1837-09-11 - Sasradiningrat kepada Residen Surakarta

Ringkasan: Sasradiningrat menyatakan telah menerima surat dari residen tentang larangan menarik pajak kepada para pedagang, baik di pasar, toko, maupun di pinggir jalan, selain yang telah ditetapkan di surat perjanjian. Sasradiningrat diminta membantu mengawasi pelaksanaannya, dan mengumumkan kepada seluruh masyarakat Surakarta. Oleh karena residen masih sering menerima laporan, bahwa masih ada orang yang berani menarik pajak di luar keputusan, maka Sasradiningrat supaya mengecek kebenarannya. Setelah diperiksa oleh utusan Sasradiningrat, ternyata benar bahwa ada petugas pajak pasar atas perintah Babah Elog yang berani memungut pajak di luar ketentuan. Sebagai contoh, penjual batik dari Nglangkungan | Laweyan ditarik pajak oleh Nyai Koja, penjual beras dan kedelai ditarik pajak oleh Sariman, dan toko-toko di Kauman ditarik pajak oleh Biyang Anggris. Oleh sebab itu diserahkan kebijaksanaannya kepada residen.

Atur tabe kula saha kaurmatan akathah-kathah, Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat. Katur kangjêng tuwan mayor, residhèn ing Surakarta Adiningrat.

Sasampuning kadya punika wiyosipun. Kula sampun anampèni sêrat pêparingipun kangjêng tuwan residhèn. Kang katitimangsan Surakarta kaping 31 wulan Agus[1]

taun 1837, ingkang mungêling sêrat. Kala ingkang wau kangjêng tuwan residhèn, sampun maringi sêrat dhatêng ing kula, katitimangsan kaping 2 wulan Janawari taun 1836, amratelakakên karsanipun kangjêng guphrêmèn. Yèn sawarninipun bandar pêkên wande bawah nagari Surakarta, botên kalilan amupu banggi sanèsipun. Kajawi amung ingkang kasêbut ing sêrat pamupuning banggi, sarta ingkang kasêbut ing sêrat prajangjean. Wondening têtêdhakanipun sêrat pamupuning banggi wau, kangjêng tuwan residhèn sampun amaringakên dhatêng ing kula,

asarêng kalihan sêrat prajangjeanipun kangjêng guphrêmèn. Sarta kula kadhawahan ambiyantoni, amurih kalampahan karsanipun kangjêng guphrêmèn. Dhawahipun kangjêng guphrêmèn wau, kula anglimrahna dhatêng têtiyang bawah Surakarta sadaya.

Tumuntên kangjêng tuwan residhèn anampèni sêrat atur wangsulan kula, kang katitimangsan kaping 14 wulan Janawari taun 1836, kula amratelakakên bilih kănca kula sabawahipun sadaya, sampun sami kula sêrêpakên mênggah ingkang dados karsanipun kangjêng guphrêmèn. Sarta para bupati sampun sami kula paringi tatêdhakanipun sêrat prajangjean wau. Sarèhning ing sapunika botên kèndêl-kèndêl wontên têtiyang matur dhumatêng kangjêng tuwan residhèn, yèn wontên ingkang purun-purun amupu banggi ingkang botên lêrês, wontên ing pêkên utawi ing wande, punapa malih urut margi, mila pamundhutipun kangjêng tuwan residhèn, mugi kula andhawahna parentah, dhatêng ing bawah kula sadaya, samia

rumêksaa, sampun nganto[2] wontên tiyang ingkang purun-purun mupu banggi ingkang botên lêrês. Sarta kănca kula para bupati sami kula dhawahi amratelakakên dhatêng ing kula, mênawi wontên ingkang purun-purun anêrak pêpacakipun kangjêng guphrêmèn.

Ingkang punika atur wangsulan kula ing kangjêng tuwan residhèn. Kula kadhawahan ambiyantoni utawi rumêksa, ingkang dados karsanipun kangjêng guphrêmèn. Supados sawarninipun têtiyang ingkang mupu banggi, sami anglampahana ing salêrêsipun. Punika kula lajêng andhawahakên parentah, dhatêng kănca kula prayayi wadana jawi lêbêt sadaya, mênawi bawahipun ing kabupatèn kadamêl panggenan têtiyang purun-purun mupu banggi ingkang botên lêrês. Sami kula dhawahi amratelakakên dhatêng ing parentah kantor, wondening kala rumiyin sawarninipun têtiyang tăndha, sampun sami kula dhawahi sadaya, sampun ngantos purun-purun [pu...]

[...run-purun] amupu banggi, wontên salêbêtipun ing pagriyan aturipun sami sêndika, ananging sapunika mêksa têksih mupu, awit angsal sangking parentahipun tiyang Cina pun Babah Êlog.

Kula lajêng anglampahakên utusan. Prayayi panèwu jêksa nagari sakancanipun, ingkang sami titipariksa dhatêng sawarninipun tiyang kang sami kapupu gènipun wade tinumbas wontên ing wande utawi saurutipun ing margi agêng, punapa malih ingkang wontên ing pagriyan salêbêtipun nagari ing Surakarta, kang sampun anêtêpi punapa saunggêlipun ing sêrat prajangjeanipun kangjêng guphrêmèn. Mênggah pamupunipun banggi ingkang anêtêpi saungêlipun sêrat tarip kalihan ingkang botên. Wondening aturipun tiyang ingkang sami kapupu banggènipun. Satunggil ing Nglangkungan sade sinjang bathik. Kapupu bangginipun wontên ing griya, dhatêng tăndha èstri nama Nyai Koja, kalih ing Baturadin sade uwos kalihan gadhêle, dipun têdhani

banggi wontên ing griya, dhatêng pun Sariman anakipun tăndha, pun Rêjawijaya, tiga wande-wande ing Kauman tandhanipun nama Biyang Anggris. Punika panêdhanipun banggi mindhak sangking saungêlipun ing sêrat tarip. Mênggah pamuponipun ing banggi sadaya wau, sampun sami kawrat ing sêrat inggih kula aturakên ing kangjêng tuwan residhèn. Mugi kapariksaa ingkang têrang, kula nuwun dhawahipun kangjêng tuwan residhèn.

Kasêrat Surakarta ing dintên Sênèn tanggal kaping 10 wulan Jumadilakir ing taun Jimawal 1765.