma | sadangune miyarsa samya dènnya ngling | graita jroning driya ||
34. baya iki kang aran Prêmadi | dene babo têka nora larang | rinewang jêbat sêdyane | dhuh lae si wong agung | sasêmone mêmanas ati | muga dipun lulusna | sihing bathara gung | aja na kang malang-malang | duk sêmana kusumayu [ku...]
--- 104 ---
[...sumayu] Citrahoyi | sinandi jroning driya ||
35. sang rêtnayu jro mêgsih kênyadi | dadya sinandi merang mring priya | rêngu lajêng kesah age | wau ta ingkang kantun | mangu mulat Radèn Prêmadi | kesahe sang lir rêtna | mèh age tumuntur | emut sinayutding[86] prana | wus mangkana wau ta wong agung katri | lajêng mêdal sineba ||
36. wangsul malih palênggahanèki | samya gusthi dadining ubaya | Nata Krêsna lan wuwuse | hèh babo yayi Prabu | Sriwêdari paran ing pikir | mungguh dayintanira | ing pênggawaningsun[87] | Arjunapati turira | dhuh pukulun manawi parênging galih | inggih benjang kewala ||
37. inggih kawula gusti kang ngiring |
--- 105 ---
sowan dhatêng nagari Ngastina | sampun sandea ing têmbe | mêngkêr tuwan pukulun | kados nuntên nungka ing wuri | dhuh gusti dèn pracaya | sampun wancal kalbu | kadi tan purun mingkara | abdi tuwan inggih pun Arjunapati | amung ngèstokkên têdah ||
38. Sri Bathara Krêsna ngandika ris | iya yayi ingsun wus pracaya | marang sira salamine | kaya-kaya riningsun | sira nora sêdya ngingkêtdi[88] | amung sapungkur ingwang | tumulia nusul | ywa karya pangarsa-arsa | Sri Arjunapati sandika turnèki | Sri Krêsna malih nabda ||
39. yèn mangkono ingsun amit mulih | mring Ngastina karia wibawa | kang liningan lon ature | dhuh pukulun sang prabu | dèrèng marêm raosing [ra...]
--- 106 ---
[...osing] galih | Sri Krêsna angandika | hèh ta yayi prabu | wus bangêt tarimaningwang | kaya nora lawas panggih sira malih | ing benjang nèng Ngastina ||
40. Sri Arjunapati matur aris | yèn makatên karsa pandukendra | amung kalilana dhèrèk | abdi tuwan sadarum | wadyabala ing Sriwêdari | Sri Krêsna angandika | tan susah riningsun | mundhak angêkahi karya | sêbab ewuh yèn diiringna ing dasih | sun mêtu ing ngawiyat ||
41. wus mangkana dyan wong agung kalih | lajêng mêsat napak jumantara | datan kawarna lampahe | Ngastina sampun rawuh | nulya manjing sajroning puri | marêg Sri Yudhisthira | wus sami alungguh | gantya wartan-winartanan | nata kalih samya mangungun ing galih | têmah sami sukanya ||
42. dènnya sampun pinanggih basuki |
--- 107 ---
sagung para ari myang sêntana | miwah Sri Baladewane | samya sru suka sokur | lajêng sami kasukan ngênting | kunêng malih winarna | Sriwêdari Prabu | saungkure Nata Krêsna | wus antara dina wau sri bupati | amucung solahira ||
11. Pocung
1. ya ta wau Sriwêdari sang aprabu | ing sapungkurira | sri nata ing Dwarawati | tuwin sampun antara dina mangkana ||
2. Sang Aprabu Arjunapati anuju | miyos siniwaka | pêpak sagung para mantri | myang punggawa hulubalang munggèng ngarsa ||
3. kadangipun taruna wus sinung lungguh | ingangkat kawiryan | jinêjêr ngêrèhkên mantri | amumpuni ing aguna kanuraga ||
4. sudibyanung prawira waskithèng kewuh | tur ambêg sudarma | paramarta maratani |
--- 108 ---
subogèngrat[89] sira Sang Patih Suwănda ||
5. munggèng ngayun jajar lan ipe sang prabu | satriya punggawa | kang raka Ni Citrahoyi | ingkang nama sira Radèn Citrahoya ||
6. prawiranung gêgala bêg agul-agul | Radèn Citrahoya | wus lami nèng Sriwêdari | pan ingandhêg marang Sri Arjunapatya ||
7. kinèn ngimur mring garwanira sang ayu | dènnyarsa kantaka | nênggih Dèwi Citrahoyi | wus mangkana dangu dènira sineba ||
8. ngandika rum Arjunapati Sang Prabu | hèh yayi Suwănda | nuli samêktaa aglis | asaosa titihane garwaningwang ||
9. lawan sagung ing wadya punggawanipun | patahên ing karya | iya kang bakal umiring | lakuningsun seba mring nagri Ngastina ||
10. myang kang katun[90]
--- 109 ---
atunggu praja ing pungkur | lawan undhangana | dèn padha prayitna wèsthi | nêmbah matur Rahadèn Patih Suwănda ||
11. dhuh pukulun amba kamipurun matur | maring kadang tuwa | ka pinasthi ratu mami | lêpat lêrês kawula kêdah matura ||
12. karyanipun punapa tuwan sang prabu | sowan mring Ngastina | pangraos datan prayogi | jêng panduka puniku samining nata ||
13. tan pêkantuk punapa ta asilipun | inggih padukendra | tan kabawah Dwarawati | miwah datan kêparentah ing Ngastina ||
14. milanipun tuwan kadêrêng sumujud | dhatêng ing Ngastina | tan wande anêniwasi | tanpa tuwas têmahane kêkalongan ||
15. sêdhêng sampun nguni puruhita tuhu | dhatêng Nata Krêsna | măngsa makatêna gusti | karsa nata tan kaprah wong puruhita ||
16. amba ngrungu sawêg panduka pukulun |
--- 110 ---
tiyang puruhita | tan wontên srama pawèstri | jaman pundi amung panduka punika ||
17. yèn saèstu karsa paduka pukulun | sowan ing Ngastina | ngaturkên kangbok sa[91] dèwi | pan kawula botên purun angiringa ||
18. ngong palaur têngga nêgari ing pungkur | pan sakêthi merang | mendah pocapaning jalmi | Sriwêdari wus tan ana wonge lanang ||
19. lami ulun apan inggih dèrèng ngrungu | kathah wong gêgulang | tan kadi panduka gusti | akal apa mring guru asrama garwa ||
20. mung pukulun puniku kinging cêcinthung | alon angandika | Sang Prabu Arjunapati | iya bênêr kaya yiya[92] aturira ||
21. nanging iku iya dudu karsaningsun | aja sira pugal | iya mirantia aglis | wahanane dayintaningsun dèn inggal ||
--- 111 ---
22. iya amung dèn padha samêktèng kewuh | yèn anèng alaga | mêngko yayi sun tuturi | sira Radèn Suwănda tampi sasmita ||
23. sukèng kalbu kya patih graitanipun | sukur yèn mangkana | karsane sri narapati | sabar tiwas sukur mangun ngadilaga ||
24. sang aprabu lajêng kondur angêdhatun | ya ta kyana patya | kang magsih kantun nèng jawi | sukèng driya lajêng samêtèng[93] ngayuda ||
25. kang wadya gung dadya winangsitan sampun | ing karsa sang nata | suka sadaya miranti | samêkta glis sira Kya Patih Suwănda ||
26. wus malêbu marang sajroning kadhatun | ambêkta jêmpana | lan Citrahoyi sang pêkik | praptèng pura wus marêg sri naranata ||
27. sang aprabu lajêng matêg ajinipun | apan malih warna | kadya Dèwi Citrahoyi | datan siwah lan warnane sang lir rêtna ||
28. sang aprabu [a...]
--- 112 ---
[...prabu] alon dènira dhêdhawuh | mring Radèn Suwănda | benjang yèn sira wus prapti | ing Ngastina sira yayi umatura ||
29. lamun ingsun lagya kêpalang pakewuh | mulane tan seba | amung sêsulih sirèki | lawan yayi Citrahoya umèlua ||
30. kalihipun sandika sami wotsantun | sagsana sang nata | lajêng umanjing ing joli | wus binêkta mêdal mring rêkyana patya ||
31. praptanipun ing jawi nulya dhêdhawuh | matah kang binêkta | kinèn samêgta ing jurit | miwah ingkang pinatah atêngga praja ||
32. wusnya putus lajêng budhal lampahipun | gumuruh swaranya | prajurit ing Sriwêdari | pra punggawa sami angayab jêmpana ||
33. angêndhanu asri busananing laku | kadi gunung kêmbang | lêlayu abra sinêling | têtabuhan munya ing samarga-marga ||
34. tan winuwus lampahira [lampah...]
--- 113 ---
[...ira] sampun rawuh | nagari Ngastina | Suwănda Rêkyana Patih | saha wadya ing alun-alun wus prapta ||
35. datan laju kèndêl salèr ringin kurung | anganthi timbalan | sêmana sri narapati | Yudhisthira nuju miyos sinewaka ||
36. pêpak sagung punggawa lan para ratu | andhèr para nata | lan Sang Prabu Dwarawati | lênggah munggèng ing ngarsa Sri Baladewa ||
37. ya ta wau Yudhisthira Sang Aprabu | sadangunya lênggah | kagyat dènira ningali | wontên baris prapta salèr ringin kêmbar ||
38. sigra wau kinèn marigsani gupuh | kang dinuta mêdal | sampun pinarigsa sami | wus dinangu sêdyanya katur sadaya ||
39. sigra wangsul punggawa ingkang dèn utus | marêg ing ngarsendra | sadaya wus katur sami | lamun duta sangking Sriwêdari praja ||
40. kang tinudu[94] kêkalih pêpatihipun | angiring jêmpana |
--- 114 ---
ngaturakên raja putri | kang kinarsan ing rayi tuwan Sang Parta ||
41. sang aprabu suka pamiyarsanipun | sigra aparentah | sêdaya kinèn nimbali | ngarsa nata kang dinuta sigra mentar ||
42. kèrit sampun ngiring duta kalihipun | praptèng ngabyantara | samya sumujud tur bêgti | Sri Bathara Krêsna alon angandika ||
43. hèh sirèku Suwănda ingkang tinuduh | marang kakangira | yayi Prabu Sriwêdari | lah bagea praptanira ing Ngastina ||
44. awotsantun Suwănda matur anuwun | sih pangèstu tuwan | Sri Krêsna ngandika malih | apagene yayi prabu nora prapta ||
45. alon matur Patih Suwănda wotsantun | mila rayi tuwan | tan tumut sowan pribadi | duk ing nguni ing sapêngkêr pandukendra ||
46. prajanipun [pra...]
--- 115 ---
[...janipun] Sriwêdari ura-uru | kadhatêngan salat | miwah kadhatêngan agring | rayi tuwan ing mangke kêtaman roga ||
47. wêlingipun dhatêng kawula pukulun | mila amba sowan | ing ngarsa jêng sri dewaji | sangking sangêt dènira nandhang sungkawa ||
48. inggih amung ngaturkên dayintanipun | alon angandika | Sang Aprabu Arimurti | putri iku lêbokêna ing jro pura ||
49. wus malêbu sang rêtna maring kêdhatun | saupacaranya | ya ta natèng Dwarawati | angandi marang Kya Patih Udawa |[95]|
50. lawan sagung wadya Ngastina sadarum | tan kalilan bubar | malah kinèn mring sitinggil | nambramaa maring Ki Patih Suwănda ||
51. dèn atutug iya sasukanirèku | sagung wadyabala |
--- 116 ---
sandika aturirèki | sri narendra lajêng kundur angêdhatyan ||
52. para ratu umiring manjing kadhatun | Sri Nata Ngastina | lawan Baladewa Aji | datan pisah lawan Prabu Baladewa ||
53. praptanipun ing kadhaton sang aprabu | lajêng abujana | lawan sagung para ari | miwah ingkang raka prabu kalihira ||
54. samya nutug kasukan jroning kadhatun | ya ta kawuwusa | kang kèri anèng sitinggil | wadyabala Ngastina lan tamunira ||
55. samya nutug aboga drawina tayup | sagotra Ngastina | Sang Udawa pramugari | Sriwêdari manggala Patih Suwănda ||
56. suka nutug wuwusên jroning kêdhatun | sira Sang Arjuna | wus pinanggihkên tumuli | lawan pramèswari ing Batukawarsa ||
--- 117 ---
57. wusnya lungguh binêkta mring tilamarum | sagung para nata | samya wangsul mring pandhapi | nutugakên dènira boga drawina ||
58. ya ta wau kang manjing ing tilam sampun | Sang Parta sêmana | arsa nêkakakên kapti | nir ing weka weya ing pangungrumira ||
59. sang anamur sampun kaduga ing kalbu | ngangsahkên kamayan | Sang Parta kenging piranti | pinanduking karsa pan lajêng anendra ||
60. sigra wau sang malih warna pan sampun | anyana Sang Parta | baya tan wurung ngêmasi | Sri Arjunapati alon undurira ||
12. Durma
1. sampun malih warna Sriwêdari Nata | wangsul priyanya malih | lajêng narik katga | ginoco Sang Arjuna | têrus walikatirèki | ludira muncar | ngalêbi kasur sari ||
2. sru kantaka tan emut purwa duksina | ya ta kang laku sandi | sru asumbar-sumbar |
--- 118 ---
hèh Parta rasakêna | rêbutên iki prajurit | amăndraguna | prabu ing Sriwêdari ||
3. iya ingsun Prabu Palgunadiputra | dadi tan nguciwani | gon ingsun prawira | sor unggul aprang dhadha | măndraguna sugih sêkti | tan kaya sira | jalêput doyan isin ||
4. apa sira sêngguh putri Parangguwa | dene atêsmak dhingkin | mamak bae sira | caluthak kêrathakan | paripêgsa mondhong putri | garwaning liyan | tan pira sira iki ||
5. sun wêntara yuwana sira Arjuna | dene kalêngki-lêngki | lah payo dèn enggal | rêbutên garwaningwang | yèn misih Arjunapati | kaya tan kêna | yèn durung sun ngêmasi ||
6. pamyarsèngsun sirèku satriya tama | têka tan wruh ing isin | nistha tanpa guna | ana wong arsa krama | angrêbut garwaning aji | tan linawan [lina...]
--- 119 ---
[...wan] prang | kang darbe mêgsih urip ||
7. wus têtela sira ajrih ing ngalaga | mulane doyan isin | yèn Arjunapatya | tan mêngkono solahnya | duk ingsun krama ing nguni | bantên ing yuda | pragola takêr pati ||
8. lamun ingsun krama anganggo ubaya | gampang angalap putri | amboyong nêgara | mangkono wong prawira | măngsa kaya sira iki | wong arsa krama | têka ajrih ing pati ||
9. wusnya mojar mangkana Arjunapatya | sigra gupuh angambil | sagung gêgaman prang | kagungane Sang Parta | panah pun Ardhadhadhali | Naracabala | katiga Pasopati ||
10. kapat Cundhamani kang samya ingalap | mangkana sri bupati | osiking wardaya | tan layak sira Parta | darbe ambêg nglêlanangi | kasubing jagat | pantês pratomèng jurit ||
11. ngandêlakên kêlamun sugih gêgaman |
--- 120 ---
tur pamungkas sinêgti | mung cacade sira | têka atilar tata | satataning satriyadi | tanpa sotama | murèng rèh ing ngajurit ||
12. sawusira ngucap Sri Arjunapatya | nulya lumajêng mijil | arsa samêktèng prang | nunggil lan wadyabala | sêsumbar samargi-margi | hèh wong Ngastina | kabèh wus cadhok sami ||
13. nora nana wong lanang pratomèng yuda | amung ing Sriwêdari | hèh ta wong Ngastina | baya tan darbe tama | kalawan padha pawèstri | tan darbe solah | dêstun wêdi ing jurit ||
14. lah dulunên mêngko Janaka pralaya | sirna ing asta mami | wau duk miyarsa | sira Bathara Krêsna | nimbali kang para aji | manjinga pura | ênggone Si Prêmadi ||
15. wus têtela Arjuna nandhang pralina | winungu tan ngalisik | gumêr ing jro pura | samya lara karuna | Wara Sumbadra tan sipi |
--- 121 ---
panangisira | kêdah bela ngêmasi ||
16. wus sinapih ing raka Bathara Krêsna | sigra Sri Krêsna aglis | nimbali Udawa | kinèn nututi dhustha | sapraptanirèng sitinggil | asru ngandika | Narendra Arimurti ||
17. hèh Udawa inggal aja kalayadan | iku mungsuhirèki | lah inggal cêkêla | lawan bala Ngastina | lawan bala Dwarawati | padha mangguta[96] | numpês wong Sriwêdari ||
18. pan wus cawuh marang Kya Patih Udawa | miwah kang para ari | lan wadya Ngastina | durung wruh purwanira | lajêng kèndêl kang pra ari | kuwur ing laga | gugup dhawuhing gusti ||
19. datan ana kalamun badhe ayuda | amung gugup ing galih | wadya ing Ngastina | samêkta wêwangsitan | duk budhal saking nêgari | mila tan taha | lajêng napung ing jurit ||
20. ya ta wau Sang Prabu Arjunapatya | mingsêr sangking satinggil | lan Patih Suwănda | lan Radèn [Ra...]
--- 122 ---
[...dèn] Citrahoya | wus samya samêktèng jurit | tuwin bupatya | wus samya ngati-ati ||
21. ya ta marêg Rêkyana Patih Suwănda | mring Prabu Sriwêdari | yèn parêng ing karsa | sadaya wadyabala | nuntên angsahênèng jurit | nata ngandika | lah iya dipun aglis ||
22. wus ingaban wadyabala sarêng mangsah | lir robing jalanidhi | binarêng wus panggah | gumrêgut ambêg pêjah | gora rèh kagiri-giri | riwut ing yuda | rêbut gon liru titih ||
23. sira Radèn Sêtyaka nindhihi yuda | limpunge mobat mabit | Kya Patih Udawa | ngamuk lawan curiga | Suwănda Rêkyana Patih | sawadyanira | Batukawarsa aglis ||
24. balanira kang sami bêgta wahana | sigra wus amiranti | apan warna-warna | turongga èsthi rata | mangsah ing rana bêg pati | wadya Ngastina |
--- 123 ---
ya ta nadhahi jurit ||
25. tandang kurdha sira Radèn Bratasena | mulat wong Sriwêdari | prange tan utama | dene padha wahana | tanpa krama ing ngajurit | sigra umangsah | Wêrkudara mangungkih ||
26. gamanira krura nyabêt gajah rata | suh tumpês sirna tapis | pan katiban gada | widagda Arya Sena | nampêg ratane Kya Patih | Suwănda milar | amung ratane kêni ||
27. awor kisma kang rata katiban gada | ya ta Suwănda Patih | ing pamilarira | tinadhahan Udawa | Suwănda ginoco mati | lawan Udawa | sigra Arjunapati ||
28. duk tumingal lamun arine palastra | duka yayah sinipi | wau sri narendra | nglêpasi kang warastra | lir jawah madyaning jurit | sarwi ngandika | anguwuh ingkang rayi ||
29. hèh Suwănda yayi sira ge tangiya | kaya dudu prajurit |
--- 124 ---
lah age riningwang | măngsa praptèng antaka | sira Sang Suwănda Patih | wungu sêkala | mring Udawa mrêpêki ||
30. gantya nyuduk Sang Udawa kapracondhang | niba gumuling siti | wau Sang Sri Krêsna | asru dènnya ngandika | hèh Udawa sira aglis | nuli tangia | aja pijêr aguling ||
31. kaya dudu kêkasihe Nata Krêsna | sigra Udawa tangi | jênggirat umangsah | Suwănda lirarihan | gupuh dènira nyarêngi | sarêng panduknya | têmah sampyuh ing jurit ||
32. ramening prang Suwănda wira kalihnya | kèlês luluh wor siti | ya ta duk tumingal | Prabu Arjunapatya | lamun kang rayi ngêmasi | langkung bramantya | mangsah ngawaki jurit ||
33. angayati warastra mring Dyan Sêtyaka | awas dènnya ningali | Sri Bathara Krêsna | yèn kang putra pinanah | marang Sri Arjunapati | Bathara Krêsna | duka yayah sinipi ||
34. lajêng
--- 125 ---
dènnya umangsah nyandhaki panah | pan sarwi marêpêgki | ênggène sang nata | Arjunapati mulat | yèn Nata Krêsna ngawaki | merang lumaras | sêdya atilar baris ||
35. palarasan wus pratèng[97] jawining praja | ya ta awas ningali | Sri Bathara Krêsna | yèn mungsuhe umingkar | sigra dènira nututi | kongsi atêbah | sangking jaban nêgari ||
36. kunêng ingkang aprang sajawining praja | wuwusên jro nêgari | pan mêgsih ayuda | rame rog liru papan | tan ana kuciwa kalih | candhak cinandhak | mulêg madyaning jurit ||
37. pêtêng dhêdhêt balêdug nglimputi wiyat | bala lali ing gusti | gusti ya kawula | sangking riwuding yuda | pêpati datampa[98] pilis | Radèn Sêtyaka | pangamuknya mawêrit ||
38. mawa limpung lir andaka tawan brana | mangiwung ambêg pati | singa kang katiban | ing limpung tanpa sesa | kadya anusuki wèrjit | Radyan Satyaka |
--- 126 ---
liwung awuru gêtih ||
39. kang wahana apan kalanganing jalma | wor wangkene kudèsthi | myang rêmuk ratanya | ngalun-alun bêlasah | kunêng kang wadya prajurit | kang lagya yuda | tan kewran ing ngajurit ||
40. Wrêkudara ariwut ngamuk manêngah | gadane mobat-mabit | kêlangkung bramantya | riwut ngamuk angrampas | angilês kilês sang riris | mawur kang pêrak | kapranggul lunga gêndring ||
41. kang kêcandhak rangkêp pitu walu sanga | sinabêtakên aglis | kêlawan pupunya | galêpung angganira | wong sanga sumyur wor siti | malih anyandhak | rongpuluh barêng kêni ||
42. sinabêtkên ing rowangira priyăngga | samya wong Sriwêdari | tiyang kalih dasa | antuk tyang wolung dasa | wolung dasa anibani | rongatus pêjah |
--- 127 ---
bêlasah bosah-basih ||
43. ênêngêna kang magsih rame kang yuda | wuwusên Sri Bupati | Sri Bathara Krêsna | kang aprang jawi kitha | lan Prabu Arjunapati | asru sêsumbar | Prabu Arjunapati ||
44. lah ta kene Krêsna inggal nututana | lah payo sun antèni | padha ngadu yasa[99] | ngêtokkên kaprawiran | ing yuda aja ngoncati | dèn tanggon sira | aprang kalawan mami ||
45. nguni sira dadi sasêmbahan ingwang | awit ingsun guroni | wasis antaringrat | têka ing mêngko sira | salah budimu kuwalik | lêlêdhêg ngrêda | amis bacin sukêr jis ||
46. ilang bae kasêbut wiku bathara | akalmu nora bêcik | karêm kaniaya | misesa wasa-wasa | ilang kramaning narpati | arsa mêmisah | maring wong lagi asih ||
47. duk ing nguni [ngu...]
--- 128 ---
[...ni] sinêbut kang kaya sira | pinuji ing sabumi | bengkas satruningrat | titi datan sangsaya | iya munduran saiki | asalin karsa | arda murka ing budi ||
48. wus adangu dènira angudhamana[100] | Prabu ing Sriwêdari | Sri Bathara Krêsna | wau duk amiyarsa | kurdha Prabu Dwarawati | sigra angayat | cakra sarwi lingnya ris ||
49. hèh Arjunapati sirèku palastra | săngka ing cakra mami | Sri Arjunapatya | nolih sarwi angucap | lah payo tibakna aglis | kaya tan cuwa | amungkur yuda mami ||
13. Pangkur
1. wau Sri Bathara Krêsna | musthi cakra mijil prabawa luwih | ambrubul buron wana gung | mêlêg ngêbêgi papan | warna-warna angrèp manêmpuh ing mungsuh | dèrèng kêndhat wêdalira | ing wuri misih anggili ||
2. rikat Sri Arjunapatya | ngangkat sara Pasupati [Pasu...]
--- 129 ---
[...pati] pinusthi | jêmparing maèwu-èwu | mayuta wêndra kirna | kadya jawah tibaning barêng tumanduk | kang buron alas kawratan | kataman panah ngijèni ||
3. sirna prabawaning cakra | Sri Bathara Krêsna amusthi malih | mijil naga gêng ambrubul | tan kêndhat sangking cakra | nêmpuh marang Sri Arjunapati gupuh | Rudhadhêdhali[101] ingangkat | mijil kagendra ngèbêgi ||
4. umêsat ngrabasèng mêngsah | langkung rame prange prabawa luwih | suka sakèh jawata gung | tumăntăn ing ngawiyat | angudani kêmbang madyaning prang pupuh | dènira Nata kalihnya | tan kuciwa ngadu sêgti ||
5. dangu ngabên kasêntikan | sirna gêpang[102] naga tan ana ngundhil | bramantya Sri Krêsna Prabu | ing driya èsmu kewran | dènnya agung prabawanira kaluluh | kalindhih sami sarana | sigra Prabu Arimurti ||
6. musthi malih mêdal ditya |
--- 130 ---
kumarutug sangking cakra umijil | sagung kang dênawa diyu | yutan gandarwo gêdrah | kesor sèpèr onja-onja ilu-ilu | thethekan lan banaspatya | samya mangsah ing ngajurit ||
7. yitna Sriwêdari Nata | Sri Arjunapati nglêpaskên aglis | ditya ya sakèh kacundhuk | tan ana kaliwatan | sirna malih kang cakra prabawanipun | sadaya wus tanpa sesa | sêsumbar Arjunapati ||
8. lah Krêsna payo dèn inggal | ngêtăgêna budimu ing ngajurit | aja pijêr lingak-linguk | kaya wus wêdi sira | duk andulu iya ing kadibyan ingsun | iki Sri Arjunapatya | wani pêrang tur sinêgti ||
9. nora kaya kadangira | Si Prêmadi têka ngucirèng jurit | sun sêngguh yuwana tuhu | dene tan sita-sita | nglêlanangi ing jagat arsa winêngku | praptaning don tanpa guna | nauri Sri Arimurti ||
10. musthi prabawa pamungkas | sangking cakra kumêbul [ku...]
--- 131 ---
[...mêbul] mêdal api | amêdal maèwu gunung | kèbêkan papaning prang | sirna gêpang kang cêlak samya lumayu | desa lêlakon sadina | giris katampêg ing api ||
11. gègèr desa ingkang têbah | ya ta wau Prabu Arjunapati | Cundhamani pinusthi wus | nulya mêdal dahana | dadya têmpuh gêni pirang-pirang gunung | agrêng mumbul ngalat-alat | lir Hyang Brama kurdhèng bumi ||
12. arsa anyalini alam | kagegeran jawata kontrang-kantring | dènira suwarganipun | kasundhul ing dahana | surènggana kèh samya anguwuh-uwuh | hèh kaki sudanên inggal | kurdhanira prabawasti ||
13. tan wus sirnèng Ngendraloka | gugup Sang Hyang Brama sigra nêdhaki | nêngahi ingkang prang pupuh | nata kalih uninga | Sang Hyang Brama jumênêng têngahing latu | dadya kèndêl kalihira | ya ta sru pamuwusnèki ||
--- 132 ---
14. agni antara wus ilang | hèh hèh kaki Prabu Arjunapati | dhawuhe sang hyang pukulun | sakèhe kang warastra | kang sirabil[103] darbèke Si Parta iku | pinundhut mring Suralaya | dudu sira kang darbèni ||
15. lawan ana janjinira | kang warastra mulih |[104] lamun sira datan angsung | yêkti sirna sêkala | gêni iki nampêg ing sira patimu | miwah tan antuk sawarga | dalahan[105] kaègsi-ègsi ||
16. yèn sira mituhu mring wang | yêkti antuk suwarga sira benjing | prasajanên prangirèku | wau ta sri narendra | duk miyarsa sang nata nglêng-nglêng kêlangkung | lir murcatma sanalika | nyana bêbaya dhatêngi ||
17. ngandikaning Sang Hyang Brahma | èsmu duka mring Prabu Sriwêdari | sarta sinungan babêndu | lamun tan ngaturêna | kathah ingkang
--- 133 ---
gêgaman ing agêmipun | Sang Parta ingkang binêkta | mring Prabu Arjunapati ||
18. mangkana sri naranata | ngaturakên kabèh gêgaman jurit | Hyang Brama nampèni sampun | sagung ingkang sanjata | sigra Prabu Arjunapati lumayu | nêdya mingkaring ngayuda | wau ta Sri Arimurti ||
19. marêg ngarsane Hyang Brahma | pinaringan sanjata Cundhamanik | sarwi angandika arum | hèh kaki tampanana | panah Cundhamani kang sinungkên wangsul | paringêna mring Si Parta | karana puniku benjing ||
20. pangrusaking duka karsa | miwah lara roga nirmala jati | srana sangking panah iku | dene panugalira[106] | kang sanjata mulih marang sawarga gung | pinulung mring kadewatan | sandika Sri Arimurti ||
21. sampun anampani panah | Cundhamani wau ta Sang Hyang Api | mugsa mring kahananipun |
--- 134 ---
sigra Bathara Krêsna | anututi mêngsahira kang lumayu | Narendra Batukawarsa | sarwi wacana nudingi ||
22. lah dhustha sira mandhêga | dene têka lumayu wêdi mati | sira ratune calimut | ratune durtaningrat | ngêndi ana ratu pêrange lumayu | wau ta duk amiyarsa | nolih Prabu Sriwêdari ||
23. duka anglêpasi cakra | Notèng[107] Batukawarsa anadhahi | kêna pagas jangganipun | gumuling anèng kisma | Prabu Krêsna mrêpêki wangkene gupuh | minantran sampurnanira | patine Arjunapati ||
24. mugsa wau wandanira | Prabu Krêsna sigra wangsul tumuli | napung prange ngalun-alun | mêgsih rame ayuda | para ari para ratu barêng ngamuk | mungsuh tan măngga puliha | prange wus ngarang-arangi ||
25. dangu-dangu
--- 135 ---
wadyèng mêngsah | kasêrakat samya nungkul ing jurit | sasisaning ingkang lampus | katawan tinalenan | ana siji satriyane kang kapikut | anungkul tan nêdya lawan | bubar prang kadya mas kentir ||
14. Maskumambang
1. wus mangkana wau ta kang para aji | ngumpul barisira | sakarine kang ngêmasi | marêg marang gustinira ||
2. Sri Bathara Krêsna aparentah nuli | kinèn buwangana | wangkene ing mêngsah sami | wong Ngastina wus tumandang ||
3. ya ta wau kang mêntas mênang ajurit | lumêbêt ing pura | lawan sagung para ari | miwah sagung wadyabala ||
4. pra punggawa sami kantun anèng jawi | miwah wong boyongan | wau ta kang para aji | kang manjing ing dhatulaya ||
5. sampun panggih lan Sri Yudhisthira Aji | Prabu Baladewa | myang Sinuhun Dwarawati | lawan Arya Wrêkudara ||
--- 136 ---
6. Sri Nangkula Sadewa samya tut wuri | umanjing jro pura | matur miwiti mêkasi | sasolahirèng ngayuda ||
7. Prabu Yudhisthira anuhun ing galih | ya ta Prabu Krêsna | sungkawa dènnya ningali | pamuwune para garwa ||
8. samya gubêl ing raka Sri Arimurti | anuwun usada | waluyane Sang Prêmadi | dènira mêgsih kantaka ||
9. lamun datan bisa waluya sajati | sagung para garwa | miwah Yudhisthira Aji | sakadange arsa bela ||
10. nora ana ingkang sêdya kari urip | sêdyane sadaya | wau ta Sri Arimurti | mèsêm sarwi angandika ||
11. yayi prabu sampun panduka prihatin | yèn mêgsih kawula | kadi botên angêmasi | rayi panduka Arjuna ||
12. alon matur Prabu Yudhisthira Aji | lamun mangkotêna | nuntên panduka tulungi | paringa sukaning driya ||
--- 137 ---
13. Sigra ngambil Sri Bathara Arimurti | Wijayakusuma | nulya ingungkulkên aglis | Sang Parta sampun waluya ||
14. marmaning Hyang waluya nirmala jati | wau Sang Arjuna | wungu kadya mêntas guling | pungun-pungun ngungun mulat ||
15. dangu-dangu dènira rinubung tangis | osiking wardaya | ana paran wau iki | dene kabèh padha mular ||
16. Sang Arjuna wusira kênèng piranti | wong Batukawarsa | kang anyidra maring mami | pratandhane tan katingal ||
17. pramèswari Sriwêdari Citrahoyi | iku ingkang mawa | wau ta Radèn Prêmadi | lajêng umarêg manêmbah ||
18. maring raka sêdaya dipun bêktèni | sigra garwanira | Wara Subadra anangis | sumungkêm pangkoning raka ||
19. sru sêsambat tujune datan ngêmasi | babo sira paran | mêgsih rinêgsèng dewadi | wau ta Sang Danangjaya ||
20. wimbuhing tyas têmahan bela anangis |
--- 138 ---
Sri Bathara Krêsna | angimur marang kang rayi | sawusnya lipur sêdaya ||
21. angandika Sri Bathara Arimurti | hèh yayi Arjuna | wruhanira mau yayi | sirèku kêna ing cidra ||
22. panggawene iya Si Arjunapati | tinutur sadaya | miwiti malah mêkasi | ngungun kêlangkung Sang Parta ||
23. Sri Bathara Krêsna angandika malih | mulane riningwang | ing karsa dipun aririh | sapira yèn amung panah ||
24. kang rinucat ing dewa marang swargadi | katujune iya | nora badanira yayi | wruhanira ariningwang ||
25. sabarang rèh yè[108] rèrèh yêgti pakolih | yèn liling ing weka | dadi tan tuna ing urip | uripe amung sapisan ||
26. nora nana urip kăngsi kaping kalih | mulane dèn awas | tiwasing badan puniki | ing ngagêsang pêsthi tuna ||
27. tuna budi tuna kawruh dadi sisip |
--- 139 ---
luputing ngagêsang | yèn wus tumiba tan bêcik | paran marga balènana ||
28. Sang Arjuna miyarsa dhêngku tan sipi | sawusnya mangkana | suka amanggih basuki | sêdaya mijil ing jaba ||
29. Prabu Yudhisthira lawan raka aji | miyos ing paseban | lawan ingkang para ari | nimbali sagung boyongan ||
30. tan antara sadaya wus munggèng ngarsi | wong Batukawarsa | dinangu sêdyanirèki | miwah gamane satriya ||
31. lamun nungkul sayêktine dèn uripi | menawarsa bela | ratune kang wus ngêmasi | iya mêsthi pinêjahan ||
32. alon matur satriya ing Sriwêdari | adhuh gustiningwang | kawula anuhun urip | yèn kangge badhe ngawula ||
33. lan kawula dede tiyang Sriwêdari | kawula babêgtan | kadange Ni Citrohoyi | pramèswari Sri Arjuna ||
--- 140 ---
34. ya ta wau duk miyarsa sri bupati | nulya pêparentah | sêdaya kinèn ngluwari | sampun sami inguculan ||
35. samya nêmbah sumujut kănjêm ing siti | sang nata ngandika | sapa ta aranirèki | lan ing ngêndi wijilira ||
36. matur nêmbah anjêngku sarwi anangis | gusti wijil amba | ing Parangguwa nêgari | wastamba pun Citrahoya ||
37. kang ayoga pukulun dhatêng pun dasih | Prabu Citragana | mila wontên Sriwêdari | ngêtutkên kadang kawula ||
38. salamine Sang Prabu Arjunapati | dèrèng kasêmbadan | dènira apalakrami | garwane lumuh kalintang ||
39. milanipun kawula dipun gondhèli | mring Arjunapatya | inggih kinèn mituturi | kinanthi minăngka êmban ||
15. Kinanthi
1. Bathara Krêsna lingnya rum | hèh kalingane sirèki | satriya ing Parangguwa | dudu wong ing Sriwêdari | yèn mêngkono [mêngko...]
--- 141 ---
[...no] Citrahoya | ing karsane yayi aji ||
2. sira umadêga ratu | anèng nagri Sriwêdari | mêkuwa[109] ing wadyabala | ing Batukawarsa nênggih | jujuluk Sri Citrahoya | narendra ing Sriwêdari ||
3. sandika aturirèku | manêmbah sujut ing siti | sampun sami ingèstrènan | Prabu Citrahoya Aji | tyasira marwata suta | karsanya sapati urip ||
4. sih lulut suwitanipun | Sang Nata ing Sriwêdari | mring Sinuhun ing Ngastina | ya ta Prabu Arimurti | matur marang sri narendra | yèn badhe karya pêpatih ||
5. pun Udawa sutanipun | dadya Patih Dwarawati | anama pun Udakarya | punika ingkang prayogi | anggêntosi ramanira | kang rayi amrayogani ||
6. Bathara Krêsna angutus | nimbali wadyanirèki | kalawan pun Udakarya | wus praptèng byantara aji | apan nulya dhinawuhan | gumantyèng ramanirèki ||
7. Si Udawa lungguhipun |
--- 142 ---
dadya Patih Dwarawati | Udakarya tur sandika | sampun ingèstrènan nuli | sigra umarêg anêmbah | kang mêntas sinungan linggih ||
8. Prabu Citrahoya matur | dhuh pukulun sri bupati | kawula nuwun parentah | mênggah nagri Sriwêdari | mênawi kinarsakêna | kadang kawula pawèstri ||
9. pun Citrahoyi pukulun | sumăngga ing karsa aji | minăngkaa jêjarahan | pituwas bêdhah nêgari | ngandika Bathara Krêsna | yèn mangkono luwih bêcik ||
10. sun tarima sira iku | sumêdya mantêp andasih | sira dhewe lumakua | maring nagri Sriwêdari | boyongana arinira | kanthia punggawa kalih ||
11. ing Ngastina kang dibya nung | ngiringna marang sirèki | sandika Sri Citrahoya | wus mangkana Sri Bupati | nulya kundur angêdhatyan | bubar kang sami anangkil ||
12. makuwon sajuru-juru | datan winursitèng kawi | wuwusên ing enjangira |
--- 143 ---
Sang Aprabu Sriwêdari | kanthi wadya ing Ngastina | kêkalih anyenapati ||
13. swaraning bala gumuruh | wus têbih sangking nagari | ing marga tan winursita | lamine dènnya lumaris | mèh andungkap praptanira | nagari ing Sriwêdari ||
14. kunêng Citrahoya Prabu | kang mangku bala lumaris | ya ta malih kawuwusa | nagari ing Sriwêdari | nalika sapêngkêrira | Sang Prabu Arjunapati ||
15. bidhal saha wadyanipun | mring Ngastina andon jurit | putri adi Parangguwa | pramèswari Sriwêdari | tinilar kari nèng pura | kusumayu Citrahoyi ||
16. sakêlangkung gunging wuyung | agung anèng jroning puri | datan arsa mêdal-mêdal | ing tyas sanityasa tistis | sru oyang brănta angarang | wirangrong seje ginalih ||
17. kabotan tamunirèku | kang nama
--- 144 ---
Radèn Prêmadi | duk prapta lan Prabu Krêsna | têtijo[110] manjing jro puri | tan èngêt marang kang raka | Sang Prabu Arjunapati ||
18. tan ana malih kang ketung | pan namung Radèn Prêmadi | satriya madya Pandhawa | wiraga gêgasah ati | sêmana sang lir kusuma | nuju lênggah anèng jawi ||
19. anèng made taman santun | pinarak êmbane kalih | bêktan saking Parangguwa | kinanthi raina wêngi | Nyai Sura wastanira | kang satunggil Nyai Sari ||
20. tan pisah kêkalihipun | mangkana sang rajaputri | ngandika marang banira | biyung sira antuk warti | lungane Arjunapatya | mring Ngastina pasang sandi ||
21. sami mindha warnaningsun | kinarya nyidra ing pati | marang Risang Dananjaya | nanging ta wantara mami | măngsa dadak amênanga | Sang Parta luwih sinêkti ||
22. nyai Sura nêmbah matur | anggèr kawula
--- 145 ---
miyarsi | wartane kang kesah aprang | inggih sampun rame jurit | anggèr gêntos long-linongan | wadyane kang alit-alit ||
23. wadya Sriwêdari gêmpur | siji tan ana ngundhili | aprange amung sadina | Sang Prabu Arjunapati | lawan Sang Patih Suwănda | sampun sami angêmasi ||
24. wadyalit tan ana kantun | samya tumpês ing ngajurit | wontên kang katawan gêsang | pan namung satunggil kalih | dene punggawa Ngastina | prawirane nora gêmpil ||
25. amung satunggil kang lampus | kasilip madyaning jurit | duk maksih aprang wangsitan | pasamuwan ing sitinggil | amung kang aran Udawa | pêpatih ing Dwarawati ||
26. namung punika kang lampus | sampyuh lan Suwănda Patih | pêjahe mawi cinidra | yêgti nêmahi tan bêcik | milane Udawa pêjah | tan wêruh yèn badhe jurit ||
--- 146 ---
27. mèsêm ngandika sang ayu | jêr ku apa nora sisip | wong nêdya alaku cidra | yêgti nêmahi tan bêcik | lah ing mêngko rasakêna | dhêndhane wong laku sandi ||
28. nêdya ngungas kumalungkung | ratune wong Sriwêdari | karêpe adol pagunan | kaprawiran sura sêkti | praptèng Ngastina tan kurang | mamah babone linuwih ||
29. kang guna wira pinunjul | pralêbda sêkti angênting | sagung jaya kawijayan | tumplêg ing Ngastina sami | sakèh sura wijayèngrat | wus anèng Radèn Prêmadi ||
30. Sri Arjunapati iku | sun ukumi uta[111] tuli | tuwas sabalane rusak | sokur sirna ing ngajurit | ilang dursilaning jagat | si pidhir Arjunapati ||
31. patute Jêng Sang Aprabu | Ngastina nuli anuding | para wiraning punggawa | mring Sriwêdari boyongi | sagunging kang rajabrana | pèni-pèni jroning
--- 147 ---
puri ||
32. akèh jêjarahanipun | sokur lamun awak mami | binoyong marang Ngastina | adhuh andupara yêgti | yèn kalakon mangkonoa | paran baya ingkang margi ||
33. nyai Sura nêmbah matur | gusti malih ingkang warti | nalika ramene aprang | silih ungkih rêbut pati | raka panduka Rahadyan | Citrahoya kawlasasih ||
34. sabalane wus kapikut | sêdaya dipun talèni | binêgta manjing jro pura | mila langkung kawlasasih | dene anggèr duk katawan | sêsambat panduka gusti ||
35. datan wăntên liyanipun | kang sinambating kaswasih | pan namung panduka nyawa | mangkana aturirèki | dèrèng dumugi wêkasan | mangkana sang rajaputri ||
36. pêgat pamiyarsanipun | sêlak kalingan prihatin | runtag tyas kadi murcaa | kadadak gêrah ngranuhi | karêrantan kadangira | anèng paran kawlasasih ||
--- 148 ---
37. kumêpyur wardayanipun | kêdadak wêtuning tangis | mangkana osiking driya | kusumayu Citrahoyi | katuwone raganingwang | pijêr akarya prihatin ||
38. mendahane rama ibu | tuwin kangjêng ibu sori | miyarsa warta mangkana | sayêgti luwih prihatin | jêr putra dinama-dama | mung sajodho lawan mami ||
39. adhuh babo kadang ingsun | dene amanggih pisakit | karaya-raya si kakang | ngêtutakên marang mami | atêmah banjur suwita | mring ipe alabuh pati ||
40. ing mêngko wusananipun | milu lunga andon jurit | apan kăngsi kawlasarsa | sawadyane datan kèri | kadiparan dhuh si kakang | nèng paran nandhang têtali ||
41. mangkana sang rêtnaningrum | saputing driya mawingit | pucêt pramana nirmala | yayah kantaka gumlinting | ing kisma datan sarănta | mari katon Sang Prêmadi ||
42. mung ketang [ke...]
--- 149 ---
[...tang] ing kadangipun | wau ta kang para cèthi | gugup anungkêmi pada | anjrit êmbannya kêkalih | winungu sarwi wacana | dhuh anggèr wungua gusti ||
43. wau ature pun biyung | pan dèrèng kăngsi dumugi | suwawi inggih wungua | kawula dugèkne malih | sang dyah mirsa lamat-lamat | gya wungu lênggah sang dèwi ||
44. nanging mêgsih pungun-pungun | suka sagung para cèthi | êmban Surat[112] aturira | anggèr wau dèrèng dugi | kasêlak tuwan druhaka | kawula wêlas ningali ||
45. inggih ing pawartosipun | raka panduka ing mangkin | sampun sami linuwaran | malah ginanjar kamuktin | ingadêgakên narendra | mêngku nêgri Sriwêdari ||
46. nama Citrahoya Prabu | sartane kang sami mulih | malah ing mangke wus budhal | sangking Ngastina tinuding | dhatêng ing Batukawarsa |
--- 150 ---
kinèn sami amboyongi ||
47. ingiring wadya gumuruh | punggawas ngina kalih |[113] kinèn ngiring raka tuwan | Prabu Citrahoya Aji | wau ta sang lir kusuma | suka dènira miyarsi ||
48. wus lilih wardayanipun | mangkana sajroning galih | mugi dipun tulusêna | sihing bathara kang luwih | basukining kadang ingwang | anèng Ngastina nagari ||
49. ya wau kang winuwus |[114] kasaru kontraging jawi | rawuhe Sri Citrahoya | sawadyabalanirèki | praptane Batukawarsa | katanggêl surub hyang rawi ||
50. dadya makuwon sadarum | punggawa Ngastina kalih | anèng dalêm kapatihan | wismane Suwănda nguni | kinurmat sinuba-suba | nutug mênuhi salatri ||
51. sang nata manjing kadhatun | manggihi arinirèki | panggih jroning dhatulaya | kagyat Dèwi Citrahoyi | uninga kang raka prapta | gupuh lumayu nungkêmi ||
52. kalihe [ka...]
--- 151 ---
[...lihe] sami amuwun | kathah raose kang galih | sawusnya tata alênggah | sang nata lajêng pawarti | wiwitan praptèng wêkasan | kang rayi ngungun ing galih ||
53. têmah langkung suka sokur | mring dewa manggih basuki | kang raka malih ngandika | sira samêgtoa yayi | sun gawa marang Ngastina | seba mring sri narapati ||
54. sun aturakên sirèku | dadya jêjarahang[115] yayi | adhuh poma lakonana | wêlasa kadangirèki | yayi sira ingsun karya | beya ing suwita mami ||
55. sang rêtna nêmbah anuwun | datan lênggana kang galih | sang nata malih ngandika | amung ing wawêkas mami | manawa sira katampan | dèn awas marang ing dasih ||
56. aja ambêg kumalungkung | ngungaskên sutaning aji | ala-alane suwita | ngatona badanirèki | tan susah ngêngèdhèng sira | têmahan awon sayêkti ||
57. lawan malih ariningsun | têmahan sira ing benjing | pisah kadang
--- 152 ---
wong atuwa | nora pijêr anunggoni | mulane dipun waspada | dèn bisa suwitèng laki ||
58. wruhanira ariningsun | wêkasing titah puniki | ngilangna onênging kadang | sudarma aja katolih | kang măngka gusti wong lanang | ingkang angsung sandhang bugti ||
59. anêmbah sang rêtnaningrum | sampun kacathêt ing galih | lilih têmah sami suka | sang nata lawan kang rayi | tutug dènnya awêwarah | sêdalu enjinge mijil ||
1 | Judul tambahan dari perpustakaan SMKI Surakarta. (kembali) |
2 | kanggo. (kembali) |
3 | tuladan (dan ditempat lain). (kembali) |
4 | Tanggal: Akat (Ngahad) Wage sapisan (1) Sapar Jimakir: dadine kang guna angèsthi sawiji (AJ 1834). Tanggal Masehi: Minggu 17 April 1904. (kembali) |
5 | Tanggal: pêksa gunaning nata (732 taun surya). Biasanya kata "nata" berwatak bilangan satu (1) mis. ratu, atau lima (5) mis. tata. (kembali) |
6 | Tanggal: tata gatining pandhita (755 taun căndra). (kembali) |
7 | kèbêgan (dan di tempat lain). (kembali) |
8 | tinêngêran. (kembali) |
9 | manêgês. (kembali) |
10 | myang. (kembali) |
11 | Matswapati (dan di tempat lain). (kembali) |
12 | ingujudake (dan di tempat lain). (kembali) |
13 | tanpa. (kembali) |
14 | wiyati. (kembali) |
15 | mangun kung. (kembali) |
16 | wiyadi (dan di tempat lain). (kembali) |
17 | kinèn. (kembali) |
18 | Dhêstharata. (kembali) |
19 | arsambêg. (kembali) |
20 | saupakartining. (kembali) |
21 | karasèng. (kembali) |
22 | Sang. (kembali) |
23 | jalanidhi. (kembali) |
24 | Dhêstharataji. (kembali) |
25 | sawatawis. (kembali) |
26 | sang. (kembali) |
27 | Dwarawati. (kembali) |
28 | Kurang satu suku kata: amituhu ujar kang kapiyarsi. (kembali) |
29 | samêngko. (kembali) |
30 | ngunandika. (kembali) |
31 | raditya. (kembali) |
32 | animbali. (kembali) |
33 | rêksanên. (kembali) |
34 | latri (dan di tempat lain). (kembali) |
35 | praptèng. (kembali) |
36 | jisim. (kembali) |
37 | sinabdan. (kembali) |
38 | mênêdi. (kembali) |
39 | umiring. (kembali) |
40 | Odipati. (kembali) |
41 | sirêb. (kembali) |
42 | tanpa. (kembali) |
43 | tan. (kembali) |
44 | wiyadi. (kembali) |
45 | kaèsi-èsi (dan di tempat lain). (kembali) |
46 | ulati. (kembali) |
47 | wusanane. (kembali) |
48 | lumampah. (kembali) |
49 | wulatên. (kembali) |
50 | wiyadi. (kembali) |
51 | parêkêna. (kembali) |
52 | srikaton. (kembali) |
53 | lumêkêt. (kembali) |
54 | mulêt. (kembali) |
55 | gogrog. (kembali) |
56 | wiyadi. (kembali) |
57 | Biasanya guru lagu i: jalmi. (kembali) |
58 | latri. (kembali) |
59 | lara. (kembali) |
60 | kang (dan di tempat lain). (kembali) |
61 | lêlangên. (kembali) |
62 | Kurang satu suku kata: paran sumusuling gusti. (kembali) |
63 | bangbang. (kembali) |
64 | mangenggar-enggar. (kembali) |
65 | ketas. (kembali) |
66 | rara. (kembali) |
67 | brănta. (kembali) |
68 | Lebih satu suku kata: tan tolih wibawanira. (kembali) |
69 | marawayan. (kembali) |
70 | Kurang dua suku kata: singkêling tyas Sang Nata Bathara Krêsna. (kembali) |
71 | Kurang satu gatra: ke-7 (7a). (kembali) |
72 | jroning. (kembali) |
73 | mangkana. (kembali) |
74 | Dananjaya (dan di tempat lain). (kembali) |
75 | Biasanya guru lagu e. (kembali) |
76 | antuk. (kembali) |
77 | nama. (kembali) |
78 | liningan. (kembali) |
79 | Lebih dua suku kata: prajanira ing mangke sun êlih nami. (kembali) |
80 | kingkin. (kembali) |
81 | sandeyèng. (kembali) |
82 | yayi. (kembali) |
83 | papêsthène. (kembali) |
84 | pinunjul. (kembali) |
85 | sadu. (kembali) |
86 | sinayuding. (kembali) |
87 | punggawaningsun. (kembali) |
88 | ngingkêdi. (kembali) |
89 | sumbagèngrat. (kembali) |
90 | kantun. (kembali) |
91 | sang. (kembali) |
92 | yayi. (kembali) |
93 | samêktèng. (kembali) |
94 | tinuduh. (kembali) |
95 | Kurang satu suku kata: angandika marang Kya Patih Udawa. (kembali) |
96 | maguta (dan di tempat lain). (kembali) |
97 | praptèng. (kembali) |
98 | datanpa. (kembali) |
99 | tyasa. (kembali) |
100 | angundhamana. (kembali) |
101 | Ardhadhêdhali. (kembali) |
102 | gêmpang (dan di tempat lain). (kembali) |
103 | sirambil. (kembali) |
104 | Kurang lima suku kata: yèn wus rampung ingkang warastra mulih. (kembali) |
105 | malahan. (kembali) |
106 | panunggalira. (kembali) |
107 | Natèng (dan di tempat lain). (kembali) |
108 | yèn. (kembali) |
109 | mêngkuwa. (kembali) |
110 | têtinjo. (kembali) |
111 | wuta. (kembali) |
112 | Sura. (kembali) |
113 | Kurang satu suku kata: punggawa Ngastina kalih. (kembali) |
114 | Kurang satu suku kata: ya ta wau kang winuwus. (kembali) |
115 | jêjarahan. (kembali) |