Bausastra Jawa, Poerwadarminta, 1939, #75 (Bagian 26: Th)

Th

thah-thèh :

ora [x] êngg. pc. ora apa-apa.

thah-thuh :

pc. kêrêp luput; kc. thuh.

thak :

mak [x] pc. pêpindhan swaraning nothok lsp.

thakah :

êngg. kn. srakah, murka.

(thakur) :

[x]-[x] kn. kêruk-kêruk nganggo sikil ngarêp tmr. jaran lsp; di-[x]-i: dikêruki nganggo sikil.

thak-uthik :

pc. tansah ngundhêr ing omah (sawijining panggonan); kc. uthêk.

thak-thakan :

kn. 1 kêsusu kumudu nyênyêkêl (nênampani); 2 kumudu kudu mèlu ngudhoni rêmbug.

thak-thik :

kn. tansah tumandang ing gawe (gêgawean sing cilik-cilik).

thak-thuk :

pc. tansah (kêrêp) gathuk; kc. thuk.

(thalang) :

[x]-[x] kn. katon nyongat dawa, tlalangan.

thal-thalan :

êngg. pc. njal-njalan.

--- 649 ---

thangkring ~ thêngik-thêngik.

thangkring, thangkrong :

êngg. linggih (mencok) ing papan sing dhuwur; kc. pathangkring, pathangkrong.

(thanglung) :

[x]-[x] êngg. pc. katon dawa manglung (nyongat).

thang-thêng :

pc. 1 wira-wiri mibêr sarta nywara tmr. tawon lsp; 2 sadhela-sadhela mambu ora enak.

thar :

mak [x] pc. pêpindhan swaraning pêcut ut. panothok.

(tharak) :

kê-[x]-[x] êngg. pc. kêdharang-dharang.

(tharik) :

[x]-[x] kn. katon lêlarikan sarwa tata; kc. larik.

thar-thèr :

pc. pêpindhan swaraning pêcut mawali-wali.

thar-thir :

kn. saka siji (sathithik) ora grubyugan.

thathit :

kn. kilat, gêbyaring blêdhèg; [x] ngima unthit pr: ngatonake panguwasane.

(thawe) :

[x]-[x] pc. tangane kumlawe; kc. kêthawe.

thèh :

êngg. pc. nèh.

theyol :

kn. kêsêl bangêt.

(theyot) :

I [x]-[x], [x]-thèblung kn. 1 swaraning kodhok; 2 ks. gunêman tanpa têgês. II di-[x] êngg. pc: dicêthot.

thèk :

I mak [x] kn. pêpindhan swaraning panuthuk; kc. thèthèk. II [x]-ku, [x]-mu pc: duwèkku, duwèkmu.

thèkèl :

I (ut. [x]-an) pc. thikilan; jalu (sungu) [x]: jalu (sungu) sing ora bisa mundhak dawa. II [x]-[x], kê-[x]-an kn: mènèk (munggah nganggo gujêngan) sêmu ngrêkasa.

(thèkèr) :

[x]-[x] pc. cèkèr-cèkèr, thakur-thakur; kc. kêthèkèran.

thekle :

kn. 1 cêndhak sarta bengkong tmr. tangan; 2 pêpês, apês.

thèklèh, thèklèk :

êngg. ndhungkluk mêngisor tmr. sungu; kc. thoklo.

thèklèk :

kn. gapyak.

theklok :

kn. 1 padha tumêlung marga coklèk ut. kabotan wulèn tmr. pari lsp; 2 nglumpruk alêmês marga sayah bangêt.

thekor :

I kn. puthêr sarta bengkong tmr. tangan ut. sikil. II êngg. kn: takir ut. wadhah sing digawe upih ditêkuk.

(thekruk) :

sa-[x] pc. akèh bangêt.

(thele) :

[x]-[x] pc. nglumpruk ora bisa nggêglawat; kc. thelo-thelo.

thelo :

I [x]-[x] pc. kaanane wong klêngêr ut. sêmaput. II êngg. kn: dhingkêl, lêlaraning pitik.

thel-thelan :

pc. nyil-nyilan, njal-njalan.

thèmal-thèmêl, thèmal-thèmol :

kn. mangan (ngêmplok, nyênyêkêl) kêrêp sarta kêsusu.

thèmèl, thêmèl, thêmêl :

kn. 1 kêmpêl, dhêmpêl tmr. rambut; 2 krakêt, ora kêpyar.

themla-themlo :

pc. ngêmplok sarwa akèh tmr. apa-apa sing êmpuk.

themol :

I sa-[x] kn. saêmplokan, sacêmolan; kc. themal-themol. II mak [x] êngg: mak cêmol tmr. nyêthot.

thèng :

kn. pêpindhan swaraning jam, gêntha lsp.

thèngèl :

I [x]-[x], thengal-[x] kn. êndhase mênthungul sarta obah-obah; kc. panthèngèl. II êngg: baya cilik, krete.

thènglèng :

êngg. miring mènglèng tmr. êndhas.

thèngthèng :

I [x]-an kn. nywara thèng-thèng; kc. thèng. II di-[x]-i êngg: didhèdhèki; [x]-an: dhedhekan.

theple :

êngg. kn. blêkêtepe.

thèr :

kn. pêpindhan swaraning drêmenan, slomprèt lsp; [x]-[x]-an: 1 padha ngunèkake drêmènan, nywara rame; 2 pc. tansah nywara cênthe-cênthe tmr. wong wadon.

thethas :

pc. êntèk babar pisan.

thèthèk :

I rondha [x] kn. nganglang karo ngunèkake kênthongan; di-[x](i): 1 dithuthuk(i); 2 pc. dithuthuki supaya copot; [x]-an: 1 bngs.kênthongan pring, wilah ut. kayu sing dithuthukake kanggo têngara (tawa dodolan lsp); 2 ar. mêmêdi. II ut. [x]-an êngg: dhuwit lsp. sing wis disadhiyakake.

thèthèl :

kn. nglokop, nglèthèk tmr. barang sing krakêt; di-[x](i): 1 diklèthèki, didhèdhèli (tmr. panganggo; 2 êngg. dikêlèti wlulange; kc. dhèdhèl.

thèthèl-thuwèl :

pc. dhèdhèl-dhuwèl.

thèthèr :

kn. bngs. bubuk sing mangani bêras, kayu lsp; [x]-ên: dipangan ing thèthèr, bubukên.

thèwêl :

mak [x] pc. mak cèwêl.

thewul :

êngg. thiwul (ar. panganan sing digawe tela kaspa).

thêk :

I kn. 1 pêpindhan swaraning apa-apa sing gathuk; 2 pc. sapisan rampung, sanalika rampung, up. thêk-sêk (sanalika mati); êndang [x]-[x]: êndang enggal ditandangi. II [x]-ing ati pc: krêntêging ati.

thêk-kliwêr :

pc. apa-apa sing ana sakabèhe.

thêklak-thêkluk :

kn. dhêklak-dhêkluk marga ngantuk.

thêklik-thêklik :

pc. mlaku alon nganggo sandhal ut. thèklèk.

thêl :

mak [x] pc. sanalika pêdhot; kc. dhêl, thokthêl.

thêlêng :

êngg. kn. irêng-irênging mata; kc. têlêng, panthêlêng.

thêm :

êngg. mathêm.

thêmèl, thêmêl :

kn. kc. thèmèl.

thêmil-thêmil :

pc. (mangan) kêrêp pamamahe.

thêmlang, thêmlèng, thêmlong :

pc. pêpindhan swaraning bonang; dithêmlang pc: diantêm (dithuthuk) êndhase.

thêmlik, thêmplik :

sa-[x] êngg: sathêmlik; kc. têmplik.

thêng :

mak [x] pc. pêpindhan swaraning kawat kêncêng kêjawil lsp, katêranganing lunga, mibêr lsp. rikat; kc. thang-thêng.

(thêngèl) :

[x]-[x] êngg. pc. thèngèl-thèngèl.

thêngêr-thêngêr :

kn. njêngêr mênêng lêngêr-lêngêr.

thêngik-thêngik :

kn. linggih ijèn tanpa kanca.

--- 650 ---

thêngil ~ thukul.

thêngil :

I kn. apa-apa sing mrêngkêl ut. mêndhukul cilik. II prau [x] êngg: prau lêsung.

(thênguk) :

thêthênguk, [x]-[x] kn. linggih nganggur, lênguk-lênguk.

thêngul :

I (ut. [x]-an) kn. bonekah sing digawe gombalan ing jêro diisèni kapuk. II êngg: canthing takêran lênga.

thêngok-thêngok :

êngg. thênguk-thênguk.

thêngor-thêngor :

kn. thêngêr-thêngêr.

thêngthêng :

(ut. [x]-an) pc: tansah mambu ora enak, tansah nywara thêng, tansah (kêrêp) lunga; kc. thangthêng, thêng.

thêr :

mak [x] pc. pêpindhan swaraning banyu manthur, lakuning panah, katêranganing lunga lsp.

thêrik-thêrik :

êngg. pc. tharik-tharik.

thêruk-thêruk :

êngg. pc. thênguk-thênguk; thêruk-thêruk kêklumpuk pr: ora nyambut-gawe nanging sarwa kêcukupan marga akèh wong sing wèwèh.

thêrong-thêrong :

êngg. pc. wis awan bangêt (srêngengene wis dhuwur).

thês :

mak [x] pc. sanalika pèndèng marga dipithês, kêlindhês lsp.

(thêthêk) :

di-[x] kn. dithuthuk lirih; kc. thêk.

thik :

I êngg. jodho, gathuk; kc. thikthik. II ([x]-an êngg) pc: kathik.

thika :

(S) kw. tulisan, layang, karangan; [x] unine pr: duwe kapintêran kawulangake ana ing nêgara liya; thinika: dianggit, tinulis.

thikêr :

êngg. pc. cikêr.

thikil :

kn. thukul tmr. wiji sing cilik-cilik; [x]-an: wiji sing thikil, sêmèn.

thiklu-thiklu :

kn. wis wungkuk tuwa bangêt.

thikluk-thikluk :

pc. thiklu-thiklu.

thikthik :

pc. anggêr ana prakara sathithik bae, up. [x] kandha ora bisa !

thik-thikan :

kn. kudu nyênyêkêl ut. tumandang; kc. thak-thik.

thil :

I êngg. jupukna, wènèhna; di-[x]-ake: dijupukake; kc. pêthil. II mak [x] kn: katêranganing apa-apa sing pêthil; siji [x]: mung siji ora ana tunggale.

thila :

kw. kuthila.

thilang :

kn. kuthilang (ar. manuk).

thilêg-thilêg :

pc. tanpa mobah mosik marga kêntekan akal lsp.

thilêng-thilêng :

êngg. (katon) mêlèk sarta mêlêng-mêlêng.

thili-thili :

pc. têlês awake sakojur nganti katisên.

thilung :

dhèt [x] pc. pêpindhan swaraning kuthilang.

thil-thilan :

pc. nyil-nyilan (kakehan polah tmr. bocah wadon).

thim :

pc. kanggo mratelakake yèn arêp nglakoni apa-apa, up. dha dolan [x] !

thimik-thimik :

pc. mlaku rindhik jangkahe ciyut.

thimlo :

kn. bngs. saoto.

thinik-thinik :

kn. katon cilik cèkli, pawakan cilik rupane ayu.

thinthil :

kn. jantung pitik ut. manuk.

(thinthing) :

di-[x] kn. 1 dithuthuk supaya muni tmr. dhuwit lsp; 2 pc. ditakoni kaantêpane; kc. thing, thingthing.

thing :

mak [x] pc: pêpindhan swaraning dhuwit dikêncring lsp; mitra (sobat) [x] pc: mitra sing rakêt bangêt.

thingak-thinguk :

kn. lingak-linguk, menga-mengo marga bingung ut. ora mangêrti.

thingik-thingik :

êngg: thinik-thinik.

thingil :

pc. thikil; [x]-[x] pc: mênthungul sathithik.

thingkrang, thingkrik, thingkring :

êngg. pc. linggih ing papan sing dhuwur (klêbu murang tata).

thinguk :

kn. kaanane wong menga-mengo marga bingung lsp; kc. thingak-thinguk.

thingthing :

I (ut. [x]-an) kn. swaraning dhuwit lsp. sing dikêncring; di-[x]: dikêncring, dithuthuk supaya muni tmr. dhuwit lsp; kc. thinthing. II [x]-an pc: pêthingan, sing dilêlithing (diêthing-êthing). III di-[x]-ake pc: dipanggang.

thiplak :

êngg. kêthiplak, trumpah.

thipluk-thipluk :

kn. lêmu araras.

thir :

kn. 1 pêpindhan swaraning gangsir ngênthir; 2 (mak [x]) pc: katêranganing apa-apa sing mancur; 3 katêranganing lunga sing saka siji; kc. thar-thir.

thirik-thirik :

pc. tharik-tharik.

this-thisan :

pc. 1 kumudu-kudu tumandang (nyênyêkêl lsp); 2 kênès nyil-nyilan tmr. bocah wadon.

thit :

mak [x] pc. pêpindhan swaraning sêmpritan lsp.

thithik :

I êngg. pc. ora akèh; sa-[x]: ora akèh. II di-[x] kn: dithuthuk lirih. III nithik kn: gawe gêni sarana watu gêni kathuthukake ing waja, plêtike ditadhahi ing kawul; [x]-an, panithikan: watu gêni (waja) dianggo nithik.

thithil :

kn. thèlthèl tmr. apa-apa sing cilik; di-[x]: dithèthèl tmr. barang sing cilik, dithèthèl sathithik.

thiwal-thiwul :

êngg. dhawul-dhawul tmr. rambut.

thiwêg-thiwêg :

pc. lêmu wêwêg, thipluk-thipluk.

thiwul :

kn. ar. panganan sing digawe gaplèk tela.

thuh :

pc. dhuh, wah.

thuh-thuh :

dianggo [x] êngg. pc. dianggo pangarêm-arêm (pitulungan) ing sawatara mangsa.

thuyuk-thuyuk :

êngg. lumaku mbungkuk marga wis tuwa bangêt.

thuyul :

kn. 1 tlèdhèk ajaran; 2 êngg. pc. palanyahan.

thuk :

I mak [x] pc. pêpindhan swaraning apa-apa sing dithuthuk. II kn: katêranganing apa-apa sing gathuk, kêpêthuk lsp; di-[x]-ake: digathukake, ditrapake.

thuk-athèng :

pc. ala nganggur.

thukluk :

êngg. gumuk, punthuk.

thuk-mis :

(ora kêna) wong [x] pc: anggêr ana wong wadon rada bêcik arêp didhêmêni. (thuk-mis = bathuk klimis).

thukul :

kn. 1 mêtu uwite (sêmi) tmr. wiji; 2 mêtu, wiwit katon tmr. gudhig lsp; 3 ana sing dadi wong kêtara tmr. turun; [x] atine: wiwit ngrêmbug marang; [x] rêjêkine: wiwit bisa sugih; [x] turune: turune ana sing dadi wong kêtara; nukulake: 1 nuwuhake; 2

--- 651 ---

thul ~ wada.

nganakake, njalari; kê-[x]-an: 1 kêtuwuhan; 2 kêdunungan; (thê)[x]-an: têtuwuhan, wit-witan.

thul :

êngg. pc. panyêluk marang bocah wadon.

thum :

pc. thim.

thumil :

sa [x] êngg. pc. sadumil (sathithik bangêt).

thumuk-thumuk :

pc. mlaku alon sêmu ngati-ati; kc. kêthumuk.

thumukul :

br. tuwuh, thukul.

thunthêng :

irêng [x]. irêng bangêt; saga [x]: saga têlik.

thung :

I kn. pêpindhan swaraning kêndhang, saèm. dhung. II di-[x]-ake kn. diathungake, dituduhake.

thungul :

mak [x] pc. sanalika mêncungul.

thung-thung :

êngg. kc. kc. thuh-thuh.

thur :

kn. cur; di-[x]-i: dicuri.

thus :

I mak [x] pc. katêranganing apa-apa sing mlêthèk lsp. II êngg. pc: ngêlokake yèn mèh kêna.

thut :

pc. pêpindhan swaraning somprèt lsp.

thuthuk :

kn. barang sing atos sing dianggo ndhêdhêg lsp; di-[x]: didhêdhêg nganggo barang sing atos.

(thuthul) :

di-[x] êngg. pc. dithothol.

thoyung :

pc. adhuh biyung !

thok :

I mak [x] kn. pêpindhaning swara nuthuk lsp; kc. thothok. II kn: ora nganggo wuwuhan liyane; up. sêga [x]; kc. thok-thok, thothok.

(thokêr) :

di-[x](i) kn. dithokèr(i).

thoklak-thaklik :

kn. oyag-ayig, oklak-aklik.

(thok-lèh) :

di-[x] pc. dicogêmol, didakwa (diarani ala) tanpa tèdhèng aling-aling.

thoklèk :

êngg. coklèk.

thoklo :

kn. sèngklèh mêngisor tmr. sungu kêbo.

thokol :

kn. 1 pc. thukul; 2 pranakan tmr. jaran; [x]-an: 1 sêmèn, thikilan; 2 thikilan kacang ijo, taoge; kc. thukul.

thokor :

êngg. ks. cokor.

thokrak :

êngg. pc. wis tuwa bangêt.

thok-thêl :

pc. 1 thok, thokthok; 2 rêga mati.

thok-thok :

pc. thok.

thok-wèl :

pc. mèlu-mèlu cawe-cawe; kc. cathok.

thol :

pc. le, thole.

tholang-tholang :

kn. katon dawa tlalangan.

thole :

kn. panyêluk marang bocah lanang.

tholo :

I kacang [x] kn. isi kacang lanjaran. II [x]-[x] pc: katon gundhul klimis.

thol-tholan :

kn. agahan ênggone nothol; kc. thothol.

thonthongan :

êngg. kênthongan.

thonthor :

kn. 1 tendha kreta, kêkêp lampu; 2 diyan nganggo kêkêp.

thongkrang :

êngg. pc. congkrang.

thonglang-thonglang :

kn. tholang-tholang.

(thongol) :

hase katon mênthungul; di-[x]-ake êngg. pc: dituduh minangka dadi sêsulih; [x]-an: sêsulih, wakil.

thongthongan :

êngg. pc. kênthongan.

thongthong-sot :

kn. ar. mêmêdi (setanan).

thor :

kn. pêpindhan swaraning kêstul lsp.

thorok-thorok :

pc. therok-therok.

thosol :

êngg. kiyêng, rosa.

thot :

pc. pêpindhan swaraning somprèt lsp.

thothit :

kn. ar. mainan nganggo kêrtu cilik; (bangku) [x]-an: bangku cilik pêsagi sikile cêndhèk.

thothok :

I kn. 1 kulit sing atos tmr. bulus, yuyu lsp; 2 gêgêring dlamakan ut. èpèk-èpèk. II di-[x] kn: dithuthuk nganggo tangan sing katamakake gêgêring athik-athikan driji. III pc: thok (ngêmungake).

(thothol) :

di-[x](i) kn. 1 dicucuk sarta digondhol (dipangan); 2 pc. dicolong, dislingkuhake; [x]-an pc: pangan, panganan.

thowok, thowong :

ni [x] kn. ar. dolanan nganggo siwur tuwin icir disandhangi dientha wong banjur dibuwang ing papan sing angkêr supaya kêsusupan dhêmit.

thowong :

êngg. cowong.

(thrathak) :

I pating [x], [x]-an kn. 1 tansah nywara thak-thak; 2 pating tlalang sarta nywara thak-thak (up. gèntèr digèrèd). II [x]-an pc: thak-thakan, clandhakan.

thrèkèl :

pating [x], [x]-an pc. padha mènèk kêthekelan; kc. thèkèl.

(thrèthèk) :

nrèthèk êngg. takon-takon diurut saka saomah.

thrèthèl :

pating [x] kn. katon padha thèthèl.

thrêthêk :

pating [x], nrêthêk pc. padha ndhrêdhêg untune gêtêr agathik.

(thrithik) :

nrithik, [x]-an kn. kumudu-kudu nyênyêkêl apa-apa.

thruthuk :

sêpur [x] kn. sêpur sing kêrêp mandhêg (sabên sêtatsiyun diampiri); nruthuk: mampir (sanja) ana ing êndi-êndi.

thruthus :

, pating [x], [x]-an pc. padha têka pating glibêd.

thronthong :

pating [x] kn. katon padha bolong tmr. gêdhèg lsp; di-[x]: dislowèri (dibolong mujur) tmr. pring sing dianggo cagak, usuk lsp.

throngol :

pating [x] pc. padha mênthongol; kc. thongol.

throthokan :

kn. ar. manuk.