Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 52–67)

1.	Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 01–15). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
2.	Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 16–27). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
3.	Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 28–40). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
4.	Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 41–51). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.
5.	Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 52–67). Kategori: Kisah, Cerita dan Kronikal > Cerita.

Citra

Terakhir diubah: 14-09-2023

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

--- 231 [lanjutan] ---

52. Pupuh Kinanthi ingkang gumanti

1. putri Lumajang tumungkul | merang manahe ya isin | kusuma ing Băndayuda | mengo ngiwakakên angling | nênggih putri ing Cangcangan | mungkur nyandhak jambe wangi ||

2. putri Sidapêksa ayu | Pranggunan Sandiwaringin | padha mungkur èsmu merang | wajane dipun kurahi | sang putri ing Sandipura | amicarèng jroning ati ||

3. wong iku rupane ayu | cacade wani ing laki | têka nora idhêp wirang | dèn rungrum akèh ningali | mujar putri ing Lumajang | iku kêkênyar kêkasih ||

4. sugih guna pantêsipun | karane dêrman alaki | bok iku nora piraa | ayune akèh madhani | prandene dêrman akrama | ingugung kapati-pati ||

5. putri ing Jêpana muwus | putri ing Cêmara adi | sêdhêng tiniru wong krama | gumêndhèng yèn kala angling | mujar putri Pasuruan | pan ingsun rasa ing ati ||

6. Dèwi Surèngrana ayu | dalane kasora laki | apan sêtyane saloka | tigang prakara kapanggih | kapisan sêtya ing priya | tur milu kawêlasasih ||

7. kaping tigane sang ayu | ing pagunan amupugi | mujar putri Pêjarakan | puniku bênêr sadhidhik | ingsun arsa nimbangana | maring kusumaning adi ||

8. ingong rasa awak ingsun | putri ing Cêmara luwih | wong ayu tur wicêksana | lan malih putri prajurit | èsmu kêras yèn ngandika | wididya[1] sêmune laki ||

9. amung sirake[2] wong iku | wancine wani ing laki | wanine among sasmita | sêdhêng tiniru wong laki | sawênèh ana pawongan | sêsinome dèn waoni ||

53. Sinom

1. Kêlana Jayakusuma | ya ta angandika aris | hèh Răngga Jayasantika | ingsun arsa budhal benjing | angêrbut Singasari | pêpêkên wahananingsun | kakang Menak Prasănta | dimone kari ing wuri | Adipati Kartasana angiringna ||

2. Ki Răngga Jayasantika | sampun lèngsèr awotsari | pan sampun anata bala | ing ngarsa lawan ing wuri | sagunge para mantri | tan kaliru pêrnahipun | miwah Menak Prasănta | kang mêksih anandhang agring | wus pinatah lampahe munggèng ing wuntat ||

3. wus sumurup sang yang arka | ya ta kawarnaa enjing | para putri paès samya | parêkan asaos sami | titihan para putri | sami binusanan sampun | miwah para satriya | pan sampun panci-pinanci | ngarsa wingking pan sampun sami tinata ||

--- 232 ---

5. ingkang munggèng wingkingira | putri Lobawang mantêsi | awahana joli endah | arja payung kartas kuning | upacaranya asri | putri Pranggunan nèng pungkur | payung sutra rinêngga | anitih joli mantêsi | Pajarakan putrine nitih gilingan ||

6. awahana joli pelak | apayung mêndhalagiri | putri ing Sandikoripan | anitih jêmpana adi | payung ijo mantêsi | putri Jêpana nèng pungkur | sarwi nitih gilingan | arja payung sutra wilis | wau putri Wirasaba nitih jolang ||

7. arja kampuh katuridan | asumping wraksa kinawi | arja sêngkang natabrăngta | agêgănda marbut[5] minging | apayung kartas kuning | lêlancang bakor nèng ngayun | putri ing Băndayuda | anitih jêmpana adi | dèn pêpajang ing sutra sarta kulemak ||

9. lêlancang bakor kêncana | sinamiran sutra kuning | kidang mas ardawalika | ajajar lan sawunggaling | kêndhi cêcêp mas adi | katrangan raditya murup | sira Dèwi Onêngan | anitih jolang mantêsi | pinapanjang wahanane abra muncar ||

10. arja sinjang cindhe kêmbang | kakêmbên cawêni kuning | arja sumping gêgubahan | asêngkang maniking warih | binapang mas angrawit | apantês sampur pêpêlung | rinenda têpènira | ayune tan ana nandhing | ambêranyak tur sêdhênge pêpasihan ||

11. kang waja [wa...]

[Ilustrasi]

--- 233 ---

[...ja] anglaring kombang | ulate mandam kasilir | udhête sutra diwăngga | apayung mêndhalagiri | upacarane asri | lêlancang bakor nèng ngayun | kidang ardawalika | tadhahan lan sawunggaling | sinamiran sutra kuning pinêrada ||

12. Rahadèn Wukirkusuma | anitih turăngga kuning | rinênggèng dene busana | akampuh jingga rinukmi | sabuk pathola wilis | akris rinênggèng mas tatur | cêlana cindhe kêmbang | ajamang binuka sri |[7] pan samarga asêsiwo lan kang garwa ||

13. kusuma yu ing Mêmênang | wahananira rêspati | pinêlanan sarya endah | lungsir bang lan lungsir kuning | apus sangkêlat acih | rinênggèng kêncana murub | sajrone kang pêlana | kasur babut prangudani[8] | pinanyungan kêrtas kuning pinêrada ||

14. asinjang garingsing wayang | kusuma di ing Kêdhiri | arja kampuh sêkaloran | pinêrada sri angrawit | udhête sutra kuning | pinêrada buntaripun | datan amawi sêngkang | kusuma di ing Kêdhiri | akalpika jumantên nila pêkaja ||

15. kadi sasi kapanglongan | kusuma di ing Kêdhiri | sakèhe para kusuma | sami kuciwa ningali | tan ana amandhingi | ing citrane Radèn Galuh | nentra[9] jait anawang | wêdananira alindri | lir Supraba arsa angidêri jagat ||

16. Ni Obong kang munggèng ngarsa | Bayan Sanggit kanan kèri | sakathahe kang pawongan | sadaya padha angiring | upacarane asri | kidang mas lawan kêkacu | lêlancang kêndhaga mas | banyakdhalang sawunggaling | myang tadhahan bakor mas kêndhi pratola ||

[Ilustrasi]

--- 234 ---

17. lantaran cêcêp kêncana | lan kuthuk sinilih asih | lante mas kang munggèng ngarsa | lan pêponjèn datan kari | ingkang nom pan sinunggi | gênge sakêlapa puyuh | anakane sapaa | isine kang sarwa adi | kadi gêrah sumêrg lampahe pawongan ||

18. Kêlana Jayakusuma | awahana rata adi | tinatrapan rêtna mulya | cinêplok nawarêtna di | kampuh gadhung rinukmi | asabuk pathola wungu | asêkar surèngpatya | akris rinênggèng mas adi | yèn sinawang lir Bêthara Kamajaya ||

19. payung agung sakêmbaran | sinamiran sutra kuning | binungkulan manik toya | lir raditya kêmbar kalih | lir Yangyang Gana sari | kadi madubrăngta nurun | ting karênyêp katingal | myang upacarane asri | kêndhaga mas tinêrètès ing sêsotya ||

20. lêlancang bakor kêncana | ajajar lante mas adi | kêkacu mas munggèng rata | banyakdhalang sawunggaling | kang lumampah ing wuri | wingkinge radèn tumênggung | kusuma di Cêmara | sumêrg balane angiring | ingkang munggèng ing wingkinge ingkang rata ||

21. sira Dèwi Surèngrana | kinăndha putri prajurit | akampuh jingga ngrangrangan | sinjang cindhe latar wilis | sêngkang êmas rinujit | asêngkang bapang mangungkung | sêmêkan nyudaraga | ya udhêt mêndhalagiri | yèn sinawang kaya Dèwi Dêrsanala ||

[Ilustrasi]

--- 235 ---

agêlang kana kinêmit | yèn sinawang kaya Dèwi Ratih syarga ||

23. upacarane atata | kêkacu mas sawunggaling | lêlancang bakor kêncana | mubyar ngapit kanan kèri | asamir sutra kuning | payung agung abêbungkul | kumala abra muncar | pêpatahan kanan kèri | kusuma yu tansah amangku gêndhewa ||

24. yèn basên mangku gêndhewa | sang dyah angisik jêmparing | sakèhe wong ing Cêmara | sumêrg lampahe aririh | tan ana majok[10] siji | ajrih maring kusuma yu | tan kandhêk lampahira | lumaris kang ajajari | kawarnaa Banonbang sampun kawuntat ||

54. Pangkur

1. sagunge para dipatya | wus tinata barise kang lumaris | anênggih kang ngirit laku | Dêmang Jayalêksana | pan Ki Răngga anèng têngah lampahipun | ambaurêksa ing wuntat | Angabèi Yudapati ||

2. Undhakan Astramiruda | anèng têngah wau dènnya lumaris | lawan Radèn Banyaksantun | lan Radèn Sinjanglaga | lampahira ing wingkinge ki tumênggung | Undhakan Astramiruda | tansah amaca rêrêpi ||

3. Adipati Sidapêksa | sabalane anèng ngarsa lumaris | kang munggèng ing wurinipun | Adipati Pranggunan | saha bala lampahe alon agêrgut | Adipati Băndayuda | sumêrg balane angiring ||

4. adipati ing Lumajang | Adipati Cangcangan datan kari | Dipati Purwăngga dulur | Dipati Sandipura | Adipati Lobawang sabalanipun | Adipati Pêjarakan | Bêlambangan datan kari ||

5. nênggih Ki Menak

[Ilustrasi]

--- 236 ---

Prasănta | mêksih sakit lir dêlancang winanting | lumampah anèng ing pungkur | nitih ambèn-abènan[11] | Adipati Kartasana datan kantun | wong sèwu kang baurêksa | maring kang anandhang agring ||

6. datan kawarna sêmana | lampahira Klana Jayadiluwih | wus prapta ing Singasantun | sampun atur uninga | sira wau Radèn Arya Banyaksantun | dhatêng rama sri nalendra | sami kèndêl sang dipati ||

7. kagèt galihe nalendra | pangraose sang prabu lir wong ngimpi | sira Radèn Banyaksantun | rinangkul ingkang rama | angsal karya lakunira ing wong ngutus | matur Radèn Banyakwulan | inggih angsal panduka ji ||

8. Kêlana Jayakusuma | sampun kering nênggih dhatêng ing mami | mangke kantun wontên pungkur | kèndêl ing Prabalingga | mila kèndêl lampahe radèn tumênggung | kalintang rubêting marga | sangking kèhe para rabi ||

9. gawoke manah kawula | aningali Klana Jayadiluwih | warnane anom abagus | andhap asor ing manah | sugih garwa sami putri ayu-ayu | datan kêna winilisa | sangking kèhe para rabi ||

10. sri bopati angandika | asaosa pakuwon sira patih | dèn jêmbar pakuwonipun | dene asugih garwa | saosana iya suguh banyu-banyu | supaya manggiha dhahar | duwe apa wong angili ||

11. datan kawarna sêmona | sêsaosan pakuwon sampun dadi | sakêlangkung jêmbaripun | Patih Jayakacêrmba | sampun saos samêktane wong asuguh | pan samya olah-olahan | sadaya sampun cumawis ||

12. sakathahe para garwa | pan sadaya sami

[Ilustrasi]

--- 237 ---

egar[12] kang galih | kang sami karsa sêsuguh | sami olah dhaharan | samêktane wau ingkang para arum | atanapi sêkul ulam | lir sarah kang panggang pitik ||

13. Kêlana Jayakusuma | sampun prapta ing Wukir Darawati | pinondhongan sang aprabu | myang para garwanira | apan sampun amakuwon Ki Tumênggung | Kêlana Jayakusuma | lan sagunge para rabi ||

14. sagunge para dipatya | apan sampun makuwon têpis wiring | kêbêg sajêmbare gunung | sangking kèhe kang wadya | gawok dulu sakèhe wong Singasantun | sang nata ing Singasêkar | sampun miyos amanggihi ||

15. sakathahe para garwa | amanggihi upacaranya asri | putranira sang aprabu | kusuma Nawangwulan | warnanira sakêlangkung dene ayu | wêdana anawang wulan | kuninge sêkar bêlimbing ||

16. tênggaknya anglunge jăngga | jaja wijang têngahe matêrm kengis | bau lir gêndhewa putung | alis angroning imba | yèn adulu lir kilat lagi cumundhuk | padha wanodya kasmaran | maring putri Singasari ||

17. sang prabu ing Singasêkar | wus sineba ing sagung para rabi | nulya pinondhongan sampun | Klana Jayakusuma | wus lumampah lan garwane Radèn Galuh | ingiring ing para gawa[13] | prapta ngarsane nêrpati ||

18. Kêlana Jayakusuma | atur sêmbah ing Prabu Singasari | sang prabu gêpah amêngkul | sampun tata alênggah | Ki Undhakan Astramiruda angujung | sarêng lan Wukirkusuma | Sinjanglaga angujungi ||

19. Kêlana Jayakusuma | wus alênggah ngarsane sri bopati | ingkang sinandhing ing kakung | kusuma ing Mêmênang | kusuma di Cêmara [Cê...]

[Ilustrasi]

--- 238 ---

[...mara] doh lawan kakung | kang anèng ing wingkingira | sakathahe para putri ||

20. adangu pinandêng tingal | Ki Tumênggung Klana Jayadiluwih | amicarèng jroning kalbu | Sang Prabu Singasêkar | yèn sun sawang warnane anak tumênggung | mèmpêr ki putra Jênggala | kang tinggal kala mring Kêling ||

21. kaya Ki Inu Koripan | wus anukma maring satriya iki | têka rêsêp manah ingsun | angambila atmaja | angandika sang prabu ing Singasantun | anak manira atanya | apajara dèn sayêkti ||

22. mila pun uwa mangkana | awak ingsun tinilar putra sayêkti |[14] ana silèh anak ingsun | Radèn Inu Jênggala | kaya sira anging wus kèrêm ing laut | wijil ing ngêndi ta sira | lah sira wêcaa kaki ||

23. Kêlana Jayakusuma | alon matur kamêngkados sang aji | awak kawula pukulun | dede têtiyang Jawa | sangking Pêrnggi ajal[15] kawula karuwun | anake wong pasisiran | tinilar ing rama kalih ||

24. mila kawula ngajawa | arsa krama tinampik ing pawèstri | asakit manah pukulun | sumawita Ngurawan | sri bopati kêlangkung dêlap wulangun | kawula ingambil putra | tinariman putri adi ||

25. sri bopati angandika | yèn mêngkono nyawa ki adipati | asangêt wulangun ingsun | aningali ing sira | ingsun milu ngambil putra ki tumênggung | aja sira taha-taha | angaku bapa ing mami ||

[Ilustrasi]

--- 239 ---

27. sang prabu micarèng nala | baya iki garwane ki dipati | têka mèmpêr Nini Galuh | Sêkartaji ing Daha | kang wus mati belani têtanggonipun | baya anunggal panukma | sang prabu karasèng galih ||

28. sang prabu alon ngandika | hèh garwane Kêlana Jayadiluwih |[18] awêcaa kang satuhu | ing ngêndi ajalira[19] | dene mèmpêr anak ingsun Nini Galuh | putrane kakang Ji Daha | mila karasa kang ati ||

29. umatur kusuma Daha | kamêngkados lamun putri Kêdhiri | inggih kawula karuwun | dede têtiyang Jawa | pan kawula anake wong Bali butun | kangjêng rama Bali kawak | pun ibu Bali manguwi ||

30. milane têmah mangkana | sabêdhahe nêgari kula Bali | kabayong ing ki tumênggung | têmah ingangkah garwa | angandika Sri Bopati Singasantun | ingsun ambil putra sira | dene sun tinilar ing sih ||

31. sira Dèwi Surèngrana | sapolahe dinulu ing nêrpati | sang prabu ing Singasantun | amicara jro nala | baya iki garwane anak tumênggung | iki wong ayu utama | sapolahe mêsajani ||

32. datan ana winaonan | layak dêrman ni matu[20] maring laki | sun badhe sêtya ing kakung | anging ana sun wada | wêtarane ni mantu wani ing kakung | anging ana sun wêtara | sêmune wididya laki ||

[Ilustrasi]

--- 240 ---

anake wong kawlasasih ||

34. kamangkados[21] yèn kanggea | gih kawula anyèthi ki dipati | èwêt galihe wong agung | mênawi botên lana | angsalipun awak kawula pukulun | dèwaji putri Cêmara | binayong kalah ajurit ||

35. inggih Sang Prabu Ngurawan | kang ambayong dhatêng ing awak mami | pinupu atmaja ingsun | sampune lama-lama | kaparingkên dhumatêng radèn tumênggung | kawula kinèn mawongan | tan wagêt anglêladèni ||

36. sang prabu ing Singasêkar | angandika wêcana apait gêndhis |[22] yèn mangkono anak ingsun | sira sun ambil putra | dene sira wong pêsaja sêtya tuhu | kusuma yu awot sêmbah | inggih dewaji kapundhi ||

37. sakèh pramèswarinira | para garwa Sang Prabu Singasari | sadaya padha andulu | amicara ing nala | iki silèh satriya anom abagus | lir Yyang Asmara wèh rimang | tur asugih garwa putri ||

38. sang prabu ing Singasêkar | angandika wêcana rum amanis | milane anak tumênggung | ingsun pondhongi sira | wiyosipun pun rama anjaluk bantu | sangking tiwase pun rama | ambaurêksa nêgari ||

39. yèn mangke pun rama asrah | maring sira nêgara Singasari | sira rêbuta nak ingsun | măngsa bodhoa sira | dènnya amrih arjane ing Singasantun | ingong asrah maring sira | amis bacine kang nêgri ||

40. dèn akèh panrimanira | dene ingsun ratu tilar nêgari | sayêkti arang sêsuguh | maring ingkang sarira | yêkti kurang dhaharanira sinandhung | asare datan sakeca | tan amanggih tilamsari ||

41. Kêlana Jayakusuma | alon matur mring Prabu Singasari | sampun kapundhi kasuwun | pasihane nalendra | tan kuwawa amangsuli pun tumênggung | ing pêjah gêsang kawula | katura dhatêng dewaji ||

42. kusuma yu Nawangwulan | aningali Klana Jayadiluwih | dene warnane abagus | ana rasaning driya | alon matur ing rama sarwi gumuyu | sang aprabu angandika | pagemu angoyok nini ||

43. matur Dèwi Nawangwulan | wong puniku rama asugih rabi | warnane anom abagus | sirike sugih garwa | angandika Sang Aprabu Singasantun | pagene dahuwèn sira | lèngsèr putri Singasari ||

44. Ki Sandulumur angucap | padha wadon wong Ngurawan Kêdhiri | tanapi wong Singasantun | padha wadon sadaya | pratantandhane bakal dadi karyaningsun |[23] samangsane sun tilara | nêgarane bosah-basih ||

45. datan kawarna sêmona | sampun lèngsèr sira sang adipati | sangking ngarsane sang prabu | Klana Jayakusuma | dipun iring dhatêng sagung para arum | Kêlana Jayakusuma | sampun makuwon tumuli ||

46. egar sagung para garwa | pan sadaya apan apaès sami | karsane radèn tumênggung | wau ya bêbêdhaya | abusana sakathahe para arum | ingkang kinarya bêdhaya | sakathahe para putri ||

47. atanapi kang gamêlan [gamê...]

--- 241 ---

[...lan] | kang anabuh punika para putri | gamêlan munya ambarung | angrangin kapiyarsa | Sandulumur sêmbada kinarya ludrug | kalintang lucune iya | gumuyu sakèh ningali ||

48. sami wignya abêdhaya | sakathahe wau kang para putri | wau rahadèn tumênggung | ngadêg têngah kalangan | citranira lir Yyang Asmara abagus | anèng ing Pêparewarna | sêsiwo lan widadari ||

49. mangkana Dèwi Onêngan | ingkang raka wau dèn pêpiringi | dhuh kakang dewane ayu | baya bêsa[24] abêksa | saumurku pan dadi sadulur ingsun | si kakang tan tau bêksa | sun wêtara nora bangkit ||

50. Kêlana Jayakusuma | ya ta mèsêm wêcana apait gêndhis |[25] beka têmên ariningsun | wicara yèn bisaa | yêkti isin mênawi dipun gêguyu | maring para kadangira | Onêngan matur mlasasih ||

51. yèn dika nora abêksa | kula monthah[26] kakang banjur anangis | măngsa mênênga sataun | banjur kêlaran pisan | angandika sira rahadèn tumênggung | nora kaya yèn bocaha | beka têmên sira yayi ||

52. iya ingsun arsa bêksa | lah matura mring kusuma Kêdhiri | konên nabuhi maringsun | mêngko ingsun abêksa | Ni Onêngan matur maring Radèn Galuh | pun kakang arsa bêksa |[27] ratu mas dika tabuhi ||

53. kusuma yu ing Mêmênang | langkung sêkêl manahira wiyadi | mila sêkêl Radèn Galuh | larane Ki Prasănta | langkung sangêt angraos nora amupu | kusuma yu ing Mêmênang | amicara jroning ati ||

54. abot têmên wong ngawula | sadulure paripêksa kêpati | sang dyah lumêksana sampun | anabuh gambang găngsa | Ni Onêngan tan kari milu anabuh | anabuh salukat mêmbat | kang angricik para putri ||

55. kusuma yu ing Cêmara | ingkang kinon muruk kang para putri | sira sang dewane bagus | sigra lêkas abêksa | yèn dinulu lir Yyang Asmara wèh wuyung | rêspati tibane asta | ngênglêng sagung para putri ||

56. sagunge para dipatya | lan kadeyan kêploke angêdhasih | mangkana Rahadèn Galuh | andulu maring priya | ingkang raka sarêng dènira andulu | ki tumênggung mêmêndhapan | sinambut sang kadi Ratih ||

57. pinondhong kusuma Daha | dhuh gustiku kang asor Dèwi Ratih | dhuh mirah ratune ngayu | eman anabuh gambang | aprasasat Sang Dèwi Ratih tumurun | wus minggah ing pêpajangan | kang garwa rinêmih-rêmih ||

58. ya ta kawarnaa enjang | ki tumênggung arsa mangsah ajurit | sakathahe para arum | sami pêpêk sadaya | kusuma yu ing Cêmara saos kakung | arsa abusana ing prang | kakung mèsêm aningali ||

59. Kêlana Jayakusuma | alon mujar wêcana pait gêndhis | arsa punapa wong ayu | dene atali wănda | sira Dèwi Surèngrana alon matur | kawula tumut ayuda | asinau ngiring-iring ||

--- 242 ---

ewuh iya wong ajurit ||

61. mênawi dika kasoran | bok kapindhon kadi bêdhah ing Bali | ingiring ing wong rong èwu | dadya wong sangang lêksa | botên sami pangeran lan awak ingsun | dene pawongane lama | tur milu kawêlasasih ||

62. kawula lamun kantuna | tanpa ngrasa dadi dêlapa urip | sakadare awak ingsun | sampun mukti wibawa | kaping kalih aparentah para arum | lan malihe ujar ingwang | kawula barênga mati ||

63. Kêlana Jayakusuma | ya ta mèsêm ningali ingkang rayi | kang garwa rinangkul gapyuk | dhuh atma jiwaningwang | amung sira wong ayu ayu anulus | wode pun Jayakusuma | kang milu kawêlasasih ||

64. ing ngêndi gèn ngularana | amung sira wong cèthi acuwiri | atêrkăndha yèn sun dulu | apindha Wilotama | polahira kadi Dêrsanala nurun | lantase yèn angandika | gumêndhèng anjait ati ||

65. midêra sèwu ing nêgara |[28] nora olih kadi kang jait ati | kusuma pinondhong sampun | minggah wahana rata | akalihan lawan kusumaning ayu | anggêrgut kadeyanira | tan ana mundur ing jurit ||

55. Pupuh Durma ingkang gumanti têmbang

1. sigra cancut Ki Dêmang Jayalêksana | Ngabèi Yudapati | Răngga Jayasantika |[29] sampun anata bala | angrok têngara tinitir | wadya sumahab | angrampit Singasari ||

[Ilustrasi]

--- 243 ---

rata | wau lawan kang rayi ||

3. kawarnaa Sang Nata Tawanggantungan | ya ta miyos ing jurit | anitih jêmpana | ingiring para putra | sang prabu datan kaèksi | wingit kalintang | akèh putra ngalingi ||

4. datan kêna winilang putrane nata | padha anom apêkik | gong maguru găngsa | têtêg kaya butula | sumahab tingkahing jurit | ayun-ayunan | lawan wong Singasari ||

5. wontên putra kang milu nunggang jêmpana | pawèstri mung sawiji | lintang kinasihan | kadi gênthong sinawang | awasta Ni Sarimêlik | rambute jêbrak | kêna kinarya biting ||

7. kadya gêrah wadya kang ayun-ayunan | parêng têmpuhing jurit | arame kang yuda | wus kathah ingkang pêjah | agênti asilih ukih | padha prawira | gênti rok silih ukih ||

8. apuyêngan tanbuh mungsuh lawan rowang | wangke sungsun atindhih | akèh wong kabranan | surake bal-ambalan | angrok lawan bêdhil muni | yèn piniyarsa | kaya ngrubuhna wukir ||

9. pan kalindhih yudane wong ing Lumajang | wong Băndayuda gusis | larut wong Cangcangan | bubar wong Pêjarakan | Purwăngga Sandiwêringin | parêng lumajar | kalindhih tan na pulih ||

10. kagèt mulat Kêlana Jayakusuma | duka yayah sinipi | alon angandika | maring kadeyanira | Angrabèi[32] Yudapati | Jayalêksana | tandangana tumuli ||

11. sigra mangsah Ki Dêmang Jayalêksana | pêdhange wêsi

[Ilustrasi]

--- 244 ---

kuning | parise ingikal | sampun maju ing rana | pangamuke angajrihi | lir gajah mêta | ingkang katrajang gusis ||

12. yèn dinulu tandange kadi rasêksa | Ngabèi Yudapati | pêdhange ingikal | sura panggah ing rana | tandange angowak-awik | ingkang katrajang | akèh prajurit mati ||

13. sigra tandang Ki Răngga Jayasantika | pangamuke mangukih | kadi saradula | galak amăngsa sarpa | binendrong bungsur jêmparing | bêdhil brondongan | prandene tan gumingsir ||

14. akèh mati bala ing Tawanggantungan | dene pun Yudapati | miwah Jalêksana | miwah Jayasantika | pangamuke angajrihi | apan akathah | wangkene para mantri ||

15. sarêng mangsah Undhakan Astramiruda | lan Radèn Wukirsari | kadi saradula | pangamuke ing rana | akèh antuke pêpati | wong tanah sabrang | kang mati sungsun tindhih ||

16. sampun mangsah Ki Ariya Wijatmaka | pangamuke apulih | bala ing Cêmara | sumahab tandangira | pangamuke galong pipis | sarêng nêrajang | sadaya derah pati ||

17. bubar larut bala ing Tawanggantungan | akathah ingkang mati | ana kang lumajar | mutung watang pyambak |[33] sawênèh malik kulambi | ana lumajar | sarwi anandhang kanin ||

18. sampun dhadhal bala ing Tawanggantungan | siji tan ana kari | kantun para putra | ingkang dèrèng ayuda | sakèh putrane nêrpati | padha prawira | tan pasah dene wêsi ||

[Ilustrasi]

--- 245 ---

[...mpana] | wêcana rum amanis ||

20. wong ing ngêndi iya mungsuhe ayuda | kang putra matur sami | wong sangking Ngurawan | Klana Jayakusuma | amêntas bêdhah ing Bali | dèn ambil sraya | mring Prabu Singasari ||

21. angandika kang anèng jrone jêmpana | apa rupane kaki | kang aran Kêlana | matur putra sadaya | warnane datan kaèksi | anitih rata | pangamuke ngajrihi ||

22. ya ta mèsêm kang anèng jrone jêmpana | ana kêrasa ngati | amicarèng nala | sokur ingsun juwata | putra ing Jênggala sami | mêksih agêsang | kabèh kadeyan mami ||

23. angandika marang ingkang para putra | ingkang irêng ta kaki | yèn mangsaha pêrang | poma sira sipata | pêpilingane kang kèri | yèn wus aniba | byukana dèn kajodhi ||

24. ingkang abang awake kaya têmbaga | mêngko lamun ajurit | lah sira sipata | pilingane kang kanan | yèn sampun kaèksi |[34] dèn kacêkêla | godhinên lan têtali ||

25. ingkang gagah godhèk bêrngos abirawa | cêkêlên dèn ngati-ati |[35] anêmbang têngara | anggêrgut tandangira | yèn dinulu angajrihi | kang para putra | sami kasmaran jurit ||

56. Asmaradona[36] ingkang gumanti

1. mangsah para putra sami | tandange lir saradula | sami arampak jurite | sadaya padha prawira | sarêng sami sêsumbar | kadi gêrah syaranipun | dènira anguwuh lawan ||

[Ilustrasi]

--- 246 ---

[...lêksana] amuwus | lah payo barênga mara ||

3. sok kênaa ta sirèki | pêsthi tugêl gulunira | lir gajah mêta tandange | Ki Dêmang Jayalêksana | putra Tawanggantungan | ngucira ing tandangipun | dipun sêsiwo kewala ||

4. Dêmang Jayalêksanèki | wus binendrong ing sênjata | ya ta kêna pilingane | Jayalêksana aniba | tan pasah pan kêntaka | purwa duksina tan emut | dèn byuki ing para putra ||

5. anulya dipun talèni | emut ing purwa duksina | tan ucul dèn rusakake | mujar Ki Jayalêksana | ingsun lah patènana | lah aja sira talikung | sun wirang nandhang pusara ||

6. para putra asru angling | ja ta kakehan wicara | iya sun patèni mangko | yèn wus katur ibu raja | Yudapati bramêtya | anuli mangsah anggêrgut | asikêp parise pêdhang ||

7. dhuwung bêntala tinarik | pangamuke kaya buta | duk kala măngsa kang wong |[38] lah payo barênga mara | lah ingsun kêmbulana | mênawa tanbuh sirèku | iya ingsun Yudapatya ||

8. tau akramas jêmparing | lamun ingsun magut yuda | kêcandhaka sira mangke | ting gêlinting murdanira | payo padha majua | yèn basên urip sirèku | putra ing Tawanggantungan ||

9. pan sami prawirèng jurit | ngucira tingkahe yuda | padha anyanyiwo mangke | sigra ambendrong sênjata | Yudapati wus kêna | para putra sami ngêrbut | Ki Yudapati aniba ||

10. para putra gêrgut sami | padha ngêbyuki sadaya | sampun tinalenan mangke | Ki Yudapati kabêsta | emut purwa duksina | kalamun nyandhang têtangsul | Ki Yudapati akurda ||

11. abudi [abu...]

[Ilustrasi]

--- 247 ---

[...di] nora kuwawi | Ki Yudapati angucap | salawasku urip make[39] | durung anyandhang pusara | mung mêngko kalampahan | payo patènana ingsun | pan ingsun kalah ayuda ||

12. para putra anauri | durung katur ibu raja | Jayasantika ta mangko | angamuk karo curiga | tandange kadi singa | payo kêmbulana ingsun | ya ingsun Jayasantika ||

13. lah padha rêbutên mami | aja na mundur ing yuda | padha wong surapatine | nulya binendrong sênjata | kêna pupune kiwa | Jayasantika tan emut | aniba siti buntala ||

15. dipun bendrong ing jêmparing | sarêng lumayu katiga | mungkur menda pêlayune | baya karsane juwata | manah awêdi gila | sira Radèn Wukirsantun | dipun bendrong ing sênjata ||

16. angrasa nora kuwawi | dhasar rada pêpasihan | malang tumulih garwane | upama ingsun matia | mendah tangise baya | mulane kêbat lumayu | Undhakan Astramiruda ||

17. wus sayah pangamuknèki | dipun bendrong ing sênjata | lumayu sangking ranane | amicarèng jroning nala | lamun ingsun matia | kusuma Ngurawan iku | eman alaki wong liya ||

18. tan suka ing dewa luwih | singa wonge ngrabènana | siyang dalu ingsun ame | lamun panggiha lan ingwang | Astramiruda lumajar |[41] tiba kantêp lampahipun | asambat Rêtna Kumuda ||

19. mirah tulungana mami | Ki Sandulumur punika | nitihi sêntana kabèh | katangkêban [katangkê...]

[Ilustrasi]

--- 248 ---

[...ban] undurira | dipun bendrong sênjata | kadi cinukur kang rambut | lapake kêna sundawa ||

20. prandene nora nêdhasi | tandhane asugih japa | angalor cinêgat mangke | nuli cinêkêl kiwala | kampuhe ting kalênthar | Ki Sandulumur amuwus | mêlasasih sambatira ||

21. lah uculna awak mami | pan ingsun dudu prawira | ingsun sikêp desa mangke | mujar sagung para putra | irungmu gêdhe dawa | kêna ing apa sirèku | apa baya cilik mula ||

22. lah iya irungingrèki[42] | sun angsabe[43] lawan bata | Sandulumur sru tangise | lumayu aniba-niba | Sandulumur wus têbah | sêsumbar bari lumayu | nusula ingsun sênjata ||

23. kadange sêpuh ta mami | mring Klana Jayakusuma | lah payo nusula gathèl | măngsa nyandhaka maringwang | binuru lawan kuda | lir bator[44] pêlayunipun | malah kapesing ing marga ||

24. kocar-kacir tainèki | tenjane[45] cabuk kiwala | Sandulumur sru tangise | umatur ing gustinira | kawula tur uninga | punapa ing karsanipun | kadeyan dika têtiga ||

25. pangeran sampun kajodhi | kêlangkung dene prawira | asêkti măndragunane | Kêlana Jayakusuma | alon dènnya ngandika | ingsun dhewe kang lumaku | arsa tandhing ing ayuda ||

26. Kêlana Jayadiluwih | sigra angrapakên rata | dyan Dèwi Surèngranane | angundha-undha gêndhewa | gumêr kang wadyabala | prapta ing rana pan sampun | Kêlana Jayakusuma ||

27. asumbar-sumbar ngajrihi | lah payo barênga mara | ing kêmbulana [kêmbula...]

[Ilustrasi]

--- 249 ---

[...na] ingong |[46] ingsun prajurit Ngurawan | kasusra pramuditya | ya Jayakusuma ingsun | mênawa tambuh tênaya ||

28. kasusra ing rat sabumi | yèn ingsun asugih garwa | tur padha putri yu anom | sadaya manira gawa | yèn ingsun kalah yuda | lah padha bayongên iku | putra ing Tawanggantungan ||

30. mila kula mundur jurit | kalintang ajrih tumingal | mring Klana Jakusumane | angrangsêg wahana rata | alon dènnya ngandika | kang anèng jêmpana wau | aja na mundur ing rana ||

31. lah padha majua kaki | sakathahe putraningwang | dèn padha surèng palugon | nuli mangsah ing ronaga[48] | padha timbul ing braja | sadaya wus nginum banyu | sakathahe para putra ||

32. kadi saradula wani | sumahab mangsah ing rana | angêmbuli sadayane | mring Klana Jayakusuma | satêngên lawan kiwa | sangking ngarsa lawan pungkur | Tumênggung Jayakusuma ||

33. tan gingsir sing ratanèki | lir kilap laraping astra | malah têlas jêmparinge | mungsuhe tan ana kêna | Klana Jayakusuma | kalintang merang ing kalbu | tumandang putri Cêmara ||

34. anglêpasakên jêmparing | kalintang dene prawira | pan kadi udan panahe | jêmparing têlas sadaya | mungsuh tan ana kêna | kèmêngan sang putri wau | wus putung gêndhewanira ||

35. kusuma têmahan nangis | rinangkul dhatêng kang raka | sampun karuna riningong | kang

[Ilustrasi]

--- 250 ---

amindha Wilotama | wus watêke manungsa | kalah mênang yudanipun | lah dawêk mundur kusuma ||

36. ing mangke anata baris | matur kusuma Cêmara | angur pêjaha wak ingong | dhuh pangeran uculna |[49] kula ngamuk priyăngga | mangkana radèn tumênggung | mèsêm angrakul ing garwa ||

37. kang garwa dèn arih-arih | mujar Ki Jayakusuma | dhuh mas mirah jiwaningong | kêrasira timur mila | têkèng mangke tan suda | gugunên pitutur ingsun | lah dawêk mundur kusuma ||

57. Pupuh Durma ingkang gumanti

1. yudanira Kêlana Jayakusuma | apan sampun kalindhih | mundur sangking rana | anandêrakên rata | astanira ingkang kèri | angrangkul garwa | sarwi arêmih-rêmih ||

2. ingkang têngên gèmèli kêndhali rata | sarwi angrungrum rabi | Dèwi Surèngrana | asru dènnya karuna | sêdyanira pulih gêtih | arsa mudhuna | tan sinung ingkang laki ||

3. dipun ungsêd dene wong Tawanggantungan | kang padha mênang jurit | bêdhili samarga | tawok lêmbing lumarap | sinêmplok ing ganjur uwit | ratane rêmak | pan kongsi kontrang-kantring ||

4. padha bali sakèh wong Tawanggantungan | kang padha mênang jurit | Ki Jayakusuma | wus prapta pamondhokan | sakathahe para rabi | padha karuna | dene kasoran jurit ||

5. kusuma yu ing Daha sampun amapak | asawang Dèwi Ratih | amicarèng nala | priyayine Ngurawan |

[Ilustrasi]

--- 251 ---

yèn èstu kasoran jurit | panêdhaningwang | pangeran aja mati ||

6. kawarnaa sang putri ing Băndayuda | amapak maring laki | lali kasêmêkan | angure-ure rema | sadalan lara anangis | mêntas kujamas | sêmune awor brangti ||

7. kusuma yu putri Lumajang amapag | kasêmêkane kari | angure-ure rema |[50] sarwi amala jaja | mêntas sukêr kusuma di | dèrèng kujamas | bonyoh alulur kuning ||

9. wus amapag kang para putri sadaya | padha arêbut dhingin | solahèng sêmona | malah asalang tunjang | asambat sang adipati | ingkang satêngah | sambat pangeran gusti ||

10. langkung maras kusuma Dèwi Onêngan | sambate mêlasasih | niba gêgulungan | sambat kakang pangeran | suwe-suwe sambat laki | baya palastra | kakang Mas Wukirsari ||

11. pan kapapag Undhakan Astrawijaya | lawan Ni Ragil Kuning | parêng rêrangkulan | lir puyuh têtarungan | mujar Radèn Wukirsari | batên anyana | apanggih lawan gusti ||

12. saumurku dèrèng manggih wong mangkana | kalintang dene sêti | wong Tawanggantungan | tan pasah dene braja | kakangira Yudapati | Jayalêksana | wus padha dèn talèni ||

[Ilustrasi]

--- 252 ---

[...n] | tanbuh mati lan urip ||

14. asru monthah wau Ni Dèwi Onêngan | kakunge ngarih-arih | tan adangu prapta | Klana Jayakusuma | mudhun sangking rata aglis | kang para garwa | sadaya angêbyuki ||

15. kang sawênèh ana kang ngrangkul ing raka | ana angrangkul wêntis | ana ngrangkul pada | ana angrangkul jaja | sangking kathahe kang rabi | sang adipatya | pan kongsi kêmpis-kêmpis ||

16. alon mujar kusuma di ing Mêmênang | sokur pangeran urip | jamake wong apêrang |[52] gusti têrkadhang wirang | ing benjang pinagut malih | mèsêm rahadyan | angaras wanti-wanti ||

17. kawarnaa wus manjing ing pamondhokan | ingiring para putri | lir Sang Kamajaya | têdhak sangking suwarga | kadukan ing Yyang Pramèsthi | mring Indrakila | sêmune wirang isin ||

18. wirangira dene kasoran ing yuda | wirange nora kanin | Ki Jayakusuma | têka mujung anendra | kusuma Daha mêtêki | kang para garwa | sami andhèr atêbih ||

19. êngkuk muni ing tawang sami sauran | pan kadi anyêmoni | mring kang kawon aprang | kêdhasih munya tawang | anglir kadya mêmiringi | cucur sauran | kadi nangisin-isin[53] ||

20. kusuma di Cêmara mujung anendra | wau sare pribadi | mujung kampuh jingga | pinanthêng lir bêdhaha | inyane amêmêtêki | ingkang karasa | ratane rontang-ranting ||

[Ilustrasi]

--- 253 ---

[...ka] | sami dèn têtakoni ||

22. sri bopati mêksih anèng jro jêmpana | warnane tan kaèksi | Răngga Jayasantika |[54] Dêmang Jayalêksana | Angabèi Yudapati | lara kang manah | kabèh waspane mijil ||

58. Pupuh Mijil ingkang gumanti

1. hèh babêstan sira sun takoni | wêcaa maringong | wong ing ngêndi ta sira wijile | lawan sapa ingkang sira iring | lan arane uni | matura katêlu ||

2. Jalêksana lawan Yudapati | Jasantika kang wong | sami gawok miyarsa syarane | kang anitih jêmpana pawèstri | Jasantika angling | alon aturipun ||

3. inggih asal kawula kariyin | dhuh dewa sang katong | ing Jênggala kawula wiyose | Ki Pramade ran kawula dhingin | mèsêm jroning ati | karasa tyasipun ||

4. pira kadangmu ingkang tunggal bibi |[55] Ki Răngga tur alon | duk ing kina satunggal wastane | wadon Kanastrèn pan ayu luwih | inggih kakang mami | tunggil bapa ibu ||

5. duk ing kina pan sampun alaki | nênggih kakang êmbok | Ki Prasănta wastane lakine | kathah anake pan gumariwis | kadi sampun mati | ing sapungkur ingsun ||

6. ya ta mèsêm wau sang nêrpati | micarèng driya lon | baya pangling maring sadulure | yèn pamane wikana ing mami | kalingane pangling | maring awak ingsun ||

7. sapa ranmu ingkang agêng inggil | abang sariran wong | ya Ki Răngga pan asru ature | inggih duk kina sadulur mami | pan kapêrnah adhi [a...]

[Ilustrasi]

--- 254 ---

[...dhi] | Andaga ranipun ||

8. ingkang irêng dêdêge ainggil | sapa rane kang wong | ya Ki Răngga pan alon ature | inggih punika sadulur mami | pan kapêrnah adhi | Kêrtala ranipun ||

9. sang nêrpati angandika aris | ingsun atêtakon | Ki Prasănta nèng ngêndi ênggone | Răngga Jayasantika turnya ris | inggih dawêk agring | malah arsa lampus ||

10. kèhing tămba datan miyatani | lara tanpa tanggon | sang nêrpati micarèng nalane | dhuh dewaku kangjêng kiyai |[56] aja age mati | antosana ingsun ||

11. atmajane èstri kang sinandhing | alinggih lir gênthong | nèng jêmpana ing wau pêrnahe | akêkasih Ni Bok Sarimêlik | rinangkul aririh | sirahing[57] engambung[58] ||

12. amung sira putrèngong kêkasih | wode atiningong | mèmpêr kangjêng kiyai warnane | ramanira mêksih gêsang nini | anging lagi sakit | dewa bêtharaku ||

13. saya krasa maring ingkang agring | malêbèng kêdhaton | angandika maring putra kabèh | babêstanmu iya iku kaki | dèn karêksa ugi | dhahar catunipun ||

14. ya ta ingkang kawarnaa malih | kang anèng pakuwon | Ki Kêlana Jayakusumane | kang sineba maring para manis | apan tigang wêngi | tan kêna amuwus ||

15. padha mujar sagung para putri | dhuh sang bagus anom | dingarène tan ana jayane | têka kasoran dewane èstri | baya sampun jangji | pangeran tumênggung ||

16. putri Cêmara nèng ngarsa kapering |[59] aturipun alon |

[Ilustrasi]

--- 255 ---

nganti punapa tan magut jurite |[60] yèn mêngkatên kawula tur pamit | lilanana mami | tanmagut[61] prang pupuh ||

17. gawok têmên kawula ningali | polahe sang anom | têka pijêr lêngak-lênguk bae | nora mambu wong kasoran jurit | mèsêm sang apêkik | èmêng manah ingsun ||

18. putri Daha ature amanis | wêcanane alon | atur kula bokmênawi kangge | dene sampeyan kasoran jurit | nênêdha dewa sih | mênawi tinulung ||

19. yèn sampeyan sampun antuk wisik | mring juwata kaot | dyan wuwuha mungsuh dika mangke | sakêthi ngarêp sayuta buri | mèsêm ki dipati | mangu sarwi ngadhuh ||

20. lon rinangkul ing sang kadi Ratih | anulya pinondhong | amung iki gustine abdine | nadyan Uma Sang Bêthara Ratih | kadi batên sami | lawan sang dewa yu ||

21. yèn ngandika pait madu gêndhis | wèh asmaraning wong | wong ajait langês asmarane | nora miyat darbe gusti malih | mung sang kadi Ratih | sihe kang kaetung ||

22. undhangana sakèh para putri | kabèh garwaningong | padha konên abêdhayan kabèh | mêngko dalu gon ingsun anêpi | sampun dèn undhangi | sagung para arum ||

23. wus tinatap gamêlan angrangin | enggar para sinom | sami lêkas babêdhayan kabèh | kawarnaa kasaput ing wêngi | Inya Bayan Sanggit | sampun akêkutuk ||

24. pan akathah mênyan kang binêsmi | anèng ing pakuwon | amrik wangi kang mênyan gandane | Ki Kêlana Sang Jayadiluwih | pan sampun [sampu...]

[Ilustrasi]

--- 256 ---

[...n] anêpi | ing pungkuran kidul ||

25. damar kurung sampun amêrapit | asri lamun tinon | Ki Kêlana Jayakusumane | asidhakêp asta pada êning | asêdya minta sih | mring bêthara luhung ||

26. Sang Nêrada sigra nuli prapti | manjing ing pakuwon | ki tumênggung rinangkul janggane | adhuh nyawa pêpakuning bumi | amung sira kaki | kinasihan guru ||

27. mulanira amujya sêmèdi | ingsun atêtakon | apa sira sêdya satêmêne | awêcaa maring awak mami | amung sira kaki | kasihan dewa gung ||

28. anêdyaa sira bagus kaki | pan sampun kinaot | wong sajagat sira bagus dhewe | anêdyaa sira sugih rabi | rabine pra putri | padha ayu-ayu ||

29. anêdyaa kaki sira sêti | pan sampun kinaot | wong sajagat sira sêti dhewe | pilih tandhing kaki yèn ajurit | awêcaa kaki | apa sira jaluk ||

30. alon mujar Ki Klana diluwih | yyang kaki tur ingong | mila kula agêrah wirage | anênêdha amujya sêmèdi | pan kasoran jurit | kawula tumênggung ||

31. mêngsah kula prawira sinêkti | ratu sabrang kaot | inggih Tawanggantungan kithane | nitih jêmpana datan kaèksi | kalintang asêti | kawula kaburu ||

32. Ki Nêrada gumuyu abêlik | angrangkul jăngga lon | putuningsun wong bagus rupane | dingarène kanglindhih[62] ing jurit | mêsakake kaki | kêkasihe ngulun ||

33. lamun arsa sira mênang jurit | gugunên jar ingong | aja sira putu mangsah dhewe | Ki Prasănta pagutna ing jurit | iku kang kuwawi | năngga yudanipun ||

34. Ki Kêlana Anjayadiluwih | aturipun alon | kang Prasănta agêrah wiyose | langkung sangêt anandhang kêkêling | pintên banggi benjing | yèn kuwasa nyukup ||

35. titihêna ing rata kang agring | pagutna palugon | wus karia ingsun mulih radèn | Sang Nêrada arsa mênyat gipih | nuli dèn bondhèti | mring Ki Sandulumur ||

36. Sandulumur datan awèh mulih | tur sarwi malerok | satauna nora awèh mangke | apan rika bêthara sinêkti | ingsun jaluk pari | kang kaya êndhasmu ||

37. Ki Nêrada andêdêl pratiwi | Sandulumur dongong | kari gana pan akèh ujare | Ki Nêrada têka balejani[63] | lamun ora bali | bêthara lir asu ||

38. Klana Jayakusuma linuwih | lampahira alon | pan anuju ing padhang sasine | kusuma Daha pan mêksih guling | anèng tilamsari | rinarêpèng kakung ||

39. awungua dhuh sang kadi Ratih | kang murcitèng panon | wong wilêtan ing asmara rume | yèn ngandika marasakên agring | mung sang kadi Ratih | sihe kang kasuhun ||

40. pan ujare wêlas ingkang abdi | sang murtine panon | kadi Ratih kang eca asare | yyangyyang tilam mirah jinêmwangi | amung sira gusti | sang lênglêng mêndhanu ||

41. citranira padha tranging sasi | ingkang lagi ngayon | lah wungua gusti nahing anggèr |

--- 257[64] ---

[...] | [...] | [...] ||[65]

--- 259 ---

59. Pangkur[66]

1. [...] | [...] | [...] | [...] wilang |[67] kadi gêrah syarane wong nantang mungsuh | amuk wong Tawanggantungan | payo tandhing kuwani[68] |[69]|[70]

2. nênggih Ki Menak Prasănta | dèrèng waras dènira nandhang agring | binêkta mring rana sampun | tinunggangakên rata | lir dêlancang amung kari kêtêkipun | awêlas sakèh tumingal | kadi dêlancang winanting ||

3. sawênèh micarèng nala | kayaparan karsane ki dipati | Ki Prasănta lagi angluh | ingajokakên rana | baya alara ragane dèn priha lampus |[71] baya Ki Lurah Prasănta | iya dhingin dosa pati ||

4. kang sawênèh ana ngucap | sun wêtara Ki Prasănta kariyin | baya agung dosanipun | maring kangjêng pangeran | sun wêtara angladèni garwanipun | sawênèh ana angucap | mohal[72] mangkonoa iki ||

5. Nêrpati Tawanggantungan | kawarnaa sampun miyosi jurit | têngara umyung gumuruh | anggêrgut balakusya | para putra kumêrab kang bala magut | pan sampun ayun-ayunan | ing rana campuh ngajurit ||

6. kadi ombaking samodra | duk anêmpuh maring ing parang curi | syarane bala gumuruh | awor rêbahing watang | pyuking endhe kêpruke wong nandhang tatu | kadya ngobahna jagad |[73] surak lir karêngèng langit ||

[Ilustrasi]

--- 260 ---

[...wanggantungan] | sadaya sami nadhahi ||

8. sakathahe para putra | ingkang rata wau ingêncêp wani | dipun nyana ki tumênggung | ingkang anitih rata | kinêmbulan ingkang rata ajur rêmuk | Ki Menak Prasănta tiba | kadi dêlancang winanting ||

9. Ki Prasănta tiba lêmah | gêlundhungan kagyat anuli tangi | ya ta lungguh lênguk-lênguk | pêpungun wong kêlaran | jaluk banyu dhuh ki raka Sandulumur | ki raka anêdha sêga | apêrih rasaning ati ||

10. sakathahe para putra | pan sadaya kamitênggêngên sami | ana arsa bêdhil wurung | anumbak datan sida | kang sawênèh arsa nuduk mêdhang wurung | sakathahe para putra | sadaya mundur aririh ||

11. pan sami matur sadaya | nuhun ibu kawula tur upêksi | pan wontên prajurit luhung | tiba sangking ing rata | lir dêlancang winanting sariranipun | wêlase manah kawula | dene ta wong nandhang agring ||

12. pan arsa kawula pêdhang | wau ibu arsa kula bêdhili | sêsambate angrêruntuh | sarwi anjaluk sêga | pangucape jaluk sêga Sadulumur[74] | wêlase manah kawula | wong agring mangsah ing jurit ||

13. Nêrpati Tawanggantungan | èsmu waspa ana karasa ati | payo-payo kaki maju | ingsun arsa wikana | adan mangsah jêmpana binêkta laju | awêtara sapêmbalang | rêmuk jêmpana nêrpati ||

14. Sang Nata Tawanggantungan | aningali wau maring ing laki | apan ora kêna pandung | jêr titis widadara | Ki Prasănta dinulu cahyane

[Ilustrasi]

--- 261 ---

mancur | apan sacakra gilingan | Dèwi Kanastrèn anangis ||

15. gupuh anungkêmi pada | Ni Kanastrèn wau lara anangis | laki kawula pukulun | dhuh bêthara manira | barêkate kang sun pundhi siyang dalu | sokur kapanggiha gêsang | gustiku kangjêng kiyai ||

16. atmajane kang wanodya | ngrangkul jăngga Ni Rêtna Sarimêlik | uyuhira mancur-mancur | êntut kadi sêmprotan | wêtêngira ni rara kasenggol sikut | ing pangkon akêpbêg tinja | kang putra nulya kinanthi ||

60. Kinanthi kang têmbang

1. Dèwi Kanastrèn amuwus | putra kabèh dèn pajari | iya iki ramanira | kang ayogya sira kaki | atmajane kabèh mara | sarêng sami angujungi ||

2. Ki Prasănta alon muwus | sira iki wong ing ngêndi | dene ayu warnanira | têka ngabêkti ing mami | lah babo sira lungaa | mênawa kasiku mami ||

3. Dèwi Kanastrèn lon muwus | baya bêtharaku pangling | inggih kawula pawongan | ingkang kari ing nêgari | gih kawula garwa dika | Ni Kanastrèn wasta mami ||

4. punika putra pukulun | kabèh kang sami ngujungi | emut Ki Menak Prasănta | nuli rinangkul kang rayi | dhuh nyai wong jaman kuna | ingkang marasakên agring ||

5. punika putraning ulun | ingkang mèmpêr putra èstri | gumuyu Menak Prasănta | rinangkul Ni Sarimêlik | adhuh anake

[Ilustrasi]

--- 262 ---

pun bapa | muga lakia priyayi ||

6. adhuh nyai garwaningsun | lawas sira anèng ngêndi | Dèwi Kanastrèn turira | anusul kangjêng kiyai | wartane andika pêjah | kalawan putra ing Kêling ||

7. mila kawula pukulun | têmahan tilar nêgari | sêdya anusul andika | putra dika gumêriwis | manjing wona agêrotan | sirike tan ana mati ||

8. pan wontên pulo ing laut | punika kawula gèni | awasta Tawanggantungan | kang pulo anut ing angin | kawula anèng ing kana | kalintang kawêlasasih ||

9. saya alami pukulun | kathah juwata nuruni | sadaya pan asung pangan | dhumatêng ing awak mami | Bêgawan Rêsi Nêrada | asung tuduh maring mami ||

10. hèh babo yogyaning ulun | abêdhaha Singasari | iya iku marganira | apanggih marang ing laki | gumuyu Menak Prasănta | nyai intêne kiyai ||

11. Menak Prasănta amuwus | iya babo anak mami | padha bagus warnanira | winong ing juwata luwih | kang putra padha ingaras | sadaya aganti-ganti ||

12. Dèwi Kanastrèn amuwus | padha uculna tumuli | pamanamu wong têtiga | kang padha nyandhang têtali | sakathahe para putra | sadaya sami nguculi ||

13. kang amangun yuda kantu | padha kèndêl kang ajurit | kadya sinapih juwata | mungsuh lawan rowang sami | Kêlana Jayakusuma | kèndêl dènira ajurit ||

14. kagèt dènira andulu | Kêlana Jayadiluwih | ningali Kanastrèn ika | kalintang bungahing galih | sarta Prasănta waloya | anèng têngah rana singgih ||

15. kalihan dènira lungguh | kang garwa sarwi nungkêmi | anulya tumurun inggal | Ni Kanastrèn dèn parani | lumayu agurewalan[75] | wau sira radèn dèwi ||

16. Dèwi Surèngrana gupuh | umatur dhatêng ing laki | pangeran punapa karsa | amurugi mêngsah singgih | ki tumênggung nolih wuntat | mèsêm angandika aris ||

17. mirah tut wurinên ingsun | kalihe sampun lumaris | tan dangu nuli prapta |[76] ki tumênggung ngandika ris | kakang andika bagea | nyana dudu sira iki ||

18. gawe gitane wak ingsun | Ni Kanastrèn ngrangkul aglis | dhumatêng rahadèn putra | kusuma Cêmara angling | pangeran puniku sapa | kula kasmaran ing ati ||

61. Asmaradana

1. iya kusumaning Ratih | kang amindha Dêrsanala | lah iya iku wiyose | iya nimas kakangira | kadang ingsun kang tuwa | ingkang putra rama prabu | iku dhewe ingkang tuwa ||

2. iya kala mêksih alit | pinaringakên wa Patya | Kudanawarsa wastane | iya ing alama-lama | kadangira diwasa | tinarimakakên iku | mring kakang Menak Prasănta ||

3. ya ta mèsêm ing jro ngati | kusuma

--- 263 ---

putri Cêmara | andulu Dèwi Kanastrèn | usike manah mangkana | iki silèh wanodya | warnane ayu anulus | mendahe duk lagi rara ||

4. sun rasa-rasa ing ati | sampun karsaning juwata | wong ayu lir Ratih mangke | alaki kakang Prasănta | dene nora kayaa | aprasasat bêdhug ganjur | arabi Dèwi Supraba ||

5. sang putri Cêmara angling | kawula arsa atanya | lah andika wêlèh bae | kawula tanya andika | baya andika têrsna | Dèwi Kanastrèn amuwus | prasasat laki juwata ||

6. apane dika têrsnani | wicara lamun bagusa | mênawa baut paturon | utawa kapanggih kaya | Dèwi Kanastrèn mujar | botên mêngkatên mas ayu | mung wêlas-wêlas kiwala ||

7. Dèwi Surèngrana angling | kakang kawula atanya | awêcaa satêmêne | sampun atukar ping pira | lawan kakang Prasănta | Dèwi Kanastrèn amuwus | dèrèng arêbut wicara ||

8. sang rêtna wêcana malih | kakang manira atanya | awêcaa sawêlèhe | kabelanipun punapa | kakang Menak Prasănta | Dèwi Kanastrèn amuwus | dhahare timun lan gula ||

9. Ki Sandulumur wus prapti | alon dènira wêcana | lah bok ipe dika bage | Dhayok mara têmpuhana | lêngare bathuk ingwang | jêr polahe cêcêblungmu | dèn pentaring[77] ing sênjata ||

10. Ki Prasănta anauri | ki raka mêngko ing umah | kinasok walulang ngêpe | nuli pinapok ing uyah | Sandulumur anyêntak | têbasên arta nêm suku | aja na padu wicara ||

11. kawarnaa wus apanggih | kadang kadeyan sadaya | kalawan Dèwi Kanastrèn | Sri Bopati Singasêkar | pan sampun pinondhongan | manjing ing kadhatonipun | abungah marwata suta ||

12. apan sampun apêpanggih | kusuma di ing Mêmênang | kalawan Dèwi Kanastrèn | bungahe marwata suta | kusuma di ing Daha | manahira cilik gunung | kadya warêg tanpa dhahar ||

13. sang prabu ing Singasari | sampun manjing ing kêdhatyan | lawan para garwa kabèh | miwah ingkang rajabrana | tan ana kang karia | sampun angêdhatun wau | sang prabu ing Singasêkar ||

14. anulya dipun timbali | Rahadèn Jayakusuma | wau maring sang akatong | para garwane sadaya | miwah para kadeyan | Sang Aprabu Singasantun | karsa abangun kasukan ||

15. tan adangu nuli prapti | ingkang putra ing ngajêngan | ing ngarsanira sang katong | sampun ingancaran lênggah | Klana Jayakusuma | ginarêpbêg para arum | sami rinênggèng busana ||

16. mujar natèng Singasari | kaki tampanana sira | arinira sun srahake | amawongan maring sira | lah nyawa tampanana | mapan wus punaginingsun | yèn cidra dudu nalendra ||

17. nini putri Nawangsasi | sun srahakên maring sira | ala tan bisa ing gawe | sakarsanira angangkah | ingsun sumăngga karsa | ature kêlangkung nuhun | Rahadèn Kêlanaputra ||

18. tan kuwawi amangsuli [amangsu...]

--- 264 ---

[...li] | pasihane sri nalendra | kêlangkung nuhun sang katong | kacancang pucuking rema | tumancêpb ing mastaka | tumêkèng ing wulu puhun | dadosa rah kayuwanan ||

19. sang prabu ing Singasari | abungah marwata suta | tutuk karsane sang katong | sadalu dènnya kasukan | asrang punang gamêlan | kang sênggak kêplok gumuruh | ya ta kawarnaa enjang ||

21. kusuma di Singasari | wau arsa cinangkraman | dhasar manah mêksih lare | pinarêk têpine sêndhang | Mas Ayu Nawangwulan | têka nyawuk-nyawuk banyu | andhèr kang para padhêkan ||

22. asinjang limar giyanti | rinarênggèng ing pêrada | kakêmbên cêpuk wirangrong | warnane jait anawang | asêngkang natabrăngta | arja apêpilis wungu | rema awor dening sêkar ||

23. mèndêla dènira nangis | andika sewakèng priya | malar luntura karsane | akèh ewuh wong agêsang | nora kaya wong priya | sampun ajrih sebyèng kakung | andhap asor supadosa ||

24. pan rama dika sang aji | gusti kapotangan kathah | wong rinêbut nêgarane | paran kang winalêsêna | marang kang sinatriya | yêkti dika kusuma yu | ingkang yogya amalêsa ||

[Ilustrasi]

--- 265 ---

[...wanipun] | măngsa amanggiha suka ||

26. kawarnaa sampun prapti | Kêlana Jayakusuma | mèsêm andulu polahe | amicarèng jroning nala | baya maras kusuma | têka sambat rama ibu | dasihe katon punapa ||

27. pinondhong sangking ing wuri | kusuma yu Nawangwulan | adhuh mirah ingsun dhewe | rêtna ayu pagulingan | pêdakane kumala | dene sira mêksih timur | mirmaningsun rêngga-rêngga ||

28. asru dènnya jrit anangis | kusuma Anawangwulan | maras atine inyane | sampun manggih pagulingan | rinabasèng jro tilam | sang putri asru amuhun | kusuma ing Singasêkar ||

29. asru dènira anangis | kang anèng ing pagulingan | èsmu parunji manahe | kêlangkung ajrih ing priya | Radèn Kêlanaputra | kalintang dènira baut | amrih lunture asmara ||

30. para[79] rosane pawèstri | nèng tilam pinêksèng priya | pan sampun wêlèh sêmune | kadya wus kapranan jiwa | aran samya karasa | sampun kaprawasyèng lulut | Anawangwulan kantaka ||

31. mudhun sangking jinêmwangi | Kêlana Jayakusuma | arum amanis wuwuse | hèh inya sampun pêpeka | rumêksèng sang kusuma | ni inya matur wor guyu | pangeran pan kaningaya ||

32. ni inya amuwus aris | sapa ngimpi sapa nyana | gustiku têka sêmene | sun nyana wau palastra | cinangkraman ing priya | dene radèn ayu timur | pangeran kakung utama ||

33. yèn matia gusti mami | cinangkraman maring priya | guluku sun garog dhewe | tanpa gawe dadi inya |

[Ilustrasi]

--- 266 ---

lawan ingaku biyang | siyang dalu ingsun timbul | milane kuwat kuwawa ||

34. inyane sawiji angling | ya ugan-ugane iya | măngsa angilangna gawe | sun lalohi[80] gêgalihan | têka èsmune pisan | ajiku si macan gêlur | wus katur maring kusuma ||

35. inyane sawiji angling | iya bênêr mangkanaa | ingong anaosi bae | saparentahe kusuma | sampun suwe ing wêdal | senthe lawan kunir apu | bêbayi luput ing sawan ||

36. Kêlana Jayadiluwih | angrasa wêlas ing garwa | putri Cêmara jujuge | Si Dèwi Surèngrana |[81] kapanggih amêmaca | rêspati têmbange gambuh | layange kudang sênggara ||

37. syarane arum amanis | dènnya mêmaca nèng tilam | padhêkan nèng siti andhèr | Kêlana Jayakusuma | wau anuli prapta | lajêng manjing tilamarum | wong ayu layang punapa ||

38. sang dyah arsa anglungani | gupuh rinangkul mring priya | ya ta kaparêng tênggake | kang rayi kinusya-kusya | lir turus lan lung-lungan | kasungan ing barat lesus | yèn tinon apêpulêtan ||

39. Dèwi Surèngrana angling | pantês yèn agawe gita | marene apa gawene | angregoni wong amaca | têka ngrangkul ing jăngga | ngandika radèn tumênggung | arsa bandhungi mring sira ||

40. kusuma Cêmara angling | nora kudu bêbandhungan | pan lagi ginau dhewe | Kêlana Jayakusuma | saya nukmèng asmara | adhuh atma jiwaningsun | kusungma[82] sampun amaca ||

41. agawe rarasing ati | awèh puyênge satriya | wong gandêrs luwês polahe | mung iki dewaning tilam | mirahe pagulingan | musthikane tilamarum | sêsotya di pêpajangan ||

42. adangu amêlasasih | anggontori ing sênggara | sarwi ngusya panêpine | mujar putri ing Cêmara | sampun kasuwun dewa | pasihan dika pukulun | kang dhawuh dhatêng kawula ||

43. sakathahe para putri | sadaya angarsa-arsa | gusti cangkramanên kabèh | dipun antêpa sarira | bedahane punapa | angandika ki tumênggung | ingkang anawang asmara ||

44. akèh garwaningsun putri | kang sami ayu utama | dasihira pangraose | tan sami lawan kusuma | putri ayu utama | saumur gèn ingsun nyatu | dene sêkti măndraguna ||

45. sakèhe padhêkan sami | apan padha arêrasan | pangeran akèh garwane | anging silèh nora padha | lan kusuma Cêmara | bature alon amuwus | dalane amadhanana ||

46. gustiningsun kusuma di | Radèn Ayu Surèngrana | wong ayu abangkat gawe | tur sêtya tuhu ing priya | tate milu ayuda | mila kinasihan kakung | rowange tuna nastapa ||

47. Ki Sandulumur anjawil | maring Ki Menak Prasănta | lah Dhayok sun tutur bae | kusuma di ing Cêmara | pinondhong ing pangeran | gêlungipun dhawul-dhawul | dèn gawa mring pêpajangan ||

--- 267[83] ---

--- 269 ---

62. Dhandhanggula[84]

1. [...] | [...] | [...] | [...] munggèng wurinipun |[85] apan sampun awahana joli |[86] putri ing Prabalingga | warnanipun ayu | asongsong karêtas seta | sinjang cindhe arja kampuh udanriris | pan udhêt udarata ||[87]

2. upacara dinulu pan asri | kêkacu mas lan ardawalika | lêlancang sawunggalinge | kang munggèng wurinipun | kusuma di Lobawang singgih | awahana jêmpana | warnanipun ayu | arja sinjang cindhe sêkar | pinêrada mênggaha kampuh kumitir | ya udhêt kulalata ||

3. putri Lumajang anèng ing wuri | apan sampun wahana gilingan | sêmbada lawan paèse | sêngkang bapang mangungkung | apanunggul intên adi |[88] kampuh jingga rinêngga | amrik gadanipun[89] | tinarètès ing pêrada | têka pantês wau sinjang turuntangis | udhêt sutra ngrangrangan ||

4. kang lumampah wau anèng wuri | inggih putri sangking Băndayuda | sêmbada lawan paèse | asinjang cindhe wungu | pinêrada asri angrawit | akampuh ima-ima | pupure dèn rêmbuk | idêpe tumênggèng[90] wiyat | tanpa sêngkang sêsupe nila widuri | udhêt sutra rinêngga ||

5. arja payung wau kêrtas kuning | abêbungkul kêncana rêtna |[91] apelak upacarane | pawongane andulur | ngarsa wingking kanan lan kêkèri |[92] ambêkta upacara | kidang mas kêkacu | sawunggaling banyakdhalang | lêlancang mas bakor kêncana rinukmi | isi kêndhi pratola ||

[Ilustrasi]

--- 270 ---

[...ga] | kang gănda mrik arum | sêngkang bapang sinamiran | akalpika widuri jo amantêsi | lawan rêtna pacêrma ||

7. rema kêbêg ing gambir mêlathi | apêpaèsira pinêrada | asumping rêtna rêronce | kêlatbau kêkalung | têpbah jaja amantêsi |[95] apayung kêrtas gilap | rinênggèng mas luru | abêbungkul intên nila | pan audhêt ing sutra kuning |[96] asri kang upacara ||

8. kêkacu lawan sawunggaling |[97] banyakdhalang lan ardawalika | lancang mas munggèng ngarsane | kêndhaga kêncana ngayun |[98] kate mas nèng kanan kèri |[99] miwah kang kêndhi pratola |[100] asri yèn dinulu | sumêrk lampahe gilingan | soprandene sadaya eca kang ati | andongong pêpoyokan ||

9. kang lumampah anèng wuri malih | kusuma yu Ni Dèwi Onêngan | nitih garêbong lampahe | asri busananipun | sinjang cindhe jêlamprang wilis | amrik gandane sêkar | arja kampuh gadhung | tinalêplok ing mas jingga | ajamang mas kilatbau anting-anting | pamêkêk kêpbo mênggah ||

10. akalpika mirah intên adi | sêngkang bapang panunggule muncar | arja songsong kêrtas jêne | bêbungkul maniking banyu |[101] sineretan êmas rinujit | rema bêk dening sêkar | warnanipun ayu | sumping mas gêgubahan |[102] waja gêsêng wêdana anawang sasi | tur lagi pêpasihan ||

11. kakungira Radèn Wukirsari | nitih kuda rinênggèng busana | tan adoh lawan rabine | arja akampuh gadhung | apaningsêt pathola wilis | lancingan cindhe kêmbang | warnane abagus | sadalan apêpasihan | têka mênggah angrungrum dhatêng ing rabi | baut Sastrawijaya ||

12. sumêr dhêngdhêng kang anèng ing wuri | lampahira kusuma Mêmênang | ambêranyak para inyane |[103] angrok bala gumuruh | kadya ombak anêmpuh curi | lawan kang upacara | pawongane dulur | asawang sêkar sataman | sami samir sutra bang kalawan kuning | gumêrah panthan-panthan ||

13. upacara dinulu pan asri | ting karênyêp lir sêkar sataman | sami rinênggèng sêsotyane |[104] yèn tinon ting pêlancur | kasênênan ing pagaspati[105] | kidang ardawalika | rinênggèng karêpu | lêlancang bakor kêncana | tuhu endah tinrapan nila widuri | tadhahan mas rineka ||

14. munggèng ngarsa kêndhaga pinundhi | tinatrapan mirah lawan nila | pating pêlancur sênêne | ing ngarsa damar kurung | myang lantaran cêcêp mas adi | kuthuk kothak kêncana | isi sata Jêpun | lante mas munggèng ing ngarsa | bun kêncana nora adoh munggèng kèri | ya isi pamarasan ||

15. kêndhi pratola cêcêp mas adi | pan ajajar lan bakor kêncana | apelak tinon warnane | Ni Abong munggèng ngayun | nitih tandhu sarwi angawin | Ni Bayan munggèng kanan | sami nitih tandhu | Ni Sanggit munggèng kiwa |[106] nitih tandhu karane ingkang jajari | tan kêna bêlèbèka ||

16. têka pantês awahana èsthi | kusuma yu putri [pu...]

--- 271 ---

[...tri] ing Mêmênang | pun Rarasati gajahe | asri pêlananipun | rinarêngga mas cinawi |[107] pinatèk[108] ing sêsotya | sirah abra murup | lêlancang sutra rinêngga | abra payung sangkêlat ijo mantêsi | rinênggèng ing kêncana ||

17. putri Daha ing sang kadi Ratih | arja sinjang bathik gringsing wayang | akampuh sawat sutrane | gandane marbuk arum | pinêrada asri angrawit | kadya Dèwi Supraba | kadi Radèn Galuh | akalpika intên nila | tanpa sêngkang audhêt cawêni kuning | tinon awèh wigêna ||

18. kang lumampah ingkang anèng wuri | Ki Tumênggung Anjayakusuma | ingkang angrèh putri kabèh | rata wahananipun | pinipajang ing lungsir kuning | rinêngga ing kêncana | tinon abra murub | akampuh jingga rinêngga | pinêrada paningsêt pathola wilis | rinênggèng ing mas jingga ||

19. alancingan cindhe kêmbang adi | pinêrada rinenda kêncana | arja amakutha ngêne | garudha marêp mungkur | asumping mas sinurèngpati | arja ya gêlang kana | abinggêl kêkalung | acêlumpring kêbo mênggah | tuhu bagus Kêlana Jayadiluwih | kadya Sang Kamajaya ||

20. payung agung ing ngarsa mêrapit | bungkul mirah rinênggèng kêncana | kumrisik sambêrilène[109] | upacarane agung | ngarsa wingking lir tamansari | sumêrk ingkang wahana | kang wadya gumuruh | kang munggèng ngarsane rata | rajapèni lawan panakawan alit | kang bêkta upacara ||

21. kusuma di ing Cêmara singgih | ingkang wasta Dèwi Surèngrana | sumêrk ing wuri lampahe | tan adoh lawan kakung | apan sampun wahana èsthi | pêlanane rinêngga | ing sêsotya murub | apayung sangkêlat jingga | tinêrètès lungsir bang lan lungsir kuning | rinênggèng ing kêncana ||

22. arja sinjang cindhe dhasar wilis | gandanya rum rinênggèng busana | cêpaka mulya dhapure | akampuh jingga alus | pinêrada asri angrawit | udhête udaraga | rinênggèng mas luru | sêngkang bapang sinamiran | tuhu endah apanunggul intên bumi | jamang mas kinatipa ||

23. rema kêbêk ing gambir mêlathi | asêsumping êmas surèngpatya | dhasar kasihan dhewe |[110] tan pêpaès sang ayu | têka pantês wahana èsthi | kadya Dèwi Wilotama |[111] kusumaning ayu | akalpika intên mulya | kêpbo mênggah gêlang kana kinêmit |[112] lir Dèwi Dêrsanala ||

24. wêdana jait anawang sasi | agalak lindrine gumawang |[113] pan kèdhêp sapangandikane |[114] upacarane dulur | jajarane sami ngidêri | parise lawan pêdhang | kanan kèrinipun | tawok lêmbing munggèng ngarsa | kusuma yu lir pendah Wara Srikandhi | pantês mangku gêndhewa ||

--- 272 ---

[...pacara] dinulu asri angrawit | kumrap wadya Cêmara ||

27. Sandulumur lumampah ing ngarsi | nugang[120] kuda binacok kiwala | abang pêlăngka ulêse | garok bêndana suwung | sumpêl pêruk durga angêrik | kêmilanipun palikang |[121] medane anjumbul | babak tur mêtu rahina | dhasar wadon medane ajungkir-jungkir | congklangipun angiwa ||

28. lir wong guna apêksa kumaki | nitih kuda pan sarwi ngêlayang | sampun babak gêgarêse | gugup ing polahipun | bêbakonge tansah kumitir | karingête reweyan | kudane anjumbul | kula pagone tiba |[122] jaran bêdhal Sandulumur tiba tangi | sarwi dèn sepak kuda ||

29. kang kawarnaa Sang Prabu Singasari |[123] sampun budhal atilar kêdhatyan | sumahab bala mantrine | karsanira sang prabu | arsa bantu maring Kêdhiri | tan kandhêg lampahira | kang wadya andulur | lir gêrah syarane bala | wus kapungkur nêgara ing Singasari | sumêrg kang balakosya ||

30. lampahira Kêlana Diluwih | sampun lêpas anêrajang wanawasa |[124] kang wadya kumrap lampahe | enggar kang para arum | ya ta tilar wahana sami | anèng ing prabatang |[125] padha nginang udut | sakathahe kang pawongan | padha enggar aluru ya sari |[126] bungah kang antuk sêkar ||

63. Pupuh Pangkur gumanti

1. Radèn Mêlayakusuma | lampahira sampun kinon dhingini | atur uninga sang prabu | lan Radèn Sinjanglaga | datan kandhêg sigra wau lampahipun | nêngêna ingkang lumampah | kocapa Prabu Kêdhiri ||

2. sêksana lagya sineba | lan kang rayi anèng ing Arga Wilis | tan pêgat agunêm catur | kalintang ngarsa-arsa | ing dhatênge wau sira ki tumênggung | Ki Wasi Curiganata | apan sampun dèn timbali ||

3. sapraptanira ngajêngan | angandika Sri Bopati Kêdhiri | wêcanane manis [ma...]

--- 273 ---

[...nis] arum | anak Wasi Curiga | ngangnti[131] apa ki tumênggung nora rawuh | umatur Wasi Curiga | asugal dènira angling ||

4. sang aji dipun pracaya | sampun maras pukulun sang dewaji | luhung saosa pukulun | samêktane sunggata | ki tumênggung dene wontên ing dêlanggung | eca timbalan wêtcana | Radèn Wukirsari prapti ||

5. piyak sagung mantri seba | prapta ngarsa Rahadèn Wukirsari | anulya nungkêmi suku | padane ingkang rama | lintang kagèt sang prabu gupuh angrangkul | adhuh kaki anak ingwang | mung sira wode kang ati ||

6. nora nyana sun kapêdhak | salawase sapa kang sira iring | lan malih apa katêmu | ngulati kakangira | alon matur wau Radèn Wukirsantun | putra sampeyan Pangeran | Kêlana Jayadiluwih ||

7. milane kèndêl ing marga | langkung rubêt dene kang para manis | sangking kèhe para arum | mila kèndêl ing marga | wêtawise kados benjing injing rawuh | mila kariyin kawula | dewaji atur upêksi ||

8. anênggih putra panduka | kakang êmbok Ni Dèwi Sêkartaji | èstu kapanggih pukulun | mangke sampun akrama | pan kagarwa pangeran radèn tumênggung | prabu ing Daha ngandika | ing ngêndi gone kapanggih ||

9. ingkang putra matur nêmbah | kang jumênêng sri bopati ing Bali | putra panduka pukulun | inggih amindha lanang | langkung sêkti duk jumênêng rajèng Wangsul | ambêdhah sakèh nêgara | agung balane nêrpati ||

10. gumujêng natèng Mêmênang | langkung bungah manahe cilik wukir | sumawana Sang Aprabu | Ngurawan langkung bungah | pan Ki Wasi Curiga gumuyu |[132] waja kengis rangah-rangah | nora lidok ujar mami ||

11. sri bopati angandika | anak ingsun Kêrtasêkar ngong tuding | pondhongana dèn agupuh | Klana Jayakusuma | lan matura yèn ingsun angayun-ayun | lèngsèr Radèn Pênambangan | sangking ngarsane nêrpati ||

12. sri bopati ing Mêmênang | sigra lèngsèr wau dènnya tinangkil | manjing ing pakuwonipun | awarta para garwa | hèh sakèhe babo pramèswariningsun | ingong atutur ing sira | nini putri Sêkartaji ||

13. yayi iya mêksih gêsang | putranira iya ingkang dadi woding ati |[133] kagarwa Radèn Tumênggung | Klana Jayakusuma | yèn wartane lagi anèng ing dêlanggung | padha sira sêsaosa | pan măngsa wurunga prapti ||

14. sadaya sami wot sêmbah | langkung bungah sagunge para rabi | sadaya micarèng kalbu | lamun benjang praptaa | sun kauli anak ingsun nini Galuh | ingsun kujamasi benjang | sun wida ing jêbad amrik ||

15. enggar sagung para garwa | sami saos wida lan jêbad wangi | ana kang angrujit santun | ana anggubah kêmbang | ingkang badhe jaga sêsuguh ing besuk | sakèhe para padhêkan | gumêrah angolah bukti ||

16. Ki Apatih Jayabadra | wus akarya pakuwon ingkang adi | sakêlangkung jêmbaripun | asri pinajang-pajang |

--- 274 ---

ingkang bakal pakuwone para arum | tanapi para dipatya | wus padha winiji-wiji ||

17. lir gêrah syarane bala | kang asaos suguh kêbo lan sapi | bèbèk ayam lawan wêdhus | brêrambang lawan bawang | kêlapa kèh bêras pirang-pirang pikul | datan kêna winilanga | lir sarah kang bumbu ragi ||

18. wus dadi kang sêsaosan | kawarnaa ingkang lagi lumaris | sira Rahadèn Tumênggung | Klana Jayakusuma | Adipati Pênambangan wus kapêthuk | apan sampun tinimbalan | ingegalakên[134] tumuli ||

19. sinêrêg ing lampahira | wadya sampun minggah Ngaldaka Wilis | prapta ing pakuwon sampun | tan kêna kawoworan | wadya agung sami amakuwon sampun | apan sami andum para | sakèhe para dipati ||

20. miwah Sang Prabu Ngurawan | saha garwa apan sami manggihi | asri upacaranipun | myang padhêkan sadaya | samêktane abêkta punang sêsuguh | tanapi ingkang saosan | lir mili sangking jro puri ||

23. lir Bathara Kamajaya | ginarêbêg sagunge [sagung...]

[Ilustrasi]

--- 275 ---

[...e] widadari | citranira sang abagus | Klana Jayakusuma | para garwa sami adoh pêrnahipun | amung kusuma Mêmênang | sang kadi Ratih kinanthi ||

64. Pupuh Kinanthi kang gumanti

1. kawarnaa sampun rawuh | ngarsane sri narapati | rahadyan putra wotsêmbah | kalawan sang kadi Ratih | para putri kabèh prapta | rinangkul sang kadi Ratih ||

2. anak ingsun nini Galuh | nora nyana nora ngimpi | sokur sira wus akrama | baya ta sampun pinasthi | yèn sun dulu kakungira | mèmpêr ki putra ing Kêling ||

3. sokur ing juwata luhung | sira nini bisa laki | yèn sun dulu kakungira | jiblès ki putra ing Kêling | lêlewane iya uga | kaki Ino Kartapati ||

4. Dèwi Surèngrana lungguh | anêbih kalawan laki | sang prabu ya ta tumingal | amicara ing jro ngati | iki si putri utama | pantêse warni ing laki ||

5. angandika sang aprabu | dhuh nyawa sang adipati | amung sira anak ingwang | rêbutên kutha Kêdhiri | lawan kaping kalihira | sampun dadya mantu mami ||

6. ingsun asrah ki tumênggung | amis bacining nêgari | darma anggadhuh si bapa | sira ingkang anduwèni | măngsa bodhoa kang karsa | amrih arjaning nêgari ||

[Ilustrasi]

--- 276 ---

karasa satriya Kêling ||

8. sadaya micarèng kalbu | abagus satriya iki | Kêlana Jayakusuma | sadangune sun tingali | apane dudu pangeran | kang murca tilar nêgari ||

9. Ki Wasi Curiga rawuh | ing ngarsane sampun prapti | Kêlana Jayakusuma | Wasi Curiga tan pangling | nulya rinangkul gêgêrnya | adhuh ariningsun gusti ||

10. apan ingsun nora pandung | yèn sira sadulur mami | ki tumênggung aturira | apan sintêna wak mami | Wasi Curiga alatah | pan sira Ki Kêrtapati ||

11. iya sira kakangamu | wong agung ing Judhipati | milaningsun arêp tapa | sira kang ingsun ulati | pan mangke kapanggih yugya | ki putra rawuh pribadi ||

12. alon dènira amuwus | Klana Jayadiluwih |[138] wiyose awak kawula | dene kinon Katapati[139] | Wasi Curiga alatah | apan ingsun nora pangling ||

13. ya sira Ki Marabangun | Ki Inu ing Kartapati | aran ingsun Rawisrêngga | aja kumbi maring mami | pêpilinganira kiwa | toh sêpah ingkang kaèksi ||

14. kèmêngan ing manahipun | Kêlana Jayadiluwih | ingwêlèhakên kang raka | malah arsa dipun banting | mangkana Dèwi Onêngan | angrangkul sangking ing wuri ||

65. Pangkur

[Ilustrasi]

--- 277 ---

sampun dika banting ||

2. Radèn Prabăngsa alatah | nora lidok ujar petangan mami | dene ngarsanira ngaku | măngsa ingsun kilapa | sakathahe kadang kadeyan inguwuh | sakèh putra ing Jênggala | sadaya sinungan pêksi ||

3. hèh Panji Sutradiwăngga | lan Sutrana lawan Si Têpaswujil | Jêjêtan lan Pamêcut |[141] Gadhingan lan Layaran | aja pangling sakathahe ariningsun | ya iku sadulurira | Ki Inu ing Kêrtapati ||

4. sakathahe para putra | ing Jênggala padha lara anangis | sadaya padha angrangkul | padha lara karuna | kang kapêrnah anom padha angujung |[142] èstu putra ing Jênggala | Kêlana Jayadiluwih ||

5. sri bopati ing Mêmênang | ing Ngurawan lan Prabu Singasari | manahira cilik gunung | bungah marwata suta | pan ki putra kapanggih lan Radèn Galuh | miwah sakèh pramèswaria |[143] galihira cilik wukir ||

6. sawênèh micarèng nala | nora bakal karsane dewa luwih | putra Daha Radèn Galuh | wus atunggal asmara | lawan putra Jênggala Marabangun |[144] mendah arjane nêgara | prapta musthika nêgari ||

7. ngandika prabu ing Daha | kaki putra punapa kang karsa malih |[145] ing benjang apa umagut | ngêrbut kitha ing Daha | Ki Kêlana Jayakusuma umatur | langkung karsaning panduka | kawula dêrmi nglampahi ||

[Ilustrasi]

--- 278 ---

sampun kakehan wicara | ing benjing mangsah ing jurit ||

9. rêmbak sagung para putra | karsanira lumêksona ngajurit | sang prabu alon amuwus | anging dipun prayitna | kaki putra kalintang sêktining mungsuh | gêgamane yèn apêrang | sadak lawan sarwa sari ||

10. ngandika prabu ing Daha | kaki putra amakuwona dhingin | nadyan amaguta mungsuh | yèn wus rêrêm kang wadya | sayêktine pan ora kaciwa sêmu | ya ta sang raja pinutra | lèngsèr wot sêmbah tumuli ||

11. Kêlana Jayakusuma | apan sampun amakuwon tumuli | pêpêk sakadeyanipun | anèng ing pamondhokan | miwah Radèn Prabăngsa pan ora kantun | pêpêking putra Jênggala | dinulu lir tamansari ||

12. sakathahe para garwa | manahira padha èsmu prihatin | kang tan olih sihing kakung | brăngta manggung asmara | ingkang suka kang antuk sihe Yyang Agung | manahe sami nudita[146] | badhaya waspane mijil ||

66. Pupuh Mijil kang gumanti

1. apan sampun akasukan singgih | aluwaran kang wong | lintang dene aeca manahe | Ki Klana Anjayadiluwih |[147] angimur ing rabi | tansah nukmèng lulut ||

2. sakathahe ingkang para manis | ingkang ayu anom | apan sami cinangkraman kabèh | maring ki putra Jayadiluwih | kawarnaa mangkin | sampun têngah dalu ||

3. radèn putra angandika aris | wêcanane alon | kang Prasănta ngong ajak dhèwèke | lan Sandulumur aja atêbih | payo angidêri | pakuwoning mungsuh ||

4. apan ingsun arsa aningali | mungsuh ingkang kaot | payo padha maring pakuwone | sri nalendra ing Nungsyatêmbini | kang andhêkèng dhiri | sêktine kêlangkung ||

5. Ki Kêlana Anjayadiluwih | lampahira alon | dipun iring ing wulucumbune | datan ana ingkang angudani | lampahira wêngi | Kêdhiri dèn jujug ||

6. kawarnaa kang anèng Kêdhari[148] | sang aprabu wadon | pan ing Nungsyatêmbini kuthane | pan kalintang pilih ingkang tandhing | Raja Romarêsi | namane sang prabu ||

7. kala sêmona sri narapati | kang anèng pakuwon | apan lagya mujya sêmèdine | anêdha sihing dewa luwih |[149] Raja Romarêsi | sidhakêp aminggu ||

8. anèng sanggar langgatan nêrpati | kepyan ing palugon | mênyan binêsmi arum gandane | awor gandane kang sarwa sari | tinon anêlahi | punang damar kurung ||

9. Klana Anjayakusuma prapti | lampahira alon | sanggar langgatan ika jujuge | lir lampahe dewa ingkang luwih | kalintang asêti | tan ana kang wêruh ||

10. rahadèn putra angandika aris |[150] wêcanane alon | prabu sabrang ingsun atakèn |[151] mulanira amujya sêmèdi | awêcaa ugi | paraning sêdyamu ||

11. asêtyaa kaki sira [si...]

--- 279 ---

[...ra] sêti | apan wus kinaot | ratu didya[152] prajurit angêne | pan sira sampun tanpa tandhing |[153] anêdyaa sugih | sira madêg ratu ||

12. angulati kaki sira sêti | apan wus kinaot | ratu digbya pan prajurit gêdhe | têlukan kang măncanêgari |[154] sira wus sinêkti | ya prajurit luhung ||

13. anêdyaa sira mênang jurit | hèh sang prabu wadon | mungsuhira asangêt rusake | Prabu Daha pan wus tilar puri | apa kang sira anti |[155] dene nora magut ||

14. kagèt tyasira sri narapati | sêmbahira anor | wali-wali sang prabu sêmbahe | nuhun duka pukulun dewa sih | sapa sintên ugi | juwata tumurun ||

15. radèn putra angandika aris | wêcanane alon | hèh sang prabu ran ingsun wiyose | Bathara Kamajaya ran mami | mila anuruni | ing sira sang prabu ||

16. milanira amujya sêmèdi | matura maringong | Romarêsi matur lon sêmbahe | mila kula amujya sêmèdi | nêgri tanah Jawi | karèha dening sun ||

17. radèn putra angandika aris | ing sang prabu wadon | yèn sira arsa mênang yudane | aja sira arupa pawèstri | anglugasa warni | arupaa kakung ||

18. lamun sira rupa jalu kaki | raose tèningong | pêsthi kagêm nungsya Jawi kabèh | alon matur rajèng Romarêsi | apan dede èstri | kawula pukulun ||

19. inggih kawula bêrmana sêti | mila rupa wadon | amrih dèn du ing jurit wiyose | inggih kawula bêrmana sêti |

[Ilustrasi]

--- 280 ---

Dhanyang Prawitani | ing sabrang griyanipun |[156]|

20. pan sarira kawula ajrih ing jurit |[157] dewa atur ingong | anging putra Jênggala wiyose | ingkang aran Inu Kartapati | apan kula ajrih | ing Ki Marabangun ||

21. kang amindha juwata anauri |[158] hèh sang prabu wadon | putra Jênggala wus lawas patine |[159] langkung bungah Dhanyang Romarêsi | sarwi awotsari | asuka gumuyu ||

22. gih kawula boyong wong Kêdhiri | benjang reyang-reyong | pan ratune ingong bêsta kabèh | sakèh garwane ngong cangkramani | apa kang pinikir | ki putra wus jedhus ||

23. lon gumujêng sajrone ing ati | sang juwata kaot | aningali bêrmana solahe | kang amindha juwata lingnya ris | angangsêga benjing | arupaa jalu ||

24. lah sun mulih ing kayangan mami | karia sang katong | apan ingsun nora wêkas manèh | lèngsèr Klana Jayadiluwih |[160] sangking sanggar singgih | manjing ing kadhatun ||

25. ona putrane bêrmana sêti | èstri ayu anom | Bikang Murdiya ika kasihe | warnane ayu lir widadari | anging dèrèng krami | warnane pinunjul ||

26. tau tate linamar nêrpati | myang satriya katong | sang dyah ayu agawe wirage | Bikang Murdya tan arsa krami |[161] sing wong aningali | ngênglêng brăngta wuyung ||

[Ilustrasi]

--- 281 ---

[...wuh] ayu ||

28. kusuma yu amujya sêmèdi | ing sanggar kinaot | anênêdha maring ing dewane | muga kang rama lanang ing jurit | mila mujya sêmèdi |[163] myang padhêkanipun ||

29. rahadèn putra prapta nèng ngarsi | sang dyah nora tumon | têka eca asidhakêb bae | alon mujar ki putra ing Kêling | wêcana apait gêndhis |[164] atêtanya ingsun ||

31. sapa sintên juwata nuruni | maring awak ingong | awêcaa sintên kakasihe | Yang Asmara babo ingsun nini | ingsun dewa luwih | nyawa tur lêlancur ||

32. mila kawula amujya sêmèdi |[167] yyang kaki tur ingong | kangjêng rama mênanga yudane | tulusa angrèh nungsya Jawi |[168] yèn mêngkono ugi | pukulun ngong suwun ||

33. kang amindha dewa amarani | wêcanane alon | bênêr wong inganak-anakake | angrowangana lara lan pati | pêsthi sira amukti |[169] yèn mênang prang pupuh ||

35. gawok dewane wong jaman mangkin | têmbe mirsa wèh omong |[173] inggih kawula kaki yugyane | baya anyoba maring ing mami | sang dyah matur aris | wêtcanane arum ||

36. kaki juwata ing atur mami | apan awak ingong |

[Ilustrasi]

--- 282 ---

gih sumăngga dhatêng ing karsane | nanging kawula arsa udani | angatona ugi | juwata kang luhung ||

37. rahadèn putra Jayadiluwih | angandika alon | iya ingsun angaton ta anggèr | tingalana citrane ingsun iki |[174] pan sampun kaèksi | citrane sang bagus ||

38. Bikang Murdeya ngênglêng aningali |[175] mring sang bagus anom | amicara sajrone nalane | bagus têmên kaki dewa iki | atulusa sih |[176] maring awak ingsun ||

39. mèsêm ki putra amarêpêki | sang dyah wus pinondhong | yangyang tilam manungsaku dhewe | iki silih wong ayu rêspati | asru ngaras pipi | sarwi lukar gêlung ||

40. sang dyah ayu amicarèng ati | mati awak ingong | juwata iki nêmêni karsane |[177] pangarase saya wanti-wanti | têka kaya gunting | ing pangrasaningsun ||

41. ya ta ana kang parêkan jawi | kathahipun kang wong | roro padha mêmujya kaprabone |[178] Ki Sandulumur ingkang marani | binêkêm tumuli | wau irungipun ||

42. punang pawongan amuwus aris | mambu êntuting wong | kaya êntuting asu ambune | baya êntut wong Jawa abaring | agatêl abacin | kaya êntut sênggung ||

43. Sandulumur amuwus aris |[179] iku êntut ingong | iya ingsun dewa sanyatane | Tunjungbiru aran ingsun iki | padhêkan nauri | sarta sêmbahipun ||

44. angatona dewa sira kang luwih |[180] arsa wikan ingong | Ki Sandulumur angaton age | gumuyu ingkang para nyai |[181] dewa apa iki | kaya asung[182] dhiwut ||

45. Ki Sandulumur sarwi angiwi-iwi |[183] iya wuda alon | dèn ocar-acir iya uyuhe | dèn gawe kuramasa iki |[184] dêdimone benjing | sira anom ayu ||

67. Sinom

2. alèngsèr rahadèn putra | pan arsa apanggih kang rayi |[190] kusuma yu putri Cêmara |[191] pan lagya kêpati guling | angayon punang sari | bangun rahina kang dalu | iki lah kang kusuma | kadingarèn kapanggih guling |[192] amung sira rewangku guna nastapa ||

3. sapraptanira ing pagulingan |[193] pan asru dènnya ngaras pipi |[194] kagèt Dèwi Surèngrana | alon dènira atangi | lamun ngandika apait gêndhis |[195] paran karsane wong agung | yèn nangi wong anendra | agawe samêlanging ati |[196] pamuwuse wong agung sapa wania ||

--- 283 ---

[...wi] Surèngrana angling | basên têmên sok anari magut yuda ||

5. kalane awak kawula | tan kêna kasor ing budi | akêras tur panasbaran | kaping kalihe lara ati |[198] sampun akèh mastani | kawula wani ing kakung | mèsêm radèn putra |[199] apan sarwi angaras pipi |[200] kêrasira amupugi ing aguna ||

6. mujar Dèwi Surèngrana | pan sarwi anggintêl wêntis | dhuh gustiningsun pangeran | yèn dika èstu anari | dhatêng ing awak mami | benjing amagut prang pupuh | wong Kêdhiri Ngurawan | tanapi ing Singasari | sampun aprang pinrih surake kiwala ||

8. kusuma adi Cêmara | sinambut maring ing laki | dhuh mirahipun kakang |[204] kusuma cèthi cuwiri | amung kêrase ugi | agawe rarasing kalbu | kawula kados tega | dhatêng kusumaning adi | ing jro larung dasihe angeka praya ||

9. ya ta kawarnaa enjang | Kêlana Jayadiluwih | sampun miyosi ing rana | anitih turăngga kuning | rinênggèng busana di | turăngga dinulu murub | rêtna ayu putri Cêmara |[205] sampun awahana èsthi | lir Srikandhi sarwi amangku gandhewa ||

[Ilustrasi]

--- 284 ---

cinampur bawur | Răngga Jayasantika | Jayalêksana Yudapati |[208] anèng ngarsa dadya panganjuring yuda ||

11. sakèhe putra ing Jênggala |[209] barise sampun miranti | sêparo pangawat kanan | sêparo pangawat kèri | sami busana adi | putra Jênggala anggêrgut | akulambi sangkêlat | lawan kulambi taluking[210] | wênèh ganggong tayêm lan sutra diwăngga ||

12. kadya kapirsa ngajêngan | têngarane ing ajurit | kêndhang gong maguru găngsa | angrok têngara tinitir | bêndhe lawan bèri |[211] kapirsa umyang gumuruh | tunggul kadi gurnita | daludak lir ăngga wêrdi | wadya agung kadi têdhuh kang hèrnawa ||

13. apan sang prabu ing Daha | Ngurawan lan Singasari | barise anèng ing wuntat | sumêrg lampahe lumaris | wus munggèng ing wuri |[212] kang wadya lir sêgara têdhuh |[213] kocapa natèng sabrang | kang anèng kutha Kêdhiri | wadyanira anggawa lan para putra ||

14. abêlabar ingkang wadya | kadya robing kang jêladri | sang dhanyang ingkang Prawita | wus mari dadya pawèstri | asru dènira angling | maring para putran-putranipun |[214] sakathahe atmajaningwang |[215] padha anglugasa warni | anglampahi larapati lawan wirang ||

15. timbalane kang juwata | kang dhawuh ing awak mami | sakathahe putraningwang | yèn sira dadya pawèstri | nora kalah Kêdhiri | yêkti kalah sira iku | yèn sira dadi lanang | pêsthi angrèh nungsya Jawi | yêkti mênang kaping sapta yudanira ||

1	widigdya (dan di tempat lain). (kembali) widigdya (dan di tempat lain).
2	sirike. (kembali) sirike.
3	Lebih satu suku kata: dandan sami lumaris. (kembali) Lebih satu suku kata: dandan sami lumaris.
4	Lebih satu suku kata: awahana gêgilingan payung seta. (kembali) Lebih satu suku kata: awahana gêgilingan payung seta.
5	marbuk. (kembali) marbuk.
6	Kurang satu suku kata: arja payung biru asèrèt pêrada. (kembali) Kurang satu suku kata: arja payung biru asèrèt pêrada.
7	Kurang satu suku kata: ajamang binuka asri. (kembali) Kurang satu suku kata: ajamang binuka asri.
8	prangwêdani. (kembali) prangwêdani.
9	netra. (kembali) netra.
10	mojok. (kembali) mojok.
11	ambèn-ambènan. (kembali) ambèn-ambènan.
12	enggar (dan di tempat lain). (kembali) enggar (dan di tempat lain).
13	garwa. (kembali) garwa.
14	Lebih satu suku kata: awak ingsun tinilar putra yêkti. (kembali) Lebih satu suku kata: awak ingsun tinilar putra yêkti.
15	asal. (kembali) asal.
16	Lebih satu suku kata: alon matur wêcana arum manis. (kembali) Lebih satu suku kata: alon matur wêcana arum manis.
17	Lebih satu suku kata: ona kang krasa ing galih. (kembali) Lebih satu suku kata: ona kang krasa ing galih.
18	Lebih satu suku kata: hèh garwane Klana Jayadiluwih. (kembali) Lebih satu suku kata: hèh garwane Klana Jayadiluwih.
19	asalira. (kembali) asalira.
20	mantu. (kembali) mantu.
21	kamêngkados. (kembali) kamêngkados.
22	Lebih satu suku kata: angandika wêcana pait gêndhis. (kembali) Lebih satu suku kata: angandika wêcana pait gêndhis.
23	Lebih satu suku kata: pratandhane bakal dadi karyaningsun. (kembali) Lebih satu suku kata: pratandhane bakal dadi karyaningsun.
24	bisa. (kembali) bisa.
25	Lebih satu suku kata: ya ta mèsêm wêcana pait gêndhis. (kembali) Lebih satu suku kata: ya ta mèsêm wêcana pait gêndhis.
26	mothah. (kembali) mothah.
27	Kurang satu suku kata: pun kakang arsa abêksa. (kembali) Kurang satu suku kata: pun kakang arsa abêksa.
28	Lebih satu suku kata: midêra sèwu nêgara. (kembali) Lebih satu suku kata: midêra sèwu nêgara.
29	Lebih satu suku kata: Răngga Jasantika. (kembali) Lebih satu suku kata: Răngga Jasantika.
30	Lebih satu suku kata: sarta pêngawat kiwa. (kembali) Lebih satu suku kata: sarta pêngawat kiwa.
31	Lebih satu suku kata: karêpe lara nangis. (kembali) Lebih satu suku kata: karêpe lara nangis.
32	Angabèi. (kembali) Angabèi.
33	Kurang satu suku kata: mutung watang piyambak. (kembali) Kurang satu suku kata: mutung watang piyambak.
34	Kurang dua suku kata: ya ta yèn sampun kaèksi. (kembali) Kurang dua suku kata: ya ta yèn sampun kaèksi.
35	Lebih satu suku kata: cêkêlên dèn ti-ati. (kembali) Lebih satu suku kata: cêkêlên dèn ti-ati.
36	Asmaradana. (kembali) Asmaradana.
37	Lebih satu suku kata: ngikal pêdhang malela. (kembali) Lebih satu suku kata: ngikal pêdhang malela.
38	Kurang satu suku kata: duk kala măngsa ingkang wong. (kembali) Kurang satu suku kata: duk kala măngsa ingkang wong.
39	mangke. (kembali) mangke.
40	Kurang satu suku kata: lawan Arya Wijatmaka. (kembali) Kurang satu suku kata: lawan Arya Wijatmaka.
41	Lebih satu suku kata: Astramiruda mlajar. (kembali) Lebih satu suku kata: Astramiruda mlajar.
42	irungirèki. (kembali) irungirèki.
43	asabe. (kembali) asabe.
44	botor. (kembali) botor.
45	tinjane. (kembali) tinjane.
46	Kurang satu suku kata: iya kêmbulana ingong. (kembali) Kurang satu suku kata: iya kêmbulana ingong.
47	Kurang satu suku kata: kawula atur uninga. (kembali) Kurang satu suku kata: kawula atur uninga.
48	ranangga. (kembali) ranangga.
49	Kurang satu suku kata: dhuh pangeran uculêna. (kembali) Kurang satu suku kata: dhuh pangeran uculêna.
50	Lebih satu suku kata: ngure-ure rema. (kembali) Lebih satu suku kata: ngure-ure rema.
51	Lebih satu suku kata: kojur dènnya têtapih. (kembali) Lebih satu suku kata: kojur dènnya têtapih.
52	Lebih satu suku kata: jamake wong pêrang. (kembali) Lebih satu suku kata: jamake wong pêrang.
53	angisin-isin. (kembali) angisin-isin.
54	Lebih satu suku kata: Răngga Jasantika. (kembali) Lebih satu suku kata: Răngga Jasantika.
55	Lebih satu suku kata: pira kadangmu kang tunggal bibi. (kembali) Lebih satu suku kata: pira kadangmu kang tunggal bibi.
56	Kurang satu suku kata: adhuh dewaku kangjêng kiyai. (kembali) Kurang satu suku kata: adhuh dewaku kangjêng kiyai.
57	sirahe. (kembali) sirahe.
58	ingambung. (kembali) ingambung.
59	Lebih satu suku kata: Ni Cêmara nèng ngarsa kapering. (kembali) Lebih satu suku kata: Ni Cêmara nèng ngarsa kapering.
60	Lebih satu suku kata: nganti napa tan magut jurite. (kembali) Lebih satu suku kata: nganti napa tan magut jurite.
61	amagut. (kembali) amagut.
62	kalindhih. (kembali) kalindhih.
63	balenjani. (kembali) balenjani.
64	Halaman 257 sampai dengan 258 tidak ada. (kembali) Halaman 257 sampai dengan 258 tidak ada.
65	Kurang tiga gatra: ke-4 (10i), ke-5 (6i), dan ke-6 (6u). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman yang tidak ada. (kembali) Kurang tiga gatra: ke-4 (10i), ke-5 (6i), dan ke-6 (6u). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman yang tidak ada.
66	Nomor pupuh ini dan bait-bait seterusnya belum tentu benar, mengingat ada 2 halaman hilang. (kembali) Nomor pupuh ini dan bait-bait seterusnya belum tentu benar, mengingat ada 2 halaman hilang.
67	Kurang lima suku kata. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada. (kembali) Kurang lima suku kata. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada.
68	kuwanin. (kembali) kuwanin.
69	Kurang satu suku kata: payo atandhing kuwanin. (kembali) Kurang satu suku kata: payo atandhing kuwanin.
70	Kurang tiga gatra: ke-1 (8a), ke-2 (11i), dan ke-3 (8u). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada. (kembali) Kurang tiga gatra: ke-1 (8a), ke-2 (11i), dan ke-3 (8u). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada.
71	Lebih satu suku kata: baya lara ragane dèn priha lampus. (kembali) Lebih satu suku kata: baya lara ragane dèn priha lampus.
72	mokal. (kembali) mokal.
73	Kurang satu suku kata: kadya ngobahêna jagad. (kembali) Kurang satu suku kata: kadya ngobahêna jagad.
74	Sandulumur. (kembali) Sandulumur.
75	agurawalan. (kembali) agurawalan.
76	Kurang satu suku kata: tan adangu nuli prapta. (kembali) Kurang satu suku kata: tan adangu nuli prapta.
77	pentari. (kembali) pentari.
78	Lebih satu suku kata: sampun prapta pamondhokan. (kembali) Lebih satu suku kata: sampun prapta pamondhokan.
79	pira. (kembali) pira.
80	lolohi. (kembali) lolohi.
81	Kurang satu suku kata: sira Dèwi Surèngrana. (kembali) Kurang satu suku kata: sira Dèwi Surèngrana.
82	kusuma. (kembali) kusuma.
83	Halaman 267 sampai dengan 268 tidak ada. (kembali) Halaman 267 sampai dengan 268 tidak ada.
84	Nomor pupuh ini dan bait-bait seterusnya belum tentu benar, mengingat ada 2 halaman hilang. (kembali) Nomor pupuh ini dan bait-bait seterusnya belum tentu benar, mengingat ada 2 halaman hilang.
85	Kurang satu suku kata. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada. (kembali) Kurang satu suku kata. Semestinya suku kata yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada.
86	Lebih satu suku kata: apan sampun wahana joli. (kembali) Lebih satu suku kata: apan sampun wahana joli.
87	Kurang tiga gatra: ke-1 (10i), ke-2 (10a), dan ke-3 (8e). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada. (kembali) Kurang tiga gatra: ke-1 (10i), ke-2 (10a), dan ke-3 (8e). Semestinya gatra yang kurang ini terdapat di halaman sebelumnya yang tidak ada.
88	Kurang satu suku kata: apanunggul intên mas adi. (kembali) Kurang satu suku kata: apanunggul intên mas adi.
89	gandanipun. (kembali) gandanipun.
90	tumêngèng. (kembali) tumêngèng.
91	Kurang satu suku kata: abêbungkul kêncana di rêtna. (kembali) Kurang satu suku kata: abêbungkul kêncana di rêtna.
92	Lebih satu suku kata: ngarsa wingking kanan lan kèri. (kembali) Lebih satu suku kata: ngarsa wingking kanan lan kèri.
93	Lebih satu suku kata: munggèng wuri putri Singasari. (kembali) Lebih satu suku kata: munggèng wuri putri Singasari.
94	Lebih satu suku kata: sinjang cindhe kêkupu. (kembali) Lebih satu suku kata: sinjang cindhe kêkupu.
95	Kurang satu suku kata: têpbah jaja amêmantêsi. (kembali) Kurang satu suku kata: têpbah jaja amêmantêsi.
96	Kurang tiga suku kata : pan audhêt cawêni ing sutra kuning. (kembali) Kurang tiga suku kata : pan audhêt cawêni ing sutra kuning.
97	Kurang satu suku kata: kêkacu mas lawan sawunggaling. (kembali) Kurang satu suku kata: kêkacu mas lawan sawunggaling.
98	Lebih satu suku kata: kêndhaga êmas ngayun. (kembali) Lebih satu suku kata: kêndhaga êmas ngayun.
99	Kurang satu suku kata: kate êmas nèng kanan kèri. (kembali) Kurang satu suku kata: kate êmas nèng kanan kèri.
100	Lebih satu suku kata: miwah kêndhi pratola. (kembali) Lebih satu suku kata: miwah kêndhi pratola.
101	Lebih satu suku kata: bungkul maniking banyu. (kembali) Lebih satu suku kata: bungkul maniking banyu.
102	Kurang satu suku kata: sumping êmas gêgubahan. (kembali) Kurang satu suku kata: sumping êmas gêgubahan.
103	Lebih satu suku kata ambêranyak pra inyane. (kembali) Lebih satu suku kata ambêranyak pra inyane.
104	Lebih satu suku kata: sami rinênggèng sotyane. (kembali) Lebih satu suku kata: sami rinênggèng sotyane.
105	bagaspati. (kembali) bagaspati.
106	Kurang satu suku kata: Nini Sanggit munggèng kiwa. (kembali) Kurang satu suku kata: Nini Sanggit munggèng kiwa.
107	Kurang satu suku kata: rinarêngga êmas cinawi. (kembali) Kurang satu suku kata: rinarêngga êmas cinawi.
108	pinatik. (kembali) pinatik.
109	sambêrlilène. (kembali) sambêrlilène.
110	Kurang satu suku kata: dhasare kasihan dhewe. (kembali) Kurang satu suku kata: dhasare kasihan dhewe.
111	Lebih satu suku kata: lir Dèwi Wilotama. (kembali) Lebih satu suku kata: lir Dèwi Wilotama.
112	Kurang satu suku kata: kêpbo mênggah agêlang kana kinêmit. (kembali) Kurang satu suku kata: kêpbo mênggah agêlang kana kinêmit.
113	Kurang satu suku kata: agalak lindrine agumawang. (kembali) Kurang satu suku kata: agalak lindrine agumawang.
114	Lebih satu suku kata: kèdhêp sapangandikane. (kembali) Lebih satu suku kata: kèdhêp sapangandikane.
115	Lebih satu suku kata: banyakdhalang ranipun. (kembali) Lebih satu suku kata: banyakdhalang ranipun.
116	Lebih satu suku kata: sutra jêne dadu. (kembali) Lebih satu suku kata: sutra jêne dadu.
117	Lebih satu suku kata: sumêrk lampahe dirada. (kembali) Lebih satu suku kata: sumêrk lampahe dirada.
118	Lebih dua suku kata: Ki Prasănta rereyong nèng wuri. (kembali) Lebih dua suku kata: Ki Prasănta rereyong nèng wuri.
119	Lebih satu suku kata: uyuhe lir pancuran. (kembali) Lebih satu suku kata: uyuhe lir pancuran.
120	nunggang. (kembali) nunggang.
121	Lebih satu suku kata: kêmilane palikang. (kembali) Lebih satu suku kata: kêmilane palikang.
122	Kurang satu suku kata: kula pagone atiba. (kembali) Kurang satu suku kata: kula pagone atiba.
123	Lebih dua suku kata: kang kawarna Prabu Singasari. (kembali) Lebih dua suku kata: kang kawarna Prabu Singasari.
124	Lebih dua suku kata: sampun lêpas nrajang wanawasa. (kembali) Lebih dua suku kata: sampun lêpas nrajang wanawasa.
125	Kurang satu suku kata: anèng soring prabatang. (kembali) Kurang satu suku kata: anèng soring prabatang.
126	Kurang dua suku kata: padha enggar aluru ya sari-sari. (kembali) Kurang dua suku kata: padha enggar aluru ya sari-sari.
127	Lebih satu suku kata: wênèh ana padhêkan. (kembali) Lebih satu suku kata: wênèh ana padhêkan.
128	Lebih satu suku kata: katunjang padha rowang. (kembali) Lebih satu suku kata: katunjang padha rowang.
129	Lebih dua suku kata: tan kawarna lampahe dipati. (kembali) Lebih dua suku kata: tan kawarna lampahe dipati.
130	Lebih satu suku kata: nusul kang anèng wuntat. (kembali) Lebih satu suku kata: nusul kang anèng wuntat.
131	nganti. (kembali) nganti.
132	Kurang dua suku kata: pan Ki Wasi Curiganata gumuyu. (kembali) Kurang dua suku kata: pan Ki Wasi Curiganata gumuyu.
133	Lebih tiga suku kata: putranira kang dadi woding ati. (kembali) Lebih tiga suku kata: putranira kang dadi woding ati.
134	ingenggalakên. (kembali) ingenggalakên.
135	Kurang satu suku kata: Kêlana Jayadiluwih. (kembali) Kurang satu suku kata: Kêlana Jayadiluwih.
136	Kurang dua suku kata: ing sakèhe kang para rabi-rabi. (kembali) Kurang dua suku kata: ing sakèhe kang para rabi-rabi.
137	Kurang satu suku kata: sakèhe para amanis. (kembali) Kurang satu suku kata: sakèhe para amanis.
138	Kurang satu suku kata: Kêlana Jayadiluwih. (kembali) Kurang satu suku kata: Kêlana Jayadiluwih.
139	Kartapati. (kembali) Kartapati.
140	Kurang satu suku kata: godhèg bêrngos kangêmas Wonagiri. (kembali) Kurang satu suku kata: godhèg bêrngos kangêmas Wonagiri.
141	Kurang satu suku kata: Jêjêtan lawan Pamêcut. (kembali) Kurang satu suku kata: Jêjêtan lawan Pamêcut.
142	Kurang satu suku kata: ingkang kapêrnah anom padha angujung. (kembali) Kurang satu suku kata: ingkang kapêrnah anom padha angujung.
143	Lebih suku kata: miwah sakèh pramèswara. (kembali) Lebih suku kata: miwah sakèh pramèswara.
144	Kurang satu suku kata: lawan putra ing Jênggala Marabangun. (kembali) Kurang satu suku kata: lawan putra ing Jênggala Marabangun.
145	Lebih satu suku kata: kaki putra napa kang karsa malih. (kembali) Lebih satu suku kata: kaki putra napa kang karsa malih.
146	rudita. (kembali) rudita.
147	Kurang satu suku kata: Ki Kêlana Anjayadiluwih. (kembali) Kurang satu suku kata: Ki Kêlana Anjayadiluwih.
148	Kêdhiri. (kembali) Kêdhiri.
149	Kurang satu suku kata: anênêdha sihing dewa luwih. (kembali) Kurang satu suku kata: anênêdha sihing dewa luwih.
150	Lebih satu suku kata: radèn putra angandika aris. (kembali) Lebih satu suku kata: radèn putra angandika aris.
151	Kurang satu suku kata: prabu sabrang ingsun atêtakèn. (kembali) Kurang satu suku kata: prabu sabrang ingsun atêtakèn.
152	digbya. (kembali) digbya.
153	Kurang satu suku kata: apan sira sampun tanpa tandhing. (kembali) Kurang satu suku kata: apan sira sampun tanpa tandhing.
154	Kurang satu suku kata: têtêlukan kang măncanêgari. (kembali) Kurang satu suku kata: têtêlukan kang măncanêgari.
155	Lebih satu suku kata: apa kang siranti. (kembali) Lebih satu suku kata: apa kang siranti.
156	Lebih satu suku kata: sabrang griyanipun. (kembali) Lebih satu suku kata: sabrang griyanipun.
157	Lebih dua suku kata: pan sarira kawula jrih jurit. (kembali) Lebih dua suku kata: pan sarira kawula jrih jurit.
158	Lebih satu suku kata: kang amindha juwata nauri. (kembali) Lebih satu suku kata: kang amindha juwata nauri.
159	Lebih satu suku kata: putra Jênggala lawas patine. (kembali) Lebih satu suku kata: putra Jênggala lawas patine.
160	Kurang satu suku kata: lèngsèr Kêlana Jayadiluwih. (kembali) Kurang satu suku kata: lèngsèr Kêlana Jayadiluwih.
161	Kurang satu suku kata: Bikang Murdiya tan arsa krami. (kembali) Kurang satu suku kata: Bikang Murdiya tan arsa krami.
162	Lebih satu suku kata: têka pantês sinjang cindhe wilis. (kembali) Lebih satu suku kata: têka pantês sinjang cindhe wilis.
163	Lebih satu suku kata : mila mujya smèdi. (kembali) Lebih satu suku kata : mila mujya smèdi.
164	Lebih dua suku kata: lir apait gêndhis. (kembali) Lebih dua suku kata: lir apait gêndhis.
165	Lebih satu suku kata: pagene sira mujya sêmèdi. (kembali) Lebih satu suku kata: pagene sira mujya sêmèdi.
166	Lebih satu suku kata: lumuntur wotsantun. (kembali) Lebih satu suku kata: lumuntur wotsantun.
167	Lebih satu suku kata: mila kawula mujya sêmèdi. (kembali) Lebih satu suku kata: mila kawula mujya sêmèdi.
168	Kurang satu suku kata: tulusa angrèh ing nungsya Jawi. (kembali) Kurang satu suku kata: tulusa angrèh ing nungsya Jawi.
169	Lebih satu suku kata: pêsthi sira mukti. (kembali) Lebih satu suku kata: pêsthi sira mukti.
170	jalarane. (kembali) jalarane.
171	Kurang satu suku kata: sang dyah turnya aris. (kembali) Kurang satu suku kata: sang dyah turnya aris.
172	Lebih satu suku kata: dhuh dewa tan padu. (kembali) Lebih satu suku kata: dhuh dewa tan padu.
173	Lebih satu suku kata: têmbe mirsa wèh mong. (kembali) Lebih satu suku kata: têmbe mirsa wèh mong.
174	Lebih satu suku kata: tingalana citrane sun iki. (kembali) Lebih satu suku kata: tingalana citrane sun iki.
175	Lebih satu suku kata: Bikang Murdeya ngênglêng ningali. (kembali) Lebih satu suku kata: Bikang Murdeya ngênglêng ningali.
176	Kurang satu suku kata: atulusa asih. (kembali) Kurang satu suku kata: atulusa asih.
177	Lebih satu suku kata: jwata iki nêmêni karsane. (kembali) Lebih satu suku kata: jwata iki nêmêni karsane.
178	Lebih satu suku kata: roro padha mujya kaprabone. (kembali) Lebih satu suku kata: roro padha mujya kaprabone.
179	Kurang satu suku kata: Ki Sandulumur amuwus aris. (kembali) Kurang satu suku kata: Ki Sandulumur amuwus aris.
180	Lebih satu suku kata: ngatona dewa sira kang luwih. (kembali) Lebih satu suku kata: ngatona dewa sira kang luwih.
181	Kurang satu suku kata: agumuyu ingkang para nyai. (kembali) Kurang satu suku kata: agumuyu ingkang para nyai.
182	asu. (kembali) asu.
183	Lebih dua suku kata: Sandulumur sarwi ngiwi-iwi. (kembali) Lebih dua suku kata: Sandulumur sarwi ngiwi-iwi.
184	Kurang satu suku kata: dèn gawea kuramasa iki. (kembali) Kurang satu suku kata: dèn gawea kuramasa iki.
185	Lebih satu suku kata: angsal dewa kang linuwih. (kembali) Lebih satu suku kata: angsal dewa kang linuwih.
186	Lebih dua suku kata: ngur lakia wong liyan. (kembali) Lebih dua suku kata: ngur lakia wong liyan.
187	Lebih satu suku kata: tan dadi rasaning ati. (kembali) Lebih satu suku kata: tan dadi rasaning ati.
188	datan. (kembali) datan.
189	Lebih satu suku kata: datan lêrês dhêmên jwata asung wigna. (kembali) Lebih satu suku kata: datan lêrês dhêmên jwata asung wigna.
190	Lebih satu suku kata: pan arsa panggih kang rayi. (kembali) Lebih satu suku kata: pan arsa panggih kang rayi.
191	Lebih satu suku kata: kusuma putri Cêmara. (kembali) Lebih satu suku kata: kusuma putri Cêmara.
192	Lebih satu suku kata: dingarèn kapanggih guling. (kembali) Lebih satu suku kata: dingarèn kapanggih guling.
193	Lebih dua suku kata: sapraptane pagulingan. (kembali) Lebih dua suku kata: sapraptane pagulingan.
194	Lebih satu suku kata: asru dènnya ngaras pipi. (kembali) Lebih satu suku kata: asru dènnya ngaras pipi.
195	Lebih tiga suku kata: ngandika pait gêndhis. (kembali) Lebih tiga suku kata: ngandika pait gêndhis.
196	Lebih satu suku kata: gawe samêlanging ati. (kembali) Lebih satu suku kata: gawe samêlanging ati.
197	Lebih satu suku kata: punapa milu prang pupuh. (kembali) Lebih satu suku kata: punapa milu prang pupuh.
198	Lebih satu suku kata: ping kalihe lara ati. (kembali) Lebih satu suku kata: ping kalihe lara ati.
199	Kurang satu suku kata: mèsêm rahadèn putra. (kembali) Kurang satu suku kata: mèsêm rahadèn putra.
200	Lebih satu suku kata: apan sarwi ngaras pipi. (kembali) Lebih satu suku kata: apan sarwi ngaras pipi.
201	Lebih satu suku kata: nadyan kawula ugi. (kembali) Lebih satu suku kata: nadyan kawula ugi.
202	Kurang satu suku kata: adadosa rêmak rêmpu. (kembali) Kurang satu suku kata: adadosa rêmak rêmpu.
203	Lebih satu suku kata: lan Wijatmaka dados cucuking yuda. (kembali) Lebih satu suku kata: lan Wijatmaka dados cucuking yuda.
204	Kurang satu suku kata: adhuh mirahipun kakang. (kembali) Kurang satu suku kata: adhuh mirahipun kakang.
205	Lebih dua suku kata: rêtna putri Cêmara. (kembali) Lebih dua suku kata: rêtna putri Cêmara.
206	Lebih satu suku kata: sumahab lampahing bala. (kembali) Lebih satu suku kata: sumahab lampahing bala.
207	Lebih satu suku kata: tawok lêmbing lawan bêdhil. (kembali) Lebih satu suku kata: tawok lêmbing lawan bêdhil.
208	Lebih satu suku kata: Jalêksana Yudapati. (kembali) Lebih satu suku kata: Jalêksana Yudapati.
209	Lebih satu suku kata: sakèhe putra Jênggala. (kembali) Lebih satu suku kata: sakèhe putra Jênggala.
210	taluki. (kembali) taluki.
211	Kurang satu suku kata: bêndhe kalawan bèri. (kembali) Kurang satu suku kata: bêndhe kalawan bèri.
212	Kurang satu suku kata: uwus munggèng ing wuri. (kembali) Kurang satu suku kata: uwus munggèng ing wuri.
213	Lebih satu suku kata: wadya lir sêgara têdhuh. (kembali) Lebih satu suku kata: wadya lir sêgara têdhuh.
214	Lebih dua suku kata: maring para putranipun. (kembali) Lebih dua suku kata: maring para putranipun.
215	Lebih dua suku kata: kabèh atmajaningwang. (kembali) Lebih dua suku kata: kabèh atmajaningwang.

Penanggalan

Leksikon

Telusuri

Panji Jayakusuma, Staatsbibliothek zu Berlin (Ms. or. quart. 2112), abad ke-19, #912 (Pupuh 52–67)

Pencarian Teks

52. Pupuh Kinanthi ingkang gumanti

53. Sinom

54. Pangkur

55. Pupuh Durma ingkang gumanti têmbang

56. Asmaradona[36] ingkang gumanti

57. Pupuh Durma ingkang gumanti

58. Pupuh Mijil ingkang gumanti

59. Pangkur[66]

60. Kinanthi kang têmbang

61. Asmaradana

62. Dhandhanggula[84]

63. Pupuh Pangkur gumanti

64. Pupuh Kinanthi kang gumanti

65. Pangkur

66. Pupuh Mijil kang gumanti

67. Sinom