Pakubuwana VI, Anonim, c. 1920, #122 (Pupuh 01–06)
| 1. | Pakubuwana VI, Anonim, c. 1920, #122 (Pupuh 01–06). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan. |
| 2. | Pakubuwana VI, Anonim, c. 1920, #122 (Pupuh 07–16). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan. |
| 3. | Pakubuwana VI, Anonim, c. 1920, #122 (Pupuh 17–25). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan. |
| 4. | Pakubuwana VI, Anonim, c. 1920, #122 (Pupuh 26–32). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan. |
Pencarian Teks
Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].
[Pakubuwana VI][1]
--- 1 ---
1. Dhandhanggula
1. madubrata puspitaning tulis | kang rinêngga pamêdharing kănca | saking pèngêtan gancare | rinumpaka ing kidung | kinudi mrih bisaa dadi | têtuladaning para | ugêring aluhur | nglêluri lêluhur kuna | kang kinênan wusadaning ala bêcik | papa kalawan arja ||
2. mulya waluyanirèng budi[2] | tumanêming kasidaning sêdya | tinêmaha katêmahe | tuman tumon tinêmu | tumalawung lawanging dhiri | kadhadha ing panêdha | lêpiyan kawuwus | sumingkira păncabaya | dinohêna ing halat myang tulah sarik | dènnya murwèng carita ||
3. wau ingkang winursitèng Kawi | nagari têlênging rat Jawa[3] | nênggih ing Surakartane | Adiningrat winuwus | kontap ing rat sanuswa Jawi | tan ana kang mêmadha | sasamaning ratu | agênging karatonira | bawane ing bawana ambawani[4] | kèringan parangmuka ||
4. kathah para raja kanan kering | kusut kasatmata wus warata | samya sumawita wèntèh | têtêpe sabên taun | atur-atur brana lan putri | arta myang wastra-wastra | pira-pira katur | makêtêr saisining rat | nagri Surakarta Adiningrat Jawi | jaya wiji jawata ||
5. wantah wutah wahyu miyatani | muliya [...] têdhaking Mataram | ratu luwih dêrajade | kinasihan Hyang Luhur | paugêran lêluhur nguni | kêna kinocapêna | arjaning praja gung | sabubaring bêrandhalan | ing Dipanagaran sawadya kajodhi | wuwuh arjaning praja ||
6. Surakarta
--- 2 ---
nyata pasir wukir | loh jinawi kêrta tur raharja | panjang-punjung rata rame | kang sarta wus misuwur | murah sandhang lan murah bukti | sabarang tinanêma | ngêmoh pangundhuh[5] | dhasar ngiwakkên samodra | palabuhan kathah ngubêngi pasisir | gampang mrih upajiwa ||
7. mila sangsaya kathah sujanmi | liyan băngsa samya dêdagangan | maneka-neka kawarnane[6] | kathah samya dhêdhukuh | wismèng dhusun lan wismèng nagri | sabaya pêpayonan | nora tuna untung | nadyan sundêl palanyahan | warna-warna lyaning băngsa bêcik-bêcik | akèh rêgane murah ||
8. dhasar kalis pra durjana têbih | abêbasan tumêlung kang cêdhak | amanglung kang têbih kabèh | padhang jagad sumuluh | nagari gêng obore wêning | têbih kunjaranira | kèringan ing sagung | satru jaya dalêm sirna | mungsuh-mungsuh samya sang mangsah ngabêkti | têtêp ratu utama ||
9. tuman-tumanêming tata-titi | têtelaning sajahad[7] warata | têntrêm tan ana bêncorèh | sarèh tan ana saru | sayuk rukun wong sanagari | tan ana cêcêngilan | prabawane ratu | ambêk manik pinasthika | duk samana kang jumênêng narapati | kaping nêm mangun tapa ||
10. kacarita jêjuluking aji | kang Sinuhun Kangjêng Susuhunan | Pakubwana Senapatyèng | Ngalaga ing Matarum | Ngandar Pahman Sayidin Adi | Panatane Agama | sarengating rasul | ratu adil paramarta | kang sambada ing warna taruna pêkik | pindha Sang Hyang Asmara ||
11. cahya mubyar manuksmèng sitangsi | lanyap longok [lo...]
--- 3 ---
[...ngok] barêgas bêranyak | lagya nêmbêlas yuswane | wantêr widagdèng têmbung | widindaya ing agal rêmit | sampurna ing aguna | guna marta nulus | wus kasob kaonang-onang | ratu dibya wirotama ing ajurit | sambada sugih bala ||
12. pra santana samya sêkti-sêkti | kacatur ingkang dadya manggala | para santana lurahe | bêbanthènging praja gung | Kangjêng Gusti Pangran Ngabèi | lawan Jêng Gusti Pangran | Kusumayudèku | katiga Jêng Gusti Pangran | Arya Purubaya kang catur Jêng Gusti | Arya Buminata[8] ||
13. pănca Kangjêng Gusti Mangkubumi | kang sapisan nagri Surakarta | wontên kang winuwus malèh | pêpakune praja gung | măngka agul-agule ngajurit[9] | senapati ngayuda | yogya munah satru | Jêng Gusti Pangran Dipatya | Arya Mangkunagara kang kaping katri | ipe lan sri narendra ||
14. wasis salir ulahing ajurit | kang minăngka manggalaning praja | inêbing kori sakèthèng | têtêp yèn nêmu ewuh | wontên malih wadya brêtyaji | anglurah ingkang para | wiraning praja gung | kêkasih Radèn Mas Arya | Cakrakusuma gagah prakosa kadi | Sang Prabu Baladewa ||
15. dene pramugarining nagari | kang angasta pusaraning praja | patih măngka pikukuhe | paugêraning ratu | bangbang alum-aluming nagri | apan wus kawisesa | dening mantri ngayun | angayomi sabawana | ajêjuluk kangjêng radèn adipati [adi...]
--- 4 ---
[...pati] | ping dwi Sasradiningrat ||
16. patih dibya wus sasat narpati | sinêmbah-sêmbah para punggawa | samba kanuragane[10] | kathah lamun cinatur | rêroncène patih linuwih | wau para manggala | punggawa gung-agung | kang sami amangku bawat | pra nayaka jaba jro nyakawan sami | Arya Jayadiningrat ||
17. kalih Purwadiningrate katri | Kartadiningrat jangkêpe papat | Suradiningrat namane | para bupati sagung | pan ing jawi ingkang nisihi | Tumênggung Wiraguna | Prawiragunèku | katiganya Mangkuyuda | Hănggawăngsa kapate nayaka jawi | dene para punggawa ||
18. anon-anon pangkat bupati[11] | Wrêksanagara Yasadipura | Yasanagara katrine | lan Bujanagarèku | pănca Jayanagara malih | Mangunnagara lawan | Martanagarèku | sadaya bupati praja | sêkti-sêkti samya wirotamèng jurit | prawira măndraguna ||
19. dene para bupati panamping | gunung misah majêgan galadhag | jêksa cinatur namane | Jaksanagara wau | Dipadirja lan Sumanagri | Mangkudirja kalawan | Wăngsanagarèku | Rajamanggala lan Cakra- | nagara myang Sutanagara lan Niti- | praja myang Kupraja[12] ||
20. Rajaniti lan Tirtanagari |
--- 5 ---
Amongpraja Bupati kratonnya | Pusanagara nandhone | lan Martapuranipun | kathah lamun pinurwèng tulis | dene jawining praja | măncanagarèku | pasisir datan winilang | amung mêndhêt ingkang samya anglurahi | Măncapraja kang wetan ||
21. Adipati Natadirja Pathi | Yudanagara ing Pasuruan | Mlayakusuma ing Pace | Wirasuma Madiun | iku angrèh para bupati | dene măncanagara | bang kulon winuwus | nanging wis kalong sinigar | dening kangjêng gupêrmèn binawah maring | Kraton Ngayogyakarta ||
22. amung kantun bupati kêkalih | ing Banyumas Prawiranagara | Căndranagara kalihe | Kêdhu Pagêlèn têpung | samya angrèh samèng bupati | dene para bupatya | ing pasisir kidul | wadananane mung satunggal[13] | ing Pacitan Suryanagara Dipati | ingkang lor wadananya ||
23. Suryadiningrat Dêmak Dipati | samya angrèh samining punggawa | nêracak kadikdayane | ing sabên taun[14] | gêgiliran para bupati | tugur nèng Surakarta | saprajuritipun | tangèh lamun cinatura | rêroncène wadyabalaning narpati | wau kang kawarnoa ||
24. sri narendra apan sampun akrami[15] | dhaup lawan sadhèrèk nak-sanak | putri saking Ngabeyane | sinung nama Jêng Ratu | Kancana tan antara [a...]
--- 6 ---
[...ntara] lami | sang nata malih krama | wayah kaping têlu | putri Mangkubumèn ika | prênah bibi nak-sanak lawan sang aji | apan wus sinung nama ||
25. Ratu Êmas tan antara malih | krama angsal ing Adinagaran | bibi nak-sanak prênahe | sinung nama Jêng Ratu | Madurêtna tantara malih | amundhut gar malih[16] | putra-putrinipun | Dyan Arya Adipamênang | canggah dalêm ingkang sinuhun ping kalih | apan wus sinung nama ||
26. nênggih Gusti Jêng Ratu Taruni | sampun jangkêp sakawan garwendra | kathah garwa paminggire | pinitung patang puluh | sanès petang badhaya srimpi | jaka palara-lara | manggung myang katanggung | ladèn saking măncapraja | pira-pira prawan miwah para putri | owon[17] kênya jro pura ||
27. samya lagya anêdhêng birai | ing busana ngadi-adi warna | mrih karênan mring sang rajèng | dadya busananipun | jroning pura sagung pra putri | têtêp lir suralaya | kratone Hyang Guru | kadhaton ing Surakarta | sarwa rêtna busananing pura asri | sasat ngendrabawana ||
28. kang minăngka sagung widadari | pêpingitan sagung putri dhomas | miwah bêdhaya srimpine | tangèh lamun cinatur | jroning pura kang para putri | kalangkung awibawa | panjênêngan ratu | garwa sakawan dah-endah | ngasorakên Ratih miwah Rarasati | ing
--- 7 ---
swarga ngendraloka ||
29. yèn cinăndra catur pramèswari | ingkang sêpuh Jêng Ratu Kêncana | putri ing Pangabeyane | langak-langak apatut | kasêmbadan bêranyak manis | dêdêg ngronje ajênar | wiragane kaduk | kèwês sêmune prasaja | lêlewane sêdhêng sèdhêt mêrakati | pindha Dyah Banuwatya ||
30. dene pramèswari kang sumêndhi | nênggih Gusti Kangjêng Ratu Êmas | putri ingkang Mangkubumèn | sêdhêng dêdêge tanggung | kaduk wilêt manising lathi | prasaja tan lêlewa | jêtmika ing têmbung | gandhange winor wiraga | sasolahe amigunani ngrêspatèni[18] | kuning sêmu mardapa ||
31. labêt saking kamuktèning puri | angalêntrèh sarèhing sakarsa | dumêling sênên cahyane | tumeja angênguwung | tinon pindha Dyah Rarasati | dene kang nomêr tiga | garwane sang prabu | putri ing Adinagaran | Gusti Kangjêng Ratu Madurêtna nami | sèdhêt dêdêg pidêksa ||
32. wănda lurus kaduk ngrêspatèni | jênar wijang marada binabar | wilêt ing salêlewane | wiraga-raga patut | ngêsing sapda winor ing manis | kèwês saparibawa | bawane dyah ayu | pindha putri ing Ngastina | Dyah Lêsmanwati kang wuragil[19] | putri ing Pamênangan ||
33. nênggih Gusti Jêng Ratu Taruni | wiragane lir Dèwi Supraba | ambêngle kengis kuninge | wêwêg salira lurus | rêspatine
--- 8 ---
wuwuh mrakati | parigêl ing tanaga | lêlewane patut | sêdhêp kèwês pangandika | kaduk manising wadana nawangsasi | sumèh sêmu prasaja ||
34. wasis busana sênên ing liring | larang rêngune suwung tan ana | wignya miguna sarèhe | ing karsanirèng kakung | langkung bi basa basuki[20] | anuju nujwèng karsa | anyondhongi kayun | sang prabu langkung trêsna[21] | mring Jêng Ratu Anèm padununganing sih | tan pisah ing saparan ||
35. kasor kabèh pramèswari katri | tan winênang gêgandhengan asta | amung Kangjêng Ratu Anèm | saparan runtung-runtung | tinaruntun nèng asta kering | yèn ngubêngi jro pura | jêng ratu têtêlu | tansah umiring nèng wuntat | gumarubyug wuri kang para paminggir | srimpi miwah badhaya ||
36. yèn pinuju lêlangên sang aji | amakani bandêng nèng bandêngan | tan pisah Jêng Ratu Anèm | miwah lamun pinuju | mubêng-mubêng jroning nagari | tanapi pasanggrahan | tan pisah jêng ratu | jajar lênggah nèng kareta | pramèswari katrinya ngadhêp nèng ngarsi | salaminya mangkana ||
37. kusut ing tyas pramèswari katri | nanging agung winuwus ing driya | apa baya pasthine[22] | tan kandêl swatanipun | marang laki kang mêngku bumi | narima ing satitah | manawa ing besuk | anêmu wisesèng wuntat | tinata ing jroning driya nahên prihatin[23] | jêng pramèswari tiga ||
--- 9 ---
38. nanging tansah lumampah saari | barang karsaning raka narendra | tan mèngèng ing satindake | wèh ngêrês kang samya wruh | sasolahe jêng ratu katri | tan wus yèn cinarita | wau kang winuwus | Jêng Ratu Anèm samana | wus garbini praptèng măngsa mijil putri | warnendah sinung nama ||
39. nênggih bandara Dyan Ayu Gusti | Saparintên datan lami seda | amung jro pura tangise | langkung putêk sang prabu | miwah garwa Ratu Taruni | agung dènnya udrasa | kantu sak gènipun | agung pangimuring raka | mrih lêjare ing garwa kêrêp miyosi | cangkrama maring wana ||
40. amburu mênjangan lan kancil[24] | nuba ngirup mina ring bangawan | tan wus wuwusên critane | lêlangên sang aprabu | dènnya amrih sukaning sori | kunêng wau winarna | jêng ratu kang sêpuh | Kancana putri Ngabeyan | lami dènnya anahên driya prihatin | tangèh kapadhan karsa ||
41. rinasa-rasa pan saya risi | tan bisanon solahing rakendra | nêmpuh byat milalu ngalèh | lênging nala linuluh | lêgugane anglalu lali | puwara ambêbana | dèn wêdalna gupuh | kondur marang Pangabeyan | baya sampun karsaning Hyang Murbèng Pasthi | Kangjêng Ratu Kancana ||
42. panuwune sampun dèn lilani | kondur dhatêng dalêm Pangabeyan | orêg wong jro pura kabèh | pangungune ing kalbu | marang kangjêng ratu kang mijil | namane pramèswara | apan wus kapundhut | sinantun [sinantu...]
--- 10 ---
[...n] ratu bêndara | datatita wau kang winuwus malih | Kangjêng Ratu Taruna ||
43. tantara wus lami anggarbini | praptèng mangsanipun babar[25] | putrèstri endah warnane | kalangkung sukanipun | sang prabu sampun aparing[26] | nama dhatêng kang putra | bandara dyan ayu | nênggih Gusti Sapariyah | pêparaban timur dènira parêkis | langkung dinama-dama ||
44. nèng jro pura winong pramèswari | katiganya ganti-ganti ngêmban | miwah pra bibi sakèhe | giliran patang puluh | angêmongi dyan ayu gusti | tan wus yèn cinarita | wau gusti timur | ingugung sakarsa-karsa | kunêng wau kacrita sri bupati[27] | malih kagungan putra ||
45. putri saking paminggir kêkalih | ingkang sêpuh wus sinung pêparab | Dyan Ajêng Sadiyah mangke | bibi asmaraningrum | mung karane Dyan Ajêng Mênthik | ingkang anèm badara[28] | dyan ajêng winuwus | Mublak ingkang bibi nama | Imbaningrum paripurna putri katri | kalis têbih lêlara ||
46. enggal agêng putra-putri katri | kinêmba mring arta myang busana | kalangênan sawarnine | tangèh ucapên kidung | pangugunge mring putra katri | wau kang winursita | kangjêng sang aprabu | kondur saking siwaka[29] | pinêthukkên garwa pramèswari katri | nèng tundhaning talundhag ||
47. prabayasa mêndhak wus kinanthi | Ratu Anèm manjing kamar gora | lukar lir sabên-sabêne | sakapraboning ratu | palêsthane [pa...]
--- 11 ---
[...lêsthane] busana bukti | kêmbul lan pramèswara | katigane wau | miwah para putra-putra | putra wayah kang wus krama datan kèri | dhahar tunggil sateja ||
48. sabubare dhahar sri bupati | kadi sabên ngubêngi kêdhatyan | sarimbit Jêng Ratu Anèm | ingayab para arum | dene kangjêng ratu kêkalih | Êmas lan Madurêtna | sowangan wus kondur | marang puranya priyăngga | kawuwusa wau kang agung sarimbit | sang nata lan dayinta ||
49. nutug dènnya lêlangên jro puri | wusing kondur têrus masareyan | lawan Kangjêng Ratu Anèm | tumanêm ing sakayun | nguyu-uyu kayungyun sami | miluluting pamalat | pamulêting lulut | saluwaring karasikan | nêmbah matur Gusti Jêng Ratu Taruni | pukulun sri narendra ||
50. têbihêna ing tulah myang sarik | kamipurun cèthine sumêngka | tambuh tan wruh ing awake | nêdya darbèni atur | marang laki tur-atur luwih | mêngku ing sarat Jawa | ajrih yèn kasiku | sang aprabu duk miyarsa | turing garwa gapyuk rinangkul sang dèwi | tan wis ingaras-aras ||
51. liniling-liling dangu ngarasi | sarwi ngêlus-êlus sinomira | dhuh babo intênku dhewe | musthikaning kadhatun | baya ratu manis mrakati | kusuma aja maras | ing tyasira masku | age sira ngandikaa | apa ingkang sira ingkang karêpake gusti[30] | tumplakên tri bawana ||
52. jro kêdhaton kurasên kang
--- 12 ---
bêrsih | lamun ana kurange jaluka | têlung nagara punjule | mas rêtna sêsotya gung | samparana kadi karikil | marmane Hyang tan kurang | ing karaton ingsun | jêng ratu mèsêm manêmbah | dhuh gustiku kang satuhu pangran mami | ratu panutan amba ||
53. ing dunya myang praptanirèng akir | têtêp dununging sêmbah kawula | tulusêna parêkane | manjalmaa ping sèwu | aywa pisah têtêpa nyèthi | dhuh gusti sri narendra | têbih sing puniku | kang dados atur kawula | punapa gih gusti panjênêngan aji | têtêp sih mring kawula ||
54. sri narendra duk miyarsa aglis | angrungkêpi jajahanirèng garwa[31] | dhuh mirahku pindho gawe | kêrigên pra dyah ayu | wus tan ana kang dadya kapti | têbih mring para kênya | lyan sira intêku[32] | sanadyan ngendrabawana | para widadari isining swaga[33] di | tan ana kaya sira ||
55. ing sih trêsnèngwang tumanêm gusti | yèn ngantia trêsnèng dyah liya[34] | amung marang sira dhewe | cumanthèl ing jêjantung | wus gumantung tuntunging ati | mulêt poking paningal | ngidêri pandulu | sasat intên nyawaningwang | têtêp pati uripku nèng sira yayi | gusti aja wêweka ||
56. mèsêm tumungkul Jêng Ratu Ragil | adhuh sokur gusti dèn tulusna | asih marang cèthine[35] | nanging ta kula nuwun | kamipurun [kamipuru...]
--- 13 ---
[...n] nyuwun pêpanggil | tandhaning asih trêsna | mring parêkanipun | gusti nuntên paringana | putra kakung kang bangkit gumantya aji | mêngku rat Surakarta ||
57. paran lamun ngantos lami-lami | inggih botên darbe putra priya | eman têmên karatone | kabyat mèsêm sang prabu | sarèhêna karsanta yayi | yêkti măngsa suwunga | sira jumêrutku | pêputra priya dumadya | gumantyèngsun mêngku rat ing nuswa Jawi | yèn pinarêng dening Hyang ||
58. murbèng ngalam sayêktine gusti | măngsa dadak mindhoni karya[36] | babo pramilane anggèr | sêsuwunên satuhu | dènira Hyang Kang Maha Sukci | Gusti sira wênanga | mêmadhahi êmasku[37] | nurbuat wijining raja | dèn amantêp têmên panyuwun ta gusti | siyang ratri ywa pêgat ||
59. bokmanawa katurunan i[38] sih | ing Hyang Wisesa pinaringan wênang[39] | mêmadhahi ing wijine | ratu kang mêngku wahyu | ambawani bawana Jawi | wajibe mung rialat | yèn têmên tinimu[40] | nora luwih raganingwang | mung sadarma lumaku karsaning Widhi | êndi kang wus winênang ||
60. amadhahi wiji ngong narpati | upamane anyêbara kacang | marang gon sapakolèhe | ing lêmah kang wus patut | êndi ingkang bisa nukuli | yèku kang wus kalilan | anurunkên ratu | jêng ratu matur manêmbah | dhuh pukulun pangandikan ta kapundhi | mugi dèn tulusêna ||
61. lilah dalêm sampun [sampu...]
--- 14 ---
[...n] wontên malih | ingkang ngamungna badan kawula | ingkang madhahi wijine | ing ratu kang amêngku | tanah Jawa sampun lyan malih | sang prabu angandika | dhuh mirah intênku | gusti aywa layang driya | luwih bangêt gon ingsun ngewang-ewangi | kang dadi panuwun ta ||
62. matur malih jêng ratu wotsari | dhuh pukulun kalamun sanyata | kang dadya pangandikane | ing lair batinipun | nrus ing kalbu tan mindho kardi | ulun nyuwun bêbana | ing paduka prabu | lamun dèrèng kalampahan | ing panyuwun kula darbèni siwi[41] | priya ginadhang raja ||
63. gumantya ing kaprabon narpati | jêng paduka sampu[42] ngantos nyata | misik wanodya liyane | gusti kalamun sampun | kaparêng ing panyuwun mami | mugi dèn andikakna | ing sabda kang tuhu | paugêran kang rinêksa | duk miyarsa sang prabu lêgêg tan angling | dangu-dangu ngandika ||
64. adhuh nyawa mirahku kang dadi | paran ing sih ing katrêsnaningwang | nora pracaya batine | mring pangandikaningsun | kudu-kudu minta sayêkti | sajatine prasêtya | kang sêtya satuhu | gusti aja wancak driya | jênêng ingsun wus su tan cipta malih[43] | dyah liya amung sira ||
65. yèn ta durung kalakon mas gusti | panuwunira pêputra priya | têmên ora sêdya sèdhèng | marang dyah liyanipun | angamungna sira mas gusti | nyawa
--- 15 ---
lamun ngantia | ngong cidra ing wuwus | wuwus ingkang kawêdal[44] | aja awèt gusti gon ingsun ngratoni | mêngku rat Surakarta ||
66. gumalêgêr sajawining puri | obah gunung-gununge majupat | oyag sajagat gonjinge | gêtêr-patêr gumludhug | sru balêdhèg jumêbrèt mijil | saking bantala mubal | mandhuwur gumrunggung | sacêlaking pasareyan | măndhakiya gêtêring tyas sri bupati | wus nyipta yèn sanyata ||
67. andikanya ing wau sang aji | dènnya sampun aparing prasêtya | mring garwa Jêng Ratu Anèm | sinêksèn gunung-gunung | isèn-isèn jagad ngèstrèni | mirong-miringing driya | kangjêng sang aprabu | ngungun langkung miduwungnya | nanging agung sinamur-samur ing galih | sruning cipta narama ||
68. wusing purna prasêtyaning aji | wungu sare ngenggar-enggar[45] | marang jro patamanane | ingayap para arum | angalapi kang sari-sari | kulingling jro kalangan | anggèn taru-taru | turut têpining tanêman | sri narendra tansah wagugên ing galih | dene aturing garwa ||
69. pan kagagas-gagas jroning galih | nora lilih malah amêmular | mulur nalare angalèwèr[46] | gumêr woring kêkuwur | kawuryane pating saluwir | osiking tyas mangkana | dhuh babo ragèngsun | durung sah saking lampahan | lagi bae rampung prakaraning jurit | katêkan manèh mêngsah ||
--- 16 ---
70. luwih abot boboting ajurit | mungsuh măndraguna ing ayuda | sêkti tan ana wujude | aprang sajroning kayun | anguyuna ayuning bumi | nanging bênêr manawa | kabanjur wak ingsun | katungkul ing kawibawan | têmah lali nalurine kang mêngkoni | yèn tan pêputra priya ||
71. sapa ingkang gumanti ing benjing | angrèhakên ing karaton ingwang | miwah kang bala sakèhe | gunging kamuktèn ingsun | pan ginagas saya ngranuhi | tangèh yèn winuwusa | kangjêng sang aprabu | kondur mring prabasuyasa | kadya adat tan owah saari-ari | grining kang kawibawan ||
72. bawaning karajan tan winarni | ya ta wau hyang arka wus linggar | manjêr nglarap mangilèn[47] | hyang-hyang jaladra madu | mănda-mănda mindêng nyoroti | kabèh wêwangunanira[48] | jro kêdhatun[49] | hyang arka lèrèh lampahnya | kadi dèrèng marêm dènira ningali | jro pura Surakarta ||
73. srining busana katon adi[50] | miwah wulat èstri jroning pura | kayuyun solah bawane | duk samana sumurup | diwangkara saengga purik | muriki wong jro pura | tan ana wong kang nusul[51] | mangilèn ing dawangkara[52] | gumrah manuk-manuk mêmilih gon sami | kasusu praptanira ||
74. sang hyang wulan pan mèh andhadhari | ingkang pêksi ajrih bok kawênangan[53] | marang ing taman [tama...]
--- 17 ---
[...n] parane | kukila kadi wayuh | anggiliri saking sangêt sih | wulangun tyas angarang | mring kalulutipun | kombang brêngêngêng marêngya | nèng wiwara lir wuwus mriyêm pradèng sih | misesa ing asmara ||
75. amicara carita suruping | toyanya lumrang limut araras | gêgana abra sêkare | lintang kadya sumawur | kèhing para sajroning puri | manuk katut mata[54] | manêmpuh rum-arum | wulan mamingkis araras | amuwuhi kalangênan srining puri | pura surendra loka ||
76. balêrêngi rêsmining kang sasi | gumêbyar busananing jro pura | sangsaya wuwuh rarase | wor lintang-lintang wuluh | muncar-mancur nèng wiyati[55] | tunggal prabaning wisma | ing srikanta panggung | gèning pramèswari nata | pan ing kono kalanira sri bupati | nambrama mriyêmbada ||
77. lawan Gusti Jêng Ratu Wuragil | kilèning wisma kanan kang taman | butulan mring bandêngane | latar krikil sumawur | tinatirah ing bata putih | pinacak suji rancang | tinunjung ing cèt biru[56] | gapura ingukir samya | bêbatune pinulas parada kuning | gumêbyar diwangkara ||
78. wulan mawêlu sumilak kadi | ngintip-intip kontap mangun atap | ing suraloka langêne | gêbyaring lintang luku | silih lawan kayun-kayuning | kang rinênggèng parada | têtirah sumunu | sinêrang ing samirana | tejaning ron kèngêl kadya
--- 18 ---
ngêlayoni | pradapaning parada ||
79. kongas mengas tumamèng gănda mrik | widaning dalu mênuhi grana | graitaning tyas rarase | wangwang wangunan wungu | wonga-wonganing dyah kaèksi | wus kawawas jroning tyas | wiweka kawêngku | têngis anangis upama | rarasing dyah rinabasèng kakung ajrih | liruning têmbing-têmbang ||
80. wênèh ana parêkan aguling | timpah-tinimpah sami rowangnya | liling-linilingan gêntèn | gantya guyu-ginuyu | rewa-rewa ganti nitihi | kalih samya sukanya | myang ngrurum rinungrum | sinau pulang asmara | parandene ana kang wasis awêgig | laris samya sinambat ||
81. yèn angungrum ing awak pakolih | malah kadi rinungrum ing driya | gêtêr mêngkarag wulune | yèn suwe saya angluh | kadi bêdhêl kulit myang daging | tyas ajur ting balêsar | tibèng siti mamur | sumyur mawur acasaran[57] | sru kumêpyar malah rahsanira mijil | sruning asmara cipta ||
2. Asmaradana
1. tangèh langêning pawèstri | wênèh ana jêjelungan | gulaganthi lawah bêncèn | kêndhi gêrit myang jamuran | lèyèk sarta kauman | gumêdêr rame gumuruh | swaraning kênya jro pura ||
2. tan wus warnanê[58] ing tulis | sampun surus[59] sang hyang arka | gumêbyar katon lintange | lumrang gandane puspita | ulêkan jroning pura | pinanduk maruta musus [musu...]
--- 19 ---
[...s] | marma sumawur kang sêkar ||
3. anjrahing siti pan asri | sri tinon pating karêthal | kataman dening obore | para bupati kang nganglang | rêspati nyangking pêdhang | wuri prawira gumrudug | sikêp gêgamaning aprang ||
4. têpung ngubêngi jro puri | ing sabên dalu mangkana | para bupati kang caos | nganglang lan para prawira | wira-wiri kaping pat | ing dalu datan cinatur | kunêng gênti kang kocapa ||
5. enjing kangjêng sri bupati | miyos lênggah ing parasdya | mariksa srimpi galadhèn | bêksa gêndhinge ludira | muluk sênggake umyung | ngrangin găngsa nganyut-anyut | wilêt wor swaraning bawa ||
6. pasindhèn kang para èstri | kawuryan kêplok ngumandhang | condhong lan tibaning êdhong | ing gêndhing gêndhunging kêndhang | alok adhêlak-dhêlak | mêlung swarèng canthang balung | muwuhi kuwunging pura ||
7. rêrêng sêrênge pan asri | sri tinon rêsmining pura | lir Kaendran upamane | duk Hyang Girinata lagya | cangkrama langên taya | para widadarinipun | sarimpi miwah badhaya ||
8. jibêg pra dewa sumiwi | isthane para sêntana | kang sumiwèng ngarsa katong | miwah gung para putra[60] | pangeran panji riya | dènmasan urdênasipun | kang samya saos sadaya ||
9. titim[61] nèng paseban sami | tan awor sapăntha-păntha | mêlatêr nèng palatarane[62] | samya konjêm ing batala | ingkang [ing...]
--- 20 ---
[...kang] samya sewaka | suka tyasira sang prabu | mulat ing putra santana ||
10. katon suyudira sami | lulut sih trêsnèng paseban | tan ana kang ngothangake | pangeran putra santana | riya panji dènmasan | saking kadarmaning prabu | karoban ing danamarta- ||
11. nira sang nata mratani | ambêlabar pindha bêna | ing bêngawan tanpa pêdhot | mili ing sadina-dina | mratani ing sabuwana[63] | bawaning kêprabon prabu | pramukane pramudita ||
12. têtêp tyasira kang mêsthi | sawusing kadya mangkana | wau ta kangjêng sang katong | dangu mirsani badhaya | kang bêksa ing ngarsendra | milih dyah kang ayu-ayu | kang wignya wiragèng raga ||
13. sêdhêng-sêdhênging birai | sampurna ulahing bêksa | parigêl tandang tanduke | kaduk wilêting lêlewa | lêpda sampurnèng basa | iramaning gêndhing lulut | lêkêting raras asmara ||
14. warata wasis pangliring | galak sumêdhèting ulat | ngujiwati mring sang katong | katênta yèn piniluta | warata samya cipta | ciptaning driya atrênyuh | rênyêping solah wigêna ||
15. nata gung dèn inggati[64] | gatining lara wanita | tan tinampan sasmitane | sinamur ningali bala | kadyewa tan kawawa | para dyah samya miduhung | sinamar nyampar seredan ||
16. mêdhi kèngsêr sirig nêbih | muriki kang darbe pura | mila sang prabu têmahe | tan age agah-agahan | tan keguh
--- 21 ---
ing panggugah | kang kagugu ing tyas agung | karasa aturing garwa ||
17. sinamar sinamur ing galih[65] | linali-lali linalar | mulur lir dèn elingake | dangu-dangu sri narendra | matah kêparak jaba | wanita pangkat tumênggung | nama Nyai Sêcapura ||
18. hèh jaba dhawuhna aglis | marang gandhèk ingkang jaba | kon nimbali bapa Patèh | Sasradinengrat dèn enggal | manjinga jroning pura | nyi tumênggung nyêmbah mundur | praptèng bale marcukundha ||
19. wus nuding gandhèk kêkalih | lêlayu mring kapatihan | kunêng ta wau lampahe | kalih dutaning narendra | wau ing kêpatihan | sira risang mantri ngayun | wibawa apdi narendra ||
20. sinêmbah para bupati | sambada ambên muskitha | gunamartane angêntèk | wêweka tyas sadubudya | widakda lêbdèng basa | basa basukining têmbung | asih marang kawlasarsa ||
21. waskitha manthêng patitis | ajêg tindake nagara | miwah ta pangadilane | warata sinama-sama | nyata patih utama | tumanêming bawana gung | warăngka kondhanging praja ||
22. kabèh kang dipun wêngkoni | ing sajroning jagad Jawa | wus sirna pangrêsulane | anggêpe sami ambapa | marang sang mantrimuka | ajrih lulut sumuyut[66] | iyêg sumangsah sumêmbah ||
23. mila kèringan ing têbih | kalising para dursila | durcara ilang labête | saking bawaning apatya |
--- 22 ---
arjaning praja-praja | ing ngamănca miwah dhusun | têntrêm tan ana bêncorah ||
24. eca tyasing wong sabumi | gampang amèt upajiwa | katêkan barang karêpe | saking arjaning nagara | murah kang sarwa boga | sabarang rèhing praja gung | linakon ora rêkasa ||
25. kasamur sunaring ati | suka tètèhing parentah | mung satitah tumindake | kèdhêp ing saparibawa | bawaning sang apatya | wignya sampurnèng pamêtu | jrih asih wong sanagara ||
26. sêmbada lan pra bupati | kang samya bêkêl parentah | samyambêg raharja kabèh | warata pinasthika[67] | asih sasama-sama | milane saya kalangkung | raharjaning Surakarta ||
27. kunêng wau ta winarni | sira risang mantrimuka | lagya kalangênan wirong | anèng ing pandhapa umyang | ngarangin kang gamêlan | rarase anganyut-anyut | wirèng èstri binusanan ||
28. wus kadya badhaya srimpi | bêksa pat dhadhap kreta[68] | dhasar wadagdèng[69] solahe | parigêl bisa wiraga | kaduk galaking ulat | ngècèr èsêming tumungkul | akarya brangtaning priya ||
29. dhasar wus lêbdèng pakarti | titining asmara tăntra | amêmengin sasolahe | jaragan wadon eceran | mila yèn kapatihan | wirèngan èstri gumubyrug[70] | para priya kang tumingal ||
30. ngintip-intip jawi kori | korine ingkang butulan | kathah
--- 23 ---
tumingal ngalèsèt | nèng ngisor waringin jajar | sinambi amêmangan | jajanan kathah ing warung | wira-wiri para magang ||
31. magang pakaryaning sami | samya bêsus ing busana | sambada kabagusane | sutane para bupatya | pasisir măncapraja | myang panèwu mantri patuh | răngga dêmang miwah jajar ||
32. pamagangane kang manjing | kawêngku ing kêpatihan | ngayangan ewon cacahe | busêkan sadina-dina | seba anambut karya | tangèh warnanên ing catur | wau jêng radyan dipatya ||
33. eca dènnya lênggah kursi | nèng pananggap sisih wetan | dèn ayap pra kanomane | kang angampil upacara | tamèng kalawan pêdhang | pakêcohan myang pusipun | nèng ngèmpèr jajar satata ||
34. eca dènira siniwi | sang patih angiras rêrasan[71] | agunên panggaweyane | lan nayaka lid pradata | kang nuju samya seba | anglapurkên karyanipun | tindakên adiling praja ||
35. kasaru praptaning kalih | gandhèk carakèng narendra | gupuh sang patih adêge | saking kursi palênggahan | mêthukkên ing talundhag | pindhane pandhapa manggung | pandhodhoke ngapurancang ||
36. kandhêg dutaning narpati | kalih anèng bale rata | angadêg alon ature | nêdha rahadyan dipatya | jêngandika ngandikan | manjinga jroning kêdhatun | sandika rêkyana patya ||
37. mundur kalih cundaka ji | sang nindyamantri
--- 24 ---
wus sigra | angrasuk kaprabon age | clana gubêg cindhe abang | kampuh rêngganis pradan | ukup moga lugas wungu | makutha biru balibar ||
38. warăngka ladrang rêspati | sinêlut ing êmas sulaman[72] | intêne pating pancorot | kêna sunaring raditya | gumêbyar gêbyar-gêbyar | wusing purna mantri ngayun | dènira busana sigra ||
39. miyos jawi wus cumawis | kuda titihan nèng ngarsa | cara karajan kambile | wus budhal rêkyana patya | gumuruh mawurahan | kang umiring sêlur anglur | gêgaman ngrakit jajaran ||
40. tan kocap rêkyana patih | lampahe anèng marga[73] | mandhap ing galèdhègane | laju malêbèng jro pura | kandhêg ing marcukundha | panggih bupati kang tungguk | sigra wus atur uninga ||
41. ing narendra dèn timbali | kerit Nyi Gung Sêcapura | lawan bopati kang caos | wus praptèng ngarsa narendra | têbih ingawe sigra | cêlak rinakêtan gupuh | wus parêk sarsa[74] narendra ||
42. tur sêmbah gupuh alinggih | sang prabu alon ngandika | bapa mulane sira ge | sun timbala[75] manjing pura | prakara mantunira | Ni Mbok Ratu Nom anjaluk | pêputra ingkang abakal ||
43. gumantya kaprabon mami | ngratoni ing Surakarta | luwih karya walangatos | ribêting tyas ingsun bapa | katêmpuh ing prakara | karane wênang wus sanggup | dombani panyuwunira ||
44. tan liya-liyaning [liya-...]
--- 25 ---
[...iyaning] èstri | kang masthi amadhahana | nurbuwad wijining katong | liyane ing mantunira | Ni Mbok Ratu Taruna | ingsun wus jumurung agung | nyantosani ing paminta ||
45. tibaning wiji narpati | aja nganti tibèng liya | aliya bèk[76]@@ Ratu Anom | onêng tyas têmah prasêtya | sêtyane kang sanyata | mulane asru kaduwung | hèh ta bapa kaya ngapa ||
46. yèn ta kalakona nganti | wiji tibaning aliya | paran baya wêkasane | sêtyèngsun wus kawêdal[77] | ing basa kang rinêksa | bêbasan lamun kalantur | dening Hyang Murbèng Wisesa ||
47. paran widakdane dadi | ing rèh tindaki kasidan | ing panêmu panyuwune | ngaurip wajib istiyar | ngupaya guna bisa | bisane lêstari tuhu | ing sêdya arjaning basa ||
48. bisa sah saking prihatin | rêkyana patih miyarsa | ing pangandikaning katong | kadung sru pangungunira | wusana lon aturnya | dhuh pukulun sang aprabu | kalangku[78] gampil punika ||
49. yèn sampun pinarêng takdir |[79] | ing sarana sêsarate | ing ngriki wontên pandhita | kados paduka nata | sampun mirsa nanging prabu | kasupèn saking wus lama ||
50. sang prabu ngandika aris | ing ngêndi bapa dunungnya | pandhita kang wus linuwèh | tur sêmbah rêkyana patya | inggih Ngrêbabu arga | bawah Salatiga gunung | Kyai Thuthuk wastanira ||
51. kagyat sang prabu lingnya ris |
--- 26 ---
iya bapa sun kèlingan | babane Thuthuk biyèn[80] | duk wurung jumênêng ingwang | kêrêp dolan marana | bapak timbalana gupuh | pak Thuthuk manjinga pura ||
52. ngong arsa mêminta sih[81] | ngalap bêrkahe wong tuwa | nutugake pamitrèngong | duk ingsun masih jêjaka | kêrêp nginêp nèng kana | miwah duk ingsun malêbu | jroning kawah Mêrapika ||
53. kaengsun kon nunggoni[82] | iya pakne Thuthuk ika | pitêkur ana pinggire | ing samêngko kabênêran | bapa ing aturira | dadi nora pindho kayun | nutugake sobat kuna ||
54. nglêstarèkke padha bêcik | bapa aja ngandika gyat | gonira nimbali age | aja karungu ing kathah | sandika kyana patya | tur sêmbah sampun tinundhung | wêdale saking jro pura ||
55. tan wus ucapên ing tulis | sira risang mantrimuka | praptaning dalêm nulya ge | miji jaga satru juga | ingutus kanthi sêrat | lêlayu maring Rêbabu | watês bawah Salatiga ||
56. kocap duk samana nagri | ing Salatiga enggal[83] | kasrahe marang guprêmèn | lagya tumindak rong măngsa | kèlu marang Samarang | datan kinocap ing kidung | Ki Jagasatru lampahnya ||
57. mangsuli carita nguni | sasurut dalêm ping gangsal | sasampuning madêk katong | kaping nêm Pakubuwana | têtilarane kadang | saking ping gangsal winuwus | kang sami sugêng kewala ||
58. kakung putri
--- 27 ---
kang winilis | pitulas kakunge lawan | pitu kang putri cacahe | samyendah endah ing warna | sambada wirutama | susila jatmikèng têmbung | widagda guna wêweka ||
59. pasang sasmitane lantip | wus samya sêdhêng diwasa | ngajêngakên barandhalane[84] | nênggih ing Dipanagaran | ing karsa sri narendra | kang rayi sadaya sinung | nama sêpuh jêng pangeran ||
60. nuju ri sami miyosi | sang prabu amagêlaran | bangsal manguntur lênggahe | ing amparan gadhing gajah | rinêngga ing sêsotya | Jêng Kyai Maesa nêmpuh | pusaka saking Jênggala ||
61. binabut baludru bordir | ingayap para badhaya | sarimpi miwah manggunge | paminggir palara-lara | samya ngampil-ampilan | pracara kaprabon prabu | sawunggaling banyakêmas ||
62. ardawalika kêmit[85] | sulak cêpuri gêndhaga | rotan panjênêngan kawong | gandhewa jêmparing pêdhang | tamèng suduk walanggar | tuwin towok laring manuk | ra ing kering kanan[86] ||63. bêntêt paglaran kang nangkil | pra bupati pra wadana | kliwon panèwu mantrine | răngga dêmang padêlêgan[87] | myang para măncapraja | kang nuju jaga praja gung | sumiwèng ngarsa narendra ||
64. ulubalang samya nangkil | miwah kang para prawira | prajurit têpung barise | andhêndhêng ngêpang akapang | kang ngêpung pagêlaran | pating prêngangah dinulu | abyor lir sêkar sêtaman ||
65. para putra [pu...]
--- 28 ---
[...tra] kanan kering | miwah kang para santana | nèng taritis mangunture | dhêdhêp tan ana swara[88] | lênggahnya sri narendra | nèng dhampar mangu ngênguwung | dènnya mêdhar pangandika ||
66. marang rêkyana patih[89] | sira Rahadyan Dipatya | Sasradiningrat namane | ing karsa jêng sri narendra | rayi dalêm Radyan Mas | Abu Yahmin sinungan wus | jêjuluk Kangjêng Pangeran ||
67. Arya Suryabrata tuwin | kang rayi malih radyan mas | sang adi sinung arane | Jêng Pangeran Natabrata | de kang rayi malihnya | Radyan Mas Manada sampun | pinaringan nama Pangeran[90] ||
68. Natadiningrat mantêpi | kang rayi Dyan Mas Suparman | pinaringan jêjuluke | Jêng Pangeran Săntasuma | Rahadyan Mas Suharja | pinaring sêbutanipun | Jêng Pangeran Sumabrata ||
69. wau kang rayi nèm malih | nama Radyan Mas Yahuda | jêng pangeran jujuke[91] | Ariya Pringgakusuma | kang rayi malih Dyan Mas | Sêmakud sinungan juluk | Jêng Pangeran Suryaningrat ||
70. anulya kang rayi malih | Rahadyan Mas Samadiman | anèng Banyumas timure | sarêng wus kasrah Walănda | kondur mring Surakarta | diwasa sinung jêjuluk | Pangran Mênggung Sindusena ||
71. tuwin rayinipun malih | pêparab Dyan Mas Sukirman | wus sinung pangran namane | Jêng Pangran Suryapura[92] | kang rayi malih nama | Dyan Mas Salamêt wus sinung | nama Pangran Suryasama ||
--- 29 ---
72. wus warata para ari | sinung sabin tiga bêlah | rongatus sèkêt blanjane | de para kadang narendra | para putri winarna | prênah nèm sadayanipun | dèrèng wontên palakrama ||
73. kang sêpuh namanirèki | nênggih Dyan Ajêng Sangibah | nulya Samaniyah kang nèm | Sangidah miwah Samsiyah | Murtasiyah kalawan | Kadisah wuragilipun | Radyan Ajêng Sasmaniyah ||
74. dene kang sêpuh pribadi | saking garwa pramèswara | nênggih Jêng Ratu Êmase | nênggih Dyan Ajêng Kadibah | krama dhaup kalawan | Mangkunagara ping têlu | sinung nama lan narendra ||
75. Jêng Ratu Kadhaton nami | wusing sampat paripurna | sang nata jêngkar ngadhaton | orêg kang samya sewaka | dhodhok angapurancang | prajurit prèsêntir gupuh | urmat tambur mawurahan ||
76. binarung swaraning musik | salomprèt suling mabyungan | mawarna-warna larase | mawor swaraning pradăngga | malangên kapiyarsa | yèn tinon wau sang prabu | lir jawata ngejawantah ||
77. dèn ayap pra widadari | manggung kêtanggung badhaya | kang ngampil pacara katong | ayu anom warnanira | rinêngga ing busana | rêspati sasolahipun | wiraga-raga karana ||
78. sêdhêng dêdêge rêspati | mandul payudaranira | ambêngle kengis tudinge | gandês saparibawanya | kunêng datan winarna | sapraptanirèng [saprapta...]
--- 30 ---
[...nirèng] ing kadhatun[93] | pinêthuka para garwa ||
79. lajêng dhahar sri bupati | lawan ingkang para garwa | myang para putri sakèhe | nutug dènnya bujana[94] | ya ta ingkang winarna | wau malih kang winuwus | dutyaning rêkyana patya ||
80. Ki Jagasatru wus panggih | lan Kyai Thuthuk pêpajar | yèn duta saking sang katong | andika kyai ngandikan | sarênga lampah kula | gusti sang prabu wulangun | kangên dhumatêng andika ||
81. wus lami datanpa panggih | sajênêngira narendra | tansah kathah kang ginalèh | tan kobêr onênging mitra | mangke pinuju lêga | sang prabu èngêt ing kalbu | lami mitran lan andika ||
82. mila mangke dèn timbali | Ki Thuthuk suka miyarsa | wontên ing ngriku lamine | dutendra kongsi rong dina | langkung sinuba-suba | wuwusên asrining dhusun | ing Rêbabu Jatisrana ||
83. wismane kampung kêkalih | wêlit sinulam ing wilah | pring wulung gêbyog gêdhège | patang aringe tir-tiran | klambune jingga abang | madaringane kumêndhung | bantala putih sungsun sanga[95] ||
84. mubêng kinepang tarêtip | sumêblak putih ingusar | gambare tinata jèjèr | kiwa têngêning krobongan | kaca baligon pradan | ing ngisor bênète tanggung | têbêngê ukir-ukiran ||
85. sêtroline gantung siji | munggèng saluhuring meja |
--- 31 ---
bundêr linaraban sêpre | manggung satêngahing jrambah | kori agêng têtiga | kayu jati cinèt biru | pandhapane blak-êblakan ||
86. mung pagêr hèk kayu jati | turut taritis pandhapa | mubêng mung longkang dalane | ing ngajêng miwah ngiringan | sabên saka sinungan | jêmbangan isi ngrêmbuyung | kêmbang-kêmbange ngayangan ||
87. latare gasik kumrining | têpung winêdhi karakal | pala pêlêm pêthetane | kiwa têngêning padhapa | jambu jêruk kalawan | sawo kêpêl blimbing dhuku | dhuwêt manggis lan kaleca ||
88. cikal kinarikil pinggir | kanthil kananga lan kalak | salam năngka miwah durèn | srikaya mulwa lan maja | soklat pête myang gayam | sinêlan jambe manglajur | mujur jajar bêbanjaran ||
89. turut papan pagêr pinggir | ginalamit ing galagar | regole palêngkung putèh | patut têtirahe sela | mubêng kinarya umpak | katata sor pagêr têpung | winêngku kadya kanaka ||
90. tinon sing mandrawa kèksi | pratapan Gadamadana | Kapi Jêmbawan dununge | munggul nèng puncak aldaka | rumpil margane munggah | ting carèwèh murah banyu | padhukuhan Jatisrana ||
91. tan wusa langêning ardi | ing Rêbabu Jatisrana | Ki Thuthuk ingkang mandhirèng | ngrênggani ing padhepokan | wus raga-raga dadya | misuwur rêsi pinunjul | panggênturing subratanya ||
92. tilar dhahar miwah
--- 32 ---
guling | mung sabên salapan dina | yèn nuju Gara Kasihe | Ki Thuthuk pamanganira | miwah kalamun nedra | amung sabên ari Sabtu | abêbantal roning kamal ||
3. Sinom
1. miwah lêlèmèk balarak | inganam kinarya widhig | munggèng sasoring mandera | sawurining gandhog têbih | singup mojok sandhing pring | ori bayêyêt arungkut | salamine mangkana | lakune Ki Thuthuk masthi | mila saya misuwur liya desa[96] ||
2. maharsi ing Jatisrana | putus ngèmine[97] sajati | gêntur tapa tur ngibadah | mungkul wus sanyata mruhi | ing kukum tan amikir | ing pakewohing lyanipun | mila sangsaya kathah | kang pruwita anyênyantrik | saparentah siyang ratri tan garêsah ||
3. cinatur duk samana[98] | Ki Thuthuk apan wus lami | gandhèng lawan sri narendra | duk dèrèng jumênêng aji | yèn kala akalingling | lêlangên ngubêngi gunung | Ki Thuthuk antut wuntat | ing siyang dalu umiring | andombani ing lampah kang lilakonan[99] ||
4. miwah duk gêbyar ing kawah | sapucake gunung Marapi[100] | Ki Thuthuk tut wuntat[101] | ing siyang ratri tan kari | nunggoni lunggah[102] pinggir | myang kalanya nyêngkal dhusun | ing Paras karsanya kaya[103] | pasanggrahan yèn kêkaring | ing aldaka ngiras mêmasuh sarira ||
5. kunêng sawuse mangkana | dutane rêkyana patih | jangkêp kalih dina budhal | kaya Ki Thuthuk wus kerit | tan wus langêning [la...]
--- 33 ---
[...ngêning] margi | wau ta kaya Ki Thuthuk | wus prapta kapatihan | lêrês sakilèn pandhapi | pan sadalu panggihan lan kyana patya ||
6. majarkên karsaning nata | milane dipun timbuli[104] | aywa dadi mamanging tyas | Ki Thuthuk duk miyarsi[105] | suka aturira ris | yèn makatêna pukulun | mugi dipun samêkta | sêsarate warni pitik | pitik warna cêmêng mulus sabalungnya ||
7. kang lagya wayah kumanggang | lajêng dipun olah êtim | amrih lajêng kadhahara | ing kangjêng sri narapati | ingkang sapalih ugi | lajêng kalorotna gupuh | mring garwa ingkang dadya | panggalih dimèn lêstari | anggarbini kang kados karsa narendra ||
8. yèn wus pinarêng dening Hyang | yêkti botên kaping kalih | kagyat gumujêng sang patya | adhuh kabênêran kyai | manira duk ing wingi | nêmbe nampani pisungsung | saking Bupati Blitar | ayam alas tur cêmani | durung katur marang gusti sri narendra ||
9. bagya kêmayangan baya | kyai upamane iki | ngupayaa pirang warsa | pan durung karuhan olih | ayam alas cêmani | bêcik banjur sesuk esuk | ingsun lapurkên sira | marang kangjêng sri bupati | matur alon Ki Thuthuk inggih sandika ||
10. sang patih malih ngandika | wis kyai ngasoa dhisik | sesuk dèn padha samêkta | wus kondur rêkya patih[106] | ing dalu tan winarni | enjinge samêkta
--- 34 ---
sampun | sira sang mantrimuka | wus masuk kêprabon aglis | lan Ki Thuthuk wus samêkta nuli budhal ||
11. jajaran angering nganan | mênggês sang nata anitih | turăngga bang bèk-èbègan | ingayap pacara wuri | Ki Thuthuk wus miranti | cinara kapêdhak mungguh | ngampil talêmpak sulam | cakêt nèng wuri tan têbih | sapraptane galedhegan laju dharat ||
12. têrus tumamèng jro pura | kandhêg anèng sri pênganti | panggih bupati kang jagi[107] | wus atur uninga aglis | mring nyi mênggung kang tampi | sigra dènnya caos unjuk | mring kangjêng sri narendra | pinuju lênggah panêpin | lan kang paman Jêng Gusti Pangran Dipatya ||
13. Ariya Kusamayuda[108] | pinuju malêbèng puri | duk samana wus warata | para pangeran dipati | sabên ari sumiwi | giliran pan satu-satu | sumiwi ing ngarsendra | wau kangjêng sri bupati | eca lênggah ing kursi alon ngandika ||
14. paman Arya Sumayuda | paran ta wartane nguni | duk alame bêrandhalan | kang dika patah jagani | pakewuhing ajurit | mapakkên mungsuh kang rawuh | para putra santana | sintên kang katingal luwih | matur alon Jêng Gusti Kusumayuda ||
15. inggih ramanta piyambak | bapak Kyai Mangkubumi | wontên Ngampèl bêbarisan | nganthi para putra sami | suyut ing kanan kering | girising tyas sami ngumpul | kawêngku pabarisan [paba...]
--- 35 ---
[...risan] | ing Ngampèl kang Mangkubumin | ngantos sagêd ayasa kutha rêrekan ||
16. mubêng binètèng santosa | ing dhusun Ngampèl tarêtip | prajurite kawan nambang | sanèse kang magêrsari | sarta kang para siwi | prajurit jangkêpe sèwu | mila bêrandhal bibar | gêbug Ngampèl pothar-pathir | kuthetheran kathah kang dadi bandhangan ||
17. Pangeran Dipanagara | palajênge ngilèn gitik | Magêlang kang tumadhah[109] | bupatinipun[110] tindhihi | putra Ngayogya kalih | langkung rame campuhipun | pisah kasaput surya | kathah prajurit kang mati | duk bêrandhal kawus maras asasaran ||
18. plajênge gubêt mangetan | ing sêdya malbèng nagari | gêbog kang wontên Pijenan | baris kasêntanan ngrapit | ingkang nyenapatèni | pun Arya Mataram têguh | santosa angrèh bala | kathah kang kacêpêng mati | pun bêrandhal atusan pêjah gulasah ||
19. mila salamine aprang | pun bêrandhal botên ngancik | dhusun Ngampèl myang Pijenan | kawusa kapati-pati | kèringan ing ajurit | Ngampèl lan Pijenan ywa | lajêng mungsêr kewala | bêrandhal turut pasasir | karusakan kang dèn ambah kaboyongan ||
20. pramilane ulun sigra | mêdal lajêng pacak baris | wontên Kêdhu campuhira | rame ngantos tigang sasi | sinusulan Kumpêni | tindhih Jendral Iman antuk |
--- 36 ---
sawulan brandhal bebas | tumpês kathah kang ngêmasi | palajênge mangidul jujug Têlacap ||
21. kathah siti ing ngamănca | kèdêgan bêrandhal kanji | kabandhang dados boyongan | desane dipun anciki | pinicakan bupati | mantri dêmang răngga gunung | tanah Banyumas kathah | kalongipun tiyang bumi | dalah dhusun pasabinan pagunungan ||
22. kathah kang kawêngkonan[111] | dene barandhal nuli[112] | ginusah bupati Blora | pun Căndranagara kanthi | para bupati tuwin | Kumpêni kang jaga laut | ing Cilacap tri nambang | binendrong gotri lan mimis | kathetheran bêrandhal kaponthal-ponthal ||
23. ngunthul langkung karusakan | palajênge turut wukir | ngalor ngetan ting pasêbar | ginusah para bupati | ing Ngayogya nandangi | miwah pra Kumpêni agung | kang baris Pamancingan | rame dènnya campuh jurit | pra bupatining brandhal kathah kang pêjah ||
24. lèrès têrus mangetan[113] | plajênge ngiras nadhahi | pamoke baris Ngayogya | samarga-marga ajurit | ringutên pra bupati | pangungsire siyang dalu | pisah nèng Pawatêsan | punggawa Ngayogya tuwin | para putra santana sabalanira ||
25. kandhêg lajêng bêbarisan | ing dhusun Watêsan ngriki | pun brandhal lajêng gêbag[114] | baris patihan nadhahi | kanthi Suryanagari | prajurit Pacitan agung | kèlês karoban [ka...]
--- 37 ---
[...roban] lawan | aprang ngantos kalih sasi | pun barandhalal morot anggêbug Sêmbuyan[115] ||
26. tinadhahan parêng tandang | wong Mangkunagaran kanthi | Bupati Malang sabala | aprang ngantos sangang ari | brandhal saya brindhil[116] | gubêt prange ambaliwur | sang prabu andika[117] | kalangkung santosa inggih | para senapati kang mêngkoni bala ||
27. kadi wus tan bisa gagal | nalare pra senapati | têpung barise kalangan | suprandene masih bangkit | lumêbèng jro nagari | ngantos tumêkèng Kêdhawung | Sawojajar gegeran | wong têlukan sami ngili | ingobongan wismane lawan barandhal ||
28. guguping manah kawula | miyosi saking jro puri | nora nganti wadyabala | angamungkên kang kêmit[118] | kaparak sawatawis | lan wiratamtama satus | budhal mring Patêlukan | rame campuhing ajurit | wuri nusul gumalêdhêg pra punggawa ||
29. myang Kumpêni mawurahan | nusul prang bêrondong bêdhil | myang kangmas Mangkunagara | paman Buminata kanthi | Purubaya Ngabèi | atusan prajuritipun | ambyuk sarêng tumandang | kadi angrubuhna langit | pan amuput prang sadintên Sawojajar ||
30. ulun kaparêng tumandang | ngarahkên wong magêrsari | arame ulêng-ulêngan | nèng têngah ingsun nglajêri | kêpanggih padha siji | Pangran Dipanagarèku |
--- 38 ---
ngong suguh mimis mas[119] | Ki Kencarupa ngênani | nèng walikat aniba saking turăngga ||
31. Pangeran Dipanagara | rinêbut binêkta lari | wadyabalane sumahap | ambyuk ngêbyuki pêpati | langkung ramene jurit | pisah kasaput ing surup | plajênge nunjang palang | mangetan tinut Kumpêni | ingsun lajêng kondur manjing kênyapura ||
32. residhèn ngatêr pandhapa | miwah pra pangeran sami | kang tan milu ngungsir mêngsah | sumiwi ngarsèng sun kadi | sabên-sabên tinangkil | sawatara nuli mantuk | bubar asowang-sowang | dene kang sami angungsir | saparane barandhal tansah tut wuntat ||
33. Pangeran Mangkunagara | Buminata Angabèi | kanthi pra bupati jaba | miwah kang bala Kumpêni | jêng gusti matur ris[120] | milane sagêd pikulun | brandhal manjing nagara | awit prang Sêmbuyan nguni | apdi dalêm pun Mênggung Kudanawarsa ||
34. pêpatih Mangkunagaran | pangungsire kirang titi | plajênge brandhal anggiwar | gubêd ngalèr ngilèn gitik | dinalih mlajêng têbih | mangetan anurut gunung | mila Kudanawarsa | sabalane sarêng prapti | Wanagiri kandhêg lêrêp bêbarisan ||
35. kinira lajêng mangetan | sasaba mubêng pasisir | tan nyana nylêmpit umpêtan | ngalèr ngilèn lajêng gitik | barisan Dlanggu nguni | pun Tăndhanagara mlayu | los tilar pabarisan [pabarisa...]
--- 39 ---
[...n] | gègèr prajurite sami | ting bêlulur playune padha tilar gêgaman[121] ||
36. bubar mawur ting salêbar | sagunge wong magêrsari | tambuh parane ngungsia | tinilar ing senapati | bêdhahing Dlanggu nguni | pun brandhal lajêng malêbu | sagêd manjing nagara | ngrêsayah ngobong-obongi | ing Nglêbak lan Tanjunganom mung Têlukan ||
37. tanapi ing Danupayan | sapangilèn pothar-pathir | sapangidul sapangetan | dumugi kampung Sêmanggi | makatên wite nguni | sagêding manjing praja gung | pun brandhal bar-umbaran | saking pun Tăndhanagari | maras tyase mlajêng tilar gêgaman[122] ||
38. gumujêng dènnya ngandika | sang prabu paman kaspundi | manungsa kalamun lagya | kinarya lêlakon pasthi | kadi pun Tăndhanagri | bupati nayaka patuh | tur gagah prakosa[123] | gêng luhur godhèg ngajrihi | brêngos capang sacêngkang galak polatan ||
39. tan pantês ajriha aprang | patut doyan nginum gêtih | muluki ati mêntahan | kajêbul atine cilik | wong dadi senapati | mêngkoni barisan agung | katêmpuhing prakara | ubayane balejani | ora eman ninggal sawah sèwu karya ||
40. tan tumolih kawibawan | ilang tilase bupati | pripèhane naradipa | mantu Pangran Mangkubumi | tan isih wêdi gêtih | kaya têdhake wong bingung | dangu imbalan sabda | sang nata lawan jêng gusti | pan kasaru [kasa...]
--- 40 ---
[...ru] nyi tumênggung aturira ||
41. lamun Rahadyan Dipatya | Sasadiningrat[124] sumiwi | kandhêg bale marcukundha | cumadhong dhawuh narpati | sigra kinèn nimbali | kerit bupati kang tungguk | lan Nyi Tumênggung Soka | kapat Ki Thuthuk kinthil[125] | kanthi ayam alas irêng wus ingêmban ||
4. Kinanthi
1. praptaning byantara prabu | sira sang anindyamantri | tur sêmbah bukuh lênggahnya | kapering kursi Jêng Gusti | Ariya Kusumayuda | sang nata ngandika aris ||
2. baya ana parlunipun | bapa sira manjing puri | sumiwi ing ngarsaningwang | nora nganti sun timbali | tur sêmbah rêkyana patya | pukulun kangjêng dewaji ||
3. milamba manjing kadhatun | sumiwèng ngarsa narpati | tan kongsi nganti timbalan | wit tampi dhawuh narpati | nimbali angajar ing arga[126] | Ngrêbabu kang silih nami ||
4. Kyai Thuthuk punika wus | kabêkta manjing jro puri | dhawuh dalêm sadayanya | ing karsa sampun mangêrti | mawi srana ayam wana | irêng mulus kang sayêkti ||
5. kang wanci lagya lumancur | langkung kalêrêsan gusti | pun patih wus tigang dina | nampèni pisungsung saking | didalêm Bupati Blitar | pun Wira Adisuryèki ||
6. ayam wana irêng mulus | wanci lumancur tarincing | katim lajênga kadhahar | sampun lyan kang nglorot gusti | kajawi kang wus dadya[127] | ing karsa paduka gusti ||
7. suka sang prabu lingnya rum | mara kon maju dèn aglis | mitraku
--- 41 ---
ing Jatisrana | wus ngawe jêng sri bupati | Ki Thuthuk umarêg agya | tur sêmbah majêng ing ngarsi ||
8. wus parêk ngarsa sang prabu | sêsalaman asta kalih | gumujêng sarwi ngandika | sang prabu bage ta Kyai | Thuthuk praptamu nèng praja | apa ta padha basuki ||
9. lawase nora katêmu | lawan panjênêngan mami | sajumênêng ngong narendra | saprene lagi kapanggih | tur sêmbah Ki Jatisrana | pangèstu dalêm narpati ||
10. langkung saking kawan taun | apdi dalêm botên panggih | lawan ing paduka nata | saking kêkathahên kardi | pun apdine padhukuhan | myang kenging ngaradan baris ||
11. dados botên kapalaur | sumiwi paduka gusti | katungkul geger-gegeran | sang prabu mèsêm lingnya ris | sokur maksih padha arja | bisa pêpanggihan malih ||
12. sira lawan jênêng ingsun | dene wis bis mênangi[128] | gon ingsun jumênêng nata | saking parmaning Hyang Widhi | kyai aja katanggungan | gonira ngrêrewangi[129] ||
13. bisane lêstari luhur | slamête karaton mami | tulusa ing kawiryan[130] | ing bawana ambawani | tumurun nak putu canggah | warèng gantung siwur mami ||
14. ratu mêngkua sadarum | ing Surakarta nagari | sirnaa mamanging driya | awit durung darbèni[131] | putra kang binadhe raja | gumanti kêprabon mami ||
15. mulanta tansah wulangun | ing batin nahêna prihatin[132] |
--- 42 ---
sêmanging driya manawa | kabanjur nora mijèni | ing karaton têmah dadya | cacade jumênêng aji ||
16. Kyai Thuthuk nêmbah matur | pukulun sri narapati | sampun sumêlang ing driya | ingkang botên-botên gusti | sayêkti Allah Tangala | sipat rahman lawan rakim ||
17. punapa panyuwun prabu | ingkang têmên dèn têmêni | tinêmu sabarang sêdya | wontên sraninipun gusti | ing benjing yèn wus binuka | dening Hyang Kang Maha Sukci ||
18. andarbèna putra kakung | bagus cahyane nêlahi | sugih putra sugih wayah | sugih donya rajapèni | jumênêng narendra tama | mêmayu hayuning bumi ||
19. arjaning praja kasumbung | kalok kaloka ing bumi | nagari ing Surakarta | murah sandhang murah bukti | sajumênêngipun nata | putra dalêm sri bupati ||
20. kakênan tyasira prabu | mabukuh sêmèdi êning | ing galih manungku cipta | mula Hyang Kang Maha Luwih | nêtêpna ing wêcanira | Ki Thuthuk awya na lingsir ||
21. dangu manungku manêkung | sang prabu sajroning galih | gumulung salênging nala | kawêngku jagad sabumi | nyasmitani jroning cipta | cêpak wus tan nyulayani ||
22. mudhar mangu pungun-pungun | sinamun angandika ris | bagya lamun mangkonoa | bangêt sukane tyas mami | mara age ajokna[133] | ayam alas ngarsa mami ||
23. sigra bupati kang tungguk | ngaturkên ayam wanadri | kang irêng mulus sanyata | ngungun sang prabu lingnya ris [ri...]
--- 53 ---
[...s] | Kyai Thuthuk paran baya | ing mêngko yèn wus dèn êtim ||
24. Ki Thuthuk nêmbah umatur | lamun sampun de ratêngi | pinadhahan bèsi pêthak | sakêdhap ulun dongani | lan pinuja-puja măntra | wontên panggonan kang sêpi ||
25. lawan jênêngana prabu | de suci ciptaning galih | ing panyuwun kang sinêdya | turuning wija[134] narpati | sajèn cara jumênêngan | yèn sampun kadhahar gusti ||
26. linorot sapalihipun | mring garwa jêng pramèswari | pundi kang sampun dumadya | ing karsa sri narapati | sang nata mangayubagya | ayam wana wus pinaring ||
27. inggih marang nyai tumênggung[135] | mring kokèn kinèn angêtim | miwah mring Nyai Dipatya | Sêdhahmirah acêcawis | sajèn cara mumênêngan[136] | sêsintrèn aywa na kari ||
28. wusing dhêdhawuh sang prabu | jêngkar saking ing panêpin | kondur marang dhatulaya | Ki Thuthuk lan nindyamantri | katiga Jêng Gusti Pangran | Kusumayuda wus mijil ||
29. saking pura lajêng kondur | wau ta rêkyana patih | praptanirèng kapatihan | sinusulan saking puri | lorodan dhahar sajodhang | miwah ta ingkang pisalin ||
30. prabot lungsuran sang prabu | nyamping dhêstar pitung sawit | paningsêt miwah rasukan | sapangadêg pitung komplit | myang arta salikur dinar | mring King[137] Thuthuk sampun tampi ||
31. patêdhan dalêm [da...]
--- 44 ---
[...lêm] sang prabu | salangkung dinar panalih | katur mring radyan dapatya[138] | kinon jêkatkên tumuli | marang wong sajro nagara | sigra wus binage radin ||
32. warata wonge pamindhung | panumpang myang magêrsari | miskin papa paparingman[139] | tan ana kliwatan siji | karatan jêkat narendra | ya ta wau kang winarni ||
33. ing dalu Ki Thuthuk[140] | miranti wus manjing puri | katur marang sri narendra | tinimbalan mring panêpin | wusing rampung paripurna | dhahar dalêm êtim pitik ||
34. miwah sarat-saratipun | myang sêsajèn-sajèn sami | wus munggèng sanggar langgatan | ing wanci wis lingsir wêngi | Ki Thuthuk lan sri narendra | wus jêngkar saking panêpin ||
35. kinanthi minggah sang prabu | mring sanggar langgatan nginggil | wus tata sami mêmuja | mêmuji tibaning wiji- | ning raja kang winijaya | bawani karajan Jawi ||
36. sang kalih mêlêng manêkung | manungku cêcipta sêjati[141] | jatine kang wus sanyata | nyatane kang mitayani | ya ta wus sinung nugraha | deneng Hyang Kang Murbèng Bumi ||
37. obah sajroning kêdhatun | barêng gêbyaring wiyati | tibane nurbuat marang | bèsi tutup wadhah êtim | pindha baskara tumiba | ing bumi sumyur nêlahi ||
38. gupita tyasira sagung | manungsa sajroning puri | kapilênglêng gilap sulap | sumaput pindha ngêmasi | kataman gêbyaring jagad | gumolong
--- 45 ---
manjing jro puri ||
39. sirnaning pêpadhang têruh | gumaludhug awor riris | kêpyur-kêpyur wrata sumyar | carata[142] nêlêsi bumi | sang kalih gardijèng[143] nala | samya ngluwari sêmèdi ||
40. têdhak saking sanggar mudhun | Ki Thuthuk lan sri bupati | sang kalih lajêng sêmbahyang | nèng palataraning gupit | wusing bakda lajêng mêdal | Ki Thuthuk wus dèn lilani ||
41. ngaso pamondhokanipun | wau kangjêng sri bupati | enjinge lajêng pinarak | pracima ingayap cèthi | miwah sagung para putra | para wah alit-alit[144] ||
42. kadi sabên-sabênipun | wus adat karaton Jawi | enjing sontên para putra | para wahyah[145] dalêm sami | sumiwèng ngarsa narendra | nyadong[146] dhêdhaharan sami ||
43. jadah sapitan myang puthu | jênang wajik karag roti | sêrabi gêdhang godhogan | miwah balănja satali | enjing sontên pan mangkana | wancine jam wolu prapti ||
44. para putra wayah sagung | para putri alit-alit | andhèr sumiwèng narendra | samya ingêduman picis | têlung wang myang panganan[147] | ya ta wau kang winarni ||
45. lêlangênira sang prabu | sabên dintên Saptu wanci | pukul sakawan ngalêmpak | para wadya brêtyapati | punggawa mantri bupatya | sami wahana turanggi ||
46. bèg-èbègan kambilipun | sadaya anglugas ragi | borehan kuning garutan | sangsangan sêkar inganggit | asêsumping kering kanan | kampuhan [kampuh...]
--- 46 ---
[...an] lir Sênèn Kêmis ||
47. kêbak jroning alun-alun | kathah jamma[148] nêningali | ajune para prawira | rêspati watang pinandhi | gumuruh swaraning munggang | sang prabu miyos tinangkil ||
48. tan antara lajêng dhawuh | marang risang nindyamantri | saguning para prawira | bupati panèwu mantri | dikakakên miwitana | lêlangên watangan sami ||
49. kadi sabên-sabênipun | sandika para bupati | sigra dènnya nata bala | prang tandhing nyêkawan sami | sapăntha-păntha warata | sarêng campuhing ajurit ||
50. gêbang-ginêbang atarung | arame ungkih-ingungkih | kudanira apêndhapan | sêsirig mubêng ngubêngi | ing kalangan linut wuntat | winaos tinangkis aglis ||
51. tan wus ucapên ing kidung | pukul gangsal sri bupati | wus kondur mring kênyapura | mangsuli carita malih | duk sa[149] nata acangkrama | lêlangên marang wanadri ||
52. wana Krêndhawahanèku | kacatur ical sang aji | ngantos sadintên laminya | kapanggih Sang Hyang Bêthari | mundhut lêladèn sang nata | lir adat karaton Jawi ||
53. nênggih sabên-sabênipun | mêmule Sang Hyang Bêthari | ajat maesa lawungan | ulam sawarnining kumlip | de sang nata mangke arsa | anyuwak padatannèki ||
54. sapraptanirèng kadhatun | sang prabu lajêng dhawuhi | marang Nyai Sêdhahmirah | mêmule lir adatnèki | sidhêkah kêbo lawungan | ya ta ganti kang winarni ||
55. putra tilaranipun [tilarani...]
--- 47 ---
[...pun][150] | gusti ayu dyan ing Kêdhiri[151] | garwa bupati Mamênang | Sumadiningrat kang nami | wau Radyas[152] Mas Kuwasa | wayah ping catur sing èstri ||
56. sasedane ramanipun | rahadyan masih alit[153] | kondur marang Surakarta | andhèrèk kang ibu gusti | ngiras pamagange nunggal | para wayah alit-alit ||
57. wau rahadyan mas cinatur[154] | prênahe lan sri bupati | santana kadang nak-sanak | sami wayahnya narpati | ping sakawan Surakarta | Dyan Kuwasa kang ngênèmi ||
58. piniji mring sang prabu[155] | pinundhak têdhaking gupit | praptèng kana pinaringan | lorodan tim munggèng bèsi | kinèn maringakên sigra | marang Jêng Ratu Taruni ||
59. nanging ta kalèntu surup | baya wus karsèng Hyang Widhi | sira Radèn Mas Kuwasa | pamirêngipun nalisir | kêncêng mring Jêng Ratu Êmas | sinêru lampahnya prapti ||
60. ing ngarsanira jêng ratu | pan lagya lênggahan bathik | tur sêmbah Dyan Kuwasa[156] | pukulun ulun tinuding | ing raka jêng sri narendra | paduka dipun paringi ||
61. lorodan tim ayam wulung | kinèn nêlaskên tumuli | gupita Jêng Ratu Êmas | dene ta dingarèn adhi | sinuhun paring lorodan | apa tan klèru sirèki ||
62. radèn mas nêmbah umatur | saèstu botên kang mêsthi | paduka kang pinaringan | jêng ratu agya nampèni | iya dhimas matura[157] | bangêt ing panuwun mami ||
63. kucah dalêm sang aprabu | ngong tampani tangan kalih | matur Radèn [Radè...]
--- 48 ---
[...n] Mas Kuwasa | wêlingipun sri bupati | botên kenging sinantunan | tumuntên paduka bukti ||
64. dipun têlas sampun kantun | sacêrêta botên kenging | ulun kinèn mariksaa | gèn paduka dhahar inggih | gumujêng Jêng Ratu Mas[158] | sigra anulya binukti ||
65. têlasing tim wadhahipun | wus pinaringakên bali | marang Radèn Mas Kuwasa | jêng ratu ngandika aris | yayi mas sira matura | yèn wus ingsun pangan abis ||
66. tim tan kèri sagalugut | lan ênya ingsun wènèhi | dhuwit têlung puluh uwang | gawenên tuku kêmiri | nanging aja sok dhugal[159] | radèn mas tampi wotsari ||
67. mundur saking ngarsa gupuh | sinêru lampahnya prapti | ing ngarsa jêng sri narendra | matur saliring tinuding | kagyat sang nata miyarsa | babo Si Kuwasa tuli ||
68. budhêk dhrêdhêg nora jêdhug | jêgudhêg anggêgêdhêgi | tanpa takon têtaringan | wong dikongkon durung dêling | minggat lêr tanpa pamitan | patut ginitik lir kucing ||
69. gumêtêr sarira lumpuh | radèn mas sarêng miyarsi | dukanira sri narendra | sujud sumungkêm ing siti | sêsambat nyuwun ngapura- | nira risang narapati ||
70. tan anjimpe yèn kalèru | rumaosing tyas sayêkti | mring Gusti Jêng Ratu Êmas | dhawuh jêng sri narapati | saking gênging kalêpatan | pun apdi sumanggèng kapti ||
71. pêjah gêsang ulun katur | sumăngga [su...]
--- 49 ---
[...măngga] ing siyang ratri | ing janalokendra loka | tan garantês lair batin | wajip gusti anguntapna | oncating yitmamba gusti ||
72. sèwu suka sèwu sokur | kaparêng karsa mêjahi | dhasar ratu kadang tuwa | wajib mulyakakên pati | ing akir manggiha arja | ing pangèstu dalêm gusti ||
73. sigra angrungkêbi suku | sang nata kagyat ningali | ing solahe Dyan Kuwasa | sakala lilih ing galih | ginagas apan wus nyata | tinakdir karsaning Widhi ||
74. ngandika sarwi rawat luh | rinangkul lungayannèki | dhuh ari mas wis mênênga | ywa dadi tyasira yayi | baya wus pasthi karsanya | ing Gusti Kang Murbèng Bumi ||
75. aywa pijêr sira angluh | mêngko mundhak juwarèhi | ing salahing lêlampahan | muwuhi ribêting ati | wus dolana nya sun ganjar | tukon dinar têlung iji ||
76. mung dèn bisa wong abagus | nyimpêni wêwadi mami | aja ajarwa mring liyan | tur sêmbah dyan mas nampèni | têlung ukon dinar êmas | marwata sukaning galih ||
77. wus kinadhut anèng sabuk | tur sêmbah lèngsèr sing ngarsa-[160] | nira kangjêng sri narendra | tan winuwus kang wus mijil | sukane tampi ganjaran | wau ta sri narapati ||
78. kari anggana kaduwung | dènira wus nyêmalani | marang Radèn Mas Kuwasa | mitênggêng ngungun ing galih | kondur wuyung palarasan | manjing marang kamar gadhing ||
--- 50 ---
79. kodhêng kandhuhan tyas gidhuh | kudhandhangan awit saking | bakdane dhahar tim ayam | amung ayam-ayam sori | pambajêng Jêng Ratu Êmas | datan pêgat paraning sih ||
5. Mêgatruh
1. sru linipur ing driya mêksa tan lipur | linunta-lunta katali | kadalurung drênging kayun | kangyungyun mring kang nglam-lami | miguna manggung wirangrong ||
2. rangu-rangu angarang kasut kayu[161] | paran wêkasing gung kingkin | brantaning tyas wus kalimput | lêkêting prasêtya suci | sucining driya jinumoh ||
3. jumbuh kambuh kambah pêpuntoning kalbu | sêtyaning tyas sri bupati | têtêp têtelane sampun | pasthine kang murbèng bumi | lakune darma linakon ||
4. tan wuwusên sira sang aprabu[162] | kang agung mangimur galih | gumulunge tyas sinamun | mêmungu rênaning kapti | ing siyang tan winiraos ||
5. rêroncène kadhaton lir sabênipun | tan ana owah sawiji | wiyos dalêm sang aprabu | padinan badhaya srimpi | jêngkar dhahar sakoloron[163] ||
6. wusing nglorot masareyan sang aprabu | kadya saban-sabannèki | wungu asar wus dhêdhawuh | marang nyi mênggung kang tampi | sang nata arsa malancong ||
7. nitih kuda dèn samêkta para wadu | warata dèn dhawuhi[164] | kang samya darbèni laku | pra putra santana tuwin | urdênas kaptin myang mayor ||
8. myang dyah gundêr tamtama caranganipun | tan kèri miji
--- 51 ---
pinilih | sadaya sami nyaplatun | miwah mantri kadipatin | sapanèwu wus mirantos ||
9. timbang lan kêparak sami sapanèwu | sabên-sabên yèn palêsir | wus padatan kadya iku | nitih reta lawan wajik | tan owah kang dhèrèk golong ||
10. amung para putra lan santana wau | lamun sang nata nitih[165] | kareta sakarsanipun | kuda kenging rata kenging | kunêng wau winiraos ||
11. sang aprabu wanci jam lima wus ngrasuk | kêprabon miyos tumuli | nitih kuda janjam biru | nama kyai madusêkti | binusanan sarwa abyor ||
12. kêkambile wêwatangan cindhe wungu | sinulam barêji kuning | sarwa mas cacêplokipun | panunggul intên hèr bumi | sinêling mirah sakêbon ||
13. turut èbèg sinulam swasa têpung[166] | bulu-bulune rêspati | podhang nucuk sari mlêngkung | katrinya nepathak wajik | mêntal-mêntul ting parênthol ||
14. kêkacène kanan kering binurliyun | kadi sêsondhèr tinon sri | badhong ginombyok mas tatur | munggèng soring jaja wajik | wijang ting karêthap abyor ||
15. komplit lawan pangagêmanira prabu | dhêsthar anglung jiwa rintik | kuncung jêjênthitan sinung | cêplok barleyan saklênthing | cundhuk bokèt karang mêlok ||
16. nèng luhuring pilingan kering tumlawung | pindha kêkuwung [kêku...]
--- 52 ---
[...wung] nawêngi | jebeyan tumumpang manggung | ing pêpundhak kanan kering | borèh mêntah amalodong ||
17. ngliga slira tanpa rasukan sang prabu | sangsangan sêkaring gambir | inganggit bawang sabungkul | paningsêt sawit rêspati | èpèk sulaman rêgulon ||
18. wêwangkingan ladrang sinungging slorok byur | nyamping parangrusak klithik | ngagêm gêlang ula manglung | tinarètès êntên[167] bumi | praptèng panêpèn gumuroh ||
19. urmat ingkang prajurit tambur gumuruh | salomprètira mêlingi | orêg sakèhing bala gung | wus samya samêktèng wajik | drahgundêr jajari golong ||
20. gumarêdêg ing wuri kang samya grubyuk | gègèr ingkang nêningali | samarga-marga gumuruh | swarane jalu lan èstri | samya nênonton sang katong ||
21. ngapurancang sapinggiring marga têpung | kapang lir tataning baris | kathah wanodya kapoyuh | mulat ing jêng sri bupati | bagus cahyane mancorong ||
22. nêdhêngira taruna blancèr umancur | kadya putra Dwarawati | bagus barêgas tur kaduk | wiragane ngrêspatèni | parigêl solahing katong ||
23. bêsus wasis ngulah turanggi wus gambuh | sêsirik saurut margi | ginarubyuk ngarsa pungkur | tanapih ing kanan kering | wau lampahe sang katong ||
24. miyos ngalun-alun lor têrus lumaju | sapraptane ngarsèng loji | para garnesun gumuruh | mangurmati [mangurma...]
--- 53 ---
[...ti] sri bupati | lampahe têrus mangalor ||
25. miyos pasar jujug kapatihan rawuh | gugup sang anindyamantri | mêthukkên rawuhing prabu | mandhape saking anitih | rumakêt pinundhak gupoh ||
26. têrus têdhak ing pondhokane Ki Thuthuk | gupuh-gupuh mangênjali | wau kang para garubyuk | sampun ingancaran sami | satata pandhapèng lunggoh ||
27. situ-situ patih kapatihan sampun | sanega sunggatanèki | midêr wedange myang srutu | miwah minuman tan kèri | warata larih sumoroh ||
28. kunêng wau sang prabu ingkang wus pangguh | Ki Thuthuk lan nindya patih | dhawuhkên dènira sampun | dhahar tim sata wanadri | nanging kacuwan ing batos ||
29. saking dahat kirang marêming sang prabu | witnène namung sakêdhik | manawa bisa Ki Thuthuk | ngong amundhut êtim malih | Ki Thuthuk matur wotsinom ||
30. dhuh pukulun punapa karsanta prabu | kawula darmi umiring | nanging ayam wana wulung | punika srana dipun tim | kêdah kang dawêg tumloncong ||
31. sang aprabu wus dhawuh mring mantri ngayun | bapa upayakna malih | ayam wana irêng mulus | kang nêdhêng tumloncong nyêcik[168] | banjur aturna maring ngong ||
32. kyana patih sandika nêmbah umatur | pukulun sayêkti lami | tur dèrèng kantênan antuk | ayam wana ulês langking | namung mênawi kemawon ||
33. sagêd angsal kang dados [da...]
--- 54 ---
[...dos] karsanta prabu | Ki Thuthuk ngandika malih | mangke nyuwun lilah prabu | pun Thuthuk amit umulih | sang nata ngandika alon ||
34. iya ingsun lilani Pak Thuthuk[169] | nanging besuk yèn wus olih | ayam alas irêng mulus | sira sun timbali malih | sandika sarwi wotsinom ||
35. sang aprabu malih pangandikanipun | hèh Pak Thuthuk iya iki | tandurên nèng Paras dhusun | tunggu pasanggrahan mami | jênênga dêmang ing Poncot ||
36. bumi Paras kabèh ampilna Pak Thuthuk | lungguhe nêm jung sakikil | prapta ing saturunipun | miwah sangonana dhuwit | sêlaka nêm atus kêton ||
37. tur sandika kya patih sigra sêdhawuh | maring rahadèn ngabèi | praja Endra iya iku | wêrangkaning nindyamantri | sawusing sampurna gupoh ||
38. parentahe anut karsane sang prabu | Ki Thuthuk wus dèn paringi | sangu kêton nêm atus[170] | miwah badhe kêpyak dadi | dêmang patuh desa Poncot ||
39. tan warnanên purnaning karsa wus rampung | sang prabu kondur tumuli | praptaning pura wus laju | jujug kaêmasan prapti | kagyat jêng ratu duk anon ||
40. rawuh gupuh-gupuh dènnya mêthuk[171] | mêndhak sigra wus kinanthi | têrus manjing jinêm arum | rumakêt nutug karon sih | sang kalih sami kalêson ||
41. datatita tan cinatur solahipun | sang nata
--- 55 ---
lan pramèswari | cinêndhak caritanipun | ya ta lajêng anggarbini | Ratu Mas sawusing bobot ||
42. kunêng wau kacarita sang aprabu | ing karsa ngramakkên rayi | jroning warsa wus tinamtu | Jêng Pangran Suryabratèki | dhaup nan[172] sanak pêrnah nom ||
6. Sinom
1. putri riya Mataraman | mijil saking garwa padmi | putri dalêm ping sakawan | miwah jêng pangeran ari | ya Natabratèki[173] | ugi dhaup lan sadulur | nak-sanak putranira | Jêng Pangran Natabratèki | kang wus seda putra dalêm ping sakawan ||
2. kalawan jêng pangran arya | nênggih Sumabrata nami | dhaup kadang naking-sanak | putra Sumayudan nênggih | dene sadhèrèke putri[174] | kang krama sarêng sataun | Radèn Ajêng Sahibah | dhaup lan radèn mas ari | ya Amangkupura wayah kaping tiga ||
3. putrane Jêng Gusti Pangran | Adipati Mangkubumi | kaprênah paman nak-sanak | rêroncène tan winarni | orêg wong sanagari | dènnya sang prabu mêmantu | sêlur anglur tumingal | panggihing putra lan putri | catur pisan wontên dalêm kapatihan ||
4. pakurmatan kadi adat | mawantu-wantu mênuhi | boga bujana warata | tangèh kalamun winarni | rêrêngganing pangantin | anèng kapatihan agung | pasamuaning karya | sêpasar catur pangantin | pangundhuhe mlêbêt manjing jro pura[175] ||
5. tan [ta...]
--- 56 ---
[...n] owah lir duk panggihnya | pakurmatan urut margi | mung wancine jam satunggal | siyang lêbêting pangantin | pasamuan jro puri | tan ewah lir sabênipun | parte dhansah rong dina | bujanane têlung bêngi | jroning pura pasamuane sapasar ||
6. jangkêpe hara mangkana | cature para pangantin | pan sampun sami kalilan | kondur mring dalême sami | pakurmatane kadi | tan owah duk panggihipun | pasamuaning marga | myang padalêmane sami | tan cinatur gènnya bangun karamean ||
7. risang pêngantèn papat[176] | langkung dènira samya sih | wantuning putri lan putra | tan wus ucapêning tulis | kunêng gantya winarni | wau ta jroning kadhatun | apan sampun warata | wartane wus miyatani | pambobote Gusti Kangjêng Ratu Êmas ||
8. apan wus jangkêp tri wulan | anglonging jiwa nglalêntrih | mêkaring kang payudara | mangkah jaja kaèksi[177] | pating karêncang wilis | bêbayunirèng prêmbayun | ya ta wus kauningan | marang Jêng Ratu Taruni | yèn Jêng Ratu Êmas bobot tigang wulan ||
9. wagugên sêmanging driya | murusing tyas widhag-widhig | wigêna tanpantuk nendra | kawawas warasing galih | kapilêng nala tistis | putusing driya malatkung | wirangrong amangarang | wirang katawêngan runtik | amung marang narendra paraning duka ||
10. dene nyidrani ubaya |
--- 57 ---
sêtyaning cipta kang suci | sawancining jam siyaga | busana lir sabênnèki | sinjang garingsing ringgit | sêmêkane gadhung gêndul | têngah binengkok seta | tinêpi pita kêtangi | kaleweran kinanjing[178] paniti mirah ||
11. ukêl sèntêg mung lugasan | borokan sêkar balimbing | turut pilingan kiwa[179] | sêngkang sêling mirah cêplik | tasik lamatan kuning | arêrimong plangi wungu | tuhu ayu utama | ngilangkên langên sabumi | kasor kabèh wanodya sajroning pura ||
12. tan ana kang mêmiriba | pindha wimbaning sitèngsi | gêbyuring cah tumeja[180] | muwuhi kuwunging puri | sasat Dyah Prabasini | kasor ing sasolahipun | Ngendraloka riloka | sagung para widadari | kasor kabèh pantêse amung parêkan ||
13. ya ta rampunging busana | Gusti Jêng Ratu Taruni | têdhak ingayap pawongan | kang ngampil pucara sori | mring prabayasa panggih | ing raka jêng sang aprabu | lagya arsa busana | kagyat sapraptaning sori | kapang-kapang pinêthuk mêndhak cinandhak ||
14. kang astarsa kinanthia | miwal jêng ratu ngoncati | tangkis asta angujiwat | dhuh pukulun sri bupati | kang sèstu ratu adi | ambawani bawana agung[181] | sampun agung mangkana | karêm ing wanodya cêplik | wong punapa kula kinanthi asta[182] ||
15. mêndhak ingewanan ayam | tan ngayêmi tanpa dadi |
--- 58 ---
kaduk padha nora guna | miguna anênulari | cêdhak wong dhangir kunci | tanpa karya nèng kadhatun | tan pantês tinuladha | adhuh mindhan[183] ngrêrêgêdi | dadèkake sudaning darajat raja ||
16. milane sampun mangkana | gusti panjênêngan aji | ajinên ing kawijayan | ywa arsa marang pawèstri | kang kadi awak mami | wong papa datanpa patut | ngambah jro kênyapura | măngsa kuranga pra putri | endah-endah ewon tur darahing raja ||
17. măngsa ta kadi kawula | turune wong angon mêri | măngsa kêndêla ngawula | nadyan sêtyaa sakêthi | suci tan antuk kardi | nora rumăngsa wak engsun | wong papa papariman | minta kanggêp anyênyèthi | nora wêruh mung ginawe bêbutuhan ||
18. mila mangke wus rumăngsa | nêdya narima ing batin | puluh-puluh kayaparan | dhuh sanyatane wong cilik | nyuwun dipun rêsiki | antukna lir waunipun | dhatêng ing Pamênangan | prapta kawula rumiyin | inggih botên nênêka aninggal dhara ||
19. prapta dhewe soroh badan | nubruk-nubruk angêbruki | wit saking krananing arja | nora cipta nora ngimpi | nêdya kramèng narpati | kang dudu sasamanipun | muk anglara raga[184] | agêgêring-gêring pikir | parlune mung akrama enaking driya ||
20. nadyan mêmikula salang | angindhit anggendhong sênik [sê...]
--- 59 ---
[...nik] | mung sok kanggêpa kewala | narimaa mara nyai | pan lagi tumon iki | narpati cidra ing wuwus | wuwus ingkang wus sêtya | sêtyane prasêtya suci | mila paran kawune dèn awètna[185] ||
21. mindhak dêdawa wirang[186] | ngarang mirong tanpa aring | mundur wirang maju wirang | mêmindha bêbarang baring | luhung prapta ing pati | katimbang dêdawa wuyung | uripa tan kadawa | andulu gêbyaring sasi | mung tulusa gusti mêngkoni nagara ||
22. kawula dèn lilanana | pamit mati mlêbu gêni | urip tan bisa suwita | alaki cidra ing jangji | sang prabu duk miyarsi | wagugên tyasira gidhuh | dhuh nyawa gustiningwang | apa karanane yayi | dêduka mring dasih kawêlasarsa[187] ||
23. paran kaluputan ingwang | mring sira ratuning ratih | intên mugi andikakna | aywa mung kadêrêng runtik | pangrasaningsun gusti | ing siyang ratri datan wus | akuting karsanira | kawulane mung sadarmi | kabèh gadhuh tan liya kang darbe sira ||
24. nadyan mirah mêmundhuta | gunung mas nêla widuri | sayêkti măngsa luputa | kabèh saisining puri | tan liya kang darbèni | wajib mung sira wong ayu | ingkang satuhu dadya | paraning katrêsnan mami | mengo ngêmpus jêng ratu gabêr kewala ||
25. basakna yèn ngandika[188] | kaya-kaya yèn sayêkti | tan wêruh yèn lêlamisan | pêpulasan têmbung lamis | amung ngenaki kapti | mindha bocah [bo...]
--- 60 ---
[...cah] misih kuncung | tan wruh ujar onggrongan | iku antêpana yêkti | nora wurung kajungkêl kaglundhung jurang ||
26. rêncêm ragane mangarang | anganggêp ujar lamis[189] | ngingus ngêse bêbengesan | nora wurung nêniwasi | kang kadi awak mami | ujare pan wus kabanjur | mung gugu gêguyonan | sun sêngguh ujar sayêkti | andikane kang pantês satuhu sêtya ||
27. sang prabu ngangsêg angaras | rinangkul lungayannèki | dhuh babo pêpujan ingwang | ingkang satuju dumadi | paraning kang trêsna sih | ing lair myang batin ingsun | dasihe wus tan nêdya | cipta asih ing dyah malih | ing dêlahan tulusa mangèstupada ||
28. mring sang adining kusuma | sanadyan ingntên[190] ing benjing | manjalmaa ping sayuta | aja liya kang mêngkoni | kalawan sira gusti | angêmungna gèn ingsun[191] | gon ingsun ila-ila | marang sang dèwine ngèstri | cinuthata sihe kang mindha warcita ||
29. kumudu mangèstupada | marang ing sira wong kuning | sêsotya Ngendrabawana | Ratih Ratih Larasati | tan ana kang ngiribi | mung nyèthia kabèh patut | dhuh mirah kang asawang | trênggana mangikis ratri | wus rumasa dasihe anandhang dosa ||
30. amung dèn agung kewala | apuranira mas gusti | mring dasih kawêlasarsa | para yèn tan tulus asih | mring dasih kang kaswasih | baya sida nglalu lampus | jêng ratu tangkis [tangki...]
--- 61 ---
[...s] asta | jêlèh botên têmên mami | andikane mêmêla pindha kawula ||
31. ngasorkên salirèng nata | nganti datan angèmpêri | bawaning garendra[192] tama | mung amrih lunturing kang sih | tur ta yèn anêpi[193] | lunluring[194] sih trêsna sampun | tuman-tumanên draya[195] | durung karuhan nimbangi | pirangbara salewengan guladrawa ||
| 1 | Judul merupakan tambahan dari Yayasan Sastra Lestari. (kembali) |
| 2 | Kurang satu suku kata: mulya waluyanirèng pambudi. (kembali) |
| 3 | Kurang satu suku kata: nagari ing têlênging rat Jawa. (kembali) |
| 4 | Kurang satu suku kata: prabawane ing bawana ambawani. (kembali) |
| 5 | Kurang satu suku kata: ngêmohi pangundhuh. (kembali) |
| 6 | Lebih satu suku kata: maneka-neka warnane. (kembali) |
| 7 | sajagad. (kembali) |
| 8 | Kurang satu suku kata: Ariya Buminata. (kembali) |
| 9 | Lebih satu suku kata: măngka agul-agule jurit. (kembali) |
| 10 | Kurang satu suku kata: sambada kanuragane. (kembali) |
| 11 | Kurang satu suku kata: anon-anon apangkat bupati. (kembali) |
| 12 | Kurang satu suku kata: praja myang Mangkupraja. (kembali) |
| 13 | Lebih satu suku kata: wadanane mung satunggal. (kembali) |
| 14 | Kurang dua satu suku kata: ing sabên taunipun. (kembali) |
| 15 | Lebih satu suku kata: sri narendra apan sampun krami. (kembali) |
| 16 | Kurang satu suku kata: amundhut garwa malih. (kembali) |
| 17 | ewon. (kembali) |
| 18 | Lebih satu suku kata: sasolahe migunani ngrêspatèni. (kembali) |
| 19 | Kurang tiga suku kata: Dyah Lêsmanawati pan ingkang wuragil. (kembali) |
| 20 | Kurang satu suku kata: langkung bisa basa basuki. (kembali) |
| 21 | Kurang satu suku kata: sang prabu kalangkung trêsna. (kembali) |
| 22 | Kurang satu suku kata: apa baya pêpasthine. (kembali) |
| 23 | Lebih satu suku kata: tinata jroning driya nahên prihatin. (kembali) |
| 24 | Kurang satu suku kata: amburu mênjangan lawan kancil. (kembali) |
| 25 | Kurang dua suku kata: sampun praptèng mangsanipun babar. (kembali) |
| 26 | Kurang satu suku kata: sang aprabu sampun aparing. (kembali) |
| 27 | Kurang satu suku kata: kunêng wau kacarita sri bupati. (kembali) |
| 28 | bandara. (kembali) |
| 29 | Kurang satu suku kata: kondur saking siniwaka. (kembali) |
| 30 | Lebih satu suku kata: apa sira ingkang karêpake gusti. (kembali) |
| 31 | Lebih satu suku kata: angrungkêpi jajahanirèng garwa. (kembali) |
| 32 | intênku. (kembali) |
| 33 | swarga. (kembali) |
| 34 | Kurang satu suku kata: yèn ngantia trêsnèng mring dyah liya. (kembali) |
| 35 | Kurang satu suku kata: asih marang cêcèthine. (kembali) |
| 36 | Kurang satu suku kata: măngsa dadak amindhoni karya. (kembali) |
| 37 | Lebih satu suku kata: madhahi êmasku. (kembali) |
| 38 | ing. (kembali) |
| 39 | Lebih satu suku kata: Hyang Wisesa pinaringan wênang. (kembali) |
| 40 | tinêmu. (kembali) |
| 41 | Kurang satu suku kata: ing panyuwun kula andarbèni siwi. (kembali) |
| 42 | sampun. (kembali) |
| 43 | Kurang satu suku kata: jênêng ingsun wus suta tan cipta malih. (kembali) |
| 44 | Kurang satu suku kata: wuwusku ingkang kawêdal. (kembali) |
| 45 | Kurang dua satu suku kata: wungu sare nulya ngenggar-enggar. (kembali) |
| 46 | Lebih satu suku kata: mulur nalare ngalèwèr. (kembali) |
| 47 | Kurang satu suku kata: manjêr manglarap mangilèn. (kembali) |
| 48 | Lebih satu suku kata: kabèh wêwangunira. (kembali) |
| 49 | Kurang dua suku kata: jro kêdhatunipun. (kembali) |
| 50 | Kurang satu suku kata: asrining busana katon adi. (kembali) |
| 51 | Lebih satu suku kata: tan na wong kang nusul. (kembali) |
| 52 | diwangkara. (kembali) |
| 53 | Lebih satu suku kata: ingkang pêksi jrih bok kawênangan. (kembali) |
| 54 | Kurang satu suku kata: manukma katut mata. (kembali) |
| 55 | Kurang satu suku kata: muncar-mancur anèng wiyati. (kembali) |
| 56 | Lebih satu suku kata: tinunjung cèt biru. (kembali) |
| 57 | asasaran. (kembali) |
| 58 | warnane. (kembali) |
| 59 | surut. (kembali) |
| 60 | Kurang satu suku kata: miwah sagung para putra. (kembali) |
| 61 | tintrim. (kembali) |
| 62 | Lebih satu suku kata: mêlatêr nèng platarane. (kembali) |
| 63 | Lebih satu suku kata: mratani sabuwana. (kembali) |
| 64 | Kurang satu suku kata: nata agung dèn inggati. (kembali) |
| 65 | Lebih satu suku kata: sinamar sinamur galih. (kembali) |
| 66 | Kurang satu suku kata: ajrih alulut sumuyut. (kembali) |
| 67 | Kurang satu suku kata: awarata pinasthika. (kembali) |
| 68 | Kurang satu suku kata: bêksa papat dhadhap kreta. (kembali) |
| 69 | widagdèng. (kembali) |
| 70 | gumrubyug. (kembali) |
| 71 | Lebih satu suku kata: sang patih ngiras rêrasan. (kembali) |
| 72 | Lebih satu suku kata: sinêlut êmas sulaman. (kembali) |
| 73 | Kurang satu suku kata: lêlampahe anèng marga. (kembali) |
| 74 | ngarsa. (kembali) |
| 75 | timbali. (kembali) |
| 76 | bok. (kembali) |
| 77 | Kurang satu suku kata: sêtyèngsun uwus kawêdal. (kembali) |
| 78 | kalangkung. (kembali) |
| 79 | Kurang satu baris: 8a. (kembali) |
| 80 | Kurang satu suku kata: babahane Thuthuk biyèn. (kembali) |
| 81 | Kurang satu suku kata: ingong arsa mêminta sih. (kembali) |
| 82 | Kurang satu suku kata: kaengsun kon anunggoni. (kembali) |
| 83 | Kurang satu suku kata: ing Salatiga dèn enggal. (kembali) |
| 84 | Lebih satu suku kata: ngajêngkên barandhalane. (kembali) |
| 85 | Kurang satu suku kata: ardawalika akêmit. (kembali) |
| 86 | Kurang dua suku kata: lar ira ing kering kanan. (kembali) |
| 87 | pandêlêgan. (kembali) |
| 88 | Kurang satu suku kata: dhêdhêp tan ana suwara. (kembali) |
| 89 | Kurang satu suku kata: marang rêkyana apatih. (kembali) |
| 90 | Lebih satu suku kata: pinaringan nama Pangran. (kembali) |
| 91 | Kurang satu suku kata: jêng pangeran jêjuluke. (kembali) |
| 92 | Kurang satu suku kata: Jêng Pangeran Suryapura. (kembali) |
| 93 | Lebih satu suku kata: sapraptanirèng kadhatun. (kembali) |
| 94 | Kurang satu suku kata: anutug dènnya bujana. (kembali) |
| 95 | Lebih satu suku kata: bantal putih sungsun sanga. (kembali) |
| 96 | Kurang satu suku kata: mila saya amisuwur liya desa. (kembali) |
| 97 | ngèlmine. (kembali) |
| 98 | Kurang satu suku kata: kang cinatur duk samana. (kembali) |
| 99 | linakonan. (kembali) |
| 100 | Lebih satu suku kata: sapucake gunung Mrapi. (kembali) |
| 101 | Kurang dua suku kata: Ki Thuthuk tansah tut wuntat. (kembali) |
| 102 | lungguh. (kembali) |
| 103 | Lebih satu suku kata: Paras karsanya kaya. (kembali) |
| 104 | timbali. (kembali) |
| 105 | Kurang satu suku kata: Ki Thuthuk duk amiyarsi. (kembali) |
| 106 | Kurang satu suku kata: wus kondur rêkyana patih. (kembali) |
| 107 | Guru lagu seharusnya 8a: panggih bupati kang jaga. (kembali) |
| 108 | Kusumayuda. (kembali) |
| 109 | Kurang satu suku kata: Magêlang ingkang tumadhah. (kembali) |
| 110 | bupati dipun. (kembali) |
| 111 | Kurang satu suku kata: kathah ingkang kawêngkonan. (kembali) |
| 112 | Kurang satu suku kata: dene barandhal anuli. (kembali) |
| 113 | Kurang satu suku kata: lèrès têrus amangetan. (kembali) |
| 114 | Kurang satu suku kata: pun brandhal lajêng anggêbag. (kembali) |
| 115 | Lebih satu suku kata: pun barandhal morot anggêbug Sêmbuyan. (kembali) |
| 116 | Kurang satu suku kata: brandhal sangsaya brindhil. (kembali) |
| 117 | Kurang satu suku kata: sang prabu angandika. (kembali) |
| 118 | Kurang satu suku kata: angamungakên kang kêmit. (kembali) |
| 119 | Kurang satu suku kata: ngong suguhi mimis mas. (kembali) |
| 120 | Kurang satu suku kata: jêng gusti matur aris. (kembali) |
| 121 | Lebih dua suku kata: ting bêlulur playune tilar gêgaman. (kembali) |
| 122 | Kurang satu suku kata: maras tyase malajêng tilar gêgaman. (kembali) |
| 123 | Kurang satu suku kata: tur gagah aprakosa. (kembali) |
| 124 | Sasradiningrat. (kembali) |
| 125 | Kurang satu suku kata: kapat Ki Thuthuk akinthil. (kembali) |
| 126 | Lebih satu suku kata: nimbali ajar ing arga. (kembali) |
| 127 | Kurang satu suku kata: kajawi ingkang wus dadya. (kembali) |
| 128 | Kurang satu suku kata: dene wis bisa mênangi. (kembali) |
| 129 | Kurang satu suku kata: gonira angrêrewangi. (kembali) |
| 130 | Kurang satu suku kata: tulusa ing kawiryawan. (kembali) |
| 131 | Kurang satu suku kata: awit durung andarbèni. (kembali) |
| 132 | Lebih satu suku kata: ing batin nahên prihatin. (kembali) |
| 133 | Kurang satu suku kata: mara age ajokêna. (kembali) |
| 134 | wiji. (kembali) |
| 135 | Lebih satu suku kata: inggih marang nyi tumênggung. (kembali) |
| 136 | jumênêngan. (kembali) |
| 137 | Ki. (kembali) |
| 138 | dipatya. (kembali) |
| 139 | papariman. (kembali) |
| 140 | Kurang dua suku kata: ing wanci dalu Ki Thuthuk. (kembali) |
| 141 | Lebih satu suku kata: manungku cipta sêjati. (kembali) |
| 142 | warata. (kembali) |
| 143 | garjitèng. (kembali) |
| 144 | Kurang satu suku kata: para wayah alit alit. (kembali) |
| 145 | wayah. (kembali) |
| 146 | nyadhong. (kembali) |
| 147 | Kurang satu suku kata: têlung uwang myang panganan. (kembali) |
| 148 | janma. (kembali) |
| 149 | sang. (kembali) |
| 150 | Kurang satu suku kata: putra têtilaranipun. (kembali) |
| 151 | Lebih satu suku kata: gusti ayu dyan Kêdhiri. (kembali) |
| 152 | Radyan. (kembali) |
| 153 | Kurang satu suku kata: rahadyan pan masih alit. (kembali) |
| 154 | Lebih satu suku kata: wau radyan mas cinatur. (kembali) |
| 155 | Kurang satu suku kata: piniji maring sang prabu. (kembali) |
| 156 | Kurang satu suku kata: atur sêmbah Dyan Kuwasa. (kembali) |
| 157 | Kurang satu suku kata: iya adhi mas matura. (kembali) |
| 158 | Kurang satu suku kata: gumujêng Jêng Ratu Êmas. (kembali) |
| 159 | Kurang satu suku kata: nanging aja sok andhugal. (kembali) |
| 160 | Guru lagu seharusnya: 8i, tur sêmbah lèngsèr sing ngarsi-. (kembali) |
| 161 | Kurang satu suku kata: rangu-rangu angarang akasut kayu. (kembali) |
| 162 | Kurang dua suku kata: tan wuwusên sira kangjêng sang aprabu. (kembali) |
| 163 | sakaloron. (kembali) |
| 164 | Kurang satu suku kata: awarata dèn dhawuhi. (kembali) |
| 165 | Kurang satu suku kata: lamun sang nata anitih. (kembali) |
| 166 | Kurang satu suku kata: turut èbèg sinulam swasa atêpung. (kembali) |
| 167 | intên. (kembali) |
| 168 | bêcik. (kembali) |
| 169 | Kurang dua suku kata: iya ingsun wus anglilani Pak Thuthuk. (kembali) |
| 170 | Kurang satu suku kata: asangu kêton nêm atus. (kembali) |
| 171 | Kurang dua suku kata: rawuh gupuh-gupuh dènnya amêmêthuk. (kembali) |
| 172 | nak. (kembali) |
| 173 | Kurang satu suku kata: iya Natabratèki. (kembali) |
| 174 | Lebih satu suku kata: dene sadhèrèk putri. (kembali) |
| 175 | Kurang satu suku kata: pangundhuhe mlêbêt manjing jroning pura. (kembali) |
| 176 | Kurang satu suku kata: risang pêngantène papat. (kembali) |
| 177 | Kurang satu suku kata: mangkah jajane kaèksi. (kembali) |
| 178 | kinancing. (kembali) |
| 179 | Kurang satu suku kata: turut pilingane kiwa. (kembali) |
| 180 | Kurang satu suku kata: gêbyuring cahya tumeja. (kembali) |
| 181 | Lebih satu suku kata: ambawani bawana gung. (kembali) |
| 182 | Kurang satu suku kata: wong punapa pan kula kinanthi asta. (kembali) |
| 183 | mindhak. (kembali) |
| 184 | Kurang satu suku kata: muk anglêlara raga. (kembali) |
| 185 | Kurang satu suku kata: mila paran kawulane dèn awètna. (kembali) |
| 186 | Kurang satu suku kata: mindhak andêdawa wirang. (kembali) |
| 187 | Kurang satu suku kata: dêduka maring dasih kawêlasarsa. (kembali) |
| 188 | Kurang satu suku kata: basakêna yèn ngandika. (kembali) |
| 189 | Kurang satu suku kata: anganggêp ujare lamis. (kembali) |
| 190 | dintên. (kembali) |
| 191 | Kurang satu suku kata: angêmungêna gèn ingsun. (kembali) |
| 192 | narendra. (kembali) |
| 193 | Kurang satu suku kata: tur ta yèn anênêpi. (kembali) |
| 194 | lunturing. (kembali) |
| 195 | driya. (kembali) |