Bausastra Jawa, Poerwadarminta, 1939, #75 (Bagian 05: J)

J

--- 76 ---

ja ~ jaga.

ja :

I (S) kw. ak wêtu, lair. II pc. aja. III êngg: jêr, pancèn.

jaa :

kn ar. woh; kc. jaha.

jab :

êngg. kn ijab, up. jab gêdhene.

jaba :

n. jawi k 1 dudu wêwêngkon ing jêro; 2 pc. kêjaba; 3 ing lahir; ratu [x]: Pakualaman; abdi-dalêm [x]: abdi-dalêm kang kabawah marang kapatihan; n-[x] n. njawi k: 1 ing jaba, ing lahir; 2 ing papan kang ora kauban wangon; 3 kêjaba, ngêmungake; ke-[x] n. kêjawi k: 1 ora katut kapetung; 2 ngêmungake, aliya saka; dikêjabakake: ora kapetung, diliyakake.

jaba-jêro :

n 1 jaba lan jêro; 2 lahir lan batin.

jabah :

I êngg. kn bngs. jêmbangan. II wc: ijabah.

jabal :

(A) kn. ak gunung.

jaban :

n. jawèn k 1 wêwêngkon ing jaba; 2 ut. [x]-[x]-an: mung ing jaba, cêthèk-cêthèkan.

jabaniyah :

(A) kn malaekat panjaga.

jabang :

kn bayi.

jabang-bayi :

kn bayi kang mêntas lair.

jabangan :

êngg. kn anak lele.

jabar :

(S) kn sandhangan ing sastra Arab, patah; ora ngrêti [x] jère: ora ngrêti kang dirêmbug.

jabarail :

(A) kn ar. malaekat.

(jabar) :

[x]-an kn 1 êngg. pangkat, panggawean; 2 [x]-an tangan: têtabikan, salaman; kc. jawat.

(jabêg) :

n-[x] êngg. kn 1 mêmblêng tmr. banyu; 2 nggêglêg, judhêg.

(jabêl) :

n-[x] kn 1 mbêdhol; 2 njabut, nyêlêd, njaluk bali.

jabing :

êngg. kn katon akèh akupêng; n-[x]-i: ngupêngi, njagani.

jabirah :

êngg. kn unthuk ing sêgara.

jablas :

êngg. kn enggal ilang (êntèk, mari); kc. bablas.

(jablog) :

n-[x] êngg. kn 1 nyaplok; 2 ks. mangan.

(jabud) :

n-[x] kn nyabut, mbêdhol; n-[x] nyawa: ngrucat nyawa.

jabung :

kn bngs. blêndok irêng sok kanggo nganjingake ukiran lsp; [x] kêmalo: jabung asal saka tlutuh sampang; [x] sêmut: bngs. lak asal saka sêmut; di-[x]: 1 dirakêtake sarana jabung; 2 diapusi; jinabung alus pr: diapusi karana alus.

jabur :

I (A) kn kitab masmur anggitane Nabi Dawud. II n-[x]-i kn mènèhi sidhêkah kanggo trawèh; [x]-an: ombèn-ombèn kang dianggo sadhêkah trawèh. III n-[x] êngg. kn: ngawur, ngawag.

jabon :

kn ar. wit.

(jabris) :

n-[x] êngg. kn kucêm; [x]-an: anak lele.

jadah :

I Prs) kn. ak anak; karam [x]: anak kang ora absah. II ut. juwadah kn: panganan kang digawe kêtan diêdang lan ditêtêl.

jadwal :

(S) kn. ak pratelan.

jaja :

I ki dhadha; [x] bang mawinga-winga br: nêpsu bangêt. II kn: bakul kang idêr-idêr; [x] rumat pr: ngrungokake warta, tumuli ditular-tularake; dijajakake: ditukokake panganan lsp; kc. jajan, jojo.

jajag :

kn 1 nggêpok ing dhasaring kali lsp; 2 dhadhag, pradhah; n-[x]-i: 1 nduga arêp nyumurupi sapira jêrone; 2 arêp nyumurupi kapintêran ut. kasugihaning liyan.

jajah :

kn 1 wis tau sumurup ingêndi-êndi; 2 akèh sêsurupane; n-[x]: 1 lêlungan ngambah ingêndi-êndi; 2 mbawahake; n-[x] desa milang kori pr: lêlungan saparan-paran; [x]-an: 1 wêwêngkon; 2 bawah; ngrupak [x]-aning rowang pr: nyahak panguripaning liyan.

jajah-lanat :

(A) kn setan; kc. jajal-laknat.

jajal :

kn coba;[x]-[x]: coba-coba, lagi wiwit ajar nindakake; n-[x]: nyoba.

jajal-laknat, jajal-lanat :

(S) kn setan.

jajan :

kn 1 têtuku panganan; 2 êngg. panganan kang diêdol; 2 êngg. pc. opahan (tukon jajan); [x]-pasar: pêpanganan, tukon pasar; n-[x]-i: sênêng jajan.

jajang :

êngg. kn pring.

jajap :

êngg. kn bisa; kc. cacap.

jajar :

kn 1 jèjèr lêlarikan; 2 sababag, padha pangkate; 3 pangkating priyayi ut. prajurit kang ngisor dhewe; n-[x]-i: ngampingi lumaku ana ingarêp; [x]-an: 1 prajurit lsp. kang njajari; 2 êngg: olèh-olèhane panèn rêsik sawuse diêlong bawon.

jajil :

(S) kn setan; kc. jajal-laknat, ijajil.

jadham, jadhêm :

kn blêndok asal saka wit bngs. ilat-baya.

(jadhe) :

êngg. kn badhe, bêdhèk, pêthèk.

(jadhêl) :

êngg. kn jabêl.

jadhêm :

kc. jadham.

jadhêm-parêm :

(W) kn ar. obat (Yodoform)

jadhi :

I kn kuwali gêdhe sing digawe têmbaga; kc. jèdhi. II (M) pc: dadi.

jadhug :

êngg. kn 1 kêdhot; 2 gêdhe arosa; 3 sing mênggêdhèni; kc. jêdhug.

(jadhul) :

n-[x] êngg. kn pêtêng ulate.

(jadhum) :

[x]-an êngg. kn lêlungguhan omong-omongan.

(jadhor) :

n-[x] êngg. kn kandêl lambene.

jae :

I kn ar. êmpon-êmpon rasane pêdhês. II êngg. pc: jajal bae, coba!

jaetun :

(S) kn ar. wit lan wohe digawe lênga, sing akèh ing tanah Palêstinah.

jag :

I kn sabawaning napak ambèn lsp; [x]-[x]-an: 1 lumaku ing ambèn; 2 dlajigan ora tata. II n-[x] iya êngg. pc: njarag iya, mula nyata.

jaga :

(S) n jagi k 1 rumêksa, tungguk; 2 ([x]-ne): sêdiyan kanggo; [x]-[x]: 1 sumadiya, [su...]

--- 77 ---

jaga-baya ~ jail.

[...madiya,] cumawis; 2 sediyan yèn ana gawe-parigawe; n-[x]: ngrêksa; njagani: 1 ngadhangi, ngrêksa; 2 nyudiyani, nyawisi; njagakake: ngêndêlake ut. mêsthèkake kasaguhaning liyan lsp.

jaga-baya :

êngg. kn pulisi desa.

jaga-bela :

kn. ak lêgojo, singa-nêgara.

jaga-bêngi :

êngg. kn wong kang jaga ing wayah bêngi.

jagad :

(S) kn bumi saisine; kc. jagat.

jaga-karya :

êngg. kn prajurit.

jaga-kêrsa :

êngg. kn 1 gandhèking bupati; 2 punggawa pulisi.

jagal :

kn tukang nyêmbêlèh raja-kaya; n-[x]: 1 nindakake pakaryan jagal; 2 ak. mbage-mbage banbjur diêdol.

jaga-lamatan :

kn. ak ar. prajurit jaman kuna.

jaga-latri :

êngg. kn jaga-bêngi.

jaga-malêm :

êngg. kn jaga-bêngi.

jaga-mungsuh :

kn: ar. mathining jaran.

jagan :

êngg. n 1 pajagan, gêrdhu; 2 sudhiyan, kc. jaga.

jagana :

(S) kw. ak bokong; 2 sing buri dhewe.

jagang :

I kn kalenan ut. jugangan ngubêngi bètèng lsp. di-[x]-i; didèkèki jagang. II kn: 1 congkog awujud cagak têlu ing pucuk gathuk; 2 sanggan, jagrag; andha [x]: andha kang dicongkogi; n-[x]-i: 1 nyongkogi; 2 (uga njagangi) êngg. nyoba bisane ngadêg (mlaku); pêdhèt n-[x]-i: pêdhèt kang lagi wiwit bisa mlaku.

jaga-pura :

kn ar. prajurit ing Surakarta.

jaga-praja :

kn: ar. prajurit ing Surakarta.

jaga-ripu :

kn ar. iwak kali.

jaga-runa :

kn sêdiyan yèn ana bêbaya ut. kêkurangan.

jaga-satru :

êngg. kn 1 èmpèr ngarêp tanpa jagak, têrusane êmpyak têngah; 2 pagêr pakarangan; 3 tataning baris ngungkurake ingkang Sinuhun.

jaga-sura :

kn ar. prajurit.

jagat :

(S) kn 1 bumi saisine; 2 alam donya; 3 ent. wêwêngkon, gêgêbêngan, laladan; [x] gêdhe, [x] cilik: isbating alam sawêgung karo badaning manungsa; nêgara padhang [x]-e: nêgara tata-têntrêm; rupak [x]-e: kêpatèn pasaban pangupa-boga; kaya [x] mung sagodhong kelor pr: isih bisa ngupa-boga ana ingêndi-êndi.

jagat-pamungkas :

kn swarga.

jagat-karana :

kn asaling jagat) Bathara Guru.

jagat-nata :

kn (ratuning jagat) Bathara Guru.

jagat-pramudita :

kw kabungahaning jagat.

jagat-pratingkah :

kw Bathara Guru.

jagat-saksana :

(S) kw. ak (pangrêksaning jagat) pangrèh.

jagat-raya :

(S) kw jagat têtêlu (Swarga, donya, naraka).

jagat-wèsthi :

êngg. kn pulisi.

jag-jagan :

kn dlajigan ora tata; kc. jag. I.

jag-jog :

êngg. kn 1 pating pêndhukul; 2 ora ajêg.

jagêr :

I kn ar. prajurit. II n-[x] êngg. kn ngadêg jêjêg; [x]-an: sanggan dianggo nggraji; kc. cagêr.

jagi :

k jaga.

jagir :

êngg. kn 1 gudèl nanang; 2 n-[x]: ngadêg mêndongong.

jagul :

kn 1 cagakan congkok tracuk grobag lsp; 2 pikulan mawa congkogan diangkat wong têlu; 3 êngg. nyulihi pakaryan.

jagung :

kn ar. pala-wija; prada [x]: ar. prada rupane kuning ênom; saumuring [x]: sadhela bangêt; [x]-[x]: ar. gêndhing.

jagur :

kn 1 kêpêlan tangan; 2 êngg. pring pranti nggusah manuk; n-[x]: njênggung, ngantêm sing ditamakake kêpêlan tangan kang pênêr jênthik.

jago :

n. sawung k 1 pitik lanang; 2 ent. apa-apa sing arêp diêdu: 2 wong sing pêng-pêngan, pinunjul; 4 wong sing diajokake ana ing pilihan (lurah, rad kawula lsp); [x] adon n. (sawung abênan k): jago sing diêdu; [x] bêlehan: 1 jago sing mung dianggo bêlehan; 2 ent. wong sing licik; [x] godhogan: ent. wong jirihan, wong licik; [x] mlite; jago sing ora wani babon; n-[x]-i: 1 mbotohi; 2 ngêjokake jago; [x]-an: jago isih ênom (ut. têtironing jago).

(jagong) :

n-[x] êngg. kn 1 linggih; 2 mara lêlinggihan mênyang ênggone wong duwe gawe; [x]-an kn.lênggahan ki: lêlinggihan nalikane duwe gawe (mantu, duwe anak lsp).

jagra :

(S) kw. ak mêlèk, tangi.

jagrag :

kn 1 sanggan cagak blabag panulisan; 2 sanggan diyan; 3 cagakan potrèt lsp; 4 têkên sanggan kanggo uwat-uwat mlaku (wong sing buntung sikile); 5 ([x]-mu) awakmu! n-[x] êngg. kn: mlaku ut. ngadêg jêjêg abrêgas.

jah :

I êngg. pc. wc: pêjah; [x] kula: pêjah kula (kanggo supata).. II dinjah-njah, diênjah-ênjah pc: didlajahi, ora diurutake.

jaha :

kn ar.wit wohe sok kanggo pulas irêng; jênênge yaiku: [x] kêling, [x] lawe, [x] tunjung.

jahanam :

(A) kn 1 naraka; 2 êngg. kanggo pêpisuh padhane kêparat.

jahat :

I kn 1 bênthèt, rêngka; 2 wis tau nglakoni ala; 3 wis tau lara dadi gampang kambuhane; 4 rêkasa larane. II (M) kn: ala; 2 ala watêke, culika.

jahidu :

(S) kn wong sing wis mungkur marang kadonyan..

jahnawi :

(S) kw 1 kali Gangga; 2 bêngawan, banyu; kc. jinawi.

jahnin :

kw. ak plutane têmbung jahnawi.

jahning :

kw. ak jahnawi.

jaib :

(A) êngg. kn ngeram-eramake.

(jaid) :

n-[x] kn wanguning mripat, ing cêdhak pilingan sêmu nyênthing munggah.

jail :

kn sênêng maeka ing liyan; [x] muthakil; ala atine lan sênêng maeka ing liyan; [x] mringkil pr: wong sing ala atine; n-[x]-i: 1 mialani, maeka; 2 êngg. ngapusi.

--- 78 ---

jais ~ jalma-manungsa.

jais :

(S) kn pêsthi, takdir; ke-[x]: wis pinêsthi ing lêlakon.

jait :

I kn garit, iris; n-[x]: nggarit, ngiris. II tukang [x] (M) êngg; grêji; mên-[x]: ndondomi; pên-[x]: grêji.

jaya :

(S) kw 1 mênang, kamênangan; 2 bêgja, kabêgjan; 3 kuwasa, kasêktèn; [x]-[x]: kamênangan, mêmuji supaya mênang; apês [x]-ne: kalah; sirnaning [x] pr: prakara sing jugar marga paturaning saksi sulaya; sura mrata [x] mrata: sêsumbare wong sing mênang (ing padhalangan).

jayah :

êngg. kn dilalah.

jaya-kawijayan :

kw aji sing njalari ora bisa kalah.

jayandaru :

kn ar.wringin kurung (Yg. Surakarta).

jayanti :

janti.

jaya-wijayanti :

kw aji sing njalari mêsthi mênang.

jayèng :

kw plutane jaya + ing.

jayengan :

kn ar. golonganing abdi-dalêm prajurit.

jayèng-astra :

kn ar. prajurit ing Surakarta.

jayèng-katong :

kn ar. lênga agêming para ratu ut. lênga sing njalari bisa wêruh lêlêmbut (ing padhalangan).

jayèng-sêkar :

kn ar. prajurit jêjaranan.

jak :

I [x]-[x] hir-hir êngg: sabawaning ngabani kêbo. II wc. ajak. III dinjak-njak êngg. pc: diinjak-injak, diidak-idak.

jaka :

kn (jaki êngg. k) 1 bocah lanang sing durung rabi (± umur 16 munggah); 2 sêsêbutane wong sing dadi jêjêring crita ing dongèng-dongèng; jumaka: lagi wayahe jaka.

jaka-bèlèk :

kn ar. lintang warnane abang.

jaka-blaro :

kn ar. manuk.

jaka-bolot :

kn ar. pari.

jaka-jêbug :

kn jaka sing wis tuwa.

jaka kumala-kala :

kn jaka cilik (± umur 15 taun).

jaka-lara :

[x]-rara kn bojo sing kawitan.

jaka-sawur :

kn: ar. sukêt.

jakat :

(S) kn: dana saperanganing barang darbe ut. pamêtune; n-[x]-i: mènèhi jakat.

jakat-badan :

êngg. kn pitrah (jakat ing sasi pasa).

jaka-tuwa :

kn ar. Manuk bngs. bèthèt.

jakat-pitrah :

(A) kn jakat ing sajroning sasi pasa.

jaka-wuru :

kn ar. manuk bangsane guwêg.

jak-jakan :

kn. wc ajak-ajakan (sêmayan); kc. jak, ajak.

jak-e :

êngg. pc jajal, ndang!

jakèt :

(S) kn ar. klambi.

jakim :

(S) kn sap-sapaning naraka sing kapindho.

jaksa, jêksa :

kn juru ngadili prakara; [x] pring sadhapur pr: jaksa sing tunggal kula-warga.

jal :

I [x]-e êngg. pc jajale, jajal. II njal ambêkan pc: unjal ambêkan.

jala :

I (S) kw banyu. II kn. (jambêt êngg. k): jaring sing mawa tampang; [x]-[x]: 1 tali lulang dianggo mbêndhèng kêlir; 2 rajut; 3 sing kaya jala.

jaladara :

(S) kw: (sing nggawa banyu) mêndhung, mega.

jalada :

(S) kw (sing awèh banyu) mêndhung, mega.

jaladri :

(S) kw sêgara.

jaladhi :

(S) kw: (tandhon banyu) sêgara.

jalaga :

kw. ak wadhah.

jalak :

I kn ar. manuk; jênênge: [x] kêbo, [x] mas, [x] urèn, [x] pênyu; kêmbang [x]: kêmbang plasa; [x] mêmpan (bênêre: unjal angêmpan) pr: nyambut gawe saka sathithik; [x] ampir pr: lêlungan mampir-mampir; n-[x] dhindhing: candraning lakune wong wadon; n-[x]-i: kêrêp ngising (tmr. bayi wiwit nusu). II ut. tunggang [x]-an kn: githoking jaran, sapi lsp.

jalak-ngure :

kn ar. dhapuring kêris.

jalal :

(A) kn kamulyaning Allah.

jalan :

(M) êngg. kn 1 dalan; 2 laku, mlaku; 3 payu; 4 sarana; 5 lapisan watu (têtêmbunganing tukang batu); [x]-[x]: mlaku-mlaku.

jalanidi :

(S) kw (tandhon banyu) sêgara.

jalantara :

êngg. kn talangan (bumbungan) dalan banyu sing nglumpati kalèn, dalan lsp.

jalang :

I êngg. kn wuli pari. II êngg. kn: palanyahan.

(jalar) :

I n-[x]-i kn nyêbakake, marakake; [x]-an: 1 mulaning kêdadean; 2 sêbab marga. II n-[x] êngg. kn: nular, mratah (tmr. lêlara).

jalasa :

(A) kn. ak linggih.

jalatarangga :

(S) kw. ak ombak, alun.

jale :

êngg. pc coba, ayo; kc. jajal.

jalèn :

ut. bambu [x] kn wilahan ing nam-naman.

jalêr :

I k lanang. II [x]-[x] êngg. kn: galêr-galêr, bilur.

jali :

I kn ar. têtuwuhan bngs. jagung; [x] kêtan: jali sing enak dipangan; [x] watu: jali sing atos ora kêna dipangan. II n-[x] êngg. kn: njalu mata; kc. jaling, jiling. III (A) kn: padhang, sumorot; impèn [x]: impèn wêdharaning Pangeran.

jalidra :

(S) kw wong asor.

jalidri :

kn bngs. kangkung tuwuh ing dharatan.

jaligêr :

kn ar. iwak loh.

jaling :

kn 1 balung saburining pilingan; 2 ([x]-an, jolang-[x]-an) balung thothoking êndhas kutuk; n-[x] ut.n-[x]-i: 1 nggitik lsp. ing jaling; 2 namakake têtêmbungan nganti agawe wirang (kalah padune lsp); ke-[x]-an: 1 kêtaton ing jalinge; 2 kêwirangan, kalah (ora bisa ngunggahi padune).

jalir :

êngg. ks bedhangan.

jalirih :

êngg. kn thikilan lêmpuyang.

jalisu :

kn ar. wit.

jalma :

kw wong, manungsa; kc. janma.

jalma-manungsa :

([x]-manungsya, [x]-manungswa) br manungsa

--- 79 ---

jalmi ~ jamur.

jalmi :

br jalma.

jalu :

I kn balung nyongat ing cakar jago; nyathak [x] watu pr: nênunggoni njogros. II kw: lanang.

jalu bung alang-alang :

kn jalu irêng ing cakar sing putih.

jalu-godhog :

kn kapal sing lancip.

(jaluk) :

n-[x] n. nêdha k. nyuwun ki (tmr. asor marang luhur) mundhut ki (tmr. luhur marang asor): nglairake pêpenginane arêp ndarbèni ut. arêp nglakoni; n-[x] lawang n. nêdha kontên k: njaluk supaya lawange diwêngakake; njêjaluk: 1 njaluk warna-warna; 2 ngêmis; [x]-an (pundhutan ki): 1 apa-apa sing dijaluk; 2 sênêng njêjaluk; [x]-an ora wewehan pr: gêlêm njaluk, êmoh gênti mènèhi.

jalu-lèpèk :

kn jalu papak (mung mêndhukul sathithik).

jalu-mampang :

kn ar. têtuwuhan bngs. simbar mênjangan.

jalon :

kn wilah gapiting wêlit (atêp).

jalwèstri :

br plutane jalu+èstri (lanang wadon).

jam :

(Prs) kn 1 ak. gêlas, bêling; 2 waktu, wayah; 3 waktu sing suwene 1/24 dina; 4 piranti kanggo nyumurupi waktu; ngê-[x]-i: ngetungi têkaning jam.

jamajuja :

(A) kn ar. setan awujud rasêksa sing diblênggu, ucule besuk kiyamat.

jamah :

I kn ulah lambang-sari; n-[x] ut. n-[x]-i: ndhêmêni; [x]-an: dhêmênan, sêlir. II êngg. kn: cukit wêsi kanggo nglêbokake apyun ing bêdudan.

jamak :

(A) kn lumrah, kaprah; ora [x]: 1 ora kaprah; 2 bangêt; wis [x]-e: wis lumrah; kê-[x]: kêlumrah ing akèh; kc. jêmak.

jamal :

(A) br kaendahan.

(jamala) :

n-[x] kw 1 nggitik, nggêbug; 2 nyêrikake.

jaman :

(S) kn 1 waktu, mangsa sing suwe; 2 abad; dhèk [x]-e: ing nalikane; ora [x], ora makam pr: 1 ora miturut kalumrahaning akèh; 2 ora karuwan asale; ora n-[x]: ora miturut kaananing jaman; n-[x]-i: miturut lakuning jaman.

jaman akir :

(A) kn 1 jaman sawuse urip ana ing donya; 2 ut. akiring [x]: wêkasaning jaman, jaman ing têmbe.

jaman langgêng :

[x] kalanggêngan kn jaman sabakdaning urip ing donya.

jaman pati :

[x] kêpatèn kn jaman nalikane wong wis mati.

jaman rame :

[x] karamean kn: jaman nalikane isih urip ing donya iki.

jamang :

kn 1 rêrêngganing sirah awujud blêngkêran êmas lsp; 2 gèmbèl kuping menco; [x]-an: 1 nganggo jamang; 2 têtironing jamang; 3 blêngkêr sêbulaning suling.

jamas :

ki kramas.

jamba :

kw. ak mbalang. mbuwang.

(jambak) :

n-[x] kn nêkêm rambut, banjur disêndhal; jumambak: lagi kêna dijambak tmr. rambut; jumambak manak, jumêmbêng mêtêng pr: kêrêp manak.

jambal :

I kn 1 iwak daging kaworan gajih; 2 ar. iwak kali; 3 ar. soga jarit Pêkalongan. II n-[x] êngg. kn: nggadho lawuh; dianggo [x]-an: dicamah.

jamban :

êngg. kn pakiwan (padusan ngiras kakus).

jambang, jambaran :

(an) êngg. kn jambangan.

(jambar) :

I [x]-an êngg. kn ngêdhèng, ngêblak; kê-[x]: kawêruhan ing akèh. II [x]-an êngg. kn: jambanagan.

jambat :

kw. ak nglantur.

jambe :

n. wohan k wohe wit pucang sing isih ênom; gêdhang [x]: ar. gêdhang; sêdulur [x] suruh: dudu sêdulur nanging wis manjing dadi sêdulur.; kaya [x] (nom) sinigar (loro, pinaro byak) pr: padha rupane.

jambeyah, jambiyah :

kn bngs. lading (kanggo gêgaman).

jam-bèkêr :

kn jam sing dianggo nggugah.

jambèl :

êngg. kn gombèl mêrak.

jambèt :

I êngg. k 1 jabung; 2 jala; 3 jalu; 4 jambu; 5 jamu; 6 jara; 7 jarak; 8 jaring; 9 jaro; 10 garu. II ma-[x] kw. ak: gumantung, nglawèr.

jamblang :

êngg. kn 1 woh dhuwêt; 2 ar. bathikan.

(jamblik) :

n-[x] êngg. kn 1 cêdhak bangêt; 2 nyangklêg.

jambu :

kn 1 ar. woh, jênênge warna-warna, up. [x] dêrsana, [x] wèr, [x] tlampok lsp; 2 ar. corak ing kêrtu Walanda; n-[x] ks. njindik.

jambuka :

(S) kw. ak asu ajag.

jambul :

kn rambut moprok ing êmbun-êmbunan; kongsi [x] wanên: nganti tuwa bangêt.

jambunada :

(S) kw. ak êmas.

jambon :

kn 1 abang ênom; 2 ar. wit; 3 ks: gêmblakan; kc. jambu.

(jambor) :

[x]-an êngg. kn campuran; kc. cambor.

jamjam :

I kw. ak sarèh, têntrêm. II (A) kn: banyu tuk ing Mêkah; kc. janjam.

jam-gantung :

[x]-teplok, [x]-tembok kn jam gêdhe digantungake ing tembok lsp.

jam-gêlang :

[x]-tangan kn jam cilik diêtrap ing ugêl-ugêl.

jamhur :

kn pinunjul ing kawruh.

jam-kandhutan :

[x]gembolan kn jam cilik sing dikandhut; kc. arloji.

jam-loncèng :

kn jam gêdhe sing mawa klinthing.

jam-manuk :

kn jam gêdhe sing muni: kuk-kuk!

jamu :

n. jampi k. loloh ki tamba sing panganggone sarana dipangan ut. diombe; mutah [x]-ne pepe pr: wong lanang sing ilang kadayane; jêjamu: migunakake jamu; njamoni: namakake jamu.

jamuga :

(S) kw. ak wasana, kêdadeyane.

jamur :

kn 1 bngs. têtuwuhan tanpa godhong uripe ngrusuhi barang liyane; 2 ent. êngg. pamêtu sajabaning blanjane sing mêsthi; [x] tuwuh ing waton pr:

--- 80 ---

jamus ~ (janthok).

kabêgjan sing ora kêna ginayuh; arêp [x]-e êmoh watange pr: arêp kapenake, êmoh rêkasane; n-[x], [x]-ên: kêtuwuhan jamur; [x]-an: 1 wangune kaya jamur (paku, topi, lsp); 2 dolanan bobah.

jamus :

kn lamus.

jampang :

I kn ar. bngs. sukêt rawa. II n-[x]-i kn: ngrêksa saka kadohan; jêjampangan êngg: brandon dêdagangan sêsidhêman.

jampès :

kn bngs. tumaning kewan.

jampêl :

I kn blêbêd dhêngkul. II kn: 1 satêngah reyal; 2 êngg. rupiyah.

jampêng :

ks 1 budhêg; 2 ora cumêngkling tmr. dhuwit.

jampi :

k 1 jamu; 2 tamba.

jamprah, jamprak :

kn 1 dawa sarta kêtêl tmr. wulu (rambut) ing buntut; 2 diingu nganti dawa tmr. rambut; kc. jlamprah.

jamprit, jamprut :

êngg. kn katon gagah abrêgas.

jamprong :

êngg. kn katon gagah abrêgas; kc. jlamprong.

jamrut :

kn bngs. intên warnane ijo; kc. jumêrut.

jam-wèsmistêr :

kn jam kaya lêmarèn diêdêgake.

jan :

êngg. kn 1 murni; 2 nyata, pancèn; [x]-e, sa-[x]-e, [x]-[x]-an: têrang-têrangan, sah-sahan.

jana :

I (S) kw wong, manungsa, cs. 1; n-[x]: nitis dadi manungsa. II pc. wc: aja ana.

janah :

I kn gênah, têrang. II kn. jênat.

janak :

kn kayu gilig dawane sakilan prabot dolanan bênthik.

janaloka :

(S) kw (panggonaning manungsa) jagat, donya.

janapada :

(S) kw 1 batur; 2 padunungan, donya.

janapriya :

ka-[x] (S) kw (tinrêsnan ing manungsa) misuwur.

janardana :

(S) kw Bathara Wisnu.

Janawari :

(W) kn sasi Walanda sing kapisan.

janawi :

kw kc. jahnawi.

jandika :

wc jêngandika (panjênêngan).

janjam :

(A) kn ar. tuk ing Mêkah; banyu [x]: banyu suci ing sumbêr janjam, kc. jamjam.

janjan :

[x]-kuning kn sêmu kuning tmr. ulêsing jaran.

janjang :

I kn 1 lêncir; 2 dawa tmr. gulu. II kn: dhompolaning krambil ut. salak.

janjean :

kn sêmayan, saguh-sinaguhan; kc. janji.

janjèhi :

di-[x] pc (dijanjèni) 1 disaguhi; 2 dikudokake nêtêpi janji; kc. janji.

janjèn-janjènan :

kn padha dene saguh arêp nêtêpi janji; kc. janji.

janji, jangji :

kn 1 (ut. pra-[x]) saguh arêp nêtêpi kasaguhane; 2 kasaguhan; 3 (ut. [x]-ne anggêre, watone; 4 pc. sabên; 5 watêsing urip; tumêka ing [x]: 1 têkan ing waktu kasaguhane; 2 mati; di-[x]: dikudokake nglakoni kasaguhane; [x]-an êngg: janggêlan tmr. têtuku; pra-[x]: kc. janji 1; pra-[x]-an: 1 bêdhamèn; 2 padha sarujuk arêp nêtêpi; 3 golonging rêmbug sing tinalèn ing kasaguhan.

janjras :

êngg. kn sarwa bêcik (tmr. rupa, pawakan).

jandhu :

kn bngs. kêndhêla.

jandhuman, jandhoman :

êngg. kn lungguh omong-omongan; kc. jadhum.

jandhon :

ut. [x]-an êngg. kn kalah nanging ora gêlêm mlayu tmr. jago tarung; 2 nglurug omong-omongan.

jane :

êngg. pc: 1 sanyatane, sabênêre; 2 pancène; kc. jan.

jani :

êngg. kn opah marang dhukun; kc. ujani, wêjani.

janma :

(S) kw manungsa, wong, cs. 1; kc. jalma; [x] mati murka pr: cilaka marga kamurkane; bisa tata [x]: bisa gunêman sacaraning manungsa; [x] mara [x] mati, sato mara sato mati: wingit bangêt; man-[x]: nitis dadi manungsa.

janu :

(S) kw panah, gêndhewa.

janur :

kn 1 blarak ênom; 2 (balung [x]) balung ênom êlêt-êlêt bolonganing irung; 3 (wêsi) [x] wêsi wilahan tipis sarta lêmês; [x]-an: 1 wêsi wilahaning graji; 2 kamus mawa cathokan, èpèk.

janur-gunung :

kn (wngs) kadingarèn.

Januwari :

(W) kn sasi Walanda kang kapisan.

jantaka :

(S) kw cilaka.

jantar :

êngg. kn janglar, bênthèt.

jantèn, jantènan :

kn jagung ênom.

jantên :

kn 1 payon eyub-eyube prau cilik; 2 êngg. k. jaro.

janti :

kn ar. têtuwuhan; kêmbang [x]: ar. ulês jaran saèm. dhawuk.

jantu :

kn bumbu (adon-adon) jamu lsp; njantoni: mbumboni jamu lsp.

jantung :

kn 1 peranganing jêroan sing dadi pusêr lakuning gêtih; 2 kêmbang gêdhang satlakupane; cinancang ing [x]: ditrêsnani bangêt.

jantur :

I ut. [x]-an kn bngs. ulapan, gêndaman; n-[x]: nyulap. II n-[x] kn: nggantung; 2 nggantung jangkrik sarana kasindhêt suthange; 3 êngg. nggantung godhong têmbako ing dholog pamepean; [x]-an êngg: dholog (pring) sing dianggo nyanthèlake godhong têmbako ing gudhang. III n-[x] kn: nyandra (nyritakake) sêsipataning wayang binarêngan gamêlan lirih (padhalangan); [x]-an: crita (candra) ing wayang sing lagi mêtu.

janton :

kn bumbu adon-adon; kc. jantu.

jantra :

kn 1 rodha, glindhingan, mêsin; 2 pangantihan; 3 uga jinantra: rodha sing diubêngake nganggo kakuwataning banyu; salaku (solah) [x]-ne: satindak-tanduke; ora ngubêngake [x] kêtêkan wong edan pr: kêdhayohan ing wong banjur ngujar-ujari.

(jantrung) :

n-[x] kn nggêglêg, mênêng bae tanpa krêkat.

(janthok) :

n-[x] êngg. kn lungguh ndhêpèpèl; kc. jathok.

--- 81 ---

jangan ~ (japlak).

jangan :

kn ar. lêlawuhan nganggo ampas sarta duduh; manis [x]: ar. wit klikane wangi lan lêgi; ula [x]: ar. ula ora mawa wisa; n-[x]: kêlan, olah jangan; n-[x]-i: nylamêti bayi; n-[x]-ake: adol barang mas-intên rêrikatan; [x]-an: 1 (ut. jêjanganan) sayuran, gêgodhongan sing kêna dipangan; 2 gudhangan, kuluban; 3 barang mas-intên sing dijanganake; bocah kurang [x]-an pc: kurang ganêp pikirane.

jangan-jangan :

(M) êngg. pc yèn kurang kêbênêran, ...

jangji :

kn kc. janji.

jangên :

êngg. kn jêr.

(jangês) :

n-[x] kn irêng gilap.

jangêt :

I kn tali lulang; kaya [x] kinatêlon: (jangêt dirangkêp têlu) sêntosa bangêt; n-[x]: 1 gawe jangêt; 2 nalèni nganggo jangêt; 3 mluku sawah wiwit ing têngah banjur mubêng.

jangga :

I kc gulu. II kw: gadhung.

janggal :

êngg. kn 1 wangkod, ora nurutan; 2 kau, wagu, kaku tmr. ukara; kc. banggal.

janggama :

(S) kw. ak dating urip, ngaurip.

janggan, jêjanggan :

kw saèm. cantrik.

janggar :

êngg. kn 1 kêtuwan nganti padha thikil tmr. pari; 2 jagoan (jago cilik).

janggelan :

kn ar. sukêt.

janggêl :

I kn 1 atèn-atèn jagung; 2 (ut. [x]-an) balung buntut tmr. jaran lsp; [x]-an êngg. k: jagung; ke-[x]-an: ngêthok buntut jaran nrajang ing janggêle. II n-[x]-ake: ngêdol isih nganggo janggêlan; [x]-an: durung têtêp, isih nganggo janji.

(janggêt) :

n-[x] êngg. kn krakêt, nèmplèk.

janggir :

êngg. kn gudèl lanang; kc. jagir.

janggitan :

kn: ar. mêmêdi (dhêmit).

jangglêng :

kn woh jati; n-[x]: ndêdêlêng ora obah-obah; [x]-an êngg: wit jati ênom (lagi mêntas ditandur).

janggut :

kn. kêthêkan ki: peranganing rai sangisoring cangkêm; asuku jaja, atêkên [x] pr: nggolèki apa-apa direwangi ngulandara mênyang êndi-êndi; n-[x]: 1 mênêt nganggo janggut; 2 ngêlus janggut; 3 cêdhak bangêt, nyangklêg.

janggol :

êngg. kn 1 kuli pancèn marang kalurahan, sing luput ing aradan liyane; 2 wong sing kawajiban nyambut-gawe gugur-gunung; dianggo [x] pc: mung dianggo lamis bae; n-[x]: lungguh (ngadêg) ora mingsêt-mingsêt (ngêngêntèni, ngadhang-adhang, ngrêrungokake wong rêmbugan); [x]-an: 1 sawah (têgal) pakulèn; 2 bngs. prau cilik; 3 kayu ing meja kêmasan dianggo landhêsan ngikir.

(janggrêng) :

n-[x] kn katon gêdhe; kc. jênggarang, jênggêrêng.

janggrung :

I (ut. [x]-[x] kn gêdhe lan sêntosa; kc. jlanggrung. II (ut. [x]-an) kn: saèm.nayuban, nanging tlèdhèke barangan, wong sing mbayar kêna ngibing; n-[x]: ngibing tlèdhèk ing janggrungan.

jangka :

kn 1 ar. piranti nganggo sikilan loro dianggo gawe cakran lsp; 2 êngg. piranti kanggo ngrajang têmbako; 3 sêdya, pangarah; 4 pêpêsthèning lèlakon; 5 wêwêcan: lambang [x]: wêwêcan awujud pralambang; n-[x]: 1 migunakake jangka (1,2); 2 mêngarah, duwe pangangkah; 3 mêsthèkake lêlakon; 4 mêca.

jangkah :

kn 1 antara tumapaking sikil; 2 ent. panjangka, pangarah; amba [x]-e: ent. 1 akèh sing dijangka; 2 bisa nuruti sing dadi jangkane; n-[x]: 1 ngayati mlaku; 2 njangka, ngarah; [x]-an; sikile njangkah tmr. wayang (dudu bokongan).

jangkang :

kn 1 woh kêpuh; 2 bngs. jamang wangune tanggalan; [x]-an: bngs. topi wangun tanggalan kanggo yèn nuju dhinês; rêmbulan jumangkang: rêmbulan tanggal nom.

jangkar :

I kn cawangan wêsi kanggo gondhèlane prau labuh; buwang [x]: labuh (tmr. prau); bêdhol [x]: mancal lêlayaran. II n-[x] kn: anggone ngundang (nyêbut) mung jênênge cilik ut. ora kapratelakake sêsêbutane.

jangkêp :

k ganêp.

jangkung :

kn 1 ar. manuk bngs. wulung; 2 êngg. lêncir; 3 ar. dhapuring kêris; n-[x], n-[x]-i njampangi, mêmanuki (ngrêksa saka ing kadohan).

jangkrik :

kn ar. kewan bngs. gangsir sok diêdu; kaya [x] mambu kili pr: muring waringutên.

jangkrik-genggong :

kn ar. gêndhing.

jangla :

kn 1 ora antêpan, ora tlatenan; 2 sênêng mbladhak mangan têtanduran tmr. raja-kaya..

janglar :

kn 1 bênthèt, rêngka; 2 ent. enggal pisah pamitrane.

janglaran :

engg. pc jalaran.

(janglêng) :

n-[x] êngg. kn njangglêng, mêndongong.

janglot :

kn ar. têtuwuhan.

(janguk) :

n-[x] êngg. ks thêthênguk nganggur.

(jangur) :

I n-[x] êngg. kn 1 ngrakit balungan omah sadurunge diêdêgake; 2 thêthênguk dhêlêg-dhêlêg; kc. janguk; di-[x]-ake: dilêmparake, dilêntharake. II kn: ar. dina ing sanga-wara.

(jangus) :

n-[x] êngg. ks njanguk, njagur.

jauh :

(M) êngg. kn adoh; kc. mêrjauh.

(jauk) :

n-[x] êngg. pc. njaluk.

(jaul) :

n-[x] êngg. kn mbathi, ngêlongi dodolan, olèh bathi saka kêkèrèning dodolan.

japa :

kn. (êngg. k. japi): donga dianggo nênambani lsp; dijapani: didongani supaya mari lsp.

japa-mantra :

kn donga dianggo nênambani lsp.

japan :

I kn kutha Majakêrta ing jaman biyèn; kênong [x]: kênong gêdhe. II kn: Jêpang.

japana :

kn ar. godhong kêna dianggo tamba êntup-êntupan.

japi :

êngg. k japa.

japit :

kn piranti dianggo mènèt; n-[x]: mènèt nganggo japit.

(japlak) :

n-[x] êngg. kn 1 mbêndhèng amba tmr. ikêt-ikêtan; 2 nyaprang tmr. brêngos;

--- 82 ---

(japlèk) ~ jasmani.

3 (ut. njaplèk) cêdhak bangêt; 4 (n-[x] êndhas) ngênêtake êndhas sarana kapênêt gulune.

(japlèk) :

êngg. kn kc. japlak 3.

(japrèt) :

n-[x] êngg. kn cingit-cingit (tmr. rambut, sukêt lsp).

(japrit) :

kc. japrèt.

(japrut) :

n-[x] êngg. ks mbêsêngut, pêtêng ulate.

jar :

I [x]-e, jarene pc ujare, kandhane; ma-[x]-ake br: ngandhakake, nyritakake; pa-[x]: wêwarah; pa-[x]-an br: pamulangan; di-[x]-ake êngg: diênêngake bae. II (S) kn: yat (Yard) = 0,9144 m.

jara :

I (S) kw tuwa. II kn: piranti kanggo nguncêgi, bur; di-[x]: diêbur.

jarae :

êngg. pc karêbèn, ya bèn.

(jarag) :

n-[x] kn 1 nêmaha, pancèn sinêdya; 2 (ut. [x]-an) kanthi sinêdya; 3 dhasar, mula wis mêngkono, up. aku mono n-[x] ([x]-an) wong mlarat.

jarah :

I kn kêsit, ora tutut. II di-[x] kn: dirêbut; di-[x] rayah: dirêbut lan dirayah; [x]-an: olèh-olèhane njarah. III n-[x] ut. njêjarah êngg. pc: jiyarah, tirakat mênyang papan sing kramat.

jarak :

kn ar. wit wohe ana sing kêna digawe lênga; tunggak [x] mrajak, tunggak jati mati pr: turune wong cilik dadi gêdhe, turune wong luhur dadi asor; ora karuwan [x]-e pc: ora karuwan alurane tmr. sêduluran; êntèk [x]-e: (êntèk lêngane) êntèk kasugihane ut. nalare; mati [x]-e: 1 mati rêjêkine; 2 turune padha dadi wong cilik; n-[x]-i: 1 milangi nganggo woh jarak; 2 mbincili, mêthèk bêgja-cilakaning wong; [x]-an: ar. ulêsing bèbèk.

jaran :

n. kapal k. titihan ki ar. kewan raja-kaya kalêbu kewan nusoni atracak wungkul; [x] kêrubuhan êmpyak pr: kanji marga wis tau ngalami sangsara; kaya nunggang [x] ebeg-ebegan pr: bungah bangêt; omah sadhuwuring [x] pr: ngraman; n-[x]-n-[x] kn: mlayu-mlayu kaya jaran; [x]-an: 1 têtironing jaran; 2 dolanan ngemba-emba jaran; 3 (ut. n-[x], jêjaranan) nunggang jaran.

jaran-dhawuk :

kn 1 ar. lintang; 2 ar. lurik warnane dhawuk.

jaran-guyang :

kn ar. aji dianggo nggunani wong wadon.

jaran-kepang :

kn têtironing jaran sing digawe kepang kanggo jathilan lsp.

jaran-panolèh :

kn ar. aji marahi ngolèhake kasugihan.

jarang :

êngg. kn 1 arang-arang; 2 panggarangan; 3 ar. wadhah sing digawe blarak; 4 wedang; n-[x]-i pitik: medangi pitik arêp dibubuti wulune.

jarapah :

(S) kn ar. kewan bngs. unta.

jarat :

(A) kn. ak kubur; [x]-an: kuburan, kramatan.

jare, jarene :

n. criyosipun k miturut kandhane; kc. jar.

(jarêm) :

n-[x] kn tansah krasa lara (mêntas diantêm lsp).

jari :

I kw driji. II êngg. kn: bngs. jaring cilik.

jariji :

kw driji.

jarijwa :

br: jariji (driji).

jariyah :

(S) kn. ak pandhêdhêran.

jarik :

êngg. pc jarit.

jaring :

kn 1 ar. piranti sing digawe rajut gêdhe dianggo golèk iwak, manuk lsp; 2 rajutan klamat kêmangga; n-[x]: migunakake jaring; bisa n-[x] angin pr: kc. angin; [x]-an: 1 usus; 2 ent. jêroan (watak).

jarit :

1 n. sinjang k. nyamping ki. bêbêd, tapih; 2 (ut. jêjarit, jaritan) êngg. gombal; 3 êngg. slendhang; [x] lungsêt ing sampiran pr: kapintêran sing ora diêcakake mêsthi ilang.

jarit-amba :

n. sinjang-wiyar k bêbêd ut. tapih.

jarit-kadèn :

n. sinjang-kadèn k jarit ciyut dianggo slendhang ut. kêmbên.

jarna :

êngg karêbèn, ya bèn.

jarnih :

kw bêning.

jaruh :

kn 1 wis wanuh bangêt; 2 kisruh, dadi giras; 3 kawruhan ing akèh; n-[x]-i: ngrigoni.

jarum :

kn 1 dom; 2 tudinging jam lsp; n-[x]-i: 1 ndondomi; 2 madokake rêmbug tmr. wong lanang karo wong wadon; [x]-an: 1 dondoman; 2 jomblang sing nggathukake wong lanang karo wong wadon.

jarupih :

kn. ak upih.

jaro :

kn 1 cagaking pagêr; 2 (pagêr [x]) êngg. pagêr pring ing pakarangan; 3 êngg. lurah desa.

jaroh :

êngg. pc: jaruh.

jarong :

kn ar. wit.

jarot :

kn 1 sêrating asêm, pêlêm lsp; 2 wulêd, kêngkêng tmr. badan.

jarwa :

kn 1 katêrangan têgêsing têmbung kawi; 2 (layang [x]) dudu kawi, kanggo basa Jawa sing lumrah; kurang [x]: kurang têrang (barès); matur sa-[x]: matur barès; [x]-ne: 1 têgêse; 2 gênahe, têrange; dijarwani, dijarwakake: ditêrangake, ditêgêsi.

jarwa-dhosok :

kn katêranganing têmbung kawi mung dipiyagah.

jarwa-suta :

kn jarwa-dhosok.

jarwi :

êngg. k jarwa.

jas :

(S) kn klambi lanang (potongan Walanda).

jas-bukak :

n. jas-bikak k jas sing ing dhadha bukakan.

jasa :

I (S) kn lêlabuhan, panggawe bêcik. II êngg. kn: bngs. wêsi putih; kc. rêjasa.

jasad :

(S) kn 1 badan; 2 kaananing maujud; ke-[x]: 1 (klêbu ing jasad) kêpangan; 2 manjing dadi sêdulur.

jasadi :

(S) kn mungguh ing badan.

jasbèn :

(W) kn jèsbèn, musikan.

jas-jis, jas-jus :

êngg. pc ora tumanja, ora tlatenan (tmr. panggawean).

jasêm :

kn ar. wit.

jasmani :

(S) kn 1 mawa badan; 2 wadhag; kb. rohani.

--- 83 ---

jas-tutup ~ jèjèr.

jas-tutup :

kn jas sing ing dhadha tutupan.

jat :

kn. ak dat.

jata :

kw gêni; cs. 3.

jatah :

êngg. kn 1 (ut. [x]-e wis dhasare; 2 mula dhasar nyata; 3 pancèn; 4 (ut. n-[x] wis kêbacut duwe kamanuhan (ala); di-[x]: dipatah.

jatarupa :

(S) kw êmas.

(jat-jêt) :

wis n-[x]-n-[x] pc wis duwe rasa arêp tumandang.

(jat-jit) :

n-[x]-n-[x] pc gonjit, obah gonjing.

jatèn :

ut. pêjatèn n alas jati; kc. jati.

jatên, jatêng :

êngg. kn pancèn kêbangêtên.

jati :

I (S) kn nyata, tulèn; sa-[x]: sanyata, satêmêne, tulèn; dijatèni: diblakani, ditêrangake nyatane. II n. jatos k: ar. wit kayune dianggo dandanan warna-warna; [x] kêtlusuban luyung pr: 1 kêlêbon têlik; 2 kabêcikan sing kêlêbon piala.

jati-ngarang :

kn naga sing rumêksa keblat; 2 bngs. jodhang pêsagèn kanggo wadhah ajat dalêm.

jatmika :

kn tansah nganggo tata-trapsila tmr. kalakuan.

jatu :

êngg. kn jantu.

jatuh :

I (M) kn (tiba) bangkrut, bobrok. II n-[x] êngg. kn: wis kêbacut duwe kamanuhan ala.

jatukarma :

kw. ak kc. jatukrama.

jatukrama :

kw bojo.

jatukrami :

kw bojo.

jatoh :

êngg. pc jatuh.

jatos :

k jati.

jatya :

(S) kw nyata, sajati.

jatha :

(S) kw 1 rambut, gimbal; 2 siyung, untu; pari jatha kn: 1 ar. têtuwuhan; 2 ar. lagu têmbang sinom.

jathadhara :

(S) kw (arambut gimbal) mêrtapa, matiraga.

(jathak, jathèk, jathêk) :

n-[x] êngg. pc njanggol.

jathara :

(S) kw 1 wêtêng.

(jathil) :

n-[x] kn njogèd nunggang jaran kepang; [x]-an: ar. tontonan jêjogèdan nganggo nunggang jaran kepang.

(jathuk, jathur, jathus, jathok, jathos) :

n-[x] êngg pc 1 njanggol; 2 nyangklêg, cêdhak bangêt.

(jathok) :

n-[x] êngg. kn 1 nglakoni ayahan jaga ing; 2 kc. janthok, jathuk.

jawa :

1 kw. juwawut; 2 n. jawi k. 1 ar. pulo (basa, bangsa) ing kapuloan Sundha-gêdhe; 2 dudu asal ngamanca (lumrah, para, kurang aji), up. gula [x], sabun [x] lsp; durung [x]: durung mangêrti karêpe; njawani: tindak-tanduke kaya wong Jawa; njawakake: nyalin ing basa Jawa; kêjawan: 1 tanah sing isih rada kawêngku ratu Jawa (Surakarta, Ngayogyakarta); 2 palêmahan desa sing durung kasewakake marang kabudidayan.

jawab :

(A) kn 1 wangsulan; 2 panêmbung; n-[x]: 1 mangsuli; 2 nêmbung; 3 ngrasani; tanggung {x}: nanggung ala-bêcike.

jawah :

k udan.

jawal :

êngg. kn rada edan, kurang ajar.

jawan :

I kn 1 ar. sukêt; 2 rêrêngganing kêris ing mêndhak.. II (ut. kêjawan): kc. jawa.

jawar :

kn ar. wit.

(jawat) :

n-[x] kn 1 nyêkêl, nggêpok; 2 nêmbung (mbalang sêmu) ngajak bedhangan; n-[x] tangan, [x]-an tangan: salaman, têtabikan; pan-[x]: 1 êlar ing pucuking suwiwi; 2 prajurit sing dumunung ing pinggiring barisan.

jawata :

(S) kw dewa.

(jawèl) :

n-[x] êngg. kn linggih (ngadêg) mêndongong.

jawèn :

I kn jaban; kc. jaba. II k: jawan (kêjawan); kc. jawa. III êngg. kn: sapi isih ênom; jawi III.

jawès :

kn rambut ing sangisoring lambe ngisor (têngah bênêr).

jawèh :

I k udan.

jawi :

I k jaba. II k: jawa. III (ut. jêjawi) kn: banthèng, sapi alasan.

(jawil) :

n-[x] kn 1 nyenggol nganggo driji (arêp nyasmitani lsp); 2 ngandhani, awèh wêruh; pidak sikil [x] mungkur pr: kêkêthikan, sêmayan; [x]-an: ulêman.

jawuh, jawoh :

êngg. k udan.

je :

I êngg. pc 1 jare, kandhane; 2 kanggo ngantêpake surasa, up. aku je! II (Prs) kn: ar. taun kang kapat ing windu.

(jèbèh) :

n-[x] êngg. kn mawa sinthingan dawa amba (ikêt-ikêtan); [x]-an: sinthingan njèbèh.

(jèbèr) :

di-[x] êngg dibèbèr.

jèbèt :

ut. [x]-an êngg. kn watêsing alas karo patêgalan.

(jèblèk) :

wêsi [x]-an êngg wêsi blebekan.

(jebung) :

[x]-an êngg. kn srawungan, mêmitran.

jebor :

kn siwur gêdhe garane dawa; n-[x]: 1 êngg. ngêjogi banyu supaya suda kênthêle; 2 nyampur malam sing arêp dianggo mbathik; [x]-an: malam sing wis dicampur.

jebot :

êngg. kn rêkasa, kangèlan.

(jèbrèng) :

n-[x] êngg. kn njèrèng, njèmbrèng.

jèbrès :

kn rambuting kewan ing cangkêm; n-[x]: 1 mawa rambut; 2 brêngos dawa mbêngkêluk.

(jebrot) :

n-[x] êngg. kn gêdhe bangkèkane tmr. bocah wadon.

jèd :

kn mati.

jèdèng, jêdêng :

ks mati

(jèjèg) :

I n-[x] kn. saèm. njojog tmr. lakuning jaran. II n-[x], [x]-an êngg. kn: pintêr.

jèjèr :

ut. [x]-[x] kn 1 nunggal salarik; 2 lêlarikan, jèntrèk-jèntrèk; n-[x]: nata lêlarikan; n-[x]-i: 1 nyandhing sarta jèjèr; 2 madhani, nimbangi.

--- 84 ---

jèjèr-wayang ~ jèpèt.

jèjèr-wayang :

kn jèjèr lêlarikan kaya wayang disimping.

jedok :

pc 1 wedok; 2 cupêt tmr. manah lsp.

jèdhèng :

êngg. kn ênom bangêt.

jèdhi :

êngg. kn jadhi.

jedhor :

I êngg. kn 1 bngs. bêdhug; 2 (ut. [x]-an) jêjogetan nganggo têtabuhan jedhor. II n-[x] êngg. kn: kandêl tmr. lambe.

jèg :

di-[x]-i kn diêsur ênggone (ut. pangkate).

(jegal) :

n-[x] kn 1 nibakake sarana nggèrèd sikil; 2 nyêngkolong ginêm, nyrekal.

jegan :

êngg kc. jegang.

jegang :

kn linggih sikile sing siji tumapak (klêbu murang tata).

(jègèg) :

n-[x] êngg. kn 1 gumun; 2 nggumunake.

(jègèn) :

n-[x] êngg. kn mbagèhi.

(jeglug, jeglok) :

n-[x] êngg. kn dheglog, pincang.

(jegung) :

di-[x] kn dijegal sarana tampar lsp.

(jegong) :

n-[x] êngg. kn linggih; kc. jagong.

jegos :

ks bisa.

jegrang :

kn kurang dawa (kêdhuwurên) tmr. bêbêdan ut. kathok; kc. jigrang.

(jègrèg) :

n-[x] êngg. kn ngadêg jêjêg; kc. jagrag.

jegros :

êngg. ks bisa; kc. jegos.

jèh :

I wc lènjèh; wong wadon [x] ks: palanyahan. II pc: isih; kc. jih. III ut. jehan êngg: jêrnèh, jênèh.

(jèhèh) :

n-[x] êngg. kn linggih ing papan sing dudu mêsthine; kc. jêgèl.

jèk :

I êngg. pc isih. II di-[x]-(i) êngg. pc: diajak. III di-[x]-ake êngg. pc: dipijèkake, dipilih. IV di-[x]-[x]-ake êngg. pc: diaji-aji. V wis [x]-e êngg. pc: wis mêsthi, pancèn mula mêngkono, kc. jèkman, jèk-mula.

jèkman, jèk-mula :

êngg. pc wis mêsthi, pancèn mula mêngkono.

jèlèh :

kn pinggiring tlapukan abang sarta ngêmu banyu (lêlaraning mata).

jèlès :

kn jèlèh.

jelung :

ut. [x]-an kn dolanan umpêtan; kc. jêmbelung, jethung.

jelung-èdhèr :

kn jelungan ora nganggo ndhêlik.

jelung-umpêt :

kn jelungan sarana ndhêlik.

jelok :

êngg. kn jengkol.

jèmbès :

kn rèmbès (lêlaraning mata).

jèmbèt, jembit :

êngg. kn 1 njaluk lèrèn sêdhela tmr. dolanan, main lsp; 2 (trima [x]) ora gêlêm, suthik, rumasa ora kêconggah; kc. jêmbelit.

jèmblèk :

kn 1 mblobok ngêmu banyu tmr. mata; 2 luluh lan krakêt ngênêg-ngênêgi; 3 êngg. kêntekan akal; 4 êngg. ora olèh gawe, ora dadi ênggone iksamên lsp.

(jèmblêm) :

n-[x] kn 1 sêsipataning praèn sing ora ramping; 2 mênêng bae tanpa omong-omong (kaya wong bodho bangêt).

jembrak :

kn rembyak-rembyak tmr. suri lsp.

(jèmbrèng) :

di-[x] kn dijèrèng (godhong têmbako lsp).

(jèmbrèt) :

n-[x] êngg. kn ngunèkake kèlèk sarana kalêbonan tangan banjur katangkêbake.

jèmèh :

kn 1. ar. mainan nganggo kêrtu cilik; 2 êngg. kalah, mati.

jèmèk :

êngg. pc jêmèk.

jèmpèr :

êngg. kn jimpe, cape.

jempo :

êngg. kn jêmpo.

jempor :

êngg. kn cape, epor; kc. jêmpor.

jendral :

(S) kn panggêdhening prajurit; Gupênur [x], Gurnadur [x]: pangkat sing luhur dhewe sing ngêrèh tanah jajahan; kêtela [x]: kêtela puhung.

jènjèk :

êngg. pc kalah.

jènjènan :

pc ijèn-ijènan.

jènjèt :

êngg. kn dhêdhaking jagung, kuliting jagung saglintir; n-[x] matane êngg: mêndêlik (amba) matane.

jendhol :

êngg. kn jêndhol.

jene :

êngg. kn jare, jarene.

(jènèd) :

n-[x] êngg. kn bagus.

(jèni) :

I di-[x] pc diajèni. II di-[x] pc: diajèni.

(jentol, jêntol) :

n-[x] kn abuh mêntas dicokot lêmut lsp.

jèntrèh :

kn kc. jlèntrèh.

jèntrèk :

ut. px]-[x]: thèrèk, jèjèr lêlarikan.

jènyèk :

êngg. kn kalah.

(jèngèk) :

n-[x] kn êndhase ndêngangak arêp ngungak lsp.

(jèngèr) :

n-[x] êngg. kn ndêngangak sêmu umuk (gumêdhe).

(jènggèl) :

n-[x] kn 1 mumbul (tangi) sêthithik êndhase; 2 eling tmr. sêmaput; golèk [x]: golèk yèn disèlèhake mêsthi njènggèl.

jènggèr :

êngg. kn jènggèr.

(jèngglèh) :

n-[x] êngg. kn katon cêtha (dièglèhake).

(jenggo) :

n-[x] êngg. kn mênêng ora gunêman.

jenggot :

kn. gumbala ki rambut ing janggut; [x]-an: nganggo jenggot.

jenggot-wêsi :

kn ar. têtuwuhan.

(jengkang) :

êngg. kn kc. jêngkang.

jèngkèl :

kn 1 mangkêl sarta grêgêtên; 2 êngg. nêpsu, muring.

jèngkèng :

kn 1 sikile nêkuk dhêngkule ditapakake; 2 êngg. ndhodhok (sikile jinjit).

jèngkèr :

êngg. kn kandha; di-[x]-ake: dikandhakake, dijlèntrèhake.

jèngklèk :

ut. [x]-[x], jengklak-[x] êngg. kn jêjogètan jingklak-jingklak.

jengkol :

kn ar. wit wohe mambu ora enak; [x]-ên: lara nguyuh (marga kakehan mangan jengkol).

jèpèk :

êngg. kn kc. jeple, jèplèk.

jèpèn :

kn bngs. jali kêtan.

jèpèt :

kn ar. iwak loh.

--- 85 ---

(jeple) ~ jêjêg.

(jeple, jèplèk) :

n-[x] êngg. kn gampang kasumurupan.

jèr :

I (A) kn ar. sandhangan ing sastra Arab. II ngê-[x]: 1 ngluluh sarana diobong; 2 nyuwèrake barang kênthêl sarana banyu lsp; [x]-[x]-an: apa-apa sing wis diêjèr.

jèr-jèran :

kc. jèr.

jère, jèrèke, jèrèn :

êngg. pc jare, jarene.

(jèrèng) :

n-[x] kn 1 nggêlar, njèmbrèng; 2 ent. njlèntrèhake, mahyakake prakara sing kinêkêr; 3 ngubêtake pamêtune supaya bisa kêcukup kabutuhane.

jès :

kn pêpindhan swaraning rèk murub; ngê-[x]-ake: ngêrèkake.

jèsbèn :

kn musikan; kc. jasbèn.

jetun :

kn jaetun.

jèthêk :

êngg. kn lêthêk, rêgêd.

(jethung) :

[x]-an kn jelungan, jêmbelungan.

(jèwèr) :

n-[x] kn narik kuping.

(jêbabah) :

n-[x] kn 1 sumèlèh tangane dijênggarake; 2 katon rowa (gêdhe).

jêbad :

I (A) kn dhèdhès, wêwangi; di-[x]-i: diblonyo nganggo lênga jêbad. II êngg. kn: bêjad, bujad.

jêbag :

I êngg. kn bngs. layah; kc. jobag. II êngg. kn: jêplakan pasangan manuk. III êngg. kn: tuwa, kasèp anggone omah-omah; kc. jubag.

(jêbamblang) :

[x]-an êngg. pc akèh bangêt.

(jêbèbèh) :

n-[x] kn katon malang amba lan dawa.

jêbèng :

êngg. kn panyêbut marang bocah (thole, dhenok, ênggèr).

jêbèr :

kn 1 wêsi piringan kanggo êlêt-êlêt gathuking sêpur siji lan sijine; 2 n-[x]: mawa pinggiran amba lan mlêngkung (tmr. lambe, irung lsp).

(jêbêbêg) :

n-[x] kn 1 rasaning wêtêng kaya kêbak; 2 ent. mangkêl.

jêbên :

kn lagi sênêng-sênênge; [x] bêbêd: bocah lanang umur 8, 9 taun; [x] sruwal: bocah lanang umur 5-6 taun; [x] tapih: bocah wadon umur 6-7 taun.

jêbêng :

I kn 1 gombyokan lawe; 2 (lawung [x]) tumbak nganggo gombyok (cêmpol); 3 tumbak dianggo njogèd; jumêbêng: rambut sing ngarêpake jumambak. II kn: kc. jêbên.

(jêbibir) :

n-[x]; kêndho ut. mlêndhung marga kodanan, kadhêmên lsp.(tmr. lulang, lambe).

(jêmbimblik) :

n-[x] kn sipating praèn sêmu arêp nangis (marga kagèt, kêcuwan lsp).

(jêbir) :

n-[x] kn saèm. njêbèr.

(jêblang) :

n-[x] êngg. kn mênga ngêblak; di-[x]-ake: diêblakake.

jêblas-jêblès :

kn swaraning wong mbêbêntusake: kc. jêblès.

jêblas-jêblis :

kn swaraning wong nyêrèt.

jêblas-jêblus :

kn: mlêbu mêtu (ing lawang).

jêblès :

kn pêpindhaning swara kêbêntus; di-[x]-ake: dibêntusake.

jêbling :

kn nêrangake gampang panyopote.

jêblis :

kn sabawaning nyêrèt madat; a-[x] ks: nyêrèt: sa-[x]-an sasêretan (saakêpan).

(jêblung) :

n-[x] kn 1 pêcah kanthi swara sêru; 2 mblêdhos tmr. gunung; 3 muntab nêpsune; di-[x], dijêblog êngg: 1 digudag; 2 diapusi.

(jêblus) :

n-[x] êngg. pc. njêdhul; kc. jêbus.

jêblog :

I kn 1 akèh blêthoke tmr. dalan; 2 rêgêd, ora aji tmr. kaanan; 3 mati tmr. main jèmèh; [x]-an: 1 lêmah kang jêblog; 2 ks. palanyahan. II n-[x] êngg. kn mbijig, nyrudug; kc. jêblug.

(jêblong) :

êngg kc. jêmblong.

(jêblos) :

n-[x] kn 1 mblêdhos, njêblug; 2 ora dadi, cabar, ora olèh gawe; 3 kapitunan ênggone dêdagangan; 4 ora dadi iksamêne; 5 ora tanggon (ora tulèn) tmr. barang; ke-[x]: 1 kêblêsêk; 2 kêblusuk, kapusan tuku barang sing ora apik; 3 kapitunan ênggone dêdagangan; [x]-an: dalan butulan.

(jêbubug) :

n-[x] kn katon gêdhe ora ringkês.

jêbug :

kn jambe tuwa; sa-[x] têkan lambarane: cilik bangêt; jaka [x]: jaka sing wis tuwa; ora ketung [x]: ora ketung wong asor; n-[x]: katon blêndhuk, ora ramping, ora mêrit.

jêbul :

kn 1 (ut. [x]-an) têmbusan, bolongan (dalan) sing anjog ing; 2 anjog (têkan) ing: 3 sumbut, cocog karo kulakane; 4 (ut. [x]-e) dadine mung, pungkasane, up. dak-arani si Suta, [x] si Naya; ora ana [x]-e: ora ana kanyataane (tmr. kasaguhan, panggawean lsp); n-[x]: njêdhul, mêtu ing.

(jêbumbung) :

êngg. kn kc. jêbubug.

(jêbur) :

n-[x] êngg. kn njêgur, nyêmplung, ambyur.

jêbus :

êngg. kn kc. jêbul.

(jêbobog) :

n-[x] kn 1 ora ringkês; 2 ora ditata tmr. rambut.

jêbod :

êngg. kn bojod, bujad.

jêbol :

kn 1 botol ing dhasare; 2 suwèk amba tmr. jarit lsp; 3 bodhol, cêpot tmr. wit, rambut lsp; 4 cabar, ora katêkan sing dadi panjangkane; n-[x]: 1 mêtu ing lawang (bolongan lsp); kc. jêbul; 2 mbotol, nyuwèk nganti jêbol; 3 mbêdhol.

(jêbomblog, jêbombrot) :

n-[x] êngg. kn ora rêsik, ora macak.

(jêbos) :

n-[x] êngg. kn têmbus ing, anjog ing; kc. jêbus, jêbul.

(jêbrag) :

n-[x] êngg. kn mêlar njêgrag.

(jêbrèd) :

n-[x] kn pinggirane mêgar mundhak amba (tmr. lambe, bolongan, tatu lsp).

(jêbrig) :

n-[x] êngg. kn njêgrig.

(jêbring) :

pating [x] kn cêndhak-cêndhak sarta ora akèh tmr. rambut.

jêbrol :

kn katêranganing mêtu rikat; n-[x]: 1 lahir (mêtu) kanthi gampang; 2 (ut. n-[x]-i) mbêdholi.

(jêjak) :

n-[x] kn 1 saèm. ndhupak, mancal; 2 êngg. pc. bêcik bangêt; [x]-an: 1 pidakan ing obengan mêsin; 2 sing disêpèlèkake bangêt.

jêjêg :

kn 1 ora dhoyong; 2 awangun pojok 90º; 3 ora owah gingsir, adil; 4 trêp ganêp kaya mêsthine ora kurang ora

--- 86 ---

jêjêk ~ jêgur.

luwih; ora [x] pikirane: edan; di-[x]-ake: dibênêrake supaya jêjêg.

(jêjèk) :

êngg. kn: kc. jêjak.

jêjêl :

kn riyêl, kêbak bangét; n-[x], n-[x]-i: 1 nêsêli, nglêbokake apa-apa karêbèn kêbak; 2 ks. ngingoni, makani.

(jêjêp) :

n-[x], n-[x]-i kn ndingkik; kc. dhêdhêp.

jêjêr :

kb 1 adêg; 2 baku, sing dadi pokok; 3 bakuning crita; 4 peranganing ukara sing dadi baku lairing gagasan; 5 lagi madêg padha rêrêmbugan tmr. wayang; n-[x]: ngadêg jêjêg; n-[x]-i: 1 êngg. ngêpe pari diêdêgake; 2 masang ukiran; [x]-an: 1 êngg. cagak, pathokan; 2 êngg. pari lsp. sing isih ana ing sawah (têgal); 3 k. ukiran; 4 êngg. k. landheyan; 5 peranganing crita ing wayang miturut sing jêjêr; 6 êngg. pawitan.

jêjêt :

I kn irat-iratan pring (pênjalin) sing dianggo ngglamit wêngku lsp; di-[x]: diglamit ngango jêjêt. II anyêb n-[x] kn: 1 anyêb bangêt; 2 êngg. tanpa rasa.

jêdhag :

I ks bisa. II n-[x] êngg. kn: mlumah ngathang-athang.

jêdhar-jêdhèr, jêdhar-jêdhor :

kn swaraning bêdhil.

jêdhar-jêdhir :

kn wola-wali njêdhir tmr. lambe.

(jêdhe, jêdhèk) :

êngg. pc. bêdhe, badhe.

jêdhèr, jêdhèt :

kn pêpindhan swaraning bêdhil.

jêdhêg :

kn 1 pantog, ora bisa têrus; 2 judhêg, kêntèkan akal; n-[x]-ake: ngêtokake tmr. rêmbug ut. mriksa prakara (nglari barang colongan lsp); ke-[x]: 1 kêna ing dakwa marga dadi pantoging panglarining prakara; 2 kêpohan nyauri utange wong sing ditanggung; 3 kêntekan akal.

(jêdhidhig) :

n-[x] kn 1 kaananing rambut sing ora kopèn; 2 ikêt-ikêtan saèm.jêplakan; 3 kêmbang mlandhingan; kc. jêdhig.

jêdhig :

kn: 1 rambut pating krêmbyah ora kopèn; 2 (ut. n-[x]) ikêt-ikêtan saèm. jêplakan.

jêdhil :

kn jêbling, sabawaning nyopot n-[x]: 1 êngg. njêblis, nyêrèt; 2 nyêthil, nyopot untu lsp; [x]-an: êngg. main sarana umbuk, sing mênang njupuk sêthithik; sa-[x]-an: êngg. sajêblisan tmr. nyêrèt.

(jêdhindhil) :

n-[x] kn kêntekan kakuwatan marga kodanan ut. kasiram ing banyu.

jêdhing :

kn 1 wadhah gêdhe sing digawe wêsi; 2 êngg. wadhah banyu kaya kulah dianggo adus.

(jêdhir) :

n-[x] kn kêladuk maju tmr. lambe.

(jêdhit) :

I n-[x] êngg. kn njêblis, njêdhil. II n-[x] êngg. kn: gêlungan alus sarta tata.

(jêdhudhug) :

n-[x] êngg. kn mbêdhudhug.

jêdhug :

êngg. kn anjog ing, pantog ing;

jêjêdhug :

êngg gêgêdhug, bêbenggol; kc. jadhug.

jêdhul :

kn 1 katêrangane mêtu; 2 jêbul, anjog ing; n-[x]: mêtu, mêncungul, ngaton; jumêdhul: mêtu ngaton.

jêdhung :

kn ar. ulêr saèm. ulêr kèkèt.

jêdhur :

kn saèm. jêdhèr luwih sêru.

(jêdhodhog, jêdhodhot) :

n-[x] kn linggih tanpa tumandang ing gawe sarta ora mênganggo samêsthine.

(jêdhog) :

n-[x] êngg. kn njêdhodhog.

jêdhok :

êngg. kn andhok, dunung.

jêdhor :

kn pêpindhan swaraning bédhil; kc. jêdhur, jêdhèr.

jêdhot :

kn: 1 pêpindhan swaraning mrêcon lsp; 2 êngg. numbuk, mbêntus; 2 êngg. (ut. kê-[x]) kalah main.

jêg :

kn wc. ajêg; di-[x]-ake: diajêgake; sa-[x]-e: salawase; sa-[x] jumblêg; salawase urip.

(jêgadul) :

n-[x] kn ora sumèh polatane, njadhul.

(jêgagig) :

n-[x] kn bali sêmu kagèt.

(jêgèg) :

n-[x] kn ndêgèg.

(jêgègèk) :

n-[x] kn tansah ngguyu.

(jêgègèng, jêgènggèng) :

n-[x] êngg. kn mbêgènggèng (wis rada mari).

(jêgègès) :

n-[x] kn tansah ngguyu.

jêgèr :

isih [x] pc isih ênom bangét.

(jêgêdhag, jêgêdhêg) :

n-[x] kn katon gagah abrêgas.

(jêgidhêg) :

n-[x] kn ora gêlêm omong (tumandang, ngrungokake lsp).

(jêgigik) :

n-[x], [x]-an kn padha ngguyu lirih.

(jêgigis) :

n-[x] kn tansah ngguyu; 2 njêginggis.

(jêgil) :

n-[x] kn 1 tansah watuk ngikil; 2 linggih ing papan sing dudu mêsthine, njèhèh.

(jêginggat) :

n-[x] kn tangi kagèt.

(jêginggis) :

n-[x] kn katon kuru pucêt.

(jêglag) :

! n-[x] êngg. kn 1 linggih lèyèh-lèyèh; kc. dhêglag, jêglag; 2 êngg. kn. mangan. II [x]-jêglèg: tansah nywara jêglèg; kc. jêglèg.

jêglèg :

kn pêpindhan swaraning lawang gathuk, tênunan lsp.

(jêglêg) :

n-[x] êngg. kn nggêglêg, mênêng marga susah.

jêglig :

kn 1 katêranganing kêsandhung; 2 kandhêg; [x]-an êngg: gêjligan.

(jêglug) :

n-[x] kn mbêntus; kê-[x]: kêbêntus.

(jêglog) :

n-[x] êngg. pc: linggih ngenak-enak; [x]-an êngg: blebekan sungu ana lêgok-lêgokane dianggo cithakan bênik lsp.

(jêglong) :

[x]-an kn 1 luwangan, bolongan kanggo pasangan; 2 pc. srekalan. plesedaning ginêm; kê-[x]: 1 kêblusuk ing jêglongan; 2 kêsrekal ginême; 3 nandhang karibêdan.

jêgnèn :

êngg. pc gajêge, elingku.

(jêgutru) :

n-[x] êngg. kn suntrut.

(jêgug, jêgog) :

n-[x] kn nywara huk-huk tmr. asu.

jêgul :

kn 1 lawe (gombal, sêpêt lsp) digarani digawe ngêcèt, mopok bathikan lsp; 2 êngg. susur.

(jêgunggut) :

n-[x] ut. [x]-[x] kn: milang-miling tumungkul sêmu nggêgolèki.

(jêgur) :

n-[x] kn: 1 nyêmplung, ambyur; 2 ganti nindakake pagawean sing kurang pantês; wis jumêgur: wis misuwur; kê-[x]: kêcêmplung; kc. jêgur.

--- 87 ---

(jêgodhag) ~ (jêmblêng).

(jêgodhag) :

n-[x] kn ombèr, ngilak-ilak, ngênthak-ênthak.

(jêgodhah) :

n-[x] kn 1 amba tmr. bolongan lsp; 2 ombèr.

(jêgog) :

kc. jêgug.

(jêgogos) :

n-[x] kn mbêgogok, njêdhodhog.

(jêgogot) :

n-[x] kn ora gêlêm tumandang ing gawe; kc. jêgot.

(jêgogrog) :

n-[x] pc mbêgogok, njogrog.

jêgong :

kn 1 lêgok ing têngah, kb. cèpèr; 2 (ut. [x]-an) lêmah sing lêgok, jugangan, pluwang; 3 êngg. jugangan ing tanduran têbu; kc. lobang; 4 guthêkan ing prau sing lêgok; di-[x]: 1 dilêgok ing têngah; 2 êngg. dijugangi tmr. tanduran têbu.

(jêgos) :

n-[x] mbêgogok; kc. jêgogos.

(jêgot) :

n-[x] kn suthik tumandang ing gawe; kc. jêgogot.

(jêgrag) :

n-[x] kn ngadêg tmr. rambut (wulu) marga kagèt; kc. jêgrig.

jêgrèg :

kn kc. jêglèg.

(jêgrêg) :

n-[x] kn njêngêr, dhêlêg-dhêlêg; kc. jêglêg.

(jêgrig) :

n-[x] kn 1 ngadêg tmr. wulu (rambut); 2 pc. wêdi.

(jêgros) :

n-[x] ks mbêgogok.

(jêkangkang) :

n-[x] kn 1 tiba ngathang-atang; 2 (ut. njêkangkang) ks. mati.

jêkat :

pc jakat.

jêkèk :

êngg. kn 1 katêrangane tiba; 2 jiblès, plêk padha; santri [x]: santri têmênan.

(jêkekal, jêkèkèl) :

n-[x] ut. [x]-an kn krekalan arêp tiba (ngadêg).

(jêkengkang) :

n-[x] êngg. kn njêkangkang.

(jêkèthèk) :

n-[x] kn gampang katêmune.

(jêkêning) :

n-[x] kn sarwa bêcik lan rêsik; kc. jêkining.

(jêkênong) :

n-[x] kn pating klunthung, ora singsêt tmr. klambi lsp.

(jêkêthêt) :

n-[x] njênggirat kagèt.

(jêkêthut, jêkithut) :

n-[x] kn 1 mawa lêlêmpitan, rada nglunthung tmr. dondoman lsp; 2 êngg. nêkuk mêngkêrêt tmr. alis (marga nêpsu).

(jêkining) :

n-[x] kn 1 katon apik arêsik; 2 (kuning [x]) kuning arêsik.

(jêkithat, jêkithit) :

n-[x] kn pucuke nêkuk munggah tmr. brêngos ut. alis; kc. jlêkithat.

(jêkithing) :

n-[x] êngg. kn 1 saèm. kithing; 2 ora bisa nyambutgawe.

(jêkithit) :

kc. jêkithat.

(jêkithut) :

kc. jêkêthut.

jêklèk :

kn putung, coklèk; n-[x]: 1 tumangkêp (njêpat) nywara klèk; 2 mutung; 3 kandhêg, ora maju; rèk [x]-an: rèk gêrètan (nganggo batu).

jêkluk :

kn pêpindhaning swara mung si ... sing tansah diucapake mung si ...; n-[x]-i: nêkuki driji nganti muni jêkluk-jêkluk.

(jêkut) :

n-[x] kn adhêm bangêt.

(jêkutrut) :

n-[x] kn ora sumèh, sêmu mrêngut (marga kagol).

jêkrèk :

êngg. kn jêpitan (pasangan tikus); n-[x]-i karcis: mbolongi karcis nganggo gunting jêpitan.

jêksa :

pc jaksa.

jêl :

[x]-[x] kn katêranganing mangan; kc. jêjêl.

(jêlag) :

I n-[x] êngg. ks 1 mangan; 2 ngapusi. II an-[x] jk: 1 dumadakan; 2 ngêblak, mênga amba.

jêlah-jêlih :

kn bêngak-bêngok; kc. jêlih.

jêlak :

êngg.êlak, enggal-enggalan.

jêlèh :

I kn 1 kumudu mutah, umor: 2 bosên; n-[x]-i: njuwarèhi, ora nyênêngake. II êngg. pc: jêlih.

jêlèk :

êngg. ks wadon; kc. bêlèk.

(jêlih) :

n-[x] kn mbêngok.

(jêlir) :

n-[x]-n[x] kn mêlèh-mêlèh-ake, mblakakake, nêrang-nêrangake sêmu nuturi: kê-[x]: kêwêlèh.

(jêlit) :

di-[x] kn dicumpi, diirit-irit, up. n-[x] pangan.

jêlma :

êngg. pc jalma.

(jêlu) :

n-[x] êngg. kn 1 (anyêb n-[x]) anyêb bangêt; 2 tanpa rasa; 3 (atine n-[x]) mangkêl- anyêl.

(jêluk) :

n-[x] êngg. pc: nyêluk, mbêluk.

jêmah :

kw ing têmbe.

jêmahat :

êngg. kn Jumuwah.

jêmak :

êngg. pc kc. jamak.

jêmala :

kw gitik, gêbug; dijêmalani: digêbugi; kc. jamala.

(jêmamut) :

ora ana wong n-[x] êngg. pc: ora ana wong sing ngetok.

jêmbak :

kn ar. jêjanganan tuwuh ing jêjêmbêgan.

jêmbangan :

kn 1 pêngaron gêdhe; 2 wadhah tanduran ut. kêkêmbangan.

jêmbar :

kn 1 alang lan ujure ngluwihi samêsthine, up. palêmahane [x]; 2 amba, up. dhadhane [x]; 3 kobèt, ora sumpêk; 4 lumahing raèn, up. pêkarangan iki [x]-e sabau; 5 akèh têtêpungane (kawruhe, kupiyane); [x] atine (sêgarane): wêlasan, sugih pangapura; [x] polatane: akèh kawruhe, akèh kupiyane; [x]-a kubure: pamuji marang wong sing mati supaya oleha swarga.

jêmbaran :

êngg. kn saèm. pêngaron nanging cèpèr.

jêmbat :

êngg. k jêmbar.

jêmbatan :

(M) êngg. kn 1 krêtêg; 2 krêtêg ing pêlabuhan; 3 padusan.

jêmbelit :

êngg. kn njaluk lèrèn sadhela tmr. main; kc. jèmbèt, jembit.

(jêmbelung) :

[x]-an êngg. kn jelungan, jethungan.

(jêmbèng) :

n-[x] kn mbênggang nganti luwih amba.

(jêmbèwèk) :

n-[x] kn njêwèwèk (amba cangkême).

jêmbêg :

kn jêblog lan rêgêd.

jêmbêr :

kn 1 rêgêd sarta têlês; 2 jênês; 3 êngg. ngênêg-ênêgi, ora ngrêsêpake; 4 (ut. jêjêmbêr) lêlêthêk; n-[x]-i: 1 njênêsi; 2 ngênêg-ênêgi.

(jêmblang) :

n-[x] ks 1 gêdhe wêtênge; 2 mêtêng gêdhe.

(jêmblèk) :

kn kc. jèmblèk.

jêmblêg :

êngg. kn njomblong (gumun).

--- 88 ---

(jêmbling) ~ jênêng.

(jêmbling) :

n-[x] kn 1 saèm. njêmbluk; 2 ks. mêtêng.

(jêmbluk) :

n-[x] kn 1 mblêndhuk tmr. wêtêng; 2 ks. warêg.

(jêmblung) :

n-[x] êngg. kn njêmbluk wêtênge; [x]-an: 1 (ut. wayang [x]) bngs.wayang golèk nyritakake lêlakone Umar-maya lan Marmadi (layang menak); 2 êngg. bngs. sêmangka cilik-cilik lan mblêndhuk.

jêmblok :

I kn 1 (ut.[x]-an) jêndhêlan (prongkolan) logam lsp; 2 wadhah mblêndhuk dianggo takêran lênga lsp. II n-[x] kn: mblèbèk, ndlêmok tmr. mangsi, malam lsp; kc. jêmblèk, jêmblèk; canthing [x]-an: cap bathikan sing dianggo pêngarak.

(jêmblong) :

n-[x] kn amblong tmr. lêmah; 2 suwung blung, ora diênggoni.

jêmblongan :

èngg. kn jêmbelungan, jelungan.

jêmbuk :

êngg. kn bngs. arit.

jêmbul :

êngg. kn jambul, bulu-bulu ing topi (cêmêthi).

jêmbung :

êngg. kn bngs. cuwo.

jêmbut :

kn rambuting wêwadi; 2 rambut jagung lsp.

(jêmbuwal) :

n-[x] êngg. kn mbuwêl, riyêl akèh (tmr. iwak loh).

(jêmbrang) :

abang n-[x] êngg. pc abang mbranang.

(jêmbrung) :

n-[x] kn rêgêd kêthukulan sukêt (kêbak uwuh lsp).

jêmèk :

kn ngêmu banyu, têlês mblêthok.

jêmika :

pc jatmika.

jêminul :

ut. n-[x] kn mênul-mênul, mêndat mêlar banjur kêmpêl manèh; [x] kaya kênul pc: ndablêg.

jêmu :

(M) êngg. kn bosên, jêlèh.

(jêmuk) :

n-[x] êngg. pc njupuk.

jêmun, :

esuk [x] êngg. pc esuk umun-umun.

jêmunak :

kn ar. panganan.

jêmur :

br ajur (asal saka jumur lingga jur).

(jêmut) :

n-[x] êngg, pc njupuk.

jêmuwah :

pc jumuwah.

(jêmok, jêmot) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

(jêmpalik) :

n-[x] kn 1 mbalik, malik; 2 tiba sing ngisor dadi ana dhuwur; [x]-an: tansah njêmpalik (turu sayah bangêt); direwangi nungsang n-[x]: dilabuhi rêkasa bangêt.

jêmpana :

kn bngs. tandhu gêdhe wujud omah-omahan.

jêmparing :

ki panah.

(jêmperok) :

n-[x] êngg. kn katon ayu (marga gêlungane ut. pacake sarwa apik).

jêmpina :

kn 1 ar. woh sabangsa suwêg; 2 bayi lair durung mangsa.

jêmpiring :

êngg. kn pacul tanpa bawak.

jêmpling :

lombok [x] kn lombok rawit; n-[x] ut. n-[x]-n-[x]: nangis njêrit.

(jêmput) :

n-[x] êngg. kn njumput.

jêmpo :

kn 1 tuwa bangêt lan sèkèng; 2 (ut. jêmpon) wong sing wis tuwa tmr. padesan wus ora kêna ing aradan.

jêmpol :

kn 1 driji sing gêdhe dhewe; 2 (ut. [x]-an) sing bêcik dhewe, sing pinunjul; ênggone njênthik, arêp di-[x] pc: ênggone njaluk, arêp gênti dijaluk.

jêmpon :

kn kc. jêmpo.

jêmpor :

êngg. kn jimpe, epor; kc. jempor.

jêmprit :

lombok [x] kn lombok rawit; n-[x]: njêmpling.

jêmrut :

êngg. pc jumêrut, jêmêrut.

jênak :

I kn tlatèn (krasan) nênunggoni. II di-[x]-ake êngg. pc: dijênêngake, diarani.

jênang :

kn bubur, jênênge warna-warna sarta akèh sing dianggo slamêtan, kyt: [x] abang, [x] baro-baro, [x] palang lsp; [x] salayah pr: wis golong pikir; [x] dodol tiba wêdhi pr: rêmbug wis golong banjur ana sing ngrêribêdi; n-[x]: 1 olah jênang; 2 ngêjuri gamping nganggo banyu; n-[x]-i: njangani, nylamêti; di-[x]-ake abang: dislamêti jênang abang yaiku dijênêngake; [x]-an: 1 têtironing intên, kaca lsp, up. mote [x]-an; 2 ([x] gaplèk, [x] karèt) sèlluloid; ( kertas [x]-an) mikah.

jênar :

kw kuning.

jênat :

(A) kn pirdus, swarga; wis [x]: wis mati; [x]-e si Suta: nalikane si Suta isih urip.

jêndika :

êngg jêngandika, ijêngandika.

jênjêm :

kn ayêm lan têntrêm (ora kakehan pikir).

jêndhela :

pc kc. cêndhela.

(jêndhêl) :

n-[x] kn 1 dadi atos (kênthêl); 2 êngg. pc. ora lunga-lunga, manggon; 3 êngg. pc. ora gathekan; ke-[x]-ên: bisa mlêbu nanging ora bisa mêtu; [x]-an: pringkilan (jêmblokan) êmas lsp.

(jêndhil) :

n-[x] kn 1 njêmbling wêtênge; 2 êngg. pc. diêlud (dikungkung) ora mêntas-mêntas tmr. dolanan.

jêndhul :

kêcik [x] kn kêcik sing kiwa têngêne mblêndhuk, kb. gêpak, lèmèt; jêjêndhul: gêgêdhug, jêjênggul; n-[x]: mblêndhuk, mbêndhul.

(jêndhol) :

n-[x] kn abuh mêntas diêntup tawon lsp; kc. jêndhol.

jêne :

k kuning, êmas; [x]-an k: kuningan.

jêne-jênenan :

pc. k mas-masan (mas palson).

jênèh :

pc jêr, jêrnèh (awit, mulane mêngkono jalaran).

(jênès) :

n-[x] êngg. kn kc. cêngès, jêngès.

jênèwêr :

(W) kn ar. minuman kêras.

jênêk :

I êngg. pc jênak. II kw: bungah, sênêng.

jênêng :

I kn adêg-adêg, peranganing gêdhèg (pagêr lsp) sing ngadêg; jêjênê: 1 wêwakiling wong sing wajib ngawat-awati pagawean; 2 wêwakiling pêngulu; 3 adêg-adêging lawang; [x] mara br: aku; jumênêng ki: 1 ngadêg; 2 madêg ratu, ngrênggêp pangkat; jumênêngan: riyaya nalika ndadèkake ratu; dijumênêngake: diangkat, didadèkake ratu lsp; n-[x] êngg: ngadêg; n-[x]-i 1 nunggoni prêlu ngawat-awati; 2 mèlu nunggoni ing parêpatan lsp; 3 ndèkèki adêg-adêg ing lawang, pagêr lsp; pan-[x]-an: 1 kn. adêg, pangkat, up.

--- 89 ---

(jênêng-cilik) ~ (jênggurêng).

pan-[x]-aning ratu; 2 kowe; 3 ki. têkên; pan-[x]-an dalêm (wc. nandalêm) ki: kowe; pan-[x]-an ingsun br: aku; pan-[x]-an kula (kawula) br: aku; pan-[x]-an sampeyan k: kowe; [x]-an dalêm ki: diasta (digawe) dhewe ing panjênênganing ratu). II n. nama k. asma ki: aran, pêparab; [x]-e pc: têgêse; di-[x]-ake: diarani, diwènèhi têtêngêr jênêng.

jênêng-cilik :

n. nama alit. k. asma timur ki jênêng nalika isih bocah.

jênêng-tuwa :

n. nama-sêpuh k. asma sêpuh ki jênêng sawise rabi (omah-omah).

jênês :

kn 1 jêmbêr; 21 ngênêg-ênêgi.

jêni :

(W) kn gudhang wadhah gêgaman ing bètèng.

jênis :

(M) êngg. kn warna, jinis.

jênitri :

kn ar. woh sok digawe bênik, têsbèh lsp.

jênu :

kn ar. wit oyode mawa wisa sok dianggo misaya iwak; [x] tawa wngs: tungkul; n-[x]: misaya iwak nganggo jênu.

(jêntung) :

n-[x] kn thêngêr-thêngêr marga kêcuwan ut. gêtun.

(jêntus) :

êngg kc. bêntus.

(jêntol) :

I n-[x] kn njentol. II di-[x], di-[x]-ake êngg: 1 dipêksa nyambut-gawe sing dudu mêsthine; 2 diêlud, dikungkung.

jêntrung) :

n-[x] êngg. kn. njêntung.

(jênthar) :

n-[x] kn katon dawa nyongat munggah tmr. buntut lsp.

(jênthara) :

n-[x] kn bagus asigrak tmr. jêjaka.

(jênthat) :

n-[x] êngg. kn njênthar.

jênthik :

kn driji sing cilik dhewe; n-[x]: njaluk sêthithik; ênggone n-[x] arêp dijêmpol: ênggone njaluk, arêp gênti dijaluk.

(jênthir) :

n-[x] kn saèm. njênthar nanging sêthithik (cilik).

(jênthit) :

n-[x] kn njênthir.

jênthu :

êngg. kn lêmu lan kiyêng tmr. pawakan.

(jênthok) :

n-[x]-i êngg. kn mrangguli.

jênthot :

I êngg. kn kc. jênthu. II n-[x] êngg. kn: nyêntèg nganggo kênèkêr (bendha, gangsingan lsp); [x]-an: ar. mainan nganggo kênèkêr disêntèg.

jêng :

I 1 kw sikilk; 2 wc. kangjêng.

jêngal-jêngil :

kn mung siji othal-athil tmr. untu lsp; kc. jêngil.

jêngandika :

br kowe; kc. ijêngandika.

(jêngat) :

n-[x] kn 1 nyongat dadakan (ngêgèt); 2 êngg. kagèt.

jêngat-jêngit :

kn bola-bali njêngat tmr. buntut lsp.

(jêngèk) :

I n-[x]: 1 njèngèk, ngumbulake sirah ngêgèt; 2 mbêngok ngêgèt, dadakan nywara sêru. II êngg. pc: kajênge (karêbèn, ya bèn).

(jêngèngèk) :

n-[x] kn njèngèk, sirahe diumbulake badane linggih ut. turon.

(jêngès) :

n-[x] êngg. kn nyêngès; kc. cêngès.

jêngên :

êngg: jênêng.

(jêngêr) :

n-[x] kn dhêlêg-dhêlêg marga gumun ut. kagèt.

jênggala :

kw kc. janggala.

jênggama :

kw kc. janggama.

jênggan :

I kw bngs. cantrik; kc. janggan. II êngg. kn: 1 janggêlan, durung têtêp (tmr. rêga, sêmayan lsp); 2 ringklih, sèkèng, ora sabaran.

jênggar :

êngg. kn 1 amba antarane; 2 amba, kobèt; di-[x]-ake: 1 diambakake antarane; 2 diêgarake (driji lsp).

(jênggarang) :

n-[x] kn katon gêdhe lan dhuwur tmr. omah.

jêngge :

I kn arak-arakan Cina padha nyandhang sing anèh-anèh; kc. jênggi. II n-[x]: êngg. kn: njênggle.

jênggèlèk :

kn katêranganing tangi têrus linggih; n-[x]: tangi sirahe têrus njènggèl.

(jênggèrèng) :

n-[x] êngg. pc katon gagah lan sigrak.

jênggèrèt-nong :

kn ar. kewan bngs. garèng-pung.

jênggêlêg :

pating [x] kn katon gêdhe-gêdhe lan mêncungul tmr. gunung, omah lsp.

jênggênêg :

êngg. kn pc. jênggêlêg.

(jênggêr) :

n-[x] ut. pating [x] kn katon gêdhe lan bêcik tmr. omah.

jênggêrêng :

kn blêgêr (sêsipatan) gêdhe; n-[x]: katon gêdhe.

jênggi :

I kn jêngge (aran-arakan Cina). II kn: 1 ar. têtuwuhan; 2 ar. pêlêm. III n-[x] êngg. kn: mondhong bocah.

(jênggigis) :

kc jêgigis.

jênggilêng :

kn wanguning mata amba lagi mêmandêng; n-[x]: mandêng nggêgolèki matane katon amba.

(jêngginggat) :

kc. jêginggat.

(jêngginggis) :

kc. jêginggis.

jênggirat :

kn katêranganing tangi (nolèh) marga kagêt ut. wêdi; n-[x] (nolèh) dadakan.

jênggiri :

kn ar. kewan rupane kaya macan nganggo sungu (mung ing crita ut. wayang).

(jênggit) :

n-[x] kn njimpit rambut katarik; jumênggit: lagi kêna dijênggit tmr. rambut.

(jênggle) :

n-[x] kn linggih nganthêng sarta mêmandhêng.

jêngglèng :

kn 1 pêpindhan swaraning wêsi ditumbukake; 2 ar. tawon bngs. tawon lêmah; 3 êngg. nyangklêg, gampang kasumurupan.

(jênggluk) :

êngg. kn jênggruk.

jêngglung :

kn pêpindhan swaraning gong lsp.

(jêngguk) :

di-[x] kn dijênggur, disotho.

jênggul :

kn 1 sing katon mêncungul; 2 (ut. jêjênggul) gêgêdhug, sing pinunjul dhewe.

jênggulêng :

pating [x] kn: gêgulungan tmr.ombak.

jênggung :

kn pêpindhan swaraning gong; n-[x] njagur sirah.

(jênggunuk) :

n-[x] kn katon gêdhe; kc. jênggênêg, jênggêlêg.

jênggur :

kn kc. jênggung.

(jênggurêng) :

n-[x] kn sêsipataning praèn sing mripate nggêrong alise têpung (wandane wong sing kêrêng ut. nêpsu).

--- 90 ---

(jênggut) ~ (jêrkêngkêng)

(jênggut) :

êngg. kc. sênggut.

(jênggodhag) :

pc. kc. jêgodhag.

jênggorong :

kn blêgêr (sêsipatan) sing katon gêdhe; n-[x]: katon gêdhe.

jênggrêng :

pc. kc. jênggêrêng.

(jênggrik) :

1 n-[x] pc. kn kuru nganggrik-anggrik (kêrêp lara, ngênês lsp). II n-[x] êngg. kn: maglik-maglik (dumunung ing papan sing dhuwur).

(jênggruk) :

n-[x] kn 1 linggih tumungkul ngêkêp dhêngkul (bantal); 2 ks. lara; 3 ks. nênunggoni (nyambutgawe) ing panggonane liyan ora lunga-lunga.

(jêngil) :

n-[x] kn 1 katon mênthingil ijèn; 2 linggih mênjila (ngijèn).

(jêngit) :

n-[x] nyongat sêthithik tmr. marang sing lêmbut-lêmbut; kc. jêngat.

(jêngkang) :

di-[x]-ake kn dijorogake katêpak ing dhadhane nganti tiba klumah; kê-[x]: tiba mundur klumah.

jêngkang-jêngking :

kn bola-bali tumungkul kaya mbrangkang; kc. jêngking.

jêngkar :

ki budhal, mangkat, lunga.

(jêngkelang) :

n-[x] kn tiba kêjêngkang, njomplang.

(jêngkenang) :

êngg. kc jêngkelang.

(jêngkêlit) :

n-[x] kn njungkir, nggulung sirahe ana ingisor.

jêngkêr :

êngg. kn gêdhe sarta rosa.

jêngkêrut :

kn jêkêthut, linthingan kulit lsp; pating [x]: padha njêkêthut tmr. kulit; n-[x]: nglinthing, njêkêthut.

(jêngking) :

n-[x] kn 1 mêngkurêb bokonge dijongakake; 2 ks. têturon ora tumandang ing gawe; 3 ks. mati.

(jêngklèk) :

kê-[x] êngg. kn kêsliyo sikile.

(jêngklok) :

ke-[x] êngg. kn kêpletre sikile kêtêkuk.

jêngku :

ki dhêngkul.

jêngkok :

êngg. kn 1 dhingklik; 2 buntêlan têmbako.

(jênguk) :

n-[x] êngg. pc linggih karo mandêng.

(jêngur) :

kc jênguk.

(jêngok) :

kc jènguk.

(jêngor) :

kc jênguk.

(jêngongok) :

n-[x] kn ndêngongok, gulune nglangak arêp ngungak.

Jêpan(g) :

kn ar. tanah sawetane nêgara Cina.

(jêpapang, jêpaplang) :

n-[x] kn ndhaplang (mbapang) tangane.

(jêpaplêm) :

n-[x] êngg. pc 1 njèplêm, linggih mênêng be (cangkême mingkêm); 2 ora mèlu-mèlu, ora oleh-olehan.

(jêpat) :

n-[x] kn 1 uwal saka ing gathukan ngêgèt; 2 oncat saka ing pangengeran; 3 mutung, nglungani marga kagol lsp; [x]-an kn: wilah ut. wilahan wêsi dianggo pêsatan ing pasangan lsp.

(jêpèplèk) :

n-[x] êngg. pc njèplèk, njeple.

jêpèt :

êngg. pc kc. jêpit.

(jêpiping) :

n-[x] kn 1 mringkus tmr. layangan; 2 mringkus lan njêgrag tmr. kuping; 3 pc. wêdèn, wêdi.

(jêpit) :

n-[x] kn 1 njapit, mlèpèt; 2 dumunung ing papan sing sumpêk; ke-[x]: 1 kêjapit, kêplèpèt; 2 kijènan, ora duwe têtêpungan; [x]-an: 1 japitan. piranti dianggo njêpit; 2 (ut. panjêpitan) papan sing njêpit (sasêla-sêlaning gêdhèg lsp).

jêplak :

kn katêranganing mêgar (mênga) ngêgèt; kala [x]: ar. kala manuk; n-[x]: mênga (mêgar) sêmu ngêgèt; [x]-an: 1 pêsatan ing kala ut. ing pasangan; 2 lawang (cêndhela) tangkêban mêngisor mêndhuwur.

(jêplih) :

putih n-[x] êngg. pc putih sêmu rêgêd.

(jêpluk) :

n-[x] kn 1 putung, coklèk; 2 mabur marga wis kalah tmr. gêmak; 3 cabar, ora dadi iksamêne, ora kêna diêndêlake; sakesuk n-[x] êngg: sasuwene wayah esuk.

(jêplok) :

êngg. pc kc. jêpluk.

Jêpun :

kn Jêpang; dluwang [x]: dluwang layangan; pitik [x]: pitik sing wulune lêmbut-lêmbut; têmbako [x]: têmbako sing rajangane lêmbut.

(jêpupung) :

n-[x] kn gumlethak ora kopèn tmr. mayit.

(jêput) :

sakesuk n-[x] êngg. pc sakesuk njêpluk.

(jêpot) :

lunga n-[x] êngg. pc lunga klepat ing sajroning rêrêmbugan.

(jêprah) :

n-[x] kn 1 ngêmbrah, ing êndi-êndi ana tmr. wowohan sing lagi ungsum; 2 pc. kaprah, lumrah ingêndi-êndi.

jêprak :

kn kêmbang jagung sing dhuwur (kêmbang lanang); n-[x]: mêgar tmr. bulu-bulu lsp.

jêprèt :

kn 1 pêpindhan swaraning wong nggêbiri, pêcut lsp; 2 katêrangan wêtuning panase srêngenge sing mêntas kasaput ing mêndhung; di-[x] êngg: digêbiri nganggo plepetan (ora kalingan mêndhung); [x]-an: êngg. plepetan piranti dianggo nggêbiri.

(jêprik) :

n-[x], pating [x] kn 1 padha katon njêgrig tmr. rambut, wulu lsp; 2 padha mlêkah cilik-cilik.

(jêpruk) :

sakesuk n-[x] êngg. pc sakesuk njêpluk.

jêprut :

mak [x] pc pêpindhan swaraning tali pêdhot lsp.

jêprot :

kn pêpindhan swarane nyuduk wêtêng lsp.

jêr :

kn 1 mula mêngkono, pancèn; 2 jalaran mêngkono.

(jêrak) :

n-[x] kn anjrak.

jêram :

k jêruk.

jêrang :

kw ak larangan, wêwalêr.

(jêrbabah) :

n-[x] êngg. kn njêpapang tangane (têturon); kc. jêbabah.

(jêbabak)[1] :

n-[x] kn katon abang raine marga muring.

jêrbasa :

pc juru-basa.

(jêrbèbèh) :

n-[x] êngg. kn njêbèbèh.

(jêrbèbès) :

n-[x] êngg. kn tansah ngêmu banyu, rèmbès tmr. mata.

jêrèh :

êngg. pc jêrih.

jêrih :

êngg. kn jirih.

jêring :

I êngg. kn jengkol. II n-[x] kn: sêngit (gêthing) bangêt.

(jêrkangkang) :

n-[x] kn gumlethak (mlumah ut. miring) sarta wis kaku tmr. mayit.

--- 91 ---

jêrlih ~ jih.

jêrlih :

pating [x] kn padha njêlih.

Jêrman :

kn ar. tanah ing Eropah uga karan Dhitslan.

(jêrmumuh) :

n-[x] êngg. kn tansah njêjaluk.

jêrnèh :

kn jênèh, jêr.

jêrnih :

kw bêning.

jêruk :

n jêram k ar. wit sarta wohe, bangsane warna-warna kaya ta: [x] bali, [x] gulung, [x] macan, [x] krenggotan, [x] kêprok, [x] pêcêl (nipis) lsp; [x] saajar: wanguning kalung (jungkat) saèmpêr tanggalan.

jêrum :

I n-[x] kn ndhêkêm tmr. sapi ut. kêbo. II n-[x] ut. n-[x]-i kn: 1 mbêbolèhi (ngrimuk) nganti murungake sêdyane sing bêcik; 2 mbêbolèhi amrih wurung ing pangantèn; ke-[x]: kêna ing krenah (bêbolèh).

jêro :

n lêbêt k adoh têkane ing dhasar, kb cêthèk; 2 kb. jaba, up. ing [x] omah; 3 lirih lan rêkasa tmr. swara (wong lara bangêt); 4 ora enggal awoh tmr. pari lsp; 5 ora enggal olèh jodho tmr. prawan; 6 ora enggal duwe anak tmr. wong wadon; 7 têrus ing batin, dirasakake têmênan, up. têmbungku mau aja kotampa [x]; 8 êngg. dalême priyayi gêdhe; [x] gêdhe êngg: dalême priyayi luhur; mantri [x]: ar. prajurit ing Ngayogyakarta; pari [x]: pari sing ênggone awoh suwe; kb. pari genjah; nandur pari [x] pr: wèwèh sing ora ngarêp-arêp wêwalês; mikul dhuwur mêndhêm [x] pr: agawe kuncarane wong tuwa; tinggal tapak [x] pr: mblenjani jangji (kasaguhan); mên-[x]: mlêbu ing jêro; njêroni: muwuhi nganti luwih jêro; njêrokake: agawe luwih jêro; ing jêron omah: ing jêro omah; sajêroning: 1 ing dalêm, up. sajêroning patang taun; 2 ing laladan, ing wêwêngkon; [x]-an kn: 1 peranganing badan sing ana ing jêron wêtêng; 2 ks. watak, atèn-atèn.

(jêron) :

kc. jêro.

jêrowan :

pc jêroan, kc. jêro.

(jêrpupung) :

n-[x] kn gumlethak ora kopèn; kc. jêpupung.

jêrtulis :

êngg. pc juru-tulis.

jêrthèk :

pating [x] êngg. pc katon lêthêk (rêgêd); kc. jêthêk.

jêrthut :

pating [x] pc padha muni jêthut; kc. jêthut.

jêrthot :

pating [x] pc padha muni jêthot; kc. jêthot.

jêsa :

pc jêksa, jaksa.

jêsmani :

pc jasmani.

jêt :

mak [x] kn katêranganing oyag ngêgèt; sa-[x]-an: saoyagan.

jêtmika :

pc jatmika.

(jêtung) :

n-[x] kn kc. jêntung.

(jêthathus) :

n-[x] kn njathus, ndomble.

(jêthathut) :

n-[x] pc mrêngut.

jêthèt, jêthit :

kn pêpindhan swaraning ngancing lêmari lsp; n-[x]: 1 ngancing sarana kunci; 2 mutêr uliran listrik lsp.

jêthut :

mak [x] kn pêpindhan swaraning driji ditêkuki, kawat (tali) dipanthêng pêdhot lsp; n-[x]-i: nikêli (nêkuki) driji.

(jêthuthut, jêthothot) :

n-[x] pc 1 katisên, kadhêmên; 2 mrêngut, mbêthuthut (pêtêng ulate).

jêthot :

kn pêpindhaning swara saèm. jêthèt; n-[x]: 1 nikêli, nêkuki nganti muni jêthot; 2 pc. lunga (lèrèn) sanalika.

(jêthothor) :

n-[x] pc njathur, njathus.

(jêwawut) :

pc juwawut.

(jêwèwèk) :

pc juwèwèk. pc juwowol.

ji :

I n wc. siji (dianggo ngetung); sapisan [x] iki: mung sapisan iki bae. II êngg: aji; [x] têlu: (tuku) têlung sèn. III pc: wc. kaji, up. pak [x], wak [x].

(jib) :

di-[x]-ake êngg. pc: dipêsthèkake.

(jibah) :

di-[x]-ake marang: diwajibake marang, dipasrahake marang; ke-[x]: kêpopoh, kêwajiban.

jibar-jibur :

kn banjur gumampang marga wis têpung bêcik lsp.

jibêg :

kn 1 kêbak bangêt, pantog; 2 judhêg, susah bangêt.

jibêng :

êngg. kn kc. jibêg.

jibir :

kn congor babi; kc. jêbèr.

jiblèng :

êngg. kn kc. jiblès.

jiblès :

kn plêk kaya, rupane padha trêp.

(jiblêg) :

n-[x] êngg. kn mênêng ora omong (mangsuli); kc. jublêg.

(jibung) :

[x]-an êngg. kn jadhuman, kêkumpulan.

jibur :

kn pêpindhan swarane wong adus byar-byur; kc. jibar-jibur.

(jibus) :

di-[x] ks dituroni.

(jibris) :

n-[x] kn 1 alambe kandêl; 2 ks. criwis, tansah omong.

(jidar) :

kc. jidhar.

jidêng :

ks mati.

(jidik) :

[x]-an ks gêmblakan.

(jidun) :

di-[x] kn dicêthot nganggo driji panuding lan panunggul katêkuk.

(jijal) :

êngg. pc jajal.

jiji :

(h,k) kn gigu, ênêg; n-[x]-i: ngênêg-ênêgi, nggigoni.

(jidhar) :

di-[x]-i kn digarisi; [x]-an: 1 garisan, garis kêncêng; 2 piranti dianggo njidhari.

jidhèt :

ks mati.

jidhêg :

êngg. kn jibêg, judhêg.

jidhul :

ks palanangan; n-[x]: 1 kn. njêdhul; 2 ks. sanggama.

jidhur :

ut. [x]-an kn bngs. tambur gêdhe, musik.

jidhor :

êngg. kn 1 jidhur; 2 ora [x] êngg. pc. ora prêduli.

jigalan :

êngg. kn gêdibal.

jiglug, jiglog :

êngg. pc dheglok, pincang.

jiglok :

êngg. kn rigol, gigol, tiba.

jiguh :

kn pakewuh, angèl; di-[x]-ake êngg: diiguhake.

(jigung) :

I n-[x] êngg. kn: jujur; bisa n-[x]: bisa kobèt. II kc. jegung.

jigur :

êngg. kn ampas wedang bubuk lsp; di-[x]: diêgongi sing ping pindhone.

jigrang :

êngg. kn kêdhuwurên tmr. bêbêdan, kêcêndhakên tmr. kathok; n-[x]: nggluyur.

jigol :

êngg. kn jiglok.

jih, jik :

êngg. pc isih.

--- 92 ---

jih ~ (jipuk).

jih :

(njih. ênjih, injih) êngg. pc inggih.

jiha :

br jiwa.

jihma :

(S) kw cidra, goroh.

jihmaga :

(S) kw ula; cs. 8.

jihmayuda :

(S) kw pêrang cidra.

jihwa :

(S) kw ilat.

jiit :

(C) êngg. kn sêlikuran (main).

jiyad :

(A) kn dhawuh; di-[x]: dipêksa, diprusa.

jiyarah :

(A) kn sujarah mênyang papan sing kramat.

(jiyut, jiyot) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

jik :

I êngg. pc isih. II êngg. pc: sing. III êngg. pc: gèk mangsa.

(jikik, jikuk) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

(jikut, jikot) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

jilak :

êngg. pc selak.

(jilat) :

di-[x] êngg. kn didilat.

jilêp, anyêb :

n-[x] êngg. kn anyêb njêjêt.

jilid :

I (A) kn 1 walulang samak layang; 2 peranganing layang sing urut-urutan sabuku-sabuku; 3 (ut. [x]-an) dondoman ing layang; n-[x]: nganthèt buku sarana dondoman; [x]-an: 1 dondomaning layang; 2 bngs. plipidan gilig; 3 êngg. nganggo wiron sing apik tmr. ikêt-ikêtan.

jiling :

kn jaling.

jilma :

kw jalma, janma; n-[x]: 1 kw. manjalma, dadi manungsa; 2 kn. (wis kaya manungsa) tutut, ora galak.

jim :

(A) kn bngs. roh sing duwe bêbudèn kaya manungsa; ka-[x]-an: alam (jagat) ing jim; kê-[x]-an: kêsurupan ing jim; kc. jin.

jimak :

kc jamah.

jimakir :

(A) kn ar.taun kang kawolu ing windu.

jimat :

(A) kn barang-barang sing dianggêp duwe daya sing ngungkuli kodrat.

jimawal :

(A) kn ar. taun kang katêlu ing windu.

jimbit :

êngg. kn kc. jembit.

jimbun :

kn pikun, tuwa bangêt.

Jimbung :

kn ar. sêndhang sakidul Klathèn ana buluse sing sok kanggo golèk pasugihan.

jimlêng :

mênêng [x] êngg mênêng tanpa cumuwit.

(jimuk, jimot) :

n-[x] êngg: njupuk.

jimur :

ut. truna [x] kn ar.ula mandi saèm. wêlang.

jimpe :

kn pêpês tanpa daya tmr. tangan lsp.

jimpit :

kn wilanganing barang lêmbut sajupukan pucuking driji, up. bêras sa-[x]; sa-[x] sakojong pr: ora adil; di-[x]: dijupuk nganggo pucuking driji.

jimpo :

êngg. kn kacu.

(jimprak) :

[x]-[x] êngg. kn jingklak-jingklak.

jimrah :

êngg. kn kaprah, lumrah ing akèh.

jin :

(A) kn jin.

jina :

(h) (A) kn laku sahwat.

jina :

(S) kw jêjuluke Sang Buda.

jinabat :

(S) kn mêntas sanggama durung rêrêsik; adus [x]: sêsuci sabakdane sanggama.

jinada :

kw tikus.

jinajah :

kc jinasah.

jinah :

I kn sapuluh iji tmr. wowohan, êndhog lsp. II kn laku sahwat; kc. jina.

jinah-kêthèk :

kn kêthèkan, cipowah.

jinak :

êngg. kn tutut.

jinantra :

kn rodha mêsin, rodha gêdhe diubêngake sarana banyu; kc. jantra.

jinasah :

(t) (A) kn layon, panguburing layon.

(jindik) :

di-[x] ks digêmblak.

jinja :

kn kanji, kapok (êmoh mara).

jinjang :

kn oyag-ayig, ora têtêp; [x] api goyang pr: api-api ngandêl bangêt, sajatine ora.

jinjing :

I kn jinjit. II n-[x] alis kn: njêngkêrutake alis (mripate diblalakake).

jinjit :

kn ngadêg sing tumapak mung pucuking dlamakan.

jindhul :

êngg. kn bintul.

jinêm :

kn antêng, jatmika, samun; [x] arum, [x] mrik, [x] sêkar, [x] sari pr: paturon; ka-[x]-an: 1 pulisi sandi, pulisi kapêtêngan; 2 panjaga ing tanah persil lsp.

jinis :

(A) kn bangsa, golongan sing nunggal kaanan.

(jintêl) :

n-[x] kn turu ngringkêl.

jintên :

kn ar. têtuwuhan wohe dianggo tamba (jamu) ana warna loro: [x] irêng, [x] putih.

jintul :

êngg. kn bintul.

jinthêngan :

êngg. kn jingkêngan tmr. ikêt-ikêtan.

jing :

I 1 êngg. pc sing, kang; 2 (ut. [x]-an) pancèn, layak. II njing pc: benijng. III dinjingake pc: dianjingake (dipetung).

jingga :

1 (ut. [x]-loka) kn: abang tuwa; 2 êngg. sêmbagi rupane abang; mirong akampuh [x] pr: nêdya mblela[2] (ngraman).

(jingglang) :

padhang n[x] kn padhang lan ora kasaput ing mêndhung tmr. rêmbulan.

(jingglêng) :

n-[x] kn mandêng (namatake) kanthi têmên-têmên.

jinggring :

kn mawa sikilan dawa, up. gêlas [x]; n-[x]: 1 katon dhuwur (marga dawa sikile, sikilane, cagake); 2 êngg. mangklik-mangklik ana ing dhuwur.

(jingkat) :

n-[x] njumbul marga kagèt.

jingkêng :

kn kêju; n-[x]: ora mingsêt-mingsêt tumandang ing gawe; [x]-an: ikêt-ikêtan katata mlipis.

(jingklak) :

[x]-[x] kn lincak-lincak.

jingklong :

kn lêmud gêdhe.

jingkol :

êngg. kn jengkol.

(jingkruk) :

n-[x] kn linggih ngrungkuk; kc. jungkruk.

(jingkrung) :

n-[x] kn turon gêgêre mbungkuk sikile nêkuk.

(jinguk) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

jipang :

kn 1 ar. waluh; 2 ar. panganan.

(jipik) :

I di-[x] êngg dijupuk. II n-[x] êngg. kn: njèplèk, gampang kasumurupan.

(jipuk) :

di-[x] pc dijupuk.

--- 93 ---

jipun ~ jlemprak.

jipun :

kn ar. wit.

(jiput) :

di-[x] pc dijupuk.

jipro :

(W) kn nyonyah Walanda (guru).

jira :

(S) kw jintên.

jirak :

kn 1 ar. wit sarta woh; 2 ar. dolanan, kc. cirak.

jirap :

kn katon uyêk-uyêkan sarta mratani.

(jirat) :

n-[x] êngg. kn ngetung, milang.

jirèh :

êngg. kn jirih.

jirêt :

kn tali sing dianggo ngala (ningsêti); n-[x]: 1 ngala nganggo jirêt; 2 nalèni, ningsêti; jumirêt: umur-umurane pari sing godhonge wis kuning mlêngkung.

jirih :

I kn wêdèn, ora kêndêl. II di-[x] êngg. kn: disigar.

jirika :

(S) kw. ak gangsir, jangkrik.

jirim :

êngg. kn bagean; n-[x]-[x]: mbage-mbage, minta-minta; n-[x]-i: mbagèhi.

jiring :

I kn nglingir; n-[x]: ngiris, nyigar. II kw: ngêdêgake, nangèkake.

jirna :

(S) kw ringkih, sèkèng, rusak.

jiro :

1 wc. siji-loro; 2 siji mungsuh loro.

jis :

êngg. pc wc. najis (sabawane ngêmohi, nyêpèlèkake); [x]-[x]-an: jothakan, nêng-nêngan.

jisin :

êngg jisim.

jit :

I êngg. pc aja. II ngê-[x] êngg. kn: ngiyat (mbukak) kêrtu.

jitah :

kn nanah.

jitu :

êngg. kn pêng-pêngan, mitayani.

(jitun) :

êngg kc. jidun.

jitus :

wc siji satus (sabên satus siji).

jicing :

kn klèlèting bêdudan.

jithêk :

êngg. kn lêthêk.

jithêt :

kn bithêt; n-[x]: nyulam (ndondomi) jarit lsp. sing suwèk.

jithok :

êngg. kn githok.

jiwa :

(S) kn 1 nyawa, sukma; 2 wong tmr. pangetung kèhing wong ing nêgara; 3 (ut. [x]-ku, [x]-ningsun) têtêmbungan marang kêkasih; anglong [x] br: pucêt marga sêdhih; lali [x]: ar. pêlêm; suduk [x]: nglalu sarana nyuduk; padu [x] dikanthongi pr: pintêr bangêt padu (nganti kaya Kyai Jiwa).

jiwagra :

(S) kw pucuking ilat; kc. jihwa, arga.

jiwana :

(S) kw urip.

jiwandana :

(S) kw 1 ar. têmbang gêdhe; 2 ar. gêlaring baris.

jiwang :

pc. wc siji ewang (siji edhang).

jiwangga :

(S) kw jiwa lan angga (jiwa raga).

jiwarêtna :

(S) kw ar. têmbang gêdhe.

jiwatma :

(S) kw (jiwa atma) urip lan sukma, têtêmbungan marang kêkasih.

(jiwêl) :

êngg. kn ciwêl.

(jiwir) :

n-[x] êngg. kn njèwèr.

(jiwit) :

di-[x] kn dipijit nganggo pucuking driji; jiniwit katut pr: yèn sanak sêdulure nandhang sangsara (utawa dirasani ala) awake dhewe katut krasa.

jiwita :

(S) kw. ak urip, nyawa.

(jiwut) :

[x]-[x] kn dhiwut-dhiwut.

(jiwo) :

n-[x] êngg. pc njupuk.

jlaburan :

êngg. kn pacitan; kc. jabur(an).

jladrèn :

kn jur-juran glêpung arêp digawe roti lsp.

jladri :

(W) kn gadri.

(jlajah) :

n-[x] kn njajah ingêndi-êndi, mratani.

jlajat :

I kn ngalamat bakal anane kacilakan lsp. n-[x]-i: awèh ngalamat.

jlag-jlig :

kn 1 bola-bali anjlog; 2 bola-bali têka.

jlag-jlog :

kn 1 munggah mudhun; 2 ora ajêg, mungguh[3] mudhun tmr. rêrêgan.

jlagêr :

pating [x] kn katon gêdhe-gêdhe lan dhuwur-dhuwur.

jlagur :

pating [x] kn padha ngadêg lan katon gêdhe-gêdhe.

jlagra :

I ki riyak. II tukang natah watu.

jlalat :

mak [x] kn owah pamandênge rêrikatan; [x]-an: mulat ngiwa nêngên (sêmu kêsusu ut. ora barès).

jlamun :

êngg. kn suwung tmr. pasar lsp.

(jlampar) :

n-[x] kn nlasar, nlèsèr, wrata (lakune, ênêre).

jlamprah :

kn ngingu rambut dawa, dawa buntute; kc. jlamprah.

jlamprang :

êngg. kn 1 jlamprah; 2 ar. kêmbang cêpaka alasan.

jlamprong :

kn 1 wulu buntut mêrak; 2 êngg. anak sing pêthingan.

(jlanah) :

n-[x] êngg. kn ngêmbrah, ingêndi-êndi ana.

jlantah :

kn 1 (lênga [x]) lênga sing wis dianggo nggêgorèng; 2 kayu [x]) êngg. arêng; n-[x] êngg: 1 njajah, njlajah papan ingêndi-êndi; 2 wis matuh nglakoni ala; ke-[x]: wis kêcirèn anggone nglakoni ala.

(jlanthir) :

n-[x] êngg. kn bagus tmr. jêjaka.

jlang-jlangan :

êngg. pc: 1 jag-jagan; 2 gluyaran, lunga nggugu karêpe dhewe.

jlang-jlong :

pc katêranganing lumaku jangkahe amba.

(jlanggrung) :

[x]-[x] kn gêdhe dhuwur tmr. pawakan.

(jlaprat) :

n-[x] kn nyaprang tmr. brêngos.

jlarang :

kn bngs. bajing gêdhe.

(jlarat) :

n-[x] êngg. kn: njonèt.

(jlarèh) :

n-[x] kn nggalêr, mawa galêran rada kandêl.

jlathêk :

êngg. kn lêthêk, rêgêd.

(jlèbèk) :

n-[x] êngg. kn njêbèbèh peyok.

jlèbèr :

kn jêbèr.

jlebrah :

timang [x] kn timang nganggo rêrênggan intên; n-[x] katon amba.

jlèdêng, jleding :

ks mati.

jlèg :

kn pêpindhan swaraning gêjlig lsp; di-[x]-i: êngg. dijègi.

jlèg-èlèr :

pc wira-wiri (bola-bali) têka; kc. èjlèg.

jlegor :

kn godhong kêtela pêndhêm.

jlembrak :

pating [x] êngg. kn kabèh nganggo rambut dawa, pating krêmbyah; kc. jembrak.

jlemprak :

pating [x] kn pating glidrah; kc. jimprak.

--- 94 ---

jlèntèh ~ jujug.

jlèntèh :

êngg. kc. jlèntrèh.

jlèntrèh :

kn rowa lan têrang tmr. andharan; di-[x]-ake: diandharake kanthi têrang.

jlèng :

kn 1 pêpindhan swaraning wêsi dipalu lsp; 2 kc. jrèng.

(jlethok) :

di-[x]-i êngg. kn dilethoki.

jlèwèhan :

êngg. kn clèwèhan, blewehan.

jlèwèr :

êngg. kn dlèwèr.

jlêbuk :

êngg. kn bngs. kranjang.

(jlêbud) :

n-[x] kn 1 mawa wulu cilik-cilik; 2 ora alus tmr. kayu sing dipasah lsp; 3 ora nganggo sandhangan sing rêsik.

jlêg :

kn pêpindhaning swarane (ut. katêrangane) anjlog, mudhun.

(jlêgedhag) :

n-[x] êngg. kn ngglebag, nggêblag.

(jlêgêdhag) :

n-[x] kn njêgêdhag.

(jlêgêdhêg) :

n-[x] kn njêgidhêg.

(jlêgid) :

n-[x] êngg enak, kêpenak.

(jlêgidhêg) :

n-[x] kn njêgidhêg.

jlêgur :

pating [x] kn padha nyuwara jêgur-jêgur.

(jlêgut) :

n-[x] kn njlênggut, mêmpên tumandang ing gawe.

(jlêgodhah) :

n-[x] kn amba lan jêmbar (kobèt) kc. jegodhah.

jlêgong :

pating [x] kn akèh jêglongane tmr. dalan lsp; [x]-an: jêgongan, jêglongan.

(jlêkèthèk) :

n-[x] kn gampang bangêt kêtêmu, njipik; kc. jêkèthèk.

(jlêkèthèt) :

n-[x] kn njlêkèthèt, njêkithat.

jlêmpah :

pating [x] kn pating blengkrah ora katata.

jlêmprak :

êngg. kn kc. jlêmpah.

(jlêntêr) :

n-[x] êngg. kn lêmês tanpa daya.

(jlênthar, jlênthir) :

kn kc. jênthar, jênthir.

(jlêthot) :

n-[x] êngg. kn lêmu kiyêng; kc. jênthu.

jlênggur :

pating [x] kn padha nyuwara jênggur-jênggur.

(jlênggut) :

n-[x] kn mêmpên (tumungkul) tumandang ing gawe.

(jlêngut) :

êngg. kc jlênggut.

jlêprak :

pating [x] kn padha njlêprak-njlêprak.

jlêprik :

pating [x] kn padha njêprik.

jlêrit :

pating [x] kn padha njêrit.

jlig :

1 mak [x] kn dumadakan têkan ut. mudhun; 2 êngg. gêjlig.

jligêr :

pating [x] kn pating glidrah, pating jligut.

jligur :

êngg. kn ampas, ampas wedang bubuk; kc. jigur.

jligut :

pating [x] kn katon akèh sarta padha ngodag-ngadêg.

(jlimêt) :

n-[x] kn namatake (nggolèki, milihi) kalawan titi bangêt; pêtêng n-[x] êngg: pêtêng dhêdhêt.

jlimprak :

pating [x] kn pating glidrah, pating jlemprak.

jling :

kn saèm. jlèng, jrèng.

(jlinggring) :

n-[x] kn katon dhuwur marga dawa sikilane; kc. jinggring.

jliring :

êngg. kn dliring.

(jlirit) :

n-[x] kn katon nggalêr cilik tmr. alis lsp.

jlithêng :

kn irêng agilap.

jlithêt :

pating [x] kn padha jithêt-jithêt.

(jlujur) :

pc. kc. dlujur.

jlugur :

pating [x] kn padha ngadêg (linggih) ngêbaki ngêndi-êndi.

(jlumat) :

di-[x] ut. di-[x]-i kn didondomi jarit lsp. sing wis suwèk; kc. jrumat.

jlumprit :

pating [x] kn pating jêmprit.

(jlungup) :

di-[x]-ake kn 1 dijorogake supaya kêcêmplung; 2 diloropake agawe cilaka; ke-[x]: tiba kêcêmplung.

jlurung :

êngg. kn dlurung.

jluwag, jluwêg, jluwog :

pating [x] kn akèh jêglongane, ora rata.

jlog, jlug :

kn sabawa (katêrangan) ing tiba, têka, mudhun lsp.

(jlomprong) :

n-[x]-ake kn mblasukake, nasarake; kê-[x]: kêblasuk, kêsasar, kapusan.

jlonèt :

êngg. pc bagus.

jlong-jlong :

kn 1 katêrangane lumaku (njangkah); 2 pêpindhaning swara saèm. jlèng.

(jlonggrong) :

[x]-[x] kn gêdhe lan gagah tmr. pawakan.

jlorah-jlarèh :

kn pating jlarèh; kc. jlarèh.

ju :

pc. wc. maju.

(jubad) :

pc. kc. bujad.

jubag :

êngg. kn jêmpo, jêmpon.

jubah :

(A) kn klambi dawa tumêka ing sikil.

jubak :

êngg. kn cubak, buk.

(jubar) :

n-[x]-i êngg. kn njugari.

jubêg :

pc judhêg, jibêg.

jubêl :

kn 1 cupêt, kurang dawa; 2 bujêl.

jubin :

kn lapisaning jrambah (bata, sêmèn lsp); n-[x]: nglapis jrambah nganggo jubin; kc. jobin.

jublang :

ut. [x]-an êngg. kn bêlik gawean.

jublêg :

I êngg. kn lêsung. II ut. n-[x] êngg. kn: njulêg. III n-[x] êngg. kn: mêndongong, mênêng bae, njênggidhêg. kc. jumblêg, jumlêg.

jublig :

êngg. ks bangsat.

jubung :

kn bngs. cangkir cilik; n-[x] ut. n-[x]-an: 1 lintingan dhuwit lsp; 2 kepang lsp. kadèkèk ing lambening tenggok supaya amot akèh; 3 êngg. payon cilik-cilikan.

jubur :

kn dubur.

jubriya :

(A) kn umuk, kibir; kc. ujubriya.

jubris :

êngg. kc jabris.

jubrisa :

kw. ak batur wadon.

(jud) :

di-[x]-i pc wc. diwujudi.

(jujag) :

[x]-an êngg. pc: bêjujagan.

(juju) :

di-[x] kn didulang (diloloh, dipakani) têrusan bae.

jujug :

kn papan sing diênêr tmr. lêlungan; n-[x]: 1 ngênêr ing papan; 2 têrusan anjog ing; n-[x]-i êngg: marani; [x]-an: 1 papan sing dijujug: 2 adhakan, gampang kêtêmu.

--- 95 ---

jujul ~ jumuntên.

jujul :

I kn 1 ora sêdhêng marga barange sing disèlèhake kêdawan; 2 susuk, dhuwit turahaning pambayar; n-[x] êngg: njaluk jujul; n-[x]-i: mènèhi jujul. II n-[x] kn: nusul; n-[x] wuwul pr: prakara sing muwuh-muwuhi rêkasa.

jujur :

kn 1 lêncêng, pênêr, lurus; 2 ngênggoni sabênêre, ora nakal tmr. wêwatakan; n-[x]-ake: diujurake, diênêrake sing bênêr.

(jujut) :

di-[x] kd kapas.

judha :

kw. ak diyan.

judhag :

kn jurang jêro; n-[x]: 1 njungupake ing jurang; 2 ent. sênêng agawe piala ut. karusakaning liyan.

judhas :

kn 1 ringas, giras; 2 lantap, sênêng njaili.

judhêg :

kn 1 wis pantog; 2 kêntekan akal, wis ora bisa mikir.

judhêl :

kn 1 pantog, wis ora ana banjure; 2 judhêg.

judhi :

I (S) kw pêrang, prajurit. II êngg. kn: main, ngabotohan.

jug :

kn katêranganing têmbung têka, têkan; kc. jujug.

juga :

kw mung, dhewe, ijèn, bae: sa-[x]: siji.

jugag :

kn jugag; di-[x]: dipunggêl, dicêkak.

jugah :

kn pacêt tmr. dolanan bengkat; jumugah: kêturutan, kêtêkan.

jugala :

(S) kw jodho, tandhing, bojo.

(jugang) :

n-[x]-i kn gawe pluwang; [x]-an: luwangan kanggo pawuhan lsp.

jugar :

I kn ora dadi, wurung; di-[x]-ake: diwurungake. II kn: jugrug, ambrol; n-[x] ut. n-[x]-i: njugrugi lêmah.

jug-jug :

êngg tibat-tobat![4]

jugil :

kn bngs. linggis gèpèng dianggo mbabah ut. nyongkèl.

(jugug) :

n-[x] kn nywara sêru ambal-ambalan tmr. asu; kc. jêgog, jêgug.

jugul :

I êngg. kn sêsulih, pangganti; di-[x]-i: disulihi; kc. jagul. II kn: bodho.

(jugur) :

n-[x] êngg. kn mbêgogok tanpa tumandang ing gawe.

jugrug :

kn ambrol tmr. gunung lsp; n-[x]-i: jugrug nibani; [x]-an: lêmah lsp. sing wis jugrug; kê-[x]-an: kêbrukan lêmah lsp. sing jugrug.

(jugrog) :

n-[x] êngg. pc mbêgogok, njugur.

(juh, joh) :

ora n-[x] pc ora bisa; kc. enjoh.

juk :

I pc wc. rujuk. II pc: wc. munjuk (ngunggahake). III n-[x] êngg. pc: banjur. IV n-[x] êngg. pc: njaluk.

juku :

êngg. pc 1 kiraku, tak-kira; 2 kok.

(jukuk, jukok) :

di-[x] pc: dijupuk.

jukung :

kn prau cilik (saèm. prau lêsung nganggo palang-palang).

jukur :

êngg. kn abuh.

jukut :

I kw jêjanganan; kc. dhukut. II (ut. jukol) di-[x] pc: dijupuk.

jul :

pc jujul (susuk).

julalat :

kn kc. jlalat.

(julêg) :

n-[x] kn jêro bangêt lan ndêdêr tmr. jurang lsp.

Juli :

(W) kn ar. sasi kang kapitu.

julig :

kn pintêr tmr. nindakake piala.

juluk :

I ut. jêjuluk kn jênêng, pêparab; di-[x]-i: diparabi, dijênêngake. II ut. [x]-an ki: githok. III mên-[x] kn: mingsêt munggah tmr. wong têturon; di-[x] êngg: diranggèh; di-[x]-ake: diingsêt munggah.

julung :

kn penêsthi bakal nandhang kacilakan marga laire mbênêri waktu sing dianggêp ora bêcik.

julung-kêmbang :

kn (bocah) sing lair mbarêngi plêthèking srêngenge (bakal nêmoni kewan galak).

julung-pujut :

kn kn 1 ar. wuku sing kaping lima-las; 2 (bocah) sing lair sajroning wuku kasêbut.

julung-sarap :

kn (bocah) sing lair ngarêpake surup srêngenge.

julung-sungsang :

kn (bocah) sing lair wayah bêdhug awan.

julung-caplok :

kn (bocah) lair mbarêngi suruping srêngenge (bakal dicaplok macan).

julung-wangi :

kn 1 ar. wuku sing kasanga; 2 (bocah) sing lair mbênêri wuku kasêbut.

(jum) :

di-[x], di-[x]-[x], di-[x]-i kn ditata, dipilihi banjur diklumpukake katata.

Jumadilawal :

(A) kn ar. sasi kang kalima.

Jumadilakir :

(A) kn ar. sasi kang kanêm.

jumagar :

kn isih cilik lan ênom (gênjik lsp).

Jumahat :

êngg. kn Jumuwah.

jumantara :

kw langit, awang-awang; cs. 0.

jumantên :

kw jumêrut; kc. jumara, jamrut.

jumara :

kw jumêrut.

jumlah :

(A) kn 1 gunggung, kèhe; 2 ora [x] êngg: ora cocog tmr. gunggungan (petungan).

jumblang-jumblêng :

êngg. kn pating jlêgong.

(jumblêg) :

n-[x] êngg. kn mênêng bae; kc. jubêg, jumlêg; sajêg [x]: sajêg jumlêg (salawase urip).

jumblêng :

kn kakus.

jumblo :

êngg. kc. jomblo.

jumbuh :

kn 1 padha rupane (wangune); 2 dhumpyuk; 3 rujuk, padha nunggal karêp.

(jumbul) :

n-[x] kn njola, nyumêd.

jumênêng :

kc. jênêng.

jumêrut :

(A) kn bngs.intên warnane ijo.

jumlah :

(A) kn gunggung, kèhe.

jumlêg :

sajêg [x] kn salawase urip.

(jumuk) :

di-[x] êngg. pc: dijupuk.

Jumuntên :

kd jumuwah.

--- 96 ---

Jumungah ~ jurnalis.

Jumungah :

êngg. kn Jumuwah.

jumurung :

kn nayogyani; kc. jurung.

(jumut, jumot) :

di-[x] êngg. kc dijupuk.

Jumuwah :

(A) kn dina kang kaping nêm; sa-[x]: saminggu (7 dina); [x]-an: sêmbahyang mênyang Mêsjid ing dina mau.

(jumpalik) :

n-[x] kn kc. njêmpalik.

jumput :

kn `1 sapit cilik dianggo njupuk barang sing lêmbut; 2 saèm. jimpit; n-[x]: 1 njimpit, njupuk nganggo pucuking driji; 2 (ut. n-[x]-i) mbubuti nganggo jumput; [x]-an: (ikêt, kêmbén lsp) sing mawa gambaran pating plênik putih (panggawene sarana dibundhêli).

jumrah :

êngg. kn lumrah.

jumrunuh :

kn tansah njêjaluk; kc. jêrmunuh.

jumrut :

êngg. pc. jumêrut.

jumrojog :

kn dumadakan têka (mlêbu).

jun :

kn klênthing gêdhe; pan-[x]-an br: kundhi (tukang gawe grabah).

junjang :

êngg. kn 1 cagak sanggan, jêjênêng; 2 ut. [x]-krawat: ar. punggawa kalurahan ing desa; kc. jonjang.

junjunan :

kn ar. iwak loh.

(junjung) :

n-[x] kn 1 ngumbulake, ngangkat diumbulake; 2 ngunggahake pangkat; 3 mundhi-mundhi, ngurmati; 4 ngalêmbana, ngompak; n-[x] ngantêbake pr: ngalêmbana nanging karêpe ngasorake (ngrèmèhake); n-[x] pundhak: ngobahake pundhak nyasmitani yèn ora wêruh (ngrêti); [x]-an: 1 êngg. urugan; 2 angkatan, unggah-unggahan pangkat; 3 êngg. pamarentah, panggêdhe.

june :

pc tujune (bêgja dene ...)

Juni :

(W) kn ar. sasi Walanda kang kanêm.

junub :

(A) kn jinabad.

junun :

kn ayêm, têntrêm, tata; ora [x]: 1 nganèh-anèhi; 2 ora tata, ora urus; kc. majênun.

juntrung :

ora [x] êngg ora urut, ora tata.

(junthit) :

n-[x] êngg. kn sikile buri diunggahake tmr. jaran.

jung :

kn 1 ukuran jêmbaring sawah ( 4 bau = ± 28386 m2); 2 (sawah [x]) êngg. sawah duwèke wong akèh.

(jungjung) :

n-[x] êngg. kn njunjung.

junggêl :

I êngg. pc jungkêl. II êngg. pc: janggêl.

(junggla) :

n-[x] êngg. kn njola.

jungkang :

n-[x] êngg. kn njongkèng, ngangkat diumbulake; krêtêg [x]: krêtêg gantung (kêna dijêplakake); kc. jongkang.

jungkar-jungkir :

kn jêngkang-jêngking; kc. jungkir.

jungkas :

êngg. kn 1 têkên dianggo mlaku; 2 jungkat.

jungkat :

I sêrat k. pêthat ki ar. piranti dianggo natasake lan ngêlus rambut, arane warna-warna up: [x] plêngkung, [x] suri, [x] cênthing lsp; n-[x]-i: ngêlus rambut nganggo jungkat. II êngg. kn: têkên.

(jungkêl) :

n-[x] kn tiba saka ing dhuwur êndhase ana ing isor; n-[x]-ake: 1 nibakake nganti njungkêl; 2 njungkir gêndul lsp. supaya kothong; kê-[x]: tiba njungkêl.

(jungkir) :

n-[x] ut. n-[x] walik kn 1 kang pancèn ana ing dhuwur kawalik ana ing isor; 2 êndhase ana ingisor, sikile ana dhuwur; mbalik [x]: 1 jêngkêlitan; 2 rêkasa bangèt.

(jungkit) :

kn kc. jongkit.

(jungklang) :

n-[x] êngg. kn njulêg.

jungkung :

êngg. kn jukung.

(jungkur) :

n-[x] êngg. kn jugrug.

(jungkrah) :

n-[x]-i êngg. kn ndhungkrahi.

jungkrug :

êngg. kn jugrug.

(jungkruk) :

n-[x] kn ndhungkluk, tumungkul.

(jungla) :

n-[x] êngg. kn njola.

(junguk, jungok) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

jungut :

ut. (pa)-[x]-an kn sênthong mawa padusan; dhampar [x] br: pajungutan.

(jungok) :

n-[x] êngg. kn njongok.

(jupuk) :

n-[x] n. mêndhêt k. mundhut ki: 1 nyêkêl apa-apa banjur digawa; 2 têgêse entar akèh bangêt, up. n-[x] bathi limang sèn; n-[x] punggawa anyar lsp.

(jupot) :

n-[x] êngg. pc njupuk.

jur :

I êngg. pc. wc. kojur. II kn linggane têmbung ajur, êjur; [x]-[x]-an: barang sing wis diêjur. III (njur) pc: banjur. IV di-[x]-ake pc: diujurake.

(jurag) :

n-[x] kn ngoyak, mburu; wong [x]: tukang misaya iwak.

juragan :

êngg. kn 1 sudagar gêdhe; 2 lêlurahing pakaryan; 3 lurah; 4 tuwan tanah; [x] dharat: juragan sing nyêdiyani kabutuhane prau misaya iwak; [x] laut: lêlurahing prahu misaya iwak.

(jurak) :

êngg. kn kc. jurag.

juran :

êngg. pc ujuran.

jurang :

kn lêdhokan jêro ing antaraning gunung ut. kali; [x] grawah ora mili pr: katone loma, nanging sajatine cêthil; n-[x]-ake: 1 nyêmplungake ing jurang; 2 ngloropake, mblasukake; kê-[x]: kêcêmplung ing jurang; ke-[x]-[x]: tansah nandhang cilaka.

(jure) :

n-[x] êngg. kn mbênakake (nyulami) jala, jaring lsp.

juri :

I ut. n-[x] kn kêkêr lan alus pangêname. II (W) kn: juru pamriksa lan panimbang tmr. sêtelingan, bal-balan lsp.

juring :

kn sigaran godhaganing durèn ut. sêmangka; n-[x]: ngiris (merang-merang) bisane saperang-perangane kaya juring, up. n-[x] tumpêng: (sungu) pan-[x]-an: sungu diwangun kaya lading dianggo njuring.

juris :

êngg. kn kêthèk, munyuk.

jurit :

kw pêrang, papêrangan.

jurnal :

(W) kn buku cathêtan padinan.

jurnalis :

(W) kn juru ngarang ing layang kabar.

--- 97 ---

jurnalistik ~ jodho.

jurnalistik :

(W) kn babagan (prakara) jurnalis.

juru :

kn wong sing nindakake pakaryan, tukang; kêmiri [x]: kêmiri gêdhe gêgêre nglingir; abdi-dalêm [x]: abdi-dalêm juru nujum; sa-[x]-[x]: ditata pêpanthan miturut pêpangkatane.

juru-basa :

kn 1 wong sing nglantarake pagunêmane wong loro sing padha dene ora mangêrti basane; 2 tukang njarwakake basa ngamanca; njuru-basani: dadi (minangka) juru-basa.

juru-dang, juru-padang :

kn tukang adang.

juru-jalir :

kw lurah palanyahan.

(jurug) :

di-[x], di-[x]-i êngg. kn diurug, diurugi.

juru-gusali :

kw lurah pandhe.

juruh :

kn jèr-jèran gula rada cuwèr.

juru-kunci :

kn wong sing pinatah ngrêksa pakuburan ut. papan sing kramat.

juru-mudhi :

kn tukang ngêmudhèni prau.

juru-nujum :

kn wong sing pintêr mêmêthèk (mêmêca) sarana palintangan.

(jurung) :

n-[x]-i kn 1 ngrewangi, mitulungi, nyumbang; 2 nayogyani, mèlu mujèkake bisane kêlakon sing sinêdya; jumurung: nayogyani, mupakati; pan-[x]: pasumbang; [x]-an: sumbangan, pitulungan.

jurus :

êngg. kn 1 lurus, lêncêng; 2 burus; 3 ar. tandang-tanduk ing ulah pêncak.

juru-tambang :

kn tukang nambangake.

juru-tulis :

kn carik.

jus :

I (A) kn perangan bab ing kur'an (1/30). II mak [x] kn: sabawaning mêrcon lsp.

justak :

êngg. kn goroh.

jut :

I (njut, njutan) pc banjur. II kn: katêranganing obah saèm. gênjut.

juti :

I kw ala, piala. II (S) kw. ak: rikat bangêt.

(juthil) :

n-[x] êngg. kn nguthil.

juwa :

êngg. kn gorengan mlinjo (klathak).

juwadah :

kn ar. panganan sing digawe kêtan; kc. jadah.

(juwal) :

(M) êngg. pc adol; [x] blanja (gajih) pc: utang nganggo tanggungan bayar; [x] mula (mulak): adol sing kawitan (dudu kulakan); [x] dhuwa kali: adol sing wis kulakan.

(juwara) :

ka-[x] kn misuwur, kondhang.

(juwarèh) :

n-[x]-i êngg. kn 1 mbosêni tmr. pangrungu; 2 ngandhakake prakara sing ora pantês dirêmbug.

juwas-juwas :

êngg. kn wis êmoh nglanggati.

juwata :

kw dewa; kc. jawata.

(juwawah) :

n-[x] kn amba cangkême lan kandêl lambene.

(juwawul) :

n-[x] kn ora alus tmr. rambut.

juwawut :

kn ar. têtuwuhan lan wohe bngs. otèk.

juwèh :

kn tansah ginêman, tansah mêmaoni.

(juwèk) :

di-[x] êngg. pc: dijupuk.

(juwèwèh) :

n-[x] kn 1 saèm. njuwawah; 2 juwèh.

(juwèwèk) :

n-[x] kn amba cangkême.

juwêt :

I kn bola-bali (tansah) nênuturi, maoni lsp; n-[x]-i anake: tansah juwêt marang anake. II êngg. kn: dhuwit.

juwi :

I kn ar. kewan sêgara bngs. srotong. II êngg. pc: mangsa! aku ora ngandêl!

(juwing) :

di-[x]-[x] kn disuwèk-disuwèk[5] (dicuwil-cuwil) nganti ajur.

(juwis) :

n-[x] kn cangkême ciyut lambene tipis.

(juwit) :

n-[x]-i êngg. kn ngumêd-umêdi.

juwita :

kw putri.

(juwiwig) :

n-[x] kn sêthithik tur ora diêlus tmr. rambut.

(juwiwis) :

n-[x] kn juwèh.

(juwut, juwot) :

di-[x] êngg. pc dijupuk.

juwog-juwog :

kn pating krêmbyah ut. madhul-madhul tmr. rambut; kc. juwowog.

(juwowog) :

n-[x] kn njêbobog madhul-madhul tmr. rambut.

(juwowol) :

n-[x] kn madhul-madhul mêtu tmr. kapuk ing bantal lsp.

(juwowos) :

n-[x] êngg. kc dhêlêg-dhêlêg sarta suntrut.

joane :

êngg. pc wc. ijoane (têgêse, jarwane).

jobag :

êngg. kn jêbag.

(jobar) :

n-[x]-i êngg. kn njugari.

jobin :

êngg. kn kc. jubin.

jobong :

êngg. kn 1 bngs. kranjang; 2 (ut. [x]-an) guthêkan lêgokan ing sênthong; 3 ks. palanyahan; kc. jubung.

(joblêg, joblog) :

n-[x] êngg. kn mênêng tanpa sumaur; kc. jublêg.

joblig :

êngg. ks bangsat.

jojo :

I kn ar. têtuwuhan rumambat. II [x]-[x] êngg. kn: idêr-idêr; kc. jaja.

(jojog, jojrog) :

n-[x] kn lumayu ora pati bantêr tmr. jaran.

jojoh :

kn barang sing dawa lancip dianggo nyogok; di-[x]: 1 dicocog nganggo jojoh; 2 dilêmbutake tmr. jadah lsp. nganggo jojog; di-[x] ing ujar: diujar-ujari.

jodhang :

kn ar. wadhah wangun pêsagi dawa nganggo pikulan dianggo nggawa panganan, ambêngan, kiriman lsp.

jodhas :

kn judhas.

jodhèh :

kn ora prêmati anggone nutupi wêwadine; n-[x]-i: 1 mudani; 2 njodhèri, ngonangi.

(jodhèr) :

njêjodhèri kn miyak wadi, ngonangi wadi; kê-[x]-an: kêwiyak wadine, konangan.

(jodhi) :

ka-[x] kalah, tiwas, kawasesa ing mungsuh.

jodho :

kn 1 cocog, bisa gathuk (runtut); 2 kang dadi rakitane (têtimbangane); 3 rêrakitan lanang wadon; 4 mustajab, bisa ndayani tmr. tamba lsp; 5 rujuk, nunggal karêp; dijodhokake: dirakitake, diomah-omahake, sa-[x]: sarakit, sapasang; jêjodhoan: bêbojoan.

--- 98 ---

jodhog ~ (jongkot)

jodhog :

êngg. kn 1 dhingklik cilik, cagak sanggan; 2 ajug-ajug diyan.

jodhong :

êngg. kn 1 bngs. sênik gêdhe; 2 bngs. lumbung cilik-cilikan.

jog :

kn 1 katêrangane têka; 2 êngg. anjog ing, têkan ing; 3 apa-apa sing dianggo ngganêpi kêkurangane, wedang sing dianggo muwuhi; ngê-[x]-i: 1 muwuhi apa-apa sing wis êntèk (kurang): 2 nambêli, mbayari dhisik: ka-[x]: kêcuwan, kayata maune sugih dadi mlarat bangêt.

jogah :

kn ar. dolanan saèm. jelungan sing mêntas ora kêna ngambah lêmah.

jogan :

kn jrambahing omah.

(jogang) :

êngg. pc jugang.

jog-jogan :

kn apa-apa sing diêjogake; kc. jog.

jogèd :

êngg. kn. tlèdhèk; 2 kn. bêksa ki. solah bawa sing tinata manut wiramaning gêndhing; n-[x]: nindakake jogèd.

jogi :

kn têmpaos; rokok [x]: rokok nganggo wur têmpaos.

joglo :

kn ar. wanguning omah (mawa saka guru, brunjung lan tumpang).

(joglog, jogrog, jogros) :

n-[x] êngg. ks mbêgogok ora tumandang ing gawe.

(jogol) :

n-[x] êngg. kn nggêlut.

joh, jok :

pc aja.

johan, jowan :

kn ar. manuk bngs. dhêruk.

johar :

I (A) kn 1 ar. lintang; 2 ar. intên. II (ut. jowar) kn: ar. wit.

(johoh) :

n-[x] kn njèhèh.

jok :

1 pc aja; 2 (ut. njok) pc: sok; di-[x]-ake pc: diajokake.

jokal :

(A) kn ar. lintang.

joki :

(W) kn tukang nunggang jaran balapan; kc. jongki.

jol :

mak [x]: katêrangane nronjol.

(jola) :

n-[x] kn njumbul marga kagèt.

jolang :

kn joli gêdhe.

jolang-jalingan :

kn thothoke êndhas kutuk; kc. jaling.

jolèn :

kn bngs. tandhu, kc. joli.

joli :

kn bngs. tandhu.

joluk :

êngg. pc jêjuluk.

jolok :

ut. [x]-an êngg. kn adhakan, gampang kêtêmune.

(jolor) :

n-[x] êngg. kn nlosor, mrambat; kc. jalar.

jomblah :

pc jumblah.

(jomblak) :

n-[x] ut. [x]-[x] êngg. kn bungah (susah) dadakan, kagèt.

jomblang :

kn lêlurahing palanyahan.

jomblo :

êngg. kn 1 kothong sarta bosok tmr. krambil; 2 kurang pintêr, bodho.

(jomblong) :

n-[x] kn mlongo marga gumun lsp.

jombok :

ut. [x]-an êngg. kn sawah lsp. sing kakêndhong ing banyu, jêjêmbêkan; kc. jombor.

jombor :

kn jombok; sukêt [x]: ar. sukêt sing urip ing jêjêmbêkan.

(jombrèt, jombrit) :

êngg. pc jimbit.

jombrètan :

êngg. kn jelungan.

(jombros) :

n-[x] êngg. kn rêgêd lan ora alus tmr. rambut, brêngos.

jombrot :

êngg. kn bobrok, jatuh tmr. dêdagangan lsp.

(jomplak) :

êngg. kn kc. jomblak.

(jomplang) :

n-[x] kn 1 njêngat sasisih marga ora timbang; 2 ndhoyong, ora adil.

jompo :

êngg. kn jêmpo.

jompong :

I kn balung mblêndhuk sacêdhake kuping tmr. jaran. II êngg. kn: godhong jati ênom. III êngg. kn: kuncung. IV êngg. ks: ompong lan kêmpot.

jonjang :

I kn. ak ar. ukuman sarana dikêthok tangan lan sikile; di-[x]: diukum kakêthok tangan lan sikile. II ut. jonjing, jonjit kn: oglak-aglik marga sikilane dawa cêndhak, pincang marga sikile dawa sisih; [x]-an: ora ajêg.

jonjong :

kn kc. jonjang II.

jonjit :

kn kc. jonjang II.

jonjong :

I kn dawa (ora timbang pawakane); kc. lonjong. II di-[x] ut. dijongjong pc: diêjong-êjong, diugung bangêt.

jondhang :

êngg. kn jodhang.

(jondhit) :

n-[x] kn sikile buri diumbulake tmr. jaran lsp.

jondhol :

êngg. kn rondha ing padesan.

(jontong) :

n-[x] kn anyêl, mangkêl.

jontrot :

kn 1 manuk sing dianggo mikat; 2 apa-apa sing dianggo mêmengin; n-[x]: 1 mikat manuk nganggo jontrot; 2 mêmasangi karêbèn kêpencut; 3 êngg. njogros, mbêgogok tanpa tumandang ing gawe.

(jonthit) :

n-[x] êngg. kn njondhil.

(jonthok) :

n-[x] êngg. kn njanthok.

jong :

I kw payung, tutup; a-[x]: pêpayungan, tutupan. II kn: bngs. prau gêdhe; ngê-[x]: nunggang jong.

(jonggala) :

n-[x] êngg. kn njola.

jonggol :

I êngg. kn janggol, jagul; dianggo [x]: mung dianggo lamis; [x]-an êngg: tanggungan; kc. janggol. II n-[x] êngg. kn: 1 katon gêdhe dhewe; 2 njanggol, mbêgogok.

(jonggrang) :

n-[x] ut. [x]-[x] kn kêladuk lêncir tmr. dadêg[6] piadêg.

jonggring-sêlaka :

kw kayangane Bathara Guru.

(jonggrong) :

[x]-[x] kn gêdhe dhuwur tmr. pawakan; kc. jonggrang.

jongkang :

I kn bngs. jangkrik. II n-[x] kn: rada miring, ora wrata lumahe; di-[x]: diunggahake (diangkat) sêthithik; ks. jongkèng, jongkèt, jongkit.

(jongkèng) :

di-[x] êngg. kn dijangkang.

jong-kèri :

kn ar. gêndhing.

(jongkèt) :

di-[x] êngg. kn dijongkang.

jongki :

(W) kn tukang nunggang jaran balapan; kc. joki.

(jongkit) :

n-[x] êngg. kn njongkang.

jongkla :

êngg. kn ora jênak.

(jongkok) :

n-[x] êngg. kn ndhodhok.

(jongkong) :

I di-[x]-ake kn 1 dijorogake amrih tiba krungkêb; 2 diloropake amrih sangsara. II kn: ar. panganan; [x] inthil: jongkong karo inthil dianggo slamêtan.

(jongkot) :

n-[x] êngg. kn njoggrog,[7] mbêgogok.

--- 99 ---

(jongla ) ~ jrojos.

(jongla, jonglok) :

n-[x] êngg. kn njola.

jongok :

I êngg. kn ajug-ajug, jodhog. II n-[x] kn: 1 linggih gulune manglung tangane (sikile ngarêp) napak; 2 ks. linggih; kc. jêngongok, dêngongok.

jongor :

I kn congor; n-[x]: kandêl lan njêbrèt tmr. lambe. II di-[x]-ake kn: dijorogake nganti raine kongsêp; ke-[x]: tiba raine kongsêb. III n-[x] êngg. kn: njongok.

jongos :

(W) kn 1 batur Walanda; 2 paladèn ing hotèl lsp.

jor :

I [x] bae pc diêtogake bae; di-[x] kn: diuja sakarêpe; ngê-[x]-i: ngudi amrih bisa ngungkuli (luwih laris, luwih murah lsp); [x]-[x]-an: onjon-onjonan. II an-[x], man-[x] kw: nrajang, mangsah.

jorak-jarikan :

êngg. kn gombal; kc. jarik.

(jorang) :

jêjorangan êngg. kn sêmbranan.

jorang-jaringan :

êngg. kn jaringan.

jorètan :

êngg. kn jelungan.

jori :

kn ar. têtuwuhan kêna digawe tamba.

jorna :

êngg. pc katogna, karêbèn; kc. jor.

jorog :

kn 1 pawèwèh murih katurutan sêdyane; 2 pawèwèh marang calon bojo; di-[x]-i: diwènèhi apa-apa sadurunge dadi pangantèn; di-[x]-ake: disodhokake maju, dijongkongake.

(jorong) :

I di-[x]-ake kn dijongorake; ke-[x]: kêjongor; [x]-ên: kumudu arêp tiba krungkêb. II [x] pancur kn: lara nggrajag gêtih; di-[x]-i êngg: diilingi, diisèni sarana diêcuri; [x]-an êngg: bngs. ilèn-ilèn banyu.

jos :

kn pêpindhaning swara saèm. jus.

jot :

mak [x] kn katêranganing kagèt; kc. kêjot.

(joto) :

n-[x] kn 1 (ut. mênjoto) mênyonyo, abuh (mlêmpung) mêncungul; 2 njomblong, mênêng bae sêmu gumun.

(jotos) :

n-[x] kn ngantêm ing rai (êndhas).

(jothak) :

n-[x] kn êmoh ngaruh-aruhi, ngênêngake; [x]-an: nêng-nêngan.

jothok :

êngg. kn têtêp ora ngalih-ngalih, ajêg.

jowal-jawil :

kn tansah njawil.

jowan :

I kc. johan. II êngg. kn bngs. pacul.

jowane :

êngg. pc ijoane, karêpe.

jowar :

kn johar (ar. wit).

jra :

kw jrah, anjrah.

jrabang :

kn abang tmr. ulêsing jangkrik.

jrabing :

pating [x] kn katon rubung, jirap.

jraga :

êngg. kn bêdudan.

jragan :

êngg. pc juragan.

jragêm :

êngg. kn dragêm (ulêsing jaran).

jrah :

an-[x] kw: sumêbar wrata.

jrak :

wis [x] pc wis anjrak; an-[x]: manggon ing, andhok ing.

jrakah :

kn ar. wit.

(jranthal) :

n-[x] kn mlayu rikat tmr. tikus lsp.

jrambah :

kn jogan ing omah têngah (kanggo linggihan).

jranggol :

pating [x] padha njanggol. jrangking kn 1 garing, aking; 2 ar. panganan lempengan kêtan dipanggang; n-[x]: 1 nggaringake, mepe jagung lsp; 2 ngêngurangi pangan supaya kuru; 3 anggone makani (ngingoni) dikurangi.

jrangkong :

kn 1 bêbalungan raganganing manungsa ut. kewan; 2 ar. mêmêdi awujud raganganing manungsa; kewan jêjrangkongan: kewan sing mawa balung ragangan.

jras :

kn pêpindhaning swara (katêrangan) macul, nyuduk lsp.

(jrèjès) :

n-[x] kn nyuwara jès (jrès).

(jrèg) :

di-[x]-i êngg. pc dijègi.

jrèndhol, jrêndhol :

pating [x] kn padha mlêmpung (abuh); kc. jèndhol.

jrèng :

kn pêpindhan swaraning dhuwit diêsok; mbayar [x]: têrus mbayar kabèh (ora utang).

jrès :

kn pêpindhan swaraning rèk digaritake.

jrèt :

kn 1 pêpindhan swaraning bêdhil angin lsp; 2 dumadakan mêcothot mêtu.

jrèwès :

pating [x] kn pating dlèwèr.

jrêg :

kn jlêg.

jrêngki :

êngg. kn drêngki.

jrêp :

mak [x] kn dumadakan tumancêb.

jrêthot :

pating [x] kn padha nywara jêthot-jêthot.

jriji :

êngg. kn driji.

jrijis :

êngg. kn cêthil, kumudu njêjaluk.

jrih :

kw wêdi; kc. ajrih.

(jrinêt) :

n-[x] êngg. kn njlimêt.

jrinjing :

êngg. kn trincing.

jring :

êngg. kn jêring (jengkol).

jrithêt :

pating [x] kn 1 padha bithêt-bithêt; 2 akèh dondomane.

jrubasa :

pc wc. juru-basa.

jrug, jrog :

mak [x] kn dumadakan tiba (têka); kc. jlog.

jrukunci :

pc juru-kunci.

jrum :

kw pitênah, paeka; an-[x]: mitênah maeka; kc. jarum.

(jrumat) :

n-[x], n-[x]-i kn ndondomi jarit lsp. sing wis suwèk (bolong).

jrumpul :

êngg. kn dhêmpêl (lawang, cêndhela).

(jrunthul) :

n-[x] kn mlayu bantêr êndhase ndhungkluk.

(jrungup) :

di-[x]-ake êngg dijlungupake; kc. jlungup.

jrus, jros :

mak [x] kn dumadakan tumancêb.

jrut, jrot :

mak-[x] kn dumadakan mêcothot (mancur).

jrutulis :

pc juru-tulis.

jro :

wc jêro.

jrobong :

êngg. kn tobong, pangobongan gamping.

(jrojog) :

n-[x] kn têka dadakan; [x]-an êngg: grojogan.

(jrojos) :

n-[x] kn nywara jos-jos.

--- 100 ---

jrog ~ dhayang

jrog :

kn jrug, jlog.

jrogjrogan :

êngg. kn omah ngarêp sing dianggo jujugan.

jromah :

êngg. pc 1 ing jêro omah; 2 (ut, [x]-an) sênthong ut, peranganing omah sing jêro.

jromblong :

pating [x] kn padha ndomblong (njomblong).

(jronthol) :

n-[x] êngg. kn njrunthul.

jrong :

mangsa [x] êngg. kn pagêblug.

jrongan :

êngg. kn jurang.

(jrongkong) :

di-[x]-ake êngg. pc dijongkongake.

jrot :

kn kc. jrut.

jrowan :

pc jêroan.

jwah :

kw ing têmbe, besuk.

jwala :

(S) kw sorot, gêbyar, urub.

jwalana :

(S) kw gêni; cs 3.

jwalita :

(S) kw sumorot, gêmêbyar, murub.

jwawut :

pc juwawut.

jyar :

kw wulang, ajar.

jyut :

pan-[x] kw diyan, sorot.

jyoti :

(S) kw sorot, pêpadhang.

jyotisa :

(S) kw. ak ngèlmu palintangan.