Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 8)

Judul
Sambungan
1. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 1). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
2. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 2). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
3. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 3). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
4. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 4). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
5. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 5). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
6. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 6). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
7. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 7). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
8. Undhang-undhang Pranatan, Sasradiningrat IV, 1895–1910, #363 (Jilid 8). Kategori: Arsip dan Sejarah > Kasunanan.
Citra
Terakhir diubah: 13-08-2021

Pencarian Teks

Lingkup pencarian: teks dan catatan-kakinya. Teks pencarian: 2-24 karakter. Filter pencarian: huruf besar/kecil, diakritik serta pungtuasi diabaikan; karakter [?] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau satu huruf sembarang; simbol wildcard [*] dapat digunakan sebagai pengganti zero atau sejumlah karakter termasuk spasi; mengakomodasi variasi ejaan, antara lain [dj : j, tj : c, j : y, oe : u, d : dh, t : th].

Tatêdhakan Sêrat- sêrat Undhang-undhang Pranatan Sasaminipun

ingkang kadhawuhakên Dening Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Ingkang Kaping Sakawan, Pêpatih Dalêm ing Surakarta Ingkang Jumênêng Sapunika, Wiwit Kala Sawêg Kakarsakakên Amakili Pêpatih Dalêm.

Jilidan ăngka 8

Kaêcap ing pangêcapakipun N.V. Mij t/v.d/z Albert Rusche & Co, Surakarta, 1910.

--- 8 : 0 ---

Pêpêthikan isinipun sêrat undhang-undhang saha pranatan, jilidan ăngka: 8 punika

Ăngka urut ... Kasêrat ing kaca

223. Undhang-undhang pangagêng kadhistrikan kitha Sragèn ... 1

224. Wêwahan undhang bab pêpacak amalangi saha nulak pasakitipun sagawon edan ... 3

225. Udhang ing dhusun Jambeyan kadhistrikan Gondhang, Sragèn, dipun wontêni mantri

dhistrik malih ... 15

226. Undhang kamantrèn dhistrik Kuwêl (Klathèn) kasantunan nama kamantrèn dhistrik Polanharja ... 17

227. Wêwahan undhang bab kagunan dalêm pasitèn ingkang sampun kaparingakên dipun suwun angêbrêgi salaminipun dening băngsa Eropah utawi băngsa Cina sasaminipun băngsa

sabrang ... 19

228. Undhang pêpacak angrisak têtêngêr ingkang tumrap padamêlan topograpissên dinês sarta watêrsêtat ... 23

229. Undhang pêpacak angrisak papan pangukuran toya ... 29

230. Pranatan bab maringi pènsiun abdi dalêm pulisi ... 33

231. Pranatan ewah-ewahan bab panindakipun bêkêl dhusun ... 43

232. Undhang ewah-ewahan undhang bab pikukuhipun tiyang ingkang kanggènan sanjata

sasaminipun ... 45

233. Santunipun pranatan sundêl ... 51

234. Pranatan kengingipun amragat raja kaya bawah kadhistrikan Kartasura ... 89

235. Ewah-ewahan pranatan pelosipèd ... 91

236. Pranatan têbas gadhe siti dhusun ... 95

237. Wêwahan pranatan tumrap tiyang ngusung kajêng kêmlandhingan ing wana rêdi Mêrbabu ... 103

238. Pranatan ayahan saha pacaosanipun abdi dalêm ... 107

239. Undhang bab pangrèhing toya ... 109

240. Wêwahan pranatan pangrèhing toya ... 132

241. Wêwahan pranatan bab abdi dalêm pamajêgan saha pangrêbe kengingipun anêdha

pangenggal-enggal dhatêng bêkêlipun ... 150

--- 8 : 1 ---

Ăngka 223

Undhang-undhang.

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake owa-owahane layang undhang-undhang manira katiti masan kaping: 19 Rabingulakir Wawu: 1825, utawa kaping: 9 Oktobêr: 1895, ăngka: 111, kaya ing ngisor iki:

Kang dadi panggêdhening dhistrik kutha Sragèn, kaliwon pulisi, kanthi mantri dhistrik pangkat: I (siji) carike pangkat: I (siji), sarta kajinêman papat padha lastari.

Iku sarupane uwong padha sumurupa, sarta abdi dalêm bupati pulisi ing Sragèn angestokna kalakone.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping 4 sasi Bêsar taun Ehe, ăngka 1836, utawa kaping 19 Januari taun 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 2 ---

Oendang-Oendang

TERANG SRIPADOEKA TOEAN SOESOEHOENAN, MOEFA-KAT DENGEN KANGDJENG TOEAN RESIDENT DI SOERAKARTA.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Orde 1e. klas van de Sri Noegroho, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat memrentahken perobahannja Kita poenja soerat Oendang Oendang tertanda ari 19 Rabingoelakir Wawoe, 1825. atawa ari 9 October 1895 No. 111, saperti di bawah ini.

Jang djadi pembesarnja District kota Sragen kaliwon politie dengan Mantri district pangkat 1 satoe, Djoeroetoelis pangkat 1 satoe, serta Kadjinemannja ampat sama misih teroes.

Dari pada itoe segala orang soepaja sama taoe serta Boepati politie di Sragen soepaja menoeroetken kedjalanannja.

Djatoehnja Oendang-Oendang pada ari 4 boelan Besar taoen Ehe 1836 atawa ari 19 Januari toen 1907.

--- 8 : 3 ---

Ăngka 224

Undhang-undhang.

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, Srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhe ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake pranatan bab pêpacake amalangi utawa anulak lêlarane asu edan, minăngka wuwuhane undhang-undhang manira katiti masan kaping: 28 Rêjêb Ehe: 1836, utawa kaping: 17 sèptèmbêr: 1906, ăngka 220, kaya ing ngisor iki.

Bab 1

Asu kang kagawa lunga marang bawahe dhistrik liya, kudu mawa palilah saka panèwu dhistrik kang ambawahake sangkaning asu mau mawa katrangan yèn asu mau sajrone: 6 sasi oralara edan.

Bab 2

Para bupati pulisi padha kawajiban anindakake sarta andhawuhake:

--- 8 : 4 ---

Oendang-Oendang

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Orde 1e. klas van de Sri Noegroho, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat memrentahken Pranatan dari hal papatjaknja menjegah atawa menoelak sakitnja andjing gila boeat tambahannja Kita poenja Oendang-Oendang tertanda ari 28 Redjeb Ehe 1836, atawa ari 17 September 1906 No. 220 saperti di bawah ini.

Fatsal 1.

Andjing jang di bawa pergi ke bawah District lain, moesti pake idin dari Panewoe District jang membawahkan tempatnja andjing tadi, pake katrangan jang itoe andjing di dalamnja 6 boelan tiada sakit gila.

Fatsal 2.

Sekalian Boepati politie sama di wadjibkan mendjalankan serta memrentahken.

1. Djikaloe ada andjing, koetjing atawa monjet jang menggigit

--- 8 : 5 ---

1. Manawa asu mau, kucing utawa kêthèk kang anyakot uwong sarta asu kucing utawa kêthèk kang kacakot ing kewan kang kinira lara edan, iku kudu dicancang, kasêngkêr utawa kaulat-ulatake, pamanggon sarta wawangên lawase apa dene wawangên ênggone kudu anjupuk kewan mau, bakal katamtokake dening bupati pulisi kang ambawahake, nanging ora kurang saka limang dina, waragading pangopène manawa ora diopèni sarta diingoni dening kang kanggonan dhewe, kudu kasăngga marang kang kanggonan mau, kèhe miturut kang katamtokake dening bupati pulisi kang ambawahake.

2. Namtokake sarta mranata laku-lakune, prênahe panggonan utawa wawêngkon ing ngêndi kang linarangan sawatara lawase ora kêana nguculake asu kucing utawa kêthèk ing sajabaning pomahane kang kanggonan, nanging laranagan mau ora tumrap marang asu kang nganggo brangus, kang polane katamtokake dening bupati pulisi kang ambawahake.

Mungguh kang kasêbut ing ăngka 1 sarta 2 ing dhuwur mau, manawa ana asu kucing utawa kêthèk, lara utawa mati kang kanggonan kuidu nglapurake marang parentah sajrone 24 jam.

Bab 3

1. Manawa ana kang kanggonan asu kucing utawa kêthèk,

--- 8 : 6 ---

orang serta andjing, koetjing atawa monjet jang di gigit chewan jang di kira sakit gila, itoe moesti di iket, ditaroek kandang atawa di djaga, bolehnja tinggal serta lamanja apa lagi lamanja bolehnja moesti ambil itoe chewan bakal di temtoeken oleh Boepati politie jang membawahken, tetapi tiada boleh koerang dari lima ari, onkost pemiaranja djikaloe tiada di piara serta di kasih makan oleh jang katempatan sendiri, moesti di pikoel oleh jang ketempatan tadi, banjaknja menoeroet jang di temtoekan oleh Boepati politie jang membawahkan.

2. Menemtoekan serta mengatoer lakoe lakoenja, betoelnja tempat atawa wewengkon di mana jang di larang sarta'antara lamanja tiada boleh menglepaskan andjing, koetjing atawa monjet di lajêngoewar erfnja jang katempatan, tetapi itoe larangan tiada boeat andjing jang pake brangoes, jang tjontonja di temtoeken oleh Boepati politie jang membawahken.

Jang terseboet No. 1 serta 2 di atas itoe djikaloe ada andjing, koetjing atawa monjet sakit atawa mati, jang katempatan moesti merapportken pada prentah di dalemnja 24 djam.

Fatsal 3.

1. Djikaloe ada jang katempatan andjing, koetjing atawa monjet tiada menoeroet apa moestinja prentah jang terseboet Fatsal 2 No. 1 itoe andjing, koetjing atawa monjet tadi boleh di bikin

--- 8 : 7 ---

ora ngèstokake apa bênêre dhawuh kang kasêbut ing bab: 2, ăngka: 1, iku asu kucing kêthèk mau kêna kapatènan dening pulisi utawa awit saka parentahing pulisi, utawa ginadhangake kanggo pangudining kawruh, utawa kalelang minăngka asiling nagara, samono iku yèn ora ana pakewuhe tumrap prêluning akèh.

2. Sakèhing asu kang ora nganggo brangus, miturut pola kang wus kadhawuhake, sarta kucing utawa kêthèk kang tinêmu kaêculake sajabaning pomahane kang kanggonan, anêrak wêwalêr kang kadhawuhake wêwaton kang tinamtokake ing bab: 2, ăngka 2, iku kêna kacêkêl dening pulisi utawa awit saka parentahing pulisi, kajaba manawa ewuh ênggone nyêkêl, iku kudu dipatèni.

3. Sakèhing asu kucing utawa kêthèk, kang kacêkêl miturut kang katamtokake ing bab: 3, ăngka: 2, kabalèkake marang kang kanggonan nganggo anglironi waragad pangopène sarta pakane miturut layang tarip kang bakal katamtokake dening bupati pulisi kang ambawahake.

4. Manawa sajroning wêwangên têlung dina sawuse kacêkêle ora ana kang nyuwun baline asu kucing utawa kêthèk mau, utawa ora kayêktènan wong kang nyuwun mau kang kanggonan asu kucing utawa kêthèk kang disuwun bali, utawa ora kayêktèn [kayê...]

--- 8 : 8 ---

[...ktèn]

mati oleh politie atawa dari prentahnja politie, atawa di sediaken boeat pengoedinja ilmoe atawa di lelangkan boeat kaoentoengannja Negri, bagitoe itoe djikaloe tiada ada ewoehnja boeat perloenja orang banjak.

2. Sagala andjing jang tiada pake brangoes menoeroet tjonto jang soedah di prentahkan serta koetjing atawa monjet jang kedapat di lepaskan di loewar erfnja jang katempatan, melanggar jang di prentahkan wewaton jang ditemtoeken Fatsal 2 No. 2 itoe boleh di pegang oleh politie, atawa dari prentahnja politie, melainkan djikaloe ewoeh bolehnja pegang, itoe moesti di bikin mati.

3. Sagala andjing, koetjing atawa monjet jang di pegang menoeroet jang di temtoeken Fatsal 3 No. 2 di koembaliken pada jang katempatan, pake mengganti onkost pemiaranja serta makannja menoeroet soerat tarief jang bakal di temtoeken oleh Boepati politie jang membawahken.

4. Djikaloe di dalem tiga ari sasoedahnja terpegang tiada ada jang minta koembalinja andjing, koetjing atawa monjet tadi atawa tiada kataoean orang jang minta tadi jang katempatan andjing, koetjing atawa monjet di minta koembali, atawa tiada kataoean djikaloe dia jang di koewasakan minta koembali terang dari jang katempatan itoe chewan tadi, boleh lantas di djalanken

--- 8 : 9 ---

yèn dhèwèke kang kawênangake nyuwun bali têrang saka kang kanggonan, iku kewan mau kêna banjur katindakake kaya kang kasêbut ing bab: 3, ăngka 1.

5. Kewan kang dipatèni wêwaton pêpacak ing dhuwur mau, utawa kewan kang kataton nalikane dicêkêl, iku ora kaparingan têtêmpuh.

6. Mungguh ênggone numrapake pêpacake bab iki nganggo anitènana parentahe bupati pulisi kang ambawahake.

Bab 4

Para kang padha nyêkêl parentah sarta para bêbau kang padha kapiji dening bupati pulisi kang ambawahake, wiwit jam nêm esuk tutug jam nêm sore padha kêna lumêbu sakèhing omah, pomahan, panggonan kang kapagêran lan sadhengaha kang dadi panunggalane.

Bab 5

1.Ênggone nindakake layang undhang-undhang iki kudu angèngêti mungguh kang diarani kang kanggonan asu kucing utawa kêthèk mau, kaya ta:

1.Pangarêpe kang padha ngênggoni pomahan panggonaning asu kucing utawa kêthèk, aliya asu kucing utawa kêthèk kang anane ing kono panuju saba, samono iku

--- 8 : 10 ---

saperti jang terseboet Fatsal 3 No. 1.

5 Chewan jang di bikin mati menoeroet papatjak di atas tadi atawa chewan jang loeka koetika di pegang, itoe tiada di bri karoegian.

6. Bolehnja mendjalankan papatjaknja hal ini moesti pake liat prentahnja Boepati politie jang membawahken.

Fatsal 4.

Sekalian jang sama pegang prentah serta sekalian babahoe jang sama di temtoeken oleh Boepati politie jang membawahken moelai poekoel anem pagi sampe poekoel anem sore, sama boleh masoek roemah peromahan, tempat jang di taroek pager dan sebaginja.

Fatsal 5.

1. Bolehnja mendjalanken soerat Oendang-Oendang ini moesti mengengeti djikaloe jang di bilang jang katempatan andjing, koetjing atawa monjet itoe ja itoe:

1. Pamoekanja jang sama bertempat di erf tempatnja andjing, koetjing atawa monjet, lainnja andjing, koetjing atawa monjet jang adanja di sitoe kabetoelan sobo, bagitoe itoe melainken djikaloe orang lain jang tetep tinggal atawa bertempat saäntara lamanja ada di sitoe mengakoe jang ketempatan andjing, koetjing atawa monjet.

--- 8 : 11 ---

kajaba yèn wong liya kang têtêp dêdunung utawa manggon sawatara suwene ana ing kono angakoni kang kanggonan asu kucing utawa kêthèk.

2. Manawa prêlu bupati pulisi kang ambawahake kang anamtokake sapa kang dianggêp pangarêpe kang padha manggon sawijining pomahan.

Bab 6

Kang anêrak kang katamtokake ing bab: 1, sarta angalangi lêbune priyayi utawa bêbau kang kasêbut ing bab: 4. Kapatrapan dhêndha sathithike 10 sapuluh rupiah, kèh-kèhe: 100: satus rupiah, utawa kapatrapan paukuman kunjara, utawa nyanbut gawe ana yayasaning nagara nganggo diparingi pangan tanpa bayaran, enggal-enggale têlung dina, lawas-lawase wolung dina.

Bab 7

Kang ora ngestokake dhawuh utawa pêpacaking wêwalêr kang kadhawuhake wêwaton unine ing bab 2, kapatrapan dhêndha sathithike 1 sarupiah, kèh-kèhe 15 limalas rupiah, utawa kapatrapan paukuman kunjara utawa nyambut gawe ana yayasaning nagara nganggo diparingi pangan tanpa bayaran, enggal-enggale sadina, lawas-lawase têlung dina.

--- 8 : 12 ---

2. Djikaloe perloe Boepati politie jang membawahken jang menemtoeken siapa jang di anggep pemoekanja jang sama bertempat soewatoenja peromahan.

Fatsal 6.

Jang melanggar jang di temtoekan Fatsal 1, serta menjegah masoeknja Prijaji atawa bebahoe jang terseboet Fatsal 4 di denda sedikitnja f 10. sepoeloeh roepiah, banjak banjaknja f 100. seratoes roepiah, atawa di pendjara atawa bekerdja ada perboewatannja Negri pake di bri makan tiada pake bajaran, lekas-lekasnja tiga ari, lama lamanja delapan ari.

Fatsal 7.

Jang tiada menoeroet prentah atawa papatjaknja jang diprentahken menoeroet boeninja Fatsal 2 di denda sedikitnja f 1 satoe roepiah, banjak banjaknja f 15 lima blas roepiah, atawa di pendjara atawa bekerdja ada di perboeatannja Negri pake di bri makan tiada pake bajaran lekas lekasnja satoe ari lama-lamanja tiga ari.

Boeat anak familinja Sri Padoeka Toean Soesoehoenan, djikaloe tiada bisa bajar denda saperti jang terseboet Fatsal 6 serta 7. itoe oekoemannja Kita soemanggaken Sri Padoeka Toean Soesoehoenan.

Dari pada itoe segala orang soepaja taoe serta menoeroet saperloenja. [sa...]

--- 8 : 13 ---

[...perloenja.]

Tumrape putra santana dalêm, manawa ora bisa bayar dhêndha kaya kang kasêbut ing bab: 6 sarta: 7, iku patrapane manira sumanggakake Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan.

Iku sarupane uwong padha sumurupa lan padha angestokna saprêlune.

Layang undhang-undhang iki kalumrahake sarta katèmplèkake ana ing panggonan saprêlune, supaya aja ana kang ngaku ora sumurup unine.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping: 8 sasi Sura taun Jimawal, ăngka: 1837, utawa kaping: 22 Pebruari taun 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 14 ---

Ini soerat Oendang-Oendang di tersiarken serta di taroeh di mana tempat saperloenja, soepaja tiada ada jang mengakoe tiada taoe boeninja.

Djatoehnja Oendang Oendang pada ari 8 boelan Soera taoen Djimawal 1837, atawa ari 22 Februari taoen 1907.

--- 8 : 15 ---

Ongka 225

Undhang-undhang.

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake owah-owahane layang undhang-undhang manira katiti masan kaping: 19 Rabingulakir Wawu: 1825, utawa kaping: 9 Oktober: 1895, ăngka: 111, sarta kaping: 7 Jumadilakir Je: 1830, utawa kaping: 2 Oktober 1900, ăngka: 169, tumrap ing bawah kabupatèn pulisi Sragèn, kaya ing ngisor iki:

Ing desa Jambeyan, bawah kadhistrikan ing Gondhang, saiki kadokokan mantri dhistrik manèh siji, bêbau carik kamantrèn, siji, kajinêman loro.

Iku sarupane uwong padha sumurupa, sarta abdi dalêm bupati pulisi ing Sragèn angestokna kalakone.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping: 14 Sura taun Jimawal, ăngka: 1837, utawa kaping: 28 Pebruari: 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 16 ---

Oendang-Oendang

TERANG SRIPADOEKA TOEAN SOESOEHOENAN, MOEFAKAT DENGEN KANGDJENG TOEAN RESIDENT DI SOERAKARTA.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Orde 1e, klas van de Sri Noergorho,[1] Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat memrentahken perobahannja Kita poenja soerat Oendang Oendang tertanda ari 19 Rabingoelakir Wawoe, 1825. atawa ari 9 October 1895 No. 111, serta ari 7 Djoemadilakir Dje 1830, atawa ari 2 October 1900 No. 169, boeat di bawah Kaboepaten politie Sragen saperti di bawah ini.

Di desa Djambean bawah Distrikt di Gondang sekarang di taroeh Mantri distrikt lagi satoe, babahoe Djoeroetoelis Kamantren satoe, Kadjineman doea.

Dari pada itoe sagala orang soepaja sama taoe, serta Boepati politie di Sragen soepaja menoeroetken kedjalanannja.

Djatoehnja Oendang-Oendang pada ari 14 Soero taoen Djimawal 1837, atawa ari 28 Februari taoen 1907.

--- 8 : 17 ---

Ongka 226

Undhang-undhang.

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing kararton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake owah-owahan layang undhang-undhang manira katiti masan kaping: 19 Rabingulakir Wawu: 1825, utawa kaping: 9 Oktober: 1895, ăngka: 111, kaya ing ngisor iki.

Saiki kamantrèn dhistrik ing Kuwêl, bawah kadhistrikan ing Ponggok, kabupatèn pulisi ing Jklathèn, kasalinan jênêng kamantrèn dhistrik ing Polanarja.

Iku sarupane uwong padha sumurupa.

Layang undhang-undhang iki kalumrahake sarta katèmplèkake ana ing panggonan saprêlune, supaya aja ana kang ngaku ora sumurup unine.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping 21 sasi Sapar taun Jimawal, ăngka 1837, utawa kaping 6 April: 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 18 ---

Oendang-Oendang

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Orde 1e. klas van de Sri Noegroho, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken perobahannja Kita poenja soerat Oendang-Oendang tertanda ari 19 Rabingoelakir Wawoe 1825, atawa ari 9 October 1905, No. 111, saperti di bawah ini.

Sekarang Kamantren distrikt di Koewel bawah Distrikt Ponggok Kaboepaten politie di Klaten, di ganti nama Kamantren distrikt di Polanhardjo.

Dari pada itoe sagala orang soepaja sama taoe.

Ini soerat Oendang-Oendang di tersiarken serta di taroeh di mana tempat saperloenja, soepaja djangan ada jang mengakoe tiada taoe boeninja.

Djatoehnja Oendang-Oendang pada ari 21 boelan Sapar taoen Djimawal 1837 ari 6 April 1907.

--- 8 : 19 ---

Ongka 227

Undhang-undhang.

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing kararton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake wuwuhane layang undhang-undhang manira katiti masan kaping: 26 Bêsar Be: 1824, utawa kaping: 2 Juni: 1895, ăngka: 105, kaya ing ngisor iki.

Kagungan dalêm palêmahan sajroning kutha Surakarta, sarta kang ana karajaning apdheling ing Klathèn, ing Bayalali sarta ing Sragèn, kang wus diparêngake disuwun angêbrêgi salawase dening băngsa Eropah utawa băngsa Cina sapêpadhane băngsa Sabrang, kang walêd sasanggane prabeya ing sabên taun kaya kang muni ing layang undhang-undhang mau, manawa kaliyêrake bakal ora kalilan manawa sasanggane prabeya tutug wêktune angliyêr durung kabayar pundhat.

Layang undhang-undhang iki kalumrahake sarta katèmplèkake [katèmplè...]

--- 8 : 20 ---

[...kake]

Oendang-Oendang

TERANG SRIPADOEKA TOEAN SOESOEHOENAN, MOEFAKAT DENGEN KANGDJENG TOEAN RESIDENT DI SOERAKARTA.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Orde 1e, klas van de Sri Noergorho, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken tambahannja Kita poenja soerat Oendang Oendang tertanda ari 26 Besar Be 1824, atawa ari 20 Juni 1895 No. 105, saperti di bawah ini.

Srie Padoeka Toean Soesoehoenan ampoenja tanah di dalem kota Kraton Soerakarta serta jang ada karadjaännja afdeeling di Klaten, di Bojolali serta di Sragen jang soedah di perkenanken di minta ngebreggi salamanja oleh bangsa Europa atawa bangsa Tjina sasamanja bangsa sebrang jang waled pikoelnja onkost saben taoen seperti jang boeni di soerat Oendang Oendang tadi, djikaloe di lijerken bakal tiada boleh djikaloe pikoelnja onkost sampe wektoenja menglijer beloem di bajar loenas.

Ini soerat Oendang Oendang di tersiarken serta di taroek di mana tempat saperloenja soepaja djangan ada jang mengakoe tiada [ti...]

--- 8 : 21 ---

[...ada]

ana ing panggonan saprêlune, supaya aja ana kang ngaku ora sumurup unine.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping 2 sasi Rabingulakir taun Jimawal, ăngka 1837. Utawa tanggal kaping 16 Mei 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 22 ---

taoe boeninja.

Djatoehnja Oendang Oendang pada ari 2 boelan Rabingoelakir taoen Djimawal 1837, atawa ari 16 Mei 1907.

--- 8 : 23 ---

Ongka 228

Undhang-undhang

Têrang ingkang sunuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake marang sarupane kawula dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan.

ha. Yèn Kangjêng Guprêmèn wus andhawuhake pêpacak bab angrusak têtêngêr kang tumrap ing pagawean topoghrafissên dhinês sarta watêrsêtat, utawa sarupaning têtêngêr kang katêtêpake utawa kapasang dening abdine Kanjêng Guprêmèn kang duwe wajib, kaya ing ngisor iki:

1. Wiwitan tugu, pilar sarta têtêngêr liya-liyane, kanggo ing salawase utawa sawatara lawase, ginawe nelakake ana ing palêmahan, prênahe pêpojok têlu utawa liyane, iku ora kêana katêgor, katêrês, kasisikan, karampas utawa kapunggêl, kaêlih, kabêdhol, kabubrah, kasalinan rupane utawa kalironan liya: manawa tanpa palilah, dene palilah

--- 8 : 24 ---

OENDANG-OENDANG

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Orde 1e. klas van de Sri Noegroho pangkat 1, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken pada samoea kawoela Srie Padoeka Toean Soesoehoenan.

a. Jang Kangdjeng Gouvernement soedah memrentahken papatjak dari hal meroesak tanda-tanda jang boeat pakerdja'an topografichen dienst dan waterstaat atawa sagala tanda jang di tetepken atawa di pasang oleh hambanja Kangdjeng Gouvernement jang poenja wadjib saperti di bawah ini:

1. Poehoen poehoen toegoe, pilaar serta tanda lain lainnja terpake selamanja atawa sa'antara lamanja, boeat menerangken ada di tanah arah arahnja oedjoeng tiga atawa lainnja, itoe tiada boleh di tembang, di teres, di sisik, di rampas, atawa di potong di atasnja, atawa di pindah, di tjaboet, di roesak, di ganti roepanja, atawa di ganti lain, djikaloe tiada dengen idin, adapoen itoe idin kapan boeat tanda jang terpake selamanja jang memberi Kangdjeng Toean Resident, kapan boeat tanda jang terpake sa'antara lamanja jang memberi jang pegang koewasa aken memrentah berpasang [ber...]

--- 8 : 25 ---

[...pasang]

mau, yèn ingatase têtêngêr kang kanggo ing salawase, kang maringi kang nyêkêl pangawasa marentahake masang utawa nuduhake têtêngêr mau.

2. Kangjêng Tuwan Residhèn ora maringi palilah mau manawa durung kinuwasakake dening panggêdhening dhepartêmèn kang ambawahake kang darbe wajib anêtêpake utawa amasang têtêngêr mau utawa kang dadi gêgêntine.

3. Sapa kang nêrak pêpacak kang katamtokake ing ăngka 1, kapatrapan paukuman kaya ing ngisor iki, samono iku manawa panêrak mau ora ginantungan paukuman ana ing pranatan utawa anggêr liyane. Manawa tumrap têtêngêr kang kanggo ing salawase, kapatrapan dhêndha wolung rupiah tumêkane satus rupiah, utawa kapatrapan paukuman nyambut gawe paksan, tanpa karante lawase nêm dina tumêkane rong sasi, dene manawa tumrap têtêngêr kang kanggo sawatara lawase, kaspatrapan dhêndha sarupiah tumêkane satus rupiah utawa kapatrapan paukuman nyanbut gawe ana yayasane Kangjêng Guprêmèn, olèh pangan tanpa bayaran lawase nêm dina tumêkane sasasi.

4. Manawa panêrake pêpacak ora ana titike kamaha, kapatrapan dhêndha sarupiah tumêkane sèkêt rupiyah durung kalêbu têmtune ambayar anêmpuhi panggawene kapitunan, [kapi...]

--- 8 : 26 ---

[...tunan,]

atawa aken menoendjoeken tanda itoe.

2. Kangdjeng Toean Resident tiada memberi itoe idin kapan beloem di koewasaken oleh pambesarnja Departement jang membawahken jang poenja wadjib menetepken atawa pasang itoe tanda atawa jang djadi gantinja.

3. Siapa jang sengadja melanggar papatjak jang di tentoeken di mana No. 1. di oekoem saperti di bawah ini, bagitoe itoe djikaloe pelanggaran itoe tiada ada gantoengan oekoeman, ada di dalem pranatan atawa angger lainnja.

Djikaloe boeat tanda jang terpake salamanja di denda delapan roepiah sampe seratoes roepiah, atawa di oekoem bekerdja paksa tiada pake rante lamanja anem hari sampe doewa boelan.

Adapoen djikaloe boeat tanda jang terpake sa'antara lamanja, di denda satoe roepiah sampe seratoes roepiah, atawa di oekoem bekerdja ada di pakerdja'an kangdjeng Gouvernement, dapet makan tiada dapet bajaran lamanja anem hari sampe satoe boelan.

4. Djikaloe bolehnja melanggar papatjak tiada ada tandanja di sengadja, di denda satoe roepiah sampe lima poeloeh roepiah, beloem temasoek kamestian bajar mengganti pembikinnja karoegian atawa karoesakan.

b. Jang siapa melanggar papatjak jang terseboet di atas ini, nanti di oekoem saperti soedah di tetepken dalem papatjak itoe.

--- 8 : 27 ---

utawa karusakan.

na. Sapa kang nêrak pêpacak kang kasêbut ing dhuwur iki bakal kapatrapan paukuman kaya kang wus katêtêpake sajroning pêpacak mau.

ca. Sarupane apa kang wus kadhawuhake dening Kangjêng Guprêmèn tumrap têtêngêr kang katêtêpake utawa kapasang dening abdine, apa kang wus kadhawuhake ing dhuwur iki, uga kanggo tumrap têtêngêr kang katêtêpake utawa kapasang dening parentah Jawa, nanging kang maringi palilah kang kasêbut ing ăngka 1, manawa têtêngêr kang katêtêpake utawa kapasang dening parentah Jawa iku bupati pulisi kang ambawahake.

Tumrape putra santana dalêm, manawa ora bisa bayar patrap padhêndhan, iku patrapane manira sumanggakake Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan.

Iku sarupane uwong padha sumurupa lan padha angestokna saprêlune.

Layang undhang-undhang iki kalumrahake sarta katèmplèkake ana ing panggonan saprêlune, supaya aja ana kang ngaku ora sumurup unine.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping 23 sasi Sawal taun Jimawal, ăngka 1837, utawa tanggal kaping 30 Nopèmbêr 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 28 ---

c. Jang samoea jang soedah di prentahken oleh Kangdjeng Gouvernement boeat tanda tanda jang di tetepken atawa di pasang oleh hambanja, bagaimana soedah di prentahken di atas ini, djoega terpakai boeat tanda tanda jang di tetepken atawa di pasang oleh Parentah Djawa, tetapi jang memberi idin jang terseboet di mana No. 1, djikaloe boeat tanda jang di tetepken atawa di pasang oleh Parentah Djawa iya itoe Boepati politie jang poenja bawah.

Boeat anak familienja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan djikaloe tiada bisa membajar, oekoemannja Kita soemanggaken kapada Srie Padoeka Toean Soesoehoenan.

Dari pada itoe sagala orang soepaja sama taoe dan sama menoeroet saperloenja.

Ini soerat Oendang-Oendang di tersiarken serta di taroeh di mana tempat saperloenja soepaja tiada ada jang mengakoe tiada taoe boenjinja.

Djatoehnja Oendang-Oendang pada ari 23 boelan Sawal taoen Djimawal 1837, atawa ari 30 November 1907.

--- 8 : 29 ---

Ongka 229

Undhang-undhang

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake pêpacak bab angrusak pangukuran banyu kaya ing ngisor iki:

1. Sakèhing papan pangukuran sarta piranti liya-liyane, ginawe ngukur banyu utawa kanggo nelakake jêroning banyu ana ing yayasan banyu ing kali, ing sumbêr utawa ing wangan, kang kapasang awit saka dhawuhe priyayi abdine Kangkêng Guprêmèn, utawa awit saka dhawuhe parentah Jawa, iku ora kêana karusak, kaêlih, kabêdhol, kasingikirake, kabubrah, ginawe supaya aja kêna diênggo, kasalinan rupane utawa kalironan liya, manawa tanpa palilah saka kang ngasta pangawasa kang dhawuh amasang papan pangukuran lan piranti liya-liyane mau.

2. Sapa kang maha nêrak pêpacak kang katamtokake ing adêg-adêg, ăngka: 1, kapatrapan paukuman dhêndha sarupiah tumêkane satus rupiah, utawa kapatrapan paukuman [pa...]

--- 8 : 30 ---

[...ukuman]

OENDANG- OENDANG

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken papatjak hal membikin roesak tempat oekoeran ajer serta perkakas lain lainnja jang di pasang atawa hendak di pasang boeat mengoekoer ka'ada'annja ajer seperti di bawah ini:

1. Segala tempat oekoeran serta perkakas lain lainnja, boeat mengoekoer ajer atawa boeat menerangken dalemnja ajer ada di perboeatan ajer di soengi, di soember atawa di slokan, jang di pasang karana dari prentahnja Prijaji hambanja Kangdjeng Gouvernement atawa dari prentahnja Parentah Djawa, itoe tiada boleh di roesak, di pindah, di bedol, di singkirken, di rombak di bikin soepaja djangan sampe kena di pake, di ganti roepanja atawa di ganti lain, djikaloe tiada pake idin dari jang pegang koewasa aken memrentah berpasang tempat oekoeran dan perkakas lain lainnja tadi.

2. Siapa jang sengadja melanggar papatjak jang di temtoeken di mana No. 1. di oekoem denda, satoe roepiah sampe seratoes

--- 8 : 31 ---

nyambut gawe ana yayasane Kangjêng Guprêmèn, olèh pangan tanpa bayaran lawase nêm dina tumêkane sasasi, samono iku manawa ênggone nêrak pêpacak mau ora ginantungan paukuman ana ing pranatan utawa anggêr liyane.

3. Manawa panêrake pêpacak ora ana titike kamaha, kapatrapan dhêndha sarupiah tumêkane sèkêt rupiah, durung kalêbu têmtune anêmpuhi panggawene kapitunan, utawa karusakan.

Tumrape putra santana dalêm, manawa ora bisa bayar patrapan dhêndhan kaya kang kasêbut ing adêgf-adêg ăngka: 2, sarta ăngka: 3, iku patrape manira sumanggakake Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan.

Iku sarupane wong padha sumurupa lan padha angestokna saprêlune.

Layang undhang-undhang iki kalumrahake sarta katèmplèkake ana ing panggonan saprêlune, supaya aja ana kang ngaku ora sumurup unine.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping 27 sasi Sawal taun Jimawal, ăngka 1837, utawa kaping 4 Dhesèmbêr 1907.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 32 ---

roepiah, atawa di oekoem bekerdja ada di perboeatannja Kangdjeng Gouvernement dapet makan tiada pake bajaran lamanja anem ari sampe satoe boelan, jang begitoe djikaloe bolehnja melanggar papatjak tadi tiada aken di temtoeken oekoeman ada di mana pranatan atawa angger lainnja.

3. Djikaloe penglanggarnja papatjak tiada tandanja di sengadja di oekoem denda satoe roepiah sampe lima poeloeh roepiah beloem termasoek kamestian bajar mengganti pembikinnja karoegian atawa karoesakan.

Boeat anak familienja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, djikaloe tiada bisa bajar denda saperti jang terseboet No. 2, serta 3, itoe oekoemannja kita soemanggaken Srie Padoeka Toean Soesoehoenan.

Dari pada itoe, sagala orang soepaja sama taoe serta menoeroet saperloenja.

Ini soerat Oendang-Oendang di tersiarken serta di taroeh ada di mana tempat saperloenja, soepaja djangan ada jang mengakoe tiada taoe boeninja.

Djatoehnja Oendang-Oendang pada ari 27 boelan Sawal taoen Djimawal 1837 ari 4 December 1907.

--- 8 : 33 ---

Ăngka 230

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake pranatan bab maringi pènsiun marang abdi dalêm pulisi, kaya ing ngisor iki:

Bab 1

Abdi dalêm pulisi kang balanjane têtêp ing sabên sasi saka kas nagara sathithik-thithike rong puluh rupiah, iku balanjane ing sabên sasi padha kacêngklong têlung prêsèn, dadi ing dalêm satuse têlung rupiah, kanggo angrupakake băndha pènsiun.

Awit saka iku abdi dalêm pulisi yèn kalèrènan saka pagaweane kang padha wênang olèh pènsiun:

ha. Manawa wus anglakoni pagaweane dadi abdi dalêm lawase: 3 taun.

na. Manawa nandhang tatu utawa cacat amarga saka ênggone nglakoni pagaweane abdi dalêm pulisi kayata: Nanggulang pangroda utawa nindakake pagawean kang ambêbayani, nganti ora bisa nglakoni pagaweane manèh.

--- 8 : 34 ---

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken pranatan dari hal membri pensioen kapada politie hambanja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan saperti di bawah ini.

Fatsal 1.

Prijaji politie hambanja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan jang blandjaja tetep saben boelan dari kas Negri paling sedikit doewa poeloeh roepia, itoe blandjanja saben boelan sama dipotong tiga present, mendjadi di dalem seratoes roepia di potong tiga roepia, boeat mengadaken kas pensioen.

Dari pada itoe Prijaji politie djikaloe di brentiken dari pakerdjaannja, jang sama wenang dapet pensioen:

a. Djikaloe soedah mendjalani pakerdjaannja hambanja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan lamanja 30 taoen.

b. Djikaloe mendapet loeka atawa tjela sebab dari bolehnja mendjalani pakerdja'annja politie, ja itoe: melawan pemeksa atawa mendjalanken pakerdja'an jang bahaja, sampe tiada bisa mendjalani pakerdja'annja lagi.

--- 8 : 35 ---

Abdi dalêm pulisi kang kêna kaparingan pènsiun:

- Manawa wus anglakoni pagawean: 20 taun, banjur dilèrèni jalaran saka sadhengah nalare.

- Manawa wus anglakoni pagawean apês-apêse: 10 taun, banjur ora bisa lêstari anglakoni pagaweane.

- Manawa wus anglakoni pagawean apês-apêse: 5 taun banjur ora bisa lêstari anglakoni pagaweane jalaran saka nandhang cacad badane utawa saka owah èngêtane.

Bab 2

Kang kalêbu ing ngetung lawase anglakoni pagawean, iku salawase dadi abdi dalêm mawa balănja kang têtêp, ora metung kèh sathithiking balanjane utawa gêdhe ciliking kalungguhane, dene etunging taun ênggone lumaku ing gawe, iku sapira turahane sasi ora kalêbu ingetung.

Bab 3

Abdi dalêm pulisi kang wus kacêngklong balanjane lawase: 20 taun, kaparingan pènsiun etung sataune padha lan kèhing balanjane kang akèh dhewe ing dalêm têlung sasi, samono iku yèn gone olèh balănja kang akèh dhewe mau lawase wus patlikur sasi.

--- 8 : 36 ---

Prijaji politie jang boleh di bri pensioen Djikaloe soedah mendjalani pakerdja'an 20 taoen lantas di brentiken dari sabarang sebabnja.

Djikaloe soedah mendjalani pakerdja'an paling sedikit 10 taoen, lantas tiada bisa teroes mendjalani pakerdja'annja.

Djikaloe soedah mendjalani paling sedikit 5 taoen lantas tiada bisa teroes mendjalani pakerdja'annja sebab dari dapat loeka badannja atawa dari berobah engetannja.

Fatsal 2.

Jang termasoek itoengan lamanja mendjalani pakerdja'an, itoe lamanja djadi hambanja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan pake blandja tetep tiada teritoeng banjak sedikitnja blandja atawa besar ketjilnja kaloenggoehan, adapoen itoengnja taoen bolehnja mendjalani pakerdja'an itoe sabrapa lebihannja boelan tiada termasoek itoeng.

Fatsal 3.

Prijaji politie jang soedah di potong blandjanja lamanja 20 taoen di bri pensioen teritoeng satoe taoennja sama dengen banjaknja blandja jang paling banjak di dalem tiga boelan, jang bagitoe itoe kaloe bolehnja dapet blandja jang paling banjak tadi lamanja soedah doewapoeloeh ampat boelan.

Djikaloe bolehnja trima blandja jang paling banjak beloem

--- 8 : 37 ---

Manawa ênggone anampani balănja kang akèh dhewe durung têtêp pat likur sasi, kang kanggo wêwaton pangetunging pènsiun uga saka balanjane kang akèh dhewe, nanging ganêpe pat likur sasi kawuwuhan saka balanjane sadurunge kang akèh dhewe mau.

Manawa lawase ênggone kacêngklong balanjane kurang utawa luwih saka 20 taun, iku pènsiune kasuda utawa kaundhakan, mirid saka cêngklongan: 20 taun, dene kurang utawa luwihe saka 20 taun mau ing dalêm sataune pènsiune kasuda utawa kaundhakan sapara rongpuluhan.

Mungguh undhakane pènsiun mau kèh-kèhe mung saparone pènsiun, kang kaetung saka balănja kang wus kacêngklong 20 taun.

Dene ênggone maringi pènsiun sataune marang abdi dalêm pulisi kaya unine bab 1 aksara: na, iku kèhe katamtokake padha lan balanjane kang akèh dhewe ing dalêm têlung sasi, ora mawa ngetung lawase ênggone anglakoni pagawean, sarta lawase ênggone kacêngklong balanjane.

Bab 4

Kang diarani balănja iku balanjane têtêp tumrap marang kalungguhane, [ka...]

--- 8 : 38 ---

[...lungguhane,]

djangkep doewa poeloeh ampat boelan, jang terpake wawaton bolehnja itoeng pensioen, djoega dari blandjanja jang paling banjak, tapi djangkepnja doewa poeloeh ampat boelan, di tambah dari blandjanja sabeloemnja jang paling banjak tadi.

Djikaloe lamanja bolehnja di potong blandjanja koerang atawa lebih dari 20 taoen, itoe pensioennja di koerangken atawa di tambah, menoeroet dari potongan 20 taoen, adapoen koerang atawa lebihnja dari 20 taoen itoe di dalem satoe taoen pensioennja di koerangken atawa di tambah saperdoewa poeloeh.

Maka tambahannja pensioen itoe banjak banjaknja tjoema separonja dari pensioen jang teritoeng dari blandja jang soedah di potong 20 taoen.

Adapoen bolehnja membri pensioen saben taoen kapada prijaji politie saperti jang terseboet fatsal 1, letter b, itoe banjaknja di temtoeken sama dengen blandjanja jang paling banjak di dalem tiga boelan tiada pake itoeng lamanja bolehnja mendjalani pakerdja'an serta lamanja bolehnja di potong blandjanja.

Fatsal 4.

Jang di bilang blandja itoe, blandjanja tetep boeat pangkat kadoedoekannja tiada pake itoeng gandjaran, gantinja karoegian kaoentoengan atawa kloewaran jang tiada temtoe. Kaloe blandja itoe ada jang roepa loenggoeh tanah, atawa roepa loenggoeh tanah [ta...]

--- 8 : 39 ---

[...nah]

ora nganggo ngetung ganjaran, têtêmpuh, kauntungan utawa pamêtu kang ora ajêg, manawa balănja mau salong rupa bumi utawa rupa bumi kabèh, kèhing dhuwit pamêtune bumi mau katamtokake dening pêpatih dalêm sarêmbug lan kangjêng tuwan residhèn.

Bab 5

Wiwite tămpa pènsiun ana ing sasi sapungkure sasi ênggone sèlèh pagawean, sarta manawa maringi pènsiun ngiras namtokake titi masa wiwite kaparingan pènsiun.

Bab 6

Abdi dalêm pulisi kang kapatrapan paukuman nyambut gawe pêksan, pènsiune kasuwak, ananging pêpacak iki ora tumrap manawa ênggone kapatrapan paukuman mau banjur kaparingan pangapura babar pisan.

Bab 7

Pènsiun iku ora kêna diêdol.

Sapa kang kaparingan pènsiun, ora kêna anggadhèkake utawa nêbasake pènsiune sarta ora kêna angluntakake sadhengaha patrape.

Manawa kang kaparingan pènsiun amitaya wong liya anampani pènsiune, pamitayane iku ing samasa-masa

--- 8 : 40 ---

samoewa, banjaknja oewang kloewaran loenggoeh tanah itoe di temtoeken oleh Kangdjeng Raden Adipati beremboek dengen Kangdjeng Toean Resident.

Fatsal 5.

Moelainja trima pensioen ada boelan sa'abisnja boelan bolehnja brenti dari pakerdja'an serta djikaloe membri pensioen dengen menemtoeken ari tanggalnja, moelai di bri pensioen.

Fatsal 6.

Prijaji politie jang kena oekoeman bekerdja paksa, pensioennja di soewak, tetapi ini papatjak tiada boeat kapan bolehnja di oekoem itoe lantas di bri ampoen sama sekali.

Fatsal 7.

Pensioen itoe tiada boleh di djoewal. Siapa jang di bri pensioen, tiada boleh menggadeken atawa menebasken pensioennja, serta tiada boleh kasihken pada lain orang sabarang patrapnja.

Djikaloe jang di bri pensioen mengoewasaken lain orang boeat trima pensioennja, bolehnja kasih koewasa itoe satempo temponja boleh di soewak.

Sagala pradjandjian jang tiada menoeroet ini papatjak tiada di anggep.

Fatsal 8.

Bolehnja di potong blandjanja boeat kas pensioen di hatoerken

--- 8 : 41 ---

kêna kasuwak.

Sarupane prajanjian kang nyulayani pêpacak iki ora kaanggêp.

Bab 8

Enggone kacêngklong balanjane minăngka băndha pènsiun kaladèkake marang nagara, kaêrèh marang komisi para lid têlu kang kapatah dening pêpatih dalêm, sarêmbug lan Kangjêng Tuwan Residhèn.

Nagara kang kajibah amaringake pènsiun kang bênêr-bênêr miturut pêpacake pranatan iki, sarta lêstari angulat-ulatake bab pangêrèhing băndha pènsiun.

Bab 9

Manawa ana pasulayane ênggone nindakake pêpacake layang pranatan iki, kang bakal angrampungi Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, sarêmbug lan Kangjêng Tuwan Residhèn.

Bab 10

Tumapake layang pranatan iki ing tanggal kaping: 1 Marêt 1908.

Iku sarupane uwong padha sumurupa lan padha angestokna sapêrlune.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping: 20 sasi Bêsar taun Jimawal, ăngka: 1837. Utawa kaping: 25 Januari: 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 42 ---

pada kas Negri, terprentah pada Commissie lid tiga, jang di temtoeken oleh Kangdjeng Raden Adipati beremboek dengen Kangdjeng Toean Resident.

Negri jang menanggoeng membriken pensioen dengen betoel betoel menoeroet papatjaknya ini soerat pranatan, serta teroes mengatahoei dari hal pangêrèhnja kas pensioen.

Fatsal 9.

Djikaloe ada tiada roedjoeknja bolehnja mendjalanken papatjaknja ini soerat pranatan, jang bakal membri karampoengan Srie Padoeka Toean Soesoehoenan beremboek dengen Kangdjeng Toean Resident.

Fatsal 10.

Moelainja di djalanken ini soerat pranatan, pada ari 1 Maart 1908.

Dari pada itoe sagala orang soepaja sama taoe dan sama menoeroet saperloenja.

Djatoehnja pranatan pada ari 20 boelan Besar taoen Djimawal 1837, atawa ari 25 Januari 1908.

--- 8 : 43 ---

Ongka 231

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake owah-owahane layang pranatan manira katiti masan kaping: 26 Dulkangidah Dal, 1823, utawa kaping: 31 Mèi: 1894, ăngka: 92, kaya ing ngisor iki:

Manawa ana ature dêmang bêkêl desa asapêpadhane, apa dene warise dêmang bêkêl sapêpadhane mau, prakara kang tumrap utawa magêpokan kalungguhane dêmang bêkêl sapêpadhane, iku saiki katindakna dening paprentahan kabupatèn pulisi kang ngêrèhake bumi desa kadêmangan utawa kabêkêlane mau.

Iku sarupane uwong padha sumurupa lan padha angestokna sapêrlune.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping: 15 sasi Sura taun Je, ăngka: 1838. Utawa kaping: 18 Pebruari: 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 44 ---

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken perobahannja Kita poenja soerat Pranatan tertanda ari 26 Doelkangidah Dal 1823. Atawa ari 31 Mei 1894. No. 92. saperti di bawah ini.

Djikaloe ada hatoernja Demang Bekel desa sasamanja, apa lagi warisnja Demang Bekel sasamanja tadi, perkara jang boeat atawa bersangkoet kaloenggoehannja Demang bekel sasamanja, itoe sekarang terdjalanken oleh Paprentahan Kaboepaten Politie jang memrentahken tanah desa Kademangan atawa Kabekelannja tadi.

Dari pada itoe, segala orang soepaja sama taoe dan sama menoeroet saperloenja.

Djatoehnja pranatan pada ari 1 boelan Soero taoen Djé 1838 atawa ari 18 Februari 1908.

--- 8 : 45 ---

Ongka 232

Undhang- undhang.

Awit saka dhawuh ing timbalan dalêm, ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1 Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, sawuse anguningani laku-lakune wong kang padha nyuwun pikukuh gone kanggonan gêgaman bêdhil, sapêpadhane, kaya undhang-undhang dalêm amarêngi ing dina Sênèn tanggal kaping: 24 sasi Sapar taun Be, ăngka: 1800, sarta wus anguningani ana kang wus kalakon wong anglakoni kadurjanan panyidra sarana gêgaman bêdhil, ananging papriksan gone pasakitan kanggonan bêdhil mau ora mawa pikukuh anêtêpi undhang-undhang dalêm, ing mêngko andhawuhake owah-owahaning undhang-undhang dalêm mau, supaya anggampangake lakune wong kang padha nyuwun pikukuh gone kanggonan bêdhil sapêpadhane, sarta supaya lastarine padha angèstokake [a...]

--- 8 : 46 ---

[...ngèstokake]

OENDANG-OENDANG

Dari titah prentahnja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, satelah mengatahoei lakoe-lakoenja orang jang sama moehoen pikoekoeh bolehnja simpen sendjata senapan sasamanja, saperti Srie Padoeka ampoenja Oendang-Oendang pada ari Senen tanggal 24 boelan Sapar taoen Bé 1800, serta soedah mengatahoei ada jang soedah kedjalanan orang mendjalani pantjoeri bikin djahat dengen sendjata senapan, adanja papriksan bolehnja pasakitan simpen senapan tadi tiada pake pikoekoeh menetepi Srie Padoeka ampoenja Oendang-Oendang, sekarang memrentahken perobahannja Srie Padoeka ampoenja Oendang-Oendang tadi, soepaja bikin gampang lakoenja orang jang sama moehoen pikoekoeh bolehnja simpen senapan sasamanja, serta soepaja bisa teroes sama menoeroet papatjaknja Srie Padoeka ampoenja Oendang-Oendang tadi, saperti di bawah ini.

--- 8 : 47 ---

pêpacaking undhang-undhang dalêm mau, kaya ing ngisor iki.

Bab 1

Sarupane uwong kang kanggonan bêdhil sapêpadhane, kang pancèn padha kawajiban mawa pikukuh, iku panyuwune pikukuh kudu marang abdi dalêm bupati pulisi kang amabawahake, mêtu saka abdi dalêm panèwu utawa mantri dhistrik kang amêngkoni. Bupati pulisi kang ambawahake kaparingan wêwênang amaringi pikukuh dhewe, mupakat lan tuwan asistèn residhèn, ora susah mawa kaidèn ing Kangjêng Tuwan Residhèn.

Bab 2

Sarupane abdi dalêm pulisi, padha kawajiban rumêksa kalawan kêncêng kalakone undhang-undhang dalêm mau, manawa ing bawahe nganti ana wong kang nêrak pêpacake undhang-undhang dalêm mau, măngka têtela saka kêndho utawa inane abdi dalêm pulisi, iku bakal manira patrapi paukuman rès, lawase katimbang lan kaluputane, manawa ana prêlune bakal manira undur saka kalungguhane.

Iku sarupane uwong padha sumurupa lan angestokna saprêlune.

Layang undhang-undhang iki kaparingake marang para panggêdhe sarta para pulisi supaya banjur kalumrahake marang wêwêngkone dhewe-dhewe, [dhe...]

--- 8 : 48 ---

[...we-dhewe,]

Fatsal 1.

Sagala orang jang simpen senapan sasamanja, jang memang sama wadjib pake pikoekoeh, itoe pemoehoenannja pikoekoeh moesti pada Boepati politie jang ampoenja bawah, kloewar dari Panewoe atawa Mantri distrikt jang ampoenja wawengkon. Boepati pl jang ampoenja bawah di bri koewasa membri pikoekoeh sendiri, moefakat dengen toean Asistent Resident, tiada oesah pake idinnja Kangdjeng Toean Resident.

Fatsal 2.

Sakalian politie sama wadjib djaga dengen keras kadjalanannja Srie Padoeka ampoenja Oendang Oendang tadi, djikaloe di bawahnja sampe ada orang jang melanggar papatjaknja Srie Padoeka ampoenja Oendang-Oendang tadi maka terang dari tledor atawa salahnja politie, itoe hendak Kita hoekoem res lamanja di timbang dengen kasalahannja, djikaloe ada perloenja hendak Kita boekak dari pangkatnja.

Dari pada itoe sagala orang soepaja sama taoe dan menoeroet saperloenja.

Ini soerat Oendang- Oendang di briken pada sakalian pembesar serta sakalian politie, soepaja lantas di tersiarken pada bawahnja sendiri sendiri, serta di taroeh ada di mana tempat saperloenja.

--- 8 : 49 ---

sarta katèmplèkake ana ing panggonan saprêlune, supaya aja ana kang ngaku ora sumurup unine.

Dhawuhing undhang-undhang tanggal kaping: 28 sasi Sura taun Je, ăngka: 1838. Utawa kaping: 2 Maret: 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 50 ---

soepaja tiada ada jang mengakoe tiada taoe boenjinja.

Djatoehnja Oendang-Oendang pada ari 28 boelan Soero taoen Djé 1838, atawa 2 Maart 1908.

--- 8 : 51 ---

Ongka 233

Awit saka dhawuh ing timbalan dalêm, ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa bangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake saline layang pranatan manira katiti masan kaping: 25 sasi Sura taun Ehe: 1820, utawa kaping: 10 Sèptèmbêr: 1890, ăngka: 20, sarta kaping: 20 sasi Mulud taun Wawu: 1825, utawa kaping: 10 Sèptèmbêr: 1895, ăngka: 107, minăngka angêdohake sarta amapas lêlara amarga saka sundêl, kaya ing ngisor iki.

Bab 1

Sarupane panggonaning sundêl, lan sarupaning sundêl, iku kudu padha kaulat-ulatake dening sarupane pulisi kalawan kêncêng.

Kang diarani panggonan sundêl iku sarupaning omah kang kanggo têtêmon wong lanang karo wong wadon padha anglakoni [anglako...]

--- 8 : 52 ---

[...ni]

Met voorkennis van Zijne Hoogheid den Soesoehoenan en in overeenstemming met den Hoog EdelGestr Heer Resident van Soerakarta.

Ik, Kangdjeng Raden Adipati SOSRODININGRAT, Officier der Orde van ORANJE NASSAU, Sri Noegroho klasse I, Officier der Kroon-Orde van SIAM, Rijkbestuurder van het Rijk Soerakarta-Adiningrat, maak bekend de ondervolgende verordening tot wering van de schadelijke gevolgen, welke uit de prostitutie kunnen voortvloeien, met intrekking van de verordeningen ddos. 25 Sapar Ehe 1820 of 10 September 1890 No. 20 en 20 Moeloed Wawoe 1825 of 10 September 1895 No. 107.

Artikel 1.

Openbare huizen van ontuch [bordeelen] en openbaren vrouwen staan onder onmiddellijk en streng toezicht van de politie.

Openbare huizen van ontucht zijn huizen, waar aan mannen gelegenheid wordt gegeven tot samenkomst met vrouwen, toto het plegn van ontucht.

Openbare vrouwen zijn zij, die, hetzij gehuwd of ongehuwd, er een beroep van maken ontucht te plegen.

De politie is belast met de zorg, dat de bepalingen van di reglement steeds, door wien zulks, worden in acht genomen [geno...]

--- 8 : 53 ---

[...men]

jina.

Kang diarani sundêl iku wong wadon kang gawene anglakoni jina utawa palanyahan, sanajan duwe bojo utawa ora.

Pulisi kabubuhan rumêksa, amurih kalakone pêpacake layang pranatan iki kaestokake dening kang wajib anglêksanani sarta ing sawayah-wayahe wênang atiti pariksa sundêl utawa pasundêlan mau.

Bab 2

Sadhengaha wong wadon kang arêp dadi sundêl, iku wajib lapur marang bupati utawa kaliwon pulisi utawa marang priyayi kang kapatah dening bupati utawa kaliwon pulisi mau, banjur kapèmutan ana ing ngêbuk manut pola kang dicirèni aksara A kang kakanthèt karo layang pranatan iki, bupati utawa kaliwon pulisi anglapurake bab kang wus kapemutan ing ngêbuk mau marang panggêdhening paprentahan panggonan.

Buk pemutan iku sabên taun ing sasi Januari kagawea anyar.

Bab 3

Sarupane bêbau pulisi, padha wajib anglapurake marang bupati utawa kaliwon pulisi kang ambawahake manawa bawahe ana wong wadon kang laku palanyahan utawa dadi

--- 8 : 54 ---

en bevoegd daarnaar ten allen tijde onderzoek te doen.

Artikel 2.

Iedere openbare vrouw is verplicht zich als zoodanig aan te geven bij den Regent of Onderregent of bij een door dat Hoofd daartoe aangewezen ambtenaar, waarop hare inschrijving volgt in het hierbij gevoegd register, model Lett. A. Van de plaats gehad hebbende inschrijvingen wordt door den Regent of Onderegent mededeeling gedaan aan het Hoofd van Plaatselijk Bestuur.

Dit register wordt elk jaar in de maand Januari vernieuwd.

Artikel 3.

Alle beambten van politie, ieder voor zooveel zijn ressort betreft, zijn verplicht aan den betrokken Regent of Onderregent aanwijzing te doen van de vrouwen, die gewoon zijn zich aan aan een ontuchtig leven over te geven.

Artikel 4.

Erkent de aangewezen vrouw eene openbare vrouw te zijn, dan wordt zij in dit register ingeschreven. Ontkent zij dit, dan overweegt de Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van plaatselijk bestuur op grond waarvan zij als zoodanig is opgegeven en indien deze ambtenaren bewezen achten dat zij eene openbare vrouw is, dan wordt zij, zoo noodig na gehoord te zijn, ambsthalve als zoodanig ingeschreven.

--- 8 : 55 ---

sundêl.

Bab 4

Manawa wong wadon kang dilapurake mau ngakoni dadi sundêl, banjur kapèmutana ana ing êbuk mau, dene manawa ora ngakoni dadi sundêl, bupati utawa kaliwon pulisi banjur animbanga sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan, wêwaton saka ênggone kalapurake dadi sundêl, sarta manawa pamikire bupati utawa kaliwon pulisi lan panggêdhening paprentahan panggonan, wong wadon mau têrang sundêl, iku manawa wong wadon mau sawuse kapriksa ature ing saprêlune, bupati utawa kaliwon pulisi banjur amèmutana ana ing êbuk sundêl.

Mungguh karampungane bupati utawa kaliwon pulisi prakara iki sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan, iku kêna kaulurake marang pêpatih dalêm kang nindakake prakara iki sarêmbug lan panggêdhening paprentahan nagara, dene ênggone amèmuti ing êbuk mau kasarèhake dhisik.

Sakèhing wong wadon kang kaukum amarga dadi sundêl pêtêng, iku bupati utawa kaliwon pulisi uga amèmutana ana ing êbuk.

Enggone amèmuti ana ing êbuk marang wong kang kaukum [kauku...]

--- 8 : 56 ---

[...m]

Van de beslissing ten deze, van den Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur, kan de belanghebbende in hooger beroep komen bij den Rijksbestuurder, handelende ter zake in gemeenschappelijk overleg met het Hoofd van gewestelijk bestuur, zullende alsdan de vorenbedoelde inschrijving voorloopig achterwege blijven.

Inschrijving ambsthalve heeft ook plaats bij alle vrouwen, die veroordeeld zijn wegens clandestiene prostitutie.

De ambtshalve plaatsvindende inschrijving heeft dezelfde gevolgen als eene inschrijving op eigen aangitte.

Artikel 5.

Iedere ingeschreven openbare vrouw wordt ten overstaan van een beambte van de politie op eene der bij artikel 8 bedoelde plaatsen, door den daartoe door het Hoofd van Gewestelijk Bestuur aangewezen geneeskundige, en bij de eerste periodieke inspektie geneeskundig onderzocht.

Artikel 6.

Indien door het geneeskundig onderzoek blijkt, dat de vrouw niet met venerische of andere aanstekelijke ziekten besmet is, wordt haar door den Regent of Onderregent een boekje uitgereikt, volgens het hierbij gevoegd model Lett. B. welk boekje ook door het Hoofd van Plaatselijk Bestuur voor,,gezien' zal afgeteekend

--- 8 : 57 ---

jalaran dadi sundêl pêtêng mau kaya dene amemuti ing êbuk awit saka palapurane sundêl dhewe.

Bab 5

Sadhengah sundêl kang wus kapemutan ing êbuk, bakal kapriksa dening dhoktêr kang kapatah amariksa dening panggêdhening paprentahan nagara ana ing panggonan kang kasêbut ing bab ping: 8, kaêdêgan bêbauning pulisi, mungguh pamariksaning dhoktêr iku bakal katamtokake dinane, dene pamariksane sundêl kang lagi kapèmutan mau ana ing dina papriksan ngarêpe tumuli.

Bab 6

Manawa wus dipriksa dening dhoktêr, êndi kang ora lara jalaran gone dadi sundêl, utawa ora lara liyane kang nulari, banjur dicêkêlana buku cilik dening bupati utawa kaliwon pulisi manut pola nganggo dicirèni aksara B kang kaganthèt karo layang pranatan iki, buku cilik mau uga katandhan dening panggêdhening paprentahan panggonan, mratandhakake manawa wus anguningani. Dene titi masa ênggone nyêkêli buku cilik mau kasêbuta ana ing êbuk.

Bab 7

Endi kang dipriksa dening dhoktêr têtela lara ênggone

--- 8 : 58 ---

worden.

De datum der uitreiking wordt in het riegister vermeld.

Artikel 7.

Indien door het geneeskundig onderzoek blijkt, dat de vrouw wel met venerische of andere aanstekelijke ziekten besmet is, wordt zij overgebracht naar de voor besmette openbare vrouwen bestemde lokaliteit.

Zij wordt aldaar geneeskundig behandeld en buiten gemeenschap gehouden, zoolang zulks door den geneekundige noodig geacht wordt.

Zij mag deze lokaliteit niet verlaten, zonder toestemming van den geneeskundige.

Zoodra zij genezen is, ontvangt zij van dezen hiervan eene verklaring.

Deze verklaring moet zij den Regent of Onderregent vertoonen, waarna haar een boekje wordt uitgereikt, als bedoeld in artikel 6.

Artikel 8.

Op plaatsen, dagen en uren, door den Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur te bepalen, worden minstens eenmaal's weeks alle openbare vrouwen ten overstaan van een politiebeambte geneeskundig onderzocht. Deze plaatsen, dagen en uren worden in overleg met den in artikel [arti...]

--- 8 : 59 ---

[...kel]

dadi sundêl, utawa lara liyane kang nulari, iku banjur kalêbokna marang ing omah pancèn panggonane para sundêl kang lara nulari, ana ing kono wong wadon mau kapulasara dening doktêr sarta ing sasuwene dhoktêr angira isih prêlu kapulasara, wong wadon mau kasêngkêr supaya aja nganti bisa amor karo wong liya kang uga dipulasara ana ing kono, lan ora kêna mêtu saka ing omah mau, manawa tanpa palilahe dhoktêr, samasa wus waras banjur diwènèhi layang pratelan saka dhoktêr.

Layang pratelan mau kudu kapirsakake marang bupati utawa kaliwon pulisi, sabanjure sundêl mau kaparingan buku cilik, kaya kang kasêbut ing bab ping: 6.

Bab 8.

Apêse sabên pitung dina sapisan, sakèhing sundêl padha kapariksa dening dhoktêr, kaadêgan babau pulidi, dene panggonane dina lan wayahe bakal katamtokake dening bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan, mungguh pamilihe panggonan, dina lan wayahe nganggo sarêmbug karo dhoktêr kang kasêbut ing bab ping: 5 sabisa-bisa nganggo nimbang doh cêdhake lakuning sundêl.

Ananging yèn ana nalare kang pêrlu bupati utawa kaliwon [kali...]

--- 8 : 60 ---

[...won]

5 bedoelden geneeskundige, zoo doelmatig mogelijk, met het oog op de door de prostituees afteleggen afstanden, gekozen.

De Regent of Onderregent, in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur, is echter bevoegd om in bijziondere gevallen, ter hunner beoordeeling, ook op andere plaatsen en tijdstippen dan de periodiek vastgestelde, het geneeskundig onderzoek te bevelen.

Op het bepaalde tijdstip behooren alle, niet wettig verhinderd zijnde, openbere zrouwen zich te bevinden ter plaatse waar zij geneeskundig onderzocht moeten worden.

De niet besmet bevonden vrouwen keeren niet naar hare woon plaatsen terug, dan nadat de geneeskundige den datum zijner inspektie en zijne bevinding in haar boekje ingevuld en evenals de aanwezige ambtenaar of beambte van politie, zijne handteekening er ingesteld heeft.

Van de besmet bevonden vrouwen wordt het boekje, nadat hiermede evenals in de vorige alinea gehandeld is, aan den Regent of Onderregent ter hand gesteld, waarna met haar gehandeld wordt gelijk in artikel 7 is vermeld.

Zoodra zij als genezen ontslagen zijn, melden zij zich, voorzien van de betrekkelijke geneeskundige verklaring, op nieuw bij den Regent of Onderregent aan, die haar op de wijze als bedoeld bij

--- 8 : 61 ---

pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan, wênang amarentahake papriksaning dhoktêr ana ing panggonan sarta ing wayah liyane kang wus katêtêpake.

Ing dina kang wus katamtokake mau sakèhing sundêl kang ora ana pangkalane kang êsah kudu padha ana ing panggonan êndi ênggone kapariksa dhoktêr.

Wong wadon kang ora lara ora kêna bali marang padunungane, yèn dhoktêr durung angisèni titi masaning papriksan lan tinêmune, ana ing buku cilik cêcêkêlane sundêl, sarta durung anandhani tangan ana ing buku mau kaya dene priyayi utawa bêbau pulisi kang ana ing kono.

Wong wadon kang tinêmu lara, sawuse katindakake kaya kang kasêbut ing adêg-adêg dhuwur mau, buku cêcêkêlane kaaturna marang bupati utawa kaliwon pulisi sabanjure katindakna kaya kang kasêbut ing bab ping: 7.

Samasa larane wus waras, banjur alapura manèh marang bupati utawa kaliwon pulisi akanthi layang pratelaning dhoktêr kang amariksa, dene bupati utawa kaliwon pulisi amaringna manèh buku cilik cêcêkêlane, patrape kaya kang kasêbut ing bab ping: 6.

Kang sakèhing pasundêlan kêna duwe panyuwun supaya sakèhing sundêl kang ana ing pasundêlane kapriksa dening dhoktêr kang kasêbut [kasê...]

--- 8 : 62 ---

[...but]

artikel 6 weder een boekje uitgereikt.

Honders of houdsters van bordeelen kunnen met toestemming van den Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur en tegen betaling, de in hunne inrichtingen wonende prostituees daar geneeskundig doen onderzoeken door den in artikel 5 bedoelden geneeskundige.

Zij zijn dan verplicht, binnen drie uren na afloop van het geneeskundig onderzoek, de boekjes van de aldus onderzochte prostituees ter teekening te doen bezorgen ten kantore van den Regent of Onderregent.

Artikel 9.

Wanneer een besmette vrouw is opgenomen in de bij artikel 7 bedoelde lokaliteit en zij, gedurende haar verblijf daarin, aangetast wordt door eene andere erastige ongesteldheid als beri-beri, malaria, en dergelijke, kan zij, op advies van den behandelenden geneesheer, dadelijk bedoelde lokaliteit verlaten en daarbuiten worden behandeld totdat hare opname daarin naar des geneesheers oordeel wederom wenschelijk wordt geacht.

Artikel 10.

Iedere openbare vrouw is verplicht haar boekje ten allen tijde bij zich te dragen en op aanvrage te vertoonen.

Onder geenerlei voorwendsel mag zij het uitleenen of uitwisselen [uitwisse...]

--- 8 : 63 ---

[...len]

ing bab ping 5, sarta bayar waragade, ananging kudu nganggo idine bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan.

Manawa kalakon kapriksa dhoktêr, sajroning têlung jam suwene raampung papriksane kang nyêkêl pasundêlan wajib angataurake bukune sakèhing sundêl kang padha kapriksa mau marang kantore bupati utawa kaliwon pulisi supaya katandhanan.

Bab 9

Manawa wong wadon lara kalêbokake ing omah kasêbut ing bab ping: 7, sarta sajrone ana ing kono anandhang lêlara kang rêkasa, kaya ta: lara bèri-bèri, malariyah sapanunggalane, iku awit saka pamrayogane dhoktêr kêna kawêtokake saka ing omah mau sanalika, sarta kapulasara ing sajabaning [naskah tertulis sajaning] omah mau nganti saka pamikire dhoktêr pêrlu kalêbokake ing omah mau manèh.

Bab 10

Sarupane sundêl wajib ora pisah lan buku cêcêkêlane, manawa ana kang anjaluk arêp disumurupi kudu banjur anuduhake.

Kang dicêkêli buku mau ora kêna nyilihake bukune,

--- 8 : 64 ---

of zich bedienen van een boekje voor eene andere vrouw bestemd.

Artikel 11.

Zij, die eenmaal als openbare vrouw zijn ingeschreven, worden als zoodanig beschouwd tot dat de inschrijving is doorgehaald.

Doorhaling heeft plaats:

a. bij overlijden:

b. op verzoek, indien de vrouw verklaart, dat zij het ontuchtig leven wil verlaten en de Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur termen vindt om die verklaring voor ernstig gemeend tehonden.

c. bij vertrek naar elders.

Geen openbare vrouw mag van woning veranderen, zonder aanglfte te hebben gedaan aan den Regent of Onderregent. Hier op maakt echter het bepaalde in artikel 21 eene uitzondering Van de gedane aangifte wordt door den Regent of Onderregent mededeeling gedaan aan het Hoofd van Plaatselijk Bestuur.

Het bepaalde in de eerste alinea van dit artikel moet aan iedere openbare vrouw bij hare eerste inschrijving en overigens bij alle passende gelegenheden worden voorgehouden.

Zoodra iemand een of meer vrouwen, al of niet voorzien van een boekje, als bedoeld in de eerste alinea van artikel 6, toegang

--- 8 : 65 ---

utawa ijol-ijolan, apadene nganggo buku cêcêkêlane sundêl liyane, sadhengah apawadane.

Bab 11

Kang wus dipemuti dadi sundêl ana ing êbuk sapisan, iku têtêp jênêng sundêl manawa pemutan mau durung dicorèk dening pulisi.

Dene pulisi kênane nyorèk jênênging sundêl ana ing êbuk mau manawa ana sababe kaya ing ngisor iki:

ha. Yèn wonge mati.

na. Yèn wonge duwe panyuwun arêp marèni dadi sundêl, măngka bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan anduga ênggone arêp marèni laku palanyahan têmên.

ca. Yèn wonge lunga aninggal panggonane mau.

Sarupane sundêl ora kêna ngalih ênggon, yèn durung lapur marang bupati utawa kaliwon pulisi, kajaba kanag katamtokake ing bab ping: 21, palapurane mau bupati utawa kaliwon pulisi anglapurake marang panggêdhening paprentahan panggonan.

Sadhengah sundêl, nalika kapemutan ing êbuk sapisan, sarta manawa ambênêri ana pêrlune kasurupna surasane pêpacak kang kasêbut ing adêg-adêg kapisan ing bab ping 11 iki.

--- 8 : 66 ---

verleent tot zijne woning, of daarin herbergt met het doel haar aldaar de gelegenheid te verschaffen [met anderen dan hem zelvan] het beroep van openbare vrouw uit te oefenen, woordt die persoon geacht een bordeel te houden.

Eveneens worden drie of meer vrouwen, die het leven van openbare vrouw leiden, zoodra zij samenwenen, gerekend sich tot het houden van een boordeel te hebben vereenigd.

Artikel 13.

Overal waar het aantal prostituees zulk mogelijk maakt, verplichte men haar zich in een bordeel te vereeningen.

Openbare vrouwen, in een bordeel vereenigd, worden behandeld gelijk die welke niet in een bordeel ziijn.

Artikel 14.

Tot het houden van een bordeel is noodig de schriftellijke vergunning van den Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur. Die vergunning houdt in: de vermelding van de plaats, waar het bordeel wordt toegelaten, van den naam der houders of houdsters en van de dagteekening van de aangifte der vergunning.

Indien in het geval, bedoeld bij de tweede alinea van artikel 12, geen der samenwonenden zich als houdster van het bordeel opgeeft, zal een hunner door den Regent of Onderregent als zoodanig [zoo...]

--- 8 : 67 ---

[...danig]

Bab 12

Samasa ana wong anglilani malêbu utawa manggon ing omahe wong wadon siji utawa luwih, nganggo nyêkêl buk kang kasêbut ing adêg-adêg kapisan bab ping: 6, utawa ora, kalawan niyat supaya wong wadon mau bisa anglakoni pangupajiwane dadi sundêl, (karo wong liya kajaba dhèwèke) wong mau kaanggêp ngêdêgake pasundêlan.

Mangkono uga wong wadon têlu utawa luwih kang padha nglakoni dadi sundêl, iku samasa nunggal panggonan, iya kaanggêp ngumpul angêdêgake pasundêlan.

Bab 13

Ing ngêndi-êndia kang cacahing sundêl kêna dikumpulake dadi pasundêlan, iku wajib dikumpulake dadi sapasundêlan.

Sundêl kang padha dikumpulake dadi sapasundêlan, iku padha bae sundêl kang ora ana ing pasundêlan, bab laku-lakune pranatan iki

Bab 14

Sarupane wong kang arêp ngêdêgake pasundêlan, kudu olèh layang palilah saka bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan:: Surasane layang palilah mau nyêbutake panggonan, kang kalilan kaêdêgan pasundêlan, jênênge kang nyêkêl pasundêlan, [pasundê...]

--- 8 : 68 ---

[...lan,]

worden aangewezen.

Artikel 15.

De vergunning wordt slechts geweigerd:

a. indien het bordeel aan de ingezetenen aanstoot kan geven of last kan veroerzaken;

b. indien het op te geringen afstand van van amfioenkitten, pandhuizen, scholen en andere openbare gebouwen is gelegen, ter beoordeeling van den Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur.

Om die redenen kan een reeds verleende vergunning ook worden ingetrokken.

Artikel 16.

Het bewijs van vergunning moet ten allen tijde in het bordeel aanwezig zijn en op aanvraag vertoond worden.

Het mag niet uitgeleend of aan anderen afgestaan worden.

Artikel 17.

Het is aan openbare vrouwen verboden, zich te bevinden in een bordeel, waarvoor geen vergunning verkregen is.

Artikel 18.

De bordeelhouder of bordeelhoudster is verplicht:

a. aan geen openbare vrouwen in het bordeel huisvesting of toegang te verleenen, dan aan haar, die voorzien zijn van een

--- 8 : 69 ---

sarta titi masane amaringi layang palilah.

Manawa ana wong wadon têlu utawa luwih padha dadi sundêl nunggal sapanggonan, kaya kang kasêbut ing adêg-adêg kapindho bab ping: 12, ing măngka kang padha nunggal panggonan mau ora ana kang lapur nyêkêl pasundêlan, iku wong mau salah sijine bakal katamtokake nyêkêl pasundêlan, dening bupati utawa kaliwon pulisi.

Bab 15

Palilah mau bakal ora diparingake yèn ana nalare kaya kang kasêbut ing ngisor iki.

ha. Yèn pasundêlan bisa andadèkake nalar saru utawa rusuh, marang wong pakampungan ing kono.

na. Manawa adêging pasundêlane cêdhak karo patikèn, omah pagadhèn, pamulangan lan gêdhong-gêdhong yayasaning nagara liya-liyane, mangkono iku wêwaton panimbange bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan.

Layang palilah kang wus diparingake uga kêna kasuwak yèn ana sababe kaya kang kasêbut ing dhuwur mau.

Bab 16

Layang palilah mau ing sawayah-wayah kudu cumawis ana ing pasundêlan, sarta yèn kajaluk sumurup kudu kapriksakake [kapriksaka...]

--- 8 : 70 ---

[...ke]

geldig, behoorlijk geteekend, c.q. bijgehouden boekje, als bedoeld in de eerste alinea van artikel 6.

b. aan geen minderjarige, onverschillig de kunne, in het bordeel huisvesting te verleenen, onder welk voorwendsel ook; kinderen en familieleden van de zich in het bordeel bevindende vrouwen mogen haar slechts bij dag bezoeken;

c. een register aan-en bijtehouden, volgens het hieraangehecht model Lett. C.

d. van alle mutatien onder de openbare vrouwen in het bordeel binnen vier en twintig uren kennis te geven aan den Regent of Onderregent, die van die mutatien mededeeling doet aan het Hoofd van Plaatselijk Bestuur;

e. te zorgen dat iedere openbare vrouw, ingeschreven in het register Lett. C aan de voorschriften van deze keur voldoet;

f. het bordeel in een zindelijken en en ordelijken staat te houden;

g. het bordeel, zoowel bij dag als bij nacht steeds voor onderzoek voor de politie toegankelijk te stellen;

h. te zorgen, dat in elke kamer of elk vertrek, waar ontucht gepleegd wordt, de door den Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur in het belang der hygiene voor te schrijven voorwerpen, aanwezig zijn;

--- 8 : 71 ---

Kang nyêkêl pasundêlan ora kêna nyilihake utawa nguwèhake cêcêkêlane layang palilah marang wong liya.

Bab 17

Sarupane sundêl kalarangan ora kêna ana ing pasundêlan, kang ora olèh palilah.

Bab 18

Kang nyêkêl pasundêlan iku wajib kaya ing ngisor iki:

ha. Pasundêlan ora kêna dipondhoki utawa dilêboni sundêl liyane kang durung dicêkêli buku cilik kang êsah sarta katandhanan tangan apa bênêre, kaya kang kasêbut ing adêg-adêg kapisan bab: 6.

na. Pasundêlan ora kêna dipondhoki bocah kang durung diwasa, lanang wadone, sarta sadhengaha samudanane, sarupane bocah sarta akrabe wong wadon kang ana pasundêlan kênane tilik mung manawa awan.

ca. Anyêkêl sarta amèmuti ing êbuk, manut pola kang dicirèni aksara C kang kaganthèt ing layang pranatan iki.

ra. Anglapurake sajroning pat likur jam marang bupati utawa kaliwon pulisi bab suda wuwuhing sundêl kang ana ing pasundêlane, bupati utawa kaliwon pulisi mau kang

--- 8 : 72 ---

i. te zorgen, dat in elk vertrek van het bordeel, waar ontucht wordt gepleegd, de middelen tot tegengang van geslachtsziekten, door den geneesheer of de politie voorgeschreven, ook voor de bezoekers beschikbaar zijn, zoomede de aanwijzing omtrent de middelen die aangewend kunnen worden om geslachtsziekten zooveel mogelijk te voorkomen, als bedoeld bij model Lett D. geschreven in de Nederlandsche, Javaansche, Maleische en Chineesche talen, aanwezig is;

k. dat de deur van elk vertrek in het bordeel het registernummer en de naam van de daarin thuis behoorende prostituee op duidelijk in het oog vallende wijze worden vermeld.

Artikel 19.

Het verbruik in de bordeelen van sterke dranken, opium of andere bedwelmende zaken, is verboden.

Artikel 20.

De Regent of Onderregent in overeenstemming met het Hoofd van Plaatselijk Bestuur is bevoegd bij schriftelijk bevel een bordeel voor korter of langer tijd te doen sluiten:

a. indien uit meerdere veroordeelingen door den techter blijkt, dat de in zulk een huis wonende prostituees zich bij herhaling aan het sanitair toezicht hebben trachten te onttrekken of daaraan worden onttrokken;

--- 8 : 73 ---

bakal anglapurake suda wuwuhe mau marang panggêdhening paprentahan panggonan.

ka. Rumêksa supaya sundêl kang wus kapèmutan ana ing êbuk kang kacirènan aksara C anêtêpi pêpacake pranatan iki.

da. Pasundêlane tansah kudu rêsik lan tata.

ta. Anyumanggakake pasundêlane dipriksa pulisi ing sawayah-wayah sanajan awan utawa bêngi.

sa. Rumêksa supaya siji-sijining sênthongan kang diênggo nglakoni jina, kudu ana samubarang kang bakal kadhawuhake dening bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggopnan, amurih paedahing kawarasan.

wa. Rumêksa supaya siji-sijining sênthongan pasundêlan kang dianggo nglakoni jina, kudu ana isarat panulaking lêlara wadon, kang kadhawuhake dening dhoktêr utawa pulisi, uga kêna dianggo kang padha têka, apadene kudu ana layang pituduh bab sarupaning isarat kang kêna dianggo, supaya sabisa-bisa aja nganti kêna ing lêlara wadon, kaya kang kasêbut ing pola kacirènan aksara D. iku katulis ing têmbung Walănda, têmbung Jawa, têmbung Malayu lan têmbung Cina.

--- 8 : 74 ---

b. indien in zulk een huis gelegenheid wordt gegeven tot verkrachting, tot overspel, tot paederastie of tot het bedaucheeren van minderjarigen van de eene of andere kunne;

c. indien na aanmaning het noodige niet wordt gedaan in het belang der hygiene;

d. in het algemeen, indien bij herhaling de bepalingen van dit reglement worden overtreden.

Artikel 21.

Het intrekken der vergunning of het sluiten van een bordeel heeft ten gevolge, dat alle zich daarin ophoudende vrouwen het binnen vier en twintig uren na kennisgeving door de politie moeten verlaten en dat geen anderen zich daarin mogen vestigen of er toegang verkrijgen.

Artikel 22.

Het staat aan iedere prostituee in een bordeel ten allen tijde vrij, dat huis te verlaten, zonder dat de bordeelhoudster haar wegens schuld of omah eenige andere reden zal mogen terughouden en dwingen in het bordeel te blijven.

Dit moet aan iedere openbare vrouw, die zich in een bordeel vestigt, bij haar inschrijving en overigens bij alle passende gelegenheden worden voorgehouden.

--- 8 : 75 ---

la. Rumêksa supaya angkane ing êbuk sarta jênênge sundêl kang manggon ing siji-sijining sênthongan kasêbutake ana ing lawange siji-sijining sênthongan sajroning pasundêlan, kang cêtha ênggone ngêtrapake sarta gampang bisane kasumurupan.

Bab 19

Ing pasundêlan kalarangan ora kêna ombèn-ombèn inuman kêras, sêrètan utawa ombèn-ombènan samubarang kang ngêndêmi.

Bab 20

Bupati utawa kaliwon pulisi sarêmbug karo panggêdhening paprentahan panggonan wênang andhawuhake kamot ing layang anutup pasundêlan sawatara lawase utawa nganti lawas.

ha. Manawa saka kèhe wong kang kapatrapan paukuman dening priyayi nyêkêl babênêran têtela yèn sundêl kang ana pasundêlan rambah-rambah sumêdya ngoncati utawa kaoncatake marang papriksaning dhoktêr kang murih kawarasan.

na. Manawa pasundêlane kalilakake kaanggo nglakoni mrusa jamah, bandrèk, jindik utawa jambon, utawa bujuk bocah lanang utawa wadon supaya

--- 8 : 76 ---

Artikel 23.

In elk bordeel moet een exemplaar dezer verordening aanwezig zijn, benevens de Nederlandsche, Maleische, en Chineesche vertaling ervan.

Artikel 24.

Overtreding van de bepalingen van deze verordening door's Vorsten onderdanen wordt gestraft met eene geldboete van ten hoogste een honderd gulden dan wel met ten arbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon van ten hoogste drie maanden.

Artikel 25.

Deze verordening treedt in werking op ... den 1 en Djoemadilakir van het jaar Djé 1838 of den 1 en Juli 1908.

--- 8 : 77 ---

anglakoni blunthah.

ca. Manawa sawuse didhawuhi ora ngestokake sapêrlune kang maedahi marang kawarasan.

ra. Manawa rambah-rambah ênggone anêrak pranatan iki kajaba kang kasêbut dhuwur mau.

Bab 21

Manawa layange palilah kasuwak, utawa pasundêlane katutup, iku sarupaning sundêl kang manggon ing kono kudu padha lunga saka pasundêlan mau sajrone: 24 jam sawise diparentahake dening pulisi, sarta pasundêlan mau ora kêna diênggoni utawa dilêboni sundêl liyane manèh.

Bab 22

Sadhengah sundêl kena ing sawayah-wayah mêtu saka pasundêlan, kang nyêkêl pasundêlan ora kêna nyandhêt utawa mêksa dipurik lêstari manggon ana ing pasundêlan, amarga saka utange utawa sabab liyane.

Pêpacak iki kudu kasumurupake marang sadhengah sundêl, kang manggon ing pasundêlan, ing nalikane sundêl mau kapemutan ing ngêbuk apadene yèn ambênêri ana pêrlune.

Bab 23

Siji-sijining pasundêlan kudu ana pranatan iki siji, sarta

--- 8 : 78 ---

têtêdhakane ing têmbung Walănda, Malayu lan Cina.

Bab 24

Manawa ana kawula dalêm kang nêrak pêpacake pranatan iki kapatrapan dhêndha kèh-kèhe satus rupiah utawa kapatrapan paukuman nyambut gawe ana yayasaning Kangjêng Guprêmèn, olèh pangan tanpa bayaran lawas-lawase têlung sasi.

Bab 25

Tumapake layang pranatan iki ing tanggal: 1 Jumadilakir Je: 1838. Utawa kaping: 1 Juli 1908.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping: 26 sasi Mulud taun Je, ăngka: 1838. Utawa kaping: 28 April: 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 79 ---

Pola aksara A

Kabupatèn ...

Buk kang nelakake ananing sundêl ing ... sajroning taun 190

[Grafik]

--- 8 : 80 ---

MODEL LETT. A.

Regentschap ...

REGISTER

van openbare vrouwen te ...

gedurende het jaar 191 ...

[Grafik]

--- 8 : 81 ---

Pola aksara B.

Kabupatèn ... Ăngka: ... ing êbuk Layang pratăndha palilah, marang wong wadon băngsa ... aran ... kang nglakoni dadi sundêl ing ... (sarta yèn pêrlu) ing pasundêlane. Umure: ... Asli saka: ... Panggonan kang wêkasan: ... Wus kauningan ... tanggal ping ... 191 ... Panggêdhening paprentahan panggonan ... Bupati pulisi ing ... (Sêsipatane: sabisa-bisa nganggo gambar) Dhuwure: Dêdêg pangadêge: Kêkulitane: Praèhane: Mripate: Irunge: Cangkême: Alise

--- 8 : 82 ---

Rambute: Ciri-ciri kang katon.

[Grafik]

--- 8 : 83 ---

MODEL LETT. B.

Regentschap ... No ... van het Register.

VERGUNNINGSBEWIJS

aan de ... vrouw ... omah het beroep van openbare vrouw uit te oefenen te ... (c.q.) in het bordeel van ... Leeftijd ... Afkomst van ... Laatste woonplaats ... GEZIEN ... den ... Het Hoofd van Plaatselijk Bestur. De Regent van ... Signalement: (zoo mogelijk met portret). Hoogte: Lichaamsbouw: Huidskleur: Gezicht: Oogen: Neus: Mond: Wenkbrouwen: Haar: Zichtbare kenteekenen:

--- 8 : 84 ---

[Grafik]

--- 8 : 85 ---

Pola aksara C

Kabupatèn ...

Buk kang nelakake ananing sundêl ing pasundêlane ... ing ... (kang wus kaparingan palilah angêdêgake pasundêlan kamot ing layang kêkancingan ... katiti masan ping ... ăngka ...)

[Grafik]

--- 8 : 86 ---

MODEL LETT. C.

Regentschap ...

REGISTER

van openbare vrouwen aanwezig in het bordeel van ... te ... [heeft vergunning gekregen tot het houden van een openbaar huis bij besluit ... dd ... No ...]

[Grafik]

--- 8 : 87 ---

Pola aksara D

Kawajiban tumrap kang nyêkêl pasundêlan.

Ing siji-sijining sênthong kang dianggo nglakoni jina kudu ana piranti kaya ing ngisor iki:

1. Pawisuhan sapirantine kaya ta: kobokan, wadhah banyu, wadhah sabun, panguyuhan.

2. Sabun karbol utawa sabun ijo siji.

3. Andhuk rêsik.

Apa manèh wêwarah kaya ing ngisor iki:

Sadhengaha kang mêntas tunggal turu, sabisa-bisa banjur tumulia nguyuh sarta planangane utawa pawadonane karêsikana nganggo sabun, kaja iku yèn wong wadon lambene pawadonane kudu kacewokan, sabisa-bisa karogoh kang jêro.

Wong wadon ora kêna gêlêm ditunggal turu wong lanang manawa planangane durung dipriksa dhisik, upama kasumurupan yèn planangane mlicèt utawa bolongane dalan uyuh ngêmu nanah, wong wadon mau wajib mopo ditunggal turu.

Manawa wong wadon mau krasa pawadonane panas utawa sumêngkrang, umès utawa lara nalikane nguyuh iku sadurunge kapriksa dhoktêr, ora kêna gêlêm ditunggal turu wong lanang.

Kang nyêkêl pasundêlan kalarangan bangêt, ora kêna mêksa wong wadon kang krasa lara, ditunggal turu wong lanang.

--- 8 : 88 ---

MODEL LETT. D.

VERPLICHTING VOOR DEN BORDEELHOUDER

In elke kamer, waar ontucht gepleegd wordt, moeten de volgende artikelen aanwezig zijn:

1. een waschtoestel, bestaande nit kom, kan, zeepbakje en waterpot;

2. een stuk carbolzeep, of groene zeep;

3. een schoone handdoek.

Benevens de volgende raadgeving:

Ieder, die den bijslaap heeft uitgeoefend, zal zoodra mogelijk daarna wateren en zijn geslachtsdeelen, met water en zeep reinigen.

De vrouw zal bovendien de scheede zoo diep mogelijk uitwasshen.

Geen vrouw zal een man tot den bijslaap toelaten alvorens diens geslachtsdeelen te hebben onderzocht. Mocht het haar daarbij blijken, dat op genoemde plaatsen zweren aanwezig zijn, dan wel dat de opening der pisbuis een troebelen druppel bevat [als etter], dan is zij verplicht den bijslaap te weigeren.

Voelt de vrouw branden of steken in haar schaamdeelen, is er vloeiing of heeft zij pijn bij de waterloozing, dan mag zij-alvorens door een geneesheer onderzocht te zijn-geen man tot den bijslaap toelaten.

Het is den bordeelhouder ten strengste verboden eene vrouw, die zich ziek gevoelt, toch tot toelating van den bijslaap te dwingen.

--- 8 : 89 ---

Ăngka 234

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, Srinugraha pangkat: I, Opisiring Krun Ordhê Ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake wuwuhane layang pranatan manira katiti masan kaping 20 Dulkangidah Jimakir 1834, utawa kaping 26 Januwari 1904, ăngka: 208: bab pangingune babi, bab pambêlèhe raja kaya sarta bab pangêdole iwak, kaya ing ngisor iki.

Tumrape wêwêngkon kadhistrikan Kartasura, kênane nyambêlèh sapi, kêbo, jaran, wêdhus gèmbèl lan wêdhus, katamtokake mung ana ing omah pambêlèhan ing kadhistrikan Kartasura yasaning nagara.

Iku sarupane uwong padha sumurupa lan angestokna sapêrlune.

Dhawuhing pranatan tanggal; kaping 3 sasi Rabingulakir taun Je, ăngka 1838. Utawa kaping 5 Mei 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 90 ---

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken tambahannja Kita poenja soerat pranatan tertanda ari 20 Doelkangidah Djimakir 1834, atawa ari 26 januari 1905 No. 208, dari hal pamiaranja babi pamotongnja chewan dan pendjoewalnja ikan, saperti di bawah ini:

Boeat bawah Distrikt Kartasoera, boelehnja memotong sapi, kerbo, koeda, kambing gémbél dan kambing, di temtoekan tjoema aada di roemah pamotongan Distrikt Kartasoera bikinannja Negri.

Dari pada itoe sagala orang soepaja sama taoe dan menoeroet saperloenja.

Djatoehnja pranatan pada ari 3, boelan Rabingoelakir taon Djé 1838, atawa ari 5 Mei 1908.

--- 8 : 91 ---

Ăngka 235

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: I, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake owah-owahan kang muni bab: 16, ing layang pranatan manira bab phelosipèt, katiti masan kaping: 1 Dulkangidah Jimakir: 1834, utawa kaping: 7 Januwari: 1905, ăngka: 206, kaya ing ngisor iki:

Tumrape putra santana dalêm sapanunggalane kang wus padha kasêbut bab: 2, perangan: 1, aksara: a tutug aksara: d, ing layang sêtat-sêblad taun: 1903, ăngka: 8, manawa nêrak pêpacake pranatan mau, iku tumindake ana ing pangadilan dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, dene patrapane uga dhêndha akèh- akèhe satus rupiah, manawa nganti wolung dina ora bisa bayar dhêndhan, kapatrapan rès, lawase: 8 = wolung dina, mung tumrape putra santana dalêm kang ora dadi abdi dalêm, patrapane mau bakal ana dhawuh ing timbalan dalêm, ingkang

--- 8 : 92 ---

Dari titah prentahnja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, memrentahken perobahannja jang terseboet Fatsal 16 di dalam Kita poenja soerat Pranatan dari hal Velocipede tertanda ari 1 Doelkangidah Djimakir 1834, atawa ari 7 Januari 1905 No. 206 saperti di bawah ini:

Boeat anak familinja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan sasamanja jang soedah sama terseboet Fatsal, 2, bagian Ingkang letter, a. sampe letter, d. di dalem soerat staatsblaad taoen 1903, No. 8, djikaloe melanggar papatjaknja Pranatan tadi, itoe di djalanken ada di Pangadilanja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, oekoemannja djoega denda banjak-banjaknja seratoes roepiah, djikaloe tiada bisa bajar denda dalem 8 ari, di oekoem arrest ama- lamanja[2] 8, delapan ari, tjoema boeat anak familinja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan jang tiada mendjadi habdi dalem, oekoemanja itoe hendak ada titah prentahnja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan.

Dari pada itoe sakalian anak familie dan sagala hamba Srie

--- 8 : 93 ---

sinuhun sangjêng susuhunan.

Iku para putra santana dalêm lan sarupane abdi dalêm padha sumurupa.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping: 12 sasi Rabingulakir taun Je, ăngka 1838. Utawa kaping 14 Mèi 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 94 ---

Padoeka Toean Soesoehoenan soepaja sama taoe.

Djatoehnja pranatan pada ari 12 boelan Rabingoelakir taoen Djé 1838, atawa ari 14 Mei taoen 1908.

--- 8 : 95 ---

Ăngka 236

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Ortanyê Nasao, srinugraha pangkat: I, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, anguningani laku-lakune kang padha têbas gadhe bumi desa, layange prajangjian ana kang ora mawa disuwunake idi ing nagara, dadi ana kang bisa anggadhèkake bumi marang wong loro, banjur dadi prakara apus, marmane ing mêngko manira andhawuhake pranatan ngiras angêncêngake pêpacak laku-lakune têbas gadhe sapêpadhane kang anjangjèkake bumi desa, kaya ing ngisor iki:

Bab 1

Sarupane kang duwe gêgadhuhan bumi desa, manawa ana kang sumêdya anêbasake utawa anggadhèkake bumi desa gêgadhuhane, utawa sadhengaha prajangjine kang sêsurupane sarupa lan têbas gadhe, layang pajangjiane disuwuna idi ing nagara, mirip wong utang-piutang dhuwit sapêpadhane kaya surasane layang dhawuh pranatan dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, amarêngi ing dina Sênèn tanggal kaping 9, sasi

--- 8 : 96 ---

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, mengatahoei djalannja jang sama tebas gadé tanah desa, soeratnja pradjandjian ada jang tiada pake di mintaken idin pada Negri, djadi ada jang bisa menggadeken tanah pada orang doewa, lantas djadi perkara menipoe, maka sekarang Kita memrentahken Pranatan dengen mengentjengken papatjak djalannja tebas gadé sasamanja jang mendjandjiken tanah desa saperti di bawah ini.

Fatsal 1.

Segala jang poenja gagadoehan tanah desa, djikaloe ada jang hendak menebasken atawa menggadeken tanah desa gagadoehannja atawa sabarang pradjandjian jang ada saroepa dengen tebas gade, soerat pradjandjiannja moesti di mintaken idin pada Negri, menoeroet orang pindjem-berpindjemken oewang sasamanja saperti maksoednja soerat prentah Pranatannja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan tertoelis pada ari Senen tanggal 9 boelan Poewasa taoen Djé 1798, pake mengatoerken oewang onkost, di dalem oewang f 100 seratoes roepia, onkostnja f 5 lima roepia, saperti

--- 8 : 97 ---

Pasa taun Je 1798, nganggo angladèkake dhuwit waragad, ing dalêm dhuwit 100 = satus rupiah waragade: 5 = limang supiah, kaya surasane layang pranatan nagara katiti masan kaping 15 sasi Sawal taun Alip, 1827, utawa kaping: 9 Marêt 1898, ăngka 135, dene kang wus kabanjur nganggo prajangjiane dhewe, iku layang prajangjiane kaladèkna ing nagara, bakal dipèngêti ana ing buk, ora mawa ngladèkake waragad, nanging manawa ana prakarane, kang anggugat isih kudu ambayar waragading prakara, kaya surasane bab kaping 6 ing layang dhawuh pranatan dalêm, ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, amarêngi tanggal kaping 15 sasi Ruwah taun Jimawal 1821.

Manawa wus luwih saka rolas sasi saka titi masane dhawuh pranatan iki, ana tuwuhan prakara têbas gadhe utawa sadhengaha prajangjine kang sêsurupane sarupa lan têbas gadhe bumi desa, prajangjiane ora kaidèn nagara, utawa durung dipèngêti ing buk nagara, gugate bakal katulak, kang digugat bakal kapatrapan sapantêse.

Bab 2

Manawa ana kang anggadhèkake bumi kaya surasane bab kaping 3 ing layang pranataning nagara katiti masan kaping 2 sasi Jumadilawal taun Dal 1823, utawa kaping 12

--- 8 : 98 ---

maksoednja soerat Pranatan Negri tertanda ari 15 boelan Sawal taoen Alip 1827, atawa ari 9 Maart 1898 No. 135, adapoen jang soedah ketlandjoer pake pradjandjiannja sendiri, itoe soerat pradjandjiannja moesti di atoerken pada Negri, hendak di pengeti di dalem boekoe tiada pake mengatoerken onkost, tetapi djikaloe ada perkaranja, jang klacht misih moesti membajar onkostnja perkara, saperti maksoednja fatsal 6, di soerat prentah Pranatannja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan tertoelis pada ari 15 boelan Roewah taoen Djimawal 1821.

Djikaloe soedah lebih dari doewa blas boelan dari tanda arinja Pranatan ini ada toemboehan perkara tebas gadé atawa sabarang pradjandjian jang ada seroepa dengen tebas gade tanah desa pradjandjiannja tiada pake idinnja Negri, atawa beloem di pengeti dalem boekoe Negri klachtnja akan di toelak, jang klacht akan di oekoem sapantesnja.

Fatsal 2.

Djikaloe ada jang hendak menggadekan tanah saperti maksoednja fatsal 3 di soerat Pranaton[3] Negri tertanda ari 2, boelan Djoemadilawal taoen Dal 1823, atawa ari 12 November 1893 No. 81 atawa sabarang pradjandjiannja Kita berobah tjoema boleh di dalam satoe taoen sama dengan di tebasken saperti makdoednja fatsal 2 di dalem pranatan tadi.

--- 8 : 99 ---

Nopèmbêr 1893, ăngka: 81, utawa sadhengaha prajangjine kang sêsurupane sarupa lan têbas gadhe, iku wêwangêning panggadhene utawa prajangjine manira owahi mung kalilan sajrone sataun, padha lan katêbasake kaya surasane bab kaping: 2 ing layang pranatan mau.

Bab 3

Unine bab kaping: 2 ing layang pranataning nagara katiti masan kaping: 14 sasi Ruwah taun Wawu: 1825.Utawa kaping 30 Januwari 1896, ăngka 116, manira owahi kaya ing ngisor iki.

Para panggêdhening desa, ngabèi dêmang utawa bêkêl, padha ora kalilan anêbasake, adol utawa anggadhèkake lêmpunging sawah pamajêgane, sarupaning pratingkah pêpacak utawa prajangjian bab utang dhuwit kang anêrak wêwalêr mau amêsthi kaebrakake, dene pambayare dhuwit kang jalaran saka pratingkah pêpacak utawa prajangjian iku ora kêna katagih, manawa panggêdhening desa, ngabèi dêmang utawa bêkêl mau nêrak pêpacak iki, kapatrapan paukuman nyambut gawe ana ing yayasane kangjêng guprêmèn, olèh pangan tanpa bayaran lawas-lawase têlung sasi. Dene manawa panggêdhening desa ngabèi dêmang utawa bêkêl mau santana dalêm kang wus kasêbut ing sêtatsêblad taun 1903

--- 8 : 100 ---

Fatsal 3.

Boenjinja fatsal 2 di soerat Pranatan Negri tertanda ari 14 boelan Roewah taoen Wawoe 1825, atawa ari 30 Januari 1896 No. 116. Kita berobah saperti di bawah ini:

Sagala pambesarnja desa Ngabei, Demang, atawa Bekel sama tiada boleh menebaskan mendjoewal atawa manggadeken tanahnja sawah pamadjeggannja, sagala tingkah papatjak atawa pradjandjian hal pindjem oewang jang melanggar larangan tadi tiada bergoena di moeka Pengadilan, adapoen pembajarnja oewang jang dari tingkah papatjak atawa atawa pradjandjian itoe tiada boleh di tagih. Djikaloe pambesarnja desa Ngabei, Demang atawa Bekel tadi melanggar papatjak ini, di oekoem bekerdja, ada perboewatannja Kangdjeng Gouvernement dapat makan tiada pake bajaran lama-lamanja tiga boelan.

Adapoen djikaloe pambesarnja desa Ngabei, Demang atawa Bekel itoe familienja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan jang soedah terseboet staatsblad taoen 1903, No. 8. fatsal 2, bagian I letter C. itoe di djalanken ada di Pangadilan Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, adapoen hoekoemannja di denda banjak-banjaknja f 100 seratoes roepiah, djikaloe tiada bisa membajar denda di dalam 8 hari di pendjara, lama-lamanja 10 sapoeloeh hari.

Dari pada itoe sakalian anak familie dan sagala hamba Sri

--- 8 : 101 ---

ăngka 8 bab 2 perangan 1 aksara Sarta iku tumindake ana ing pangadilan dalêm ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, dene patrapane kadhêndha akèh-akèhe 100 = satus rupiah, manawa nganti wolung dina ora bisa ambayar dhêndhan, kakunjara lawas- lawase 10 = sapuluh dina.

Iku para putra santana dalêm lan sarupane abdi dalêm padha sumurupa.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping 12, sasi Rabingulakir taun Je, ăngka 1838, utawa kaping 14 Mèi 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 102 ---

Padoeka Toean Soesoehoenan, soepaja sama taoe.

Djatoehnja Pranatan pada ari 12 boelan Rabingoelakir taoen Dje 1838, atawa ari 14 Mei 1908.

--- 8 : 103 ---

Ăngka 237

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat I, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, sawuse anggalih layang kêkancingane Kangjêng Guprêmèn katiti masan kaping 16 April 1903, ăngka 8, andhawuhake wuwuhane layang pranatan manira katiti masan kaping: 2 Rêjêb Wawu 1825, utawa kaping 19 Dhesèmbêr 1893, ăngka 114, kaya ing ngisor iki:

Sarupane wong kalarangan angusung anêgor angêthok utawa anutuh pange kayu kêmlandhingan ing alas gunung Mêrbabu bawah dalêm Surakarta, sarta sarupane kawula dalêm ing Surakarta kalarangan angusung kayu kêmlandhingan ing alas gunung Mêrbabu bawahe kangjêng guprêmèn.

Manawa ana kang anêrak pêpacake layang pranatan iki kapatrapan paukuman nyambut gawe pêksan ana ing yayasane Kangjêng Guprêmèn, olèh pangan tanpa bayaran akèh-akèhe [akèh-a...]

--- 8 : 104 ---

[...kèhe]

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, moefakat dengen Kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat.

Sasoedahnja berfikir soerat kakantjingannja Kangdjeng Gouvernement tertanda ari 16 April 1903 No. 8, memrentahken tambahannja Kita poenja Pranatan tertanda ari 2 Redjeb Wawoe 1825, atawa ari 19 December 895[4] No. 114, saperti di bawah ini:

Segala orang di larang membawa menebang motong atawa merampas tjabangnja kajoe kemlandingan di oetan goenoeng Merbaboe di bawah Srie Padoeka Soerakarta, serta segala hambanja Srie Padoeka di Soerakarta di larang membawa kajoe kemlandingan dari oetan goenoeng Merbaboe bawahnja Kangdjeng Gouvernement.

Djikaloe ada jang melanggar papatjaknja soerat Pranatan ini di oekoem berkerdja peksa ada di perboeattannja Kangdjeng Gouvernement dapet makan tiada dapet bajaran, lama-lamanja satoe boelan atawa di denda banjak-banjaknja f 100, seratoes roepiah.

Adapoen djikaloe jang melanggar papatjaknja soerat Pranatan

--- 8 : 105 ---

100, satus rupiah. Dene manawa kang anêrak pêpacake layang pranatan mau putra santana dalêm, sapanunggalane kang wus padha kasêbut bab 2, perangan: 1 aksara: a, tutug aksara: dhe, ing layang sêtatsêblad taun: 1903, ăngka: 8, iku tumindake ana ing pangadilan dalêm Ingkang Siunuhun Kangjêng Susuhunan, dene patrapane kadhêndha akèh-akèhe: 100 = satus rupiah, manawa nganti wolung dina ora bisa ambayar dhêndhan, kapatrapan rès lawas-lawase: 8, wolung dina. Mung tumrape putra santana dalêm kang ora dadi abdi dalêm, patrapane mau bakal ana dhawuhing timbalan dalêm ingkang sinuhun kangjêng susuhunan.

Iku sarupane wong padha sumurupa lan angestokna sapêrlune.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping 15 sasi Jumadilawal taun Je, ăngka 1838. Utawa kaping 15 Juni 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 106 ---

tadi anak familienja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan sasamanja jang soedah sama terseboet Fatsal 2, bagian I letter A sampe letter D. di dalem soerat staatsblad taoen 1903 No. 8, itoe di djalanken ada pangadilannja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, oekoemannja di denda banjak-banjaknja f 100, seratoes roepiah, djikaloe tiada bisa bajar denda dalem delapan ari di oekoem arrest lama-lamanja 8, delapan ari.

Adapoen boeat anak familienja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan jang tiada mendjadi Hambanja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan, oekoemannja itoe hendak ada titah prentahnja Srie Padoeka Toean Soesoehoenan.

Dari pada itoe segala orang soepaja sama taoe dan sama menoeroet saperloenja.

Djatoehnja Pranatan pada ari 15, boelan Djoemadilawal taoen Djé 1838, atawa ari 15 Juni 1908.

--- 8 : 107 ---

Têtêdhakan

Ăngka 238

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat I, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, sawuse anguningani layange abdi dalêm wadana bêkêl jaba katiti masan tanggal kaping: 1 sasi Jumadilawal taun Je: 1838, kanthi layang paturane para abdi dalêm wadana kaliwon jaba, anggalih pêrlu anusuli dhawuh pranatan bab lakuning ayahan sarta patunggukan sapêpadhane, katiti masan kaping: 3 Agustus: 1887, ăngka: 4, sarta kaping: 20 Jumadilawal Wawu: 1833, utawa kaping: 14 Agustus: 1903, ăngka: 190, kaya ing ngisor iki:

Bab 1

Sarupane abdi dalêm kang nglakoni ayahan kadhawuhan ndhèrèk utawa kautus sampean dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, lan kautus ing nagara utawa andhèrèk pêpatih dalêm nuju anglakoni ayahan dalêm utawa pagawean nagara, iku manawa laku dadakan sanadyan dhawuhe ora mêtu kabupatèn kabêkêlan utawa lurah bêkêle, uga kudu olèh liburan sapira petunge.

--- 8 : 108 ---

Bab 2

Sarupane abdi dalêm mênawa andhèrèk pêpatih dalêm, sarta garwane pêpatih dalêm, kang ora anglakoni ayahan dalêm utawa pagawean nagara, iku ora olèh liburan, amung sarèhning andhèrèk panggêdhene, sajrone andhèrèk mau kêna anglangkahake urak patunggukane ora sumurup utang, iku sarupane abdi dalêm padha sumurupa lan angèstokna.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping 19 Jumadilawal Je 1838, utawa kaping 19 Juni 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 109 ---

Ăngka 239

Undhang-undhang.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat I, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, andhawuhake timbalan dalêm Ingkang Sinuwuh Kangjêng Susuhunan, kang wus sarêmbug lan Ingkang Bapa Kangjêng Tuwan Residhèn ing Surakarta, kaya ing ngisor iki:

Kang kapisan:

Kang muni bab kaping: 45, ing kagungan dalêm anggêr sapuluh, sarta bab kaping: 61, ing kagungan dalêm anggêr gunung, padha kasuwak, sarta sarupane pranataning nagara utawa adate wong Jawa bab pangêrèhing banyu ing bawah karaton dalêm Surakarta ora katindakake manèh manawa pranatan utawa adat mau ora cocog karo pranatan pangêrèhing banyu ing bawah karaton dalêm Surakarta kang wus katamtokake ing ngisor iki, lan owah-owahane utawa wuwuhane pranatan iki, utawa karo pêpacak kang wus kadhawuhake manut pranatan iki, sarta manawa pranatan utawa adat mau wus ora ana gawene manèh, sarta samêngko bab pangêrèhing banyu ing bawah karaton dalêm Surakarta kapranata.

--- 8 : 110 ---

Ik, Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho 1 ste klasse, Officier der Kroon orde van Siam, 's Vorsten Patih te Soerakarta, maakt bekend, dat door Zijne Hoogheid den Soesoehoenan, in overeenstemming met Zijner Hoogheids Vader den HoogEdel Gestrengen Heer Resident van Soerakarta, is besloten.

Ten eerste:

Met intrekking van het bepaalde bij artikel 45 van de Angger Sapoeloeh en artikel 61 van de Angger Goenoeng en met buitenwerkingstelling van de bestaande Javaansche instellingen, gebruiken en gewoonten betreffende het waterbeheer in het Rijk van Soerakarta, voor zoover zij in strijd zijn met of onnoodig zijn geworden door de bij deze vast te stellen regeling op het waterbebeer in het Rijk van Soerakarta, door de wijzigingen of de aanvullingen van deze regeling of wel door de bijzondere voorschriften naar aanleiding van deze regeling in het leven geroepen, vast te stellen de volgende:

Algemeene Regeling van het Waterbeheer in het Rijk van Soerakarta.

Artikel 1.

(1) Het gebruik en onderhoud door Zijner Hoogheids onderdanen van de in het Rijk Soerakarta voorkomende bronnen, revieren

--- 8 : 111 ---

Bab 1

1. Paanganggone lan pangupakarane banyu para kawula dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, saka ing umbul, kali sarta wangan, kalêbu nganggone lan pangupakarane yayasan kang kanggo anambak lan anrucuk, sarta lumrahe kang kanggo ambêbêg[5] ambuwang, angilèkake, angunggahake sarta ambage banyu kang ana ing palêmahan ing karaton dalêm Surakarta, iku kalakone kudu nêtêpi pêpacak kang wus manira dhawuhake utawa bakal manira dhawuhake mupakat lan Kangjêng Tuwan Residhèn ing Surakarta.

2. Mungguh pêpacak kang kasêbut ing adêg-adêg ăngka: 1 mau, manawa bisa ngundhakake paedahe sakèhing kabubidayan utawa sarupaning uwong kang milu nganggo utawa ngupakara yayasan kang kasêbut ing adêg-adêg ăngka: 1, mau sabisa-bisa kaaraha miturut panatane wêwêngkon banyu dhewe-dhewe kang palêmahane kabèh utawa sawatara olèh banyu saka kali siji utawa luwih.

3. Kangjêng Tuwan Residhèn ing Surakarta kang anata kaanane lan anindakake wajibe wêwêngkon banyu kang miturut unine adêg-adêg ăngka: 2, mau mupakat lan Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, utawa pêpatih dalêm. Dene ênggone Kangjêng Tuwan Residhèn anêtêpake pêpacak kasêbut [ka...]

--- 8 : 112 ---

[...sêbut]

en waterleidingen, dooronde begrepen de werken tot bedijking en beschoeling en in het algemeen die tot keering, loozing aflei ding, opstuwing en verdeeling van het water, geschiedt met inachtneming der dienaangaande door mij in overeenstemming met den HoogEdelGestr. Heer Resident van Soerakarta, vastgestelde of nog vasttestellene voorschriften.

(2) Voor de vaststelling der in alinea 1 bedoelde voorschripten wordt, indien dit ter bevordering van de belangen der bijhet gebruik of het onderhoud der in die alinea vermelde werken betrokken ondernemingen of personen kan strekken, zooveel mogelijk gestreefd naar de vorming van afzonderlijke waterschappen, omvattende, geheel of ten deele het stroomgebied van een of meer revieren.

(3) De inrichting en de werking der ingevolge het vorige lid ingestelde waterschappen worden in gemeenschappelijk overleg met Zijne Hoogheid den Soesoehoenan of diens Patih geregeld door Zijner Hoogheids Vader, den HooEdelGestr. Heer Resident van Soerakarta, terrwijl omtrent de vaststelling der in alinea 1 bedoelde, voor het waterschap geldend te verklaren voorschriften vooraf te rade kan worden gegaan met het Bestuur van dat lichaam.

--- 8 : 113 ---

ing adêg-adêg ăngka: 1, kang kadhawuhake tumrap ing palêmahan wêwêngkon banyu, iku kêna nganggo karêmbug dhisik karo paprentahane pakumpulan bab pangrèhing wêwêngkon banyu.

Bab 2

1. Kalakone ênggone anêtêpake pêpacak kang kasêbut ing bab: 1, adêg- adêg ăngka: 1, iku nganggo angarah aja nganti angowahi sakèhing wêwênang kang wus katêtêpake ana ing dhawuh karampungane pangadilan, apa manèh sabisa-bisa kudu angarah supaya panggagone palêmahan kang pangolahe miturut carane kang wus kalakon aja nganti kapitunan.

2. Tumrap sabên sakabupatèn, paprentahan kabupatèn pulisi kudu amèmuti ana ing layang rêgèstêr kang polane wus katêtêpake abarêng layang undhang-undhang iki, bab kaanane samêngko ing atase panganggone banyu kanggo têtanèn utawa kanggo ing panggaotan seje- sejene, tumrap bumi kang durung dipajêgi băngsa Eropah, nganggoa mratelakake pisan wujude wêwênang kang kasêbut ing bab: 2, adêg-adêg ăngka: 1, ênggone lêstari nganggo banyu mau, sajrone rolas sasi wiwit saka tumapake [tu...]

--- 8 : 114 ---

[...mapake]

Artikel 2.

(1) De vaststelling der in het eerste lid van artikel 1 vermelde voorschriften geschiedt met inachtneming van het beginsel, dat in rechten, erkend bij rechterlijke uitspraken geen wijziging wordt gebracht, zoomede dat zooveel mogelijk wordt voorkomen benadeeling van den grond voor de tot dusver daarop toegepaste wijze van exploitatie.

(2) In een register van het bij deze Oendang-Oendang behoorend model wordt voor elk Regentschap door het Regentschapsbestuur aanteekening gehouden bestaanden toestand wat aangaat het gebruik van water voor landbouw of industrieele doeleinden, met vermelding tevens in hoever die toestand berust op rechten, van den bij alinea 1 van dit artikel omschreven aard, van welk register binnen twaalf maanden na de inwerkingtreding dezer regeling twee afschriften zullen worden aangeboden aan 's Vorsten Patih, waarvan een exemplaar bestemd is voor den Hoog Edel Gestr. Heer Resident van Soerakarta.

Artikel 3.

(1) Tenzij wegens plotselinge rampen van hooger hand voorzieningen worden vereischt, mogen geene waterleidingen of andere [ande...]

--- 8 : 115 ---

[...re]

layang pranatan iki paprentahan kabubapèn pulisi angaturake turunane layang rêgèstêr mau loro iji marang pêpatih dalêm, turunan mau kang siji bakal kaaturake marang Kangjêng Tuwan Residhèn ing Surakarta.

Bab 3

1. Manawa ora ana pêrlune amarga ana kabilaèn dadakan saka kang maha kawasa, ora kêna agawe wangan utawa yayasane kang kasêbut ing bab: 1, adêg-adêg ăngka: 1, lan ora kêna angowahi yayasan kang kaya mangkono rupane sarta angowahi kali utawa umbul, manawa ora ana dhawuhe paprentahan nagara utawa yèn durung olèh palilah.

2. Ênggone maringi palilah kang kasêbut bab: 1, mau tumrape kawula dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan:

a. Kalawan ijoan saka paprentahan kabupatèn pulisi kang ambawahake manawa tumrap yayasan kang sadhela, kang kagawe wong cilik nganggo diwragadi dhewe.

b. Kamot ing layang kêkancingan saka pêpatih dalêm, mupakat lan Kangjêng Tuwan Residhèn ing Surakarta, sarta nganggo rêmbugan sapêrlune karo paprentahaning wêwêngkon banyu kang ambawahake, manawa yayasan kang luwih gêdhe, sarta

--- 8 : 116 ---

in het eerste lid van artikel 1 genoemde werken worden aangelegd, noch in eenig werk van dien aard dan wel in revieren of bronnen wijzigingen worden gebracht, anders dan op Hooh Gezag of krachtens eene daartoe verkregen vergunning.

(2) De bij alinea 1 bedoelde vergunning wordt, met betrekking tot Zijner Hoogheids onderdanen, verleend:

a. met betrekking tot werkjes of voorzieningen van ondergeschikte beteekenis, welke door den kleinen man voor eigen rekening worden aangelegd, mondeling door het betrokken Regent schapsbestuur;

b. ten opzichte van weken van meer beduidenden aard en voor werken van permanente samesnstelling of van uit anderen hoofde belangrijken aard, indien bijv. de belangen van verschillende apanagehouders of huurders van gronden, dan wel die van dorpen of andere vestigingen daarbij betrokken zijn, schriftelijk door 's Vorsten Patih, in gemeenschappelijk overleg met den HoogEdelGestr. Heer Resident van Soerakarta, c.q. gehoord het Bestuur van het betrokken waterschap.

(3) Van deze vergunningen, die, voor zooveel het gebruik van water betreft, uitsluitend tot wederopzeggens worden gegeven, zoo mede van alle overige tot stand komende bevloeiings en waterkeeringswerken, [water...]

--- 8 : 117 ---

[...keeringswerken,]

yayasan kang ginawe kanggo salawase utawa yayasan kang gêdhe gawene, kaya ta: yèn magêpokan paedahe sarupane kang duwe gadhuhan bumi utawa kang majêgi, utawa desa-desa utawa padhukuhan liya- liyane.

3. Palilah mau yèn tumrap panganggone banyu, ênggone maringi mung yèn nganggo prajangjian ing buri kêna kasuwak manèh, sarta kudu kapèmutan ana ing layang rêgèstêr kang kasêbut ing bab: 2, adêg-adêg ăngka: 2, sarta amèmutana ana ing layang rêgèstêr mau uga, sarupaning yayasan panganggone lan pambêbêging banyu liya-liyane kang wus dadi, sabên satêngah taun paprentahan kabupatèn pulisi kang ambawahake angaturna pratelaning pemutan mau loro iji marang pêpatih dalêm, dhapuring layang pratelan kaya kang wus tinamtokake, lawas-lawase ênggone ngaturake sajrone sasasi wiwit saka pungkasane sabên satêngah taun, layang pratelan mau kang siji kabanjurake katur Kangjêng Tuwan Residhèn ing Surakarta.

Bab 4

1. Suwunan palilah agawe yayasan, kang miturut unine bab: 3, adêg-adêg ăngka: 2, aksara b, kudu nganggo palilah kamot ing layang kakancingan, iku kature [ka...]

--- 8 : 118 ---

[...ture]

wordt mede aanteekening gehouden in het bij het tweede lid van artikel 2 bedoeld register, van welke aanteekeningen het betrokken Regentschapsbestuur halfjaarlijks eene opgaaf in duplo in den voorgeschreven vorm aan 's Vorsten Patih zal aanbieden, uiterlijk binnen een maand na het einde van elk semester. Een exemplaar van die opgaaf is bestemd voor den HoogEdelGestr. Heer Resident van Soerakarta.

Artikel 4.

(1) De aanvraag voor het tot standbrengen van werken, waartoe krachtens het bapaalde sub. b. der tweede alinea van het vorig artikel eene schriftelijke vergunning wordt vereischt, wordt ingediend door tusschenkomst van het betrokken Regentschapsbestuur en gaat vergezeld van een schetskaartje in duplo, aangevende zooveel mogelijk de ligging, den loop als anderzins van het beoogde werk.

(2) Ingeval eener gunstige beschikking blijft een exemplaar van het in de vorige alinea bedoeld schetskaartje nevens het vergunningsbesluit in het archief van de betokken autoriteit berusten en wordt het tweede, na waarmerking, aan den aanvranger teruggezonden met het voor dezen bestemd uittreksel uit de beschikking, terwijl van die beschikking door 's Vorsten Patih mede

--- 8 : 119 ---

lumantar saka paprentahan kabupatèn pulisi kang ambawahake, mawa kakanthènan gambar rerengan ginawe rangkêp, kang sabisa--bisa nelakake prênahe, ilining banyu lan liya-liyane bab yayasan mau.

2. Manawa panyuwune mau kaparêngake, gambar kang siji kaêmorake kêkancingane layang palilah karumatan ana ing paprentahan nagara, dene sijine sawuse ditandhani pêpatih dalêm, banjur kaparingake marang kang duwe panyuwun karo pêpêthikane kêkancingan mau, sarta pêpatih dalêm amaringi wêruh kamot ing layang bab kêkancingan mau marang paprentahan kabupatèn pulisi kang ambawahake supaya kapèmutan ing layang rêgèstêr kang wus tinamtokake.

3. Ing layang palilah mau manawa ana pêrlune katamtokake sapira kênane anganggo pagawean kêrigan utawa interan saka wong cilik, kanggo nindakake yayasan kang disuwunake palilah mau, katimbang karo kawujudane sarta pigunane yayasan mau, apa manèh ing layang palilah iku kêna diêmoti sarupane prajangjian kang kinira pêrlu amaedahi nagara utawa maedahi ing wong liya.

4. Palilah kang kasêbut iki, adêg-adêg ăngka: 1, ora kêna diparingake yèn ora nganggo jangjian yayasan [yaya...]

--- 8 : 120 ---

[...san]

schriftelijk modedeeling wordt gedaan aan het betrokken regentschapsbestuur, ter aanteekening in het voorschreven register.

(3) Bij de vergunning wordt zooveel noodig bepaald in hoever, in verband met het karakter en het doel van het werk, voor de tenuitvoerlegging binnen de daarvoor gestelde grenzen mag worden gebruik gemaakt van zoogenaamde kerigan of intirandiensten der bevolking, terwijl verder aan den vergunning die voorwaarden kunnen worden verbonden, welke in het algemeen belang of in het belang van derden noodig worden geacht.

(4) De bij het eerste lid bedoelde vergunningen worden niet anders verleend dan onder het uitdrukkelijk beding, dat van de eoogde voorziening geen gebruik wordt gemaakt, luidens schriftelijke mededeeling aan belanghebbenden bij eene van Bestuurswge verrichte opneming, welke, behoudens onvermijdelijke gevallen, binnen drie maanden na ontvangst der kennisgeving van de voltooiing van het werk moet plaats vinden, is geconstateerd dat c.q. aan de bij de vergunning gestelde voorwaarden behoorlijk is voldaan.

(5) Indien binnen het bij de vergunning bepaald, c.q. door den betrokken autoriteit verlengd, tijdsverloop geen volledige uitvoering is gegeven aan de verleende vergunning, of indien de daarbij

--- 8 : 121 ---

kang disuwunake palilah mau ora kêna dianggo manawa kang nyuwun palilah durung tampa layang saka paprentahan nagara, kang surasane miturut papriksane paprintahan nagara, sarupaning prajangjiane kang kasêbut ing layang palilah mau wus kaestokake. Manawa ora ana palangane kang pêrlu, pariksane paprentahan nagara mau kudu katindakake sajroning têlung sasi sapungkure paprentahan nagara tămpa palapuran rampunging yayasan.

5. Manawa sajroning wêwangên kang wus katamtokake ana ing layang palilah utawa sajroning wêwangên kang wus kaundurake dening paprentahan, ora rampung panindake, panyuwune ênggone kaparingan palilah, utawa manawa ora nêtêpi jangji-jangji kang kasêbut ing layang palilah, iku layang palilah mau kêna kasuwak kabèh utawa sawatara.

Bab 5

1. Ênggone agawe utawa angowahi yayasan miturut kang kasêbut ing bab: 3, lan bab: 4, iku ora kêna kanggo wêwaton anjêjêrake sadhengah anggugat lawanan paprentahan nagara, mangkono uga paprentahan nagara ora kêna angowahi panatane utawa panganggone yayasan mau, kajaba manawa ana sababe kang pêrlu bangêt ingatase paedahing akèh sarta nganggo amirid patrap utawa [u...]

--- 8 : 122 ---

[...tawa]

gestelde bedingen niet behoorlijk zijn of worden nagekomen, kan de vergunning geheel of gedeeltelijk worden ingetrokken.

Artikel 5.

(1) Aan de totstandk ming of de wijziging van werken op den voet der twee voorgaande artikels, worden geen rechten jegens het Openbaar Gezag ontleend, zullende niettemin in de inrichting of het gebruik dier werken door dat Gezag geen veranderingen worden gebracht dan omah dringende redenen van publiek belang en met inachtneming van de in de eerste alinea van artikel 2 omschreven gedragslijn.

(2) Ingeval voor den aanleg van leidingen of andere bij het eerste lid van artikel 1 vermelde werken door of namens Zijne Hoogheid den Soesoehoenan of diens Patih bechikt wordt over verhuurden grond, gaat de onttrekking daarvan aan het gebruik door den huurder gepaard met ontheffing van het naar evenredigheid der uitgestektheid te berekenen gedeelte van den jaarlijkschen huurschat of de jaarlijksche pacht, zoomede met voorafgaande uitkeering van het in overleg met den huurder of apanagehouder of, ingeval van verschil van meening, door 's Vorsten Patih in overleg met den HooEdelGestr. Heer Resident van Soerakarta, vast te stellen bedrag der dientengevolge aan gebouwen, aanplantingen of andere tot de gronden behoorende zaken toe te brengen

--- 8 : 123 ---

tindak kang wus katamtokake bab: 2, adêg-adêg ăngka: 1.

2. Manawa ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, utawa pêpatih dalêm, andhawuhake agawe wangan utawa yayasan liyane kang kasêbut ing bab: 1, adêg-adêg: ăngka: 1, mawa anganggo bumi kang wus dipajêgake, iku kalonge bumi kang digarap marang kang majêgi mau iya nganggo kasuda pajêge sabên taun miturut ămba ciyute lêmahan kang kalong mau, apa manèh nganggo maringi têtêmpuh dhisik, sumurup kapitunan rusake sarupaning omah, katanduran utawa barang liyane kang tumancêp ana ing palêmahan mau, dene kèh sathithiking têtêmpuh bakal katamtokake sarêmbug karo kang majêgi utawa kang duwe gadhuhan bumi, manawa ora bisa rujuk, pêpatih dalêm kang anamtokake kèh sathithiking têtêmpuh sarêmbug karo Kangjêng Tuwan Residhèn.

Bab 6.

1. Sarupane wong kalarangan angrusak yayasan kaya kang kapratelakake ing bab: 1, adêg-adêg ăngka: 1, kang kapikir dening bupati pulisi maedahi ing akèh.

2. Mungguh kang diarani angrusak sumurup ênggone anumrapake unine adêg-adêg ăngka: 1, mau kaya ing ngisor iki:

--- 8 : 124 ---

schade.

Artikel 6.

(1) Alle beschadiging van naar het oordeel van het betrokken Regentschapsbestuur als van openbaar nut aan te merken werken van den in het eerste lid van artikel 1 aangeduiden aard is verboden.

(2) Onder beschadiging wordt voor de toepassing van het eerste lid o.a. verstaan:

a. ontgraving, uitgraving of ondergraving van den tot het werk behoorenden grond;

b. het vernielen of uitrukken van de grasbekleeding of van op of langs het werk groeiende bomen of andere aanplantingen;

c. beplanting van de bedding van rivieren of leidingen en van de kruinen, taluds of bermen van dijken;

d. het versperren of belemmeren, op eenigerlei wijze, van den waterloop;

e. het openen of sluiten van werken tot aanvoer of verdeeling van het water;

f. het wegnemen of voor het doel angeschikt maken van bestaande werken;

een en ander zonder ingevolge de bepalingen van dit besluit of uit anderen hoofde daartoe gerechtigd te zijn.

--- 8 : 125 ---

ha. Andhudhuk, angêdhuk, angêsong palêmahan kang kagolong marang yayasan.

na. Angrusak utawa ambrengkal gêbal lan kanggo lapising yayasan, utawa ambêdholi wit-witan tawa têtanduran liya-liyane kang thukul ana yayasan mau saurute.

ca. Ananduri ana ing gisiking kali utawa wangan, sarta ana ing sandhuwure lan ing pèrènganing tanggul.

ra. Amêpêti utawa anganggrêg-anggrêgi lakuning banyu sadhengaha patrape.

ka. Ambukak utawa anutup yayasan kanggo ngilèkake, nyimpangake utawa ambage banyu.

da. Anyirnakake, utawa ambubrah yayasan nganti ora kêna diênggo ing sapêrlune.

Kabèh mau kang ora kawênangake miturut pêpacake layang undhang-undhang iki utawa sabab liyane.

Bab 7

1. Kang anêrak kang katamtokake ing layang undhang-undhang iki kapatrapan dhêndha sarupiah tumêkane sèkêt rupiah, utawa kapatrapan paukuman ngambut gawe pêksan ana ing yayasane Kangjêng Guprêmèn, olèh pangan tanpa bayaran, lawase sadina tumêkane têlung puluh dina, dene manawa kang anêrak undhang-undhang mau putra santana dalêm, sapanunggalane [sapanunggala...]

--- 8 : 126 ---

[...ne]

Artikel 7.

(1) Overtreding van het bepaalde bij of krachtens deze regeling wordt gestraft met eene geldboete van een tot vijftig gulden of met tenarbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon, van een tot dertig dagen.

(2) Overtreders, behoorende tot 's Vorsten bloed of aanverwanten bedoeld bij Staatsblad 1903 No. 8 artikel 2 § 1 sub apa t/m d zullen door 's Vorsten rechtbank gestraft worden met geldboete van een tot vijftig gulden, zullende bij niet betaling van de opgelegde boete binnen acht dagen, deze vervangen worden door arrest van een tot acht dagen, met dien verstande echter, dat de strafoplegging aan Zijne Hoogheid den Soesoehoenan zal worden overgelaten, indien de tot bovenbedoelde categorie van personen behoorende overtreder geen rijksambt bekleedt.

(3) Onverminderd het bepaalde bij het eerste lid van dit artikel, zoomede wanneer in strijd met het bepaalde bij het eerste lid van artikel 3 werken zonder de vereichte vergunning zijn aangelegd of gewijzigd, dan wel indien de vergunning in het aan het slot van de 4º alinea van artikel 4 bebedoeld geval is ingetrokken, zijn, wanneer het Rgentschapsbestuur dit gelast, de betrokkenen verplicht binnen den daartoe gastelden termijn het aangelegde weg te ruimen en de werken of gronden in den vroegeren staat

--- 8 : 127 ---

kang wus padha kasêbut bab: 2, perangan: 1, aksara: a tutug aksara: d ing layang sêtatsêblad taun: 1903, ăngka: 8, iku tumindake ana ing pangadilan dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan, dene patrapane kadhêndha sarupiah tumêkane sèkêt rupiah, manawa nganti wolung dina ora bisa ambayar dhêndhan, kapatrapan rès lawase sadina tumêkane wolung dina, mung tumrape putra santana dalêm kang ora dadi abdi dalêm, patrapane mau bakal ana dhawuh ing timbalan dalêm Ingkang Sinuhun Kangjêng Susuhunan.

2. Apamanèh manawa ana kang agawe utawa angowahi yayasan tanpa layang palilah, anyulayani kang tinamtokake ing bab: 3, adêg-adêg ăngka: 1, utawa manawa palilahe wus kasuwak miturut bab: 4, ing pungkasane adêg-adêg ăngka: 4, iku kang agawe utawa angowahi yayasan mau manawa wus kadhawuhan dening paprentahan kabupatèn pulisi kudu banjur ambubrah apa kang digawe mau sarta kudu amulihake yayasan utawa palêmahan kaya maune sajroning wêwangên kang bakal katamtokake, dene manawa ora ngestokake, paprentahan kabupatèn pulisi wênang ambubrah yayasan mau utawa mulihake kaya maune, dene kang nyăngga wragade kang agawe utawa angowahi [ango...]

--- 8 : 128 ---

[...wahi]

te herstellen, zullende bij niet voldoening aan die verplichting het Regentschapsbestuur bevoegd zijn op hunne kosten in een en ander te voorzien

Overgangsbepaling:

Zoolang omtrent de in het eerste lid van artikel 1 omschreven aangelegenheid voor eenige streek geene voorschriften, als daarbij bedoeld, zijn vastgesteld, blijven de ter zake bestaande gebruiken aldaar gelden.

Ten tweede:

Te bepalen, dat deze regeling in werking treedt op den 4 Roewah van het jaar Dje 1838 of den 1 September 1908.

Uitgevaardigd op den 7 en Redjep van het jaar Dje 1838 of den 5 Augustus 1908.

--- 8 : 129 ---

yayasan, samono iku ora ambatalake kang tinamtokake ing bab iki adêg-adêg ăngka: 1.

Tumindake pêpacak lawas marang anyar.

Ing sajrone durung andhawuhake pêpacak bab sarupaning pêrlu kaya kang kasêbut ing bab: 1, adêg-adêg ăngka: 1, tumrap sawijining tanah, iku padatan kang wus tumindak ingatase prakara mau lêstari katindakake ana ing kono.

Kang kapindho.

Tumapake layang undhang-undhang iki tanggal kaping: 4 sasi Ruwah taun Je, ăngka: 1838, utawa kaping: 1 Sèptèmbêr: 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 130 ---

Ăngka urut

Jênênge yayasan banyu

Dumunung ing kali utawa wangan lan liya-liyane.

Kawujudaning yayasan lan apa bakal kang digawe

Kêtêrangane (dawane lan ambane) yayasan banyu kalawan rêringkêsan, jênênge wangan kang olèh banyu saka yayasan mau dawane, ambane, lan jêrone wangan mau lan liya-liyane.

Jênênge kabudidayan utawa desa kang anduwèni wêwênang ingatase yayasan mau utawa ingatasing banyune, sapa kang kabutuhan ngopèni yayasan mau.

Kapriye ênggone anata lan anêtêpake wêwènang mau, kapratelakake titi masane lan angkane layang kêkancingan.

Katêrangan liya-liyane.

--- 8 : 131 ---

Doorloopend nummer

Naam van het waterwerk

In welke rivier of leiding, enz. gelegen.

Aard van het werk en materialen waarnit samengesteld.

Korte Omschrijving [lengte, hoogte en breedte] van het waterwerk, welke leidingen daaruit gevoed worden, lengte, breedte en diepte dier leidingen enz.

Namen der ondernemingen of desa's die rechten op het werk of op het daardoor verkregen water hebben; wie zijn met het onderhoud belast?

Op welke wijze zijn de rechten geregeld en vastgesteld, c.q. datum en nummer der beschikking te vermelden.

Verdere toelichtingen.

--- 8 : 132 ---

Ăngka 240

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: I, Opisiring Krun Ordhê Ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, wus anitèni kang katamtokake ing bab: 1, ăngka: 2 lan: 3, ing layang pranatan bab pangêrèhe banyu kang ana ing bumi bawah ing karaton dalêm Surakarta kamot ing undhang-undhang katiti masan kaping: 7 Rêjêp Je: 1838, utawa kaping: 5 Agustus: 1908, ăngka: 239, marmane andhawuhake pranatan bab yayasan, pratikêl sarta laku-lakune wêwêngkon banyu ing Wara kang dumunung ing kabupatèn pulisi Klathèn, bawah karaton dalêm Surakarta, kaya ing ngisor iki:

Bab 1

Sakèhing bumi ing bawah kabupatèn pulisi Klathèn, kang kalêbu wêwêngkon kang kaliwatan kali Lusah, Ondha, Simping, Dêleran, Wara, Kongklangan, Dêngkèng, Borongan. Baki sarta Papar, kang watêse ing sisih lor kawahe gunung Mêrapi, ing sisih wetan wêwêngkone Gêgêr Ijo sarta watêse

--- 8 : 133 ---

Met voorkennis van Zijne Hoogheid den Soesoehoenan handelende in overeen-stemming met Hoog st-Deszelfs Vader den Hoog Edel Gestr Heer Resident van Soerakarta.

Ik, Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier der Orde van Oranje Nassau, Srinoegroho 1 ste klasse, Officier der Kroonorde van Siam, 's Vorsten Pati te Soerakarta, gelet op het bepaalde van het tweede en derde lid van artikel 1 van de,,Algemeene regeling van het waterbeheer in het Rijk van Soerakarta", welke vervat is in de Oendang oendang van 7 Redjep van het jaar Djé 1838 of 5 Augustus 1908, No. 239 maak bekend de ondervolgende regeling omtrent de instelling, de inrichting en de werking van het waterschap,,Woro", gelegen in het regentschap Klaten van het Rijk Soerakarta.

Artikel 1.

De in het regentschap Klaten gelegen gronden, behoorende tot het stroongeheid der rivieren Loesah, Ondo, Simping, Deleran, Woro, Kongklangan, Dengkeng, Borongan, Baki en Papar en be grensd ten noorden door den Merapi-krater; ten oosten door den Geger Idjo, de waterscheiding tusschen de rivieren Loesah en Logede en, nadat de laaste zich heeft vereenigd met de Bagor of

--- 8 : 134 ---

antaraning dalan banyu kali Lusah lan Logêdhe, sarta sawuse kali Logêdhe mau têmpuk karo kali Bagor utawa Gondhang, watêse antaraning dalan banyu kali Bagor utawa Gondhang mau lan kali Lusah mau saurute têkan kali Dêngkèng sacêdhake Balong lan manèh sabanjure mangetan urut kali Dêngkèng lawas têkan têmpurane kali Dêngkèng mau karo kali Papar, ing sisih kidul sarta kulon watêse paresidhènan Surakarta, bumi kasêbut ing dhuwur mau kabèh kalêbokake golonganing wêwêngkon banyu kang ingaran wêwêngkon banyu ing Wara.

Bab 2

Ênggone anganakake wêwêngkon banyu ing Wara iku amurih paedahe kang padha ngolah bumi kang kalêbu golongane wêwêngkon banyu ing Wara mau ing ngatase panganggone banyu kanggo ngăncori sarta pambuwange banyu, lan anyirnakake sangsara jalaran saka ladhu kang mêtu saka kawahe gunung Mêrapi, apa manèh tumrap paedah liya-liyane kang magêpokan pangolahing bumi.

Bab 3

1. Paprentahan wêwêngkon banyu mau katindakake dening pakumpulan, kang dadi liding pakumpulan mau sarta padha wênang milu angrampungi prakara, iya iku Kangjêng Tuwan Residhèn, [Residhè...]

--- 8 : 135 ---

[...n,]

Gondang, door de waterscheiding tusschen deze rivieren en de Loesah tot de Dengkeng-rivier nabij Balong en verder oostwaarts langs de onde Dengkeng tot de samenvloeiing van deze rivier met de kali Papar; ten zuiden en ten westen door de grens der residentie Soerakarta, vormen te zamen een waterschap, genaamd het waterschap,,Woro".

Artikel 2.

De oprichting van het waterschap,,Woro" heeft ten doel de bevordering van de belangen der gebruikers van de daarte behoorende gronden met betrekking tot het bevloeiingswezen en den waterafvoer, zoomede ten aamzien van de afwending der van den afvoer van eruptie-stoffen uit den Merapikrater te duchten nadeelen en van andere, met de exploitatie der gronden verband hondende algemeene belangen.

Artikel 3.

--- 8 : 1 ---

(1) Het bestuur van het waterschap wordt uitgeoevend door een college, bestaande als stemgerechtigde leden, uit den HoogEdel-Gestr. Her Resident 's Vorsten Patih, een deskundige op waterbouwkundig gebied en de beheerders of een anderen, door den huurder bepaaldelijk daartoeaangewezen, vertegenwoodiger, van twee binnen het waterschap gevestigde landbouwonderemngen.

--- 8 : 2 ---

(2) Het voorzitterschap van het waterschapsbestuur word bekleed [be...]

--- 8 : 136 ---

[...kleed]

pêpatih dalêm ing Surakarta, sawijining wong undhagi ing ngatase yayasan tumrap panganggone banyu, sarta kang nguwasani kabudidayan loro ing sajroning wêwêngkon banyu Wara, utawa wong liyane kang kapitaya dening kang anduwèni kabudidayan mau supaya milu ing paprentahan wêwêngkon banyu Wara.

2. Kang dadi panggêdhene paprentahan wêwêngkon banyu Kangjêng Tuwan Residhèn, dene kang dadi sèkrêtaris ngiras dadi tukang wange, tuwan sèkrêtaris paresidhènan, utawa manawa ana, tuwan kontrolir kang kabubuhan anindakake prakara kang magêpokan prakara bumi kang kanggo tatanèn, samono iku kasarahake kang dadi kaparênge Kangjêng Tuwan Residhèn.

3. Kangjêng Tuwan Residhèn kang wênang agawe sarta angundur lid wong undhagi ing ngatase yayasan tumrap panganggone banyu.

4. Ênggone milih wong loro kang nguwasani kabudidayan utawa sejene kang dadi jêjênênge kang majêgi kabudidayan. Kang milu nindakake paprentahaning wêwêngkon banyu, iku kaurutake angkane kabudidayane kang dumunung ing sajroning wêwêngkon banyu, dene ăngka urut mau bakal katêtêpake miturut tinêmune panyalaka wêdhar, kang bakal katindakake ana ing pakumpulane kawitan rat kang kasêbut ing bab ping 5.

--- 8 : 137 ---

door den HoogEdelGestr. Her Resident, terwijl als secretaris, tevens thesaurier der waterschapskas, optreedt, ter keuze van den HoogEdelGestr. Her Resident, hetzij de gewestelijke secretaris, hetzij, wanneer zoodanig ambtenaar bescheiden is, de controleur voor agrarische aangelegenheden.

(3) Het deskundig lid op waterbouwkundig gebied wordt beuoemd en ontslagen door den HoogEdelGestr. Heer Resident.

(4) Het optreden van twee beheerders of andere vertegenwoordigers van landbouwondernemingen als lid van het college geschiedt ingevolge keuze, met behulp eener in de eerste vergadering van den bij artikel 5 bedoelden raad door het lot vast te stellen ranglijst der verschillende in het waterschap gelegen landbouwondernemingen.

(5) Met inachtneming der volgorde op die lijst, worden uit het eerste zestal ondernemingen door den HoogEdelG. Heer resident drie tweetallen samengesteld, zooveel mogelijk verschillende belangen vertegenwoordigend, waaruit door de in de vorige alinea bedoelde vergadering een dier tweetallen van ondernemingen op de in het huishondelijk reglement van het waterschap vast te stellen wijze wordt gekozen, van welke gekozen ondernemingen de beheerders of een andere door den huurder daartoe aangewezen vertegenwoordinger gedurende twee jaren zitting zullen nemen

--- 8 : 138 ---

5. Kabudidayan nêm kang wiwitan, mirid urute ăngka mau, kadhapuk angloro-ngloro dadi kadadèkake têlung golongan dening Kangjêng Tuwan Residhèn, kang didhapukake dadi sagolongan sabisa-bisa milih aja nganti nunggal paedahe utawa melike, têlung golongan kang didhapuk Kangjêng Tuwan Residhèn mau kang sagolongan bakal dipilih ana sajroning pakumpulan kasêbut ing adêg-adêg: 4, dhuwur mau patrape pilihan mau kaya kang bakal katamtokake ana ing pranatan bab laku-lakune padinan wêwêngkon banyu mau, dene kabudidayan kang dipilih mau para kang nguwasani kabudidayan utawa sejene kang dipitaya bab iku dening kang duwèni kabudidayan, dadi lide paprentahan wêwêngkon banyu sajroning rong taun.

6. Manawa kang padha kapatah dadi lid mau kalèrènan, kabudidayan nêm iji kang anane urut kadhapukake manèh dening Kangjêng Tuwan Residhèn angloro-ngloro dadi têlung golongan, sawuse kadhapukake dadi têlung golongan, kapilih sagolongan patrape miturut kaya kang kasêbut ing adêg-adêg: 5, bakal kanggo nylundhingi sajrone rong taun lid kang kalèrènan, sapiturute sabên-sabên wêktu lèrène lid, ênggone milih lid anyar miturut patrap kang kasêbut ing dhuwur mau.

--- 8 : 139 ---

in het bestuur van het waterschap.

(6) Bij de aftreding der aldus aangewezen leden stelt de HoogEdelGestr. Heer Resident uit het volgend zestal ondernemingen op gelijke wijze drie tweetallen samen, waaruit naar dezelfde regelen voor den duur van twee jaren weder voorzien wordt in de vervulling der onderwerpelijke bestuursplaatsen, welke wijze van verkiezing telkens bij periodieke aftreding in gelijker voege wordt herhaald.

(7) Indien naar de volgorde der ranglijst niet meer het noodig aantal ondernemingen daarop aanwezig is, gescheidt de aanvulling van het zestal uit de opeenvolgende eerste nummers van de ranglijst.

(8) Wijziging der bij de vierde alinea voorgeschreven ranglijst vindt plaats, hetzij bij het vervallen eener nieuwe landbouwonderneming op gehuurde gronden binnen de grenzen van het waterschap, in welk eerste geval de betrokken onderneming van de lijst wordt afgevoerd, terwijl in het tweede geval de nieuwe onderneming aan het einde der lijst wordt opgebracht.

(9) In geval van ontstentenis of verhindering van den HoogEdelGestr. Heer Resident, treedt zoo noodig tijdelijk als voorsitter, tevens stemgerechtigd lid van het college, op de Assistent-Resident [Assisten...]

--- 8 : 140 ---

[...t-Resident]

7. Manawa cacahe kabudidayan miturut angkane urut, turahane kuarang saka nêm iji, iku ganêpe dadi nêm, kajupukake saka kabudidayan miturut ăngka urut wiwitan.

8. Ăngka urut kang katêtêpake miturut tinêmune panyalakawêdhar kêna diowahi manawa sajroning wêwêngkon banyu ana suda wuwuhe kabudidayan, upama ana sudane kabudidayan amarga dibalèkake bumine, utawa saka bab liyane, angkane kabudidayan mau dipatèni, dene manawa ana wuwuhe kabudidayan, angkane disusulake kaurutake angkane kabudidayan kang pungkasan dhewe.

9. Manawa Kangjêng Tuwan Residhèn ana pambêngane, utawa manawa ora ana kang jumênêng residhèn ing Surakarta kang makili dadi panggêdhening paprentahan wêwêngkon banyu ngiras dadi lid kang wênang milu ngrampungi prakara.

Bab 4

1. Sakèhing prakara kang nganggo anjaluk rêmbuge para lide wêwêngkon banyu sarta sakèhing prakara kaya kang kasêbut ing bab ping: 2, kang kaaturake dening para lide wêwêngkon banyu, bakal karampungan dening paprentahane wêwêngkon banyu kasêbut ing bab ping: 3, dene ênggone ngrampungi prakara [pra...]

--- 8 : 141 ---

[...kara]

der afdeeling SOERAKARTA.

Artikel 4.

(1) Alle beslissingen, betreffende aan het oordeel der leden van waterschap onderworpen of van de leden van het waterschap uitgaande voorstellen, nopens aangelegenheden van den bij artikel 2 bedoelden aard, worden genomen met meerderheid van stemmen door het krachtens artikel 3 ingesteld waterschapsbestuur.

(2) Ingeval van staking van stemmen is de stem van den voorzitter beslissend.

(3) Geene beslissingen worden genomen dan in eene vergadering van het bestuur, waarbij tegenwoordig zijn minstens twee stemgerechtigde ambtelijke leden en een beheerder of andere vertegenwoordiger eener onderneming.

(4) De beslissingen van het waterschapsbestuur worden namens het college onderteekend door den voorzitter en den secretaristhesaurier, door welke tevens de dagelijksche briefwisseling van het college wordt gevoerd en de bijeenroeping der leden tot het houden van vergaderingen geschiedt.

Artikel 5.

(1) De leden van het waterschap vormen te zamen onder den naam:,,Adviseerende (n) Waterschapsraad" een raadgevend lichaam.

(2) Leden van het waterschap zijn de beheerders of een andere,

--- 8 : 142 ---

mau awêwaton pamikire kang padha milu nyêkêl paprentahan wêwêngkon banyu, êndi kang akèh golonganing pamikir iku kang dadi wêwatoning karampungan.

2. Manawa drêdah ênggone amikir prakara mau, măngka kang drêdah padha kèhe, iku pamikire kang dirujuki panggêdhening wêwêngkon banyu kang bakal ginawe watoning karampungane.

3. Ênggone paprentahaning wêwêngkon banyu angrampungi prakara kudu ana ing pakumpulan, dene ing pakumpulan mau kudu ana apês-apêse lid loro kang milu duwe wênang ngrampungi prakara sarta wong siji kang nguwasani kabudidayan utawa kang dadi jêjênênge kang majêgi kabudidayan.

4. Sakèhe karampungane paprentahan wêwêngkon banyu cukup katandhanan panggêdhene sarta sèkrêtarise kang ngiras dadi tukang wang, dene layange padinan sarta layang ênggone awèh wêruh bakal ana pakumpulan mung ditandhani sèkrêtarise bae.

Bab 5

1. Sakèhe liding wêwêngkon banyu dadi sawijining pakumpulan kang wajib awèh rêmbug. Pakumpulan mau diarani: Adpisèrên dhê Watêr Sêkap Rad, têgêse pakumpulan wêwêngkon banyu kang awèh pamrayoga lan rêmbug.

2. Kang dianggêp dadi lide wêwêngkon banyu iku para kang nguwasani [nguwasa...]

--- 8 : 143 ---

[...ni]

door den huurder bepaaldelijk daartoe aangewezen vertegenwoordiger der daarin op gehuurde gronden gevestigde ondernemingen, zoomede de regent van KLATEN en een door s'Vorsten Patih daartoe aan te wijzen boepati najoko, als vertegenwoordigers van het zelfbestuur in zijne belangen met betrekking tot de in het waterschap gelegen zoogenaamde,,kedjawen" gronden.

(3) Voorzitter van den bij alinea 1 ingestelden raad, zonder daarvan stemgerechtigd lid te zijn, is de Assistent-Resident van KLATEN, bij verhindering van wien het voorzitterschap wordt vervuld door den tijdelijk met de waarneming zijner betrekking belasten ambtenaar.

(4) Het college kiest zich een secretaris uit zijne Europeesche leden, die behoudens herkiesbaarheid na zeker door den raad te bepalen tijdsverloop als zoodanig periodiek aftreedt.

(5) De vergaderingen worden naar behoefte belegd door den voorzitter, die daartoe verplicht is, anneer door minstens drie leden het verlangen tot het doen beleggen eener vergadering aan hem wordt kenbaar gemaakt.

(6) Tot bijwoning der vergadering kunnen door den voorzitter die personen worden uitgenoodigd, wier tegenwoordigheid hij tot voorlichting van het college wenschelijk oordeelt. Hij is verplicht eene uitnoodiging daartoe ook te doen aan die personen, van wier

--- 8 : 144 ---

kabudidayan utawa sejene kang mêsthi kapiyata bab iku dening kang duwèni kabudidayan kang kalêbu golongane wêwêngkon banyu, apa manèh bupati pulisi ing Klathèn, sarta bupati nayaka siji kang dipatah dening pêpatih dalêm, dene bupati karo pisan mau ênggone milu dadi lide wêwêngkon banyu minăngka jêjênênge paprentahan Jawa kang bawahake bumi kajawan sajroning wêwêngkon banyu mau.

3. Kang dadi panggêdhening rading wêwêngkon banyu kaya kang kasêbut ing ăngka: 1 tuwan asistèn residhèn ing Klathèn, ananging ora wênang milu angrêmbug karampunganing prakara, dene manawa tuwan asistèn residhèn mau ana pambêngane, disulihi priyayi kang kabubuhan amakili panggaweane asistèn residhèn.

4. Pakumpulan wêwêngkon banyu mau amilih lid băngsa Eropah siji kapatah dadi sèkrêtarise, dene ênggone dadi sèkrêtaris mung sajroning wêwangên kang katêtêpake rading wêwêngkon banyu mau, manawa wangêne lèrèn ênggone kapatah dadi sèkrêtaris, ananging manawa ana karêpe rading wêwêngkon banyu sèkrêtaris kang lèrèn mau kêna kapatah dadi sèkrêtaris manèh.

5. Anane pakumpulan katamtokake dening panggêdhening Adpisèrên dhê Watêr Sêkap Rad, miturut sapêrlune.

--- 8 : 145 ---

tegenwoordigheid hem door minstens drie leden de wenschelijkheid is te kennen gegeven.

Artikel 6.

(1) De adviseerende waterschapsraad stelt bij meerderheid van stemmen op een of meer ten spoedigste te beleggen vergaderingen een huishoudelijk reglement vast tot verdere regeling der iuwendige organisatie van het lichaam als anderszins, elsmede tot bepaling o.m. der wijze waarop, zoo noodig, ter bereiking der in artikel 2 omschreven doeleinden door alle of bepaalde leden namens de door hen vertegenwoordigde ondernemingen of autoriteiten geldelijke bijdragen zullen worden verschaft aan de door den secretaris thesaurier van het waterschapsbestuur beheerde waterschapskas, die op de bij het reglement te bepalen wijze, in het beheer wordt bijgestaan door twee der stemgerechtigde betalende leden.

(2) Het huishoudelijk reglement van den adviseerende waterschapsraad en de eventueel daarin te brengen wijzigingen treden eerst in werking na goedkeuring door het waterschapsbestuur.

Artikel 7.

(1) Geen beslissing of advies van eenig belang wordt door het waterschapsbestuur genomen of uitgebracht, waartoe niet, hetzij het voorstel is uitgegaam van den adviseerenden waterschapsraad,

--- 8 : 146 ---

Manawa apêse lid têtêlu anduwèni panyuwun supaya[6] pakumpulan, panggêdhene Adpisèrên dhê Rad wêwêngkon banyu kudu banjur anganakake pakumpulan.

6. Panggêdhene Rad ing wêwêngkon banyu kêna angulêmi uwong milu pakumpulan, kang kinira pêrlu bisa ngaturi katêrangan, panggêdhene Adpisèrên dhê Rad wêwêngkon banyu kudu angulêmi sarupaning uwong, kang saka pangirane apêse lid têtêlu milu pêrlu pakumpulan.

Bab 6

1. Adpisèrên dhê Rad wawêngkon banyu sabisa-bisa tumuli agawe pakumpulan siji utawa luwih pêrlu angrêmbug anganakake pranatan bab laku-lakuning kuwajibane padinan sarta liyane, dene ênggone angrêmbug kabèh mau nganggo waton pamikire kang padha pakumpulan, êndi kang akèh golonganing pamikir iku kang ginawe waton karampungan, apa manèh anamtokake patrape ênggone kabèh para lid utawa sawatarane anguruni dhuwit têrang saka kabudidayane utawa panggêdhene pêrlu kanggo mragadi sarupaning pagawean kang kasêbut bab: 2, marang kase wêwêngkon banyu kang kacêkêl sèkrêtaris tukang wang paprentahan wêwêngkon banyu ing pranatan mau nganggo namtokake sèkrêtaris tukang wang kabiyantonan dening lid loro kang milu urun dhuwit lan duwe [du...]

--- 8 : 147 ---

[...we]

hetzij het gevoelen van dien raad, is gewonnen.

(2) Geene lasten, in den vorm van gelijke bijdragen aan den waterschapskas, levering van materialen en dergelijke, mogelijk bij beslissing van het waterschapsbestuur worden opgelegd, dan voor zoover die leden, overeenkomstig de ter zake gestelde regelen in het huishoudelijk reglement van den adviseerenden raad, namens, de door hen vertegenwoordigde ondernemingen of autoriteiten tot die bijdragen en leveringen als anderszins zich bereid hebben verklaard.

Artikel 8.

De uitvoering der beslissingen van het waterschapsbestuur is, in zoover krachtens den aard van het onderwerp daarvoor in aanmerking komend, onderworpen aan de voor het Rijk SOERAKARTA geldende algemeene regelen omtrent het waterbeheer, zoomede aan de voorschriften, welke, ingevolge die algemeene regelen, nopens het gebruik en onderhoud van bronnen, rivieren en waterleidingen met de daartoe behoorende werken door het openbaar gezag voor het waterschap toepasselijk zijn verklaard.

Een ieder drage kennis van deze regeling en kome haar na.

Uitgevaardigd op den 7en Redjep van het jaar Djé 1838 of op den 5en Augustus 1908.

--- 8 : 148 ---

wêwênang milu ngrampungi prakara kapriye patrape ênggone nindakake dhuwit mau.

2. Pranatan bab laku-lakuning kuwajibane kang padha anindakake rading wêwêngkon banyu sarta bakal owah-owahane bisane tumindak manawa wus diidèni dening paprentahan wêwêngkon banyu.

Bab 7

1. Paprentahan wêwêngkon banyu ora kêna ngrampungi utawa awèh rêmbuging prakara kang pêrlu kang ora kaladèkake saka Adpisèrên dhê Rad wêwêngkon banyu, manawa durung mundhut panimbange Adpisèrên dhê Rad wêwêngkon banyu.

2. Paprentahane wêwêngkon banyu ora wênang anêtêpake marang para lide rading wêwêngkon banyu kabèh utawa kang pinêsthèkake, anguruni dhuwit minăngka nambêli kase wêwêngkon banyu utawa anêtêpake ngladèkake băndha utawa liya-liyane, dene kênane nêtêpake mangkono mau mung marang para lid kang wus mratelakake kaduga anguruni dhuwit sarta angladèni băndha utawa liya-liyane têrang saka kabudidayane utawa panggêdhene pêrlu kanggo kaya kang kasêbut ing pranatan bab laku-laku padinan, kuwajibane kang padha anindakake Adpisèrên dhê Rad wêwêngkon banyu.

--- 8 : 149 ---

Bab 8

Ênggone anindakake karampungane paprentahan wêwêngkon banyu manawa kalêbu golongan pranatan banyu isih kawêngku ing pranatan banyu kang tumindak ing bawah karaton dalêm Surakarta, sarta kawêngku pêpacak bab pangupakarane umbul, kali sarta wangan, lan bab panganggoning banyune, kang saka karsane paprentahan nagara wus katumrapake ing bawahe wêwêngkon banyu.

Iku sarupane uwong padha sumurupa sarta angestokna sapêrlune.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping 7 sasi Rêjêp taun Je ăngka 1838.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 150 ---

Ăngka 241

Têrang ingkang sinuhun kangjêng susuhunan, mupakat lan ingkang bapa kangjêng tuwan residhèn ing Surakarta.

Manira Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat, Opisiring Ordhê Oranyê Nasao, srinugraha pangkat: 1, Opisiring Krun Ordhê ing Siyêm, pêpatih ing karaton dalêm Surakarta Adiningrat, amuwuhi katrangan surasane bab kaping: 8, ing layang pranataning nagara katiti masan kaping: 1 sasi Agustus taun: 1868, ăngka: 6, kaya ing ngisor iki:

Abdi dalêm wadana kaliwon panèwu mantri pamajêgan, pangrêmbe sapanunggalane kênane anjaluk panganyar-anyar marang bêbêkêling bumi wêwêngkone, iku mung kaya ing ngisor iki:

1. Marang bêbêkêling bumi kang manjing dadi lungguhe.

2. Marang bêbêkêling bumi wêwêngkone kang ora mawa kasilahake kang dadi lungguh lan dadi ampilan.

Iku sarupane abdi dalêm lan sarupane uwong padha sumurupa lan padha angèstokna sapêrlune.

Dhawuhing pranatan tanggal kaping 13 sasi Rêjêp taun Je, ăngka 1838. Utawa kaping 11 Agustus 1908.

Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat.

--- 8 : 151 ---

Terang Srie Padoeka Toean Soesoehoenan moefakat dengen kangdjeng Toean Resident di Soerakarta.

Kita Kangdjeng Raden Adipati Sosrodiningrat, Officier deer Orde van Oranje Nassau, Srie Noegroho pangkat I, Officier der Kroonorde van Siam, Papatih di Kraton Soerakarta Adiningrat, menambahhi katrangan maksoednja fatsal 8 dimana soerat pranatannja Negri tertanda ari 1 boelan Augustus taoen 1868, No. 6 saperti di bawah ini:

Hamba Boepati kaliwon Panewoemantri pamadjegan pangrembe sabaginja, jang boleh minta panganjaranjar pada bekelnja tanah wawengkonnja itoe tjoema saperti di bawah ini:

1: pada bekelnja tanah jang masoek djadi loenggoehnja.

2: pada bekelnja tanah wawengkonnja jang tiada pake di silahken jang djadi loenggoeh dan jang djadi hampilan.

Daripada itoe segala hamba Sri padoeka Toean Soesoehoenan dan segala orang soepaja sama taoe dan sama menoeroet saperloenja.

Djatoehnja pranatan pada ari 13, boelan Redjeb taoen Dje 1838 atawa ari 11 Augustus 1908.

 


Sri Noegroho (dan di tempat lain). (kembali)
lama-lamanja. (kembali)
Pranatan. (kembali)
1895. (kembali)
ambêmbêg. (kembali)
anganakake. (kembali)