Parta Krama, Nitipura, 1903, #1837 (Pupuh 69–86)

1.	Parta Krama, Nitipura, 1903, #1837 (Pupuh 01–15). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.
2.	Parta Krama, Nitipura, 1903, #1837 (Pupuh 16–32). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.
3.	Parta Krama, Nitipura, 1903, #1837 (Pupuh 33–50). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.
4.	Parta Krama, Nitipura, 1903, #1837 (Pupuh 51–68). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.
5.	Parta Krama, Nitipura, 1903, #1837 (Pupuh 69–86). Kategori: Bahasa dan Budaya > Wayang.

Citra

Terakhir diubah: 26-04-2022

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

69. Durma

1. Gathutkaca mulat lamun ingkang rama | wus ngawaki jurit |[1] ngamuk sawadyanya | mêngsah kèh kasulayah | kababit ing

--- 276 ---

gada bindi | kabrubuh rêbah | bêlasah bosah-basih ||

2. myang kang paman Lesanpura pamukira | sawadyanyambêk pati | kadya mong sayuta | krura samya mrih măngsa | kang kaarsa tumpês tapis | rampas kapapas | dening Arya Sêtyaki ||

3. Gathutkaca anjog sigra udhunira | praptane anguwori | pamuke balanya | mulat yèn gustinira | wus mudhun ngawaki jurit | ngantêp pamuknya | gustine anindhihi ||

4. anut Patih Brajamingkalpa nèng ngarsa | kadya lun anggulungi | golong pamukira | tan kêna tinanggulang | gumulung anggêgilani | gêgalanira | wil bala Pringgadani ||

5. saparane pan kadya kinarirêngga | rinêbut kanan kering | wuri miwah ngarsa | tan kewran pamukira | kang pêrak abobrak-babrik | rêbah bêlasah | atusan kang ngêmasi ||

6. dening pamuk Kya Patih Brajamingkalpa | kang munggèng turanggèsthi | binabit ing gada | luluh lawan kang nunggang | saparane mobat-mabit | tinut ing bala | miwah pamukirèki ||

7. Radèn Gathutkaca mung kalawan asta | dêngkung-dêngkung ambanting | nyandhak ngadu kumba | nyêndhal dhadhal anêpak | andêdêl cêngêl pinuntir | sirahe parah | dening Sang Bimasiwi ||

8. bubrah gêlaring prang wus worsuh liwêran | wil bala Pringgadani | sangsaya manêngah | miwah bala Pamênang | tuwin wadya Dwarawati | wus sami manêngah |[2] pamuke ngobrak-abrik ||

9. pan sadaya wus samya tilar wahana | anut ing Judhipati | samya ngamuk dharat | mangkana kawistara | dening Rêkyana Apatih | Jayasudarga | eram dènnya ningali ||

10. dene mungsuh sakêdhik ing balanira | kadya tan kênèng pati | wutuh saparannya | wadya Paranggubarja [Pa...]

--- 277 ---

[...ranggubarja] | kang kaparak tumpês tapis | ewon kang pêjah | tanpa kiwul ing jurit ||

11. krodha Patih Jayasudarga gya matag | mring sagung pra dipati | têtulung mring bala | pêpulih mamrih mêngsah | tandang sagung pra dipati | ngawaki ing prang | miwah rêkyana patih ||

12. wus tan ketung sanjata guna prabawa | sangking ramening jurit | saênggèn busêkan | kuwêl kèh liru papan | sadaya wus wuru gêtih | mungsuh lan rowang | wus samya ambêk pati ||

13. wadya sabrang kaduk sura ing ayuda | dhasare angêrobi | tan ketang kang pêjah | nêdya ngidak kewala | tumpês ngarsa tangkêb wuri | myang kering kanan | ambyuk parêng ngêbyuki ||

14. tanpa rungyan sambate ingkang kabranan | panggrone buta kanin | bruk tibaning gada | kêpruking alugora | myang panjriting turanggèsthi | rêkatak ingkang | dwaja lêlayu sêbit ||

15. pra dipati Paranggubarja kèh samya | dharat ngawaki jurit | samya ngundha gada | ana ngikal badhama | têtulung marang bala mrih | mrawasèng mêngsah | mêmalu milih tandhing ||

16. Arya Brajamingkalpa lan Wil Prakêmpa | paguting aprang kalih | sami prakosanya | dangu prang ujung dhêndha | Ditya Prakênca[3] sor titih | tiniban dhêndha | luluh ajur wor siti ||

17. duk tumingal krodha Wil Kala Prakêmpa | tinunjangakên èsthi | nrêgakên turăngga | Patih Brajamingkalpa | dèn têlambung sangking kering | binarêng dènnya | rêbah tinumbuk èsthi ||

--- 278 ---

[...sthi] ||

19. gya dinêdêl cêngêlira Wil Prakêmpa | pêdhot gulu pinuntir | dipăngga cinandhak | marang Brajamingkalpa | rinangkul sukune kalih | gumebruk tiba | ajur linud ing bindi ||

20. Ditya Kala Pragăngsa langkung krodhanya | mangsah angundha bindi | pinapag Sang Sena | putra wus katandangan | Ditya Pragăngsa ngêmasi | rêmuk mukanya | tinêpak Bimasiwi ||

21. sapêjahe punggawa tri sabalanya | giris lumayu ngisis | ngungsi wurinira | Ditya Kala Pramuka | tilas ratunya ing nguni | ditya pangarsa | ing prang anglêlajêri ||

22. krodha mangsah sarwi angundha badhama | sêsumbar nguwuh tandhing | hèh sapa ranira | sarayane Cêmpala | ambêgmu prang nglêluwihi | matèni ditya | kaya ngrêmêti cindhil ||

23. lah ta iki bongkotane ayonana | ing mêngko sira mati | dening astaningwang | lah iki tadhahana | tibane badhama mami | sumêbut mêsat | Gathutkaca nadhahi ||

24. pan gumadhug badhama suh tibèng jaja | murub tan anêdhasi | Arya Gathutkaca | asru ing wuwusira | hèh buta sapa sirèki | rupamu beda | lan kabèh kang wus mati ||

25. anauri ya ingsun Kala Pramuka | ditya raja ing nguni | soring prang kabala | mring Sri Jungkungmardeya | mêksih kinèn misesani | ing balaningwang | kinarya dêling jurit ||

26. hèh prajurit ngakua aranmu sapa | dene kêlar nadhahi | ing badhamaningwang | iki liwat bêbaya | pilih kang kêlar nadhahi | mung lagi sira | Gathutkaca nauri ||

27. kalingane sira iku ratu buta | pantês dhapurirèki | lan kang akèh beda | aja tambuh ya ingwang | satriya ing Pringgadani [Pring...]

--- 279 ---

[...gadani] | ing rat Sang Arya | Gathutkaca ran mami ||

28. Senaputra măndra prakosèng ayuda | dèn padha ngungsi pati | Wil Kala Pramuka | krodha angundha dhêndha | mangsah manggalak anggitik | Sang Senaputra | panggah datan gumingsir ||

29. binarêngan tibane dhêndha sinăngga | rinêbut sampun kêni | dhêndhanya binuwang | sigra candhak-cinandhak | rukêt rok tarik-tinarik | Sang Senaputra | panyêndhale nguwati ||

30. karungkêb ing siti Wil Kala Pramuka | kèdêg ing Bimasiwi | mukanya dhinupak | rêmuk sirahe parah | giris wadyanya ningali | mawur sasaran | sakarine kang mati ||

31. ngungsi tênggak sapunggawa sampun dhadhal | ngêlun marang ing wuri | ngungsi dhadhaning prang | Patih Jayasudarga | myang pangawat kanan kering | wus samya sêmpal | kamuk Arya Sêtyaki ||

32. miwah kamuk Radèn Arya Wrêkudara | catur punggawa mati | kang munggèng pangawat | Jayapramana lawan | Jayapralaya ngêmasi | Sang Wrêsniwira | ingkang mrawasèng bindi ||

33. sabalane malêdug samya sasaran | kathah ingkang ngêmasi | miwah kang pangawat | kering sami sasaran | tumpêsing prang bobrak-babrik | Jayasudarma | lan Jayataka mati ||

34. tinibanan ing gada Dyan Wrêkudara | mawur wadyane ngungsi | marang gustinira | Prabu Jungkungmardeya | krodha ratanira gumrit | ngêmbat gandhewa | majêng tan tolèh wuri ||

70. Pangkur

1. kyana patih duk tumingal | yèn gustine ngawaki jurit |[4] mantri sêsêliranipun | gumêrdêg majêng samya | kyana patih

--- 280 ---

gugup sigra unduripun | tilar mungsuh sawadyanya | ngumpul ing gustinirèki ||

2. tata malih undurira | kyana patih munggèng ngarsa tan têbih | wadya gung pinrênah pungkur | mung mantri sêsêliran | sèwu ingkang munggèng kananira prabu | prajurit jro pêpilihan | angapit wontên ing kering ||

3. bupati sakawan ingkang | mangawati kanan kering tan têbih | Sri Jungkungmardeya Prabu | nglêpasi sanjatanya | narawantah sangking gandhewa kumrusuk | mawa prahara ruara | ngiring lêpase jêmparing ||

4. Ki Patih Jayasudarga | anusuli sanjatanira mijil | sangking gandhewa gumludhug | mawa bajra ruara | gumalêdhêg nanggala parasu limpung | kunta cakra lan candrasa | badhama dhêndha lan gandhi ||

5. mêtune sangking gandhewa | gada bindi lir ladhu kang umili | mawa lesus lir pinusus | myang mantri sêsêliran | sèwu sarêng nglêpasi sanjatanipun | myang prajurit pêpilihan | sarêng dènnya anglêpasi ||

6. kumrusuk ngayuh gêgana | myang punggawa sakawanira sami | sanjatanira kumrusuk | mêtu matumpa-tumpa | samya mawa prahara sanjatanipun | Wrêkudara Gathutkaca | miwah Rahadyan Sêtyaki ||

7. kandhêg kadung pamukira | katampêk ing sanjata kang mawangin | gègèr lan sawadyanipun | dhasar wus sangêt sayah | dhêdhêg kandhêg samya têkên gadanipun | katêmpuh gunging sanjata | lan katampêg drêsing angin ||

--- 281 ---

[...ing] kyèh kang galundhungan | lan kontal tiba kabanting ||

9. kantun Arya Wrêkudara | Radèn Gathutkaca lawan Sêtyaki | adêge kang mêksih kukuh | gègèr madyaning rana | pira-pira hru prabawa tibanipun | ngurugi sariranira | katri datan măntra busik ||

10. malêdug sumyur nèng ăngga | nanging maju-maju mêksa kabalik | dene lesus lir pinusus | kuntal katampêk kunta | kandhih dening nanggala parasu limpung | trisula dhêndha badhama | kêras tibanya mawangin ||

11. Radèn Arya Wrêkudara | kapitêmên krodhanira ing jurit | dènnya mrih parêk lan mungsuh | bayunirèng sarira | mêtu kabèh têmpuh lan bayuning mungsuh | mulêg madyaning ranangga | lêbu malêdug nglimputi ||

12. marma bayune Sang Sena | datan bisa nulak sagung jêmparing | têmpuh lan angine mungsuh | midid kang samirana | mulêg mêsês mawêrdi kadya pinusus | Sang Prabu Jungkungmardeya | mulat sukanya tan sipi ||

13. mungsuhe kyèh galundhungan | tiba têbih wênèh kuntal kabanting | mung tiga kang mêksih wutuh | gègèr madyaning rana | katêmpuh ing sanjata kèh tan akeguh | mêksa maju nora bisa | sinurakan sangking têbih ||

14. Radèn Arya Wrêkudara | prasêtyèng tyas nêmah matiyèng jurit | merang mundur ing prang pupuh | myang Arya Gathutkaca | Wrêsniwira samya pratignya ing kalbu | kasaput suruping surya | èsthane kadya anyapih ||

--- 282 ---

[...ra] | dene sawadyanirèki ||

16. tan ana bajra tumama | rowang ewon kang mati ing ajurit | mungsuh sabalane wutuh | tatu bae pan ora | yèn ajaa bapa mungsuh lawan ingsun | prajuriting tanah Jawa | pilih kang kêlar nadhahi ||

17. bapa sapa kancanira | pra dipati ingkang mati ing jurit | kyana patih nêmbah matur | gusti punggawa ditya | pan sakawan pisan pêjah ing prang pupuh | lawaning prang sami ditya | wadyane kantun sapalih ||

18. dene punggawa manungsa | ingkang munggèng pangawat kanan kering | sakawan pisan pukulun | pêjah kasambut ing prang | têtumpêsan balane kêdhik kang kantun | mêngsah mêksih wutuh ayam | eram kawula ningali ||

19. gumujêng narpati sabrang | iya bapak ngeramakên ing jurit | yèn aja mungsuh lan ingsun | sapa lawaning aprang | ngêndi bae ratu kang kuwawa mungsuh | besuk esuk aja owah | rakitira ing ajurit ||

20. kang prawira munggèng ngarsa | pra dipati padha ngantêpa jurit | kang luwih kaya duk mau | guna santikaning prang | besuk esuk sun panahe gunung watu | mungsuh kang têguh wêntala | yèn mêksih kêlar nadhahi ||

21. besuk maning têmpuhing prang | ingsun tibanane sanjata gêni | ingkang luwih panasipun | lan gêni marcapada | yèn tan gêsêng pinangan ing gêni murub | panah ingsun kang pamungkas | sun tamakne ing ajurit ||

--- 283 ---

sawadyane samya sêdhih ||

23. Radèn Arya Wrêkudara | nglêgêr jêtung dhêlêg-dhêlêg tan angling | sarwi têkên gadanipun | myang Arya Gathutkaca | asidhakêp sungkawa sawadyanipun | Radèn Arya Wrêsniwira | marêk ngarsa matur aris ||

24. pukulun paran ing karsa | benjang enjang yèn têmpuha prang malih | yèn mêksiha kadya wau | tan wande karisakan | paduka mung prang wantah amara bau | pupuh rosa ngadu gada | botên kundhang guna sêkti ||

25. Sang Prabu Jungkungmardeya | benjang enjang lamun mêdal ing jurit | yêkti luwih sangking wau | gènnya mêdalkên guna | hru prabawa ing prang kasantikanipun | tan wande ing prang kinarya | dolanan kadi duk wingi ||

26. prayogi atur uninga | ing rakanta Sang Prabu Harimurti | rayi paduka pukulun | kakang mas Madukara | tuwan suwun tulunga ing aprang pupuh | nadhahi sêktine mêngsah | paduka ingkang nadhahi ||

27. prangipun anggal kewala | sagêndhinge botên kuciwa tandhing | Radèn Wrêkudara bêngkuh | apa kang sira ucap | ingsun wirang yèn kongsia jaluk tulung | sanadyan silih bisaa | mungsuh angrubuhna langit ||

28. masa ta ingsun mirisa | lamun sira padha wêdi ngêmasi | lah minggata dèn agupuh | pan wus wiyahing aprang | rêbut pêjah kalah sirna mênang ngukup | nyênyambat asile apa | aku dhewe mêksih wani ||

--- 284 ---

[...da] | manawi akarya kingkin ||

71. Asmaradana

1. Sang Aprabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | Drêsthajumêna kanthine | sarêng dalu manjing pura | panggih Prabu Drupada | wus tata samya alungguh | ngandika Natèng Cêmpala ||

2. anak Prabu Dwarawati | dalu-dalu manjing pura | baya ta wontên karsane | matur Prabu Padmanaba | jêng paman kawularsa | têtinjo kang aprang pupuh | mangkat ing dalu punika ||

3. sangking sumêlang tyas mami | mring putra tuwan pun Bima | lan Wrêsniwira kalihe | tuwin ta pun Gathutkaca | katri mung pupuh rosa | prang wantah mung mara bau | măngka pun Jungkungmardeya ||

4. măndraguna sura sêkti | ing sabrang wus tanpa lawan | prawira lan sabalane | ing tandhing yêkti kuciwa | suka Natèng Cêmpala | kawula sèwu jumurung | anak prabu darbe karsa ||

5. têtulung kang samya jurit | arinta Drêsthajumêna | sampun kantun salampahe | dhèrèk paduka bantu prang | kulup Drêsthajumêna | prajurit Cêmpala sèwu | gawanên bantu ngayuda ||

6. poma sajroning ajurit | anuta ing rakanira | Dwarawati sabarang rèh | kang putra matur sandika | têtiga sarêng mêdal | sangking sajroning kadhatun | prapta ing jawi sanega ||

7. sakapraboning ajurit | sèwu wadya ing Cêmpala | prajurit pilihan kabèh | sadaya sampun samêkta | myang wadya Madukara | gangsal atus samêkta wus | para mantri Madukara ||

--- 285 ---

jro kitha Cêmpala ||

9. Sang Aprabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | kalih dhingini lampahe | sami anapak gêgana | mung kantun ratanira | kang ginrêbêg ing wadya gung | lan Radèn Drêsthajumêna ||

10. ingkang nindhihi ing baris | ing ngarsa Patih Sucitra | amung matah mantri bae | kang rumêksèng pasanggrahan | mangkana kang ngumbara | Prabu Padmanaba sampun | rawuh pasanggrahanira ||

11. wong agung ing Judhipati | lan satriya Dananjaya | tan ana wruh ing lêbête | Radèn Arya Wrêkudara | mêksih nglêgêr kewala | sarwi ngrangkul gadanipun | gêrêng-gêrêng tan ngandika ||

12. Gathutkaca munggèng ngarsi | lawan Arya Wrêsniwira | ingadhêp wadyabalane | siji tan ana sabawa | mèsêm Sri Nata Krêsna | winêdalan sangking pungkur | kagyat Radèn Wrêkudara ||

13. mulat ingkang raka prapti | lan kang rayi Madukara | sigra nyèlèhkên gadane | wus sami tata alênggah | Sêtyaki Senaputra | samya asrêp manahipun | Wrêkudara lon lingira ||

14. dene prapta bêngi-bêngi | apa ta karyane padha | liwat sangking karya kagèt | gumujêng Narendra Krêsna | yayi tinjo kewala | paran wartane prang pupuh | Wrêkudara lon lingira ||

15. wingi têmpuhing ajurit | ya sangking pangèstunira | mungsuh kèh tumpês balane | rowang ngong siji tan ana | ingkang mati ing aprang | nanging ingsun lan sutamu | lan Si Arya Wrêsniwira ||

16. tan ana bisa mrêpêki | marang gone ratu sabrang | kadhangan dening panahe | mawa prahara ruara | kèbêgan ing paprangan | gumlêdhêg dhêdhêg tumêmpuh | batur kabèh galundhungan ||

17. kurugan panah mawangin | kaya gunturing prabata | lah iya ta sesuk bae | ngong

--- 286 ---

susupane kewala | panahe lamun kêna | bisaa prak ratunipun | age kêmbulana gada ||

18. singa tiwas angêmasi | Sri Padmanaba ngandika | ya yayi ingsun dulune | sesuk tingkahira aprang | Wrêkudara lingira | iya sakarsanirèku | yèn nêdya dulu kewala ||

19. yèn nêdya têtulung jurit | maringsun yêkti tan arsa | pan mêksih wani wak ingong | lan Ratu Paranggubarja | yèn sira nêdya aprang | i pranga dhewe sesuk |[5] apan akèh mungsuh sabrang ||

20. sasukanira prang tandhing | yêkti nora kêkurangan | aja têtulung maring ngong | lamun durung asêsambat | gumujêng Nata Krêsna | iya ngong nora têtulung | sun prang dhewe benjang enjang ||

21. suka sagung kang miyarsi | ing dalu datan kawarna | gagat injing ing praptane | Rahadèn Drêsthajumêna | sawadyabalanira | lajêng tata barisipun | miwah wadya Madukara ||

22. enjing Prabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | sampun nitih ing ratane | kinubêng prajuritira | Wrêkudara kalawan | Sêtyaki Gathutkaca wus | sabalane tata ngarsa ||

23. ing prang kang badhe nadhahi | nêmpuh marang mungsuhira | pêpulih wingi yudane | saksat kinarya dolanan | mangkana natèng sabrang | sabalane mijil sampun | angglar munggèng pambaratan ||

24. tata baris kadya wingi | kang para prawira ngarsa | samya ngiwa gandhewane | bala gung pinrênah wuntat | kagyat dènnya tumingal | dene mungsuhira wuwuh | Sang Prabu Jungkungmardeya ||

25. krodha sru dènira angling | hèh bapa Jayasudarga | mungsuh ika bêbantune | baya Narpati Cêmpala | iya kang munggèng rata | payo kabèh wadyaningsun | dèn prayitna ing ayuda ||

--- 287 ---

prang tan nêdya mundura ||

72. Durma

1. ngêmbat langkap Sang Prabu Jungkungmardeya | ginêdhêg-gêdhêg mijil | eka hru prabawa | sela wor lan prahara | kadya ladhu-ladhu mili | sangking gandhewa | gumlêdhêg gêgilani ||

2. sawusira wêtune prahara sela | gêdhêg gandhewa malih | mijil neka warna | muntab sangking gandhewa | nênggala parasu piling | cakra candrasa | dhêndha badhama gandhi ||

3. gada bindi salukun lan alugora | samoga pugal lori | musala trisula | limpung parasu kunta | kumrusuk ngayuh wiyati | mawa prahara | miwah rêkyana patih ||

4. sanjatane mêtu pirang-pirang yuta | panthan makêthi-kêthi | myang catur punggawa | prajurit jro sadaya | lan sèwu mantri sinêlir | sarêng dènira | anglêpasi jêmparing ||

5. kadya têdhuh gêgana kyèhning sanjata | dhêdhêt ngampak-ampaki | sela lêng-ulêngan | wor jêmparing arakan | kumrusuk srêsêg nampêki | mara kumêrap | kumêrut gêgirisi ||

6. sira Prabu Padmanaba sigra matag | mring Parta kinèn aglis | mêthuk ing panulak | miwah Drêsthajumêna | ngêmbat langkapira kalih | sarêng dènira | nglêpasakên jêmparing ||

7. apan samya hru prabawa eka warna | sela wor angin-angin | têmpuh nèng gêgana | ibêgan dirgantara | maworing sanjata kalih | goraning swara | lir guntur gêgêtêri ||

8. kêpruk ingkang sela têmpuh lawan sela | bindi prasamya bindi | gada samya gada | kunta prasamya kunta | piling têmpuh samya piling | dhêndha lan dhêndha | gandhi prasamya gandhi ||

9. alugora têmpuh samya alugora | lori [lo...]

--- 288 ---

[...ri] prasamya lori | musala trisula | limpung cakra candrasa | sadaya kaprabon jurit | kang têmpuh ing prang | tan ana liru tandhing ||

10. Wrêkudara Wrêsniwira Gathutkaca | giyuh ing tyas tan sipi | gègèr yudanira | tan antuk mangsah ing prang | kadhangan gunging jêmparing | kang têmpuh ing prang | jêjêl tan kêna pinrih ||

11. sela-sela lêlumbungan lêng-ulêngan | jêmparing lir sêsiring | tan kêna tinrajang | nulya Sucitra prapta | mêndhak nèng ngarsanirèki | matur manêmbah | ulun dinutèng gusti ||

12. ing rakanta Sang Aprabu Padmanaba | paduka dèn timbali | mundur saha bala | sampun mangsah ing yuda | kinèn asoa rumiyin | raka paduka | karsane anuruti ||

13. ing krodhane Sang Prabu Jungkungmardeya | dènnya ngabên kasêktin | lan rayi paduka | satriya Madukara | ing mangke yèn wus dumugi | tuwan linilan | mangsah ing aprang malih ||

14. Wrêkudara myarsa ature Sucitra | kêju krodhaning jurit | ajrih yèn nyingkirna | ing rèh Narendra Krêsna | mundur sawadyanirèki | lan ingkang putra | Gathutkaca Sêtyaki ||

15. sampun nunggil lan barising Madukara | Sang Prabu Harimurti | matag mring Sang Parta | kinèn nyampuni dènnya | ngadu prabawa kasêktin | sanjatanira | kang samya têmpuh jurit ||

16. Radèn Parta musthi sanjata pratipa | angin ratuning angin | linêpaskên sigra | kêlapira kumupak | wêdale kang bajra pati | sangking gandhewa | nyapu sagung jêmparing ||

17. sirna larut hru prabawa eka warna | siji tan ana kari | Sri Jungkungmardeya | kagyat ngungun kalintang | sirnane sagung jêmparing | asru ngandika | marang rêkyana patih ||

18. hèh ta bapa prajuriting [praju...]

--- 289 ---

[...riting] tanah Jawa | nyata lamun linuwih | gunane ing aprang | padha sadhela bisa | nimbangi kadibyan mami | tan măntra kewran | nyapu sagung jêmparing ||

19. sêdhêng dadya kaojat ing tri bawana | matur rêkyana patih | lêrês padukendra | sampun kirang prayitna | ing aprang dèn ngati-ati | mêngsah paduka | botên kewran ing tandhing ||

20. prange kasor prakosa prang lêmbut guna | gumujêng sri bupati | iya bênêr sira | prawirane sêmbada | yèn aja mungsuh lan mami | sapa kuwawa | nanggulang ing ajurit ||

21. iya mêngko prajuriting tanah Jawa | ingsun balange tulis | sun jake prang rupak | tandhing prang lawan ingwang | nganggo panah kang sayêkti | singa tiwasa | yèn mêksih ngadu sêkti ||

22. masa tèka tanpa wêkasaning yuda | sira bae dèn eling | gêlar sabên ing prang | yèn wus panah-pinanah | ingsun lan mungsuh dèn aglis | sira niliba | nyidra sangking wiyati ||

23. Patih Jayasudarga matur sandika | natèng sabrang nulya glis | nênurat wus dadya | tinrap anèng sanjata | linêpaskên kang jêmparing | ingarah-arah | tibanira nglêrêsi ||

24. nèng ngarsane satriya Adananjaya | kagyat dènnya ningali | jêmparing cinandhak | pinundhut suratira | winaos sinukmèng galih | bêbukanira | panantang ing prang wuri ||

73. Pangkur

1. pèngêt iki layang ingwang | natèng sabrang kang prawira nom pêkik | măndra prakoswa dibya nung | lêlana andon yuda | marang tanah Jawa ingkang ajêjuluk | Sang Prabu Jungkungmardeya | Paranggubarja Narpati ||

2. ingkang abala bacingah | kang wus [wu...]

--- 290 ---

[...s] kasub tanpa lawaning jurit | têkaa marang sirèku | prajurit tanah Jawa | ingkang bisa nulak ing kadibyan ingsun | lah ta sapa aranira | lan apa lungguhirèki ||

3. ratu utawa satriya | aja mati tanpa aran ing jurit | angakua mupung durung | payo nuli prang rupak | ngadu wulêding kulit tosing bêbalung | padha nganggo panah wantah | singa tiwas angêmasi ||

4. yèn mêksih ngadu prabawa | masantèka tanpa wêkasing jurit | iya sun puji satuhu | ing guna sêktinira | anèng tanah Jawa ing prang lalu wudhu | ananging samêngko sira | sayêkti yèn antuk tandhing ||

5. prajurit ing tanah sabrang | ingkang prapta lêlana andon jurit | wus titi pamaosipun | satriya Dananjaya | mèsêm ing tyas sêrat ingaturkên gupuh | mring raka Narendra Krêsna | winaos sinukmèng galih ||

6. wus titi pamaosira | sru gumujêng Sang Prabu Harimurti | yayi wangsulana gupuh | layange natèng sabrang | kudu ngajak amungkasi ing prang pupuh | iya sarahên kewala | satriya Dananjaya glis ||

7. akarya surat wus dadya | angsul-angsul tinrap anèng jêmparing | sanjata agêm prang pupuh | anggraita lir janma | sarotama suwiwi lar kadya manuk | linêpasakên saksana | lumarab lir kilat thathit ||

8. ngarsane Jungkungmardeya | sarotama kêkêjêr kadya pêksi | natèng sabrang kagyat dulu | jêmparing lir kukila | bêkta sêrat wus dinuga angsul-angsul | kang sêrat wus tinampanan | sarotama wangsul aglis ||

--- 291 ---

9. natèng sabrang eram mulat | gya binuka sêrat sinukmèng galih | pèngêt iki layang ingsun | satriya Madukara | pamadyaning Pandhawa ingkang jêjuluk | satriya Adananjaya | pêparab Prabu Karithi ||

10. iya Rahadèn Arjuna | iya Radèn Janaka Dyan Prêmadi | Pandhuputra iya ingsun | Radèn Endratanaya | kang ingambil sraya tur binakal mantu | mring Narapati Cêmpala | têkaa marang sirèki ||

11. Sang Prabu Jungkungmardeya | natèng sabrang kang lêlana don jurit | kang ambêg narendra punjul | amrih putri misesa | lire sira awèh layang marang ingsun | iya wus prapta maringwang | sarta wus sun tupiksani ||

12. surasane layangira | sira ngajak mungkasi ing ajurit | prang rupak tandhing lan ingsun | nganggo panah pamungkas | ngadu wulêding kulit tosing bêbalung | lah iya sakarêpira | ing aprang ingsun ladèni ||

13. wus titi pamaosira | natèng sabrang gumujêng sarya angling | babo dene pirang puluh | jênêng saijab-ijab | dèn dhèwèki sumangkeyan kang pinunjul | prajuriting tanah Jawa | durung tau olèh tandhing ||

14. ingkang padha lig-uligan | hèh ta bapa kabèh prajurit mami | mêngko têmpuhe prang pupuh | dèn ajêg barisira | aja owah mung sun pundhut surakipun | sira bae dèn waspada | patih sandika turnèki ||

15. sang prabu ngêtab ratanya | gumrit nêngah gêbyar-gêbyar tulya sri | rêngganing rata mas murub | kataman diwangkara | prabawaning makutha muncar ngênguwung | pan sarwi ngiwa gandhewa | endhong pamungkasing tandhing ||

--- 292 ---

16. pantês wanguning prawira | asêmbada pêkike sri bupati | Sri Krêsna mulat lingnya rum | hèh yayi mungsuhira | sida ngajak mungkasi ing aprang pupuh | ika wus nêngahkên rata | lah yayi dèn ngati-ati ||

17. ing prang aja kurang yitna | rajèng sabrang anak bramana sêkti | luwih gêntur tapanipun | tan kêna ginagampang | Gathutkaca sira dèn prayitnèng luhur | miwah sira Wrêkudara | ing dharat dèn ngati-ati ||

18. tarombolan jaganana | wusnya mangsit Sang Prabu Harimurti | gumrit nêngah ratanipun | namur sunaring surya | gêbyar-gêbyar prabawaning rata murub | kadya paguting baskara | timbangan ratanirèki ||

19. lan ratane natèng sabrang | dohnya sêdhêng satibane jêmparing | kalih kèndêl ratanipun | dangu sawang-sinawang | samya ngiwa gandhewa pamungkasipun | dèrèng nguculkên sanjata | mrih papan pantêsing jurit ||

20. prasamya molahkên rata | natèng sabrang ratane ngerid ngering | Dananjaya ratanipun | mingêr angerit nganan | adu ngarsa adu iring adu pungkur | tan owah têbihing rata | pan sami ngasta jêmparing ||

21. wusnya mubêng kaping tiga | rata kèndêl sarêng dènnya nglêpasi | jêmparing tikêl pinêthuk | têmpuh samya sanjata | sarêng salin laras sami limpatipun | laraping warastra kadya | sêsiringe kilat thathit ||

22. wadya gung surak gumêrah | awor maras-maras surake sami | mar kumêsar dènnya dulu | solahbawaning aprang | Dananjaya lan Jungkungmardeya Prabu | yayah lir wus caruk wastra | rukêting ratanya kalih ||

23. rêkyana patih tumingal | yèn gustine wus têmpuh ing ajurit | panah-pinanah lan mungsuh | sigra mêsat gêgana [gê...]

--- 293 ---

[...gana] | ngikal limpung arsa nyidra sangking luhur | Gathutkaca awas mulat | garjita ing tyas nulya glis ||

24. mêsat marang ing gêgana | wus ngungkuli marang rêkyana patih | ngawaskên sasolahipun | ki patih tan graita | yèn mungsuhe wus ana ing luhuripun | dupi niyup arsa nyidra | sinambêr sangking wiyati ||

25. limpunge sinêndhal kêna | wus binuwang ki patih kagyat nolih | dhinupak mukanira sru | kuntal tibèng bantala | sajabaning baris sangêt dènnya kantu | kasilir ing samirana | èngêt tan mundur ing jurit ||

74. Durma

1. Patih Jayasudarga sangêt krodhanya | nyandhak kunta nulya glis | mêsat ing gêgana | nguwuh-uwuh sêsumbar | hèh sapa aranirèki | musuh kang cidra | nungkul prang sangking wuri ||

2. angakua mupung mêksih duwe nyawa | dumèh apa sirèki | prakosa berawa | bisa ngambah gêgana | lan apa lungguhirèki | anèng Cêmpala | Gathutkaca nauri ||

3. hèh wruhanta ingsun dudu wong Cêmpala | wong sarayan puniki | prajurit Ngamarta | umiring kangjêng rama | lan jêng paman ing ajurit | ingambil sraya | mring eyang Cêmpala Ji ||

4. ingsun Senaputra ya Bimaatmaja | Gathutkaca ran mami | ya Radèn Guritna | parab Prabu Têtuka | satriya saksat narpati | kratoning uwa | prabu kang ingsun goni ||

5. Pringgadani waris sangking ibuningwang | balikan sira iki | dhapurmu sêmbada | gagah dêdêg prakosa | lan apa lungguhirèki | ana ing sabrang | satriya pa bupati ||

--- 294 ---

patih sru nauri ||

7. aja tambuh iya ingsun patih sabrang | Paranggubarja nagri | patih amisesa | aran Jayasudarga | hèh Gathutkaca sirèki | sêdhêng wus timbang | ing prang tandhing lan mami ||

8. sira iku satriya gung saksat raja | ingsun iki pêpatih | nanging tilas raja | Ratu Paranggubarja | soring prang mêksih kinardi | patih misesa | andêl-andêling jurit ||

9. mring gustiku Sang Prabu Jungkungmardeya | aywa sira kuwatir | manawa kacuan | nora tutug ing aprang | sagêndhingmu sun tadhahi | angajak apa | toh pati jayèng jurit ||

10. apa ngajak prang tata panah-pinanah | ngadu wulêding kulit | apa pupuh rosa | prang rupak bindi gada | apa ingsun kang dhingini | apa ta sira | kang dhingini ngajurit ||

11. Radèn Gathutkaca asru wuwusira | ya wus sêdhêng sirèki | tandhing prang lan ingwang | pêpatih tilas raja | pantês prawirèng ajurit | aja ngucira | dèn padha ngungsi pati ||

12. lah ta payo apa kang ana ing sira | tibakna sun tadhahi | krodha ngikal dhêndha | Patih Jayasudarga | pamupuhe dèn tadhahi | gapyuk cinandhak | dhêndhane kyana patih ||

13. rame sêndhal-sinêndhal anèng gêgana | Gathutkaca nguwati | nyêndhal sarwi dhupak | jajane kyana patya | kuntal dhêndhanya wus kêni | sêbut binuwang | krodha rêkyana patih ||

14. anarajang tinadhahan sarêng tandang | caruk rok rukêt sami | kuwêl nèng gêgana | sami prakosanira | sarêng dènnya tibèng siti | pan kalihira | wangsule rukêt malih ||

15. anèng dharat angadu sudiraning prang | dêdêr-dinêdêr sami | rame drêg-udrêgan | silih gon [go...]

--- 295 ---

[...n] maputêran | untiran untir-inguntir | pêluk pulêtan | kèkèt banting-binanting ||

16. rame dugang-dinugang sarêng gulimpang | gulungan gantya guling | rame lêng-ulêngan | lir cakra pagilingan | rêkyana patih sor titih | kadêngkung ing prang | tinêdêl wus kalindhih ||

17. kèngêr cêngêlira jaja suh dhinupak | pêjahe kyana patih | sarêng lan praptanya | rêsi bramana tapa | sangking ing sabrang miyarsi | dene kang putra | dènira mamrih putri ||

18. marang tanah Jawa ing têmah dadya prang | marma sang bramana glis | sumusul ing putra | praptèng nagri Cêmpala | mênangi ramening jurit | kang anèng wiyat | ngungun dènnya ningali ||

19. ing patine Ki Patih Jayasudarga | mung mungsuh padha siji | duk ana ing sabrang | wus wudhu tanpa lawan | ing mangkya nèng tanah Jawi | liwat apêsnya | prangira tan ngundhili ||

20. mung tinangan kewala lan mungsuhira | mati madyaning jurit | lan malih tumingal | kang putra sri narendra | wus acampuh ing prang tandhing | lan mungsuhira | samya nèng rata manik ||

21. rame tuju-tinuju panah-pinanah | dèrèng wontên kasilib | sami wasisira | rikat awase samya | myang wêgigira mèh sami | bramana tapa | krura sru dènira ngrik ||

22. nèng gêgana swarane lir gêlap sasra | gumuruh gêgirisi | ibêgan ngawiyat | sarêng pêpêtêng prapta | sumaput pêtêng nglimputi | madyèng payudan | pêtêng lir têngah wêngi ||

23. dadya kèndêl kang samya prang kalihira | dene pêdhut nglimputi | Sri Jungkungmardeya | suka ing tyas wus duga | lamun ingkang rama prapti | têtulung ing prang | angrik anèng wiyati ||

24. dadya mundur Sang Prabu Jungkungmardeya | ngingêrakên [ngi...]

--- 296 ---

[...ngêrakên] rata glis | bênggang lan mungsuhnya | sampun awor ing bala | maras wadya Dwarawati | Cêmpala lawan | Pamênang Pringgadani ||

25. samya sêdhih tan bisa mangsah ing yuda | dene pêtêng nglimputi | swara kadya gêrah | ibêgan dirgantara | kang darbe swara tan kèksi | kaku tyasira | tan wruh sawiji-wiji ||

26. Wrêkudara Sêtyaki lan Gathutkaca | samya prayitnèng jurit | dhêdhêg sawadyanya | lawan Drêsthajumêna | mung Sang Prabu Harimurti | kang nora samar | Arjuna wus winangsit ||

27. hèh ta yayi iki si bramana tapa | praptarsa nyidrèng jurit | iya marang sira | angrik anèng gêgana | karya pêtêng anglimputi | aywa pêpeka | ing prang dèn ngati-ati ||

28. ramanira Sang Prabu Jungkungmardeya | bramana luwih sêkti | wus gêntur tapanya | ing ajur-ajèr bisa | lah payo yayi dèn aglis | sira lêpasna | bramastra mring wiyati ||

29. yèn wus padhang sarotama tamakêna | mring si bramana sêkti | kalamun wus pagas | dhase sira pisaha | lan gêmbunge ingkang têbih | dhase tibakna | anèng ngarsanirèki ||

30. natèng sabrang Sang Prabu Jungkungmardeya | gêmbung buncangên angin | lamun mêksih pêrak | lan sirah yêkti bisa | patrap dhewe urip malih | marma dohêna | payo yayi dèn aglis ||

31. nora nistha dhingini prang mungsuh cidra | Dyan Parta wus winangsit | ngêmbat langkapira | lumêpas kang bramastra | murub nungsung mring wiyati | bramana tapa | kênèng padhanging gêni ||

32. gugup ing tyas sigra anarik candrasa | niyup sangking wiyati | pan arsa nigasa | tênggake

--- 297 ---

Sang Arjuna | pagas pinapag jêmparing | ki sarotama | dhas arsa patrap malih ||

33. mring gêmbunge tinadhahan endrasara | tinibakakên aglis | anèng ratanira | Prabu Jungkungmardeya | gêmbung binuwang ing angin | kabuncang sirna | tiba anèng jaladri ||

34. tulus pêjahira sang bramana tapa | dhase pinisah têbih | lawan gêmbungira | sarêng lawan ilangnya | pêdhut kang pêtêng nglimputi | katut maruta | padhang kasmarèng jurit ||

75. Asmaradana

1. sang prabu kagyat tan sipi | andulu sirahing rama | gumêbruk tibèng pangkone | tiningalan nora samar | yèn sirahe kang rama | mastaka nulya sinambut | sinungkêman anèng asta ||

2. pan sarwi dipun tangisi | sang prabu wusnya karuna | sakala èngêt ing tyase | sigra dènira parentah | mring sagung pra dipatya | sadaya kinèn angruruh | marang jisime kang rama ||

3. miwah sagung para mantri | sadaya samya ngupaya | bramana tapa jisime | sajawining pambarisan | mubêng datan kapanggya | katur marang sang aprabu | kalangkung ngunguning driya ||

4. dene mungsuhe udani | pêjah gêsange kang rama | liwat guna waspadane | sirah tinibakkên ngrata | gêmbungira binuwang | sangking pambarisan agung | tan karuhan tibanira ||

5. anglêsing tyas sri bupati | têlas ing pangarsa-arsa | ingkang rama katigase | mring mungsuh datanpa bisa | miwah pêpatihira | mati ing prang tanpa kiwul | tuwin sagung pra dipatya ||

6. wus ngrasa kasor ing jurit | Sang Prabu Jungkungmardeya | nanging wus pratignya [pra...]

--- 298 ---

[...tignya] tyase | tan arsa yèn ngoncatana | ing prang miwah nungkula | suka lêbura wor mungsuh | sadina mêngko kewala ||

7. lawan sawadyanirèki | aywa na kari satunggal | ing aprang sarêng sirnane | ambelani ingkang rama | miwah pêpatihira | sawusnya pratignyèng kalbu | Sang Prabu Jungkungmardeya ||

8. mêdal krodhaning ajurit | ngêtab rata gumrit kontrag | pan sarwi ngawe balane | sasmita garubuh ing prang | garjita pra dipatya | ing karsane gustinipun | nêdya mungkasi ngayuda ||

9. ngantêp garubuh ing jurit | wadya ing Paranggubarja | samya sêtya ing gustine | sami labuh karsanira | tan nêdya lumayua | miwah nungkula mring mungsuh | nadyan sikêpe sadaya ||

10. suka matiyèng ajurit | lêbura wor mungsuhira | anèng ngarsane gustine | sigra parêng dènnya mangsah | kumrêtêg rêbut ngarsa | angamuk ing aprang numbuk | sigra Radèn Wrêkudara ||

11. Gathutkaca lan Sêtyaki | miwah Dyan Drêsthajumêna | nadhahi ing prang balane | têmpuh ing yuda ibêgan | wadya Paranggubarja | marêm ing prangira numbuk | tan ketung kèhing palastra ||

12. lir sulung alêbu gêni | kamuk dening Arya Sena | myang Gathutkaca pamuke | miwah Arya Wrêsniwira | lawan putrèng Cêmpala | mungsuh kang kaarsa lêbur | ing wuri ngidak kewala ||

13. tumpês ngarsa tangkêp wuri | Narendra Krêsna tumingal | garjita ing tyas wuwuse | hèh ki ipe tingalana | mungsuhira ing aprang | wadya Paranggubarjèku | ing prang wus derah palastra ||

14. sapunên ing sanjatangin | tibakna Paranggubarja | aywa kari sabalane | yèn wus ilang sêrênging prang | yêkti duwe pangrasa | ing aprang wus tanpa kiwul | angeman karatonira ||

15. Sang Dananjaya nulya glis | musthi astra pawanendra | ratuning angin têgêse | kumyus ingkang bayu bajra | mêtu

--- 299 ---

sangking gandhewa | prahara gora gumuntur | Sang Prabu Jungkungmardeya ||

16. katut dening sanjatangin | kabuncang sabalanira | sirna gusis sabalane | tinibakakên sadaya | nagri Paranggubarja | kunêng wau kang winuwus | kang mêksih anèng payudan ||

17. Sang Aprabu Harimurti | miwah kang rayi sadaya | wus budhalakên barise | tinata lampahing marga | lumirig manjing kutha | swaraning bala gumuruh | wus katur ing sri narendra ||

18. yèn unggul kang magut jurit | nulya miyos pagêlaran | angurmati ing praptane | kang mêntas unggul ing aprang | tan dangu katingalan | pangarsane lampahipun | manjing alun-alun samya ||

19. bala wil ing Pringgadani | surak-surak giyak-giyak | bêkilung rame gêndhinge | nulya piyak ngering nganan | baris angapit marga | wadya Cêmpala sumundhul | nulya wuri Madukara ||

20. nulya wadya Dwarawati | kang mungkasi wuri pisan | wadya Judhipati kabèh | anut bala ing pangarsa | piyak angering nganan | rakit baris ngurung-urung | wong agungira sadaya ||

21. lajêng maring păncaniti | Sri Maha Narendra Krêsna | têdhake sangking ratane | sapraptanirèng taratag | Sri Bupati Cêmpala | nyandhak astanira gupuh | kinanthi binêkta lênggah ||

22. satata nèng păncaniti | para putra pra dipatya | angglar lênggah ing ngarsane | sri bupati ing Cêmpala | mèsêm dènnya ngandika | pan kawula mèh sumusul | anak prabu mring payudan ||

23. sangking sumêlang miyarsi | ing warti Jungkungmardeya | langkung awrat ing yudane | umatur Narendra Krêsna | saèstu lamun awrat | marma tilar prajanipun | mring tanah Jawi andon prang ||

24. sangking wus tan angsal tandhing | wontên sabrang gunaning prang | naracak sapunggawane [sapungga...]

--- 300 ---

[...wane] | samya prawirèng ayuda | wadyanipun sadaya | sêtya marang ratunipun | marmane awrat sinăngga ||

25. sajroning prang tigang ari | wadyanipun têtumpêsan | tanpa kiwul ing yudane | tan wontên kang lumayua | mêksih ambyuk kewala | mêrêm ing prang soroh amuk | nèng ngarsane ratunira ||

26. marmanya glis dèn lêpasi | ing sanjata pawanendra | mring pun Dananjaya age | awlas kathahing pêpêjah | Prabu Jungkungmardeya | kabuncang sabalanipun | tiba ing Paranggubarja ||

27. miwiti malah mêkasi | solah tingkahing ayuda | sampun katur sadayane | sri bupati ing Cêmpala | langkung sukaning driya | yèn makatên anak prabu | tumuntên kalampahana ||

28. rayi tuwan pun Srikandhi | dhaupe lan pun Arjuna | ing Soma ngarsa pênêde | sêdhêng aso ingkang wadya | matur Narendra Krêsna | inggih kawula jumurung | paman prabu karsa tuwan ||

29. punapa kang dèn antosi | ing rèh wus dadya ubaya | prayogi nuntên panggihe | lingira Natèng Cêmpala | kulup Drêsthajumêna | lan Si Patih Căndrakètu | besuk ari Soma ngarsa ||

30. padha dèn samêktèng kardi | ing dhaupe bakyunira | kang putra sandika ture | nulya kundur sri narendra | lumêbèng dhatulaya | Prabu Padmanaba sampun | masanggrahan saha bala ||

31. bubar sagung kang anangkil | wau Sang Prabu Drupada | sarawuhirèng kadhaton | pinêthuk marang kang garwa | sawusnya tata lênggah | alon ngandika sang prabu | hèh ta yayi mungsuhira ||

32. samêngko wus tumpês tapis | Sang Prabu Jungkungmardeya | sirna lêbur sabalane | sutanira Si Arjuna | ingkang marwasèng yuda | wus dadi ubayaningsun | yèn kalakon mungsuh sirna ||

33. sutanira Ni Srikandhi | ingkang sun karyaya [karya...]

--- 301 ---

[...ya] ganjaran |[6] mau wus sun dhawuhake | besuk ari Soma ngarsa | dhaupe sutanira | samêngko wus sêdhêngipun | kanthinên manjing jro pura ||

76. Kinanthi

1. watir anèng tamansantun | bêcik rêksanên jro puri | kang garwa matur sandika | wus mundur sangking ngarsa ji | lajêng maring patamanan | kunêng gantya kang winarni ||

2. kang kêkuwu tamansantun | Kusuma Wara Srikandhi | rawuh sangking Madukara | anjujug ing tamansari | dèrèng sowan mring kang rama | miwah dèrèng dèn timbali ||

3. wira-wiri mung kang ibu | nênggih ingkang atêtuwi | cinatur sang rêtnaning dyah | ing galihira wus têbih | mring satriya Dananjaya | tan ana labêtirèki ||

4. brangtanira kang rumuhun | wus supe ing tyasnya sangking | asru karêm kaprawiran | tan antuk dhahar lan guling | tan lyan namung ciptanira | dadia putri prajurit ||

5. Sang Parta wêwulangipun | pratingkah ngadoni jurit | wus kacakêp sadayanya | mangkana sang rajaputri | pangawasaning sanjata | miwah jaya-wijayanti ||

6. kang dadya sêngsêming kalbu | nalika binegal margi | ditya ing Paranggubarja | tan rêkasa ing ajurit | pira-pira ingkang sirna | dening sanjata dhadhali ||

7. samana sang rêtnaning rum | duk lagya siniwèng cèthi | lênggah soring nagapuspa | dangu wartaning ajurit | ni êmban umatur nêmbah | wau praptanipun gusti ||

8. kang sangking magut prang pupuh | pinêthuk nèng păncaniti | ing ramanta sri narendra | wartine mêngsah wus tapis | Sang Prabu Jungkungmardeya | sabalane wus sirnanting ||

--- 302 ---

9. sakantunipun kang lampus | sinapu sanjata angin | mring satriya Dananjaya | tan wontên kantun satunggil | dadya rama padukendra | kenging ing sayêmbarèki ||

10. jangjinipun sang aprabu | marang Rahadèn Prêmadi | sintên kang sagêd nyirnakna | mring mungsuh ginanjar putri | ingkang kinarya bang-êbang | pan inggih paduka gusti ||

11. ing wau pan sampun dhawuh | sang prabu nèng păncaniti | benjang ari Soma ngarsa | ing panggih paduka gusti | lan satriya Dananjaya | sang rêtna duk amiyarsi ||

12. mèsêm sarwi ngandika rum | gumampang jêng rama aji | ingsun kinarya ganjaran | mring wong ika tan tinari | apa ta dumèh wak ingwang | wus nunggal samadya sasi ||

13. nèng Madukara gêguru | pangawasane jêmparing | masa ta nora uwisa | nunggal budi golong pikir | mangkono panggalihira | marma tan ngago[7] tinari ||

14. baya badhêdhêg sagunung | atine kang mênang jurit | wus pasthi tămpa ganjaran | dhasare wus wanuh nguni | yêkti yèn nora bêbakal | ukur jinawil sumrinthil ||

15. babo aja gupuh-gupuh | amondhong Wara Srikandhi | samêngko mênèk tan kêlar | pêpanggile ing akrami | putrine Natèng Cêmpala | ayu prawirèng ajurit ||

16. lah ta dene rama prabu | girisan têmên ing galih | ungkur mungsuh ratu sabrang | dadak nyênyambat ing jurit | yèn ing nguni ngandikaa | ingsun kewala nguwisi ||

--- 303 ---

ngarsa wotsari ||

18. rinangkul lungayanipun | wusnya tata lênggah sami | munggèng soring nagapuspa | kang ibu ngandika aris | babo nini putraningwang | lakuningsun pan tinuding ||

19. ing ramanira sang prabu | kinèn maringi udani | yèn mungsuh sabrang wus sirna | sabalane tumpês tapis | rakanira Madukara | iya kang marwasèng jurit ||

20. wus dadya punaginipun | ramanira sri bupati | sira nini kang kinarya | ganjarane ing ajurit | mring rakanira Ki Parta | mau anèng păncaniti ||

21. ramanira pan wus dhawuh | mring Sang Prabu Harimurti | bêsuk ari Soma ngarsa | karsane ginawe pasthi | iya nini dhaupira | kalawan rakanirèki ||

22. timbalane wong tuwamu | sira ywa nèng tamansari | kurang pira Soma ngarsa | bêcik rinêksa nèng puri | ila-ilane wong kuna | sang rêtna matur wotsari ||

23. dhuh ibu paduka matur | ing jêng rama sri bupati | karsane ingkang punika | kawula tur pati urip | nuwun dukane jêng rama | dèrèng arsa nambut krami ||

24. sawêg kasêsêm[8] tyas ulun | kaprawirane ngajurit | kang ibu duk amiyarsa | kang putra rinangkul aglis | dhuh ta nini kayaparan | mangkono aturirèki ||

25. mendah ramanta sang prabu | sungkawanira ing galih | ratu iku nora kêna | cidra sasamaning aji | dene wus kêna jangjinya | mring Sang Prabu Harimurti ||

26. ing satêmah nora wurung | mindho papa dadi jurit | ala mungsuh ratu sabrang | dene mungsuhira nini | iya lan Nata Pandhawa | apa kang kinarya wani ||

27. sang rêtna nêmbah umatur | yèn kêdah misesèng

--- 304 ---

urit | [...] | satriya ingkang ngêmbari | sagêndhingirèng ayuda | ewadene jêng rama ji ||[9]

28. kapidêrêng galihipun | ibu dènnyarsa angambil | mantu mring wong Madukara | sangking jangjine wus kêni | mring Sang Prabu Padmanaba | inggih kawula lampahi ||

29. ananging paduka matur | ibu mring kangjêng rama ji | apan ing nguni kawula | inggih gadhah pasanggiri | botên arsa nambut krama | yèn tan antuk satriya di ||

30. kang sagêd dhatêngi ibu | amba nuwun aparênggil | lamun akrama tampia | tiba sampir wanudya di | ingkang wasis anyanjata | bangkitipun angungkuli ||

31. lan pamanah kula ibu | lamun tan sagêd dhatêngi | panuwun kula punika | nadyan praptèng nini-nini | yêkti wahdat tanpa krama | dipun dhawuhna tumuli ||

32. dhatêng kang binadhe mantu | yèn botên sagêd dhatêngi | sampun yèn mênggah ginarwa | wanuh kewala tan sudi | wasisan dadosa mêngsah | ing prang pundi gène panggih ||

33. upami jêng rama prabu | dukanipun mrih nêkani | paripêksa mring kawula | pintên sakite wong mati | kang ibu langkung sungkawa | miyarsa aturing siwi ||

34. ngandika sarwi angrangkul | lah ta kayaparan nini | mring ramanira sang nata | iya sun aturke nini | yèn mangkono ing tyasira | nulya kundur pramèswari ||

35. sapraptanirèng kadhatun | ing ngarsanira narpati | matur solahe dinuta | miwiti malah mêkasi | dènnya dhawuh mring kang putra | miwah wangsulanirèki ||

36. kang putra panuwunipun | sadaya wus katur sami | sang prabu duk amiyarsa |

--- 305 ---

anglênggêr tan bisa angling | cipta sru duka ing putra | mèh têdhak angore wèni ||

77. Sinom

1. kasaru ing praptanira | Sang Aprabu Harimurti | lan Radèn Drêsthajumêna | gupuh dènnya ngancarani | wus tata lênggah sami | Sri Drupada ngandika rum | kaparêng putraningwang | lumêbêt sajroning puri | yèn sampuna rawuh kawula utusan ||

2. inggih ngaturi paduka | sangking sungkawane galih | dene ta ari paduka | pun Srikandhi ing samangkin | karya beka sayêkti | ibunta kang kula tuduh | dhawuhi dhatêng taman | mring arinta pun Srikandhi | lamun mêngsah ing sabrang mangke wus sirna ||

3. ing prang dening pun Arjuna | sawadyane tumpês tapis | pun Srikandhi ulun karya | ganjaran ungguling jurit | kula panggihkên nuli | inggih lawan kadangipun | benjang ing Soma ngarsa | mopo tan purun nglampahi | pamopone arinta gadhah panêdha ||

4. marma dahat tyas kawula | sungkawa wor muring-muring | kadi wus kolu-kolua | mring arinta pun Srikandhi | de mawi pasanggiri | sadaya sampun tinutur | mring Prabu Padmanaba | panuwunira sang putri | mung punika masgule manah kawula ||

5. dhaupe lan pun Arjuna | mawi gadhahi punagi | kang dados panêdhanira | botên kaprah ing sabumi | lah kono pramèswari | aturna marang putramu | kabèh-kabèh kang dadya | panuwune Si Srikandhi | aturêna aja na kang kêkurangan ||

6. pramèswari aturira | mring Sang Prabu Harimurti | dènnya dhawuh mring kang putra | miwah wangsulanirèki |

--- 306 ---

panuwune sang putri | sadaya pan sampun katur | pêpanggile ngakrama | tampia patiba sampir | wanudya di kang wignya ulah sanjata ||

7. awase kang ngasorêna | pun Srikandhi yèn jêmparing | lamun botên kadhatêngan | inggih botên nêdya krami | Sang Prabu Harimurti | gumujêng alon umatur | paman sampun dêduka | mring putranta pun Srikandhi | pinaksaa punika masa kenginga ||

8. panêdhanipun wus dadya | pasanggirining pawèstri | lamun botên kadhatêngan | yêkti dèn pilaur mati | dhasar nêdya ngayoni | inggih dhatêng gurunipun | putranta pun Arjuna | prayogi tuwan dhawuhi | Sri Narendra Cêmpala alon ngandika ||

9. anak prabu tyas kawula | sampun bodho tanpa budi | sumanggèng karsa kewala | rayi tuwan pun Srikandhi | Sang Prabu Harimurti | nolèh sarwi ngandika rum | yayi Drêsthajumêna | pan sira kang ingsun tuding | dhawuhana kakangira Si Arjuna ||

10. kabèh sapanjalukira | bakyumu dhawuhna yayi | mring rakanira ing kana | lamun bisa anêkani | yêkti yèn sida rabi | yèn tan bisa yêkti wurung | Radèn Drêsthajumêna | sandika tur sêmbah mijil | praptèng jawi lampahe lajêng kewala ||

11. mung lan panakawan sapta | wau ta ingkang winarni | satriya ing Mandukara | anèng pakuwonirèki | lagya karya jêmparing | Rarasati munggèng ngayun | sarwi ngrêmpêlas gandar | radèn ingkang angêlari | Dananjaya alon dènira ngandika ||

12. Rarasati bêcik sira | iya mulih andhingini | maring nagara Ngamarta | mangkata ing benjing enjing | lakunira sun tuding [tu...]

--- 307 ---

[...ding] | matura mring biyang kulup | lan putri Cêmpala |[10] karsane sri narapati | pan ing mêngko pinaringakên maringwang ||

13. besuk ari Soma ngarsa | ingsun mopo nora kêni | rèhning putri wus kinarya | sayêmbarane ngajurit | gustimu konên pamit | iya ing jêng kakang prabu | mulih mring Madukara | ngrêsiki wismanirèki | lan nampani praptane putri Cêmpala ||

14. paturone dèn prênahna | yèn lêga gustinirèki | iya nèng kamar kang wetan | Rarasati maleroki | sarwi mèncêp turnèki | dhuh lae mambu wong luput | bok sampun samudana | karya ewa kang miyarsi | sajatine pan inggih galih paduka ||

15. lamun kawula mêksiha | anèng Cêmpala nagari | panggihe pangantèn benjang | bokmanawi makèwêdi | akarya sănggarunggi | mring pangantèn manahipun | suwawi supatanan | yèn botên kadya tur mami | gusti sang dyah malah kula gêgasahan ||

16. kundur asile punapa | mindhak anyênyakit ati | Dananjaya duk miyarsa | gumujêng sarwi anjiwir | lambene Rarasati | gya tinampèl astanipun | aja mangkono sira | bok dèn wêlas marang mami | masa dadak ngalahna kang wus sêsuta ||

17. mung lawan sira kewala | ing tyas ingsun wus sayêkti | nora bisa angalahna | mulane sira dèn bangkit | ing bêsuk amaripih | mring atine biyang kulup | yèn kongsi bisa ilang | muring-muringe mring mami | sayêktine gêdhe ganjaran manira ||

18. sesuk esuk Si

--- 308 ---

Sucitra | sun kon ngêtêrke pribadi | iya marang lakunira | lan prajurit kang sapalih | eca imbalan angling | kasaru ing praptanipun | Radèn Drêsthajumêna | Dananjaya ngacarani | lah ing kene yayi banjura kewala ||

19. Rahadèn Drêsthajumêna | majêng sarwi awotsari | Rarasati mingsêr sigra | nèng wuri rada kapering | mêksih dènira ngampil | dêdêran rêmpêlas wau | Drêsthajumêna mulat | mring raka umatur aris | dhuh kakang mas têmbe kawula tumingal ||

20. sintên ing wingking paduka | ingkang ngrêmpêlas jêmparing | satriya Adananjaya | nolèh sarwi ngandika ris | iku bocah ngong yayi | palihane bakayumu | sinungakên maringwang | sun karya garwa paminggir | nêmbah matur Rahadèn Drêsthajumêna ||

21. kakang mas lampah kawula | dinuta kangjêng rama ji | myang raka Sri Padmanaba | ingutus paring udani | mring paduka manawi | panggih tuwan dèrèng tamtu | lan kangbok Soma ngarsa | wontên pakèwêd nusuli | rayi tuwan kakang bok akarya beka ||

22. mawi gadhahi panêdha | pasanggirining akrami | panuwune mring paduka | tampia patiba sampir | wanudya kang linuwih | awase pamanahipun | kang sagêd angasorna | kakang bok yèn anjêmparing | panuwune kakang bok amung punika ||

23. kang wus kinarya ubaya | yèn kangmas sagêd dhatêngi | sampun mênggah kang ginarwa | padmi sanadyan paminggir | marêkan anglampahi | kakang bok pratignyanipun | kangmas lamun paduka | botên sagêd andhatêngi | praptèng nini-nini wahdat tanpa krama ||

24. dhuh kangmas manah

--- 309 ---

kawula | mring kangbok sèwu anggêni | dene kumingsun kalintang | nuntên upadosna tandhing | yèn kasor kangbok benjing | sayêkti kawula kaul | Sang Parta duk miyarsa | Drêsthajumêna turnèki | langkung kagyat anglênggêr sajroning driya ||

25. nanging sinamun ing netya | gumujêng dènnya nauri | yayi mas aja gumampang | mring rakanira kang putri | awase yèn jêmparing | sipat katon nora luput | walikên tri buwana | yèn padha samining putri | nora nana kang nimbangi sang lir rêtna ||

26. lah ta wis yayi matura | iya mring sang prabu kalih | ingsun wus nora kaduga | iya yayi anêkani | pamundhute sang putri | ing tyas ingsun wus amupus | yèn wus karsane dewa | durung jinodho lan mami | Radèn Drêsthajumêna matur mangrêpa ||

27. dhuh kangmas sèwu dupara | paduka botên kadugi | masa dadak akewrana | inggih ngupadoskên tandhing | ingkang sagêd jêmparing | kakang bok sintên kang muruk | inggih sangking paduka | Dananjaya ngandika ris | ingsun yayi ingkang muruk wus kasoran ||

28. Rarasati duk miyarsa | ing ngarsa gunêmirèki | ature Drêsthajumêna | pamundhutira sang putri | Sang Parta tan nyagahi | nulya jawil sangking pungkur | bêbisik aturira | pangeran tuwan sagahi | pamundhute Sang Rajaputri Cêmpala ||

29. kawula kang ngladosana | sagêndhingira jêmparing | ature tan piniyarsa | nanging Nikèn Rarasati | sinikut-sikut mêksih | jawil matur sangking pungkur | dènnya kèn nyagahana | Dananjaya rêngu nolih | Radèn Drêsthajumêna tyase graita ||

30. tumingal marang kang raka | gung jinawil [jinawi...]

--- 310 ---

[...l] sangking wuri | sinikut mêksih kewala | Rarasati dènnya jawil | dadya umatur aris | kangmas paran karsanipun | dene èsmu dêduka | mring kang jawil sangking wuri | punapa kang dados brangtane aturnya ||

78. Asmaradana

1. Dananjaya ngandika ris | sun srêngên ing bocahira | cangkême angomèl bae | nora patut piniyarsa | ature wong angumyang | lah wis kundura riningsun | aturna mau tur ingwang ||

2. wus nora bisa nêkani | wau Dyan Drêsthajumêna | mêksih kèndêl ngawasake | Rarasati solahira | rinêngu mring kang raka | mêksa jawil sangking pungkur | sangsaya sru aturira ||

3. Sang Parta èbêk ing galih | nolèh wuri asru nyêntak | Kèn Rarasati ambêngkès | yèn pangeran botên sagah | kula sakêthi merang | darbe gusti mantuk ngunthul | mêmirang angur matia ||

4. luhung paduka ing nguni | sampun ambêkta kawula | kundur ngunthul sakarsane | wau Dyan Drêsthajumêna | miyarsa langkung suka | mring raka sru aturipun | dhuh kangmas dene punika ||

5. tan mawi ngupados têbih | bak ayu wingking punika | pan sampun nyagahi dhewe | têka dadak dinukanan | Dananjaya ngandika | yayi aja sira rungu | ing ature bocahira ||

6. saguhe wong andalêming | gêpok gandhewa kewala | durung tau sajêg-jêge | têka saguh ngayonana | pamanahe sang rêtna | dêstun tan wruh awakipun | mundhak mêmirang kewala ||

7. lah ta wis kundura yayi | Rarasati duk miyarsa | tan kêna ingampah tyase | sigra majêng

--- 311 ---

dènnya lênggah | nèng keringe Sang Parta | dhuh radèn paduka matur | ing ramanta sri narendra ||

8. yèn kawula kang nyagahi | pamundhutipun sang rêtna | angladosi sakarsane | ngabên awasan nyanjata | Radèn Drêsthajumêna | miyarsa suka kalangkung | sarwi kêplok saurira ||

9. inggih bakyu inggih-inggih | kula kang matur jêng rama | lamun bakyu saguh dhewe | kakang mas ingkang anakal | wong saguh dinukanan | radèn tur sêmbah gya mundur | sangking ngarsane kang raka ||

10. latah sarwi asêsirig | satriya Adananjaya | nguwuh asru pangampahe | hèh ta yayi aja aja | ature bocahira | kongsia katur sang prabu | masa dadak sayêktia ||

11. ingkang pasthi atur mami | aturêna sri narendra | pan wus nora sogah-sagoh | iya yèn anêkanana | pamundhute sang rêtna | Drêsthajumêna gumuyu | sadasa kangmas paduka ||

12. inggih botên anyagahi | jêr bakyu ingkang asagah | yêkti kula aturake | wus lajêng Drêsthajumêna | ingandhêg nora kêna | Dananjaya kari jêtung | dhêlêg-dhêlêg tan ngandika ||

13. èbêk ing tyas muring-muring | muring-muringira marang | Rarasati cinawowo | sarwi ingagagan asta | dhuh sirèku wong apa | cangkêm calêbang-calêbung | matur mring putra Cêmpala ||

14. têka dadak anyaguhi | pamundhute sang lir rêtna | apa kang kok saguhake | kapan gonmu amêmanah | lah ing mêngko kaya pa | pasthi ika mau matur | iya marang sri narendra ||

15. lamun sira wus nyaguhi | dhuh-adhuh iki

--- 312 ---

wong apa | têka mangkono cangkême | Rarasati matur nêmbah | punapa kang dèn ucap | sagah kang sampun katrucut | paran gone mangsulana ||

16. kajawi dipun ayoni | inggih kantênane benjang | yèn sampun sami kalakon | kawula ingabên lesan | lawan putri Cêmpala | kantênan sor unggulipun | Sang Parta atêbah jaja ||

17. dhuh kabanjur si wong iki | baya kasurupan apa | dene kumini kumênès | sêdya wani ngayonana | lawan putri Cêmpala | awase pamanahipun | wong kudu bêbarang wirang ||

18. kapan gonmu anjêmparing | gêpok gandhewa kewala | durung tau sajêg-jêge | măngka putri ing Cêmpala | nguni lamun mêmanah | kang kinarya lesan rambut | agêr[11] wruh prênahe kêna ||

19. miwah manah dhoging pêking | sipat katon bae kêna | nora luput pangarahe | samêngko pasthi sangsaya | wuwuh awas wasisnya | sanadyan ingsun kang muruk | rumăngsa yèn wus kasoran ||

20. têkarsa sira ayoni | dêstun si wong tanpa ngrasa | dhêmên gawe wirang ingong | Rarasati aturira | inggih yêktos kawula | dèrèng nate asinau | ananging manah kawula ||

21. kadi-kadi yèn kadugi | ulah sanjata mung kadya | putri ing Cêmpala bae | Dananjaya asru nyêntak | pintêre têka ngapa | yèn nora lawan winuruk | Rarasati aturira ||

22. inggih dèrèng anglampahi | winulang nanging kawula | asring ngintip sayêktine | gèn tuwan mulang nyanjata | dhatêng putri Cêmpala | wontên ing taman rumuhun | manah kawula kaduga ||

23. rakite dènnya jêmparing | panyêpêngirèng gandhewa | miwah ta ing pamawase [pamawa...]

--- 313 ---

[...se] | kadugi lamun nelada | mring rakite kang mulang | Dananjaya sigra mundhut | jêmparing lawan gandhewa ||

24. sun dêlênge si kumini | tandange dènnya amanah | dene liwat kumênèse | lah ênya iki gandhewa | lawan panah manaha | arahên wit randhu iku | samono apa ta kêna ||

25. mèsêm Nikèn Rarasati | dènnya nampèni gandhewa | sarta lawan jêmparinge | kênthênge sampun pinasang | ngewahi lungguhira | rêspati pangêmbatipun | gandhewa mawas sanjata ||

26. mèh lumêpas kang jêmparing | cinandhak gandhewanira | Sang Parta lon andikane | dhuh dene parigêl sira | pacak tandang tanduknya | kaya wong wus olèh wuruk | pangêmbatirèng gandhewa ||

27. miwah pamawasirèki | wus nyamlêng mung lungguhira | rada kameringên bae | lawan kamanglungên jăngga | yèku pangincêngira | rada mambu pacak kakung | dudu pacaking wanudya ||

28. ya bênêr nora ngowani | lakune jêmparingira | nanging saru sawangane | pawèstri lamun mêmanah | nganggo pacaking priya | lah tirunên ingsun wuruk | kang nyamlêng pacak wanudya ||

29. mundhut lesan dhoging pêking | terong gêlathik kalawan | rema kinêncang ênggone | pan anèng têngah jinăngka | sinami longkangira | terong lawan dhoging manuk | Sang Parta ngêmbat gandhewa ||

30. mawas jêmparing sarya ngling | lah ta iki tingalana | pamawas ingsun rakite | kang nyamlêng pacak wanudya | dudu pacaking priya | awasna ingkang katiru | wus lumêpas kang sanjata ||

31. terong

--- 314 ---

gêlathik kang pinrih | têngah bênêr ingkang kêna | mêksih tumancêp panahe | nulya malih anyanjata | dhoging kukila kêna | bolong têngah panah laju | dhog katon wutuh kewala ||

32. nulya rema jinêmparing | kêna têngah bênêr sigar | mêksih kêkanthil panahe | Dananjaya angandika | mara sira manaha | tirunên pacakku mau | sarwi ngusapi srinata ||

79. Sinom

1. iku putri ing Cêmpala | durung kongsi sun wuruki | manah rambut mamrih sigar | panahe mêksih kêkanthil | lan manah dhoging pêking | bolong têngah panah laju | nora rêmuk sinawang | lan manah terong gêlathik | jêmparinge mêksih tumancêp kewala ||

2. kang wus sun wurukkên marang | putri ing Cêmpala nguni | bisane mung manah rema | pêdhot nora bisa kanthil | yèn manah dhoging pêking | pasthi kêna nanging rêmuk | mrih bolong durung bisa | yèn manah terong gêlathik | kêna sigar mrih tumancêp durung bisa ||

3. nora kudu sira bisa | manah rambut mamrih kanthil | bisaa papag kewala | kalawan sang rajaputri | wus narima tyas mami | dadi ana sasabipun | gon ingsun wurung krama | duwea kêlik sathithik | mung sêlire bae kang dèn adu lesan ||

4. manah kalawan sang rêtna | bisa pur dênnya jêmparing | lah mara sira manaha | sun awasne sangking wuri | Rarasati nampèni | langkap lan jêmparingipun | lajêng ngêmbat gandhewa | nyamlêng pacaking pawèstri | dangu mawas cinandhak gandhewanira ||

--- 315 ---

Nikèn Rarasati | ngêmbat langkap wus awor pamawasira ||

6. bedhore kalawan lesan | lumêpas ingkang jêmparing | lesan rambut kang dèn angkah | kêna sigar panah mêksih | nèng rema kanthil-kanthil | Rarasati gya rinangkul | ingaras asru nyêngkah | dhuh priyayi apa iki | têka dadak angregoni wong mêmanah ||

7. kula dugèkne punika | lesan ingkang kantun kalih | bokmanawi mangke lêpat | Dananjaya ngandika ris | dhuh wode ing tyas mami | apuranira sun pundhut | gon ingsun adêduka | kèh-akèh marang sirèki | iya sapa wonge ingkang duwe nyana ||

8. dene dadakan kewala | iya gon ingsun murugi | mung dulu sadhela bisa | angungkuli kang wus lami | gonira anjêmparing | nuli bisa manah rambut | mendah kaul ngong benjang | yèn kalakona sirèki | kongsi bisa angrabèkkên marang ingwang ||

9. ingsun gêmbong pitung dina | anèng sajrone jinêmrik | dèn kongsi nêlaskên karsa | Rarasati maleroki | nora kudu wak mami | ginanjar mangkono iku | namung sok kalakona | sarirane sida krami | ingkang dados panase manah kawula ||

10. mendah dene yèn ajaa | jaba jêrone wus kêni | têka dadak alêlewa | nganggo duwe pasanggiri | mêjanani ngilani | iya marang kang amuruk | satriya Dananjaya | gumujêng ngandika aris | lah ta mara tutugna pamanahira ||

11. ingkang lesan loro ika | Rarasati nêmbah nuli | ngêmbat gandhewa winawas | lumêpas ingkang jêmparing | dhoging kukila pêking | kêna bolong nora rêmuk | nulya malih nyanjata | kêna kang terong gêlathik | têngah bênêr têrus mêksih jêmparingnya ||

--- 316 ---

12. tumancêp satêngah gandar | gya pinondhong sangking wuri | angayang-ayang pinêksa | pangeran mangke rumiyin | bok dèn sarèh ing galih | kirang pintên Soma ngayun | panggih lawan paduka | Kusuma Wara Srikandhi | kawularsa dugèkkên lesan sanjata ||

13. satriya Adananjaya | ngaras sarwi ngandika ris | ya masa kuranga dina | sesuk manèh iya bêcik | sun ngêmping kaul dhingin | binêkta marang jinêmrum | nahan ta ingkang lagya | angêla-êla mring dasih | kawuwusa Rahadèn Drêsthajumêna ||

14. wus prapta sajroning pura | ngarsane sang prabu kalih | Sri Maha Narendra Krêsna | apan ta mêksih ngêntèni | praptanira kang rayi | rahadèn nêmbah umatur | sasolahnya dinuta | miwiti malah mêkasi | dènnya dhawuh mring kang raka Madukara ||

15. katur ing pamoponira | sadaya wus katur sami | wande krama wus tinêmah | wasana ingkang nyagahi | garwanipun paminggir | dinukanan mêksa maju | sagah samăngsa-măngsa | mring kakang bok angêmbari | sami ngabên pangawasaning sanjata ||

16. gumujêng Narendra Krêsna | mring kang paman matur aris | paman aji putra tuwan | sae nuntên dèn dhawuhi | yèn sampun dèn sanggupi | kang dados panuwunipun | matur Natèng Cêmpala | pun bapa wus pasrah yêkti | pan sumăngga ing anak prabu kewala ||

17. inggih ingkang andhawuhna | Sri Padmanaba lingnya ris | hèh yayi Drêsthajumêna | banjura mring tamansari | iya sira sun tuding | dhawuhana bak ayumu | yèn ing mêngko kang dadya | panjaluke dèn saguhi | iya marang kakangira Madukara ||

--- 317 ---

[...pa] | dènira lesan jêmparing | ing samăngsa-măngsa kene wus samêkta ||

19. radèn tur sêmbah gya mentar | lajêng maring tamansari | wau ta ingkang winarna | Kusuma Wara Srikandhi | lagya siniwèng cèthi | lênggah soring nagasantun | êmban inya nèng ngarsa | sang rêtna ngandika aris | hèh ta biyang kaya pa panduganira ||

20. priyayi ing Madukara | apa bisa anêkani | kang dadi panjaluk ingwang | patiba sampir pawèstri | kang wignya anjêmparing | ngasorna pamanah ingsun | bok êmban matur nêmbah | kados botên sagêd gusti | lah ing pundi inggih gènipun ngupaya ||

21. èstri kadya sang lir rêtna | wignyanipun anjêmparing | wikan yèn ing Ngendraloka | yèn mênggah samining putri | ingkang kasagèng bumi | masa wontêna pukulun | jêmparing lesan rema | ungkur wruh prênahe kêni | sang kusuma mèsêm aris angandika ||

22. hèh biyang aywa gumampang | nora kêna dèn kilani | priyayine Madukara | garwane putri linuwih | lan sêlire kêkalih | bokmanawa wus winuruk | iya marang kang lanang | pangawasane jêmparing | nanging iya sanadyan wusa winulang ||

23. lagi lawase sawarsa | sanadyan wisa rong warsi | ingsun mung samadya căndra | biyang rasane tyas mami | kaduga angungkuli | marang ingkang wus rong taun | malah-malah tyas ingwang | wus kaduga angayoni | mring kang muruk pangawasane sanjata ||

24. dèrèng dugi angandika | kagyat praptaning kang rayi | ingawe majêng mring ngarsa | sang dyah angandika aris | yayi apa tinuding | dene sun dulu agupuh | kang rayi matur nêmbah | inggih kawula tinuding | ing rama ji myang raka Sri Padmanaba ||

25. kinèn dhawuhi paduka | panuwun tuwan samangkin | kakang mas ing Madukara | inggih sampun anyagahi [anyagah...]

--- 318 ---

[...i] | sêlire kang kinardi | patiba sampir pukulun | punika ingkang sagah | ingabên lesan jêmparing | angayoni kangbok sagêndhing paduka ||

26. pangawasane sanjata | nama Nikèn Rarasati | warnanipun yu utama | lan paduka mèh sairib | panthêlênge mêdosi | wau kasagahanipun | gêndhilênge sêmbada | pantês wignya anjêmparing | dhuh kakang bok yèn parêng atur kawula ||

27. bok inggih krama pasajan | sampun mawi kêdhah-kêdhih | inggih asile punapa | yèn kawon ngisin-isini | sagêd tuwan jêmparing | inggih kakang mas kang muruk | ngrika masa wandeya | wus dèn ulig rina wêngi | marma gadhah kandhutan manah kaduga ||

28. sang rêtna rêngu ngandika | lah ta wis aja cariwis | pan wus dadi karêp ingwang | para gone ambalèni | yèku Si Rarasati | nadyan bisa manah lêmut | ingsun masa ulapa | kang rayi umatur aris | yèn saèstu mawi pucunging akrama ||

80. Pocung

1. kangbok nuwun ing pundi kambênganipun | lan benjang punapa | murwani lesan jêmparing | sang rêtna ngling iya nèng taman kewala ||

2. bangsalipun cilik taman kulon iku | bakal gone kana | lan kene sêdhêng dohnèki | tarubana lan wangunên têtuwuhan ||

3. gustinipun sayêktine ika milu | kêkinthil mring taman | sêlire kang dèn botohi | sun wangêni bature ingkang binêkta ||

4. patang puluh aja luwih sangking iku | ingsun gawe padha | lan kèhe parêkan mami | iya patang puluh kêlêbu ni êmban ||

5. bangsal agung kana taman ingkang kidul | iya tarubana | palênggahane rama ji | lawan sira Sang Aprabu Padmanaba ||

6. santanèku nunggala kono gonipun | pêrak gone lesan | waspada dènnya ningali | têngah-têngah lan kene [ke...]

--- 319 ---

[...ne] myang kulon kana ||

7. pasang tarub rêngganên kang sarwa patut | singa kang amanah | maju mring bangsal gonèki | dènnya lêkas têtandhingan manah lesan ||

8. iya besuk Buda Cêmêngan puniku | sêdhêng purnamanya | lêbokna Si Rarasati | ingsun jake lêkas manah ingkang enjang ||

9. lan sirèku matura jêng rama prabu | yèn wus padha lesan | ingsun lan Si Rarasati | bêcik nganggo gamêlan sarta lan surak ||

10. bangsalipun ing kana lawan gon ingsun | bêcik nganggo padha | mangku gamêlan pribadi | tinon ngakèh nora kêmba piniyarsa ||

11. lamun antuk Rarasati panahipun | ya bature kana | dèn rame surakirèki | patang puluh kabèh aloka yèn kêna ||

12. lamun luput ing kana pamanahipun | nora tibèng lesan | ing kene ingkang nyuraki | bocah ingsun parêkan êmban lan inya ||

13. patang puluh kabèh ngêlokna yèn luput | kene ya tan beda | yèn luput pamanah mami | ya bature kana ingkang nyurakana ||

14. patang puluh kabèh dêlokna yèn luput | yèn tumibêng lesan | sakèhe parêkan mami | ingkang surak patang puluh alok kêna ||

15. aturipun kang rayi sarwi gumuyu | kangbok sayêktosan | karsa paduka puniki | tandhing lesan jêmparing mawi gamêlan ||

16. sartanipun surak lir wong ngabên sawung | culipun kambêngan | kakang bok dèn ngati-ati | mêngsah tuwan sawung sampun lig-uligan ||

17. sawungipun wêton Mrapi simpên ampuh |

--- 320 ---

kangbok kula sawang | sêmune pun Rarasati | kadi-kadi katetesan trah kusuma ||

18. kula dulu dede alit wijilipun | sang rêtna ngandika | iya karuhane benjing | gêgitike yèn wis mêtu ing kalangan ||

19. panuwunku yayi aturna sadarum | aja kêkurangan | pangrênggane tamansari | dèn samêkta poma yayi atur ingwang ||

20. awotsantun kang rayi wus pamit mundur | sangking patamanan | wangsul manjing jroning puri | praptèng ngarsanira sang prabu kalihnya ||

21. awotsantun mring Nata Krêsna turipun | lampahnya dinuta | panggih kang raka sang dèwi | panuwune wus ingaturakên samya ||

22. duk angrungu Narendra Krêsna gumuyu | Sang Prabu Drupada | pangandikanira aris | anak prabu paran ing karsa paduka ||

23. nulya Prabu Padmanaba ngandika rum | yayi parentahna | kabèh-kabèh ingkang dadi | panuwune bak ayumu dèn samêkta ||

24. Sang Aprabu Padmanaba pamit sampun | mêdal masanggrahan | Drêsthajumêna tan kari | prapta jawi lajêng dènnya aparentah ||

25. dhawuhipun mring Ki Patih Căndrakètu | lawan pra dipatya | ngrêsiki ing tamansari | lan amangun angrêngga bangsal têtiga ||

26. tarub-tarub kêmbang têtuwuhanipun | wau kang winarna | sang prabu ing Dwarawati | sampun dhawuh mring kang rayi Madukara ||

27. karsanipun putri Cêmpala wus tamtu | ing Buda Cêmêngan | dènira tandhing jêmparing | anèng taman mawi surak lan gamêlan ||

28. wangênipun gawabdi mung patang puluh | ingkang badhe surak | ing benjang [be...]

--- 321 ---

[...njang] nèng tamansari | cinarita satriya Adananjaya ||

29. pan amêsu rong dina dènira jungkung | ing pamulangira | marang Nikèn Rarasati | wus tan owah wignyane dènnya nyanjata ||

30. lan winuruk pratingkahing aprang pupuh | kalamun pinanah | tan kewran dènira tangkis | miwah nyandhak jêmparing lumarab bisa ||

31. myang winuruk ing aji jaya pinunjul | kabèh wus tinampan | Rarasati sampun bangkit | sapraptane ing ari Buda Cêmêngan ||

32. samêkta wus rêrêngganing tamansantun | kang bangsal têtiga | panggènanira jêmparing | tarub-tarub kinêmbang ing têtuwuhan ||

33. Sang Aprabu Krêsna ingaturan sampun | manjing jroning pura | lajêng têdhak tamansari | lênggah munggèng bangsal gêng kang tinaruban ||

34. Pandhusunu Rarasati datan kantun | Radèn Wrêkudara | Gathutkaca lan Sêtyaki | amung bêkta kang ngampil-ampil kewala ||

35. tata lungguh nèng bangsal gêng kang tinarub | sagung pra dipatya | sadaya wus dèn timbali | manjing taman kerid Dyan Drêsthajumêna ||

36. Pandhusunu lawan Rarasati sampun | lan saabdinira | kawan dasa manggèn sami | anèng bangsal alit kilèn kang rinêngga ||

37. samêkta wus gamêlan niyaganipun | miwah bangsal wetan | panggenanira sang putri | pan pinajang-pajang lungsir lir kaswargan ||

38. sri dinulu kinêmbang-kêmbang kang tarub | sang putri Cêmpala | lênggah munggèng kursi gadhing | andhèr ngarsa parêkane kawan dasa ||

39. lesanipun têtiga pinasang sampun | êndhog pêking lawan | rema myang terong gêlathik [gêlathi...]

--- 322 ---

[...k] | kadya saban rema ingkang munggèng têngah ||

40. praptanipun Dyan Drêsthajumêna matur | kangbok kang timbalan | ramanta kangjêng rama ji | kinèn nuntên anglêkasana nyanjata ||

41. dhawuhipun paduka kinèn rumuhun | yèn sampun paduka | gantya Nikèn Rarasati | sang rêtna ngling lah kanthia dhawuhana ||

81. Kinanthi

1. kang rayi tur sêmbah mundur | wangsul ing ngarsa sang aji | sang rêtna nyandhak gandhewa | têdhak sangking kursi gadhing | rêspati sasolahira | ajênge sang rajaputri ||

2. munya gêndhing Ladrang Mangu | wusnya lênggah sa lir Ratih | munggèng taratag wangunan | ginêlaran prangwêdani | lajêng angêmbat gandhewa | kaping tiga dèn kèndêli ||

3. ngewahi pamasangipun | kênthêngnya lawan jêmparing | sarwi ngêluk dêdêrira | sawusnya ingêmbat malih | lambunge kadya pêpêksa | bêsus tangkêpe jêmparing ||

4. nanging mêksih pacak kakung | lênggahnya kapara miring | lawan kamanglungên jăngga | pamawasirèng jêmparing | linêpasakên saksana | dhoging kukila kang kêni ||

5. kataman sanjata sumyur | surak sagung para cèthi | patang puluh alok kêna | wus mundur sang rajaputri | Ladrang Mangu sêsêg niba | sang dyah lênggah kursi gadhing ||

6. surak kèndêl gêndhing suwuk | eram kang samya ningali | sagunging kang pra dipatya | kang munggèng ngarsa narpati | sajêg dèrèng wontên mulat | lesan panah dhoging pêking ||

7. sangking kadohan kadulu | nora luput jinêmparing | prasamya angalêmbana | mring gustinira sang putri | ing wignyanira sang rêtna | tuhu punjul ing sabumi ||

8. lesan [lesa...]

--- 323 ---

[...n] sinalinan sampun | kang wus rêmuk dhoging pêking | bangsal kilèn dhinawuhan | gantya majêng anjêmparing | Sang Dananjaya sasmita | nêmbah Nikèn Rarasati ||

9. têdhak sangking dènnya lungguh | gandhewanira cinangking | sinawung nèng asta kiwa | rinangkêp lawan jêmparing | ajêngnya binarêng lawan | gêndhing Gandrung Mangu muni ||

10. sapraptanirèng têtarub | kèndêl nata silanya ris | tarub gèn pamanahira | ginêlaran prangwadani | lajêng angêmbat gandhewa | pasaja nanging rêspati ||

11. pacak èstri solahipun | sarêngnya angrêspatèni | wus ingêmbat langkapira | winawas lesanirèki | wus awor lumêpas sigra | dhoging kukila kang kêni ||

12. bolong têngah panah laju | sangking doh datan kaèksi | nyana kasrèmpèt kewala | obah ingkang dhoging pêking | tiningalan mêksih wêtah | surak sagung para cèthi ||

13. patang puluh alok luput | suka kêplok-kêplok sami | Rarasati mèsêm ing tyas | nolèh sarwi angêjèpi | mring Lurah Bagong lan Sêmar | tanggap sarêng surak anjrit ||

14. garjita wong patang puluh | anut ing ki lurah kalih | sarêng surak alok kêna | kang wetan suraknya mêksih | arame surak-sinurak | mundur Nikèn Rarasati ||

15. sêsêg gêndhing Gandrung Mangu | wetan kulon surak sami | alok luput lawan kêna | dhinawuhan kèndêl sami | sarêng suwuk kang gamêlan | nulya Prabu Harimurti ||

16. utusan lesan pinundhut | prapta katur ing sang aji | Cêmpala eram tumingal | bolonge kang lesan dening | liwat sangking nora majad | wutuhe lesan dhog pêking ||

17. ingkang pasthi yêkti rêmuk | dhog pêking kênèng jêmparing | satêmah [satê...]

--- 324 ---

[...mah] bolong kewala | pra santana pra dipati | sadaya eram tumingal | muji Nikèn Rarasati ||

18. wasise pamanahipun | tuhu punjul ing sabumi | sandhinge nambungi sabda | punggawa ing Dwarawati | satriya ing Madukara | yèn bab sawiji jêmparing ||

19. wus nora kêna ginayuh | iya sasamaning janmi | wong agung ing Madukara | jêmparingira prasami | duwe graita lir janma | bonggane sang rajaputri ||

20. gurune ingkang amuruk | têka arsa dèn ayoni | mundhak ambêbarang wirang | kasoran mring Rarasati | wau Dyan Drêsthajumêna | wus dinuta andhawuhi ||

21. lan ambêkta lesanipun | praptèng raka matur aris | kangbok kawula dinuta | ing rakanta sri bupati | myang ramanta sri narendra | gèn paduka anjêmparing ||

22. lesan dhoging pêking sumyur | timbalan Sri Harimurti | kangbok kang kinarya andhab | inggih mring pun Rarasati | ing ngrika dènnya nyanjata | lesanipun wêtah mêksih ||

23. nanging têngah bolong têrus | sangking têbih tan katawis | punika kawula bêkta | lesane tuwan tingali | pan amung bolong kewala | botên rêmuk jinêmparing ||

24. sang rêtna tumingal ngungun | dahat merang jroning galih | nanging sinamun ing netya | sarwi gumujêng dènnya ngling | iya yayi wus kasoran | manah lesan dhoging pêking ||

25. ingkang kari loro durung | manawa bisa nusuli | lah ta wis sira matura | kang rayi mundur wotsari | sang rêtna nyandhak gandhewa | muni gêndhing Gonjang-Ganjing ||

26. majêng marang ing têtarub | kèndêl nata silanya ris | lajêng amênthang langkapnya | lumêpas ingkang jêmparing | sapangarahira kêna | tugêl kang terong gêlathik ||

27. kang nginggil mêksih gumantung | kang ngandhap tumibèng siti | gumêr suraking pawongan | mundur sang raja pinutri [pi...]

--- 325 ---

[...nutri] | munya sêsêg gêndhing niba | wusnya lênggah kursi gadhing ||

28. surak kèndêl gêndhing suwuk | kilèn sampun dèn dhawuhi | gantya majêng anyanjata | nulya Nikèn Rarasati | majêng anyangking gandhewa | munya gêndhing Gambirsawit ||

29. praptèng têngahing têtarub | lênggah nata silanya ris | lajêng amênthang gandhewa | lumêpas ingkang jêmparing | kras kêndhone winantara | kang terong gêlathik kêni ||

30. têngah bênêr bolong têrus | kèndêl jêmparinge mêksih | tumancêp satêngah gandar | nèng lesan terong gêlathik | surak wadya Madukara | mundur Nikèn Rarasati ||

31. gêndhing sêsêg lajêng suwuk | Dyan Drêsthajumêna prapti | ngarsane raka turira | kakang bok kasoran malih | gèn paduka anyanjata | tugêl kang terong gêlathik ||

32. sapalih mêksih gumantung | kang sapalih tibèng siti | ing ngrika dènnya nyanjata | bolong jêmparinge mêksih | tumancêp satêngah gandar | kangbok kasor kantun wasis ||

33. sang rêtna ngandika rêngu | iya wus narima mami | gon ingsun kasoran lesan | dhog pêking terong gêlathik | kari siji pêpungkasan | lesan rambut kang kawuri ||

82. Pangkur

1. ing kono wus karampungan | sor unggule ingsun lan Rarasati | yèn wus padha manah rambut | lah wis sira matura | mring jêng rama ingkang rayi pamit mundur | sang rêtna nyandhak gandhewa | têdhak sangking kursi gadhing ||

--- 326 ---

atri ||

3. patang puluh alok kêna | mundur sangking tarub sang rajaputri | gêndhing sêsêg lajêng suwuk | sarêng kèndêl kang surak | bangsal kilèn apan dhinawuhan sampun | Rarasati majêng sigra | Dananjaya lingira ris ||

4. sapisan iki pungkasan | sun rewangi ngêdên dèn ngati-ati | kari siji manah rambut | Kèn Rarasati nêmbah | nyandhak langkap mudhun sangking dènnya lungguh | majêng maring tarub têngah | gêndhing Calunthang munya sri ||

5. lajêng mênthang langkapira | wus lumêpas jêmparing angênèni | sigar ingkang lesan rambut | mêksih sanjatanira | kanthil-kanthil anèng lesan datan runtuh | giyak wadya Madukara | gumuruh surake atri ||

6. patang puluh alok kêna | mundur sangking tarub Kèn Rarasati | gêndhing sêsêg lajêng suwuk | Radèn Drêsthajumêna | sampun prapta ngarsane raka umatur | dhuh kangbok ingkang timbalan | ramanta kangjêng rama ji ||

7. lan raka Sri Padmanaba | kangbok kandhap awasipun jêmparing | tugêl ingkang lesan rambut | ngrika sigar kewala | kanthil-kanthil jêmparinge mêksih gandhul | kasor tuwan kaping tiga | inggih têtêp kawon wasis ||

8. dhawuhipun jêng ramanta | kangbok kinèn manjinga jroning puri | sampun anèng tamansantun | benjang ing Soma ngarsa | linajêngkên panggih paduka pukulun | lan kakang mas Madukara | jangji paduka wus kêni ||

9. botên kenging yèn selaka | duk miyarsa Rêtna Wara Srikandhi | ingkang rayi aturipun | jaja bang winga-winga | wus tan kêna sinayutan dukanipun | ginagas meranging driya | ringas pasuryanirandik ||

--- 327 ---

Si Rarasati ||

11. bisa ngasorkên maringwang | sakarsane jêng rama sun lakoni | aja ingkang Soma ngayun | nadyan samêngko iya | pan sandika sakarsane rama prabu | kinèn mawongan marana | yèn durung karuhan yayi ||

12. luware pêpanggil ingwang | aprang tandhing lawan Si Rarasati | angadu tosing bêbalung | yêkti ingsun lênggana | yèn pinaripêksa lawan rama prabu | dhawuhkên duka maringwang | pira larane wong mati ||

13. lah ta wis sira matura | mring jêng rama mangkono atur mami | kang rayi sidhakêp jêtung | langkung èmêng tyasira | amiyarsa kang raka timbalanipun | dadya matur angrêrêpa | ragi sêndhu nanging ririh ||

14. dhuh kakang bok kadyaparan | dene mawi pasanggiri nusuli | jangji ngajêng inggih namung | manah lesan têtiga | mangke têka mawi garêndhèl ing pungkur | nusuli gadhah panêdha | punagi dolanan pati ||

15. angajak panah-pinanah | ngabên tosing balung wulêding kulit | dede pabênan satuhu | punagining akrama | ingkang kadi karsa paduka puniku | angajak panah-pinanah | singa tiwas angêmasi ||

16. ing ngrika masa sukaa | kangmas Madukara kang darbe sêlir | punapa ingkang binuru | upama nurudana | yèn paduka kasoran sayêkti lampus | punapa ngrabèni bathang | yèn kasor pun Rarasati ||

--- 328 ---

[...k] kadang ingwang | dununging sêmbah ngong yêkti ||

18. apan botên wontên adat | putri adi kangbok cidra ing jangji | tan sae pinanggihipun | yèn kangbok anglajêngna | ing karsane kang kadya punika wau | kang pasthi botên narima | kakang mas ing Judhipati ||

19. lan pun Arya Gathutkaca | watak kaku rêmêne kêdhag-gêdhig[12] | wong kinarya alêlucu | yêkti sangêt krodhanya | dhuh kakang bok wêlasa mring rama ibu | utawi dhatêng kawula | sang rêtna ngandika wêngis ||

20. sira iku bocah apa | wong dikongkon cangkême acariwis | masa ta mundura ingsun | marga ing aturira | yèn kasuwèn mêngko sun panah matamu | Rahadyan Drêsthajumêna | myat dukane kang raka jrih ||

21. mundur sarwi garundêlan | praptèng ngarsanira sang prabu kalih | ngaturkên saaturipun | ingkang raka sang rêtna | nênggih dènnya nusuli panuwunipun | sri narendra ing Cêmpala | miyarsa duka tan sipi ||

22. jaja bang mawinga-winga | gya rinapu mring Prabu Harimurti | paman aji sampun-sampun | krodha duka ing putra | pun Srikandhi punika ing dukanipun | sae tinurut kewala | yayi Drêsthajumêna glis ||

23. iya banjura kewala | panjaluke bakyumu Si Srikandhi | kapriye wangsulanipun | kakangmu Si Janaka | Radèn Drêsthajumêna tur sêmbah mundur | bangsal kilèn sampun prapta | umatur saha wotsari ||

24. kakang mas kula dinuta | ing rakanta Sang Prabu Harimurti | dhawuhkên panuwunipun | inggih [ing...]

--- 329 ---

[...gih] rayi paduka | kakang êmbok ing mangke nusuli atur | jêmparing lesan têtiga | wus kasor sadaya sami ||

25. kakang bok sampun narimah | kasoripun nanging kantun satunggil | nênggih ing pêpanggilipun | kang dèrèng kalampahan | ngabên wulêding kulit tosing bêbalung | prang tandhing panah-pinanah | lan bakyune Rarasati ||

26. yèn ngriku sagêd ngasorna | mring kakang bok sakarsanta anglampahi |[13] sampun kang ginarwa tuhu | dados èndhèl parêkan | pan sumaos sakarsa tuwan pukulun | nadyan ari Soma ngarsa | samangke dhatêng nglampahi ||

27. nanging yèn dèrèng kantênan | kasoripun ing prang tandhing jêmparing | lan bakyu kang anèng pungkur | kakang bok sru lênggana | dhinaupkên lawan paduka pukulun | prasêtya datanpa krama | wahdat praptèng nini-nini ||

28. utawi pinaripêksa | mring jêng rama yêkti lampu ngêmasi | lah punika aturipun | kados pundi paduka | ing wangsulan tuwan kang pasthi pinundhut | mring raka Sri Padmanaba | sagah lan botênirèki ||

29. satriya Adananjaya | duk miyarsa gumujêng dènira ngling | lah wis-uwis ariningsun | nora kudu akrama | dudu padon mangkono pamundhutipun | prang tandhing panah-pinanah | uwis-uwis yayi uwis ||

30. mung pamitêna kewala | mring sang prabu ingsun mêtu saiki | sangking tamansari banjur | mulih mring Madukara | ing saduka-dukane pan ingsun suwun | lan aturna sêmbah ingwang | katura sang prabu kalih ||

31. aran wus karsaning dewa | ingsun durung jinodho lan sang putri | mulih isin wus sun pupus | Rarasati miyarsa | de sang putri Cêmpala [Cêmpa...]

--- 330 ---

[...la] pamundhutipun | yayah kadya binêranang | tyase tan nêdya ngunduri ||

83. Durma

1. dhuh pangeran lamun makatên kewala | pamundhute sang putri | kawula pan sagah | inggih angladosana | sagêndhinge prang jêmparing | nadyan rukêta | inggih kula kêmbari ||

2. Dananjaya nolèh wuri asru nyêntak | wis asu aja muni | cangkêmu gumampang | pan dudu jêjalukan | pasanggiri rêbut pati | asile apa | angur muliha aris ||

3. ingsun nora kudu krama sangking sira | marga dolanan pati | si calak caluthak | apa asoroh badan | maju kono bosah-basih | bangkemu basah | ajur dening jêmparing ||

4. Rarasati tur sêmbah nadyan ajura | sampun kula andhêmi | pan sakêthi merang | lamun kula mêdala | ngunthul sangking taman ngriki | luhung pêjaha | aprang lawan sang putri ||

5. Dananjaya langkung kaku ing wardaya | binungkêm Rarasati | iki cangkêm apa | dene mangap kewala | apa lambene sun iris | marine mênga | lah wis payo dèn aglis ||

6. lah dhisika mêtua ing jaba kana | aja kèh sira pikir | wirang-wirang apa | apan ta dudu sira | ingkang nora sida rabi | isin lan wirang | sun andhêmi pribadi ||

7. lah wis-uwis payo ta mulih kewala | Rarasati ambêngkis | nadyan kang tinantang | inggih dede paduka | dhumatêng sang rajaputri | apan kawula | kang ingajak prang tandhing ||

8. praptèng pêjah pan inggih dede paduka | kawula kang ngêmasi | lamun padukarsa | kundur inggih kundura | kawula kantun pribadi | ngladosi ing prang | tandhing lawan sang putri ||

9. Dananjaya asru dènnya têbah jaja | sangking kakuning galih | Dyan Drêsthajumêna | nêmbah sru aturira | dhuh kakang mas kadipundi [kadipu...]

--- 331 ---

[...ndi] | dene grêjêgan | bak ayu wus nyagahi ||

10. têmah kangmas ngêkahi sarta dêduka | paran ta ingkang pasthi | mangke tur kawula | Sang Parta èmêng ing tyas | ngandika sarwi ngesahi | sira taria | ingsun aja miyarsi ||

11. Rarasati nulya matur mring rahadyan | matura ing sang aji | yèn kawula sagah | latah Drêsthajumêna | inggih bakyu inggih-inggih | mangke kawula | ingkang matur sang aji ||

12. pan ing mangke matane kangbok kewala | dika sipat jêmparing | wuwuh kaul kula | lamun kangbok kasoran | sanadyan kadang pribadi | tyase tan kaprah | langkung ngakokkên ati ||

13. sigra wangsul wau Dyan Drêsthajumêna | praptèng ngarsa wotsari | matur mring kang rama | sasolahe dinuta | yèn Rarasati nyagahi | tinandhing ing prang | lan kakang bok kadugi ||

14. wau kangmas sangêt kêkah botên suka | nanging pun Rarasati | dinukanan mêksa | majêng ing sagahira | prang tandhing sami jêmparing | nadyan rukêta | ing prang sagah ngêmbari ||

15. sru gumujêng Narendra Krêsna ngandika | iya banjura yayi | mring bakyumu kana | lamun wus sinaguhan | iya mring Si Rarasati | dènira karya | pasanggiri prang tandhing ||

16. nêmbah mundur Rahadyan Drêsthajumêna | bangsal wetan wus prapti | alon aturira | nèng ngarsane kang raka | dhuh kabok[14] dèn ngati-ati | pamundhut tuwan | pan sampun dèn sagahi ||

17. mring pun Rarasati prang tandhing sanjata | sakarsanta ngladosi | dhuh kangbok tur kula | bok bibaran kewala | sampun mawi kêdhah-kêdhih | lamun paduka | lumuh-lumuh sayêkti ||

18. mring kakang mas kawula [kawu...]

--- 332 ---

[...la] ingkang matura | yêkti tan dados runtik | saene punapa | ing wong dolanan pêjah | manah kawula kuwatir | miyat dènira | sagah pun Rarasati ||

19. kadya wêsi ingêluk-êluk tan kêna | sa dyah ngandika wêngis | dhasar wus sun sêdya | tandhing padha prawira | hèh ta dhawuhna dèn aglis | gamêlan ingwang | ing mêngko yèn wis muni ||

20. ingsun mijil kana nuli nimbangana | mêtu gamêlan muni | ing prang anganggoa | panah lesan kewala | kang rayi mundur wotsari | mring bangsalira | kilèn wus dèn dhawuhi ||

21. Rarasati lan sang rêtna sarêng dènnya | ngrasuk kaprabon jurit | endhonge sinandhang | ngiwa gandhewa samya | acancut singsêt mathinthing | pantês kalihnya | wangun putri prajurit ||

22. sang dyah mijil gamêlan munya angangkang | bangsal kilèn nimbangi | muni Sobrang barang | mijil sarêng lan surak | wus ayun-ayunan kalih | sawang-sinawang | ngiwa gandhewa sami ||

23. sêdhêng dohe dènira samya mrih papan | satibane jêmparing | yayah lir kinêmbar | warnane kang tandhing prang | kalihe ayu linuwih | lir Wilutama | tandhing prang lawan Ratih ||

24. prabu kalih sarêng têdhak dènnya lênggah | jumênêng satêpining | tarub palênggahan | myang sagung pra santana | pra dipati dhodhog sami | langkung marmanya | mulat kang arsa jurit ||

25. Dananjaya sèwu maras sèwu susah | tambuh solahing jurit | nora têgêg mulat | mring kalih kang tandhing prang | sakêthi sangking kuwatir | yèn ta sampuna | ajrih Sri Harimurti ||

26. Rarasati kadya linarak-laraka |

--- 333 ---

sinêndhal sangking wuri | sagung kang pawongan | lan wadya Madukara | kang surak sadaya sami | arawat waspa | wau ta kang ajurit ||

27. sang dyah ngawe sasmita kèn dhinginana | Rarasati nulya glis | mênthang langkapira | jêmparing wus lumarap | tinangkis gandhewa gadhing | sang rênta gantya | jêmparing gya tinangkis ||

28. ing gandhewa lajêng mênthang langkapira | lumarap kang jêmparing | praptane cinandhak | tinikêl gya binuwang | gantya wau anjêmparing | cinandhak kêna | tikêl binuwang aglis ||

29. sarêng salin raras sarêng anyanjata | pur pupug papak sami | sanjata suh sirna | larape kang warastra | lir sêsiring kilat thathit | marma kang samya | mulat tingkahing jurit ||

30. kalihira wasis miwah awasira | tan ana kang kasilib | wus dangu dènira | aprang lancaran panah | gantya nyandhak gantya tangkis | yèn sarêng culnya | papag sami jêmparing ||

31. dangu-dangu kaledhon panangkisira | Rêtna Wara Srikandhi | gandhewane pagas | sinipat ing sanjata | tumamèng jaja sang putri | kantêp tan pasah | mung badhonge kang sêbit ||

32. langkung merang yayah kadi tanpanon rat | narik patrêmira glis | Rarasati mulat | nimbangi sigra buwang | gandhewa patrêm tinarik | paran-pinaran | kumêsar kang ningali ||

33. kalihira kantun gapyuke kewala | nulya Sri Harimurti | anyandhak sang rêtna | Sang Parta gurawalan | gya nyandhak mring Rarasati | sapih kalihnya | ingundurakên sami ||

34. sang kusuma grêjêgan anjrit karuna |

--- 334 ---

kang raka ngarih-arih | lah wis aja aja | sêdhêng samene uga | ing wong ngluwari punagi | lamun luwiha | ilang manisi[15] putri ||

84. Dhandhanggula

1. pan kantaka sang raja pinutri | lajêng binêkta manjing jro pura | pawongan gumêr tangise | bubar sadayanipun | mêdal sangking ing tamansari | wau ta sang lir rêtna | wungu pungun-pungun | èngête sangking kantaka | sang dyah wangsul têdhak tamansari malih | kang ibu nulya prapta ||

2. ngrangkul putra sarwi ngandika ris | nini lakuningsun pan dinuta | mring wong tuwanira anggèr | anodhi mring sirèku | karêpira ingkang sayêkti | samêngko ingkang dadya | panjalukira wus | kalakon sadayanira | miwah lesan jêmparing lan aprang tandhing | wus kêna jangjinira ||

3. nora kêna selak sri bupati | yèn wus dadi parênge tyasira | ing Soma ngarsa dadine | dhinaupkên sirèku | lan Ki Parta karsa sang aji | ewadene yèn sira | nini bangêt lumuh | dhaup lan Si Dananjaya | wus tinanggung mring Sang Prabu Harimurti | ing kana wus narima ||

4. ingkang putra sang dyah matur aris | botên ewah ibu tur kawula | rumiyin dalah samangke | panêdha kawula mung | pasanggiri lesan jêmparing | mangkya wus kalampahan | inggih luwaripun | panêdha kula tinêkan | lesan panah miwah prang tandhing jêmparing | ibu atur kawula ||

5. botên wontên putri cidrèng jangji | sampun mênggah kang kinarya garwa | sanadyan inggih ginawe | garwa paminggiripun | sayêktine kula lampahi [la...]

--- 335 ---

[...mpahi] | kang ibu duk miyarsa | kang putra rinangkul | ya mangkono putraningwang | mendah baya ing mêngko sukaning galih | ramanira sang nata ||

6. wus kariya anèng tamansari | ingsun matur mring sudarmanira | pramèswari kundur age | praptèng ngarsa sang prabu | pramèswari matur wotsari | saature kang putra | sadaya wus katur | sang nata kalangkung suka | sigra dènnya parentah marang apatih | miwah marang kang putra ||

7. asanega samêktane kardi | panggihira sang rêtna kalawan | satriya Madukarane | myang rênggane têtarub | ing jro pura lan păncaniti | kunêng malih winarna | nênggih tamansantun | kusuma putri Cêmpala | lênggah anèng botrawi siniwèng cèthi | êmbanira dinuta ||

8. sira biyang sebaa dèn aglis | iya mring wong agung Madukara | yèn parêng lêga galihe | abdine ingsun suwun | mring jro pura Si Rarasati | ngladènana maringwang | anèng jro kadhatun | lah biyang nuli mangkata | lan pêthukên lêbune Si Rarasati | rong puluh kang pawongan ||

9. apan iya sêlire kêkasih | saksat garwa rêngganên nèng marga | êmban sandika ature | sangking ngarsa wus mundur | lawan upacara sapalih | pawongan kang ambêkta | wau kang winuwus | satriya Adananjaya | nèng pakuwon duk lênggah siniwèng dasih | Sêmar Bagong nèng ngarsa ||

--- 336 ---

dinuta pukulun | ing ari sang rêtnaning dyah | pan anuwun abdi ta Kèn Rarasati | tinimbalan mring taman ||

11. ngladosana ing ari sang dèwi | sakarsane prapta ari Soma | punika upacarane | kang sapalih pukulun | pinêthukên abdi ta gusti | sampun kuciwèng marga | mangke lampahipun | Dananjaya mèsêm ing tyas | sarwi nolih ngandika mring Rarasati | sirèku tinimbalan ||

12. mring gustimu sang raja pinutri | kaya ngapa iya aturira | Rarasati tur sêmbahe | pintên-pintên pukulun | sinaruwe marang ing gusti | mugi tuwan parina[16] | Sang Parta lingnya rum | iya dèn bisa kewala | angladèni sun karya patiba sampir | nuli sira dandana ||

13. hèh Sucitra iringna pribadi | arinira lakune nèng marga | munga lan jajaran bae | aja anggawa tandhu | pira dohe ing tamansari | Sucitra tur sandika | Rarasati sampun | nêmbah mundur sangking ngarsa | Dananjaya têdhak angatêr ing kori | ningali lampahira ||

14. Rarasati pinayungan putih | ginarêbêg rong puluh pawongan | sakawan bêktane dhewe | nênggih parêkanipun | Sang Kusuma Banoncinawi | pan rare sêsêngkêran | warnanya yu-ayu | binêktakkên mring Cêmpala | munggèng ngarsa wor pawongan ingkang sami | angampil upacara ||

--- 337 ---

[...n] kêna piniyak | jalu èstri ting balêbêr ingkang kari | akèh kang tinggal karya ||

16. tilar jăntra ingkang lagya ngantih | ingkang lagya adang tinggal dandang | kang ngliwêt tinggal kandhile[17] | ingkang ngangsu tinggal jun | kang nusoni tinggal bêbayi | kêmbêne kuleweran | nora ketang-ketung | susune sunonggèng[18] ngasta | pan kasusu prêlu dènira ningali | kang sawênèh wanudya ||

17. ngêmban anak dènira ningali | praptanira pinggiring dêdalan | gumuyu ngliling anake | milua bapakamu | yèku ingkang pêpayung wilis | ana kang nyablèg anak | lah milua gupuh | iya marang ibunira | kang ginrêbêg ing ngarsa pinayung putih | pangantèn ngêndi baya ||

18. dene dharat lumaku sarimbit | eman-eman pantêse kalihnya | nungganga jaran bêcike | wadone munggèng tandhu | kang wus wikan alon nauri | dudu pangantèn anyar | yèku patihipun | satriya ing Madukara | kang dèn iring iku garwane paminggir | kang dèn adu nèng taman ||

19. manah lesan rambut dhoging pêking | terong gêlathik sang dyah kasoran | iku sun wêruh pêrake | iya nora sri gunung | nyata lamun ayu linuwih | sairip lan sang rêtna | ing pasêmonipun | iku gumyahing pawarta | palihane Kusuma Banoncinawi | anake Ăntagopa ||

--- 338 ---

tuwa | wuragile iku Nikèn Rarasati | nanging panduganingwang ||

21. dudu Ăntagopa kang nètèsi | iya baya mambu trah kusuma | sun sawang ana tèmpèle | iku kêkuwungipun | lir trênggana angingkis ratri | layak sang dyah kasoran | prang tandhing lan iku | galak ulate wus samya | lan sang rêtna pawakan ramping tarincing | pantês wantêring driya ||

22. tan wus wuwusên ingkang ningali | pan lamlamên samya ngalêmbana | mangkana prapta lampahe | Kèn Rarasati sampun | lajêng manjing ing tamansari | wangsul Patih Sucitra | lan sakancanipun | wau ta sajroning taman | sang kusuma wus têdhak sangking botrawi | mêthuk ing praptanira ||

23. Rarasati ginrêbêg pra cèthi | pan kinanthi marang nikèn êmban | sang rêtna gupuh angawe | Rarasati tumundhuk | praptèng ngarsa mêndhak wotsari | sang dyah angrangkul sigra | sarwi ngandika rum | lah ta yayi basaningwang | marang sira sun ngambil kadang sayêkti | iya kadang taruna ||

85. Sinom

1. iya milu raganingwang | mring kangbok Banoncinawi | pamundhute marang sira | ingakên kadang sayêkti | lir tunggal yayah bibi | dhasare palihanipun | aywa ta sira beda | pangagêpira[19] ing mami | lawan marang kakang bok gawenên padha ||

--- [339][21] ---

[...]

--- 341 ---

3. [...] | [...] | [...] | [...] | [...] | [...] | [...] sira |[22] nênggih ing panggihirèki | catur dina Sri Krêsna sampun anduta ||[23]

4. Radèn Arya Gathutkaca | ingkang tinuduh dhingini | tur uninga mring Ngamarta | dados salampahirèki | radèn amung pribadi | mêsat ing gêgana ngayuh | wadyanira tinilar | ing wuri samêkta sami | enjing badhe budhale Narendra Krêsna ||

5. angundhuh pangantènira | ing dalu datan winarni | enjingira wus samêkta | Narendra Krêsna wus pamit | lan pangantèn kêkalih | nêmbah marang rama ibu | Radèn Drêsthajumêna | nênggih kang kinèn umiring | mring Ngamarta lan sapalih pra dipatya ||

6. panganjur têngara budhal | bala wil ing Pringgadani | Ki Patih Brajamikalpa | ingkang anindhihi baris | umyung kêndhang saruni | ing wuri ingkang sumambung | wadyabala Cêmpala | pra dipati kang nindhihi | munggèng wuri Rahadyan Drêsthajumêna ||

7. nitih rata nawa rêtna | nulya wadya Dwarawati | Radèn Arya Wrêsniwira | ingkang anindhihi baris | nulya upacarèstri | jêmpana ingkang sumambung | titihane sang rêtna | prajurit ingkang jajari | wolung dasa prajurit kapraboning prang ||

8. wadyabala Madukara | ingkang sumambung ing wuri | Sri Maha Narendra Krêsna | lawan ingkang rayi nunggil | nèng jroning rata manik | ing wuri ingkang sumambung | mungkasi wuri pisan | wong agung ing Judhipati | mandhi gada adharat sawadyanira ||

9. samarga dadya tontonan | lampahing baris tulya sri | sabên saupacara bra | sagung ingkang pra dipati | ingkang samya [sa...]

--- 342 ---

[...mya] nindhihi | pangkat-pangkat lampahipun | prapta jawining kitha | wus lêpas lampahing baris | kari tistis nagari Cêmpalarêja ||

10. lir kuncatan ing sêsotya | kunêng kang mêksih nèng margi | gantya malih kawuwusa | satriya ing Pringgadani | kang dinuta dhingini | margèng gêgana prapta wus | nagari ing Ngamarta | tumamèng ngabyantara ji | ngraup pada rinangkul lungayanira ||

11. wus kinèn lênggah nèng ngarsa | dinangu matur wotsari | lamun dinuta kang uwa | Sang Aprabu Dwarawati | kinèn atur udani | raharjane lampahipun | marang nagri Cêmpala | dhawuhing pangandika ji | mring kang paman linajêngakên kewala ||

12. pinaringkên putranira | ing têmah dadosing jurit | lan Prabu Jungkungmardeya | miwah duk nèng tamansari | dènnya lesan jêmparing | praptèng prang tandhinganipun | wus katur sadayanya | sasolah tingkahirèki | nèng Cêmpala tan wontên kang kakirangan ||

13. inggih sapêngkêr kawula | rakanta ing Dwarawati | budhal lan sawadyanira | sangking Cêmpala nagari | sang prabu duk miyarsi | mèsêm ing tyas sigra dhawuh | mring Nangkula Sadewa | miwah marang pramèswari | asanega samêktanira ing karya ||

14. badhe pangantèn praptanya | Kusuma Banoncinawi | wus linilan kundurira | sanega dalêmirèki | dènnya badhe nampèni | pangantèn ing kunduripun | Madukara Ngamarta | [...] | wus samêkta antara ing tigang dina ||[24]

--- 343 ---

[...ra] santana | sabên saupacara sri | ingkang nitih rata myang kang munggèng kuda ||

16. busêkan wadya sapraja | kayungyun tyasira sami | ing rawuhe gustinira | satriya Madukara di | suka-sukanya ngênting | dene nguni angkatipun | maring nagri Cêmpala | sapraja sami prihatin | bokmanawa gustine manggih dêduka ||

17. satêmah rawuh raharja | malah antuk boyong putri | Wara Srikandhi kabêkta | marma sukanya tan sipi | yayah kadya punagi | tyase kang wadyabala gung | jêjêl têpining marga | jalwèstri ingkang ningali | pan kasmaran ing rawuhe gustinira ||

86. Asmaradana

1. tan wus sukanira sami | punagi ing gustinira | sangking kayungyun rawuhe | miwah srining lampahira | ingkang sangking Cêmpala | cinêndhak sadaya sampun | praptèng alun-alun samya ||

2. wadya gung anganan ngering | amèt go tata barisnya | ramya gumuruh swarane | Sang Aprabu Yudhisthira | wus mijil pagêlaran | jêmpana ing praptanipun | linajêngakên mring pura ||

3. rawuh Prabu Harimurti | lan satriya Dananjaya | têdhake sangking ratane | anèng têpining taratag | Sang Prabu Yudhisthira | mring raka sigra tumundhuk | ngrêrêpa nyandhak astanya ||

4. mèsêm sasmitanira ji | matur raharjaning lampah | Sri Krêsna latah gujênge | karasa rarasing karsa | dènnya sarèh sumarah | mring Cêmpala pasrahipun | sapaekanira kêna ||

5. pangancase nora sisip | dènnya mirapêt rêrênggang | gumrèwèl kêna putrine | nulya kalih kanthèn asta |

--- 344 ---

aris ing lampahira | pra santana grêbêg pungkur | sapraptanirèng jro pura ||

6. tata lênggahira sami | anèng madyaning pandhapa | wus aglar sêsaosane | asrining ang[25] pasugata | tan ana kêkurangan | samya dhaharan anutug | miwah sang narpa dayita ||

7. dhaharan lawan kang rayi | luwar sangking ing sungkawa | Kèn Rarasati sagêde | akarya sukane samya | anggung dènnya gujêngan | cucuding mêmanisipun | gumêr gujênge pawongan ||

8. kang anèng ing păncaniti | pra dipati tinimbalan | angladosi ing karamèn | wadya gung wus sinêgahan | tan ana kêkurangan | gumuruh ing alun-alun | cinatur ing tigang dina ||

9. sang prabu ing Dwarawati | dènnya mong sukaning driya | mring kang rayi sadayane | tan pêgad suka drawina | suka anutug suka | ing sawuse tigang dalu | anèng nagari Ngamarta ||

10. Prabu Padmanaba pamit | kundur maring prajanira | budhal sawadyabalane | miwah putra ing Cêmpala | lan Radèn Gathutkaca | budhalan sawadyanipun | mantuk maring prajanira ||

11. nulya enjingipun malih | satriya Adananjaya | sampun linilan pamite | kundur sarta lan kang garwa | marang ing dalêmira | kang umiring lampahipun | Radèn Nangkula Sadewa ||

12. ing samarga mêksih dadi | tontonan ing lampahira | tan wus sukaning wadya kèh | kang mulat ing gustinira | cinêndhak srining marga | ing Madukara wus rawuh | têdhake sangking jêmpana ||

13. samana Wara Srikandhi | Rarasati tan kêna sah | kinanthi kiwa astane | Kusuma Wara Sumbadra | mêthuk nèng paringgitan | Wara Srikandhi tumungkul | nêmbah anungkêmi pada ||

14. cinandhak astanirèki | kinanthi binêkta lênggah | nèng madyaning dalêm gêdhe | Rarasati

--- 345 ---

mêksih dènnya | datan sinung pisaha | acakêt dènira lungguh | wuri rada keringira ||

15. Sulastri munggèng wurining | gustine Rêtna Sumbadra | kapara rada kanane | angglar sagunging pawongan | Rêtna Wara Sumbadra | mèsêm angandika arum | hèh yayi putri Cêmpala ||

16. ingsun pasrah ing sirèki | jroning dalêm Madukara | tampanana saisine | lan sapawongane pisan | sira kang bakonana | aja sumêlang maringsun | lair batin wus narima ||

17. momong mring sutanirèki | lan ngawat-awati sira | iya saka wuri bae | barang parentahe priya | sira kang nampanana | ingsun darma dadi sêpuh | amung titip bocahira ||

18. Rarasati lan Sulastri | kanthinê[26] nèng wurinira | amung yèn ana lupute | dèn agung aksamanira | miwah wêwulangira | karana bocahirèku | karo pisan pan ugungan ||

19. durung pati ingsun prêdi | tabsilanirèng wanudya | marma ing tandang tanduke | kurang tabsilaning krama | mung wanine kewala | nanging yayi lowung-lowung | kanthinên wuri kewala ||

20. Sulastri lan Rarasati | myarsa linge gustinira | samya tumungkul kalihe | miwah sagunging pawongan | wau putri Cêmpala | Wara Srikandhi anjêtung | kakênan tyasira kadya ||

21. rêmêk rêntah tibèng siti | marêbêl mijil waspanya | èsmu karuna ature | dhuh sang dewane wanudya | kangbok gusti kawula | sarambut pinara sèwu | botên andarbèni cipta ||

22. kumawawa ambawani | kadya ingkang pangandika | ing nguni dalah samangke | prapta ulun Madukara | nêdya angèstupada | mring paduka nut ing tuduh | kadya yayi kalihira ||

23. Sulastri lan Rarasati | ngamping-ampingi paduka | worên [worê...]

--- 346 ---

[...n] dèn atêmah layon | lamun gadhahana cipta | lyan sangking sapunika | Wara Sumbadra lingnya rum | witning lamun mangkonoa ||

24. prasêtyanta yayi dèwi | nêdya ngambil kadang tuwa | marang ingsun lamis bae | yèn sira tan nampanana | marang ing pasrah ingwang | yèn anggêp ingsun satuhu | yayi dèwi marang sira ||

25. kadang sayayah sabibi | praptèng don aja sulaya | lêbur luluha wong loro | angladèni marang priya | duk sira durung prapta | iya bocahira iku | karo pisan pan ugungan ||

26. aling-aling anampani | barang parentahing priya | ingsun jangkung wuri bae | ing mêngko wus ana sira | wajibe mêngko sira | wêrana ling-aling ingsun | Wara Srikandhi miyarsa ||

27. sumungkêm ing pada kalih | dhuh kangbok inggih sandika | ulun nglampahi sapakon | lêbura awor lan kisma | sarambut tan suminggah | mangkana pawonganipun | bêbêktan sangking Cêmpala ||

28. kawan dasa dongong sami | mulat ing Wara Sumbadra | miyarsa pangandikane | kadya tumètèsing kilang | jawil-jinawil samya | dene mau ingsun dulu | warnane babag kewala ||

29. lawan gustiku sang putri | mung kacèk ruruh lan ladak | mêngko basa suwe-suwe | ayune sangsaya prapta | miwah mêmanisira | cahyane gumrêmêt muncul | kêkuwunge kang wadana ||

--- 347 ---

rinêngga dening busana ||

31. ingayap kang para cèthi | ayune mijil sadaya | miwah sêdhêp mêmanise | kang sinimpên kabèh prapta | kalumut ing sarira | cahya kêkuwunge rawuh | mulêg sênêning kang cahya ||

32. jro kadhaton Dwarawati | saksat rinênggèng markata | para putri surêm kabèh | kang dadya pangarihira | garwa Hyang Kamajaya | wartane guruning ayu | apsari Ngendrabawana ||

33. ingkang aran Dèwi Ratih | parandene nora bisa | ngasorake putri kuwe | ing warna miwah kang cahya | malah-malah kapara | Dèwi Ratih kari ruruh | kurang mocung ing wanudya ||

87. Pocung

1. tan wus lamun winuwus kang samya muwus | pawongan Cêmpala | idung-idungên prasami | ngalêmbana mring Rêtna Wara Sumbadra ||

2. ya ta wau kang karamèn pandhapa gung | Radèn Dananjaya | nyugata mring rayi kalih | lan punggawa Ngamarta dhèrèk sadaya ||

3. pan sadalu dènira bujana nutug | wadya Madukara | prajurit kang para mantri | lir punagi sukane anutug suka ||

4. dènnya wau mêntas unggul ing prang pupuh | gustine akrama | Kusuma Wara Srikandhi | ingkang măngka boyongan ing kundurira ||

5. enjangipun Dyan Nangkula Sadewèku | kundur dalêmira | kang kantun karamèn malih | cinarita satriya Adananjaya ||

6. suka dulu garwanira ingkang sêpuh | dene wus tan ana | labêde rênguning galih | nênggih dènnya nampèni putri Cêmpala ||

7. tangkêpipun wus tan măntra [mă...]

--- 348 ---

[...ntra] lamun maru | wu[27] saengga kadang | tunggil sayayah sabibi | miwah putri Cêmpala tansah bêktinya ||

8. sungkêmipun mring kang garwa sakalangkung | anrus ing wardaya | luwih sangking ibu sori | lêbur luluh sapakone linampahan ||

9. sang dyah sampun pinatah panggenanipun | nèng kamar kang wetan | Kusuma Banoncinawi | kamar kilèn wau pasareyanira ||

10. sêliripun kêkalih sami sih lulut | mring putri Cêmpala | basane sami anggusti | nanging putri Cêmpala yayi basanya ||

11. kalihipun pan inganggêp kadang tuhu | marmanya sih samya | runtut datan walangati | dene sungkêmira mring Wara Sumbadra ||

12. katrinipun sungkême kadya mring ibu | dènira mrih gungan | nanging ing batin anggusti | luwih sangking mring wong agung ajrihira ||

13. tuhu lamun winongwong ing jawata gung | Rahadèn Janaka | tinutug karsanirèki | sinatriya wibawa ngluwihi raja ||

14. lamun nuju siniwi ing para arum | garwa kalih jajar | tan têbih nèng kanan kering | munggèng kanan Kusuma Wara Sumbadra ||

15. Sang Dyah Ayu Srikandhi nèng keringipun | Rarasati ngarsa | jajar lan Nikèn Sulastri | ngêpalani garwa paminggir sadaya ||

16. patang puluh pêpingitan ayu-ayu | andhèr wuri ngarsa | pawongan parêkan cèthi | êmban inya wurine garwa kalihnya ||

17. sêliripun kalih sami kaduk purun | mring Radèn Arjuna | tan măntra garwa paminggir | luwih sangking purune garwa kalihnya ||

18. nyiwêl pupu jiwiti wêtise[28] purun | lamun gêgujêngan [gê...]

--- 349 ---

[...gujêngan] | nyablèg bêngkis maleroki | angosoa ing atur purun kewala ||

19. mangke sampun radèn putra yuswanipun | dungkap tigang warsa | sêdhênge ambêbêlêri | mring kang ibu gungane kalintang-lintang ||

20. siyang dalu agêgêndhil mring kang ibu | ginanti tan arsa | mring Sulastri Rarasati | miwah marang kang ibu putri Cêmpala ||

21. radèn sunu sinaputan kang jinaluk | dadine sangsaya | kang jinaluk solan-salin | kang wus ana tinampik jaluk tan ana ||

22. ramanipun wêlas ing garwa duk dulu | dadya gung pêpara | misaya kidang myang kancil | jaring pêksi jăntra mikat masang kala ||

23. kunêng wau kang bêbêdhag ing wana gung | gantya kang winarna | nênggih Ngastina nagari | Prabu Suyudana kang tansah sungkawa ||

24. icalipun Dyan Burisrawa rumuhun | nguni saundurnya | sangking nagri Dwarawati | sipêng wana ing dalu nis kesahira ||

25. kang tinuduh ngupaya dèrèng kapangguh | Korawa Ngastina | myang prajurit para mantri | kesah dhatêng nênggih kang samya ngupaya ||

26. tan kapangguh lingsêm mring garwa sang prabu | Rêsi Dhanyang Druna | tansah binobot ing budi | aturipun lamun ing tawang kawula ||

27. icalipun rayi paduka pukulun | kados mêksih gêsang | dèrènge sagêd kapanggih | dèn alingi dhatêng dewane kewala ||

28. jêr puniku kusuma rêmbêsing madu | wijiling atapa | prasêtyane dèn têmêni | lamun botên kadhatêngan sêdyanira ||

29. merang mantuk suka matiyèng wana gung | ing mangke wus nyata | kapati dènnyambêk pati | yèn kusuma

--- 350 ---

malah dadi tapanira ||

30. anglêlampus sayêkti tan botên lampus | jêr rinêksèng dewa | prayogi tuwan nimbali | raka tuwan Sang Adipati Ngawăngga ||

31. tuwan pundhut budine ingkang satuhu | sayêkti tan kewran | rakanta sang adipati | angupaya icale pun Burisrawa ||

32. wau lamun Karna langkung gunanipun | ajur-ajèr bisa | măndraguna sura sêkti | wicaksana sumbaga pratamèng baya ||

33. yèn rinuruh inganggal botên kapangguh | icale arinta | sawêg piningit dewa di | kêdah-kêdah dèn upaya wong kang guna ||

34. sang aprabu mituhu ing aturipun | sigra kèn amatah | caraka marang Sangkuni | angaturi kang raka Dipati Karna ||

35. kang tinuduh mundhi sêrat mêsat gupuh | prapta ing Ngawăngga | sêrat katur sang dipati | tinupiksa bêbukane kang nawala ||

36. kadriya wus Narapati Karna gupuh | angundhangi bala | siyoga kaprabon jurit | wus samêkta budhal sangking prajanira ||

37. tan winuwus ing marga lampahira wus | prapta ing Ngastina | kèndêl anèng păncaniti | katur marang Sang Aprabu Duryudana ||

38. praptanipun Dipati Ngawăngga wau | lajêng tinimbalan | manjing salêbêting puri | Narapati Karna andhandhang ing karya ||

--- [0] ---

[...][29]

1	Kurang satu suku kata: wus ngawaki ajurit. (kembali) Kurang satu suku kata: wus ngawaki ajurit.
2	Lebih satu suku kata: sami manêngah. (kembali) Lebih satu suku kata: sami manêngah.
3	Prakêmpa. (kembali) Prakêmpa.
4	Kurang dua suku kata: yèn gustine angawaki ajurit. (kembali) Kurang dua suku kata: yèn gustine angawaki ajurit.
5	Kurang satu suku kata: iya pranga dhewe sesuk. (kembali) Kurang satu suku kata: iya pranga dhewe sesuk.
6	Lebih satu suku kata: ingkang sun karya ganjaran. (kembali) Lebih satu suku kata: ingkang sun karya ganjaran.
7	nganggo. (kembali) nganggo.
8	kasêngsêm. (kembali) kasêngsêm.
9	Kurang satu gatra: ke-3 (8a). (kembali) Kurang satu gatra: ke-3 (8a).
10	Kurang satu suku kata: lawan putri Cêmpala. (kembali) Kurang satu suku kata: lawan putri Cêmpala.
11	anggêr. (kembali) anggêr.
12	gêdhag-gêdhig. (kembali) gêdhag-gêdhig.
13	Lebih satu suku kata: mring kakang bok sakarsanta nglampahi. (kembali) Lebih satu suku kata: mring kakang bok sakarsanta nglampahi.
14	kangbok. (kembali) kangbok.
15	manising. (kembali) manising.
16	paringna. (kembali) paringna.
17	kêndhile. (kembali) kêndhile.
18	sinonggèng. (kembali) sinonggèng.
19	panganggêpira. (kembali) panganggêpira.
20	Kurang satu suku kata, dan sebaiknya guru lagu a: lan kang dadi parênge iya tuduhna. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang. (kembali) Kurang satu suku kata, dan sebaiknya guru lagu a: lan kang dadi parênge iya tuduhna. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang.
21	Halaman 339 dan 340 hilang. (kembali) Halaman 339 dan 340 hilang.
22	Kurang lima suku kata. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang. (kembali) Kurang lima suku kata. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang.
23	Kurang enam gatra: ke-1 (8a), ke-2 (8i), ke-3 (8a), ke-4 (8i), ke-5 (7i), dan ke-6 (8u). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang. (kembali) Kurang enam gatra: ke-1 (8a), ke-2 (8i), ke-3 (8a), ke-4 (8i), ke-5 (7i), dan ke-6 (8u). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman yang hilang.
24	Kurang satu gatra: ke-8 (8i). (kembali) Kurang satu gatra: ke-8 (8i).
25	kang. (kembali) kang.
26	kanthinên. (kembali) kanthinên.
27	wus. (kembali) wus.
28	wêntise. (kembali) wêntise.
29	Ada empat halaman kosong. (kembali) Ada empat halaman kosong.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri